27.04.2018 Views

ESYAV DERGİSİ 32.YIL ÖZEL SAYISI

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

SAYFA 16 • www.esyav.com<br />

İnsan Başlı Başına<br />

Bir Değerdir<br />

İnsan başka insanlara da bir<br />

değer gözüyle bakabilmelidir.<br />

PROF. DR. DURMUŞ ARIK<br />

Ankara Üniversitesi İlahiyat<br />

Fakültesi Öğretim Üyesi<br />

İnsan, başlı başına bir değerdir. Dünyayı<br />

anlamlı kılan insanın varlığıdır. Allah<br />

Teala Kur’an-ı Kerim’de, insanın<br />

en güzel biçimde (ahseni takvim) yaratıldığına<br />

vurgu yapar. İnsanı değerli<br />

kılan, yaratılıştan sahip olduğu “fıtri<br />

özellikler”dir. Değerin kaynağı; Allah’ın,<br />

ona kıymet vererek onu yüceltmesi ve<br />

yeryüzünü ona emanet etmesidir. Allah’ın<br />

insanı değerli kılmasının bir yönü<br />

ona akıl ve irade vermesi, akıl ve iradesini<br />

kullanması konusunda onu serbest<br />

bırakmasıdır. İnsan hür iradesiyle sahip<br />

olduğu özelliklerle ya iyi ve güzel işler<br />

yaparak “kâmil bir insan”a ya da kötü<br />

ve çirkin işler yaparak “canlıların en aşağı<br />

mertebesindeki bir varlığa” dönüşür.<br />

Kâmil insanın sözleri doğru, işleri iyi ve<br />

ahlâkı güzeldir. İnsanoğlu, hayatının değerli<br />

olmasını sağlamak için nasıl yaşaması<br />

gerektiğini iyi düşünmelidir. Çünkü<br />

insan nasıl yaşarsa öyle ölür, nasıl ölürse<br />

öyle haşrolur.<br />

İslam’ın amacı, insanları “insan-ı kâmil”<br />

seviyesine yükseltmek, dünyada<br />

huzur içinde güvenli bir hayat yaşatmak,<br />

ahirette de ebedi saadete kavuşturmaktır.<br />

Bunun için İslam kültüründe dinin,<br />

canın, aklın, neslin ve malın korunması<br />

şeklinde beş temel ilke belirlenmiştir.<br />

İslam’ın insana vadettiği huzur ve saadeti<br />

temin için ortaya koyduğu bu ilkeler<br />

insan merkezli, genel geçer ve evrensel<br />

insan hakları anlayışıyla da<br />

örtüşen değerlerdir.<br />

İnsan başka insanlara<br />

da bir değer gözüyle bakabilmelidir.<br />

Çünkü başkalarına<br />

değer vermeyen insan, aynı<br />

zamanda kendi değerini de düşürür.<br />

O yüzden “her insan kendi<br />

için istediği iyilik ve güzelliği<br />

başkaları için de istemelidir.”<br />

Bu, adeta toplumsal<br />

barışın, insanca<br />

birlikte yaşamanın temel<br />

bir formülüdür. “Başkalarının<br />

size yapmasını istemediğiniz<br />

şeyi, siz de başkalarına yapmayın.”<br />

veya diğer bir ifadeyle<br />

“Başkalarının size yapmasını istediğiniz<br />

şeyi siz de başkalarına<br />

yapın.” şeklindeki anlayış insanlar<br />

arası ahlakın “altın kuralı” olarak<br />

kabul edilir. Bu kural bazı farklı<br />

söylemle hemen hemen bütün<br />

dinlerde mevcuttur. Bu bağlamda<br />

dinimiz İslam’da hem Kuran ayetlerinde<br />

hem de Sevgili Peygamberimizin<br />

sözlerinde vurgular vardır. Kuran’da<br />

Rabbimiz, başkalarına doğruyu gösterip<br />

kendilerini unutanlara: “Siz herkese iyiliği<br />

emreder de kendinizi unutur musunuz?<br />

Üstelik kitabı da okuyorsunuz. Siz<br />

de hiç akıl yok mu?” diyerek bu yanlış<br />

davranışa düşenleri uyarmaktadır.<br />

İnsanın, kendi değerini bilmesi de<br />

önemlidir. 13. yüzyılın büyük mutasavvıflarından,<br />

dil ve edebiyat tarihimizde<br />

önemli yeri bulunan Yunus Emre’nin<br />

deyişiyle insan kendini bilmeli, başkalarının<br />

da gönlüne girebilmelidir:<br />

İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir,<br />

Sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktır?<br />

Okumaktan mana ne,<br />

kişi Hakkı bilmektir,<br />

Çün okudun bilmezsin,<br />

ha bir kuru emektir.<br />

Okudum bildim deme,<br />

çok taat kıldım deme,<br />

Eri hak bilmez isen, abes yere yelmektir…<br />

Yunus der ki: Ey hoca,<br />

gerekse var bin hacca,<br />

Hepisinden iyice, bir gönüle girmektir.<br />

Sevgi, saygı, dostluk, kardeşlik, hoşgörü,<br />

adalet ve dayanışma insana özgü<br />

ve bütün insanlar için ortak sayılabilecek<br />

üstün değerlerdir. İnsan olmak bu<br />

değerleri içselleştirmeyi ve davranışlarımızda<br />

göstermeyi gerektirir. Erdemli<br />

insan her şeye bu değerlerin penceresinden<br />

bakar. Dini-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!