You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SAYFA 16 • www.esyav.com<br />
İnsan Başlı Başına<br />
Bir Değerdir<br />
İnsan başka insanlara da bir<br />
değer gözüyle bakabilmelidir.<br />
PROF. DR. DURMUŞ ARIK<br />
Ankara Üniversitesi İlahiyat<br />
Fakültesi Öğretim Üyesi<br />
İnsan, başlı başına bir değerdir. Dünyayı<br />
anlamlı kılan insanın varlığıdır. Allah<br />
Teala Kur’an-ı Kerim’de, insanın<br />
en güzel biçimde (ahseni takvim) yaratıldığına<br />
vurgu yapar. İnsanı değerli<br />
kılan, yaratılıştan sahip olduğu “fıtri<br />
özellikler”dir. Değerin kaynağı; Allah’ın,<br />
ona kıymet vererek onu yüceltmesi ve<br />
yeryüzünü ona emanet etmesidir. Allah’ın<br />
insanı değerli kılmasının bir yönü<br />
ona akıl ve irade vermesi, akıl ve iradesini<br />
kullanması konusunda onu serbest<br />
bırakmasıdır. İnsan hür iradesiyle sahip<br />
olduğu özelliklerle ya iyi ve güzel işler<br />
yaparak “kâmil bir insan”a ya da kötü<br />
ve çirkin işler yaparak “canlıların en aşağı<br />
mertebesindeki bir varlığa” dönüşür.<br />
Kâmil insanın sözleri doğru, işleri iyi ve<br />
ahlâkı güzeldir. İnsanoğlu, hayatının değerli<br />
olmasını sağlamak için nasıl yaşaması<br />
gerektiğini iyi düşünmelidir. Çünkü<br />
insan nasıl yaşarsa öyle ölür, nasıl ölürse<br />
öyle haşrolur.<br />
İslam’ın amacı, insanları “insan-ı kâmil”<br />
seviyesine yükseltmek, dünyada<br />
huzur içinde güvenli bir hayat yaşatmak,<br />
ahirette de ebedi saadete kavuşturmaktır.<br />
Bunun için İslam kültüründe dinin,<br />
canın, aklın, neslin ve malın korunması<br />
şeklinde beş temel ilke belirlenmiştir.<br />
İslam’ın insana vadettiği huzur ve saadeti<br />
temin için ortaya koyduğu bu ilkeler<br />
insan merkezli, genel geçer ve evrensel<br />
insan hakları anlayışıyla da<br />
örtüşen değerlerdir.<br />
İnsan başka insanlara<br />
da bir değer gözüyle bakabilmelidir.<br />
Çünkü başkalarına<br />
değer vermeyen insan, aynı<br />
zamanda kendi değerini de düşürür.<br />
O yüzden “her insan kendi<br />
için istediği iyilik ve güzelliği<br />
başkaları için de istemelidir.”<br />
Bu, adeta toplumsal<br />
barışın, insanca<br />
birlikte yaşamanın temel<br />
bir formülüdür. “Başkalarının<br />
size yapmasını istemediğiniz<br />
şeyi, siz de başkalarına yapmayın.”<br />
veya diğer bir ifadeyle<br />
“Başkalarının size yapmasını istediğiniz<br />
şeyi siz de başkalarına<br />
yapın.” şeklindeki anlayış insanlar<br />
arası ahlakın “altın kuralı” olarak<br />
kabul edilir. Bu kural bazı farklı<br />
söylemle hemen hemen bütün<br />
dinlerde mevcuttur. Bu bağlamda<br />
dinimiz İslam’da hem Kuran ayetlerinde<br />
hem de Sevgili Peygamberimizin<br />
sözlerinde vurgular vardır. Kuran’da<br />
Rabbimiz, başkalarına doğruyu gösterip<br />
kendilerini unutanlara: “Siz herkese iyiliği<br />
emreder de kendinizi unutur musunuz?<br />
Üstelik kitabı da okuyorsunuz. Siz<br />
de hiç akıl yok mu?” diyerek bu yanlış<br />
davranışa düşenleri uyarmaktadır.<br />
İnsanın, kendi değerini bilmesi de<br />
önemlidir. 13. yüzyılın büyük mutasavvıflarından,<br />
dil ve edebiyat tarihimizde<br />
önemli yeri bulunan Yunus Emre’nin<br />
deyişiyle insan kendini bilmeli, başkalarının<br />
da gönlüne girebilmelidir:<br />
İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir,<br />
Sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktır?<br />
Okumaktan mana ne,<br />
kişi Hakkı bilmektir,<br />
Çün okudun bilmezsin,<br />
ha bir kuru emektir.<br />
Okudum bildim deme,<br />
çok taat kıldım deme,<br />
Eri hak bilmez isen, abes yere yelmektir…<br />
Yunus der ki: Ey hoca,<br />
gerekse var bin hacca,<br />
Hepisinden iyice, bir gönüle girmektir.<br />
Sevgi, saygı, dostluk, kardeşlik, hoşgörü,<br />
adalet ve dayanışma insana özgü<br />
ve bütün insanlar için ortak sayılabilecek<br />
üstün değerlerdir. İnsan olmak bu<br />
değerleri içselleştirmeyi ve davranışlarımızda<br />
göstermeyi gerektirir. Erdemli<br />
insan her şeye bu değerlerin penceresinden<br />
bakar. Dini-