Schule in Deutschland verstehen (türkische Sprachfassung)

Beratung Qualifizierung Migration
Almanya Okul Sistemini
Tanıyalım
Anne ve babalar için
temel bilgiler
E-Kitap olarak
da vardır!
Elisabeth Wazinski iş birliğinde Dr. Alexei Medvedev
Projeler Avrupa Sosyal Fonu ESF ve Hamburg Eyaleti tarafından finanse edilmektedir.
Die Projekte werden aus dem Europäischen Sozialfonds ESF und von der Freien und Hansestadt Hamburg finanziert.

… 2 …

Önsöz
Sevgili anne ve babalar,
Meslek Geliştirme ve İstihdam Koordinasyon Merkezi Derneği (KWB Koordinierungsstelle
Weiterbildung und Beschäftigung e. V.) yıllardan beri anne ve babalara – öncelikle göçmen
kökenli anne babalara – okulla ilgili çeşitli konularda danışmanlık hizmeti vermektedir.
Danışmanlık öncelikle Hamburg ESF projeleri olan Ebeveynler Katılımı (“Eltern vor Ort“)
ve “Danışmanlık Kalifikasyon Göçmenlik“ (“BQM Beratung Qualifizierung Migration“)
kapsamında gerçekleşmişti. Bu deneyimler sonucu 2013 yılında, karmaşık Almanya okul
sistemini kolay anlaşılır bir kitapta anlatma fikri oluştu.
Bu fikir Hamburg dışında da güçlü bir biçimde kabul ve destek gördü. “Eltern vor Ort“ Deloitte
Vakfı’nın “Hidden Movers Awards“ ödül programınının bir parçası olan, Kutscheit Vakfı Dilsel
Destek Özel Ödülü’ne (Sonderpreis “Sprachförderung“) layık görüldü. Ödül olarak aldığımız
para ile elinizdeki “Almanya Okul Sistemini Tanıyalım“ kitabımızın ilk baskısını gerçekleştirdik.
Ayrıca, yeni projemiz “Okul Rehberleri – Güçlü Okullar İçin El Ele“ (“Schulmentoren – Hand
in Hand für starke Schulen“); proje (start 01.04.2014) kapsamında kitabın İngilizce, Arapça ve
Rusçası yayımlandı. Bütün yayınlar www.kwb.de adresinden E-kitap olarak ücretsiz indirilebilir.
Elinizde gördüğünüz gibi şimdi Türkçesi de yayımlandı.
Kitabın konusu nedir?
Aşağıdaki soruları mutlaka duydunuz, biliyorsunuz.
Okul öncesinde ve okula devam ettiği sürece çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirisiniz?
Çocuğunuzun meslek seçiminde rolünüz nedir?
Okulla ilgili konularda haklarınız ve sorumluluklarınız nelerdir?
Okuldan sonra ne olacak?
Çocuğunuzun okulda başarılı olması ve daha sonra sevdiği bir mesleği bulması için yapmanız
gerekenler çoğu zaman basit şeylerdir. Örneğin, düzenli olarak ev ödevlerini denetlemek, veli
toplantılarına katılmak, derslerinde yardımcı olacak kişileri bulmak. Elinizdeki kitap okulla nasıl
iş birliği yapacağınız konusunda birçok yol gösteriyor.
Kitabınız kolay okunur bir biçimde yazıldı. 20 kısa bölümden oluşuyor ve her bölüm bir
konuya ilişkin 5 soruya cevap veren bilgiler içeriyor. Ayrıca somut önerilerin yanı sıra, her
bölümün sonunda faydalı gördüğümüz ek başvuru kaynakları bulacaksınız.
İyi okumalar dileriz!
Dr. Alexei Medvedev ve Elisabeth Wazinski
Hamburg, Eylül 2017
… 3 …

Yazarlar hakkında
Dr. Alexei Medvedev
Dr. Alexei Medvedev 2007 yılından beri KWB e. V. derneğinde uzman
olarak görev yapıyor. Uzmanlık alanı, okuldan meslek hayatına geçişte
kültürlerarası ebeveyn çalışmaları. Anne babalara yönelik kültürlerarası
işbirliği ve okul geliştirme projeleri yönetiyor. Dr. Medvedev, yayınlanmış
birçok eserinin yanı sıra, yurtiçi ve yurtdışında entegrasyon, öğrenim ve
aile ile ilgili birçok konferansa sunumlarıyla katıldı. Perm, Münster ve
Zagreb üniversitelerinde Alman dili ve edebiyatı ve turizm ve eğitim
yönetimi okuyan Dr. Medvedev edebiyat bilimleri konulu doktorasını
Nizhny Novgorod (Rusya) üniversitesinde yapmıştı.
Elisabeth Wazinski
Elisabeth Wazinski 2008 yılından beri KWB e. V. derneğinde uzman olarak
görev yapıyor. Uzmanlık alanı, kültürlerarası istihdam süreçleri, kültürlerarası
ebeveyn çalışmaları ve göçmen kökenli gençlerin meslek eğitimi kurumlarına
yerleştirilmeleri. Çalışmalarını interkültürel hassasiyet kazanıma
yoğunlaştırmış ve anti Bias (dışlanmaya karşı eğitim çalışmaları) prensiplerine
göre yürütmektedir. Ayrıca, 2007 yılından beri terapist ve koç olarak bireyler
ve timlerle çalışmaktadır. 2015 yılından beri KWB e. V.’de “Kadın ve
Karier“ bölüm başkanıdır.
… 4 …

İçindekiler
Önsöz .......................................................................3
Yazarlar hakkında .............................................................4
1 Zorunlu eğitim: Almanya’da BÜTÜN çocuklar okula gitmek zorundadır. ...........6
2 Okul öncesinde ve okul süresince BÜTÜN anne babalar çocuklarına
yardımcı olabilir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3 İyi bir okul bulmak yetmez. Çocukların öğrenimi, anne babanın da işidir.. .........14
4 Uzmanlar bile okul sistemimizi her zaman açıklayamıyor. .......................18
5 Engelli ve engelsiz çocuklar birlikte öğrenim görebilir. ..........................22
6 Çocuğun konuştuğu her dil bir hazinedir.. ....................................26
7 Susmakla azarlamak arasında bir orta yol vardır:
örneğin çocuğunuzun öğretmeleriyle görüşüp konuşabilirsiniz. ..................30
8 Anne babalar sadece pasta, börek satıcısı olmamalıdır. .........................34
9 Anne babaların birçok hakları vardır. .........................................38
10 Anne babaların yükümlülükleri de vardır. .....................................42
11 Karneler ve notlar trafik lambasına benzer:
İşareti doğru okuyup ciddiye almak gerekir. ...................................46
12 Önemli olan, sadece notlar değildir. ..........................................50
13 Meslek eğitimi mi, yüksek öğrenim mi, yoksa ikili yüksek öğrenim mi?
Hepsi de iyi! Bırakın, çocuk kendisi karar versin. ...............................54
14 Made in Germany: İkili meslek eğitimimize bütün dünya gıpta ediyor. ............58
15 Benim çocuğum üniversitede okuyacak! ......................................62
16 Okuldan sonrası için anne ve babaların zannettiğinden daha çok olanak var. ......66
17 Her çocuğun güçlü ve zayıf tarafları vardır. . ..................................70
18 Anne ve babanın yerini dünyada kimse tutamaz.
Meslek seçiminde de bu böyledir. ...........................................74
19 BÜTÜN anne ve babalar başvuruda çocuklarına yardımcı olabilirler. .............78
20 Günümüzde başvuru süreci sahne için yetenek seçimine benzer! ................82
Künye. ......................................................................87
… 5 …

Zorunlu eğitim: Almanya’da BÜTÜN
çocuklar okula gitmek zorundadır.
1.1
Almanya’da okul eğitimi zorunluğu, başka ülkelerde
sadece eğitim zorunluğu vardır.
Eğitim zorunluğu (Buna ders zorunluğu da denir) birçok ülke için geçerlidir.
Buna göre bütün çocuklar eğitim (ders) görmek zorundadır. Çocuğun
okulda mı yoksa evde mi ders göreceğine aile karar verir. Örneğin
Avusturya’da durum böyledir. Ailelerin çoğu çocuğun okula gitmesine karar
verir.
Almanya’da ise okul zorunluğu vardır; her çocuk okula gitmek
zorundadır. Zorunlu eğitim süresi, eyaletlere göre 12
veya 13 yıldır.
Öğrencilerin birçoğu 9. veya 10. sınıfta diploma alır, ama
okul zorunluğuna tabi olmaktan çıkmazlar, yani okula
devam etmek zorundadırlar. Çıraklık döneminde meslek
okuluna giderler. Diğer öğrenciler ise 12 veya 13 yıl öğrenim
sonunda “Abitur“ veya “Fachabitur“ diploması alırlar
Evde öğrenim (Buna evde ders veya Homeschooling de
denir) Almanya’da çok istisnai durumlarda mümkündür.
Örneğin engeli veya hastalığı nedeniyle okula gidemeyecek,
evde kalmak zorunda olan çocuklar için bu yola
başvurulabilir.
… 6 …

1.2
Almanya’da bütün çocuklar okula başlamadan önce
muayene edilir.
Okula başlamadan önce çocuğunuzla ve sizinle önemli iki görüşme yapılır:
dil yetenek testi ve okul öncesi sağlık kontrolü (Buna okula kayıt sağlık
kontrolü de denir). Bu önemli görüşmeler için size mektupla haber verilir.
Dil yetenek testi
Çocuğunuzun okuldaki başarısı ne derece Almanca bildiğine bağlıdır. Bu
nedenle bir test yapılır. Bu teste dil yetenek testi denir. Test hemen hemen
bütün eyaletlerde çocuğunuz okula başlamadan yaklaşık bir, iki yıl önce
yapılır. Çocuğunuzun Almanca desteğine ihtiyacı olması halinde anaokulunda
(Kita, Kindertagesstätte) veya anasınıfında (Vorschule) dili geliştirme
tedbirleri alınır (“Sprachfördermaßnahmen“).
Okul öncesi sağlık kontrolü
Okula başlamadan önce her çocuk bir çocuk doktoru tarafından
muayene edilir. Bu muayene eyaletlere göre ya sağlık dairesi ya da
anaokulu (Kita) veya çocuğun gideceği okul tarafından yapılır.
Bu muayenede çocuğun yaşına göre normal gelişip gelişmediği, okulu
başarıp başaramayacağı saptanmaya çalışılır. Sağlık muayenesinde
çocuğunuzun yanında olmanızda büyük yarar vardır; doktorun soruları
olabileceği gibi, sonucu da doğrudan doğruya öğrenerek kendisiyle görüşebilirsiniz.
Çocuğunuzun herhangi bir yönden yardıma ihtiyacının olması durumunda söz
konusu olabilecek özel destek imkânlarını doktor size anlatır.
1.3
Kural: 6 yaşını dolduran çocuklar okula başlar.
Pasaport ve oturum durumu ne olursa olsun, Almanya’da her çocuk okula
gitmek zorundadır. Şu kuralı aklınızdan çıkarmayın: Eğer çocuk ders yılı
başlamadan önce 6 yaşını doldurmuşsa okula başlamak
zorundadır.
Ama öyle sınır durumlar da vardır ki, çocuğun okula başlayıp
başlamayacağına aile karar verir. Böyle bir durumda çocuk ya
bir yıl önce (5 yaşında) ya da bir yıl sonra (7 yaşında) okula
başlar. Bu sınır durumlar çocuğun doğum tarihi ve gelişme
düzeyiyle ilgilidir.
… 7 …

1.4
Yakınınızda çocuğunuzun kaydolacağı bir ilkokul
mutlaka vardır.
Almanya’da hiçbir çocuk okulsuz kalamaz. Bu nedenle çocuğu okul çağına
giren bütün ailelerle ilişkiye geçilir. Yakınınızda, kaldığınız sokak veya caddede
yaşayan çocukların devam edeceği bir ilkokul mutlaka vardır.
Çocuğunuzun kaydı o okula yapılır.
Bu okul herhangi bir nedenle hoşunuza gitmeyebilir. Bu
durumda çocuğunuz için başka bir okul seçebilirsiniz. Ancak
bu bazen zor olabilir. Seçtiğiniz okul, çocuğunuzu ancak, o
okulda yer olması halinde kabul edecektir.
1.5
Almanya’da okullar parasızdır, ama bunun
istisnaları da vardır.
Resmi okullar (devlet okulları) ve devlet tarafından tanınmış özel kuruluş
okulları vardır, örneğin Waldorfschulen (Bunlara Rudolf-Steiner-Schulen de
denir), Montessori-Schulen, kiliselere ait okullar ve özel okullar.
Resmi okullar parasızdır. Genellikle birçok ders araç ve gereci, örneğin ders
kitapları, okul tarafından karşılanır. Ama çocuğunuz için sizin satın almanız
gereken şeyler de vardır (örneğin kalem, defter, dosya, boyalar, bazı kitaplar,
tükenmez kalem, cetvel, silgi, gönye, hesap makinesi, spor kıyafeti, spor
ayakkabısı).
Özel kuruluşların okulları paralıdır. Okul parasının miktarını
bu okullar kendileri belirler. Okul seçiminde veliler uzun yıllar
okul parası ödemek zorunda olduklarını düşünerek karar
vermelidir.
… 8 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Dil yetenek testinin ve sağlık kontrolünün sonuçlarını dikkate almanız
gerekir. Çocuğunuza okul öncesinde desteğe ihtiyacı varsa destek ve
geliştirme programlarından mutlaka yararlanın.
2. Çocuğunuzun hangi okula gideceğine erkenden karar verin ve kaydını
zamanında yaptırın. Kayıtların ne zaman yapılacağını ve hangi evrak
veya belgeleri getirmeniz gerektiğini okul size söyleyecektir. Kayıt için
genellikle, sizin ve çocuğun pasaportu veya kimliği (nüfus cüzdanı) ve
çocuğun doğum belgesi gereklidir.
3. Çocuğunuzu öngörülen okuldan başka bir okula kaydettirmek istiyorsanız
erken aşamada iyi düşünüp şu soruları yanıtlamanız gerekir:
Çocuğun öngörülen okula kaydı için nedenler ve karşı nedenler neler?
Çocuğum için hangi okul daha iyidir ve niçin? Çocuğum o okula her gün
nasıl gidecek? Okul yolu güvenli mi?
4. Okullarda düzenlenen “açık kapı“ günlerinde (“Tag der offenen Tür“)
birkaç okulu ziyaret edin, okulları tanıyın. Erkenden aktif olun, o okulda
yer olup olmadığını araştırın. Okullar genel olarak kayıt günlerini yerel
gazetelerde duyurur.
Daha fazla bilgi için …
… Okul ve eğitim:
Arbeitskreis Neue Erziehung e. V. (ANE)
velileri bilgilendirmek için birçok dilde malzeme
yayınlamış bulunuyor.
Bu malzemeyi internette www.ane.de
adresinden indirebilirsiniz.
Arama için anahtar kelimeler: Elternmedien >
Elternbriefe
… 9 …

Okul öncesinde ve okul süresince
BÜTÜN anne babalar çocuklarına
yardımcı olabilir.
2.1
Çocuğunuzun gelişmesinde doğumdan sonraki
ilk yıllar çok önemlidir.
Bilimsel araştırmalara göre çocuklar doğumdan sonraki ilk yıllarda, çok
yoğun bir biçimde olmak üzere, gelecekteki bütün hayatlarında yararlanacakları
şeyleri öğrenirler. Çocuk okul öncesinde ne kadar iyi gelişirse okulda
derslerini o kadar kolay öğrenir. Okul öncesinde çocuklar çok şey anlatır,
şekillerle oynar, sayı sayar, resim ve el işi yapar, koşar, tırmanır, hoplayıp
zıplar ve benzeri şeyler yaparlar. Bu sırada çok önemli şeyler öğrenirler.
2.2
Çocuğun gelişmesinde anaokulu (Kita, Kindertagesstätte)
size yardımcı olabilir
Almanya’da çocukların kreşe ve daha sonra anaokuluna gitmesi isteğe
bağlıdır. Çocuğunuzun kreşe/anaokuluna gidip gitmeyeceğine siz karar
verirsiniz. 2013 yılı ağustos ayından beri bir yaşını dolduran her çocuğun
Almanya’da kreşte/anaokulunda yer hakkı vardır.
Çocuğun sosyal gelişiminde anaokuluna gitmesi önemli rol oynar. Evde
çocukla Almanca konuşulmuyorsa anaokuluna gitmesi özellikle önemlidir.
Çocuk orada çabuk Almanca öğreneceğinden okula başladığında Almanca
sorunu daha az olacaktır.
… 10 …

2.3
Anne baba ve çocuğun okuldaki
başarısı birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.
Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA)
yaptığı bilimsel araştırmada öğrencilerin başarısına anne
babanın yüzde 50’den fazla katkısının olduğunu saptamış
bulunuyor. Çocuğun öğrenimde ilerlemesinde anne
babanın etki ve katkısı öğretmenlerden ve okuldaki
derslerden daha fazladır. Bu etki olumlu olabileceği gibi
olumsuz da olabilir.
Okulu ciddiye alır ve çocuğunuza yardımcı olursanız o
da derslerinde daha başarılı olacaktır. Ama okulu ciddiye
almaz ve çocuğunuza yardımcı olmazsanız o da büyük
bir olasılıkla daha az başarılı olacaktır. Başka bir deyişle,
çocuğunuzun okulda başarılı olup olmaması okul ve
öğretmenden çok sizin tutumunuza bağlıdır.
2.4
Okula başlamadan bir yıl önce: Çocuk anaokulunda
mı kalsın, yoksa anasınıfına mı gitsin?
Okula başlamadan bir yıl önce, yani beş yaşındayken, çocuğu anasınıfına
kaydettirme olanağınız vardır. Anasınıfları farklı farklı düzenlenmiştir.
Bunların birçoğu anaokulunun bir parçasıdır. Bazı anasınıflarıysa
ilkokullarda faaliyet gösterir. Anasınıfları Almanya’da
zorunlu değil, isteğe bağlıdır.
Çocukların anasınıfına gitmesini gerektiren nedenler:
Çocuğunuz henüz tam okula başlayacak durumda değildir, biraz
daha desteğe ve yardıma ihtiyacı vardır. Veya çocuğunuz yaşına göre
ileridir, daha çok ve daha çabuk öğrenme arzusuna sahiptir. Veya
anaokulundan okula daha yumuşak geçiş ihtiyacı duymaktadır.
Çocukların anaokuluna gitmemesini gerektiren nedenler:
Bazı çocukların bir yıl daha oynaması, kesin kuralları olan okula gitmeden
gelişmesi kendileri için daha iyi olabilir.
Öyle veya böyle, çocuğunuzun anasınıfına gidip gitmemesi, kişisel bir
karardır. Bu kararı vermeden önce anaokulundaki ve anasınıfındaki görevlilerle
görüşmeniz yararlı olacaktır.
… 11 …

2.5
Mali sıkıntı varsa yardım alınabilir. Eğitim Paketi
(Bildungs paket) ve diğer yardımlar söz konusudur.
Devletten yardım alan aileler (İşsizlik Parası II, Sosyal Para, Sosyal Yardım,
Çocuk Katkısı, Kira Yardımı) Eğitim Paketi (Bildungspaket) için başvuruda
bulunabilirler.
Çocuğunuzun kültür ve spor faaliyetlerine katılabilmesi, ders desteği alması,
günlük ve daha uzun sınıf gezilerine katılabilmesi için Bildungspaket çerçevesinde
ayrıca para verilir. Anaokulunda ve okulda öğle yemeği, ders araç
ve gereçleri, otobüs ve tren gidiş gelişleri için de Bildungspaket
kapsamında para alınabilir.
Bazı durumlarda, örneğin sınıf gezilerinde, okul derneği
(Schulverein) mali katkıda bulunabilir. Bu konuda gerekli
bilgiler doğruca okuldan, örneğin sınıf öğretmeninden
edinilebilir.
Neler yapabilirsiniz?
Çocuk okula başlamadan önce:
1. Çocuğunuzun okula başlamadan önce başka çocuklarla ilişki içinde
olmasına ve Almanca öğrenmesine özen gösterin.
2. Gerekli her şeyi okul başlamadan önce alın. Çocuğunuzun ilk aşamada
nelere ihtiyacı olduğunu okul size söyleyecektir. Gerekiyorsa Bildungspaket
başvurusunda bulunun.
3. Okula birkaç defa çocuğunuzla beraber gidip gelin. Kritik noktalarda
(garaj çıkışları, kavşaklar, lambalar, bisiklet yolları, yaya geçişleri) nasıl
davranılacağını birlikte uygulayın.
Çocuğunuz okula devam ettiği sürece:
1. Çocuğunuzun her gün okula zamanında gitmesine, teneffüslerde yiyeceği
bir şeylerin bulunmasına ve uykusunu almış olmasına özen gösterin.
İlk zamanlarda çocuğunuzu siz okula götürün ve dersi bittikten sonra
okuldan alın. Tabii, bu okul yolunun uzunluğuna ve güçlüklerine bağlı
olacaktır.
… 12 …

2. Okulun (okul bürosunun veya sekreterliğin) telefon numarasını her
zaman yanınızda bulundurun. Önemli bir nedenle (örneğin hastalık)
çocuğunuz okula gidemeyecek olursa mümkün olduğunca erkenden
okula telefon edip haber verin.
3. Çocuğunuzun okuldaki başarı ve sorunlarını kendisiyle düzenli olarak
konuşun.
4. Çocuğunuza ev ödevi olup olmadığını sorun. Ödevlerini zamanında
yapmasına özen gösterin. Çocuğunuz ödevlerini yaparken sürekli
zorlanıyorsa derslerine kimin yardım edebileceğini araştırın.
5. Çocuğunuz bir ödevi yapmada zorlandığında ona cesaret verin. Zorlukları
yendiğinde veya zorlandığı bir ödevi yaptığında övmeyi ihmal
etmeyin.
Daha fazla bilgi için …
… Okul sürecine eşlik etme konusu:
İnternette, www.eltern-bildung.net sayfasında
ücretsiz olarak, “Okul Sürecini Beraber Yaşayın“
başlıklı, anne babalara yönelik bilgilendirme klasörüne
(Elterninformationsordner) ulaşabilirsiniz. Almanca,
Arapça, Kürtçe ve Türkçe olarak düzenlenen bu
sayfalarda çocuğunuza anaokulundan itibaren okul
sürecinde nasıl yardımcı olabileceğinize ilişkin bilgiler
bulacaksınız. Burada çocuğunuzla birlikte çalışmalarınızda
size yardımcı olacak alıştırmalar, tavsiyeler
ve öneriler vardır; onlardan yararlanabilirsiniz.
… Okul yolu güvenliği konusu:
Aşağı Saksonya (Niedersachsen)
eyaleti Kültür Bakanlığının
www.mk.niedersachsen.de sayfasında
Almanca, Arapça, Lehçe, Rusça ve
Türkçe olarak bilgiler bulacaksınız.
Anahtar kelimeler: Schule > Schüle rin nen und
Schüler/Eltern > Mobilität > Schulanfangs aktion
… Eğitim Paketi (Bildungspaket):
www.bildungspaket.bmas.de internet sayfasında
Eğitim Paketi ve başvuru hakkında geniş kapsamlı
bilgiler bulabilirsiniz.
… 13 …

İyi bir okul bulmak yetmez. Çocukların
öğrenimi, anne babanın da işidir.
3.1
Araştırmalara göre birçok anne baba
çocuklarına yeteri kadar zaman ayırmıyor.
Bilhassa doğumdan sonraki ilk yıllarda çocukların gelişmesinde anne baba
çok önemlidir. Oysa, araştırmalarda saptandığına göre anne ve babalar
ortalama olarak çocuklarına az zaman ayırmaktadırlar. Burada zaman
ayırmaktan kastedilen birlikte televizyon izlemek veya yemek yemek değil,
çocuklarla oynamak ve konuşmaktır.
UNICEF’in 2007 yılında yaptığı bir araştırmada her 3 gençten biri anne baba
ile daha fazla zamana ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. 12 ile 16 yaş arasındaki
çocukların anneleri çocuklarına dersleri için günde sadece 4 dakika zaman
ayırmaktadır. Babaların ayırdığı zaman ise sadece 2 dakikadır. 1)
3.2
Ödevleri siz değil, çocuk kendi yapar!
Eksiksiz Almanca bilmeniz veya matematikte çok iyi olmanız
gerekmez. Ama çocuğun ödevini yapmasına özen göstermeniz
gerekir. Çocuğa ödevinin olup olmadığını sormanız ve çocuk ödev yaparken
yanında bulunmanız çok önemlidir. Çocuk ödevlerinde sürekli olarak
zorlanıyorsa ek ders alma imkânlarını araştırın.
3.3
Bazı ülkelerde çocuğun öğrenimi sadece okulun
sorumluluğundadır. Almanya’da ise bu sorumluluğu
çocuklar, anne babalar ve öğretmenler paylaşıyor
Bazı ülkelerde veliler çocuğun eğitim ve öğretimini sadece okula bırakırlar.
Hindistan ve Çin gibi bazı Asya ülkelerinde öğretmenlere çok büyük değer
verilir, saygı gösterilir. Örnek alınan, hürmet gören kişiler olarak okulla ilgili
konularda kararı sadece onlar verir.
Almanya’da ise okul sürecinin başarılı olmasında her üç taraf da
sorumluluk taşır: öğretmenler, öğrenciler ve anne babalar!
1)
Adolf Timm: Die Gesetze des Schulerfolgs. Das Fortbildungsbuch für Eltern. Seelze-Velber, 2009. Krş. s. 21.
… 14 …

3.4
Çocuğun okulu ile düzenli temas içinde
olmanız çok büyük önem taşır.
Okul sizden teması sürdürmenizi bekler. Anne baba olarak çocuğunuzun
okul eğitiminde öğretmenlere yardımcı olmanız istenir. İlgi gösterirseniz
çocuğunuzun okulda işi daha kolay olacaktır. Az Almanca biliyor olsanız da
öğretmenlerle temas içinde olabilirsiniz.
Veli toplantısı (Elternabend) özellikle önemlidir. Anne babalar düzenli olarak
veli toplantılarına katılır, okulda kendi çocuğunun başarısı üzerine konuşursa
çocuk daha iyi notlar alacaktır. Bilimsel araştırmalar bunu gösteriyor.
Önemli uyarı: Aileniz Almanya’da henüz yeni ise: çocuklar yabancı dili
büyüklerden daha çabuk öğrenirler. Bu nedenle anne babalar zaman zaman
okula veya başka resmi dairelerde görüşmelere çocuklarını tercüman olarak
götürürler. Çocuğun tercümanlık yapmaması için birçok sebep vardır:
tercümanlık çok zor ve yorucu bir iştir. Çocuğunuz tercümanlık yaparsa
“yetişkin“ konumuna girer, büyüklere ve hatta kendine ait konularda da
tercüme yapmak zorunda kalır. Bu ise bilhassa okulda, kendi başarısına
ilişkin konularda tercüme yapmak zorunda kaldığında sorunludur ve
çocuğun anne baba ile olan ilişkilerini olumsuz etkiyebilir.
3.5
Anne baba olarak, ev ödevlerinde
yardım (Hausaufgabenhilfe), rehberlik
(Mentoring) vs konularında artık yeterli
olamadığınız bir noktaya gelebilirsiniz.
Bazen çocuğunuza okulla ilgili konularda yardım edemediğiniz
hissine kapılabilirsiniz. Bu özellikle, yeteri kadar
Almanca bilmiyorsanız söz konusu olur. Çocuğunuza
örneğin ödev yapmada ya da yazılı sınavlara veya testlere
hazırlanmada yardım edemeyebilirsiniz. Ergenlik, cinsel
eğitim, uyuşturucu, alkol veya şiddet konularında ne yapacağınızı
bilemeyebilirsiniz.
İlk anda zor gelse de profesyonel yardım almak çok fayda
sağlayabilir. Çocuğunuza yardım için yeteri kadar olanak
vardır. Her bölge veya semtte bu konularda danışma
merkezleri (Beratungsstellen) bulunur. Bu konu için ayrıca
sayfa 17’ye bakınız.
… 15 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuzun sınıf öğretmeni ile tanışın. Dikkat: Öğretmenle ayrıntılı
görüşmek istiyorsanız randevu alın.
2. Almancanız az da olsa okuldan çekinmeyin. Okulun bir tercüman organize
edip edemeyeceğini sorun. Bu bazı eyaletlerde, örneğin Hamburg’da
mümkündür. Tercüman ayarlanamıyorsa okulda sizin dilinizi konuşan bir
öğretmenin olup olmadığını sorun. O da olmazsa akrabalarınızdan veya
tanıdıklarınızdan iyi Almanca bilen birisinin yardımını isteyin.
3. Okula sadece bir sorun olduğunda değil, olumlu vesilelerle de gidin.
Örneğin okul şenliklerine, sahne gösterilerine ve bilgilendirme akşamlarına
katılın. Düzenli olarak akşamları veliler arasında yapılan toplantılara
(Elternabend) ve öğretmenlerle görüşme günlerine (Elternsprechtag) ve
çocuğunuzun okulundaki öbür etkinliklere katılın.
Önemli uyarı: Unutmayın, bazı destekler ücretli olabilir (örneğin ev ödevleri
yardımı, özel ders). Bu, çocuğunuzun bir gurup içinde mi yoksa tek başına
mı, evde mi yoksa kurumda mı yardım aldığına bağlıdır. Ücretsiz yardım ve
destekler de vardır.
Daha fazla bilgi için …
… İlkokul konusunda:
Köln Yerel Entegrasyon Merkezi
ki-koeln.de/languages sayfasında 20’den fazla
dilde bilgi sunulmaktadır.
… Okuma-yazma ve matematik zorlukları
konusunda:
www.legakids.net
… Sınav korkusu konusunda:
www.pruefungsangst.de
… 16 …

Çocuğunuz …
… ödevlerini tek
başına yapamıyor
mu.
… kötü notlar
mı alıyor (örneğin
matematik veya
biyoloji dersinde)?
… yabancı dil
derslerinde, örneğin
İngilizce‘de mi
zorlanıyor?
… yoksa genel
olarak bütün
derslerde mi
sorunlar yaşıyor?
… öğrenmek için
motivasyona ihtiyaç
duyuyorsa.
Nelerin yardımı
olabilir?
Ev ödevleri yardımı
Özel ders
Tandem
Öğrenme terapisti
Rehber
Tam olarak nasıl bir yardım?
Çocuklara ödevlerini yapmalarında yetişkinler
yardımcı olur. Ev ödevleri yardımı farklı yerlerde
sunulmaktadır: okullarda, derneklerde, semt
merkezlerinde (Stadtteizentrum).
Çocuğunuz bazı derslerde bazı konuları kaçırdığından
(hastalık, “tembellik dönemi“ veya sınıf/okul
değişikliği) derslerde yeni konuları anlamakta
zorlanıyorsa özel ders faydalı olabilir. Özel derslerde
öncelikle açıkların kapatılmasına özen gösterilir,
çocuğun kaçırdığı dersleri anlaması hedeflenir.
İkili çalışmalar yabancı dil öğreniminde oldukça
önemlidir. Ana dilleri farklı iki kişi birbirlerine
karşılıklı olarak yabancı dil öğretirler. Örneğin, ana
dili İngilizce olan bir çocuk sizin çocuğunuza İngilizce,
sizin çocuğunuz da ona kendi ana dilini öğretir. Dil
öğrenimi daha rahat bir atmosferde gerçekleşebilir.
Çocuğun genel olarak derslerde sorunu varsa
öğrenme terapisi faydalı olabilir. Okuma yazma
zayıflığı (OYZ = LRS), hesap zayıflığı (diskalkuli),
algı bozuklukları, konsantrasyon güçlükleri, okul ve
sınav korkusu veya başka sorunları olan çocuklara
öğrenme terapisi ile yardımcı olunabilir.
“Mentoring“ sürecinde deneyimli bir kişi olan
rehber (Mentor) kendi deneyim ve bilgilerini
deneyimi daha az olan bir kişiye (Mentee) öğretir.
Rehber yetişkin biri olabileceği gibi, yaşı çocuğunuzdan
biraz büyük bir öğrenci de olabilir. Rehber
ve öğrenci uzun süre ve belli aralıklarla okulda
veya öğrencinin evinde buluşurlar. Rehber, çocuğa
tavsiyelerde bulunur, çocuğun gelişmesinde ona
yardımcı olur.
… 17 …

Uzmanlar bile okul sistemimizi
her zaman açıklayamıyor.
4.1
Her ülkenin kendi okul sistemi vardır.
Birçok ülkede çocuğun o ülkenin hangi bölgesinde okula gittiği önemli
değildir. Okul sistemi ülkenin her köşesinde aynıdır. Bütün çocuklar için tek
bir okul biçimi vardır. Örneğin Afganistan’da, Brezilya’da, Finlandiya’da,
Gana’da veya Rusya’da durum böyledir.
Başka ülkelerde ise, farklı okul türleri olmakla beraber okullar bütün ülkede
aynıdır. Bu ülkelerde çocuğun ilkokuldan sonra hangi okula gideceğine aileler
Almanya’dan farklı olarak daha geç karar verirler. Örneğin Türkiye’de,
Belçika’da veya Meksika’da durum böyledir.
Dünyada, birçok çocuğun 4. sınıftan sonra çeşitli üst okullara gittiği iki
ülke, sadece Almanya ve Avusturya’dır.
… 18 …

4.2
Almanya:
1 ülke – 16 eyalet – 16 okul sistemi!
Almanya’da okul sistemi Finlandiya veya Fransa‘daki okul sistemlerinden
farklı bir yapıya sahiptir. Okullar için bölgeler, yani eyaletler yetkilidir. 16
eyaletin farklı farklı okul sistemleri vardır. Almanya anayasasına göre
öğrenim ve eğitim eyaletlerin yetkisi altındadır. Bu demektir ki: Eğitim
politikasını her eyalet kendi belirler. Çocuğunuz ikamet ettiğiniz
eyalette okula gider. Dolayısıyla sizin için söz konusu eğitim
politikası o eyaletin işidir. Ama eyaletler işbirliği yaparlar. Bu
amaçla Kültür Bakanları Sürekli Şurası (Kultusministrerkonferenz)
toplanır. Bu şuraya kendi eyaletlerindeki okullardan sorumlu
16 bakan katılır.
4.3
Bütün dünyada en çetrefil okul sistemlerinden biri,
Almanya‘dakidir.
İlkokulun süresi bile Almanya’da farklı farklıdır. İlkokul bazı eyaletlerde dört
yıl, bazılarında altı yıldır. İlkokuldan sonra ne olacağı ve çocuğun hangi okula
gideceği de farklıdır. Bazı eyaletlerde ilkokuldan sonra iki, bazı
eyaletlerde üç okul türü vardır. Notlar ve okullardan alınan diplomalar
da eyaletten eyalete farklıdır. Tatiller farklı zamanlarda olur.
Bunun için Almanya’da okul sistemi bir labirente benzetilebilir.
Kılavuz olmayınca insan yolunu kolayca şaşırabilir.
… 19 …

4.4
Hauptschule, Realschule, Gymnasium …
Ama hepsi bu da değil!
20 yıl kadar önce hemen hemen bütün Almanya’da dokuz yıl süren Hauptschule,
on yıl süren Realschule ve on üç yıl süren Gymnasium vardı. Bu üç
okul türü bir arada ise buna Gesamtschule denirdi. Zamanla hemen hemen
bütün eyaletler okul sistemlerini değiştirdi.
Okul türleri yeni isimler aldı. Çeşitli eyaletlerde çocukların
ilkokuldan sonra gittikleri okullara artık Hauptschule, Realschule
ve Gym nasium’un yanı sıra Mittelschule, Werkrealschule,
Oberschule, Sekundarschule, Stadtteilschule, Regionalschule,
Gemein schaftschule gibi çeşitli isimler veriliyor.
4.5
Başka yere taşınma, ilkokuldan sonraki okullar
ve okullara ilişkin diğer sorularınız için uzmanlara
danışabilirsiniz.
Bazen kafanız karışırsa bu çok normaldir. Almanya’ya yeni gelen aileler için
doğal olarak durum daha da zordur. Bir eyaletten başka bir eyalete taşınan
aileler de aynı zorluklarla karşılaşabilirler. Birçok şey değiştiğinden, aynı
eyalette kalan ailelerin de soruları ve sorunları olabilir.
Her bölgede okullarla ilgili sorularınızı cevaplayacak danışma merkezleri
(Beratungsstelle) vardır. Buralarda danışma genel olarak ücretsizdir.
… 20 …

Neler yapabilirsiniz?
Yaşadığınız eyaletin okul sistemine ilişkin bilgilendirme
yazıları gönderilmesini isteyin. Bunları örneğin eyaletinizin
kültür bakanlığından (Kultusministerium) veya okullar dairesinden
(Schulbehörde) isteyebilirsiniz.
Daha fazla bilgi için …
… daha fazla bilgi için:
Köln Yerel Entegrasyon Merkezi
www.bildung.koeln.de sayfasında 20’den fazla
dilde bilgi sunulmaktadır.
Kültür Bakanları Sürekli Şurası‘nın (KMK)
www.kmk.org internet sitesinde de okul sistemine
ilişkin bilgiler sunulmaktadır.
… 21 …

Engelli ve engelsiz çocuklar
birlikte öğrenim görebilir.
5.1
Engelli kişilerin hakları Birleşmiş Milletler (BM)
engelli kişilerin hakları sözleşmesi ile düzenlenmiştir.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 2006 yılında Engellilerin Haklarına
İlişkin Sözleşme‘yi kabul etti. BM sözleşmeleri bütün ülkelerin ve
insanların uyması gereken anlaşmalardır. Sözleşmede engelli
kişilerin toplumda hiçbir dışlamaya maruz kalmaması ve tamamen
kabul görmesi öngörülmüştür.
5.2
Almanya Engelliler Sözleşmesi‘ni
uygulayan bir ülkedir.
Dünyadaki ülkelerin çoğu bu sözleşmeyi destekler.
Ülkelerin birçoğu sözleşmeyi imzalamış ve uygulayacaklarını
taahhüt etmişlerdir. Bu ülkeler arasında 2009‘dan
beri Almanya da bulunuyor.
… 22 …

5.3
Engelliler sözleşmesi kaynaştırmayı (Inklusion)
öngörür. Peki, kaynaştırma ile kastedilen nedir?
Latince olan Inklusion kelimesi “kapsama/dahil etme“ anlamına gelir.
Bu bakımdan, eğitimde “kaynaştırma“ olarak kullanılan bu kavram bütün
insanların toplumsal yaşama eşit olarak katılmaları esasına dayanır ve insan
haklarındandır.
5.4
Günlük hayatımızda kaynaştırma (Inklusion):
bütün engellerin kaldırılması.
Şehirlerde, binalarda veya bütün taşıma araçlarında tekerlekli sandalye
kullananlar için engellerin kaldırılması gerekir. Bu aynı zamanda, internette
ve dil alanında işitme ve görme engelliler, ayrıca bedensel ve zihinsel
engelliler açısından bütün engellerin kaldırılmasını da içerir.
Engelli kişiler engellilere mahsus özel konutlarda mı yoksa engelsiz insanlarla
beraber mi oturacaklarına kendileri karar verir. Hiç kimse eğitimde, meslek
hayatında veya boş zamanında engelli olması nedeniyle dışlanamaz.
… 23 …

5.5
Kaynaştırma okulda da gerçekleşir.
Eskiden engelli bir çocuk genellikle engelliler anaokuluna (Sonderkindergarten)
ve engelliler okuluna (Sonderschule) (diğer adı: teşvik okulu,
Förder schule) giderdi ve bu okullarda destek görürdü.
Günümüzde engelli ve engelsiz çocuklar beraberce aynı okula gidebiliyor.
Engelli çocuğu olan aileler çocuğun engelliler üzerine uzmanlaşmış bir okula
mı (Sonderschule) yoksa genel eğitim veren bir okula mı gideceğine kendileri
karar verir.
Bu çocuk her okulda engelli eğitimi uzmanı bir eğitimcinin gözetimi altında
bulunur.
… 24 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuzu, engelli olup olmadığından emin değilseniz, bir çocuk
doktoruna veya psikoloğa muayene ettirin. Bu kişiler çocuğunuzun
sahiden engelli olup olmadığını ve özel desteğe ihtiyaç gösterip
göstermediğini tespit eder. Uzman dilinde buna “özel eğitim destek
ihtiyacı“ denir. Zor durumlarda sadece bir danışma merkezine veya
doktora gitmekle yetinmeyin, ikinci, hatta belki üçüncü bir uzmanın da
görüşünü alın.
2. Muayeneden “Çocuk engellidir ve özel desteğe ihtiyacı vardır“ sonucu
çıkarsa çocuğunuzun özel eğitim ihtiyacının bulunduğunuz bölgede
nerede, genel eğitim veren okulda mı yoksa engellilere mahsus bir
okulda mı karşılanabileceğini iyice araştırın.
3. Bulunduğunuz yerdeki okullarla temas kurun, bu okullara en iyisi
çocuğunuzla beraber gidin, öğretmenlerle görüştükten sonra kararınızı
verin.
Daha fazla bilgi için …
… Kaynaştırma:
www.aktion-mensch.de
80 saniyelik bir kısa film kaynaştırmanın
ne olduğunu gösteriyor.
Anahtar kelimeler: Informieren &
diskutieren > Was ist Inklusion?
… 25 …

Çocuğun konuştuğu her dil
bir hazinedir.
6.1
Çocuk doğduğu andan itibaren dil
öğrenmeye başlar.
Çocuğunuzun öğrendiği ilk dil (aile dili, köken dili de denir) kendisi
ve gelişimi için çok önemlidir. Bilimsel araştırmalar bunu gösteriyor.
Çocuğunuzla ta en baştan kendi dilinizde konuşmanız iyidir.
Çocuğunuzla tam olarak bilmediğiniz Almanca‘yı konuşmanız
kendisi için faydadan çok zarar getirir.
6.2
Çokdilli yetişmek çocukları zorlamaz. Fakat bunun da
kesin kuralları vardır.
Çokkültürlü bir çevrede her çocuk iki veya hatta üç dili birlikte
öğrenebilir.
Örneğin Almanya’da birçok aile evde Almanca‘dan başka bir veya
iki dil konuşmaktadır. Çocuk anaokulunda ve daha sonra okulda
Almanca konuşur.
Yani çokdillilik tamamen normaldir. Birçoklarının sandığının tersine,
bununla çocuğunuzu zora koşmuş olmazsınız. Sadece, dikkat etmeniz
gereken basit birkaç kural vardır (sayfa 28 ve 29).
… 26 …

6.3
Çocuklar dilleri karıştırır. Paniğe kapılmayın!
İki veya üç dille yetişen çocuklar bu dilleri karıştırarak konuşur. Bu gayet
normaldir.
Örneğin Almanca ve İngilizce öğrenerek yetişen iki yaşında bir çocuk
“Das ist ein big Haus“ diyebilir veya Almanca ve Türkçe öğrenerek yetişen
bir çocuk “Das ist ein büyük Haus“ diyebilir.
Paniğe kapılmayın: Çocuk dilleri birbirinden ayırmayı zamanla kendiliğinden
öğrenir.
6.4
Hiçbir insan hiçbir dili eksiksiz konuşamaz.
Hata yapmak normaldir. Çocuğun çokdilli yetişme şansına engel olmayın!
Yazık olur!
Sadece kendi ana dilini konuşan insanlar bile bu dilde
zaman zaman hata yapar.
6.5
Almanca ve İngilizce zorunlu olarak öğrenilir.
Üçüncü bir dil, bir artıdır!
Almanca ve İngilizce‘nin yanı sıra büyüdüğünde ilk dilinde de
konuşabilmesi, okuyabilmesi ve yazabilmesi çocuğunuzun
geleceği bakımından çok önemlidir. Bu dil bilgileri ileride, meslek
hayatında çocuklara büyük fayda sağlamaktadır.
Çocuğun Almanca ve okulda öğrendiği İngilizce‘nin yanı sıra, örneğin
Lehçe, Portekizce veya Vietnamca gibi başka bir dil daha bilmesi, önemli
bir avantajdır. Çocuğun böyle bir fırsattan yararlanabilmesi size bağlıdır.
… 27 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Önce şu soruyu cevaplamalısınız: Kendinizi hangi dilde daha rahat ve
güvenli hissediyorsunuz? Çocuğunuzla işte bu dilde konuşmanız gerekir.
2. Zor da gelse dilleri karıştırmayın.
3. Çocuğunuzun doğumdan sonraki hemen ilk dönemden itibaren başka
çocuklarla olabildiğince sık birlikte olmasına özen gösterin. Bu, çocuğunuzun
daha çabuk Almanca öğrenmesine yardım eder.
Çok iyi olan nedir?
Çocuğunuzla doğumdan itibaren en iyi bildiğiniz ve kendinize güvendiğiniz
dilde konuşun. Konuştuğunuz bu dil Almanca değilse çocuğunuz
anaokulunda iyi Almanca öğrenecektir.
Çocuğunuzu anaokuluna gönderin ve onunla gerek evde gerek dışarda
beraberce bir şeyler yapın: oynayın, misafirliğe, tiyatroya veya müzeye
gidin.
Aile fertlerinden her biri çocukla tek bir dilde konuşmalıdır.
Örneğin, anne çocukla sadece Almanca, baba sadece Rusça konuşmalı,
veya anne baba çocukla sadece Almanca, nine ve dede sadece Türkçe
konuşmalıdır. Veya örneğin hem anne hem baba İspanyol ise şöyle de
olabilir: Dışarıda (örneğin anaokulunda, okulda, çocuk parkında) herkes
Almanca, evdeyse herkes İspanyolca konuşur.
Bir dilde başladığınız bir cümleyi mutlaka o dilde bitirin.
Çocuğunuzla farklı konular konuşun, ona hikâyeler anlatın, ona şarkılar
söyleyin, masallar, tekerlemeler okuyun, birlikte resimli kitaplara bakın.
Çocuğun yanlışlarını açık, yani evet veya hayırdan başka bir cevap isteyen
sorularla düzeltin. Örneğin, çocuk “Ich bin geschwimmt“ derse, “Wohin
bist du geschwommen?“ diye sorun. Çocuk böylece doğrusunun ne
olduğunu öğrenecektir.
… 28 …

Yanlış olan nelerdir?
Almancanızın çok hatalı olmasına rağmen çocukla Almanca konuşmak.
Çocukla az konuşmak veya bebek dili konuşmak.
Bir dilde başladığınız bir cümleyi başka bir dilde bitirmek.
Çocukla bazen bir dilde bazen başka bir dilde konuşmak.
Çocuğun hatasını doğrudan düzeltmek.
Örneğin çocuk “Ich bin geschwimmt“ dediğinde, “geschwimmt“ değil,
“geschwommen“ diye düzeltmek, ya da “geschwomme“ diye tekrar
etmesini istemek yanlıştır.
Almanca öğrensin diye çocuğu her gün saatlerce televizyonun önünde
bırakmak. Televizyon izlemekle çocuk dil öğrenemez! Öte yandan,
çocuğunuzla beraber bir çocuk programı izleyip bittikten sonra onunla
program üzerinde konuşmanız daha iyi olur.
Çocuk ve dil konusunda …
… zdaha fazla bilgi için:
Münih Erken Eğitim Enstitüsü‘nün (Staatsinstitut für
Frühpädagogik IFP) www.ifp.bayern.de sayfasında
20 dilde tavsiyeler bulabilirsiniz.
Anahtar kelimeler: Veröffentlichungen >
Elternbriefe
Anne babalar Hamburg Eyaletinin
www.hamburg.de/vorschule
internet sayfasındaki “Sprachförderung
für Vorschulkinder. Ein
Ratgeber für Eltern“ broşüründe
faydalı tavsiyeler bulacaktır.
Anahtar kelimeler: Sprachförderung in der
Vorschule
… 29 …

Susmakla azarlamak arasında bir
orta yol vardır: örneğin çocuğunuzun
öğretmenleriyle görüşüp konuşabilirsiniz.
7.1
Okul sorunu olmayan çocuk belki hiç yoktur.
Bazen okulda her şey çocuğunuz için isteğiniz gibi yolunda gitmeyebilir.
Öğretmenleri çocuğunuzu sizin onu evde gördüğünüzden farklı görebilir.
Veya çocuğunuz size her şeyi anlatmıyor olabilir. Sonuçta, okulda hayat toz
pembe değildir. Okulda da çatışmalar olur, okulla ilgili veya okul dışından
gelen sorunlar yaşanabilir.
Okulda bir sorun olduğunda öğretmenler, öğrenciler ve anne babalar
birlikte bir çözüm bulmaya çalışmalıdır. Anlaşmazlıklar olması normaldir.
Önemli olan, bir anlaşmazlık çıktığında – tıpkı sporda veya mahkemede
olduğu gibi – belli kurallara uymaktır. Saldırganlık veya hakaret sorunları
çözmez.
… 30 …

7.2
Okuldan uzak durmak – bilhassa anlaşmazlıklar
olduğunda- iyi bir yol değildir.
Aileler, “Öğretmenler çocuğumuza nasıl olsa gereken her bilgiyi de doğru
davranışı da öğretir,“ diye düşünürlerse yanılırlar. Okulla olabildiğince
az temas içinde olmaya çalışmanız çocuğunuza iyi gelmez.
Çocuğunuz başka öğrencilerle veya öğretmenleriyle sorunlar
yaşıyorsa veya derslerinde başarısızsa sorunların çözümü için
zamanında çözüm yolları aramanız gerekir, aksi takdirde
durum daha kötüye gidebilir.
Diğer taraftan, bazı anne babalar okulla ilgili konulara gereğinden fazla
karışıp kendi istediklerini kabul ettirmek ister. Bu tür anne babalara
“helikopter veli“ adı verilir. Bu davranışları ile en başta kendi çocuklarına
zarar verirler.
7.3
Hisleriniz kabarsa da duygusallığa kapılmayın,
konuya odaklanın.
Sorunlar ve yanlış anlamalar konuşa konuşa çözülmelidir. Önemli
olan, nasıl konuşulması gerektiğindedir: saygıyla mı yoksa hakaretle mi?
Bir sorun ne kadar erken konu edilirse çözüm de o kadar çabuk ve
kolay bulunur.
Anne babalarla okulun görüşleri farklı olmaya devam edebilir. Böyle
durumlarda çözüm olarak bir uzlaşma sağlamaya çalışılmalıdır.
… 31 …

7.4
Bu sorunlar sadece sizin değil.
Anne babalar özellikle zor konuları ve sorunları konuşmak istemezler. Bunlar
örneğin şiddet, mobbing, dışlanma, oyun bağımlılığı, uyuşturucu, aşırı
politik tutum, borç, erken hamilelik vb. olabilir. Aileleri başkalarının bu tür
sorunları duymasını istemez. Bu, anlaşılır bir şeydir. Anne baba böylece,
sadece kendilerinin bu tür sorunları olduğu duygusuna kapılır. Ama bu
doğru değildir. Yakın çevrede benzer sorunları olan başka aileler de mutlaka
vardır.
7.5
Öğretmenlerin zamanı azdır.
Görüşmek için mutlaka randevu alın.
Her görüşme zaman alır, hele sorunların görüşülmesi uzun zaman ister.
Ders başlamadan beş dakika önce veya hemen dersten sonra öğretmenler
odasına çıkagelmek doğru değildir. Bu tür görüşmeler hoş karşılanmaz. En
iyisi, telefonla veya yüz yüze randevu almaktır. O zaman öğretmen görüşme
için yeteri kadar zaman ayıracaktır.
… 32 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Okuldaki sorunlarını ciddiye aldığınızı çocuğunuza mutlaka hissettirin.
Desteğinize ihtiyacı olup olmadığını çocuğunuza düzenli olarak sorun.
Okulda her şey yolunda gitmiyorsa bundan erken aşamada haberinizin
olması önemlidir. Sorunları zamanında görürseniz harekete geçebilirsiniz.
2. Sorunlar karşısında tarafsız ve sakin olmaya gayret edin. Yorum yapmayın,
agresifleşmeyin, bağırıp çağırmayın.
3. Çocuğunuzun okulda bir sorunu olduğunu hisseder veya öğrenirseniz
sınıf öğretmeniyle görüşün. Ertelemeyin, savsaklamayın, öğretmenle ne
kadar erken görüşürseniz o kadar iyi olur!
4. Çocuğun öğretmeni ile bir sorunu olursa, okuldan güvendiğiniz biriyle
görüşün. Bu kişi okul-aile meclisinden (Elternrat) biri veya okulun rehber
öğretmeni (Beratungslehrer/in), bir sosyal pedagog veya okul psikoloğu
olabilir.
5. Okuldaki görüşmelere hazırlanarak gidin. Önemli bütün konu ve soruları
önceden not edin. Görüşmede heyecanlanırsanız daha önce not ettiğinizden
unutmazsınız.
Daha fazla bilgi için …
… Okuldaki görüşmeler:
www.elternwissen.com internet sayfasında
anne babaların öğretmenle görüşmelere nasıl
hazırlanacakları ve konuşmaları nasıl yönlendirecekleri
konusunda tavsiyeler bulabilirsiniz.
Anahtar kelimeler: Schule und Eltern >
Elternabend und Lehrergespräch
… 33 …

Anne babalar sadece pasta,
börek satıcısı olmamalıdır.
8.1
Okul velilerle işbirliği yapmak zorundadır.
Yasalar bunu gerektirir.
Bazı anne babalar çocuklarının okulunda çok
zaman geçirir. Bazı anne babalar ise okula
sadece çocuğun bir sorunu olduğunda
uğrar. Öğretmenler için de benzeri bir
durum vardır. Bazı öğretmenler anne
babaları evlerinde ziyaret eder, hepsiyle
tanışır. Bazıları ise, “Anne babalar
olmasa okul daha iyi işler,“ diye düşünür. Ne olursa olsun, yasalara göre
okullar anne babalarla iş birliği yapmak zorundadır.
8.2
Okuldan hiç mektup gelmiyorsa bu normal değildir.
Her okul her ders yılında bütün anne babalar için bazı günler düzenler.
Örneğin kayıt tarihleri, veli toplantıları (Elternabend), velilerle görüşme
günleri (Elternsprechtag), okul şenlikleri (Schulfest) veya gezilere ilişkin
bilgilendirme toplantıları. Bu günlere ilişkin mektuplar genel olarak okul
çantası postasıyla (Ranzenpost) iletilir, yani çocuğunuzun okul çantasında
bulunur. Okulun gönderdiği her davetiye size gelinceye kadar yolda bir sürü
engeli aşmak durumundadır.
Engel no. 1: Çocuk davetiyeyi saklar veya atar.
(“Annemin babamın veli toplantısından hiç haberi olmasın.“)
Engel no. 2: Bazı anne babalar mektupları hiç okumaz.
(“Yine mi resmi bir mektup? At gitsin!“)
Engel no. 3: Mektup anlaşılması zor veya can sıkıcı biçimde yazılmıştır.
(“Ne istiyor bunlar benden? Hiçbir şey anlamadım.“)
Yani, okuldan hiç mektup gelmiyorsa veya gelen
bir mektubu anlamadınızsa çocuğunuzun öğretmeni
ile görüşmelisiniz.
… 34 …

8.3
Okulla işbirliği yapmanın iki
yolu vardır.
Birinci yol: Okul Yasası‘nın öngördüğü, eyaletteki bütün okullar ve sınıflar
için geçerli olan resmi işbirliği biçimleri vardır. Bazı anne babalar bu resmi
türdeki işbirliğini yapmak istemez veya yapamaz.
Bu nedenle ikinci bir yol daha vardır: okuldan okula veya sınıftan sınıfa
farklılık gösterebilen, gayri resmi iş birliği.
8.4
Yol 1:
Resmi yoldan işbirliği.
Her sınıf kendi veli temsilcilerini (Elternvertrer/-in) seçer. Sınıf temsilcileri
sınıf öğretmeni ile beraber diğer velileri güncel konularda bilgilendirir. Karne
toplantılarına (Zeugniskonferenz) ve okul toplantılarına (Schulkonferenz)
katılırlar, bazen sorunlarda aracılık veya hakemlik yaparlar. Sınıf temsilcileri
okul-aile meclisi (Elternrat) üyelerini seçerler. Okul aile birliği okulu ilgilendiren
önemli konularda kararlara ortak olur.
Bunun gibi anne baba meclisleri her okulda, her ilçede, her eyalette, federal
devlette ve hatta AB düzeyinde bulunmaktadır. Bunlar Elternausschuss,
Elternbeirat, Elternkammer, Elternkonferenz, Elternverband veya Elternvertretung
gibi çeşitli isimler taşır.
Hepsinin temelindeki fikir aynıdır: Parlamentodakine benzer biçimde, anne
babaların çıkarlarını, yani sizin de çıkarlarınızı temsil ederler. Siz anne baba
olarak bütün bu kuruluşlara katılabilirsiniz. Temsilciliğe adaylığınızı koyabilir
veya oturumlara misafir olarak katılabilirsiniz.
… 35 …

Avrupa’da
Avrupa Ebeveynler Birliği
(European Parents Association)
Bütün Almanya‘da
Federal Veliler Meclisi
(Bundeselternrat)
Kendi Eyaletinizde
Örneğin Eyalet Veliler Komisyonu (Landeselternausschuss), Eyalet Veliler
Yarkurulu (Landeselternbeirat), Veliler Odası (Elternkammer), Eyalet Veliler
Meclisi (Landeselternrat), Eyalet Veliler Birliği (Landeselternvereinigung)
Bulunduğunuz şehir veya ilçede
Örneğin İlçe Ebeveynler Yarkurulu (Kreiselternbeirat), İlçe Ebeveynler
Meclisi (Kreiselternrat), İlçe Ebeveynler Temsilciliği (Kreiselternvertretung),
Şehir Ebeveynler Yarkurulu (Stadtelternbeirat), Şehir Ebeveynler Meclisi
(Stadtelternrat), Şehir Ebeveynler Temsilciliği (Stadtelternvertretung)
Okulunuzda
Okul-Aile Birliği Meclisi
Çocuğunuzun sınıfında
Anne Baba Temsilciliği
8.5
Yol 2:
Gayriresmi yoldan işbirliği.
Anne babalar okulla iş birliği içinde birçok düzenleme gerçekleştirebilir. Bu
konuda bazı öneriler: Özel dersler veya kurslar düzenlemek, yüzmeye gidildiğinde
sınıfa refakat etmek, okul kütüphanesinde çalışmak veya çocuklara
kitap okumak, gezilerde sınıfa refakat etmek, futbol turnuvalarında hakemlik
yapmak, okulda bir kafe kurmak ya da var olan kafede çalışmak, okul şenliklerinin
hazırlık çalışmalarına katılmak veya belli konularda anne babaları –
örneğin okulda birlikte bir fincan kahve veya çay içerken – bilgilendirmek.
… 36 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuza düzenli olarak, “Okulda ne var ne yok, yeni bir şey var mı,
okuldan bir yazı getirdin mi?“ diye sorun
2. Sınıftan diğer velilerle tanışın, onlarla sorunları veya görüşlerinizi paylaşın.
3. Veli toplantılarına, velilerle görüşme günlerine ve okuldaki diğer etkinliklere
katılın.
4. Okul çalışmalarına mümkün olduğunca katılın ve hatta kendiniz bir şeyler
organize edin.
5. Çocuğunuzun gittiği sınıfın sınıf temsilciliğine seçilin; okul-aile birliği
meclisinde çalışın.
Daha fazla bilgi için …
… İşbirliğinin resmi türleri konusunda:
Federal Ebeveynler Meclisi‘nin (BER),
www.bundeselternrat.de, internet sayfasında bu
konuda daha ayrıntılı bilgiler ve eyaletinizdeki
ebeveyn kurullarının iletişim bilgilerini bulabilirsiniz.
… İşbirliğinin gayri resmi
türleri konusunda:
www.bqm-hamburg.de internet sayfasından 17
ailenin 17 dilde okul deneyimlerini anlattıkları şu
broşürü indirebilirsiniz: “Anne Babalar Okula!
Babalar ve Anneler Almanya‘ya Gelişlerini Anlatıyor“
(“Eltern in die Schule. Väter und Mütter mit
Zuwanderungsgeschichte berichten“).
Anahtar kelimeler: Angebote für Ratsuchende >
Publikationen
… 37 …

Anne babaların birçok hakları vardır.
9.1
Anne babaların hakları yasalarda yer alır.
Her eyaletin okul sistemini Okul Yasası (Schulgesetz) belirler. Bu yasada
ayrıca, öğrencilerin eğitim ve öğrenimlerinde okulların velilerle nasıl bir
işbirliği yapacağı da düzenlenmiştir. Yasa anne babaların hangi haklara sahip
olduğunu açıklar. Böyle yasaların anlaşılması güç bir meslek diliyle yazılmıştır.
Örneğin anne babalar …
Çocuğun öğrenci sicil dosyasını inceleyebilir. Örneğin okul danışmanlık
merkezinin ve okul hekiminin raporlarını görebilirler. Öğrenci sicil dosyası
öğretmenle kararlaştırılarak sadece okulda incelenebilir.
bazı derslere katılabilirler ve dersi izleyebilirler.
çocuğu din derslerinden muaf tutabilirler.
Öğretmenlerden çocuğun yazılı sınavlarını, notlarını ve karnesini isteyip
bunları açıklamasını isteyebilirler.
dersler, sınıf ve okulla ilgili sorular sorabilirler. Örneğin çocuğun hangi
metotlarla ve hangi araç ve gereçlerle ders gördüğünü sorabilirler.
Anne baba toplantılarında sınıf öğretmenine isteklerini yöneltebilir,
dersle ilgili şikâyetlerini dile getirebilirler.
9.2
Öğretmenlerin hakları sınırsız değildir.
Böyle olması iyidir.
Örneğin anne babalar …
çocuğun hangi öğretmenin sınıfına veya hangi şubeye
gideceğine karar veremezler.
öğretmenlerin hangi dersleri nasıl vereceğini
belirleyemezler.
çocuklara ev ödevi verilip verilmemesine karar
veremezler.
çocuğa okul tatil olmadan birkaç gün önce veya okul
tatili bittikten birkaç gün sonra tatil yaptıramazlar.
… 38 …

çocuğu cinsel bilgiler ve spor derslerinden uzak tutamazlar.
ders planının nasıl olacağına karar veremez ve çocuğun notlarının
değiştirilmesini talep edemezler.
Derslerde belli içerikleri veya etkinlikleri şahsi, dini veya dünya görüşünüze
ilişkin sebeplerle iyi bulmuyorsanız mutlaka okulla görüşme yapın. Okul
toplumda var olan çeşitli değer anlayışlarına açık olmak zorundadır. Veliler
okuldan tarafsızlık ve hoşgörü bekleme hakkına sahiptir.
9.3
İlkokuldan sonra: çocuğuzun hangi okula gideceğine
ilişkin tavsiye ve anne babaların seçme hakkı
Okul Süreci Tavsiyesi (Schullaufbahnempfehlung) ilkokulun çocuğunuzun
hangi okula devam edeceğine ilişkin tavsiyesidir. İlkokulunuz çocuğunuz son
sınıfa (eyaletlere göre 4. veya 6. sınıf) devam ederken başarı durumu ve
sonraki okulların beklentileri hakkında size bilgi verir.
Çocuğunuzun Gymnasium‘a gidebilir tavsiyesi (buna Gymnasialempfehlung
da denir) alabilmesi için Almanca, matematik ve fen bilimlerinde (bu dersin
adı her eyalette başkadır) notlarının çok iyi, en azından iyi olması gerekir.
İlkokul 6 yıllık ise çocuğunuzun birinci yabancı dil notunun da iyi olması
gerekir. Bazı eyaletlerde veliler tavsiyeye uymak zorunda değildir, çocuğu
istedikleri bir okul türüne kaydettirebilirler. Buna velilerin seçim hakkı
(Elternwahlrecht) denir. Diğer eyaletlerde ise okulun tavsiyesine veli seçim
hakkına göre öncelik tanınmıştır.
Her şeye rağmen, ilkokul verdiği Okul Süreci Tavsiyesi‘ne
razı değilseniz bu tavsiyenin yeniden gözden geçirilmesini
talep etme olanağı hemen her zaman vardır. Bu
durumda okul-aile birliği meclisiyle görüşmeniz iyi olur.
… 39 …

9.4
Sadece anne babaların değil, çocukların
da hakları vardır.
Yetişkinler arasında çıkan sorunlarda çocukların hakları çoğu zaman unutulur.
Çocukların hakları Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi ile
düzenlenmiştir. Bu haklar dünyada birçok ülkede (Almanya dahil) uygulanır.
Çocukların en temel hakları arasında yaşama hakkı, eğitim
hakkı ve şiddetten korunma hakkı bulunur. Daha birçok
hak da vardır; örneğin, kız ve erkek çocuklara eşit davranılır,
çocuklar özel hayatlarını yaşama, kendi dillerini kullanma,
kendi dinlerini uygulama hakkı gibi daha birçok hakka sahiptir.
9.5
İnsan bazen hakları için mücadele vermek
zorunda kalır.
Olur ya, siz de anne baba olarak, “Öğretmenler benim çocuğuma
haksızlık ediyor, onu nesnel biçimde değerlendirmiyor,“ veya
“Çocuğumun öğretmeni okul tüzüğüne aykırı davranıyor,“
görüşünde olabilirsiniz.
Verilen bir kararı doğruluğundan kuşku duyuyor ve onaylamıyorsanız
gözden geçirilmesini talep edebilirsiniz. Bu konuda birkaç yol vardır. Örneğin
bir şikâyet (Sachbeschwerde), denetime yönelik şikâyet (Dienstaufsichtsbeschwerde)
veya itiraz (Widerspruch). Okul-aile birliği meclisiniz size bu
konuda gereken bilgileri verebilir.
Neler yapabilirsiniz?
1. Haklarınız konusunu okulunuzun okul-aile meclisinden öğrenin.
2. Okul-aile meclisinin okulda bir akşam anne babaların hakları konulu bir
bilgilendirme toplantısı düzenlemesini önerin.
3. Eyaletinize ilişkin olarak, velilere tavsiyeler vb. İçeren broşürleri temin
edin. Bu broşürler genel olarak okullarda, okullar dairesinde veya eyalet
ebeveynler meclisinde bulunur.
4. Okul Süreci Tavsiyesi konusu üzerinde durmaya çocuğunuz daha 3. sınıftayken
başlamalısınız. Tavsiye yazısı daha gelmeden çocuğunuzla ve
öğretmeniyle görüşün. Çocuğunuzun halihazırda durumu nedir? Çocuk
nereye gitmek istiyor, istediği yere gidebilmesi için ne yapması gerekiyor?
… 40 …

Daha fazla bilgi için …
… Anne babaların hakları konusunda:
“Danışmanlık Kalifikasyon ve Göçmenlik“ (BQM)
tarafından çıkarılan el kitabında Almanca, Farsça,
Lehçe, Rusça ve Türkçe olarak veli haklarına
ilişkin genel bilgiler vardır (sarı modül, sayfa 3-5):
www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für
Ratsuchende > Publikationen
… Çocukların hakları konusunda:
“Die Rechte der Kinder von logo! einfach erklärt“
(Çocukların Hakları: logo! Kolayca Açıklıyor)
isimli kitap çocuklar için yazılmıştır. Bu kitaptan
yetişkinler de çok şey öğrenebilir. Ücretsiz
olarak Bundesministerium für Familie, Senioren,
Frauen und Jugend (BMFSFJ) www.bmfsfj.de,
internet sayfasından indirilebilir ve ısmarlanabilir.
Anahtar kelime: arama penceresine “Die
Rechte der Kinder“ yazıp tıklayın.
… Okul süreci tavsiyesi ve anne babanın
seçme hakkı konusunda:
Kültür Bakanları Sürekli Şurası‘nın (KMK)
internet sayfası olan www.kmk.org adresinde
velilerin seçme hakkının ve okul süreci
tavsiyesinin eyaletinizde nasıl düzenlendiğini
bulabilirsiniz.
… 41 …

Anne babaların yükümlülükleri
de vardır.
10.1
Anne babalar çocuklarını uykudan zamanında
uyandırma ve beslemekle yükümlüdür.
Anne babalar çocukları zamanında ve uykularını almış olarak okula göndermek
zorundadır. Çocukların okula yeterince sağlıklı yiyecek ve içecek götürmesinden
sorumludurlar.
10.2
Anne babalar çocukların donanımından sorumludur.
Anne babalar çocukların okuldaki bütün önemli ihtiyaçlarını temin etmekle
yükümlüdür. Örneğin:
Okul çantası
Kalem çantası
Defterler
Spor kıyafeti
Spor ayakkabıları
10.3
Anne babalar okula haber vermekle yükümlüdür.
Çocuk hastaysa veya başka bir nedenle okula gelemeyecekse
bunu okula derhal bildirmek zorundadırlar.
… 42 …

10.4
Anne babalar tatilleri ve tatil günlerini planlamak
zorundadır.
Aile önemli bir nedenle okul zamanında bir yere gitmek zorunda kalırsa
anne baba çocuğa izin verilmesi için önceden yazılı olarak başvurmak
zorundadır.
10.5
Anne babalar hastalığı bildirmekle ve bakımla yükümlüdürler.
Çocukta bulaşıcı bir hastalık (boğmaca, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, su
çiçeği, kızıl, bit vb.) görüldüğünde anne baba çocuğu okula göndermemek
zorundadır. Bulaşıcı bir hastalıktan sonra, çocuk tekrar okula
gitmeden önce, hekim tarafından verilen bir sağlık raporunu
okula vermek zorundadırlar.
Çok önemli:
Çocuk mazeretsiz olarak okula gitmeyecek olursa
bu, okulda mazeretsiz devamsızlık olarak kaydedilir.
Mazeretsiz günler karneye yazılır ve örneğin bir
çıraklık için başvurduğunda olumsuz bir etki yapar.
Okula gitmediği günler için çocuğun mutlaka yazılı
bir mazeret belgesi getirmesine özen gösterin.
… 43 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuk okula başlamadan önce bütün önemli ihtiyaçlarını temin etmeye
özen gösterin. Gerekiyorsa Bildungspaket başvurusunda bulunun.
2. Çocuğun her gün okula zamanında gitmesine, teneffüslerde yiyeceği bir
şeylerin bulunmasına ve uykusunu almış olmasına özen gösterin.
3. Okulun (okul bürosunun veya sekreterliğin) telefon numarasını her
zaman yanınızda bulundurun. Önemli bir nedenle (örneğin hastalık)
çocuk okula gidemeyecek olursa mümkün mertebe erken aşamada
okula telefon edip haber verin. Mazeret tezkeresi yazın verin. Bu yazı
örneğin şöyle olabilir:
… 44 …

4. Çocuğunuzun sınıf öğretmeni ile tanışın. Okula sadece bir sorun
olduğunda gitmeyin. Mümkün mertebe anne-baba toplantılarına,
görüşme günlerine vb. etkinliklere katılın.
5. Almancanız az da olsa okuldan çekinmeyin. Okulun bir tercüman organize
edip edemeyeceğini sorun. Bu bazı eyaletlerde, örneğin Hamburg’da
mümkündür. Tercüman ayarlanamıyorsa okulda sizin dilinizi
konuşan bir öğretmenin olup olmadığını sorun. O da olmazsa akrabalarınızdan
veya tanıdıklarınızdan iyi Almanca bilen birisinin yardımını
isteyin.
Önemli uyarı: Öğretmenle ayrıntılı görüşme yapmak istediğinizde
randevu alın.
Daha fazla bilgi için …
… Anne babaların yükümlülükleri:
“Danışmanlık Kalifikasyon ve Göçmenlik“
(BQM) tarafından çıkarılan el kitabında Almanca,
Farsça, Lehçe, Rusça ve Türkçe olarak velilerin
yükümlülüklerine ilişkin genel bilgiler vardır
(sarı modül, sayfa 3-5): www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für Ratsuchende >
Publikationen
… 45 …

Karneler ve notlar trafik lambasına benzer:
İşareti doğru okuyup ciddiye almak gerekir.
11.1
Almanca, matematik ve İngilizce notları
özellikle önemlidir.
Bu derslere temel dersler veya ana dersler denir. Diğer derslerden daha
önemli olduklarından bu ad verilmiştir. Karnede temel derslerin notları
daha önemlidir ve bunlar için daha çok ders saati ayrılmıştır. Çocuğun sınıfı
geçip geçmemesi veya ilkokuldan sonra hangi okula gideceği özellikle temel
derslerden aldığı notlara bağlıdır. Bu nedenle çocuğunuzun temel derslerdeki
notları dikkatle izlemeniz gerekir.
11.2
Çocuğunuzun öğrenmek istediği mesleğe ilişkin
dersin notu çok önemlidir.
Temel dersler bütün meslekler için önemlidir. Ama ayrıca, hemen her meslek
için çok önemli olan ayrı bir ders de vardır.
Örnek 1: Kızınız polis olmak istiyor. Bunun için Almanca, matematik, İngilizce
ve spor notlarının iyi olması gerekir.
Örnek 2: Oğlunuzun hayalindeki meslek eczacılık. Almanca, matematik,
İngilizce ve kimya notlarının iyi olması gerekir.
11.3
Karnede notun 3 olması büyük bir başarı olabilir.
Örnek 1: İşletmeler (“Unternehmen“, “Firma“ olarak da geçer) hem güncel
karneye hem de daha önceki yıllarda alınan karnelere bakar. Neden? Başvuran
kişi matematikte 2 yıl önce 5, 1 yıl önce 4 ve son karnede 3 almışsa
bu, öğrencinin gayret ettiğini gösterir. Bu durumda 3 iyi bir not olabilir ve
çocuğun öğrenme yeteneğinin olduğunu göstermektedir.
Örnek 2: Başvuran kişinin karnesinde notu 3 veya 4’tür. Ama öğrenci çok
sosyal birisidir, fahri olarak faaliyetlerde bulunmuştur, örneğin anlaşmazlıklarda
arabuluculuk yapmıştır, yakın çevresinde ev ödevleri yardımında
bulunmuştur veya bir spor kulübünde antrenörlük yapmıştır. Birçok firma
için bu tür faaliyetler de notlar kadar önem taşır. Onlar da sosyal yönde
girişim gösteren kişilere öncelik tanır. İyi not almak için ders çalışmaktan
ve okuldan ve derslerden başka bir şey bilmeyen sınıf birincilerinin böyle
firmalarda şansı o kadar iyi olmayabilir.
… 46 …

11.4
Karnede sadece notlar bulunmaz.
Normal olarak öğrencinin karnesinde sosyal davranışı (Sozialverhalten) ve
çalışma davranışı da (Arbeitsverhalten) değerlendirilir. Bazı eyaletlerde bu iki
değerlendirmeye karne başı notu da denir (Kopfnoten). Bu notlarla öğrencinin
derslere ne kadar gayret gösterdiği (Arbeitsverhalten) ve başkalarına
karşı davranışları (sosyal davranış) değerlendirilir. “Karne başı notu“ adı
eskiden karnenin en üst sırasında yer almış olmalarından gelmektedir.
Günümüzde bunlara çalışma ve sosyal davranış değerlendirmesi de deniyor.
Karne başı notları öğrencinin işyerine başvurmasında büyük önem taşır.
Başvuru sahibinin kişiliği hakkında bilgiler içerdiğinden birçok firma karne
başı notlarına büyük önem verir. Çalışma ve sosyal davranış değerlendirmeleri
her eyalette aynı değildir. Bazı eyaletlerde not verilir, bazı eyaletlerde
yazı ile açıklanır, bazı eyaletlerde her ikisi birden görülebilir. Bu notlarla
örneğin neler değerlendirilmektedir?
Çalışma davranışı
Derslerde dikkat
Derslere katılım
Ev ödevlerinin yapılıp yapılmadığı
İstenen ödevlerin ve çalışmaların zamanında
verilip verilmediği
Düzen ve itina
Sosyal davranış
Güvenilirlik
Anlaşmazlıklarda davranış
Sorumluluk alma
Yardımseverlik
Anlaşma ve kurallara uyum
Ortak yaşamı şekillendirmeye katılım
11.5
Dikkat! Karnelerin kendi dili vardır.
Karne dilinde tuzaklar vardır. Evde Almancadan başka bir dil konuşan
anne babalar bu tuzaklara daha kolay düşebilirler. Karnelerde bazı
cümleler ilk bakışta olumlu görünmekle beraber, aslında bir sorun
olduğunu dile getirir.
Örnek 1: “Çocuğunuz derslerde çok sakin.“ Bu cümle, çocuğun derslerde
çok ender parmak kaldırdığı anlamına gelir.
Örnek 2: “Çalışma davranışı beklentiler çerçevesinde.“ Bu cümlenin
anlamı şudur: Çocuğunuzun çalışma davranışı notu 3’tür. Daha çok
gayret göstermesi gerektiği kastedilmektedir.
… 47 …

Karnelerdeki değerlendirmeler ve anlamları?
Davranış … Rakamla not Yazı ile not
… takdire şayan. 1 pekiyi (sehr gut)
… beklentileri tamamen karşılıyor. 2 iyi (gut)
… beklentileri karşılıyor. 3 doyurucu (befriedigend)
… beklentileri tam karşılamıyor. 4 yeterli (ausreichend)
… beklentilerin altında. 5 und 6
zayıf ve yetersiz
(mangelhaft und ungenügend)
Neler yapabilirsiniz?
1. Her karnede çocuğun her dersten aldığı notlardaki değişimleri dikkatle
izleyin. Her notu bir önceki notu ile karşılaştırın. Bir derste notunda
iyileşme varsa ihmal etmeyin: Çocuğunuzu övün! Notunda gerileme
varsa nedenini araştırıp bulun, özel ders almasını düşünün.
2. Özel dersin erkenden başlamasına dikkat edin. Çocuğun bir derste notu
4 iken özel dersin başlaması daha iyi olur. Notlar daha da kötü (yani 5
veya en kötü not olan 6) olursa, çocuğunuzun notunu düzeltmesi iyice
zorlaşacaktır.
3. Çocuğun karne başı notları iyi değilse (3’ten kötü), öğretmenle konuşun
ve doğruca, düzeltmesi için ne yapılması gerektiğini sorun.
4. Çocuğun karnesinde anlamadığınız bir şey olursa öğretmenden sorun.
Öğretmen size karneyi açıklamak zorundadır.
… 48 …

Not Puan Kavram Anlamı
1+
1
1-
15
14
13
Pekiyi
(Sehr gut)
Çocuğun başarısı beklentileri özellikle yüksek
ölçüde karşılıyor.
2+
2
2-
12
11
10
İyi
(Gut)
Çocuğun başarısı beklentileri tam karşılıyor.
3+
3
3-
9
8
7
Doyurucu
(Befriedigend)
Çocuğun başarısı beklentileri genellikle karşılıyor.
4+
4
4-
5+
5
5-
6
5
4
3
2
1
6 0
Yeterli
(Ausreichend)
Zayıf
(Mangelhaft)
Yetersiz
( Ungenügend)
Çocuğun başarısında gerçi eksikler var, ama
beklentileri bütünüyle karşılayabiliyor.
Çocuğun başarısı beklentileri karşılamıyor, fakat
gerekli temel bilgilerin bulunduğu ve eksiklerin
yakın bir zaman içinde giderilebileceği anlaşılıyor.
Çocuğun başarısı beklentileri karşılamıyor. Temel
bilgileri bile o kadar yetersiz ki, eksiklerin yakın bir
zamanda giderilemeyecek.
Daha fazla bilgi için …
… Notlar:
“Danışmanlık Kalifikasyon ve Göçmenlik“ (BQM)
tarafından çıkarılan el kitabında Almanca, Farsça,
Lehçe, Rusça ve Türkçe olarak okul notlarına
ilişkin genel bilgiler vardır (sarı modül, sayfa 1):
www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für
Ratsuchende > Publikationen
… 49 …

Önemli olan,
sadece notlar değildir.
12.1
Kötü notlar kişinin aptal olduğunu göstermez.
Çocuğun okulda aldığı notlar tartışmasız önemlidir. Fakat çocuk çok bildiği
halde notları kötü olabilir. Karne notları otomatik olarak çocuğun neler
bildiğini ve ne kadar akıllı olduğunu göstermez. Bunun birçok örnekleri
vardır. Tarihte çok zeki bazı insanların okulda aldığı notların bazen kötü
olduğu bilinen bir gerçektir.
12.2
Kötü not almanın birçok nedenleri olabilir.
Çocuğun sınav korkusu vardır, bazı öğretmenlerle yıldızı barışık değildir,
okulda alaylara veya hatta mobbinge maruz kalmıştır, okuma
ve imla zayıflığı (legasteni) veya hesap zayıflığı (diskalkuli)
vardır, ergenlik çağına gelmiş ve “canım hiç bir şey istemiyor“
havasına girmiş olabilir, örnek alacağı kişiler yoktur, okuldan
soğumuştur, üstün yeteneklidir ve derslerde sıkılmaktadır,
işlerini düzene koymakta yetersizdir, önüne kesin kurallar
konmasını beklemektedir veya psikolojik sorunları vardır.
12.3
Notlar nasıl mı düzeltilir?
Bu mümkün, ama her çocuk farklı.
Siz ve çocuğunuz notların niye kötü olduğunu biliyorsanız koşulları değiştirmeye
mutlaka çaba göstermek gerekir. Notların kötü olma sebeplerine
göre çözüm yolları farklı olabilir. Ödevlere destek, özel ders, rehberlik.
Bazı çocuklar anne babalarının daha büyük dikkat ve ilgisine, bazıları daha
fazla kontrol, disiplin ve kesin kurallara, bazıları da daha fazla motivasyona
ihtiyaç duyar. Bir çocukta başarıya ulaşan yol, diğer
çocukta da mutlaka başarılı olamayabilir.
En önemlisi, çocuğun, sizin durumu ciddiye
aldığınızı, peşini bırakmadığınızı
ve ona yardımınızın dokunduğunu
anlamasıdır.
… 50 …

12.4
Notlar kötüyse de bu, dünyanın sonu
demek değildir.
Sizin de çocuğunuzun da bütün gayretleriniz notları yükseltmeye yetmemiş
olabilir. Notlar istenen düzeye ulaşmamıştır. Çocuğunuzu suçlamanız hiçbir
şey getirmez. En çıkar yol, çocuk ve öğretmeni ile beraber neler yapılabileceğini
araştırmak olur.
Örnek 1: Çocuğunuz genel okullardan ilkini 9. sınıftan diploma alarak
bitirmiştir (ESA). Bir işletmede meslek öğrenerek orta okul mezuniyetini
(mittlerer Schulabschluss MSA) alabilir.
Örnek 2: Çocuğun not ortalaması düz veya meslek lisesi mezuniyeti
(Abitur veya Fachabitur) için yeterli değildir. Çocuk önce bir meslek öğrenip
daha sonra (Fach-) Abitur mezuniyetini elde edebilir.
12.5
Her şey okulda alınan notlara bağlı değildir.
Meslek eğitimi veren birçok işletmeyle yapılan görüşmelerden, başvurularda
en büyük rolü her zaman çocuğun okulda aldığı notların oynamadığını
görüyoruz. Bu, tabii, çıraklık eğitimi veren işyerine bağlı bir şeydir.
Stajlar (Praktika)
Çocuğunuzun yaptığı bir staj sürecinde bir meslekle tanışıp ondan sonra,
“Bu meslek bana göre!“ diyebilmesi çok önemli olabilir. Keza, “Bu meslek
hiç bana göre değil!“ demesi de. Birçok işyeri, başvuran kişinin mesleği biraz
olsun tanımış olmasına önem verir. Demek ki stajlar büyük bir avantaj
sağlamaktadır.
Fahri hizmetler
Çocuğunuz fahri hizmetler üstlenebilir. Örneğin bir gençlik örgütünde, bir
dernekte, cemaatinizde çalışabilir, başka öğrencilere ders verebilir veya
semt şenliklerinin düzenlenmesine yardım edebilir. Çocuğunuz bu yoldan
sorumluluk bilincine sahip olduğunu gösterir.
Ek işler
Çocuğunuz okul tatilinde çalışabilir veya okulun yanı sıra broşür dağıtabilir,
satışta veya gastronomide çalışabilir. Yan iş olarak çalıştığı yerlerden belge
ve referansları olursa daha da iyidir. İşletmeler başvuran kişilerin iş hayatında
deneyimli olmalarını tercih eder.
… 51 …

Aile içi çalışmalar
Belki çocuğunuz aile içinde düzenli ve sürekli yaptığı belli işleri üstlenmektedir.
Örneğin küçük kardeşlerine bakıyor olabilir, aile işletmesinde yardım ediyor
veya evin tamiratına katılıyor olabilir. Çocuğunuz böylece sorumluluk
alabildiğini gösterir.
Hobiler ve ilgi alanları
Çocuğun ileride mesleğinde önemli olabilecek konulara ilgisi vardır.
Çocuğunuzun en severek uğraştığı alan da meslek seçiminde yardımcı
olabilir. Ama önemli olan, çocuğunuzun boş zamanlarında ne yaptığıdır.
Bilgisayar oyunları oynamaya meraklı olması bir BT (bilişim teknolojisi)
firmasında pek bir etki yapmaz. Ama boş zamanında kendisi bilgisayar
oyunları geliştiriyor, yani programlama yapıyorsa, bu ilgi çeker.
Ehliyet
Bazı işyerleri ve firmalar için başvuranın ehliyetinin olması önemli olabilir.
Daha fazla bilgi için …
… Staj konusu:
Stajla ilgili önemli noktaların Federal Çalışma Birliği‘nin
www.schulewirtschaft.de adresindeki internet
sayfasında, “Checklisten Betriebspraktikum“
broşüründe bulabilirsiniz.
Anahtar kelimeler: Inhalte > Publikationen >
Berufs orientierung
… 52 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Her yarıyılda bir defa öğretmeninden çocuğunuzun okuldaki durumunun
somut olarak nasıl olduğunu sorun.
Örneğin şu soruları sorabilirsiniz:
Çocuğumun derslerindeki başarısı normal mi?
Desteğe veya özel derse ihtiyacı var mı?
Sosyal davranışları nasıl?
Sınıfta kendini iyi hissediyor mu?
Arkadaşları var mı?
Yardıma ihtiyacı var mı?
Sizce nasıl bir yardım gerekiyor?
Bir üst sınıfa geçer mi?
Diploma alabilecek mi?
Çocuğa yardım edebilmem için ne yapmam gerek?
2. Notlarını düzeltme konusunda ek tavsiyeler için sayfa 17’ye bakın.
3. Çocuğunuzla beraber oturup kendisinin okul dışı zamanında neler yapmış
ve yapmakta olduğunu yazın (sayfa 51 ve 52). Bunları, eğer uygun
düşüyorlarsa, çocuğun başvurusuna ve özgeçmişine mutlaka ekleyin!
Belgeleri toplayın: staj belgesi, bonservis, fahri etkinlik belgeleri, katılım
sertifikaları, şeref belgeleri, medya haberleri (örneğin okul gazetesi
haberleri) veya çocuğunuz hakkında olumlu bilgi verebilecek birisinin
telefon numarası.
4. Yukarıdakilerden hiçbiri yoksa çocuğunuzla beraber yakın gelecekte bir
şeyler yapıp yapamayacağını düşünün. Çocuğunuz bazı etkinlikleri belki
okuldan sonra telafi edebilir.
… 53 …

Meslek eğitimi mi, yüksek öğrenim
mi, yoksa ikili yüksek öğrenim mi?
Hepsi de iyi!
Bırakın, çocuk kendisi karar versin.
13.1
Meslek eğitimi ve/veya yüksek öğrenim.
Almanya’da meslek eğitimi.
Almanya’da okulu bitirdikten sonra kişinin önüne iki büyük otoyol açılır.
Bunlardan biri meslek eğitimine diğeri yüksek öğrenime gider. Gençler ya
bir meslek eğitiminden geçer ya da bir üniversite veya yüksek
okulda yüksek öğrenim görür.
13.2
Almanya’da meslek eğitimi ve/veya
yüksek öğrenimin çeşitli türleri vardır.
Belirtilen iki otoyol, çok şeritli yollardır. Bunlardan en önemli beşi şunlardır:
Okulda meslek eğitimi (Schulische Ausbildung):
Çocuğunuz bir meslek okulunda meslek öğrenir.
İkili meslek eğitimi (Duale Ausbildung):
Çocuğunuz bir işletmede ve meslek okulunda meslek öğrenir.
İkili yüksek öğrenimde meslek eğitimi (Duales Studium):
Çocuğunuz bir işletmede ve yüksekokulda/üniversitede meslek öğrenir.
Meslek yüksek okulu (Fachhochschulstudium):
Çocuğunuz meslek yüksek okulunda meslek öğrenir.
Üniversite öğrenimi (Universitätsstudium):
Çocuğunuz üniversitede bir meslek veya bir bilimdalı okur.
… 54 …

13.3
Her yol başarıya çıkabilir, çıkmayabilir de.
Her çocuk farklıdır. Her yol çocuğun meslek hayatına iyi bir başlangıç olabileceği
gibi yanlış karar da olabilir. Asıl bilinmesi gereken şey, günümüzde
dümdüz ilerleyen hayat hikâyelerinin ve meslek kariyerlerinin artık pek
olmadığıdır.
13.4
Ya bu ya şu diye bir şey yoktur.
Almanya‘daki okul sistemi, birçok ülkeden farklı olarak, geçişlere fırsat verir.
Örneğin kişi önce bir meslek öğrenip daha sonra yüksek öğrenime gidebilir,
ya da önce yüksek öğrenim görüp sonra meslek eğitimine geçebilir. Hem
meslekte ilerleme hem yatay geçiş mümkündür.
13.5
Meslek çocuğa uymalıdır, çocuk mesleğe değil.
Olur ya çocuk okulu bitirdiği halde hâlâ ne olmak veya ne yapmak isteğini
bilmez. Bu süreyi iyi değerlendirmek için Almanya’da çeşitli olanaklar vardır.
Yasal yaş sınırları yoktur. Her insan her yaşta bir meslek öğrenebilir veya
yüksek öğrenime gidebilir. Ne var ki, insanın yaşı ilerledikçe bir meslek
eğitimi yapacağı bir iş bulması zorlaşır.
Çocuğunuzun yanlış bir karar vermesi facia değildir.
Çocuğunuzun ancak farklı yolları denedikten sonra kararını
vermesi de facia değildir.
… 55 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Meslek öğrenimini, yüksek öğrenimi ve ikili yüksek öğrenimi
karşılaştırmada, avantajlarını ve dezavantajlarını tanımada
çocuğunuza ve size aşağıdaki tablo yardımcı olabilir.
Vorteile
İkili meslek eğitimi Yüksek öğrenim İkili yüksek öğrenim
1. Meslek eğitimi tazminatı
(Ausbildungsvergütung), erken
yaşta mali bağımsızlık
2. İlk günden itibaren pratik
deneyim
3. Mesleğin öğrenildiği işletmede
iş bulma şansının yüksekliği
4. Eğitim veren kişinin hedefleri
açık seçik belirlemesi
5. Nisbeten kısa bir öğrenim
süresi (2 veya 3 yıl)
1. Yüksek öğrenim görmeyenlere
kıyasla işsiz kalma tehlikesinin
azlığı (Bu, mesleğe göre değişir)
2. Ortalama daha yüksek gelir
(Bu, mesleğe göre değişir)
3. Bilimdalında kariyer yapma
imkânı
4. Çeşitli mesleklerde çalışabilme
imkânı
1. Meslek Eğitimi Tazminatı‘nın
ikili meslek öğrenimine kıyasla
daha yüksek olması
2. Bachelor derecesi ve meslek
eğitimi diploması: bir seferde
iki diploma birden
3. İlk günden itibaren pratik
deneyim ve paralel olarak
birçok teorik bilgiler
4. Mesleğin öğrenildiği işletmede
iş bulma şansının yüksekliği
Önkoşullar ve olası dezavantajlar
İkili meslek eğitimi Yüksek öğrenim İkili yüksek öğrenim
1. Yüksek öğrenim görenlere
kıyasla daha az gelir
(Bu, tabii, mesleğe göre değişir)
2. İş bulma ve çalışma olanakları
öğrenilen meslekle kısıtlıdır
1. Fachabitur veya Abitur
diploması zorunluğu
2. Yüksek öğrenim para
gerektirir
3. Pratik deneyim daha azdır
4. Öğrenimi bitiren, kendi başına
iş aramak zorundadır
5. Kişinin yaşayışına kendisi
düzen verebilmesi ve bağımsız
çalışabilmesi gerekir
1. Fachabitur veya Abitur
diploması zorunluğu
2. Sıkı çalışmayı ve çok zaman
ayırmayı gerektirir
3. Kişinin yaşayışına kendisi
düzen verebilmesi ve bağımsız
çalışabilmesi gerekir
4. Yarıyıl tatillerinin olmaması,
yılda sadece 24 – 30 gün arası
tatil
5. Başvuru beklentilerinin
yüksekliği
… 56 …

2. Çocuğunuz aklına sadece tek bir meslek veya tek bir üniversite koymuşsa:
Birlikte alternatifler arayın, örneğin benzer mesleklerin neler olabileceğini
düşünün. Çocuğun istediği meslek eğitimi veya yüksek öğrenim
gerçekleşmezse bu şekilde en azından başka imkânları olacaktır.
3. Çalışma Ajansı‘nın (Agentur für Arbeit) meslek ve yüksek öğrenim
danışmanlıklarının veya uygun başka bir danışmanlığın adresini temin edin
(Fakat çocuğunuz adına sizin telefon etmeniz iyi bir etki bırakmaz;
bırakın, çocuğunuz kendisi telefon edip randevu alsın).
4. Çocuğunuz meslek eğitimi fuarı türünden bir etkinliğe giderse ona eşlik
edin. Meraklı bir izleyici gibi davranın. O zaman, gerekli bilgileri birlikte
edinebilirsiniz. O zaman çocuğunuzla bu konuları çok daha iyi konuşabilirsiniz
de.
Daha fazla bilgi için …
… Meslek eğitimi veya yüksek öğrenim:
www.bachelor-studium.net/ausbildung-oderstudium.php
… 57 …

Made in Germany:
İkili meslek eğitimimize bütün
dünya gıpta ediyor.
14.1
Dünya rengârenk. Meslek öğrenmek de her
ülkede farklı oluyor.
Örnek 1: Bazı ülkelerde meslek öğrenimi doğrudan aile içinde, örneğin
yetişkin akrabaların yanında çalışarak olur. Bunun avantajı, başvuruya gerek
olmamasıdır, aile ve akrabalık ilişkilerinden yararlanılır. Dezavantajı, mesleği
öğrenen kişinin eline genel olarak diploma geçmez, o mesleği öğrendiğini
kanıtlayamaz.
Örnek 2: Bazı ülkelerde bir meslek uzun yıllar hemen hemen sadece tek
bir meslek okulunda öğrenilir. Bunun avantajı, çok teorik bilgi ve diploma.
Dezavantajı, pratik deneyim azlığı ve genelde işyerinde (firma veya şirket)
bilfiil çalışma hayatına yabancılık ve işyerinde çalışma zorluğu.
Örnek 3: Bazı ülkelerde çıraklar bir mesleği doğrudan
işletmede çalışarak öğrenir. Avantajı: bol pratik deneyim
ve diploma. Dezavantajı: meslekle ilgili teorik bilgilerin
azlığı.
14.2
Almanya’nın eşsiz çözümü: ikili meslek eğitimi.
Almanya dünyada benzeri olmayan bir meslek eğitimi biçimi geliştirmiştir.
İkili sistemde meslek eğitimi. Daha kısası: ikili eğitim (duale Ausbildung).
İkili meslek eğitiminde öğrenme işi okulunda ve işyerinde paralel yürür.
Meslek öğrenen kişi teorik ve pratik bilgileri aynı zamanda edinir. Bunun
avantajı, bol pratik deneyim, teorik bilgiler ve diplomadır. Dezavantajı:
meslek öğrenecek kişi başvurularda bulunmak zorundadır. Sistemin başka
dezavantajı yoktur.
… 58 …

14.3
Almanya’da birçok meslek üniversitede okuyarak
öğrenilmez, ikili meslek eğitiminde, işletmede öğrenilir.
Birçok ülkede kariyer ve meslek okuldan sonra üniversiteye gitmek anlamına
gelir. Almanya’da ise birçok meslek işyerlerinde ve meslek okullarında
öğrenilebilir. Örneğin dış ticaret, bankacılık, bazı memuriyetler, bilişim ve
daha birçok meslek.
14.4
Almanya’da ikili meslek eğitimi sisteminde iyi
kariyer olanağı sunan yaklaşık 350 meslek vardır.
Almanya’da gençlerin bir mesleği öğrendiği önemli değildir. Standartlar ve
diplomalar her yerde aynıdır. Almanya ikili meslek eğitimi sistemi çok yüksek
bir kaliteye sahiptir ve insanlara mesleğinde ilerlemesi ve kendini geliştirmesi
için iyi olanaklar sunar.
Birçok anne baba ikili meslek eğitiminin sadece zanaatlar için olduğunu
düşünür. Oysa bütün işkollarında mesleğini ikili eğitim sisteminde edinmiş
uzmanlara ihtiyaç vardır, örneğin büro, bilişim teknolojisi, lojistik,
ticaret, endüstri, nakliyat, kamu idareleri ve daha birçokları.
… 59 …

14.5
Meslek eğitimi: çocuğunuz hem meslek öğrenir hem de
bunun için para alır!
Meslek eğitimi sadece ücretsiz olmakla kalmaz, meslek öğrenen gence para
ödenir. Meslek Eğitimi Maaşı (Ausbildungsvergütung) adı verilen bu ücret
eğitimin hangi meslek için, hangi bölgede ve kaçıncı yılda görüldüğüne göre
ayda 300 ile 1.000 Euro arasında değişir. Meslek eğitimi bittikten
sonra gençler (çoğu zaman aynı işyerinde) hemen işe alınabilirler
ve belli koşullar altında yüksek öğrenime devam edebilirler.
İkili yüksek öğrenim özel bir durumdur. Öğrenci bir işletmede meslek eğitimini
sürdürürken buna paralel olarak bir yüksek okula veya üniversiteye
devam edebilir. Sonuçta iki hedefe birden ulaşarak hem meslek edinmiş
olur hem de yüksek öğrenim diploması alır.
Daha fazla bilgi için …
… (İkili) meslek eğitimi ve bu kapsamdaki
meslekler:
www.berufenet.arbeitsagentur.de
… İkili yüksek öğrenim:
www.duales-studium.de
www.wegweiser-duales-studium.de
… 60 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Meslek öğrenimine ilişkin kendi deneyimleriniz çocuğunuz için geçerli
değildir. Bundan 20 veya 30 yıl öncesinin Almanya’sı ile günümüz
Almanya’sı farklıdır. Aynı durum diğer ülkeler için de geçerlidir.
2. Çocuğunuza katiyen, “Mutlaka Abitur diploması alacaksın ve üniversiteye
gideceksin!“ demeyin. Aşağıdaki konuları ve soruları çocuğunuzla
beraber konuşun:
Çocuğunuz ne istiyor?
Çocuğunuz en iyi neyi yapabiliyor?
Hayal ettiği bir meslek var mı?
Bu meslek nerede ve nasıl öğrenilir?
3. Meslek eğitimi ve ikili yüksek öğrenim konularında bilgi edinin. Bir
danışma bürosuna veya bölgenizdeki Mesleki Danışma Merkezi‘ne
(Berufsinformationszentrum, BIZ) gidin.
4. Çocuğunuzla birlikte bölgenizdeki meslek eğitimi fuarlarına gidin.
İşletmelerle ve mesleklerle tanışın.
5. Bir işletmeyi ziyaret edin, sorularınızı oradaki yetkililere yöneltin.
… 61 …

Benim çocuğum üniversitede
okuyacak!
15.1
Her üniversite başkadır.
Sayısız bilimdalı vardır.
Meslek eğitiminde çocuğun mesleğini nerede öğrendiği fark etmez. Örneğin
büro ticaret uzmanlığı mesleğinin ders planı ister Aachen’de, ister
Berlin’de, ister Zwickau’da olsun aynıdır.
Üniversitelerde durum farklıdır. Her eyalet kendi üniversitelerinden
sorumludur. Almanya’da binlerce yüksek öğrenim dalı vardır. Bu sayı her yıl
değiştiği için kaç öğrenim dalı olduğunu söylemek mümkün değildir. Aynı veya
benzeri bilimdallarında bile farklıklar vardır ve bu farklar çok önemli olabilir.
Örnek: Birçok üniversitede Avrupa Araştırmaları dalı vardır. Ama ağırlıklı
konuları farklı olabilir: Avrupa tarihi, kültürü, ekonomisi, hukuku, siyaseti
veya Avrupa Topluluğu kurum ve kuruluşlarının çalışması ağırlık noktaları
olabilir.
15.2
Üç akademik diploma türü vardır:
Bachelor, master ve doktora
Eskiden Almanya’da, Almanya’ya özel akademik mezuniyet türleri vardı.
Örneğin: diploma (Diplom), yüksek lisans (Magister) ve devlet sınavı
(Staatsexamen). Birkaç yıldan beri Almanya’da uluslararası nitelikte şu üç
mezuniyet türü geçerli:
Lisans/Bachelor (B. A.) – İlk basamak
Lisans diploması almak için en az 3 yıl okumak zorunludur.
Yüksek Lisans/Master (M. A.) – İkinci basamak
Master derecesini elde edebilmek için çoğu zaman iki yıl daha okumak
zorunludur.
Doktora/Promotion (Dr.) – Üçüncü basamak
Bu basmağa ulaşıp doktor unvanını taşıyabilmek için kişinin en az üç yıl daha
okuması ve bilimsel bir kitap (doktora tezi/Dissertation) yazması zorunludur.
Genel olarak bu öğrenim ek üç yıldan daha uzun bir zaman alır.
Hukuk, tıp ve öğretmenlik meslekleri için devlet sınavları hâlâ geçerlidir.
… 62 …

15.3
Güvenmek iyi, kontrol daha iyi. Her yüksek okul
devlet tarafından tanınan bir üniversite değildir.
10.000’den daha fazla yüksek öğrenim dalından bazıları devlet tarafından
tanınmamaktadır. Bir yüksek okul devletçe tanınmış değilse, işveren
diplomayı yüksek öğrenim diploması olarak tanımayacağından iş bulmak
zor olabilir.
Örneğin bazı yüksek okullar kendilerini Akademie
olarak tanımlarlar. Oysa bu kavram Almanya‘da
“Akademie“ kavramı “Universität“ veya “Hochschule“
gibi korunmuş bir tanım değildir. Devletçe tanınan,
diplomaları kabul edilen akademiler olduğu gibi
tanınmayan akademiler de vardır. Bu nedenle iyice
bilgi toplamak gerekir.
15.4
Abitur diploması alan kişinin yüksek öğrenim hakkı
vardır. Diğer taraftan öğrenci alınırken kısıtlama
(numerus clausus) uygulanır.
Abitur diploması alan her öğrencinin Almanya’da prensip olarak üniversite
öğrenimi yeri seçme hakkı vardır. Başvurunun çok fazla olduğu, çok sevilen
bazı bölümler vardır. Üniversitenin kapasitesi başvuran tüm öğrencileri
almak için yeterli olmayabilir.
Bunun için üniversite, başvuru yapan öğrencileri not ortalamasına göre
sıralar. Bu seçme yöntemine Numerus clausus veya kısaca NC denir.
Latince olan bu kavram kapatan sayı anlamına gelmektedir.
Örnek: Bir üniversitenin biyoloji anabilim dalı kapasitesi 600 öğrenci
alacak kadardır. Başvuranlardan Abitur notları en iyi olan 600 öğrenci o
üniversitenin biyoloji bölümüne alınır. Bu öğrencilerden 600‘üncü sırada
olanın Abitur notlarının ortalaması örneğin 1,8 ise bu yıl için Numerus
clausus 1,8’dir. Bu demektir ki: o yıl başvuran öğrencilerden not ortalaması
1,8’den kötü olanlar üniversitenin söz konusu bölümüne alınmaz. Bu
nedenle Numerus clausus her yıl farklıdır.
… 63 …

Önemli uyarı: Abitur diploması olmadan da yüksek öğrenim mümkündür.
İkili meslek eğitimini bitirip meslek öğrenen ve 3 (üç) yıl mesleğinde çalışan
kişiler Almanya’da birçok yüksek okulda okuyabilir. Bunun için bir giriş
sınavından geçmeleri gerekir.
15.5
Yüksek öğrenim masraflıdır.
Meslek eğitimi görenlere her ay para ödeyen ikili sistemle karşılaştırılacak
olursa üniversitede veya yüksek okulda öğrenim daima para harcamayı
gerektirir. Her şeyden önce, genç artık ailesinin yanında kalmıyorsa veya
okumak için başka bir şehre gidiyorsa kira masrafı söz konusudur. Buna ek
olarak, okula ödenen sömestre harçları, kitap ve teknik donanım (bilgisayar,
telefon) parası ve duruma göre öğrenim ücreti söz konusudur. Öğrenciler
öğrenimlerini çoğunlukla çeşitli kaynaklardan karşılar. Burs (Stipendium)
olanağının araştırılması iyi olur. Burslar, kredi olarak alınan BaföG‘ün
aksine, daha sonra geri ödenmez. Bir bankadan kredi veya
(yüksek öğrenim) kredisi alıp almamak konusunun iyi
düşünülmesi gerekir.
Üniversite öğrenimi nasıl finanse edilebilir?
Finans kaynakları Öğrenci payı % Ortalama Euro
Anne baba katkısı 87 % 476 Euro
Öğrenim sırasında çalışarak
kazanılan
63 % 323 Euro
BAföG 32 % 443 Euro
Birikmiş paradan harcama 20 % 129 Euro
Burs 4 % 336 Euro
Yüksek öğrenim kredisi 4 % 451 Euro
Eğitim kredisi 1 % 276 Euro
Almanya Öğrenci Yardım Birliği/Deutsches Studentenwerk, 20. Sosyal Anket 2012, www.sozialerhebung.de.
… 64 …

Siz ne yapabilirsiniz?
1. Kendi arzularınızı çocuğun sırtına yüklemeyin. Bırakın, çocuk kendisi
karar versin. İlgi alanları nelerdir, hangi mesleği edinmek istiyor? Bunları
çocuğunuzla birlikte saptamaya çalışın.
2. Çocuğun öğrenmek isteği mesleğe hangi öğrenim dalları uygundur, bunu
çocuğunuzla birlikte bulmaya çalışın.
3. Yüksek öğrenim masraflarının nasıl karşılanacağını araştırın. Çocuğunuz
oturduğunuz şehirde mi yoksa başka bir şehirde mi okuyacak? Okuyacağı
şehirde öğrenim masrafı ne kadar olacak? Aile bu masrafı kendi olanakları
ile karşılayabilecek durumda mı? Değilse çocuğun okuma giderleri nasıl
karşılanacak? Daha az masraflı seçenekler var mı?
4. Çocuğun gideceği yüksek okul devlet tarafından tanınıyor mu?
5. Öğrenimi bitirdikten sonra çalışma olanakları nasıl?
Daha fazla bilgi için …
… Genel olarak yüksek öğrenim:
www.hochschulkompass.de
www.studienwahl.de
… İkili yüksek öğrenim:
www.ausbildungplus.de
www.duales-studium.de
www.wegweiser-duales-studium.de
… Çocuğunuz ailede yüksek
öğrenim görecek ilk kişiyse:
www.arbeiterkind.de
… Burslar:
www.mystipendium.de
… Abitur olmadan yüksek öğrenim:
www.studieren-ohne-abitur.de
… 65 …

Okuldan sonrası için anne ve babaların
zannettiğinden daha çok olanak var.
16.1
Meslek eğitimi olsun yüksek öğrenim olsun –
yaş fark etmez.
Çocuğunuz ne yapmak istediğini biliyorsa, okuldan sonra tabii bir meslek
eğitimine veya yüksek öğrenime başlar. Ama böyle olması şart değildir.
Üniversiteye gitmek veya meslek öğrenimine başlamak için Almanya’da
yasal bir yaş kısıtlaması yoktur. Bazen arada başka bir şey yapmak anlamlı
olabilir.
16.2
Ne olmak istediğimi bilmiyorum ki!
Bunu birçok gencin ağzından duyuyoruz.
Pek çok çocuk okuldan sonra ne olmak istediğini bilmiyor. Çok normal.
16 veya 19 yaşındayken siz biliyor muydunuz ne olmak istediğinizi?
Çocuğunuzun kararını vermesi için biraz zaman ayırması, gelişigüzel,
anlık bir şeye başlamasından iyidir.
… 66 …

16.3
Okuldan sonra çeşitli tecrübeler kazanması
insanın hayatı için çabuk ama yanlış bir karar
vermesinden çok daha iyidir.
Okul döneminin zorluklarından sonra çocuğunuzun yeniden
derslere girişmeden önce bir ara vermeye ihtiyacı olabilir. Ona bu
arayı çok görmeyin. Bu tabii, yıllarca sürecek bir dinlenme olmamalı,
makul bir çerçevede kalmalıdır.
16.4
Başvuru hemen kabul edilmeyecek olursa bu süreyi
değerlendirmek mümkündür!
Okul ile meslek eğitimi veya yüksek öğrenim arasındaki süreyi anlamlı bir
biçimde doldurabilmenin birçok yolu vardır. Çocuğunuz bu bir yıl içinde
önemli birçok şey öğrenebilir. Tecrübeler kazanır ve yeni karşılaştığı
sorunları kendi başına çözmeyi öğrenir. Bir yabancı dili geliştirir veya yeni
bir dil öğrenir. Bu da onun sosyal ve kişisel yeteneklerini güçlendirir.
Ve hemen hemen en önemlisi: Çalışma tecrübesi kazanarak meslek seçiminde
yönünü belirleyebilir. Federal Gönüllüler Hizmeti (Bundesfreiwilligendienst)
veya Gönüllü Sosyal Yıl (Freiwilliges Soziales Jahr) kapsamında
çalışmış veya geçici bir işte para kazanmış olması başvurularda olumlu
karşılanır.
… 67 …

16.5
Hem Almanya’da hem de diğer ülkelerde okulu
yeni bitirenler için birçok çalışma
olanağı sunulmaktadır.
Burada birkaç fikir verelim:
Federal Gönüllü Hizmeti (Bundesfreiwilligendienst BFD)
Gönüllü Sosyal Yıl (Freiwilliges Soziales Jahr FSJ)
Gönüllü Ekolojik Yıl (Freiwilliges Ökologisches Jahr FÖJ)
Belirtilen gönüllü çalışma programlarında gençler topluma
katkıda bulunur. Gönüllülerin çalışabileceği çok farklı alanlar
vardır: örneğin çocuklar ve gençlerle sosyal faaliyetler, sağlık,
yaşlıların bakımı, engellilere yardım, çevre koruma, doğa
koruma, spor, kültür, anıt koruma, politika, entegrasyon,
okullar. Yurtdışında yapılabilen birçok gönüllü hizmeti de
vardır.
Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuzun okulu bitirmesine iki yıl kala kendisi için hangi yolun daha
uygun ve gerçekçi olacağını onunla beraber düşünmeye başlayın.
Geleceğe ilişkin plan ne kadar somut olursa o kadar iyi olur. Çocuğunuzla
beraberce, onun idealindeki işletmede meslek eğitimi veya idealindeki
üniversitede öğrenim gerçekleşmeyecek olursa uygulanmak üzere bir
B planı yapın (En iyisi, bir de C planınızın olmasıdır).
2. Okuldan sonra nelerin mümkün olduğu konusunda sağlam bilgi sahibi
olun ve bunun üzerine çocuğunuzla düzenli olarak konuşun.
3. Okuldan sonra çocuk hemen bir çıraklık yeri bulamaz veya üniversiteye
hemen alınmazsa paniğe kapılmayın, felaket olarak görmeyin. Bir yıl
içinde faydalı neler yapabileceğini konuşun, araştırın.
4. Daha sonraki başvuruda bu yılın boşa gitmiş olarak görülmemesine
dikkat edin. Çocuğun bu bir yılda neler yaptığını iyi dile getirin, çocuk bu
bir yılda birçok deneyim yapmış, çok şey öğrenmiştir.
… 68 …

Daha fazla bilgi için …
… Federal Gönüllüler Hizmeti konusunda:
www.bundesfreiwilligendienst.de
… Yurtdışında gönüllü çalışma konusunda:
www.weltwaerts.de
www.ijgd.de
… Gönüllü Sosyal Yıl konusunda:
www.pro-fsj.de
Daha fazla bilgi için …
… Kültür alanında Gönüllü Sosyal Yıl konusunda:
www.fsjkultur.de
… Gönüllü Ekolojik Yıl konusunda:
www.foej.de (auch in Englisch, Französisch, Russisch
und Spanisch)
… Au pair programları konusunda:
www.aupair.de
… 69 …

Her çocuğun güçlü ve zayıf
tarafları vardır.
17.1
Çocuklar ve gençler sadece okulda öğrenmez.
Çocuklar ve gençler aslında, karnede görülenden çok daha fazla bilgi ve
yeteneğe sahip olduklarının neredeyse bilincinde değillerdir.
Bunu çoğu zaman anne babalar da bilmez. Yeni şeyler
öğrenme ve deneme işi sadece okulda olmaz, aile içinde,
arkadaş çevresinde, boş zamanlarda yapılan faaliyetlerde
ve hobi faaliyetlerinde de olur.
Sosyal, kültürlerarası ve kişisel yeterlikler böyle oluşur. Bunlar,
organizasyon becerisi, çokdillilik, güvenilirlik veya teknik beceri gibi
yeterliklerdir. Bu ve benzeri becerilere bütün işletmeler büyük önem verir.
Onun için çocuğunuz bütün bu becerilerinin farkında olmalı ve başvurusunda
bunları olumlu biçimde dile getirmelidir.
17.2
Sizin aileniz de küçük bir işyeri gibidir.
Her aile ferdinin üstüne düşen işler vardır.
Örneğin, bazı gençler örneğin aile içinde önemli görevler üstlenir. Küçük
kardeşlerine ev ödevlerinde yardımcı olurlar, ev işlerinde veya aileye ait
bir işletmede yardım ederler veya ailedeki yaşlılarla ilgilenirler. Bu şekilde,
sorumluluk alma ve bağımsız çalışma gibi önemli yeterlikler öğrenir ve
uygularlar.
… 70 …

17.3
Bazı çocuklar şimdiden gerçekten işlerinin erbabıdır.
Birçok genç ve çocuk resmi dairelere veya hekime gidildiğinde Almanca
bilmeyen anne babalarına veya büyükanne büyükbabalarına tercümanlık
ederler veya örneğin aile ile okul arasında kültür alışverişine aracılık ederler.
Birçoğu başka bir ülke hakkında da bol bilgiye sahiptir. Tercümanlık yapmış
olma, esneklik gösterebilme, empati kurabilme ve iletişime girme kolaylığı
gibi kültürlerarası yeterlikler edinirler. Yeni şeyler öğrenmekten, çevrelerinde
farklı dilin ve kültürlerin varlığından endişeye kapılmazlar, yanlış anlamalara
alışıktırlar ve bunları çözmeyi bilirler.
17.4
Kişinin kendi güçlü yönlerini söylemesi kolay
değildir, ama meslek için çok önemlidir.
Bazı gençler Hauptschule‘den Realschule‘ye geçmeyi, sonra devam ederek
Abitur diploması almayı başarmıştır. Notları çok iyi olmasa da bu çocuklar
sebat, öğrenme arzusu ve azim sahibi olduklarını göstermişlerdir. Bunlar
her meslek için önemli vasıflardır.
Önemli uyarı: Çocuğunuz başvuru yaptığı yere görüşmeye
gittiğinde başarılarını ve güçlü yönlerini de dile getirmelidir.
Bazı kültürlerde insanların kendi başarılarını anlatması hoş
karşılanmaz ve böbürlenme olarak görülür. Fakat başvuru
görüşmelerinde çocuğun başarılarından söz etmesi çok
önemlidir.
… 71 …

17.5
Kişinin zayıf yönleri de günlük hayatın
bir parçasıdır.
Birçok anne baba için kendi çocukları dünyanın en iyi çocuğudur. Ama
samimi olalım: Mükemmel insan yoktur. Çocuğun gerçeği olduğu gibi
görmesini sağlamak şarttır. Çocuğunuzun kendini iyi tanıması ve eleştiriye
açık olması tam da meslek bakımından önemlidir.
Bunu iyi yaparım. Şuna biraz daha çalışmam gerek.
Bunu iyi yaptım. Şu benim hatam.
Önemli uyarı: Başvuru görüşmesinde de çocuk zayıf taraflarını anlatmak
zorunda kalabilir. Bu hiçbir zaman kolay değildir, ama hazırlıklı olmak
gerekir.
Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuzla beraber düşünerek şimdiye kadar olan hayatında hangi
güçlü taraflarını ve yeteneklerini geliştirmiş olduğunu gözden geçirin.
Anne veya baba olarak siz nasıl görüyorsunuz, çocuğunuz neleri çok iyi
yapıyor ve hangi olumlu niteliklere sahip?
2. En iyisi, bir liste yapın. Çocuğunuzun güçlü tarafları ve yetenekleri hangi
örneklerle anlatılabilir ve kanıtlanabilir?
3. Çocuğunuzu eleştirmekten de çekinmeyin.
4. Çocuğunuza samimi olarak söyleyin: Henüz pek iyi yapamadığı şeyler,
zayıf yönleri neler?
5. Çocuğunuza okul dışı faaliyetlerinin ve elde ettiği başarıların kanıtlarını
derlemesini hatırlatın.
… 72 …

Daha fazla bilgi için …
… Güçlü yönleri bulmak:
Danışmanlık Kalifikasyon ve Göçmenlik’in
yayınladığı “Schätze heben“ broşürünün
63.–70. sayfalarında bir yeterlikler bilançosu
bulacaksınız. Buna dayanarak, çocuğunuzla
beraber yeterliklerini keşfedip başvurusunda
görünür kılabilirsiniz.
www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für
Ratsuchende > Publikationen
… 73 …

Anne ve babanın yerini dünyada
kimse tutamaz. Meslek seçiminde
de bu böyledir.
18.1
Meslek seçiminde anne babalar en önemli kişilerdir.
Birçok genç kabul etmeye yanaşmasa bile, gençler meslek seçiminde anne
ve babalarını ciddiye alıyor.
Anketlerde gençlerin çoğu (yüzde 70 ile 90 arası), meslek seçimlerinde
hangi kişilerin önemli olduğu sorusuna cevap olarak birinci sırada anne ve
babalarını belirtmişlerdir. Okul ve arkadaşlar daha sonra gelmektedir.
Demek ki meslek seçiminde çocuklar üzerinde en büyük etki anne ve
babalarındır.
18.2
Anne babanın olumlu etkisi olabilir.
Anne veya baba olarak meslek dünyası ile iyi ilişkiler içindeyseniz, çocuğunuza
birçok örnekler gösterebilir ve hatta onun işine yarayacak ilişkiler kurmasını
sağlayabilirsiniz.
Ama, ilişkileriniz olmasa da çocuğunuza yardımcı olabilirsiniz! Meslek seçme
konusunu ciddiye almanız, çocuğunuzla bu konuyu sık sık konuşmanız, ona
önemli randevularında eşlik etmeniz büyük bir yardımdır.
18.3
Anne babaların etkisi olumsuz da olabilir.
Şu iki varsayımın ikisi de doğrudur: “Çocuğum benim mesleğime devam
etsin!“ Ya da tam tersi: “Çocuğum benim gibi olmasın, daha iyi olsun!“
Birçok çocuk anne ve babaları istediği için belli bir mesleği öğrenir.
Anne baba olarak pek az meslek tanıyor, bunun için çocuğunuza yeterli
tavsiyelerde bulunamıyor olabilirsiniz. Çünkü yaklaşık 350 meslek, binlerce
yüksek öğrenim dalı vardır. Bunlarla ilgili olarak herkesin her şeyi bilmesi
mümkün değildir.
Ama iyi ki, gençlere meslek seçiminde danışmanlık edecek ve bir meslek
eğitimi başvurusunda destek olacak birçok uzman bulunuyor.
… 74 …

18.4
Çocuğunuzun meslek seçiminde birçok kişi rol
oynayabilir.
Meslek seçiminde çocuk için anne ve babadan başka kişiler de önemli
olabilir. Örneğin nineleri ve dedeleri, öğretmenleri, meslek danışmanları,
arkadaşları, akrabaları ve tanıdıkları. Gençlerin meslek seçimi ile sendikalar,
vakıflar, resmi daireler, göçmen kuruluşları, semt kurum ve kuruluşları gibi
birçok örgüt de ilgilenir. Bu kurumlardan hem çocuğunuz hem de siz gerekli
bilgileri edinebilirsiniz. Danışma merkezleri yararlı temasları kurmanızı
sağlayabilirler veya hatta, çocuğunuza staj veya meslek eğitimi görebileceği
bir yer bile bulabilirler.
Semt kuruluşları
Spor kulüpleri
Yerel ekonomi
destek daireleri
Sosyal yardım
kuruluşları
Meslek odaları,
meslek dernekleri,
işverenler birliği vb
Çocuklara ve
gençlere yönelik yardım
kurumları
Üniversiteler ve
yüksek okullar
Şirketler (bu kapsamda,
meslek eğitimi veren işletmeler
ve göçmen işletmeleri)
Halk eğitim merkezleri
(Volkshochschulen)
Yönetim daireleri
(Bezirksamt) ve okul
teftiş dairesi
İş Ajansı (Agentur für
Arbeit), iş bulma merkezleri
(Jobcenter)
Sponsor kuruluşlar,
sivil toplum kuruluşları, bu
kapsamda: göçmen örgütleri
(Migranten(selbst)organisationen
MSO)), projeler
Sendikalar
Vakıflar
Yerel kamu kuruluşları
ve yerel idarelerin diğer
birimleri
Mültiplikatörler
(profesyonel ve fahri)
Ebeveyn ve aile destek
kuruluşlarının, sosyal çalışmaların
ve entegrasyon kurslarının
sponsorları
Entegrasyon
merkezleri
Dini cemaatler
… 75 …

18.5
İletişim ağları (Netzwerk) önemlidir. Çocuğunuzun
öğrenimi ve mesleği için de bu böyledir.
Eskiden “temas“ denirdi, günümüzde “iletişim ağları“ (“Netzwerke“) adı da
geçiyor. Bu ağlar çok önemlidir. İster hoşumuza gitsin ister gitmesin, bütün
meslek eğitimi imkânlarının neredeyse yarısı iletişim ağları ve arkadaşların,
tanıdıkların tavsiyeleri üzerinden dağıtılıyor. Bu bilhassa küçük ve orta büyüklükte
işyerleri için geçerli. Almanya’da yapılan farklı araştırmalar bu sonuca
varmakta.
İletişim ağları çok farklı olabilir. Kendi adres defterinize bir göz atın veya 10
dakika zaman ayırarak bütün tanıdıklarınızın, arkadaşlarınızın, onların arkadaşlarının,
aile fertlerinizin ve komşularınızın isimlerini bir listeye yazın. Ne
kadar insan tanıdığınıza belki şaşacaksınız.
Siz ne yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuzla beraber bölgenizdeki Mesleki Danışma Merkezi‘ne (BIZ)
veya başka bir meslek danışma bürosuna gidin. Mesleklerle ilgili bilgi
edinin.
2. Çocuğunuzun meslek danışma merkezi randevusu gibi önemli randevulara
gitmesine dikkat edin. Mümkün olursa ona eşlik edin.
3. Çocuğunuzun öğretmenleriyle ve okulunda mesleki danışmanlık yapan,
meslek eğitimi ve yüksek öğrenim danışmanlığında yetkili sosyal danışmanla
görüşün.
4. Okuldaki meslek seçimi ve kariyere ilişkin etkinliklere katılın.
5. Çocuğunuzla beraber, meslek ve kariyere ilişkin okul dışı ve etkinliklere
katılın. Bunlar meslek eğitimi fuarları, açık kapı günleri, Kızlar ve Oğlanlar
Günü, işletme ziyaretleri vb. olabilir.
… 76 …

Daha fazla bilgi için …
… “Çocuğuma meslek seçiminde nasıl yardımcı
olabilirim?“ konusu:
Federal İş Ajansı‘nın (Bundesagentur für Arbeit)
www.planet-beruf.de internet adresinde anne
babalara yönelik olarak, meslek seçimine ilişkin
birçok bilgi sunulmaktadır.
Anahtar kelimeler: Eltern > Mein Kind
unterstützen
“Danışmanlık Kalifikasyon ve Göçmenlik“ (BQM)
tarafından çıkarılan el kitabında Almanca, Farsça,
Lehçe, Rusça ve Türkçe olarak meslek seçimine
ilişkin bilgiler vardır (kırmızı modül, sayfa 31-32)
www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für Ratsuchende >
Publikationen
… 77 …

BÜTÜN anne ve babalar
başvuruda çocuklarına yardımcı
olabilirler.
19.1
Zamanlama önemlidir: başvuru süresi.
(İkili) meslek eğitimi: Başvurunun, eğitimin başlangıcından 6 veya 12 ay
önce yapılması gerekir! Okuldan son karnenin veya diplomanın alınmış
olması şart değildir.
Örnek: Çocuğunuz şimdi 9. sınıfta ve 10. sınıftan sonra meslek öğrenimine
başlamak istiyor. İlk başvurusunu daha 10. sınıfa başlamadan önce, yaz
tatilinde yapabilir. Ne kadar erken olursa o kadar iyidir.
İkili yüksek öğrenim: Aynı şekilde, bir yıl önce başvuru yapılmalıdır!
Üniversite: Önce diploma alınır, sonra başvuru yapılır.
Örnek: Kızınız 12. sınıfa devam ediyor, içinde bulunduğumuz
ders yılında Abitur diploması alacaktır. Üniversiteye başvurusunu
ancak yazın, Abitur diplomasını aldıktan sonra yapabilir.
19.2
Eskiden başvurular kâğıda yazılırdı.
Günümüzde daha çok olanak var.
Eskiden başvuruda bulunmak için tek bir olanak vardı, dilekçe yazmak.
Günümüzde kâğıt üzerinde başvuru yerine elektronik başvuru isteyen
işletmeler gittikçe artıyor. Artık E-Mail ile çevrimiçi başvuru (online başvuru
da denilir) hemen her işletme için mümkün. Başvuruda bulunan kişi,
fotokopi, çıktı ve posta masrafından, işyeri ise kırtasiyeden kurtuluyor. Bir
başka çevrimiçi başvuru türü ise internette form doldurma yoluyla yapılıyor.
Doldurulması gereken form genelde işletmenin internet sayfasında bulunur;
formun adım adım doldurulması gerekir.
Ama hâlâ, kâğıda yazılmış fotoğraflı ve imzalı, klasik başvuru da yapılıyor.
Çocuğunuz bu başvuruyu işletmeye şahsen götürüp verebilir
veya postayla gönderebilir.
… 78 …

19.3
Hemen ilk başvuruda başarı mümkün,
ama istisnadır.
Çocuğunuz hayalindeki meslek veya hayalindeki işletmenin yanı
sıra, olabildiğince bir de B planı ve hatta C planı yapmış olmalıdır.
Günümüzde birçok yere birden başvuruda bulunulması
normaldir. Yani bir değil, birçok başvuru yola çıkarılmalıdır.
19.4
Her başvurunun çok kısa süre için bir şansı
vardır, en küçük ayrıntı önemlidir.
Büyük işletmelerin personel şefleri yılda yüzlerce başvuru alır ve bir başvurunun
olumlu olup olmadığına ve başvuruda bulunanın görüşmeye çağrılıp
çağrılmayacağına hemen birkaç dakika içinde karar verirler. Başvuruda
bulunan bir kişi görüşmeye çağrılmıyorsa çoğunlukla, başvuruda bir hata var
demektir. Başvuru yazarken hatalardan kaçınmak ise aslında çok kolaydır.
Önemli uyarı: Her işletme başkadır. Bu nedenle başvurudan önce işyerinin
başvuruda nelere önem verdiğini öğrenmeye çalışın. Çoğu durumda
beklentiler doğrudan, personel arama ilanlarında belirtilmiştir. Yanlış bir
adım başvurunun derhal elenmesine neden olabilir.
Örnek: Bir işletme sadece on-line (internet üzerinden) başvuru kabul
ediyor olabilir. Postayla gelen başvurular geri gönderilir veya çöp sepetine
atılır.
19.5
Başvuru postaya verilmeden önce bütün anne
babalar çocuklarına yardım edebilir.
Şu hatalardan mutlaka kaçınılmalıdır: buruşuk kâğıt, ataş, kahve, çay veya yağ
lekeleri, imzanın unutulması, uygunsuz fotoğraf, yazım hataları, firma
adresinin yanlış yazılması, eksik belgeler.
… 79 …

Neler yapabilirsiniz?
1. Siz de hayatınızda mutlaka bir başvuru yapmışsınızdır. Bu belki yıllarca
önce ve belki de başka bir ülkede olmuştur. Başvurunun yazılış biçiminin
zaman içinde değiştiğini lütfen unutmayın. Ayrıca, ülkeden ülkeye ve
işkolundan işkoluna farklı beklentiler de olabilir. Bankacılık ile mekatronik
meslekleri için yapılacak başvurular farklı şeylerdir.
2. Başvuruyu çocuğunuzun yerine sizin yazmanız iyi olmaz. O zaman başvuru
inanılmaz veya abartılmış biçimde iyi hazırlanmış olabilir. Bırakın,
çocuğunuz kendi işini kendisi görsün.
3. Ama siz yardım edebilir veya postaya verilmeden önce başvuruya bir
göz atabilirsiniz. Sayfa 81’de bir kontrol listesi bulacaksınız.
Daha fazla bilgi için …
… Başvuru:
“Danışmanlık Kalifikasyon
ve Göçmenlik“ (BQM)
tarafından çıkarılan el
kitabında Almanca, Farsça,
Lehçe, Rusça ve Türkçe
olarak genel bilgiler vardır
(yeşil modül, sayfa 1-13)
www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für
Ratsuchende > Publikationen
www.planet-beruf.de internet sayfasında
daha fazla bilgi ve tavsiyeler bulabilirsiniz.
Anahtar kelimeler: Eltern > Mein Kind
unterstützen
… 80 …

Kontrol listesi
Bütün belgelerin temiz, beyaz veya geri dönüşüm kâğıtlarına yazılmış
olması gerekir (buruşuk veya lekeli olmamalı).
Çocuğunuzun adı, soyadı ve adresi mektupta üstte, başlıkta olmalıdır.
Başvuru fotoğrafı fotoğrafçı tarafından çekilmiş olmalıdır (otomatta
veya son tatilde çekilmiş fotoğraf olmamalıdır). Çocuğunuz fotoğrafta
düzgün giyinmiş olmalıdır. Renkli tişört, açık dekolte veya kocaman
küpeler iyi karşılanmaz. Ama giysinin pahalı veya tanınmış bir tasarımcının
ürünü olması da gerekmez. Düzgün bir bluz veya ütülü bir gömlek
yeterlidir.
Fotoğrafın yapıştırılması gerekir (ataşla veya zımbayla tutturulmamalıdır).
Karneler, diplomalar ve diğer önemli belgelerin fotokopileri eklenmeli,
orijinalleri gönderilmemelidir.
Başvuru yazısındaki ve özgeçmişteki tarihlerin aynı olması gerekir.
Başvuru yazısında mümkünse belli bir şahsa hitap edilmelidir.
İyi: Sehr geehrte Frau Peters, (…)/Sehr geehrter Herr Jackson, (…)
Kötü: Sehr geehrte Damen und Herren, (…)
Çok kötü: Hallo, (…)
Zarfa pul yapıştırılmış olması gerekir.
İdeal özgeçmiş bir sayfayı geçmemelidir.
Başvuru yazısı bir sayfayı geçmemelidir.
Başvuru yazısının ve özgeçmişin çocuğunuzun kendi eliyle imzalanmış
olması gerekir.
Başvuru dosyasına konması gerekenler: 1. Özgeçmiş; 2. Karneler ve
diplomalar; 3. Staj ve sosyal etkinlik belgeleri.
Başvuru yazısı dosyanın üzerine konur; yapıştırılmaz veya dosyanın
içine konulmaz.
Önemli uyarı: Başvurunun somut bir firma ve somut bir meslek eğitimi yeri için olması gerekir.
Aynı başvuru çeşitli işletmelere gönderilemez. Farklı her işletmeye gidecek başvurunun az da
olsa değiştirilmiş olması gerekir.
… 81 …

Günümüzde başvuru süreci sahne
için yetenek seçimine benzer!
20.1
Seçim konusu staj, (ikili) meslek eğitimi veya ikili
yüksek öğrenim olduğunda jüri, işletmedir.
Meslekle ve kariyerle ilgili en önemli muhataplar
her zaman işletmeler (kuruluşlar, firmalar) olur.
Gençlere meslek eğitim işletmeleri de denir (Ausbildungsbetriebe).
Kimin staj yapabileceğine, kimin meslek eğitimine veya ikili
yüksek öğrenime alınacağına işletme kendi başına karar verir. Tabii
her işletme en iyileri almak ve yetiştirmek ister. Bazı işyerleri için en
önemli şey, okul başarısıdır. Ama her işyeri güvenilir, öğrenmeye yatkın ve
mesleğe ilgi duyan gençleri yetiştirmek ister.
20.2
İşletme arama: Hedefe götüren birçok yol vardır.
Aramaya başlamadan önce çocuğunuz yakın çevrede (semt, köy, şehir)
hangi firmalarda staj veya meslek eğitimi yapılabildiğini araştırmalıdır. Böyle
bir işletme bulmanın yolları çoktur.
Bazı fikir ve öneriler: staj yapmak, internette arama motorlarına bakmak,
sarı sayfalar ve telefon rehberlerini taramak, ilişkileri gözden geçirmek,
(tanıdıklar, akrabalar, arkadaşlar), meslek eğitimi fuarlarına, İş Ajansı ve diğer
danışma merkezlerine gitmek, gazete ilanlarına bakmak, örneğin sokaklarda,
otobüslerde, süper marketlerde asılı afişlere bakmak. Bir işyerine doğrudan
da telefon edilebilir, internet sayfasına bakılabilir veya şahsen firmaya uğrayıp
sorulabilir.
… 82 …

20.3
Her işyerinin başvuru süreci farklıdır.
Her işyeri kendisi için en iyi başvurucuları seçerken farklı yöntemler izler.
Bazı örnekler:
Başvuru görüşmesi (mülakat): Çocuğunuz işletmeye gider, orada yetkili iki
veya daha fazla kişi ile yüz yüze görüşür, kendini tanıtır, sorulara cevap verir,
varsa kendi sorularını sorar.
Telefonda mülakat: Çocuğunuz işletmenin bir yetkilisiyle bir telefon görüşmesi
yapar, kendini tanıtır, soruları cevaplar, varsa kendi sorularını sorar.
Çevrimiçi test: Çocuğunuz evde bilgisayar üzerinden çeşitli soruları cevaplar
ve istenen ödevleri yapar.
İşe alınma testi: Çocuğunuz işyerinde, genellikle matematik, Almanca ve
genel bilgiler içeren bir teste tabi tutulur.
Değerlendirme merkezi (Assessment-Center): Çocuğunuz bütün bir
günü işletmede geçirir ve orada kendisine çeşitli görevler verilir. Örneğin
test yapılır (matematik, Almanca, genel bilgiler, siyaset/toplum), yüz yüze
görüşme, grup alıştırmaları (örneğin grup içi tartışma veya
farklı roller üstlenme), sunum veya konferans.
20.4
Başvuru görüşmesinde her şey önemli olabilir.
Esas olan, hazırlanmış olmaktır.
Çocuğunuzun başvuru görüşmesine çağrılması büyük bir başarıdır. Bu yine
de, o işletmede meslek eğitimine alınacağının garantisi değildir. Her işletme
başvuran birçok kişi ile görüşme yapar ve içlerinden bir veya birkaç kişiyi
seçer.
Çağrıldıktan sonra önemli olan, başvuru görüşmesini başarı ile bitirmesidir.
Randevuya zamanında gitmesi, düzgün giyinmiş, abartılı makyaj yapmamış
ve fazla parfüm kullanmamış olması, sakız çiğnememesi, cep telefonunun
kapalı olması vb. şeyler de işyerinin kararında önemli bir rol oynar.
… 83 …

20.5
Personel şefi profesyoneldir, her şeyi görür.
Veya hemen hemen her şeyi görür.
Başvuru görüşmesinde şunlar olumlu karşılanır: Konuşulan kişinin yüzüne
bakmak, gülümsemek, saygılı olmak, serbest ve rahat konuşabilmek, duyulur
ve anlaşılır şekilde konuşmak, oturduğu yerde sakin olmak.
Grup çalışmalarında şunlar olumlu karşılanır: kişisel fikirlere sahip olmak,
öneriler getirmek, başkalarının sözünü kesmemek, dinleyebilmek, başkalarını
dahil etmek, fikrini savunabilmek, ama yine de diğer katılımcıların
görüşlerine eğilmek, ikna edebilmek, ama belirleyici (dominant) olmamak,
zamanı gözden kaçırmamak.
Başvuru görüşmelerinin tipik konuları ve soruları:
Biraz kendinizden bahsedin ve özgeçmişinizi anlatın.
Bu meslek nereden aklınıza geldi?
Meslek seçimini nasıl yaptınız?
Niçin bu mesleği öğrenmeye karar verdiniz?
Niçin (…) mesleğini öğrenmek istiyorsunuz?
Niçin tam da bize başvurdunuz?
İşletmemiz hakkında neler biliyorsunuz?
Zayıf ve güçlü taraflarınız nelerdir?
(…) dersinden zayıf not almışsınız, sebebi sizce nedir?
Bazı derslere mazeretsiz olarak katılmamışsınız. Niçin?
Son senede notlarınız bir önceki seneye göre daha kötü. Neden?
Hobileriniz nelerdir?
Boş zamanlarınızda ne yaparsınız?
Bize soracağınız sorular neler?
Neler yapabilirsiniz?
1. Çocuğunuzla beraber, yakınınızda meslek ve kariyer konularında hangi
kurumların olduğunu araştırın. Bunun için şu anahtar kelimeleri kullanabilirsiniz:
Berufsberatung Köln, Ausbildung Berlin, Ausbildungsagentur
Hamburg, Ausbildungsplatz NRW.
… 84 …

2. Yakınızdaki meslek eğitimi veren işyerlerini ziyaret edin. Birçok
işletme anne babalarla işbirliğini çok olumlu bulurlar ve hatta işletmeyi
gezme fırsatı sunarlar.
3. Evde başvuru görüşmesi alıştırmaları yapın. Çocuğunuza başvuru görüşmesine
hazırlanması gerektiğini hatırlatın: Matematikte dört işleme ve
genel bilgilere çalışmasını söyleyin.
4. Başvuru görüşmesine gitmeden önce çocuğunuzun giyimini kontrol edin.
İşyerini kolay bulabilmesi ve randevuya zamanında yetişmesi için işletmeye
nasıl gidileceğini araştırın.
5. Çocuğunuzun randevuya zamanında gitmesine dikkat edin. Başvuru
görüşmesine, teste veya işe başlamaya gidemeyecek olursa zamanında
haber vermesini sağlayın.
… Başvuru
görüşmelerine hazırlık:
“Danışmanlık Kalifikasyon ve Göçmenlik“ (BQM)
tarafından çıkarılan el kitabında Almanca,
Farsça, Lehçe, Rusça ve Türkçe olarak başvuru
görüşmelerine ilişkin genel bilgiler vardır (yeşil
modül, sayfa 4-10)
www.bqm-hamburg.de
Anahtar kelimeler: Angebote für Ratsuchende >
Publikationen
Daha fazla bilgi için …
… Başvuru sürecinde testler:
İnternette www.einstieg.com sayfasında
Assessment-Center hazırlıkları konusunda öneriler
bulabilirsiniz.
Anahtar kelimeler: Bewerbung > Assessment-
Center
… 85 …

Teşekkür
Elinizdeki kitap Avrupa Sosyal Fonu (ESF), Çalışma, Sosyal İşler, Aile ve Entegrasyon
Dairesi (BASFI), Okul ve Meslek Eğitimi Dairesi (BSB) ve Şehir Gelişimi ve Konut
Dairesi (BSW) destekleriyle ortaya çıktı. İçeriğin oluşmasında çalışma arkadaşlarımız
ve işbirliği partnerlerimiz katkıda bulundu. Deloitte ve Kutscheit vakıflarına bizi
Hidden Movers Awards 2012 çerçevesinde Dilsel Destek Özel Ödülü‘ne (Sonderpreis
Sprachförderung) layık gördükleri için özellikle teşekkür ederiz. Kitabın ilk baskısını
bu ödül sayesinde gerçekleştirebildik. Moderatör ebeveynlerin yıllardan beri sürüp
gelen fahri çalışmaları da olmadan kitabın gerçekleşmesi düşünülemezdi.
2014 yılında hayata geçirilen ortak proje “Okul Rehberleri – Güçlü Bir Okul İçin El
Ele (Schulmentoren – Hand in Hand für starke Schulen)” KWB ve Okul ve Meskek
Eğitimi Dairesi tarafından yürütülmelktedir. Hamburg’da konumları gereği zor
durumda olan 27 okula okul rehberlik sisteminin hayata geçirimesinde destek
verilmekte ve refakat edimektedir. Üç tür okul rehberinin uzmanlaşmasına ve
çalışmasına özen gösterimektedir: Rehber anne babalar okulda veli çalışmalarına
rehberlik etmekte, okul rehberleri ve dışardan fahri rehberler doğrudan seçilmiş
öğrencilerle çalışmaktadır. Avrupa Sosyal Fonu (ESF) tarafından finanse edilen proje,
Okul ve Meslek Eğitimi Dairesi (BSB) ve Şehir Gelişimi ve Konut Dairesinin (BSW)
destekleri ile gerçekleştirildi.
Kişinin kendi belirlediği, iyi bir hayat sürdürmesinin ön koşulu eğitimdir. Semt
bağlamında eğitim ve öğrenim Entegre Şehir Gelişimi Çerçeve Programı içinde de
merkezi bir önem taşır. Projenin hedefi, özel seçilmiş belli yerlerdeki okullarda eğitim
başarısının ve özellikle göç kökenli gençlerin meslek hayatına girişinin özel tedbirlerle
teşvik edilmesidir. Seçilen 27 okul Wilhelmsburg, Veddel, Billstedt/Horn, Steilshoop,
Hohenhorst, Osdorfer Born, Neuallermöhe, Phoenix-Viertel ve Neuwiedenthal
gibi semtlerden gelen öğrencileri barındırmaktadır.
Projede, öğrencilerin ders başarısını yükseltme amacıyla, konumları gereği zor
durumda olan okulların sürdürülebilir biçimde güçlendirilmesi için destek
sağlanmaktadır. Proje kapsamında, okul rehberi olan anne babalar öbür anne babalara
çocuklarının öğrenim biyografilerini geliştirmelerinde, ilkokuldan bunu izleyen okullara
geçişe veya okul hayatından meslek hayatına geçişe hazırlanmalarında yardımcı olurlar.
Her okulda rehberlik görevi üstlenen öğrenciler daha iyi bir öğrenim atmosferinin
oluşması için sorumluluk yüklenmede diğer öğrencilere yardımcı olmaktadır.
Öğrencilerle öğretmenler arasında danışman olarak köprü vazifesi gören rehber
öğrenciler okulla ilgili konularda sorumluluğa katılırlar.
… 86 …

Künye
Yayınlayan:
Yönetimden sorumlu başkan:
Yazar:
İçerik danışmanları:
Editörlük:
Türkçe çeviri:
Türkçe editörlük:
Mizanpaj:
Çizimler:
KWB e. V. · Haus der Wirtschaft
Kapstadtring 10 · 22297 Hamburg
Tel. 040 334241-0 · Faks 040 334241-299
info@kwb.de · www.kwb.de
Hansjörg Lüttke
Dr. Alexei Medvedev
Elisabeth Wazinski işbirliğiyle
Hülya Eralp, Tanja Grohmann
Monika Ehmke, Christine Robben
Süreyya Turhan
Tevfik Turan
Regina Neubohn
Fotoğraflar: KWB e. V.
Kontakt:
Alke Mammen, a.mammen@web.de
Monika Ehmke
ehmke@kwb.de · Tel. 040 334241-333
KWB’nin diğer yayınları …
Schule in Deutschland verstehen.
Grundwissen für Eltern. Hamburg, 2017 [Arapça, Almanca, İngilizce ve Rusça olarak
temin edilebilir].
Handbuch Medien- und IT-Berufe 2017 [Medya El Kitabı ve IT-meslekleri 2017].
Ausbildung, Weiterbildung, Studium, Berufsprofile in der Metropolregion Hamburg
von A–Z. [A‘dan Z‘ye Kadar Hamburg ve Çevresinde Meslek Eğitimi, Yüksek
Öğrenim ve Meslekte İlerleme.] Hamburg, 2016.
Schätze heben. Leitfaden und Kompetenzbilanz für die Beratung von Jugendlichen
am Übergang Schule–Beruf [Hazineyi Çıkaralım. Okuldan Mesleğe Geçişte
Gençlere Danışmanlık İçin Kılavuz ve Yeterlik Bilançosu]. Hamburg, 2013.
Hamburg’da Bebek Bekleyen Anne Babalara Bilgiler, Hamburg 2013. Almanca,
İngilizce, Rusça ve Türkçe olarak mevcuttur.
Eltern in die Schule [Anne Babalar Okula].
Engagierte Väter und Mütter mit Zuwanderungsgeschichte berichten [Angaje
Babalar ve Anneler Almanya’ya Geliş Hikâyelerini Anlatıyor]. Hamburg, 2012
(ASM e. V. işbirliğiyle).
Bütün malzemelerimiz, dokümantasyonlarımız ve el kitaplarımız www.kwb.de
internet adresinden indirilebilir veya email ile info@kwb.de adresinden istenebilir.
… 87 …

www.kwb.de
• • • KWB e. V. · Haus der Wirtschaft
Kapstadtring 10 · 22297 Hamburg
Tel. 040 334241-0 · Fax 040 334241-299
info@kwb.de · www.kwb.de