Walt Whitman - Çimen Yaprakları

Walt Whitman 

ÇİMEN YAPRAKLARI 

Seçme Şiirler 

Çeviren: Aytek Sever

WALT WHITMAN 

Walt Whitman (1819-1892). Amerikalı şair, yazar. Emily Dickinson’la beraber 

Amerikan şiirinin kurucusu olarak kabul edilir. Fakir bir ailenin çocuğu olarak 

dünyaya geldi; genç yaşta çalışma hayatına atılarak çeşitli mesleklere girip çıktı; 

kendi kendini yetiştirdi. 1855 yılında kendi olanaklarıyla yayımladığı Çimen 

Yaprakları (Leaves of Grass) ile birdenbire Amerikan şiirinin en büyük sözcüsü oldu. 

Ölümüne dek tüm şiirlerini aynı kitabın şemsiyesi altında topladı. Dört yüze yakın 

şiirden oluşan yapıt, Amerikan edebiyat kanonunun zirvesinde yer alır. Yapıtın 

merkezini oluşturan “Benliğimin Şarkısı” (Song of Myself) birçoklarına göre 

Amerikan edebiyatının baş şiiridir. Romanları, öyküleri, denemeleri ve politik 

yazıları da olan Whitman’ın daha evvel Türkçe’ye, “Ben, Jack Engle” (Life and 

Adventures of Jack Engle) adlı bir romanı çevrilmiş, Memet Fuat tarafından 

hazırlanan bir şiir seçkisi yayımlanmıştı. Whitman’ın aynı adlı yapıtından gene bir 

seçki niteliği taşıyan Çimen Yaprakları, yapıtın ilk baskısının “Önsöz”ünün yanı sıra 

altmış beş seçme şiirden oluşuyor ve yakında Türkçe’de tam metin halinde ilk kez 

boy gösterecek olan Benliğimin Şarkısı ile beraber İşaret Ateşi’nin “Walt Whitman 

Seçme Şiirler” toplamını oluşturuyor. 

AYTEK SEVER 

Şair, çevirmen. 1981 yılında Bursa’da doğdu. Üniversite ve yüksek lisans öğrenimini 

Boğaziçi Üniversitesi ve ODTÜ’de tamamladı. E-kitap halinde yayımlayacağı, çeşitli 

alt kitaplardan oluşan Hiperbor, Siòn, Moto Perpetuo, Anka adlı şiir toplamlarının yanı 

sıra, yayımlanmış veya e-kitap halinde yayımlanacak olan Emerson (Yaşamın 

İdaresi), Thoreau (Doğa ve Yürüyüş Üzerine Seçme Denemeler), Whitman (Ben, Jack 

Engle; Çimen Yaprakları; Benliğimin Şarkısı), Kandinsky (Sesler), Tagore (Firari; 

Gitanjali; Meyve Hasadı), D.H. Lawrence (İnsanlar ve Öteki Yaratıklar) çevirileri vardır.




Çeviren: Aytek Sever

Çimen Yaprakları 


Leaves of Grass’tan 


Çeviren ve Yayına Hazırlayan: 

Aytek Sever 

Kapak Resmi: 


B. F. Kenny, 1881 

1. Baskı: 

© İşaret Ateşi, Kasım 2018 

E-kitap olarak www.isaretatesi.com sitesinde yayımlanmıştır. Her 

hakkı saklıdır. Eserin tamamı veya bölümleri hiçbir yolla 

basılamaz, kopyalanamaz, eser sahibinin izni olmadan başka bir 

mecra veya internet sitesi üzerinden yayımlanamaz. Alıntılar için 

lütfen kaynak gösteriniz. 

www.isaretatesi.com 

isaretatesi@gmail.com

İÇİNDEKİLER 

Sunuş ………………………………………………………………….. 12 

Önsöz (1855) ………………………………………………………….. 21 

Çimen Yaprakları 

Yazıtlar (Inscriptions) 

Denizdeki Kamaralı Gemilerde (In Cabin’d Ships at Sea) …………. 58 

Tarihçiye (To a Historian) …………………………………………….. 60 

Ey Kadim Gaye (To Thee Old Cause) ………………………………... 61 

Kitap Okurken (When I Read the Book) ……………………………... 63 

Öğrenimime Başlarken (Beginning My Studies) …………………… 64 

Yeniyi Başlatanlar (Beginners) ………………………………………. 65 

Ben Geniş Yürekli (Me Imperturbe) …………………………………. 66 

Şarkı Söyleyen Amerika’yı Duyuyorum (I Hear America Singing).. 67 

Âdem’in Çocukları (Children of Adam) 

Cennet Bahçesine Yükseliyor Dünya (To the Garden the World) …. 69 

Delilik ve Neşe Saati (One Hour to Madness and Joy) ……………… 70 

Çağlar Boyu Aralıklarla Geri Dönerek 

(Ages and Ages Returning at Intervals) ………………………... 72 

Nicedir Kandırılmıştık (We Two, How Long We Were Fool’d) …….. 73

Aşkla Kıvranan Erkeğim Ben (I am He that Aches with Love) …….. 75 

California Kıyılarında (Facing West from California’s Shores) …….. 76 

Sabah Erkenden Âdem Gibi (As Adam Early in the Morning) ……. 77 

Calamus 

Görünüşlerin Korkunç Şüphesi 

(Of the Terrible Doubt of Appearances) ………………………… 78 

Sen Misin Bana Cezbolan? 

(Are You the New Person Drawn Toward Me?) ……………….. 80 

Bunlar Köktür, Yapraktır (Roots and Leaves Themselves Alone) …... 81 

Çayırda Otların Arasından Geçerken 

(The Prairie-Grass Dividing) ………………………………….... 82 

Deniz Akıntısı (Sea-Drift) 

Fırkateyn Kuşuna (To the Man-of-War Bird) ……………………….. 83 

Güvertede Dümenin Başında (Aboard, at a Ship’s Helm) …………. 85 

Suyun Altındaki Dünya (To the World Below the Brine) …………... 86 

Sahilde Gece Bir Başıma (On the Beach at Night Alone) ………….... 88 

Geminin Ardından (After the Sea-Ship) …………………………….. 90 

Yolun Kenarında (By the Roadside) 

Tohumlar (Germs) ……………………………………………………. 91 

Bilgin Astronomu Dinlediğimde 

(When I Heard the Learn’d Astronomer) ……………………….. 92 

Başkana (To a President) …………………………………………….... 93 

Oynaşan Kartallar (The Dalliance of the Eagles) …………………….. 94 

Düşüncelerde Gezinirken (Roaming in Thought) …………………... 95

Çocuğun Şaşkınlığı (A Child’s Amaze) ……………………………... 96 

Koşucu (The Runner) ………………………………………………… 97 

Peçeli (Visor’d) ………………………………………………………... 98 

Mekân ve Zaman (Locations and Times) ……………………………. 99 

Trampet Sesleri (Drum-Taps) 

Gemiler Şehri (City of Ships) ……………………………………….... 100 

Güz Dereleri (Autumn Rivulets) 

Dile Geliş (Vocalism) ………………………………………………… 102 

Tekerden Çıkan Kıvılcımlar (Sparkles from the Wheel) …………… 105 

Kat Kat Kıvrımlardan Açılarak (Unfolded out of the Folds) ………. 107 

Kozmos (Kosmos) ……………………………………………………. 109 

İsteyen İstediğini Övsün (Others May Praise What They Like) …… 111 

Kıstaslar (Tests) …………………………………………………….... 112 

Kutsal Ölümün Fısıltıları (Whispers of Heavenly Death) 

Cesaretin Var Mı Ey Ruhum (Darest Thou Now O Soul) …………. 113 

Kutsal Ölümün Fısıltıları (Whispers of Heavenly Death) ………….. 115 

Etrafımı Saran Müzik (That Music Always Round Me) …………… 116 

Sessiz, Sabırlı Bir Örümcek (A Noiseless Patient Spider) ………….. 117 

Gün Ortasından Yıldızlı Geceye (From Noon to Starry Night) 

Kışın Bir Lokomotife (To a Locomotive in Winter) …………………. 118 

Hakikattir Her Şey (All is Truth) …………………………………… 120 

Düşünceler (Thoughts [of Public Opinion]) …………………………. 122 

Örgünü Ör Azimli Yaşamım (Weave In, My Hardy Life) …………. 124 

Berrak Bir Geceyarısı (A Clear Midnight) ………………………….. 125

Veda Şarkıları (Songs of Parting) 

Vakit Yaklaşırken (As the Time Draws Nigh) ………………………. 126 

Yetmiş Yaşın Kıyısında (Sands at Seventy) 

Günün Parlak Işığından Sonra (After the Dazzle of Day) …………. 127 

Ey Durmadan Kabaran Dalgalar 

(Fancies at Navesink: You Tides with Ceaseless Swell) ………... 128 

Süreklilik (Continuities) …………………………………………….... 129 

Yonnondio (Yonnondio) ……………………………………………... 130 

Yaşam (Life) …………………………………………………………... 132 

Çayırda Günbatımı (A Prairie Sunset) ……………………………... 133 

Elveda Düşlem (Good-Bye My Fancy) 

Pek Çok Zaman Sonra (Long, Long Hence) ………………………… 134 

Günbatımı Esintisine (To the Sun-set Breeze) ………………………. 135 

Kış Mevsiminin Sesleri (Sounds of the Winter) …………………….. 137 

Yetkin Şair Geldiğinde (When the Full-Grown Poet Came) ………... 138 

Acem Kıssası (A Persian Lesson) ……………………………………. 139 

Alelâde (The Commonplace) …………………………………………. 141 

“Eksiksiz Tanrısal Bir Kapsam Tastamam” 

(‘The Rounded Catalogue Divine Complete’) …………………... 142 

Görünen Büyüktür (Grand is the Seen) ……………………………... 143 

Görünmez Tomurcuklar (Unseen Buds) …………………………… 144


11


SUNUŞ 

Walt Whitman (1819-1892). Amerika Birleşik Devletleri’nin 

düşünce ve edebiyatta kendi sesini aradığı bir dönemde ortaya 

çıkarak yepyeni bir şiirin sözcüsü oldu. Emily Dickinson’la 

beraber Amerikan şiirinin kurucusu sayılır. 

Quaker inancına bağlı fakir bir ailenin dokuz çocuğundan 

biri olarak Long Island’da dünyaya gelen Whitman, zor bir 

çocukluk geçirdi, okulu erken yaşta bırakarak çalışmaya başladı 

ve hayatın içinden yetişti. Gençliğinden itibaren inşaat ustalığı, 

matbaacılık, öğretmenlik, gazetecilik, veznedarlık gibi çeşitli 

mesleklere girip çıktı; Amerikan İç Savaşı sırasında 

hastabakıcılık yaptı; her fırsatta bulabildiği her şeyi okumaktan 

geri kalmadıysa da, daima halkın arasında, çalışma hayatının 

içinde oldu, şiiri bu deneyimlerin etkisi altında şekillendi. En 

verimli yıllarını New York’ta, Washington D.C.’de ve New 

Jersey’de geçirdi. 

Whitman bir otodidakttır. Homeros’u, İncil’i, Dante’yi, 

Shakespeare’i iyi bilir, Hegel’i özümsemiştir, ancak düşünsel 

anlamda en çok, Amerikan Aşkıncılarından (New England 

Transcendentalists), özellikle de Emerson’dan etkilenmiştir; onun 

12


“Şair” (The Poet) adlı denemesini okuduktan sonra, şairin ne 

olduğuna ve Amerika’ya özgü şiirin nasıl olması gerektiğine 

dair kafasında bir ışık yanmış, deyim yerindeyse, dilinin 

düğümü çözülmüştür. 1855 yılında, pek de adı sanı 

duyulmamış biriyken kendi olanaklarıyla bastırdığı Çimen 

Yaprakları (Leaves of Grass) ilk başta ağır eleştirilerle ve 

müstehcenlik suçlamalarıyla karşılansa da zamanla Amerikan 

şiirinin baş köşesine yerleşmiştir. Yapıt, Whitman’ın bir nevi 

“divan”ı olmuş, şair yaklaşık kırk yıl boyunca yazdığı tüm 

şiirleri Çimen Yaprakları altında toplayarak belli aralıklarla 

yayımlamıştır. Gitgide genişleyen ve çeşitli değişikliklerden 

geçen kitabın 1892 tarihli “ölüm döşeği” (deathbed) versiyonuna 

gelindiğinde, başlangıçta on iki olan şiir sayısı yaklaşık dört 

yüze ulaşmıştır. Yenilikçiliği, özgünlüğü ve günümüze dek 

yarattığı etki itibarıyla Çimen Yaprakları’nın Amerikan edebiyat 

tarihinin en önemli kitabı olduğu ileri sürülebilir. 

Whitman’ın bir şair olarak gücü onun sanatlı söyleyişi 

veya klasik anlamda teknik becerisinden ileri gelmez. Aksine 

Whitman, basit ve akıcı konuşur; alışılmadık bir nefes ritmine 

göre bizzat yarattığı serbest ölçüyü (free verse) benimser; biçimle 

ilgili sorunları samimi ve berrak bir ifade uğruna daha en 

baştan bir kenara bırakmış gibidir; özgün bir dil ustalığıyla, 

yürekli bir retorikle seslenir. Tutkularına, dürtülerine ve 

sezgilerine her şeyden çok güvenen şair, ülkesine, insanlara ve 

doğaya yüzünü döner, yoğun bir duyumla capcanlı bir damar 

yakalar ve kendini tüm benliğiyle ateşleyerek varoluşu 

coşkuyla ifade eder. Hiçbir rengi ve öğeyi dışarıda 

bırakmamaya ant içmiş, hem ruhu hem bedeni, hem kadını 

13


hem erkeği, hem sıradanı hem kutsalı, hem insanı hem de insan 

olmayanı yücelten, “iyinin ve kötünün ötesinden” seslenen bir 

şiirdir bu. 

Kapsayıcı, kucaklayıcı ve bütünleştirici yaklaşımı 

Whitman’ı bir yandan “Amerika’nın şairi” yapar, diğer yandan 

“kâinat şairi.” Çimen Yaprakları’nda, “Ben”, hem alelâde insan 

kadardır, yani herkes kadardır, hem de kabarıp kendinden 

taşar, kozmos kadardır. Tüm varlıkların birliğine inanan, hatta 

bunu iliklerine kadar hisseden şair, Amerika’yı bunun sembolü 

olarak görür ve demokrasiyi olabilecek en geniş bağlamda 

tahayyül eder. Whitman’ın demokrasi anlayışı, ideal bile 

olmanın ötesinde, tinseldir, kozmiktir. Şair her an tüm 

varlıklarla beraber nefes alıp vermeye çalışır; özelden genele, 

genelden özele mekik dokur; evreni ve benliği, sayısız öğenin 

hem çatışma hem uyum halinde bir arada bulunduğu dinamik 

bir bütün olarak duyar ve yansıtır. Whitman için tinsel, yani 

manevi olmayan hiçbir şey yoktur neredeyse; özellikle de, 

kapsayıcı olmak adına katalog anlatımı benimsediği şiirlerinde, 

şair, karşılaştığı her nesneyi ve fenomeni, doğanın ve toplumun 

tüm renklerini ve her kesimden insanı, sevgiyi, savaşı, şehveti, 

kahramanlığı, düşkünlüğü, ölümü ve doğumu aynı ortak 

ruhun yansımaları olarak görür. 

Whitman’ın “Amerika”sı da böyledir, “demokrasi”si de. 

Çimen Yaprakları, Amerikan tarzı bağımsız, özgün ve güçlü bir 

varoluşu kararlılıkla ortaya koyar, fakat bu Amerika, tüm 

insanlığın ruhunu taşır aslında, “halkların halkıdır.” 

Amerika’nın öyküsü, insanlığın ortak öyküsüdür, tüm insanlık 

14


tarihinin bir meyvesidir. Tıpkı bunun gibi, “demokrasi” de, 

doğanın ruhudur, evrensel bir prensiptir; eşitliği, özgürlüğü, 

çoksesliliği doğrudan doğruya kozmik kaynaklar 

buyurmaktadır. Tüm şiir yaşamı boyunca Whitman bu temel 

yaklaşımlarından ödün vermemiş, demokrasiyi benzersiz bir 

şekilde tinselleştirmiştir. Ve bunu sıradan insanın baş 

kahraman olduğu bir epiği yaratarak, en somut, nesnel, 

gündelik konular üzerinden yapmış, bu sırada da daima kişisel 

yaşam deneyimlerine, bedenin ve benliğin serüvenine dayanan 

bir programlılığa bağlı kalmıştır. 

* * * 

Tam metin halinde Türkçe’ye henüz çevrilmemiş olan 

Çimen Yaprakları üzerine bugüne dek yayımlanmış en kapsamlı 

seçki, Memet Fuat’ın aynı adla hazırladığı, otuz sekiz şiir ve bir 

çevirmen önsözünden oluşan çalışmaydı. Benim hazırladığım 

seçki de Memet Fuat’ınkine benzer bir yaklaşımla Çimen 

Yaprakları’ndan bir panorama sunmayı amaçladı. Seçkiye, 

Whitman’ın 1855 tarihli ilk baskıya koyduğu harikulade 

“Önsöz”ünün yanı sıra, öteki seçkiden neredeyse tamamen 

farklı altmış beş şiiri dâhil ettim. “Elektrikli Bedenin Şarkısını 

Söylüyorum” (I Sing the Body Electric), “Açık Yolun Şarkısı” 

(Song of the Open Road), “Uğraşlar Üzerine Bir Şarkı” (A Song for 

Occupations), “Paumanok’tan Çıktım Yola” (Starting from 

Paumanok) gibi uzun ve çokbölümlü şiirlerden fragmanlar 

çevirmeyi tercih etmedim. Hazırladığım Whitman seçkisinin 

aslında en önemli kısmını, Çimen Yaprakları’nın köşe taşı ve 

Amerikan şiirinin baş şiiri olan Benliğimin Şarkısı (Song of 

15


Myself) oluşturuyor, fakat tamamını çevirdiğim bu elli iki 

bölümlük epiği, gene İşaret Ateşi üzerinden, ayrı bir e-kitap 

olarak yayımlayacağım. 

Hazırladığım seçkide, 1855 tarihli “Önsöz” hariç tüm 

çeviriler için Çimen Yaprakları’nın 1892 tarihli “ölüm döşeği” 

versiyonunu temel aldım. Müthiş bir sözcük zenginliğine 

karşın sade, anlaşılır bir İngilizce ile yazılmış olup basitmiş gibi 

görünen Whitman şiirlerini çevirmek tam da bu nedenlerden 

dolayı hayli zordur ve düz bir çeviri mantığıyla yaklaşıldığı 

takdirde ortaya şiirsel olmaktan uzak, kaba, yavan ürünler 

çıkacaktır. Oysa metinler kendi dillerinde hiç de öyle 

değildirler; ve serbest ölçüyle yazılmış da olsalar başka dillere 

iç ritim ve ahengi yansıtarak çevrilmeleri gerekmektedir. Şiirleri 

hedef dilde yeniden canlandırmak adına bazı üslûp oynamaları 

yapmak şarttı; ve Whitman’ın serbest dizesinin kilidini açmaya 

uğraşırken pek kısa sürede gördüm ki, aradığım anahtar, bu tür 

bir şiirin Türkçe’de nasıl yaratılabileceğini bundan yüz yıl önce 

en yetkin şekilde ortaya koymuş büyük şiir dehamız Nâzım 

Hikmet’in elinde duruyor. Bana kalırsa, Türkçe’de eli yüzü 

düzgün Whitman çevirilerinin, Nâzım’ın üslûbunu 

çağrıştırması kaçınılmazdır. 

Çimen Yaprakları’ndan yaptığım seçkiye dâhil ettiğim 

altmış beş şiir, yapıtın alt kitaplarına göre aralarında şöyle 

ayrılıyor: Şairin bildirisi ve okura daveti niteliğindeki 

“Yazıtlar” (Inscriptions), 8 şiir; bedenin ve tenselliğin 

yüceltildiği “Âdem’in Çocukları” (Children of Adam), 7 şiir; 

dostça sevgiyi, yoldaşlığı ve hemcinsler arası birleşmeyi işleyen 

16


“Calamus” (Calamus), 4 şiir; deniz teması üzerinden 

sonsuzluğun araştırıldığı “Deniz Akıntısı” (Sea-Drift), 5 şiir; 

yaşama ve topluma dair çeşitli gözlemleri bir araya getiren 

“Yolun Kenarında” (By the Roadside), 9 şiir; Amerikan İç Savaşı 

döneminde yazılmış “Trampet Sesleri” (Drum-Taps), 1 şiir; 

yaşam bütünlüğü ve olgunlaşma üzerine, İç Savaş sonrası 

toparlanmayı da temsil eden “Güz Dereleri” (Autumn Rivulets), 

6 şiir; şairin ölümle uzlaşma çabasını yansıtan “Kutsal Ölümün 

Fısıltıları” (Whispers of Heavenly Death), 4 şiir; karşıtların uyumu 

ve yaşamın tazelenişine dair “Gün Ortasından Yıldızlı Geceye” 

(From Noon to Starry Night), 5 şiir; veda edercesine kaleme 

alınmış olup geleceğe göz kırpan “Veda Şarkıları” (Songs of 

Parting), 1 şiir; yaşlılık bilgeliğinden parçalar sunan “Yetmiş 

Yaşın Kıyısında” (Sands at Seventy), 6 şiir; şairin son 

döneminden, “kuğunun son şarkısı” niteliğindeki “Elveda 

Düşlem” (Good-Bye My Fancy), 9 şiir. 

Whitman’ın şiiri, Amerikan İç Savaşı döneminin ve onun 

öncesi ve sonrasının tarihsel koşulları altında şekillenmiştir 

elbette, Amerika’nın Amerika olmasının sancılarını ve 

heyecanlarını yansıtır; fakat hazırladığım seçkinin gene de 

“Amerikalı Whitman”dan çok, “kozmik Whitman”a ağırlık 

verdiği söylenebilir. Bu ikincinin, özellikle “Benliğimin Şarkısı” 

(Song of Myself) merkezinde Çimen Yaprakları’nın tamamında 

daha baskın, daha temel, daha belirleyici olduğunu 

düşünüyorum. Whitman bir Amerikan mistiği olarak 

görülmelidir. 

17


Çevirilerim sırasında, yaptığım çok sayıda temel 

okumanın yanı sıra, hem Çimen Yaprakları hem de Benliğimin 

Şarkısı için sayısız kaynağa başvurdum. Burada eksiksiz bir 

kaynakça sunmaya kalksam sayfalar tutar; kısaltılmış bir 

kaynakça sunmam da doğru olmayacaktır. Gene de benim için 

her aşamada müthiş birer başvuru kaynağı olan şu çalışmalara 

teşekkür borcumu özellikle ifade etmeliyim: Le Master, J.R. ve 

Donald D. Kummings (ed.), The Routledge Encyclopedia of Walt 

Whitman, New York ve Londra: Routledge, 1998; Oliver, 

Charles M., Critical Companion to Walt Whitman: A Literary 

Reference to His Life and Work, New York: Facts On File, 2006; 

Miller, Edwin Haviland, Walt Whitman’s ‘Song of Myself’: A 

Mosaic of Interpretations, Iowa City: University of Iowa Press, 

1991; ve Iowa Üniversitesi’nin sunduğu tüm çevrimiçi 

kaynaklar, özellikle de Ed Folsom editörlüğündeki Walt 

Whitman Quarterly Review. 

Okurlara hatırlatmak istediğim önemli bir nokta, gerek 

Memet Fuat’ın hazırladığı, gerekse benim hazırladığım Çimen 

Yaprakları’nın, Leaves of Grass’ı Türkçe’ye kısmen aktardığı. 

Elbette dört yüze yakın şiirden oluşan bir toplamdan yapılacak 

her türlü seçki, yapıtı ancak belli oranda ve belli açıdan 

yansıtabilecektir. Whitman meraklılarına önerim, sözü edilen 

her iki seçkiye de başvurmaları, hatta mümkünse şairi orijinal 

dilinden okumaya çabalamalarıdır. 

Çimen Yaprakları’nın günün birinde Türkçe’de tam metin 

çevirisiyle boy göstereceğine tüm kalbimle inanıyorum. 

Umarım benim yaptığım çalışma da ileride başka çevirmenlere 

18


ve şairlere bir esin kaynağı sunar, hatta bunun yanı sıra 

Türkiye’nin demokrasi idealini arayan ilerici zihinlerde estetik 

ve manevi anlamda bir ışık yanmasına yardımcı olur. 

Aytek Sever 

19


20


ÖNSÖZ 

(1855) 

21


22


Amerika, geçmişi, onun kendi biçimleri altında, çeşitli 

politikalarla ürettiklerini, kast sınıfları fikrini veya eski dinleri 

yadsımaz; dersi soğukkanlılıkla kabul eder; sanıldığı kadar 

sabırsız değildir; ölü derinin, kendi gereksinimlerini karşılamış 

olan yaşam yeni biçimlere ait yeni bir yaşama geçtiğinde bile 

kanılara, tavırlara ve yazına tutunmaya devam edeceğini, 

cesedin, evin uyku uyunan ve yemek yenen odalarından ağır 

ağır çekildiğini, evin kapısında bir süre daha bekleyeceğini, 

onun kendi zamanı için en uygun olup şimdi eylemini yaklaşan 

güçlü kuvvetli, iri yarı mirasçıya aktardığını, bu defa da onun 

kendi zamanı için en uygun olacağını bilir. 

Belki de tüm zamanların tüm halkları arasında en tam 

şiirsel doğa, Amerikalılarındır. Özünde Birleşik Devletler’in 

kendisi de, en yüce şiirdir. Günümüze kadarki dünya tarihinde 

en büyük ve en coşkulu olanlar, onun engin büyüklüğü ve 

canlılığının yanında uysal ve mazbut kalır. Burada nihayet, 

insanın yapıp ettiklerinde gündüz ve gecenin kapsamlı 

etkinliğiyle örtüşen bir şeyler vardır. Burada yalnızca bir halk 

yoktur; kabına sığmayan, tüm halkların halkı vardır. Burada 

bağlarından kurtulmuş, parçaya ve detaya mecburen kayıtsız, 

büyük yığınlarla harikulade hareket eden eylem vardır. Burada 

daima kahramanları ima eden buyur edicilik vardır. Burada 

ruhun sevdiği kabalıklar, kafa tutmalar, serbestlikler, sertlikler, 

aldırmazlıklar vardır. Burada kalabalıkların ve toplulukların 

23


muazzam cüretkârlığındaki benzersiz ayrıntıyı hor gören başarı 

ve onun bakış açısının itici gücü, kasılmaksızın, akıcı bir 

genişlikle yayılır, verimli ve görkem dolu bolluğunu yağdırır. 

İnsan onun hakikaten yazın ve kışın zenginliklerine sahip 

olmak zorunda olduğunu ve topraktan ekin bittiği, bahçede 

elma yetiştiği, körfezde balık bulunduğu ve erkekle kadının 

bebeği olduğu sürece asla yoksullaşmayacağını görür. 

Öbür devletler kendilerini temsilcileriyle ortaya koyar, 

ancak Birleşik Devletler’in dehası en çok veya asıl onun 

idarecilerinde, meclisinde, büyükelçilerinde, yazarlarında, 

kolejlerinde, kiliselerinde, kabul salonlarında, ya da 

gazetelerinde, mucitlerinde değil, her zaman en çok, sıradan 

insanda yatar. Onların tavır, konuşma, giyim ve 

canayakınlıkları; fizyonomilerinin tazeliği ve saflığı; 

duruşlarının resimsi rahatlığı; özgürlüğe ölümsüz bağlılıkları; 

yakışıksız, yumuşak veya sefil olandan hoşlanmayışları; bir 

eyaletin vatandaşı olarak pratik anlamda diğer tüm eyaletlerin 

vatandaşlarınca tanınmaları; kabaran hınçlarının şiddeti; merak 

duyguları ve yeniliği kucaklamaları; özsaygıları ve harikulade 

sevecenlikleri; küçümsenmeye karşı hassaslıkları; taşıdıkları, 

üstlerin huzurunda bulunmanın ne demek olduğunu hiç 

tatmamış insan havası; konuşmalarının akıcılığı; erkeksi 

duyarlılığın ve ruhun özündeki zarafetin şaşmaz göstergesi 

olan müzik zevkleri; iyi huyları ve eli açıklıkları; siyasi 

tercihlerinin müthiş önemi; onların Başkan’a değil, Başkan’ın 

onlara şapkasını çıkartması – uyaksız bir şiirdir bunların hepsi. 

Hepsi, layık olduğu muazzam ve yüce gönüllü muameleyi 

beklemektedir. 

24


Doğanın ve ulusun büyüklüğü, vatandaşların ruhunda 

ona karşılık gelecek bir büyüklük ve yüce gönüllülük olmadığı 

sürece korkutucuydu. Doğa, dolup taşan eyaletler, sokaklar ve 

buharlı gemiler, gelişen iş dünyası, çiftlikler, sermaye ya da 

öğrenim ne insan ideali için yeterli gelir, ne de şairi tatmin eder. 

Geçmişi hatırlamak da öyle. Canlı bir halk her zaman derin bir 

iz bırakabilir, kolaylıkla en yüksek otoriteye erişebilir – yeter ki 

kendi ruhundan yapsın bunu. Bireylerin ve eyaletlerin, 

doğrudan eylemin ve yüceliğin, ve şairlerin seçtiği konuların en 

yararlı kullanımlarının toplamıdır bu. – Güya bir nesilden 

diğerine, dönüp dolaşıp Doğu’nun kayıtlarına koşmalıymışız! 

Güya gözümüzün önünde olanın güzelliği ve kutsallığı, 

söylencesel olanın gerisinde kalmalıymış! Güya insan bütün 

zamanlarda dünyaya damgasını vuramazmış! Güya Batı’daki 

kıtanın keşif yoluyla açılması ve o zamandan bu yana Kuzey ve 

Güney Amerika’da olmuş olanlar, Antik Çağ’ın ufak 

tiyatrosundan ve Orta Çağ’ın amaçsız uyurgezerliğinden daha 

önemsizmiş! Oysa Birleşik Devletler’in gururu şehirlerin 

zenginlik ve inceliğini, ticaret ve tarımın getirisini, coğrafyanın 

tüm boyutunu ve dışa dönük zafer gösterilerini bir kenara 

bırakır, erişilebilir ve sade olan, gelişmiş bir insan neslinin veya 

tek bir gelişmiş insanın zevkine varır. 

Amerika tüm soyların soyu olduğundan, Amerikan şairi 

eskiyi ve yeniyi kendinde barındırmalıdır. Böyle bir ozan, 

halkına uygun nispette olmalıdır. Öbür kıtalar ona birer katkı 

olarak gelir; o, onları kendi yararına ve onların yararına kabul 

eder. Ruhu memleketinin ruhuna yanıt verir; memleketinin 

coğrafyası, doğa hayatı, ırmakları ve gölleri onda vücut bulur. 

25


Yıllık taşkınları ve değişken çağlayanlarıyla Mississippi, 

şelaleleriyle Missouri, Columbia, Ohio ve Saint Lawrence, 

erkeksi güzelliğiyle Hudson – bunlar sularını sona erdikleri 

yere değil, onun içine boşaltırlar. Virginia ve Maryland 

içdenizlerinin, Massachusetts ve Maine kıyısındaki denizlerin, 

Manhattan Körfezi’nin, Champlain, Eerie, Ontario, Huron, 

Michigan, Superior göllerinin, Texas, Meksika, Florida ve Küba 

denizlerinin ve California ve Oregon açığındaki denizlerin 

üzerindeki masmavi enginlik, aşağıdaki masmavi enginlikle, 

onun, yani şairin hem suyun üstündeki hem de altındaki 

enginlikle örtüştüğü gibi örtüşmez. Atlantik kıyısı genişçe 

uzanıyor ve Pasifik kıyısı da genişçe uzanıyorsa, onlarla birlikte 

o da kuzeye veya güneye rahatça uzanır; onlar arasında 

doğudan batıya yayılır, onlar arasında olanı yansıtır. Onun 

üzerinde boy atar çam, sedir, katranağacı, meşe, akasya, 

kestane, servi, ceviz, ıhlamur, kavak, lale ağacı, kaktüs, yaban 

asması, demirhindi, hurma; ve sazlık ve bataklıklarda olduğu 

gibi karmakarışık çalılar; ve billur buzla, dallardan sarkıp 

rüzgârda çıtırdayan buz saçaklarıyla kaplı ormanlar; ve dağ 

yamaçları ve zirveler; ve savan, yayla, çayır gibi hoş ve özgür 

otlaklar; ve uçar, öter, haykırır yaban güvercini, ağaçkakan, 

sarıasma, su tavuğu, kara ördek, kızıl omuzlu şahin, balık 

kartalı, beyaz ibis, balaban, baykuş, su sülünü, balıkçıl, angıt, 

karatavuk, alaycıkuş, şahin, akbaba, gece balıkçılı, kartal – ve 

âdeta somut bir şekilde karşılık verir o bunlara. Ona geçer 

annenin ve babanın kalıtımsal yüz ifadesi. Ona nüfuz eder 

hakiki şeylerin, geçmiş ve şimdiki olayların özü; iklimin, 

tarımın, madenlerin muazzam çeşitliliği; kızılderili kabileleri; 

26


yeni limanlara giren veya kayalık sahillere yük boşaltan 

yıpranmış gemiler; kuzeyin ve güneyin ilk yerleşimleri; çevik 

endam ve adaleler; 76’nın mağrur başkaldırısı, 1 savaş, barış ve 

anayasanın şekillenişi; birliğin 2 daima abuk sabuk konuşanlarla 

kuşatılmış olsa da sakin ve yenilmez oluşu; göçmenlerin 

durmaksızın gelişi; rıhtımlarla süslü şehirler ve üstün donanma 

birlikleri; keşfedilmemiş iç bölgeler; kütük evler, kayranlar, 

vahşi hayvanlar, avcılar ve kapancılar; serbest ticaret; balıkçılık, 

balina avcılığı ve altın arayıcılık; yeni eyaletlerin sonu gelmez 

türeyişi; Kongre’nin her aralık ayında toplanması, üyelerin tüm 

iklimlerden ve en ücra bölgelerden tam vaktinde gelişi; genç 

makine ustaları, kadın ve erkek tüm özgür Amerikan işçileri; 

genel gayret, canayakınlık, girişim; erkek ve kadının kusursuz 

eşitliği; muazzam aşk tutkunluğu; akıcı nüfus hareketleri; 

fabrikalar, ticaret hayatı, emekten tasarruf ettiren makineler; 

Yankee tüccarlığı; 3 New York nişancıları 4 ve onların atış talimi 

seferleri; güneydeki plantasyon hayatı; kuzeydoğuya, 

kuzeybatıya ve güneybatıya özgü karakter; kölecilik, ona kol 

kanat geren titrek eller, ama kölecilik son bulmadıkça, onu 

savunan dil ve dudaklar susmadıkça, yatışmayacak olan katı 

direniş. Amerikan şairinin ifadesi bunlar için aşkın ve yeni 

olacaktır; doğrudan, betimleyici ve hamasi olmaktansa, dolaylı 

1 

Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve Bağımsızlık Bildirgesi’nin ilanı (1776). 

(ç.n.) 

2 

Bağımsızlığını ilan edip bir federasyon kuran eyaletler. (ç.n.) 

3 

Amerikalılar’ın ticarete olan kabiliyetleri. (ç.n.) 

4 

1830’larda kurulmuş, gönüllülerden oluşan bir keskin nişancılık topluluğu. 

Bunlar zamanla düzenli ordu birliklerine katılmıştır. (ç.n.) 

27


olacaktır. Onun meziyeti bunlardan geçerek daha fazlasına 

uzanır. Bırakın, öbür halkların devrine ve savaşlarına dair 

şarkılar söylensin, onların dönemleri ve büyük şahsiyetleri 

resmedilsin, şiir orada noktalansın. Cumhuriyet’in yüce ilâhisi 

böyle olamaz! Burada ana fikir yaratıcıdır, imgelerle doludur. 

Burada pek kıymetli taş yontuculardan biri gelir, muhakeme ve 

bilim yoluyla plan yapar, şu an hiçbir somut biçimin olmadığı 

yerde geleceğin somut ve hoş biçimlerini görür. 

Tüm uluslar içinde şairlere en çok, damarları şiirsel 

malzemeyle dolu Birleşik Devletler ihtiyaç duyar ve hiç 

şüphesiz onların en büyüğüne sahip olacak, onlardan en iyi 

şekilde faydalanacaktır. Eyaletlerimizin ortak uzlaştırıcısı, 

başkanlardan ziyade şairler olacaktır. Büyük şair tüm insanlık 

içinde en ılımlı insandır. Şeyler onunla değil, ondan uzakken 

grotesktir, ayrıksıdır veya aklıbaşındalıktan yoksundur. 

Yerinden şaşmış olan hiçbir şey iyi olamayacağı gibi, yerinde 

olan hiçbir şey de kötü olamaz. O, her nesne veya niteliğe 

uygun nispeti atfeder – daha azını veya çoğunu değil. 

Çeşitliliğin uzlaştırıcısıdır, anahtarıdır. Çağının ve 

memleketinin denkleştiricisidir; eksik olana tedarik sağlar, 

sınırlanması gerekeni sınırlar. Barış zamanı, barışın ruhu 

konuşur ondan; büyük, zengin, bereketlidir; insan dolu devasa 

şehirler kurar; tarımı, zanaatları, ticareti teşvik eder; insanın 

öğrenimini, ruhu, ölümsüzlüğü aydınlatır; ister federal, 

bölgesel, yerel idare olsun, ister evlilik, sağlık, serbest ticaret, 

uzun kara ve deniz yolculukları olsun, hiçbir şey fazla yakın 

veya fazla uzak değildir ona – gökteki yıldızlar bile. Savaş 

zamanı, o en ölümcül savaş gücüdür. Onu görevlendiren, 

28


süvariyi ve piyadeyi görevlendirir – mühendislerin bildiği en 

iyi topçu bataryalarını o temin eder. Devir uyuşuk ve hantalsa, 

o bilir onu harekete geçirmeyi; konuştuğu her sözcükle can 

yakmayı becerir. Geleneğin, itaatin, yasaların yavanlığında her 

şey atalete düşse de o asla düşmez. İtaat hükmedemez ona; o, 

itaate hükmeder. Erişilmez bir yükseklikte durur, ekseni 

parmağıyla çevirip yoğun bir ışık doğrultur, durduğu yerden 

en hızlı koşucuları bile kolayca yakalar, onları sarıverip şaşkına 

çevirir. İnançsızlığa, gösterişe, alaya doğru sürüklenen zamanı 

sağlam inancıyla alıkoyar; tabak tabak yemekler sunar, 

erkekleri ve kadınları besleyip büyütecek olan sıkı lifli eti 

bahşeder. Onun beyni, nihai beyindir. Tartışmacı değildir o – 

kesin hükümdür. Hâkimin hükmü gibi hüküm vermez; edilgin 

bir nesnenin etrafını aydınlatan güneş gibidir. En uzağı 

gördüğünden, en inançlı odur. Düşünceleri, şeylere övgünün 

ilâhisidir. Eğer ruh üzerine, sonsuzluk üzerine, Tanrı üzerine 

olan bir konuşma onun düzeyinde değilse, suskunluğunu 

korur. Serimi ve çözümü olan bir oyun olarak görmez 

sonsuzluğu – kadında ve erkektedir sonsuzluk; insanlar hayal 

meyal, benek benek görünmez onun gözüne. İnanç ruhun 

arındırıcısıdır; sıradan insanlara nüfuz eder ve onları korur; 

böylece inanmayı, umutlanmayı ve güvenmeyi asla 

bırakmazlar. Tahsilsiz bir kimsede, en soylu dışavurumcu 

dehanın gücünü küçük gösterip maskaraya döndüren tarifsiz 

bir ferahlık ve bilinçsizlik vardır; ve büyük bir sanatçı olmayan 

bir kimsenin nasıl da büyük sanatçılar kadar yüce ve yetkin 

olabileceğini, şair açıklıkla görür. O, yok etme ve yeniden 

biçimlendirme gücünü özgürce kullanır, ama saldırı gücünü 

29


değil. Geçmiş olan, geçmiştir. Eğer o, üstün modeller ortaya 

koymayıp her adımıyla kendisini ispatlamıyorsa, buna ihtiyaç 

duyulmadığındandır. En yüce şair, varlığıyla fetheder – 

müzakereyle, mücadeleyle, hazırlıklı girişimlerle değil. İşte 

geçip gidiyor, bakın onun ardından! Umutsuzluktan, 

insansevmezlikten, hinlikten, dışlayıcılıktan, bir doğumun veya 

ten renginin hakir görülüşünden, cehennem hezeyanından ya 

da düşkünlüğünden eser yok! Bundan böyle cahilliği, zayıflığı, 

günahı yüzünden aşağılanmayacak hiç kimse! 

En yüce şair, bayağılığı ve önemsizliği tanımaz. O, 

önceden küçük görülmüş bir şeye nefesini üflediğinde, o şey 

evrenin ihtişamı ve canlılığıyla genişleyiverir. Görendir o; 

bireydir; kendinde tamdır – aslında ötekiler de onun kadar 

iyidirler, yalnızca bunu o görür, onlar görmezler. Koronun bir 

üyesi değildir o – herhangi bir düzenleme de duraksatamaz 

onu; o, düzenlemelerin efendisidir. Görme yetisi ötekiler için 

neyi yapıyorsa, şair ötekiler için onu yapar. Görme yetisinin 

tuhaf gizemini bilen var mıdır? Öbür duyular kendilerini teyit 

eder; ancak görüş, kendi dışında her türlü delilden yoksundur 

ve manevi âlemin varlıklarını müjdeler. Gözün tek bir bakışı, 

insanın tüm soruşturmalarını, tüm araç gereçleri, dünyanın tüm 

kitaplarını ve tüm mantık yürütmeyi gülünç gösterir. Siz bir 

kez olsun gözünüzü aralayıp, yakına, uzağa, günbatımına 

kulak verdiğinizde ve böylece tüm şeyler elektrik hızıyla, 

yumuşacık, karmaşasızca, itiş kakışsızca, sıkışmaksızın ve 

layıkıyla içinize dolduğunda – artık hangi şey mucizevi, hangi 

şey uzak ihtimal, hangi şey imkânsız, temelsiz veya belirsiz 

olabilir ki? 

30


Kara ve deniz; hayvanlar, balıklar ve kuşlar; ulu gökler ve 

gökteki küreler; ormanlar, dağlar ve ırmaklar – ufak konular 

değildir bunlar; ancak halk, şairden dilsiz somut nesnelere 

tutunan güzellik ve asaletten fazlasını çağrıştırmasını beklerler 

– ondan gerçeklik ile kendi ruhları arasındaki yolu ima etmesini 

beklerler. Kadınlar ve erkekler güzelliği yeterince algılarlar 

aslında; şairden aşağı kalmazlar. Avcıların, ormancıların, 

erkenden kalkanların, bahçe, meyvelik ve tarla çiftçilerinin 

tutkulu kararlılığı; sağlıklı kadınların erkeksi suretten, örneğin 

denizcilerden, at binicilerden duyduğu zevk; günışığına ve açık 

havaya duyulan özlem – bunların tümü, dış mekân 

insanlarındaki şaşmaz güzellik algısına ve onlarda şiirselin yer 

etmiş olduğuna dair eski, bambaşka bir işarettir. Onların 

algısına destek olmak şairin elinden gelmez – belki dener, ama 

bunu yapamaz. Şiirsel meziyet ne kafiyeyle, düzenlilikle, 

şeylere soyut atıflarda bulunmakla, ne de melankolik 

yakınmalarla ve iyicil buyruklarla teşkil edilebilir, ama bunların 

ve daha pek çoğunun yaşamıdır ve ruhun iç yüzündedir. 

Kafiyenin yararı, daha hoş ve pırıltılı bir uyumun ve 

düzenliliğin tohumlarını bırakmasında, böylece kendini gözün 

göremediği bir zeminde kendi köklerine iletmesindedir. 

Kusursuz şiirlerin uyum ve düzenliliği, ölçü kaidelerinin 

serbestçe gelişimini yansıtır ve onlardan çalılıktaki leylaklar, 

güller misali hatasızca ve rahatça tomurcuk verip, kestane, 

portakal, kavun, armut gibi derli toplu suretlere bürünerek, 

duyumsanamayan rayihayı biçime doğru sızdırır. En güzel 

şiirlerin, müziğin, söylevin veya anlatının akıcılığı ve süsü 

bağımsız değil, bağımlıdır: Tüm güzellik güzel kandan, güzel 

31


beyinden gelir. Bir erkekte veya kadında yücelikler birliktelik 

halindeyse, bu yeterlidir – milyon yılın nüktedanlığı ve 

gösterişi kalıcı olmaz, ama hakikat tüm evrende hüküm sürer. 

Süs ve akıcılık uğruna kendini hırpalayan, yolunu şaşırır. 

Yapmanız gereken şudur: Dünyayı, güneşi, canlıları sevin; 

zengini hor görün; isteyen herkese sadaka verin; ahmağı ve 

çılgını savunun; gelirinizi ve emeğinizi başkalarına adayın; 

tiranlardan nefret duyun; Tanrı hakkında tartışmayın; halka 

karşı sabır ve hoşgörü gösterin; bilindik veya bilinmedik hiçbir 

şey için, hiçbir insan veya insan topluluğu için şapkanızı 

çıkarmayın; tahsilsiz ama güçlü insanlarla, gençlerle, aile 

analarıyla serbestçe yürüyün; açık havada, ömrünüzün her 

senesinin her mevsiminde, bu yaprakları okuyun; okulda, 

kilisede veya herhangi bir kitapta size söylenmiş olanı yeniden 

tartın; ruhunuzu tahkir eden her şeyden kurtulun – böylece 

bizzat bedeniniz yüce bir şiir olur; sadece sözlerde değil, 

dudaklarınızın ve yüzünüzün sessiz hatlarında, kirpiklerinizin 

arasında, her deviniminizde ve bedeninizin her ekleminde en 

zengin akıcılığı taşırsınız… Şair, zamanını lüzumsuz işlere 

harcayamaz. Toprağın her an sürülmüş ve gübrelenmiş 

vaziyette olduğunu bilir – başkaları bilmese de, o bilir. 

Dosdoğru yaratının başına geçer. Güveniyle, temas ettiği her 

şeyin güvenine hükmeder – tüm bağlılıkların efendisi olur. 

Bilinen evrenin bir tane hakiki âşığı vardır, o da en yüce 

şairdir. O, ebedî bir tutkuyla yanıp tutuşur; hangi olasılığın, 

talihe ya da talihsizliğe dair hangi rastlantının gerçekleştiğine 

karşı kayıtsızdır; böylece kendi enfes nasibini gün gün, saat saat 

sağlama alır. Başkalarını duraksatan veya yıldıran şey, onun 

32


temasa ve aşk coşkusuna doğru alev alev ilerleyişi için yakıttır. 

Öbür tatminlerin boyutları, onun boyutlarının karşısında sönüp 

gider. O, gökten ve en yükseklerden beklenen ne varsa onunla 

yakınlık içindedir – gündoğumu renklerinde, bir kış ormanı 

manzarasında, oyun oynayan çocuklar karşısında, kolunu bir 

erkeğin veya kadının boynuna sardığında. Onun sevgisi, tüm 

sevgilerin üzerinde bir serbestlik ve ferahlık taşır – kendi 

önünde pay bırakır. Kararsız, şüpheci bir âşık değildir o; 

kendinden emindir; hor görür zaman aralıklarını. Onun 

deneyimi, coşkunluğu, ürperişi boşuna değildir. Onu hiçbir şey 

sarsamaz – ıstırap ve karanlık sarsamaz, ölüm ve korku 

sarsamaz. Yakınma, kıskançlık ve haset, toprağa gömülüp 

çürümüş cesetlerdir onun için: Kendi gömmüştür onları. Onun, 

kendi sevgisinin ve tüm yetkinlik ve güzelliğin meyve 

vereceğinden emin olduğu kadar emin değildir deniz kendi 

kıyısından, ya da kıyı, denizden. 

Güzelliğin meyve verişi rastgele değildir; yaşam kadar 

kaçınılmazdır; yerçekimi gibi kesin ve doğrudandır. Daima, 

şeylerin insanla uyumunun merakıyla, görme yetisinden başka 

bir görme yetisi, kulaktan başka bir kulak, sesten başka bir ses 

türer. Bunlara yalnızca öteki her şeyin yerini tutması beklenen 

temsilcilerdeki yetkinlikler değil, bizzat öteki her şeydeki 

yetkinlikler, aynı şekilde yanıt verir. Bunlar yığındaki ve 

bolluktaki yetkinlik kanununu kavrar: Her şeyde ayrı ayrı 

nihayete varır ve devam eder o; bereketli ve adildir; onsuz tek 

bir ışık zerresi veya karanlık, tek bir karış toprak veya deniz 

yoktur – göğün tek bir doğrultusu, ticaretin, mesleğin hiçbir 

türü, hiçbir can alıcı olay yoktur. Güzelliğin münasip ifadesinde 

33


kesinlik ve denge olması, bir parçanın diğerinin üzerine 

yığılmamasının nedeni budur. En iyi şarkıcı, en esnek ve güçlü 

organlara sahip kimse olmadığı gibi, şiirlerin hazzı da, kulağa 

en hoş gelen ölçüde, benzetmede ve seste yatmaz. 

Çabalamaksızın ve nasıl yaptığını sergilemeksizin, en 

yüce şair, siz şiiri okuduğunuz veya dinlediğiniz sırada tüm 

olayların, tutkuların, manzaraların ve kişilerin ruhunu, az ya da 

çok, sizin kişisel karakterinize uygular. Bunu iyi yapmak, 

zamanı izleyip ona ayak uyduran kanunlarla başa baş 

gitmektir. Amaç her neyse muhakkak yerli yerinde olmalı, 

belirtisi de öyle olmalıdır; en silik gösterge bile en iyi 

göstergedir, sonra en belirgin göstergeye dönüşür. Geçmiş, 

şimdiki zaman ve gelecek kopuk değil, bağlantılıdır. En yüce 

şair, olacak olanın tutarlılığını, olandan ve olmuş olandan 

meydana getirir. Ölüleri tabutlarından çıkarır, ayakları üzerine 

doğrultur; geçmişe, “Ayağa kalk, önümde yürü, tanıyayım 

seni,” der. Ders çıkarır; kendini geleceğin şimdiki zaman 

olduğu yere yerleştirir. En yüce şair, karakterin, manzaraların 

ve tutkuların üzerine yalnızca ışık saçmaz; yükselir nihayet ve 

tamamlar hepsini; neye delil olup ötesinde ne olduğunu 

kimsenin söyleyemeyeceği zirveleri sergiler; en uç sınırda bir 

anlığına parlar. Son andaki yarı saklı tebessüm veya kaş 

çatıklığıyla en muhteşemdir o; veda ânının şimşek aydınlığında 

o ifadeyi bir an gören, yıllar boyu cesaret bulacak, huşu 

duyacaktır. En yüce şair ahlâkçılık yapmaz ya da ahlâk 

kurallarını uygulamaz – ruhu bilir. Ruh, kendininkilerden 

başka hiçbir dersi kabul etmemekte kararlılık gösteren o uçsuz 

bucaksız gurura sahiptir. Ama onun, gururu kadar da uçsuz 

34


bucaksız bir sevecenliği vardır; biri ötekini dengeler; ikisi bir 

arada uzanıp gittiği sürece hiçbiri fazla ileri boy uzatamaz. 

Sanatın en iç sırları bu ikilide yatar. En yüce şair, ikisinin 

arasına yatmıştır ve onlar şairin tarzı ve fikirleri için hayatidir. 

Sanatın inceliği, ifadenin görkemi ve edebiyat ışığının 

güneşi sadelikte yatar. Hiçbir şey sadelikten iyi olamaz – 

kesinlik fazlalığı veya yoksunluğunu hiçbir şey telafi edemez. 

Kabaran dürtüyü sürdürmek, düşünsel derinliklere sızmak ve 

tüm konulara sözel ifade bulmak ne sıradan ne de sıradışı 

güçlerdir. Ancak; edebiyatta hayvanların mükemmel 

doğruluğu ve tasasızlığıyla, ormandaki ağaçların ve yol 

kenarındaki otların yanlışlanamayan hissiyatıyla 

konuşabilmektir sanatın kusursuz zaferi. Bunu başarabilmiş 

birini gördüyseniz, tüm halkların ve dönemlerin sanat 

ustalarından birini gördünüz demektir. Artık, körfezin 

üzerinde boz martının uçuşunu, safkan atın atak hareketlerini, 

ayçiçeklerinin uzun saplar ucunda meyledişini, gökte ilerleyen 

güneşin görüntüsünü, ayın belirişini; onu, yani şairi tefekkür 

ettiğiniz kadar zevkle tefekkür edemezsiniz. En yüce şairin 

çarpıcı olmayan bir üslûbu vardır; o, hem düşüncelerin ve 

şeylerin abartıdan, eksiltmeden uzak bir mecrasıdır, hem de 

kendisinin serbest bir mecrasıdır. Sanatına ant içer o: 

“Müdahaleci olmayacağım,” der, “yazılarımda hiçbir hoşluğun, 

etkinin ve özgünlüğün benimle öteki şeyler arasında bir perde 

gibi asılı durmasına izin vermeyeceğim, arada hiçbir şey, 

rengârenk perdeler bile asılı olmayacak. Neyi söylersem, tam 

da öyle olduğu için söyleyeceğim. İsteyen övgüler düzsün, 

şaşırtsın, hayran bıraksın veya teselli versin; ben sağlık gibi, 

35


sıcaklık gibi, kar gibi amaçlar taşıyacağım, boş vereceğim 

denetime. Deneyimlediğim her neyi resmedersem, benim 

terkibimin zerresini taşımadan çıkacak o benden. Yanımda 

duracak, benimle beraber aynaya bakacaksınız.” 

Büyük şairlerin sağlıklı kanı ve lekesiz asaleti, onların 

pervasızlığından anlaşılır. Kahraman bir kimse, kendisine 

uymayan geleneğin, teamülün, otoritenin içinden elini kolunu 

sallayarak geçer. Yazar, bilgin, müzisyen, mucit ve sanatçı 

kardeşliğinin nitelikleri içinde hiçbiri, özgür yeni biçimlerden 

boy gösteren sessiz başkaldırı kadar hoş değildir. Şiirlere, 

felsefeye, politikaya, mekaniğe, bilime, davranışa, sanat 

ustalığına, bize en münasip yerli bir grand-operaya, gemiciliğe, 

her türlü zanaata olan ihtiyacımız söz konusu olduğunda, her 

zaman ve daima en yüce kişi, en özgün pratik örnekle katkıda 

bulunandır. En berrak ifade, kendisine layık alanı bulamayıp o 

alanı yaratandır. Büyük şairlerin tüm erkeklere ve kadınlara 

mesajı şudur: “Bize dengimiz olarak gelin; yalnızca öyle 

anlayabilirsiniz bizi. Biz sizden daha iyi değiliz; siz neyi 

barındırıyorsanız onu barındırıyor, siz neden keyif alıyorsanız 

ondan keyif alıyoruz. Tek bir Yüce olduğunu mu 

zannetmiştiniz? Bizler sonsuz sayıda Yüce olduğunu, onların 

birbiriyle bakışların karşılaştığı gibi karşılaştığını, ve insanların 

yalnızca kendilerindeki yüceliğe dair bilinçleri sayesinde iyi 

veya büyük olabileceğini onaylarız. Fırtınadaki ve 

parçalanıştaki haşmetin, ölümcül savaşların, gemi kazalarının, 

tabiat unsurlarındaki en çılgın hiddetin, denizin kudretinin, 

tabiattaki hareketin ve insanî arzulardaki, şerefteki, nefretteki 

ve aşktaki sancının ne olduğunu sanmıştınız? Hepsi, ruhun 

36


içindeki o şeydir ki, ‘Hiddetlen; savrul; hüküm sür her yerde; 

hükmet göğün ani patlamalarına, denizin çalkantısına, tabiata, 

tutkuya, ölüme, dehşete ve tüm acılara’ demektedir.” 

Amerikan ozanları; yüce gönüllülükleriyle, tutkularıyla ve 

rakiplerini yüreklendiriyor olmalarıyla dikkat çekecektir. Onlar 

dışlayıcılık ve gizlilik tanımayan, her şeyi başkalarına seve seve 

veren, gece gündüz kendi denklerine heves duyan birer 

kozmos 5 olacaktır. Zenginlik ve ayrıcalık gözetmeyerek bizzat 

zenginlik, ayrıcalık olacaklardır – en varlıklı kimsenin kim 

olduğunu algılayacaklardır. Tanık olduğu her türlü gösterişe, 

kendindeki daha büyük zenginlikten mislini çıkararak karşı 

duran kişidir en varlıklı olan. Amerikan ozanı insanları 

sınıflara, ilgileri katmanlara ayırmayıp, bir ya da iki öğeyi, 

örneğin aşkı, hakikati, ruhu, bedeni öne çıkarmayacak, Batı 

eyaletlerinden çok Doğu eyaletlerinin, Güney eyaletlerinden 

çok Kuzey eyaletlerinin tarafında olmayacaktır. 

Somut bilim ve onun pratik uygulamaları en yüce şair için 

bir kısıt değil, aksine, teşvik ve destektir. Köken de orada, 

çağrışım da oradadır; onu en başta kaldırıp kucaklamış olan en 

iyi kollar oradadır; tüm gidiş gelişlerinden sonra oraya döner o. 

Denizci, gezgin, anatomist, kimyacı, gökbilimci, jeolog, 

frenolog, ispiritizmacı, matematikçi, tarihçi ve sözlükbilimci – 

bunlar birer şair değildir, ancak şairler için kanun koyucudur; 

her yetkin şiirin çatısı altında onların inşası yatar. Dile gelip 

5 

Whitman, “kâinat” anlamındaki bu Yunanca sözcüğü (kosmos), karşıtları 

bir araya getiren, sayısız öğeyle dolu kapsamlı bir bütünü kasteder anlamda 

kullanmaktadır. (ç.n.) 

37


söylenen her ne ise, onun başlangıç tohumunu onlar 

yollamıştır; ruhların görünür kanıtları onlar sayesindedir ve 

onlardadır; kanlı canlı bir ozanlar nesli, her daim onların 

tohumundan soy vermelidir. Baba ve oğul arasında sevgi varsa, 

hoşnutluk varsa, oğulun yüceliği babanın yüceliğinin giderek 

yayılışıysa, o halde şair ve somut bilim insanı arasında sevgi 

olacaktır. Şiirlerin güzelliğinde bilimin taçlanışı ve nihayet 

alkışlanışı olacaktır. 

Niteliklerin ve şeylerin derinine uzanan soruşturmaya ve 

bilgi sağanağına olan inanç ne kutludur! İşte, çalkalanıp 

dönenerek kabarıyor şairin ruhu – gene de hep kendinin 

hâkimidir o! Dibine erişilmezdir derinler, sakindir orası o 

yüzden. Masumiyet ve çıplaklık sürüp gider – ne mütevazıdır 

onlar, ne de abartılı. Özel ve doğaüstü olana dair tüm teori ve 

onunla iç içe geçen veya ondan çıkarılan her şey, bir düş olup 

uzaklaşır. Her ne olmuşsa, oluyorsa, olacaksa veya olmalıysa, 

yaşam kanunları onu içerir ve bütün durumları karşılar; ne 

hızlandırmak ne yavaşlatmak mümkündür onları; her 

hareketin, her çimen yaprağının, erkek ve kadın ruhunun ve 

bedeninin, ve onlarla ilgili her şeyin tarifsiz mutlak mucizeler 

olduğu, her birinin hem ayrı ve yerli yerinde olup hem de 

birbirine dayandığı uçsuz bucaksız, apaçık düzende hadiselerin 

ve insanların mucizelerinden söz edilemez. Tıpkı böyle, bilinen 

evrende erkekten ve kadından daha tanrısal bir şey olduğunu 

kabul etmek de, ruhun hakikati ile tutarlı olamaz. 

Erkekler, kadınlar, yeryüzü ve üzerindeki her şey, 

doğrudan, oldukları gibi alınmalı; ve onların geçmişinin, 

38


şimdisinin ve geleceğinin incelenişi kesintisiz olmalı, kusursuz 

bir açıkyürelilikle yapılmalıdır. Felsefe bu temel üzerinde 

yüzünü daima şaire dönerek ve her şeyin mutluluğa olan ebedî 

yönelimini göz önünde bulundurarak, duyulara ve ruha apaçık 

olanla ters düşmeksizin yorumda bulunmalıdır. Çünkü her 

şeyin mutluluğa olan ebedî yönelimi, aklıbaşında bir felsefeyi 

gerekçelendirir. Bundan daha azını kavrayabilen; ışığın ve 

astronomik devinimin yasalarını, veya hırsızı, yalancıyı, 

açgözlüyü, ayyaşı hem yaşarken hem ölümden sonra takip 

edecek olan yasaları kapsayamayan; zamanın uçsuz bucaksız 

aralıklarına, kütlelerin yavaşça oluşumuna, yer katmanlarının 

sabırla yükselişine yetişemeyen, – nafiledir. Tanrı’yı belirli bir 

şiire veya felsefe sisteminin içine, o güya başka bir varlıkla ya 

da etkenle çekişiyormuş gibi koyan, – nafiledir. Büyük bir 

ustayı aklıbaşındalık ve bütünlük ayırt eder: Tek bir unsur 

bozuksa, her şey bozuktur. Büyük bir ustanın mucizelerle işi 

olmaz. O, yığının bir üyesi olmakta esenlik bulur – tekil bir 

çarpıcılık, ona göre kopukluktur. Ortak zemin, kusursuz suretle 

buluşur. Genel yasanın hükmü altında olmak, onunla uyumlu 

olmaktır. Usta kendisinin tarif edilemez şekilde yüce olduğunu 

ve her şeyin öyle olduğunu bilir; örneğin, hiçbir şey çocuk 

yapıp onu büyütmekten daha yüce değildir – olmak da 

algılamak ve söylemek kadar yücedir. 

Büyük ustaların mizacında siyasi özgürlük fikri, olmazsa 

olmazdır. Özgürlük, insanın var olduğu her yerde 

kahramanların bağlılığını kazanır, ancak başka hiç kimseden de 

şairden olduğu kadar bağlılık ve kabul görmez. Özgürlüğün 

sesi ve ifadesi şairlerdir. Tüm çağlardan onlar layık olur büyük 

39


fikre – o sır onlara verilir ve ona sahip çıkmaları beklenir. 

Onunla kıyaslanınca hiçbir şeyin önceliği yoktur – hiçbir şey 

onu çarpıtıp değerden düşüremez. Büyük şairlerin tutumu 

köleyi sevindirmek, despotu titretmektir. Şairin boynunu 

çevirişi, ayak sesleri, bilek hareketleri biri için tehlikeyle, diğeri 

için umutla doludur. Şairin yakınına biraz gelin, hiç 

konuşmayıp öğüt vermese dahi, en esaslı Amerikan dersini 

öğrenirsiniz ondan. İyi niyetle yola çıkıp bir veya birkaç 

başarısızlık, halkın aldırışsızlığı ve nankörlüğü, iktidarın keskin 

hiddet gösterileri ve askere, topa tüfeğe, ceza kanunlarına 

başvurması karşısında yenilgiyi kabullenenler özgürlüğün 

hakkını veremez. Özgürlük, başkasına değil, kendine bel 

bağlar; gel demez hiç kimseye; bir şey vaat etmez; ışığın ve 

sükûnetin ortasında oturur; olumludur, huzurludur, yılmak 

nedir bilmez. Sık sık ilerleyiş ve gerileyişlerle, gürültülü 

ikazlarla, şiddetle sürüp gider savaş – düşman baskın gelir; 

hapishane, kelepçe, boyunduruk, bukağı, darağacı, mermi ve 

mengene girer devreye; uykuya yatmıştır ülkü; güçlü gırtlaklar 

kendi kanlarıyla boğulmakta, gencecik insanlar birbirlerinin 

yanından geçerken yere bakmaktadır: Peki, o memleketten 

gitmiş midir özgürlük? Hayır, asla! Özgürlük gidecekse, ilk 

gidecek olan değildir – başka her şeyin gitmesini bekler, en 

sona kalır. Bir gün ancak bir memlekette eski şehitlerin hatırası 

tamamen silinip giderse; hatiplerin ağzından, toplanma 

salonlarında, vatanseverlerin büyük adlarıyla alay edilirse; 

çocuklar İsa adına vaftiz edilmez de, tiranlar ve hainler adına 

vaftiz edilirse; özgürlük yasalarına kerhen izin verilirken, 

muhbirlik ve kan parası yasaları halka hoş görünürse; dünya 

40


yolunu yürüyüp de, bizim gibi, eşit yoldaşlık bekleyen ve 

kimseye kul olmak istemeyen sayısız kardeşimizi görürsek ve 

gene de yüreğimiz yanar, bir şey diyemezsek; ama kölelerin 

halini görüp hoşnutluktan mest olursak; ruh akşamın serin 

karanlığında yalnızlığına çekilip yaşadıklarını gözden geçirir de 

çaresiz, masum birini azılıların ellerine ve zalim bir 

aşağılanmaya teslim etmiş olan söz ve edimden haz duyarsa; 

eyaletlerimizin her köşesindeki insanlar Amerikan karakterini 

kolaylıkla ortaya koyabilecekken bundan geri durursa; 

kendilerini devlet makamlarına, eyalet meclislerine, yargıya, 

kongreye, başkanlığa seçtirmek için sinsi entrikalar 

düzenleyenler, yaltakçılar, kerizler, dönekler ve sürü sürü 

siyaset pireleri her halükârda halktan sevgi ve tabiî hürmet 

görüyorsa; fakir, özgür bir tamirci veya şapkasını başından 

çıkarmadan, sabit gözlerle, samimi, cömert bir yürekle çalışan 

bir çiftçi olmaktansa, makamında yüksek bir maaşla oturup 

oraya bağlı olan bir sersem ve üçkâğıtçı olmak yeğleniyorsa; bir 

kentin, eyaletin veya federal hükümetin köleleştiriciliği, ya da 

küçük veya büyük çaplı bir zulüm amansızca sürüp gidiyor ve 

bu keyfiyet, olması gerektiği gibi, en katı şekilde 

cezalandırılmıyorsa; ve hatta yeryüzünün o parçasından tüm 

erkekler ve kadınlar, tüm yaşam silinip gitmişse – – ancak ve 

ancak o zaman oradan silinip gidebilir özgürlük kıpırtısı… 

Kozmos şairlerinin nitelikleri hakiki bedende, ruhta ve 

şeylerden duyulan hazda yoğunlaştığında, tüm kurmaca ve 

masalın ötesinde, özgün olmanın üstünlüğüne sahip olurlar. 

Onlar kendilerini yaydıkça, hakikatler ışığa boğulur; günışığı 

daha yakıcı bir ışıkla aydınlanır; ve doğan ve batan güneş 

41


arasındaki derinlik katbekat artar. Her somut nesne, durum, 

bileşim ve süreç kendi güzelliğini sergiler: çarpım tablosu, 

kendininkini; yaşlılık çağı, marangozun zanaatı, grand-opera 

kendininkini. Denizdeki iri gövdeli ve düzgün biçimli, buhar 

gücüyle veya pupa yelken giden New York yelkenlisi; 

Amerikan ulusal çemberleri ve idarenin büyük ahenkleri; açık 

seçik, alelâde niyet ve eylemler – hepsi kendi güzelliğiyle 

parlar. Kozmos şairleri bütün engeller, perdelenişler, 

kargaşalar, tuzaklar arasından hep ana ilkelere doğru ilerler. 

Yararlıdır onlar – fakirliği muhtaçlığından, zenginliği 

kibirinden ayrıştırırlar. Sen büyük mülk sahibi, derler, 

başkalarından daha fazlasını farkedemeyecek, algılayamayacaksın. 

Kütüphanenin sahibi, parasını ödeyip satın alarak onun 

üzerinde yasal hakka sahip olan değildir. Her kim okuyor ve 

tüm dil, konu, üslûp çeşitliliğinin hakkını veriyorsa ve onlara 

kolaylıkla nüfuz edip onlarda kendine yer buluyor, orada erkek 

ve kadının tensel birleşmesini zorlayıp bir şeyleri daha esnek, 

güçlü, zengin, büyük kılıyorsa – odur kütüphanenin sahibi. 

Bizim güçlü, sağlıklı, yetkin Amerikan eyaletlerimiz doğal 

modellerin ihlâl edilişinden memnuniyet duyamaz, buna izin 

veremez. Resimde, heykelde, madenî veya ahşap oyma 

işlerinde, kitap veya gazete çizimlerinde, komik veya trajik 

gravürlerde, örgü desenlerinde, ya da odaları, mobilyaları, 

kıyafetleri güzelleştirmek üzere, yahut kornişlere, anıtlara, 

gemi pruva veya pupalarına, bina içlerine veya dışlarına 

insanın görmesi için yapılan her tür şeyde samimi biçimleri 

çarpıtıp, ucube varlıklar, yerler, durumlar sergileyen ne varsa, 

birer illettir, tiksinçliktir. Özellikle insan sureti o denli yücedir 

42


ki asla gülünç duruma düşürülmemelidir. Bir yapıtın 

süslenişinde, hiçbir garabete izin verilmemelidir; yalnızca açık 

havanın mutlak hakikatlerine uygunluk gösteren, bastırılmaz 

bir şekilde yapıtın doğasından taşıp gelen ve yapıtın 

tamamlanışı adına gerekli olan süslere müsaade edilmelidir. 

Çoğu yapıt, süssüz haliyle en güzeldir. Abartının acısı insan 

fizyolojisinden bile çıkar: Pırıl pırıl, dinç çocuklar, doğal 

biçimlerin örneklerinin gündelik olarak paylaşıldığı 

toplumlarda dünyaya gelip çoğalabilir. Eyaletlerimizin büyük 

dehası ve halkı, masalsılığa alçaltılamaz. Olanın hikâyesi 

layıkıyla anlatıldığında, masallara gerek kalmayacaktır. 

Yüce şairler de, hileden yoksun oluşlarından, mutlak 

kişisel samimiyetlerinin kanıtlanmış olmasından anlaşılır. O 

zaman halk, beyinlerinden sıçrayan yepyeni, zahmetsiz bir 

sevinci, ilâhi bir sesi yankılandırır: “Ne hoştur samimiyet!” Biri 

mutlak samimiyet sahibiyse, o kişideki her türlü kusur 

affedilebilir. Bundan böyle aramızdan hiç kimse yalan 

söylemesin; çünkü biz gördük ki, iç ve dış dünyada açıklık 

kazanır ve bunun tek bir istisnası yoktur; dünyamız bir kütlede 

yoğunlaştığından bu yana, aldatmaca, dalavere ve yalan söz en 

küçük bir zerreyi veya en silik bir renk tonunu bile kendine 

çekememiştir; bir eyaletin veya bütün eyaletler birliğinin 

kapsamlı zenginlikleri ve düzeyleri içinde sinsi ve fitneci bir 

kimse muhakkak tespit edilir, ondan nefret duyulur; ruh bir 

kere bile kandırılmamıştır ve kandırılamaz; ruhun sevecen 

onayının eşlik etmediği bir zenginlik, leş gibi bir kokudan 

ibarettir; ve ne yerküre üzerinde bir kıtada, ne başka bir 

gezegende, uyduda, yıldızda, asteroitte, ne sonsuz uzayın 

43


herhangi bir yerinde, yoğunluğun ortasında, denizin akışkan 

yüzeyi altında, ne bebeğin doğumunu önceleyen koşullarda, ne 

hayatın dönemleri boyunca, ne ölüm dediğimiz şeyden sonraki 

koşullarda, ne dirimin muallakta kalıp tekrar harekete geçtiği 

aralıklarda, ne de herhangi bir yerdeki oluşum veya yeniden 

biçimlenme sürecinde – içgüdüsel olarak hakikati sevmeyen bir 

varlık gelmiştir dünyaya. 

Alabildiğine dikkat ve ihtiyat; sağlam bir organik esenlik; 

büyük bir umut; kadınlara ve çocuklara yakınlık ve tutkunluk; 

ve engin bir iştah, yıkıcılık ve nedensellikle beraber, doğanın 

birliğine dair kusursuz bir algı ve aynı ruhun insan 

meselelerine münasip bir şekilde uyarlanışı – bütün bunlar, 

dünyanın zihninin dalgalanışından, en yüce erkek veya kadın 

şairin parçası olmak üzere, o kişi annesinin rahminden 

doğarken buyur edilir. İhtiyat tek başına nadiren yeterli gelir. 

Kendini somut kazançlara adayıp kendisi ve ailesi için en 

iyisini yapan ve yaşamını borçsuz, kabahatsiz, kanunlara 

saygılı bir şekilde tamamlayan vatandaşın ihtiyatlı kimse 

olduğu düşünülür. En yüce şair bunlardaki ekonomiyi, 

yemekteki ve uykudaki ekonomiyi gördüğü gibi görür ve 

takdir eder; ancak onun ihtiyata dair, kapının kilidine bir nebze 

dikkat buyurmaktan daha yüksek düzeyli birtakım fikirleri 

vardır. Yaşam ihtiyatının temeli, sırf onu hoş tutmak, 

olgunlaştırmak ve onun hasadını toplamakta yatmaz. Kefen 

parası olarak bir kenara ayrılan küçük bir meblağın, sahip 

olunan bir parsel Amerikan toprağını çevirip üzerini kaplayan 

duvar tahtaları ve padavraların, ve bir yıllık giyeceği ve 

yiyeceği kolayca tedarik eden paranın sağlayacağı 

44


bağımsızlığın ötesinde, – insan gibi yüce bir varlıktan, 

kavurucu günler ve buz gibi gecelerle, kandırmacalarla, gizli 

saklı kurnazlıklarla, metrekare hesaplarıyla ve başkaları açlık 

çekerken utanmazca istif yapmalarla dolu, sürekli didinip 

yırtındığımız para kazanma yılları uğruna vazgeçmek ve bunu 

dünyanın, çiçeklerin, atmosferin ve denizin alaca renklerini ve 

rayihasını, gençlikte ve orta yaşta hayatımıza giren ve birlikte 

yaşadığımız kadın ve erkeklerden duyduğumuz hakiki zevki 

yitirmeyi göze alarak, hayatın sonbaharında yüceliş ve saflıktan 

yoksun bir şekilde baş gösterecek olan hastalıkları, umutsuz 

direnci, dinginlikten ve ihtişamdan yoksun bir ölümün feci 

dırdırını kabullenerek yapmak – işte tüm bu hazin ihtiyat, 

modern uygarlığın ve sağduyunun üzerindeki büyük bir 

kandırmacadır eninde sonunda; uygarlığın yadsınamaz 

biçimde tasarladığı yüzeyi ve dizgeyi lekeler, orada yayılan 

engin çehreyi gözyaşlarına bular – ve bunu çabucak, ruhun 

öpüşleri yetişemeden yapar. 

Gene de ihtiyat üzerine en doğru açıklamayı yapmak 

gerek. En saygıdeğer yaşamın alelâde zenginliği ve saygınlığına 

dair ihtiyat, ölümsüzlüğe uygun ihtiyatın düşüncesi karşısında 

küçük ve büyük her şeyin çözülüvermesiyle, gözün 

göremeyeceği kadar silik hale gelir. Bir yılın, yetmiş veya 

seksen yılın sığlığını dolduran bir bilgelik, çağların boşluklarına 

yayılan ve belirli zamanlarda takviyelerle, zengin armağanlarla, 

bakabildiğiniz her yandan size doğru sevinç içinde koşan 

düğün davetlilerinin tertemiz yüzleriyle tekrarlanan bir 

bilgeliğin yanında nedir ki? Yalnızca ruhtur kendinden olan; 

diğer her şey, ardından geleni dayanak alır. Bir insanın bütün 

45


düşündükleri ve yaptıkları, sonuçtur. Bir erkek veya kadın, 

kendisini bir günlüğüne, bir aylığına, dolaysız yaşam süresinin 

bir döneminde veya ölüm ânında etkileyecek olan bir eylemi, 

dolaylı yaşam süresi boyunca da aynı etkilere maruz 

kalmaksızın yapamaz. 6 Dolaylı olan, dolaysız olan kadar yüce 

ve gerçektir hep. Ruh, bedene verdiği kadarını bedenden alır. 

Sözler veya edimler; zührevi yaralar veya hastalıklar; sapkın 

mahremiyetler; oburun veya ayyaşın damarlarındaki çürüme; 

aşırmacılık, hinlik, ihanet veya cinayet; baştan çıkarıcı erkeğin 

sinsi zehri; kadının kendini budalaca teslim edişi; fahişelik; 

genç adamların ahlâksızlığı; utanç verici yollarla elde edilen 

kazançlar; nefis düşkünlüğü; subayın erlere, yargıcın 

mahkûmlara, babanın oğula, oğulun babaya, kocanın kadına, 

patronun çocuk işçiye karşı acımasızlığı; açgözlü bakışlar ve 

fesat niyetler; insanların birbirine karşı düzdüğü entrikalar – 

bunların hiç ama hiçbiri olaylar düzenine damga vuramaz; 

hepsi tam zamanında saptanıp iade edilir – ve bu da, sonraki 

işleyişlerle ve ondan sonraki işleyişlerle tekrar edilir. 

İyilikseverliğin ve kişisel gücün ardındaki itki de, gerekçeler 

yaratsa da yaratmasa da, en esaslı sebepten başkası olamaz asla. 

Ayrıntılı tanımlamalar, eklemeler, çıkarmalar, bölmeler 

gereksizdir: İster küçük olsun, ister büyük; ister tahsilli olsun, 

ister tahsilsiz; ister beyaz olsun, ister siyah; ister meşru olsun, 

ister gayrımeşru; ister sayrı olsun, ister esen, ilk nefes alıştan 

son nefes verişe bir erkeğin veya dişinin yaptığı coşkulu, iyicil 

ve temiz olan her şey, o kişiye evrenin sarsılmaz düzeninde ve 

6 

Bu pasajda, kısmen ruh göçü ve karma inanışlarının, kısmen Hegel’in 

etkileri görülüyor. (ç.n.) 

46


onun bütün kapsamı boyunca, aynı yararı kesinlikle, daima 

getirecektir. Vahşi ve cani bilgeyse, iyidir; en yüce şair ve bilgin 

bilgeyse, aynı şekilde iyidir; devlet başkanı veya başyargıç 

bilgeyse, iyidir; genç makine ustası veya çiftçi bilgeyse, iyidir; 

fahişe bilgeyse, gene aynı kapıya çıkar. Yarar, yolundan 

şaşmaz; geleceği varsa gelir – her şey böyledir. Savaşın ve 

barışın en iyi edimleri; akrabalara, yabancılara, fukaraya, 

ihtiyarlara, dertlilere, küçük çocuklara, dullara, hastalara ve 

tüm dışlanmış insanlara yapılan yardımlar; kaçakların 

kurtulmasına ve kölelerin kaçışına verilen destek; 7 gemi 

enkazında tek başına, metanetle durup filikalarda önceliği 

başkalarına veren özveri; yaşam varlığının eski yüce ülkü 

uğruna, ya da bir dost uğruna, yahut fikir uğruna feda edilişi; 

komşularınca alaya alınmış, gayretle çabalayanların sancıları; 

annelerin hoş, engin sevgisi ve kıymetli çilesi; dürüst 

kimselerin, kayda geçmiş ya da geçmemiş tüm mücadelelerde 

karşılaştığı güçlükler; bize yıllıklarından parçalar miras kalmış 

kadim halkların ihtişamı ve meziyeti; adlarını, topraklarını, 

tarihlerini bilmediğimiz daha güçlü kadim halkların 

meziyetleri; başarılı olsun ya da olmasın, gözüpekçe başlanmış 

her şey; insanın yüce kalbinin, tanrısal dudaklarının ve 

7 

1850 yılında yürürlüğe konan Kaçak Köle Kanunu, köleci Güney 

eyaletlerinden firar etmiş olan kölelerin Kuzey’e ve Kanada’ya doğru 

kaçışına engel olunması ve böyle kimselerin yakalanıp kanuna teslim 

edilmesini öngörüyordu. O dönem Kuzeyli entelektüeller, köleciliğe karşı 

oldukları gibi, bu kanunu da bir utanç sayıyorlar, çeşitli eylemlerle 

sistematik bir şekilde bu kanuna muhalefet ediyorlardı. Amerikan İç 

Savaşı’na doğru giden yolda Kuzey ve Güney arasındaki en önemli 

kırılmalardan biri bu hat üzerinde cereyan etmiştir. (ç.n.) 

47


biçimlendirici, yüce ellerinin tüm dönemlerde ima ettiği her 

şey; yeryüzünün herhangi bir parçası üzerinde bizim güzelce 

düşünüp yaptığımız veya gezgin ya da sabit yıldızlar üzerinde, 

tıpkı bizim gibi oralarda yaşayanların güzelce düşünüp yaptığı 

her şey; ve bundan böyle, nerede olursak olalım, kim olursak 

olalım güzelce düşünüp yapacağımız her şey – bunların hepsi 

kendi zamanlarında, şimdi ve bütün zamanlarda, yalnızca ve 

tamamen, kaynağını aldığı ve alacağı özlere uygunluk 

gösterecektir… Yoksa, siz onların her birinin yalnızca kendi 

ânını yaşadığını mı sanmıştınız? 

Dünya ve duyumsanabilir olan veya olmayan şeyler ve 

sonuçlar, öylesine, – kendisini upuzun önceleyen sonuçtan ve 

onun öncelinden, ve aynı şekilde, geriye doğru ilerleyerek, sözü 

edilebilir en uzak noktadan (ta ki o nokta başlangıca diğer tüm 

noktalar kadar yakın veya uzak olana dek) kaynağını 

almaksızın mevcut değildirler. Ruhu tatmin eden her şey, 

gerçektir. En yüce şairin ihtiyatı, ruhun özlem ve arzularına 

eninde sonunda yanıt verir; kendi yoluna uygun düştüğü 

sürece daha aşağı bir ihtiyatı hor görmez; hiçbir şeyi 

savsaklamaz; kendi haklı davasında veya bir başkasında 

gevşekliğe müsaade etmez; kendi için ne bir şabat günü ne de 

mahşer günü tanır; yaşayanı ölüden, erdemliyi erdemsizden 

ayırmaz; şimdiki andan memnuniyet duyar; her düşünceyi ve 

eylemi kendi bağlaşığıyla eşleştirir; bağışlanmayı veya 

kefaretten kurtulmayı beklemez; hayatını soğukkanlılıkla 

tehlikeye atıp ölmüş olan gencin kendisi için iyi bir şey 

yaptığını, buna karşılık tehlikeden sakınıp hayatta kalmış olan 

ve zenginlik ve rahat içinde yaşlanan adamın belki de kendi 

48


adına anılmaya değer hiçbir şey başarmadığını bilir; – ve 

yalnızca hakiki, kalıcı şeyleri yeğlemeyi, hem bedeni hem ruhu 

sevmeyi, dolaysız olanın ardından dolaylı olanın muhakkak 

geleceğini ve iyi ya da kötü edimlerin ileri sıçrayarak yolun 

devamında bekleyeceğini sezmeyi öğrenmiş olan ve her türlü 

darlıkta kalben ne ölümü çabuklaştırmayı ne de ondan 

kaçınmayı uman bir kimsenin, öğrenebileceği en yüce ihtiyatı 

öğrenmiş olduğuna inanır. 

En yüce şair olacak kimsenin doğrudan sınavı bugündür. 

Eğer ki o kimse kendini, uçsuz bucaksız okyanus medcezri gibi, 

mevcut çağın sularına boğmuyorsa; memleketini bedenen ve 

ruhen kendine çekip benzersiz bir aşkla onun boynuna 

sarılarak erilliğini 8 onun meziyetlerine ve kusurlarına 

daldırmıyorsa; kendisi bizzat çağın biçim değiştirmiş hali 

değilse; ve ona henüz sonsuzluğun –tüm dönemlere, yerlere, 

süreçlere, canlı ve cansız biçimlere benzerlik veren, zamanın 

bağını kurup onun anlaşılmazlığı, muğlaklığı ve sınırsızlığı 

içinden günün dalgalanan sureti halinde doğan, yaşamın esnek 

çıpalarına tutunarak mevcut noktayı olmuş olandan olacak 

olana doğru bir geçit kılan, kendini tek bir saatin dalgasının ve 

o dalganın altmış güzel evlâdından bir tanesinin temsil edilişine 

adayan şu sonsuzluğun– kapıları açılmadıysa – – bırakalım da 

8 

Metnin aslında Whitman, ilginç bir şekilde, “erkeklik uzvu” anlamına 

gelecek bir ifade kullanıyor (“semitic muscle” veya “seminal muscle”). Şaire 

göre cinsellik, özünde manevidir ve doğanın ana işlevidir; insanın tüm 

varoluşu da çeşitli güç ve etkenlerin sonu gelmez bir birleşimi olarak, 

“cinsel” bir varoluştur. Whitman, cinsellik konusunda özgürlükçüdür ve 

onun cinsel yönelimi bugün de sıkça tartışılmaktadır. (ç.n.) 

49


o kimse eriyip gitsin genel akış içinde, kendi gelişimini 

beklesin… 

Gene de şiirlerin, karakterin ve yapıtın nihai sınavı kalır 

geriye. Öngörülü şair kendisini yüzyıllarca ileri yansıtır; icracıyı 

ve icraatı zamanın değişimlerine göre değerlendirir: O, 

onlardan sağ çıkmayı başarmış mıdır? Hâlâ dimdik ayakta 

mıdır? Aynı üslûpla dehanın benzer noktalara doğru yönelimi, 

hâlâ tatmin edebilecek midir? Bilimin yeni keşifleri veya daha 

üstün düzeylere ulaşmış olan düşünce, muhakeme ve davranış, 

onu hâlâ hepsine tepeden bakabileceği şekilde sabit mi 

tutmaktadır? Onlarca, yüzlerce, binlerce yılın yürüyüşü, onun 

uğruna bir sağa bir sola, gönüllü sapmalar mı yapmıştır? O, 

ölüp gömüldükten çok sonra bile hâlâ sevilmekte midir? Genç 

kimseler onu düşünmekte midir? Yetişkin ve ihtiyar kimseler 

onu düşünmekte midir? 

Yüce bir şiir, aynı anda tüm çağlar içindir; tüm dereceler, 

ten renkleri, tüm yaşam alanları ve mezhepler içindir; erkek için 

olduğu kadar kadın için; kadın için olduğu kadar erkek içindir. 

Yüce bir şiir bir erkeğin veya kadının tamamlanışı için değil, 

başlangıcı içindir. Haklı bir otoritenin gölgesine oturup 

açıklamalarla yetinerek, sadece anlayıp onaylayarak, hoşnut ve 

tam olunabileceğini mi sanmıştınız? Böyle bir hedefe taşımaz 

en yüce şair – size yatışmayı, güvenli bir tembelliği ve 

semirmeyi getirmez. Onun dokunuşu, eylemde etki gösterir: 

Yanına aldıklarını sıkıca tutarak, varılmamış capcanlı diyarlara 

götürür; durup dinlenmek yoktur orada; o kimseler şairle 

beraber, evvelki noktaları ve ışıkları ölü boşluklara döndüren 

50


uzayı ve tarifsiz pırıltıyı görürler. O ve yoldaşı, yıldızların 

doğumuna ve serüvenine tanık olurlar; bir mânâ öğrenirler. 

Kargaşa ve kaostan tutarlı bir insan çıkacaktır şimdi: İhtiyar, 

genci cesaretlendirecek, ona örnek olacaktır; ve ikisi, 

korkusuzca yola koyulacaktır – ta ki yeni dünya kendine uygun 

bir yörünge bulana dek; ve daha aşağıdaki yıldızların 

yörüngelerine gururla bakarak ve sonu gelmez halkalarda 

süzülmeye başlayarak, bir daha asla yatışmayacak hale gelene 

dek. 

Artık rahiplerin olmayacağı günler geliyor. Onların devri 

kapanmakta. Bir süre daha, belki bir veya birkaç nesil daha 

kalıp, günbegün azalacaklar. Üstün bir soy alacak onların yerini 

– kozmos 9 toplulukları ve kitleler halinde peygamberler alacak. 

Yeni bir düzen çıkacak ortaya ve onun rahipleri onlar olacak – 

her insan kendisinin rahibi olacak. Onların gölgesinde 

kurulacak olan kiliseler, erkeğin ve kadının kilisesi olacak. Tüm 

kozmos ve yeni şair nesli, kendilerindeki tanrısallıkla, tüm 

insanların, olayların ve şeylerin sözcüsü olacak. Onlar 

esinlerini, geçmişin ve geleceğin belirtisi olan bugünkü gerçek 

nesnelerden alacaklar. Ölümsüzlüğü, Tanrı’yı, şeylerin 

mükemmelliğini, özgürlüğü, enfes güzelliği veya ruhun 

hakikatini savunmaya tenezzül bile etmeyecekler. Amerika’da 

doğacak, dünyanın tamamında karşılık bulacaklar. 

İngiliz dili, Amerikan ifadesinin dostudur; yeterince güçlü 

kuvvetlidir, esnektir, dolu doludur. O, tüm özgürlüğün 

9 

Önceki paragraflarda şairler için kullanılan ifadeyi, Whitman bu defa da 

“evrensel insan” gibi bir anlamda kullanıyor. (ç.n.) 

51


maksadı olan siyasi özgürlük fikrinden tüm değişen koşullar 

boyunca bir an olsun yoksun kalmamış bir soyun sağlam 

şeceresine, daha zarif, şen, incelikli ve hoş dillerin pek çok 

ifadesini çekmiştir. Direnişin güçlü dilidir o; sağduyunun 

lehçesidir. Gururlu ve tutkulu soyların, azim duyan herkesin 

söylemidir. Gelişimi, inancı, özsaygıyı, özgürlüğü, adaleti, 

eşitliği, canayakınlığı, bereketi, ihtiyatı, kararlılığı ve cesareti 

anlatan seçilmiş dildir. Neredeyse ifade edilemez olanı ifade 

edecek olan araçtır. 

Hiçbir büyük edebiyat, davranış tarzı, belâgat, sosyal 

münasebet, ev düzeni, kamu kurumu, işveren-işçi ilişkisi, idari 

veya askeri ayrıntı, yahut yasama tavrı, yargı, mahkemeler, 

polis, eğitim, mimari, şarkılar, eğlence veya giyim kuşam, 

Amerikan standartlarının titiz ve tutkulu içgüdüsünden 

kaçamaz. Halkın ağzında işareti belirse de belirmese de, bu, her 

özgür erkeğin ve kadının kalbinde, geçip giden veya kalıcı olan 

her şeyin ardından capcanlı bir sorgulayışla atacaktır: Falanca 

şey benim ülkemle türdeş midir? Onun düzeni, alçakça 

ayrımlardan arınmış mıdır? O, tüm eski örneklerin ötesinde 

büyük, bütünlüklü, gurur dolu, yüce gönüllü olan ve günden 

güne büyüyen kardeşler ve âşıklar topluluklarına uygun 

mudur? Bugün burada benim yararıma olmak üzere, tarlalarda 

taptaze büyümüş, denizlerden mi çıkmıştır? Bilirim ki bana 

Amerikan olarak yanıt veren her şey, benim malzememin 

parçası olan her bireye ve halka yanıt vermelidir. Gerçekten 

yanıt veriyor mudur, yoksa evrensel ihtiyaçlara atıftan yoksun 

mudur? Kaynağını, gelişmemiş, sınıflı bir toplumun 

ihtiyaçlarından, modern bilim ve biçimlerle üstü örtülmüş eski 

52


haz ihtiyaçlarından mı almıştır? Ya da özgürlüğü yüksek sesli, 

mutlak bir onayla tanımakta, yaşam ve ölüm karşısında köleliği 

hiçe mi saymaktadır? Kendi kusursuz ve bağımsız eşi olarak 

hoş biçimli, iri yapılı 10 bir erkek ve bir kadın mı 

yetiştirmektedir? Tavırları yetkinleştirmekte midir? Ulusun 

evlâtlarını mı besleyip büyütmektedir? Pek çok çocuğun anası 

olup, memelerinin tatlı sütüyle her şeye kendiliğinden çözüm 

mü getirmektedir? Onda, hep taze kalan o eski hoşgörü ve 

tarafsızlık var mıdır? Yeni doğana, serpilip büyüyene, başına 

buyruk olana ve kendi dışındaki her türlü hücumun gücünü 

hiçe sayana, ayrım yapmadan, sevgiyle mi bakmaktadır? 

Başka şiirlerden devşirilen şiirler elbet silinip gidecektir. 

Yüreksiz olan da silinip gidecektir. Hayati ve yüce olana dair 

beklenti, yalnızca hayati ve yüce olanın tavrıyla karşılanabilir. 

Yığınla gösteriş meraklısı, tepeden bakan, özentili, kibar 

beyefendi kaybolup gider, geriye iz kalmaz. Amerika, haber 

yollayan konuklara itidal içinde, iyi niyetle hazırlanıyor. 

Onların güvencesi ve buyur edilişi, akla dayalı değildir. 

Yetenek sahipleri, sanatçılar, hünerliler, yayıncılar, devlet 

adamları, âlimler – bunların hepsi takdir görmekte, kendi yerini 

bulup görevini yapmaktadır. Ulusun ruhu iş başındadır. 

Yapmacıklık tesir etmez ona – o, neyin ne olduğunu görür. 

Kimseyi reddetmediği gibi, her şeye müsaade eder. Kendine 

layık olana, kendisi gibi olana doğru, yarı yola kadar ilerler. Bir 

birey bir ulus kadar muhteşemdir, yeter ki ulusu muhteşem 

yapan nitelikler onda olsun. En yüce, en zengin ve en gururlu 

10 

Asıl metinde kullanılan ifadenin bire bir karşılığı: “iri uzuvlu”. (ç.n.) 

53


ulusun ruhu, şairlerini karşılamak için yarı yola kadar 

çıkacaktır. İşaretler gerçeğe dönüşecektir. Hatadan korkmak 

yersizdir; öylesi de, böylesi de doğru olacaktır. Şairin kanıtı, 

memleketinin onu, onun memleketini sevgiyle özümsediği gibi 

özümsüyor olmasıdır. 


54


55




56


57


DENİZDEKİ KAMARALI GEMİLERDE 

Günün birinde, 

Uğuldayan rüzgârlarla ve amansız dev dalgaların müziğiyle 

her tarafta uzanırken sınırsız mavi, 

Belki denizdeki kamaralı gemilerde, 

Belki de ak yelkenlerini inançla ve neşeyle açıp 

Kâh gündüzün köpüğü ve ışıltısı ortasında 

kâh gecenin pek çok yıldızının altında sonsuzu yararak 

kopkoyu sularda bir başına yüzen bir teknede 

Okunacağım nihayet, karaya dair bir anmalık olarak, 

Genç ya da yaşlı denizcilerce, yürekten bir bağlılıkla. 

Burada karanın, yalnızca kımıltısız karanın değil, 

Bizlerin, deniz gezginlerinin düşünceleri var, diyecekler belki, 

Burada kemer örüyor üzerimizde gökyüzü, 

Duyuyoruz ayaklarımızın altında sallanan güverteyi, 

uzayıp giden titreşimi, sonsuz hareketin medcezrini, 

Görünmez gizemin tınılarını, 

tuzlu dünyanın muğlak ve engin imalarını, 

Akışkanlığın hecelerini, kokuyu, 

halat takımının belli belirsiz gıcırtısını, 

58


Hüzünlü ritmi, uçsuz bucaksız manzarayı, uzak ve loş ufukları, 

Ve bu şiir, okyanusun şiiri. 

Öyleyse durma, ey Kitabım, eriş alınyazına! 

Sen ki sırf karaya dair bir anmalık değilsin 

Ve bir tekne misali sonsuzu bir başına yararak, 

bilmediğim bir yere doğru daima inanç dolu gidersin, 

Aç yelkenlerini, eşlik et denizi aşan her gemiye! 

Sevgimle sarın ve yanaş onlara usulca, 

(sevgili denizciler, sizin için sarıyorum onu sayfa sayfa;) 

Haydi Kitabım, tam yol ileri! Amansız dalgalara karşı 

aç ak yelkenlerini, 

Ezgiler söyle, süzül git sınırsız maviliğin üzerinden 

bütün denizlere, 

Şarkımı götür denizcilere ve tüm gemilere! 

59


TARİHÇİYE 

Sen, geçip gitmiş olanları yüceltir, 

Görünüşleri, halkların yüzeyini, 

göz önüne serilen yaşamı araştırır, 

İnsanı bir siyaset, yığınlar, yöneticiler 

ve rahipler yaratığı olarak ele alırsın; 

Alleghenyler’in 11 yerlisi olan bense, 

insanı bizzat kendi olarak alır, 

Yaşamın nadiren göz önüne serilen nabzını 

(insanın özündeki müthiş kıvancı) savunur, 

Bir Benlik Şarkıcısı olup, 

henüz gerçekleşmemişlerin ana hatlarını göstererek, 

Geleceğin tarihini yansıtırım. 

11 

Appalaş Dağları’nın kuzey Pennsylvania’dan güney Virginia’ya kadar 

uzanan yaklaşık 800 kilometrelik kısmı; aynı zamanda jeolojik açıdan 

Birleşik Devletlerin en eski dağ sırası. (ç.n.) 

60


EY KADİM GAYE 

Senin için, ey kadim gaye! 

Sen ki benzersiz, coşku verici, yücesin, 

Sen ki çağlar boyu tüm halklarda ve ülkelerde ölümsüz, 

Acımasız, haşin, güzel düşüncesin, 

Uğruna yapılan tuhaf, hüzünlü, büyük savaştan sonra 

(Çünkü tarih boyunca tüm savaşlar 

senin uğruna olmuştur ve olacaktır aslında,) 

Sana söyleniyor bu şarkılar şimdi, senin ebedî ilerleyişine. 

(Bir şey uğruna bu savaş, ey Asker; 

Daha niceleri sessizce bekledi senin ardında, 

öne çıkacaklar şimdi kitabımda.) 

Ey gökteki en kutsal küre! 

Ey köpürüp kaynayan ilke! 

Ey saklanmış sapasağlam tohum! Ey çekirdek! 

Gayelerin hırs ve hiddet dolu oyunuyla 

(Bin yılda bir devasa sonuçlarla,) 

Senin fikrin etrafında döner bütün savaş, sanadır bu sesleniş! 

61


Uğrunadır mücadele, 

savaş birdir kitabımla 

ve varım yoğum birleşir aynı esasta; 

Nasıl ki dingilinde dönerse tekerlek, 

Farkında bile olmadan senin etrafında döner bu kitap da! 

62


KİTAP OKURKEN 

Ünlü bir biyografiyi okurken 

(Sordum kendi kendime) 

insanın yaşamı diye buna mı diyor yazar? 

Bir gün ben de ölüp yittiğimde 

yaşamımı böyle mi yazacaklar? 

(Yaşamıma dair kimse bir şey bilmezken, 

Ben kendim bile sık sık 

gerçek yaşamıma dair 

neredeyse hiçbir şey bilmediğimi düşünürken, 

Olsa olsa birkaç işaret, dağınık, silik ipuçları, birkaç dolaylı kanıt 

Arıyorum kendime, burada kabaca sunmak üzere.) 

63


ÖĞRENİMİME BAŞLARKEN 

Öğrenimime başlarken daha ilk aşama beni mest etti, 

Basit gerçeklik bilinci, biçimler, hareketteki güç, 

En minik bir böcek veya hayvan, duyular, görüş yetisi ve sevi, 

Bunlar beni hayran bıraktı, dedim ya, mest etti; 

Ne gidebildim ne de gitmeyi denedim oradan bir adım ileri, 

Durdum, oyalandım hep, esrik şarkılarımla anlattım onları. 

64


YENİYİ BAŞLATANLAR 

Dünyada nasıl da yer açılır onlara, (aralıklarla belirirler,) 

Onlar dünya için nasıl da kıymetli, nasıl da ürkütücüdürler! 

Nasıl zar zor alışırlar başkalarına olduğu kadar kendilerine de 

–– nasıl bir çelişkidir onların bulunduğu çağ! 

İnsanlar nasıl da tanımaz ama tepki verir onlara 

Ve nasıl da hep direngen bir şey vardır yazgılarında! 

Tüm zamanlar onları ululamak 

ve ödüllendirmek için hep yanlış nesneler seçer, 

Gene de aynı muazzam kazanç uğruna 

nasıl da ödenir aynı ağır bedel! 

65


BEN GENİŞ YÜREKLİ 

Ben geniş yürekli –– 

dimdik duruyorum Doğa’da huzurla, 

Her şeye hâkim, akıldışı şeylerin ortasında kendinden emin, 

Tüm şeyler gibi etkilere açık, edilgin, duyarlı, sessizim; 

Düşündüğümden çok daha önemsiz buluyorum şimdi 

Mesleğimi, fakirliğimi, adı çıkmışlığımı, zaaflarımı, kabahatlerimi; 

Kâh Meksika denizi civarında, 

Mannahatta’da, 12 Tennessee’de, kuzeyde, iç bölgelerde, 

Kâh şu ya da bu eyalette, sahilde, Kanada göllerinde 

nehir, orman ya da çiftlik hayatına ait herhangi biriyim; 

Yaşamım her nerede yaşanıyorsa, oradayım, 

belirsizlikler karşısında koruyorum öz dengemi, 

Ağaçlar ve hayvanlar misali karşılıyorum 

geceyi, fırtınayı, açlığı, aşağılanmayı, kazayı, engelleri. 

12 

Whitman, “Manhattan” yerine onun eski söylenişi olup Lenape 

Kızılderililerinin dilinde “çok tepeli ada” anlamına gelen “Mannahatta”yı 

kullanır. (ç.n.) 

66


ŞARKI SÖYLEYEN AMERİKA’YI DUYUYORUM 

Şarkı söyleyen Amerika’yı duyuyorum, 

nice şen şarkılar duyuyorum, 

Ustaların şarkıları bunlar, 

kendi şarkısını söylüyor hepsi, 

olması gerektiği gibi tasasız ve güçlü, 

Marangoz kendi şarkısını söylüyor 

ölçerken kalas ve direği, 

İşe başlar ya da paydos ederken 

söylüyor duvarcı kendi şarkısını, 

Kayığında kendi şarkısını söylüyor kayıkçı, 

tayfa istimbot güvertesinde söylüyor şarkısını, 

Tezgâhın başında şarkı söylüyor ayakkabıcı, 

ayakta dikilirken şarkı söylüyor şapkacı, 

Oduncunun şarkısı bu, 

çiftçi çocuğun şarkısı sabah tarlaya giderken, 

ya da öğle paydosunda, ya da güneş batarken, 

O enfes şarkısı annenin, ya da meşgul ev hanımının, 

dikiş diken, çamaşır yıkayan kızın, 

Başkasına değil kendine ait olanı söylüyor hepsi, 

67


Gündüz günün şarkısı söyleniyor, 

Geceyse dost canlısı, çakı gibi gençler toplanmış, 

hep bir ağızdan, ahenkli, gür şarkılar söylüyorlar. 

68


CENNET BAHÇESİNE YÜKSELİYOR DÜNYA 

Cennet bahçesine yükseliyor dünya yeniden, 

Yepyeni bir başlangıç –– 

kudretli çiftlerden, kızlardan, oğullardan, 

Aşk bu, tendeki yaşam, hem varlık hem anlam, 

Merakla izliyorum dirilişimi uykunun ardından, 

Döngünün çemberleri geri getirmiş beni uçlardan, 

Şehvet doluyum ve erişkin, 

her şey güzel bana, her şey harikulade, 

Ve harikulade sebeplerle geziyor titrek bir alev tüm uzuvlarımda, 

Şu andan memnun, geçmişten memnun, 

Ete kemiğe bürünmüşüm, dikiyorum gözlerimi, 

Kâh yanımda kâh arkamdan geliyor Havva, 

Ya da hemen önümde, gidiyorum onun peşi sıra. 

69


DELİLİK VE NEŞE SAATİ 

Delilik ve neşe saati! Çılgınlık! Bırakın artık beni! 

(Nedir fırtınalarda beni böyle özgür kılan? 

Şimşekler ve azgın rüzgârlar arasında 

neyi anlatır haykırışlarım?) 

Ah, esrarlı mest oluşu en derinden kana kana içmek! 

Vahşi buruk ıstıraplar! (Evlâtlarım, size mirasımdır onlar! 

Boşuna anlatmıyorum onları, ey gelin ve damat!) 

Ah, her kim olursan ol sana teslim olmak, 

dünyaya kafa tutarcasına birbirimize teslim olmak! 

Cennete geri dönmek! Pek dişi, pek ürkek! 

Ah, seni kendime çekmek, 

tenine kararlı bir erkeğin öpüşlerini kondurmak! 

Ah, bulmaca, kat kat düğüm, derin kapkaranlık havuz 

–– işte çözülmüş hepsi, pırıl pırıl aydınlık! 

Ah, boşluğun ve havanın olduğu her köşeye süzülmek! 

Mevcut bütün bağlardan, törelerden sıyrılmak 

–– ben benimkilerden, sen de seninkilerden! 

70


Doğanın sunduklarıyla 

eşsiz yepyeni bir tasasızlığa kavuşmak! 

Kahrolası bağı ağzımızdan söküp atmak! 

Bugün ve daima kendi başımıza yeterli olduğumuzu duymak! 

Ah, onay beklememek! Kendinden geçmek! 

Tüm zincirlerden, prangalardan kurtulmak! 

Sürüklenmek! Özgürce sevmek! Pervasızca akın etmek! 

Yıkıma göz kırpmak, sataşmak ona, alay etmek! 

Sıçramak, aşkın çağırdığı göklere yükselmek! 

Esrik ruhumla en uca erişmek! Gerekiyorsa yok olmak! 

Tek bir saatin, 

kısacık bir delilik ve neşe saatinin 

bolluğu ve özgürlüğüyle 

Koskoca bir yaşamı doyurmak! 

71


ÇAĞLAR BOYU ARALIKLARLA GERİ DÖNEREK 

Çağlar boyu aralıklarla geri dönerek, 

Yok olmayarak, ölümsüzce gezinerek, 

Şehvetli, birleşmeye hazır, 

kudretli vahşi kasıklarımla harikulade, 

Âdem’in şarkılarını söylüyorum işte, 

Batı’nın yeni bahçesinde 

çağırıyorum muazzam şehirleri, 

Mest olup başlatıyorum nesilleri, 

sunuyorum onları, sunuyorum kendimi, 

Tensellikle sırılsıklam oluyorum 

ve sırılsıklam ediyorum şarkılarımı, 

Saçıyorum kasıklarımdan soyumu. 

72


NİCEDİR KANDIRILMIŞTIK 

Nicedir kandırılmıştık biz ikimiz, 

Dönüştük şimdi, kaçıveriyoruz Doğa’nın kaçtığı gibi, 

Doğayız, nicedir yoktuk, geri döndük şimdi, 

Bitkiyiz, ağaç gövdesiyiz, yapraklar, kökler, kabuklarız, 

Toprak altında katman katmanız, kayalarız, 

Meşeyiz, açıklıklarda sıra sıra boy atmışız, 

Otluyoruz vahşi sürüler içinde ötekiler gibi kendiliğinden, 

İki balığız denizde beraber yüzen, 

Akasya salkımlarıyız, 

kokular salıyoruz yol kenarlarına gece gündüz, 

Hayvanların, bitkilerin, minerallerin bayağı artıklarıyız hatta, 

İki avcı şahiniz, yükseklere çıkıp aşağı bakıyoruz, 

İki güneşiz ışıl ışıl, 

tüm gök cisimleri ve yıldızlar gibi 

dengede tutuyoruz kendimizi, kuyrukluyıldızlar gibiyiz, 

İz sürüyoruz ormanda sivri dişli ve dört ayaklı, 

atılıyoruz avın üzerine, 

İki bulutuz göğü sabah akşam kateden, 

Birbirine karışan denizleriz, 

üst üste binip birbirini yıkayan 

şu şen dalgaların ikisiyiz, 

73


Atmosfer gibiyiz, berrak, hassas, geçirimsiz ve geçirgeniz, 

Karız biz, yağmuruz, soğuğuz, karanlığız, 

yerkürenin etkileriyiz, ürünleriyiz, 

Çemberlerde gezip durduk, yuvamıza geri geldik, 

Özgürlük olmayan, neşe olmayan ne varsa terkettik. 

74


AŞKLA KIVRANAN ERKEĞİM BEN 

Tutkulu aşkla kıvranan erkeğim ben. 

Çekime tâbi değil midir yeryüzü? 

Her şey sancı içinde kendine çekmez mi öteki şeyleri? 

Tanıdığım ve bildiğim her şey için böyledir benim bedenim. 

75


CALIFORNIA KIYILARINDA 

California kıyılarında yüzüm batıya dönük, 

Yorulmaksızın araştırıyor, bulunmamış olanı arıyorum, 

Bir çocuğum ben pek yaşlı, 

Batı denizimin kıyısında 

dalgalar üzerinden uzaklara, 

ana yurduma, göçler diyarına bakıyorum, 

çemberi neredeyse tamamlamışım; 

Zira Hindistan’dan batıya doğru yola çıkıp 

Keşmir vadilerinden geçmiş, 

Kâh Tanrı, kâh bilge, kâh kahraman olup 

Asya’da hem kuzeyden ilerlemiş, 

Hem de güneyden, 

çiçekli yarımadalara, baharat adalarına uğramıştım, 

Ve onca zaman gezip, 

dünyayı onca turladıktan sonra 

Şimdi mutlu ve sevinçli, yüzümü yeniden evime dönmüşüm. 

(Ama uğruna uzun zaman evvel yola düştüğüm şey nerede? 

Ve neden bulunamamış o hâlâ?) 

76


SABAH ERKENDEN ÂDEM GİBİ 

Sabah erkenden, Âdem gibi, 

Gölgelikten uyku tazeliğiyle çıktığım zaman, 

Bak bana geçip giderken, duy sesimi, yaklaş, 

Dokun bana, sür avucunu geçerken bedenime, 

Sakın çekinme benden, korkma tenimden. 

77


GÖRÜNÜŞLERİN KORKUNÇ ŞÜPHESİ 

Görünüşlerin korkunç şüphesi, 

Aldanmış olup olmadığımızın nihai belirsizliği, 

Belki de güven ve umudun kurgudan, 

kabir sonrası varlığın masaldan ibaret oluşu, 

Duyumsadığım şeylerin, 

hayvanların, bitkilerin, insanların, 

tepelerin ve pırıltılı akarsuların, 

Gece ve gündüz göklerinin, renklerin, yoğunluk ve biçimlerin, 

bütün bunların belki de yalnızca birer görüntü olup 

(ki hiç şüphesiz öyleler,) asıl şeyin hiç bilinmeyişi, 

(Nasıl da fırlayıp duruyorlar kendilerinden 

beni âdeta şaşırtıp maskara etmek için! 

Onları benim ya da bir başkasının 

zerre kadar bilmediği hissine ne çok kapılırım,) 

Belki hepsinin bana şu anki bakış açımdan öyle görünüp 

(ki hiç şüphesiz sırf görünüyor öyle onlar,) 

bambaşka açılardan tamamen farklı görünecekleri 

(ki muhakkak öyleler,) 

ve hatta hiç görünmeyecekleri; 

İşte tüm bu şüphelerime ve daha fazlasına 

hayret verici biçimde yanıt buluyorum 

78


Sevdiklerim ve can dostlarım 

yanımda yürüyüp elimi tutarak 

benimle oturup kaldığında, 

Esrarlı hava, kavranılmazlık, sözleri ve aklı aşan anlam 

bizi sarıp teslim aldığında; 

Ve o zaman dile getirilemez bir sezgiyle dolup sessizleşiyorum, 

ihtiyacım kalmıyor hiçbir şeye, 

Görünüşlere ya da kabir sonrası varlığa dair 

soruları yanıtlayamasam da 

Aldırışsızca geziniyorum etrafta ya da oturuyorum, 

halimden hoşnutum, 

Dostum elimi tuttukça büsbütün tatmin oluyorum. 

79


SEN MİSİN BANA CEZBOLAN? 

Sen misin bana cezbolan? 

Öncelikle dinle, ben pek farklıyım senin sandığından. 

Hayalindeki şeyi mi bekliyorsun benden? 

Sevgilin mi yapacaksın beni çaba göstermeden? 

Katıksız haz mı bekliyorsun yakınlığımdan? 

Güvenilir ve sadık birine mi benziyorum yoksa? 

Bu dış yüzeyden, 

benim sade ve hoşgörülü tavrımdan 

ötesini görmez misin? 

Hakiki bir zemin üzerinden 

hakiki bir kahramana yaklaştığını mı zannedersin? 

Ey hayalci, ya hepsi efsun, hepsi yanılgıysa, 

hiç düşünmez misin? 

80


BUNLAR KÖKTÜR, YAPRAKTIR 

Köktür, yapraktır bunlar kendi başına; 

Vahşi ormanlardan ve göl kıyılarından kokulardır 

kadınlara, erkeklere taşınan, 

Kuzukulağıdır, karanfilleridir aşkın, 

sarmaşıklardan daha sıkı sarılan parmaklardır, 

Gür bir ezgidir güneş doğarken 

ağaçların yaprakları arasına gizlenmiş kuşlardan fışkıran; 

Capcanlı denizler üzerinde olan sizlere, ey denizciler, 

capcanlı sahillerden kopan esintisidir karanın ve aşkın! 

Ve kış biterken 

kırlarda gezinen gençlere taze bir sungudur 

kırağıyla mayhoş olmuş dutlarla, 

mart ayının sürgünleriyle, 

Aşk tomurcuklarıdır bunlar 

sen her neredeysen önüne konan, yüreğine salınan, 

Tomurcuklardır eskiden de olduğu gibi açılıp duran; 

Güneşin sıcağını taşı onlara, açılsınlar, 

biçimler, renkler, kokular saçsınlar; 

Su ol, besin ol onlara, 

çiçek, meyve, upuzun dallar, ağaçlar olsunlar. 

81


ÇAYIRDA OTLARIN ARASINDAN GEÇERKEN 

Çayırda otların arasından geçer, eşsiz kokuyu solurken 

Bunun manevi karşılığını talep ediyorum; 

İnsanlardan en canayakın, en verimli dostluğu, 

Sözcüklerle, yapmakla ve olmakla yükselecek yaprakları istiyorum, 

Açık havada yalın, pırıltılı, taptaze, besleyici olsunlar, 

Dimdik, özgür, egemen adımlarla kendi yollarını tutsunlar, 

geriden değil hep önden gitsinler, 

Yılmaz bir kararlılıkla, lekesiz, hoş, tutkulu bir bedenle 

Başkanların ve valilerin suratına 

“Siz de kimsiniz?” dercesine baksınlar 

Ve uslanmak nedir bilmeden, asla boyun eğmeden 

dünyevî arzularını ve sadeliklerini 

Amerika’nın bağrı gibi duyursunlar. 

82


FIRKATEYN KUŞUNA 

Fırtınadan yüksekte gece boyu uyuyan 

Ve heybetli kanatlarla yepyeni uyanan sen, 

(Vahşi bir fırtına mı koptu? Sen yukarısına çıktın onun 

Ve gökte dinlendin, o ki kölendir seni beşiğinde sallayan,) 

Şimdi mavi bir noktasın ileride, pek uzakta, gökte süzülen, 

Buradan, güneşe çıkarak, izliyorum seni güverteden 

(Dünyanın dalgalanan enginliğinde minik bir beneğim ben.) 

Vahşi çalkantılar gece boyu sahile enkazlar saçtıktan sonra, 

Şimdi denizde, pek uzakta, 

Öyle mutlu ve dingin beliren günle beraber, 

Pespembe, kıpır kıpır şafakla, parlayan güneşle, 

Dupduru yayılan gök maviyle, 

Sen de beliriyorsun yeniden. 

Sen ki gökle, yerle, denizle, kasırgayla başetmek 

ve boralarla yarışmak için doğmuşsun 

(kanatsın sen yekpare,) 

Sen ki asla yelkenlerini toplamayan bir gemisin göklerde, 

83


Ve günlerce, hatta haftalarca yorulmadan 

ve bir an bile duraksamadan 

göğün boşluğunda diyar diyar gezerek 

Akşam Senegal’e, sabah Amerika’ya bakar, 

Çakan şimşekler ve gürleyen bulutlar arasında eğlenirsin, 

–– Hele ki tüm o serüvenlerde benim ruhum olsaydı sende, 

Kim bilir ne büyük sevinçler, ne büyük hazlar tadardın sen! 

84


GÜVERTEDE DÜMENİN BAŞINDA 

Güvertede, dümenin başında 

Genç kaptan idare ediyor gemiyi dikkatle. 

Sisler arasında sahilde, bir çan çalıyor kederli, 

Bir uyarı çanı –– sallanıyor dalgaların beşiğinde. 

Ey uyarı çanı! Çal resiflerin kıyısında, ikazını yap güzelce, 

Sen çal ki gemi uzaklaşsın oradan, uğramasın kazaya. 

Ve ey genç kaptan! Tetikte ol, kulak ver bu ikaza, 

Kır dümeni, döndür pruvayı, 

boz yelkenleriyle hızla uzaklaşsın yüklü gemi, 

Değerli hazinesiyle neşe ve güven içinde yol alsın hoş ve heybetli. 

Hele ki gemiler gemisi, ölümsüz gemi, gemi içindeki gemi! 

Bedenin gemisi, ruhun gemisi! 

Durmasın o asla, yol alsın, daima ilerlesin. 

85


SUYUN ALTINDAKİ DÜNYA 

Suyun altındaki dünya, 

Deniz dibindeki ormanlar, dallar ve yapraklar, 

Deniz marulu, göz alabildiğine liken, 

tuhaf çiçekler ve tohumlar, 

gür yosunlar, açık alanlar, pembe otlar, 

Türlü renkler, uçuk gri, yeşil, eflatun, beyaz, altın sarısı, 

sudaki ışık oyunları, 

Ve orada, kayaların, mercanların, 

liflerin, sapların, çalıların arasında dilsiz yüzücüler 

ve besinleri onların, 

Boşlukta asılı kalmışçasına otlayan 

ya da dibe yakın, usulca sürünen ağırkanlı varlıklar, 

Yüzeyde su ve hava püskürten 

ya da yüzgeçleriyle eğlenen ispermeçet, 

Kurşunî gözlü köpekbalığı, deniz aygırı, 

kaplumbağa, tüylü ayıbalığı, vatoz, 

Tutkular orada, 

okyanusun derinlerinde kavimler, savaşlar, kovalamacalar, 

daha niceleri gibi onlar da yoğun bir havayı soluyorlar; 

86


Ve sonra, oradan, buradaki görünüşlere, 

yerküreyi gezen bizim gibi varlıkların soluduğu 

seyrek havaya doğru geçiş; 

Ve ardından, bizimkinden, 

başka varlıkların gezdiği öteki dünyalara doğru 

başka bir geçiş. 

87


SAHİLDE GECE BİR BAŞIMA 

Yaşlı ananın fısıltılı bir şarkıyla salladığı 

sahilde gece bir başıma 

Gökteki parlak yıldızları seyrediyorum, 

Bir düşünce doğuyor zihnime, 

evrenlerin ve geleceğin anahtarı. 

Engin bir ortaklıkta kenetleniyor her şey, 

Gökteki tüm küreler, kâh gelişkin kâh gelişmemiş, irili ufaklı, 

güneşler, aylar, gezegenler, 

Her türlü genişliğe yayılan tüm mesafeler ve zaman aralıkları, 

Tüm cansız biçimler, tüm ruhlar, 

Farklı dünyalarda farklı farklı olsalar da tüm canlı bedenler, 

Gazlar, sıvılar, bitkisel ve madensel oluşumlar, 

balıklar, vahşi yaratıklar, 

Tüm uluslar, renkler, vahşiler, medeniyetler, diller, 

Dünyada ya da başka bir dünyada 

var olmuş ve olabilecek tüm şeyler, 

Tüm yaşamlar ve ölümler, tüm geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek, 

Bütün hepsini kapsıyor ve her daim kapsayagelmiş 

bu engin ortaklık, 

88


Sonsuza kadar da öyle olacak, 

onları sıkıca saracak, bir arada tutacak. 

89


GEMİNİN ARDINDAN 

Denizdeki geminin, uğultulu rüzgârların, 

Direklere halatlarla sımsıkı gerilmiş 

beyazlı grili yelkenlerin ardından, 

Aşağıda, boyunlarını bir bir uzatarak koşturuyor 

muazzam sayıda dalga, 

Kesintisiz bir akışla yola düşüyorlar geminin peşi sıra, 

Köpük köpük, şırıl şırıl okyanus dalgaları 

kafa kafaya vermişler neşeyle, 

İnip çıkan, akışkan, eğri büğrü, mücadeleci dalgalar 

girdaplı akıntıya doğru güle oynaya kavisler çiziyorlar, 

Kocaman gemi süzülüp yön değiştirerek 

suyun yüzeyini karıştırdıkça 

Okyanusun enginliğinde irili ufaklı dalgalar 

akın akın gidiyor özlem dolu, 

Uzaklaşan geminin peşinden güneşin altında ışıl ışıl, şen şakrak, 

Benek benek bir sürü köpük ve yüzey parçacıkları 

alacalı bir geçiş yapıyor, 

Hızla ilerleyen görkemli gemiyi izliyorlar, 

akıp gidiyorlar onun ardı sıra. 

90


TOHUMLAR 

Biçimler, nitelikler, yaşamlar, insanlık, dil, düşünceler, 

Bilenen şeyler ve bilinmeyenler, yıldızlardakiler, 

Ve bizzat yıldızlar, bazısı şekilli, bazısı şekilsiz, 

Topraklarıyla, ağaçlarıyla, şehirleriyle, halklarıyla 

şu mucizevi ülkeler, 

Muhteşem güneşler, uydular ve yörüngeler, sayısız bileşim ve etki, 

Bunlar ve her yerde görünen diğer bütün şeyler, 

uzanıp elimle neredeyse sarabildiğim 

avuç kadarlık bir alanda bile 

ihmal edilmemiş halde bekler, 

Ve her şeyin başlangıcı olan şey vardır hepsinde, 

şu cevher, şu tohumu her şeyin. 

91


BİLGİN ASTRONOMU DİNLEDİĞİMDE 

Bilgin astronomu dinlediğimde, 

Kanıtlar ve rakamlar sütunlar halinde sıralandığında karşımda, 

Eklemek, bölmek, ölçmek adına çizelgeler, şemalar sunulduğunda, 

Ve sonu gelmeyen alkışlar arasında astronom konuşup durdukça, 

Çok geçmeden, nasıl da anlatılmaz bir bitkinlik 

ve tiksinti çökmüştü üzerime; 

Ama ne zaman ki yerimden kalkıp dışarı süzüldüm sessizce 

Ve nemli akşamın esrarlı havasında tek başıma gezindim, 

İşte o zaman başımı yukarı her kaldırdığımda 

Pür sessizlikle baktı yıldızlar bana. 

92


BAŞKANA 

Sen ne yapsan söylesen, Amerika için hava cıva! 

Tanımazsın sen Doğayı –– öğrenmedin Doğanın politikasını, 

muazzam bolluğu, doğruluğu, hakkı, 

Anlamadın, yalnızca bunlardır bu ülkenin layığı! 

Bunlardan eksik olan 

bu ülkeden er geç silinip yok olmalı! 

93


OYNAŞAN KARTALLAR 

Nehir yolu civarında gezinerken, 

(dinlencem sırasında, öğle öncesi yürüyüşümde,) 

Aniden yüksekte hışırtılı bir ses –– oynaşan kartallar, 

Yukarıda boşlukta birlikte, tutkun bir temas telaşlı, 

Kucaklaşan, kenetlenen pençeler, 

coşkuyla dönen bir çark capcanlı, 

Çırpınan dört kanat ve iki gaga, 

sımsıkı sarılmış sarmal bir kütle, 

Dolaşıp karışarak düğümlenen 

ve dosdoğru aşağı düşen ilmekler, 

Ve sonra nehrin üzerinde bir anlığına 

tek vücut olmuşçasına 

asılı kalışları onların, 

Havada kıpırtısız, dingin bir denge, 

ardından gevşeyiveren pençeler, birbirlerinden ayrılışları, 

Gergin kanatlarla ayrı yönlere usulca yay çizip 

yeniden yukarı doğru yükselişleri, 

Dişisi bir yana, erkeği öbür yana doğru uçup gidişleri. 

94


DÜŞÜNCELERDE GEZİNİRKEN 

(HEGEL OKUDUKTAN SONRA) 

Evrene dair düşüncelerde gezinirken, 

iyi olan pek az şeyin ölümsüzlüğe doğru 

kararlılıkla ilerlediğini gördüm, 

Uçsuz bucaksız kötülüklere baktım, 

hepsinin hızla eriyip gittiğini, 

ölüp yok olduğunu gördüm. 

95


ÇOCUĞUN ŞAŞKINLIĞI 

Küçük bir çocukken bile 

Her pazar günü vaizin ifadelerini duyduğumda 

hayrete düşer, susup kalırdım: 

Güye mücadele edermiş Tanrı, 

çekişirmiş başka bir varlık ya da etkenle. 

96


KOŞUCU 

Düz bir yolda koşuyor idmanlı koşucu, 

Hem ince yapılı hem kanlı canlı, bacakları kaslı, 

İnce giyinmiş, öne eğiliyor koşarken, 

Hafiften sıkmış yumruklarını, biraz yukarı kalkık kolları. 

97


PEÇELİ 

Kendisinin doğal, ebedî gizleyicisi o, takmış maskesini, 

Perdeliyor yüzünü, perdeliyor suretini, 

Her an, her saat, hatta uyurken bile 

Değişimlere, dönüşümlere uğruyor durmadan. 

98


MEKÂNLAR VE ZAMAN 

Mekânlar ve zaman –– nedir içimde her yerde daima 

bunlarla buluşup beni evimde kılan? 

Biçimler, renkler, yoğunluk, kokular –– nedir içimde 

bunlara hep karşılıklar bulan? 

99


GEMİLER ŞEHRİ 

Gemiler şehri! 

(Ey kara gemiler! Ey haşin gemiler! 

Ey sivri pruvalı güzelim buharlı gemiler, yelkenliler!) 

Dünya şehri! (Çünkü buradalar tüm soylar, 

Burayı besliyor dünyanın tüm memleketleri!) 13 

Deniz şehri! Telaşlı ışıl ışıl gelgitlerin şehri! 

Durmaksızın kabarıp çekilen şen gelgitlerin, 

girdaplı köpük köpük çalkantıların şehri! 

Rıhtımlar ve ambarlar şehri, 

mermer ve demir cepheli yüksek binaların şehri! 

Gururlu ve tutkulu şehir, ateşli, çılgın, sınır tanımaz şehir! 

Yüksel, ey şehir, sırf barış için değil, 

sahiden savaşçı ol kendin gibi! 

Korku nedir bilme –– kalıplara boyun eğme, ey şehir, 

ödün verme kendinden! 

Bak bana, gör beni, 

surete büründür, benim surete büründürdüğüm gibi seni! 

Sunduklarını reddetmedim asla, 

sen neyi benimsediysen benimsedim; 

13 

Şiir, Amerikan İç Savaşı sırasında New York’a yazılmıştır. (ç.n.) 

100


Sorgulamadım seni, ister iyi ol ister kötü –– asla kınamadım, 

her şeyini sevdim; 

Şarkılar söyledim, yücelttim sana ait olanı –– 

ama şimdi değil barış zamanı; 

Barışta daima söyledim barışın şarkısını, 

şimdi elimde bir savaş davulu, 

Sokak sokak çalıyorum, ey şehir, kıpkızıl savaş şarkısını! 

101


DİLE GELİŞ 

I. 

Dile geliş, ölçü, yoğunlaşma, kararlılık 

ve sözler söylemek için ilâhi bir güç –– 

Nice denemeden sonra mı oldu 

nefesin kuvvetli, dudakların yatkın? 

Yapın mı öyle, yoğun alıştırmalarla mı öyle oldun? 

Sözlerin kadar uçsuz ucaksız diyarlarda mı gezersin? 

Sözler söyleten o ilâhi güce layıkıyla mı kavuştun? 

Çünkü ancak yıllardan sonra, 

saflıktan, arkadaşlıktan, doğurganlıktan, 

sakınımdan ve çıplaklıktan geçtikten, 

Yolları arşınlayıp nehirleri, gölleri aştıktan, 

Hançerendeki düğümü çözerek 

çağları, mizaçları, soyları, bilgileri, 

özgürlüğü, suçları özümsedikten sonra, 

Tam bir inancın, aydınlanışların, yücelişlerin 

ve engellerin ortadan kalkmasının adından, 

Ancak ve ancak bunlardan ve daha nicelerinin ardından, 

Sözler söyleten o ilâhi güç 

nihayet erişebilir sana; 

102


Her şey o zaman hızla akın eder insana, 

biri bile geri durmaksızın hepsi yerini bulur, 

Ordular, gemiler, kalıntılar, 

kütüphaneler, resimler, makineler, şehirler, 

nefret, umutsuzluk, dostluk, ıstırap, 

hırsızlık, cinayet ve hırs, 

hepsi birleşir, aynı saflarda buluşur, 

Ve uygun adım yürüyerek, 

o insanın ağzından olması gerektiği gibi 

birer birer dökülür. 

II. 

Ah, nedir içimdeki bu şey, seslerle beni neden bunca titreten? 

Doğru sesle konuşursa benimle biri, 

muhakkak peşine düşerim o kişinin, 

Tıpkı sessiz ve akışkan adımlarla 

dünyanın her köşesinde 

ayı takip ettiği gibi suyun. 

En doğru sesi bekler her şey –– 

Nerede hünerli yetkin uzuvlar, o fevkalâde yürek? 

Zira onlardan doğan her söz 

daha derin ve hoş, yepyeni seslere bürünür, 

başka türlüsü olamaz. 

103


Kapalı zihinler, sımsıkı dudaklar görüyorum, 

tıkalı kulaklar, perişan şakaklar –– 

Kilidi şak diye açacak tını elbet gelecek, 

Sözcüklerin içinde daima hazır olup 

mışıl mışıl uyuyan şeyi 

açığa çıkaracak. 

104


TEKERDEN ÇIKAN KIVILCIMLAR 

Kentin gün boyu dinmeyen kalabalığı 

caddelerde akın akın ilerlerken, 

Kenarda bir şeyler seyreden çocuklarla beraber 

durup mola veriyorum. 

Kaldırımın köşesinde bir bileyici ustası 

büyük bir bıçağı işliyor tekerinin başında, 

Öne eğilerek taşa doğru dikkatlice tutuyor bıçağı, 

Dizlerinden güç alıp ayağını özenle basarak 

hızla çeviriyor tekeri, 

Hem hassas hem kararlı el hareketleriyle 

sürtüyor bıçağın ağzını, 

Ve tel tel fışkırarak ortalığa saçılıyor altın renginde 

Tekerden çıkan kıvılcımlar. 

Nasıl da tesir altına alıyor beni bütün manzara –– 

Partal giysili, deriden genişçe bir omuzluk takmış, 

mahzun, sivri çeneli ihtiyar, 

Hayalet misali boşlukta akıp süzülürken 

şimdi buraya tutulup kalmış ben, 

105


(Çevrenin uçsuz bucaksızlığında göz ardı edilen bir noktada) 

dikkat kesilmiş, sessizce seyreden çocuk grubu, 

caddenin dinmek bilmeyen uğultusu, 

Hızla dönen biley taşının ve dokundurulan bıçağın 

boğuk, çatallı, hırıl hırıl sesi 

Ve küçük altın sağanakları halinde etrafa saçılan, fışkıran, dağılan 

Tekerden çıkan kıvılcımlar. 

106


KAT KAT KIVRIMLARDAN AÇILARAK 

Kadının kat kat açılan kıvrımlarından 

kat kat açılır erkek ve yalnızca öyle açılabilir kendinden, 

Yalnızca dünyanın en üstün kadınından 

kat kat açılabilir dünyanın en üstün erkeği, 

Yalnızca en canayakın kadından 

kat kat açılabilir en canayakın erkek, 

Bir kadının kusursuz bedeninden 

kat kat açılarak kusursuz bir bedene bürünür erkek, 

Kadının benzersiz şiirinden 

kat kat açılır erkeğin şiiri, 

(benim şiirim de ancak öyle açılabilmiştir kendinden,) 

Sevdiğim güçlü ve mağrur kadından, yalnızca ondan 

kat kat açılarak belirir sevdiğim güçlü ve mağrur erkek, 

Sevdiğim güçlü kuvvetli kadının 

sımsıkı kucaklayışlarından, yalnızca ondan 

kat kat açılabilir erkeğin sımsıkı kucaklayışları, 

Kadının beyninin kıvrımlarından 

kat kat açılarak oluşur erkeğin beyninin kıvrımları, 

gereğince uysal, 

107


Kadının adaletinden kat kat açılır tüm adalet, 

Kadının şefkatinden kat kat açılır tüm şefkat; 

Erkek yüce bir varlıktır bu dünyada ve ebediyette, 

fakat kadından kat kat açılır bu yüceliğin her zerresi; 

Önce kadında şekillenmelidir erkek, 

sonra kendinde şekillenebilir ancak. 

108


KOZMOS 

Her kim ki çeşitliliği barındırır kendinde ve bizzat Doğadır, 

Ve yeryüzünün hem uçsuz bucaksızlığı, hem haşinliği ve şehveti, 

hem sonsuz kayrası, hem de hassas dengesidir; 

Her kim ki pencereden boş gözlerle bakmamış, 

habercilerle boşuna oturmamıştır; 

Her kim ki inançlıyı ve inançsızı kendinde barındırır 

ve en muhteşem kucaklayıcıdır, 

Ve gerçekçiliğin, maneviyatın, estetik veya düşünsel olanın 

üçlü bileşimini kendinde layıkıyla taşır; 

Her kim ki bedeni düşünür 

ve tüm uzuvları ve her parçayı beğenir, 

Ve dünyaya ve kendi bedenine dair kuramdan 

ustaca kıyaslamalar yoluyla diğer tüm kuramları kavrar 

Ve böylece bir şehri, bir şiiri 

ya da Eyaletlerimizin devasa siyasetini anlar; 

Ve her kim ki yalnızca dünyaya ve onun güneşine, ayına değil, 

başka dünyalara, güneşlere ve aylara da inanır, 

Ve yalnızca bir gün için değil 

ama tüm zamanlar için kendine bir ev kurar, 

İşte o kişi tüm halkların, çağların, dönemlerin, nesillerin, 

geçmişin ve geleceğin, 

109


Tıpkı bütün evren gibi 

o evde ayrılmaz bir şekilde bir arada yaşadığını görür. 

110


İSTEYEN İSTEDİĞİNİ ÖVSÜN 

İsteyen istediğini övsün; 

Ama taşkın Missouri’nin kıyısında, ben, 

ne sanatta ne de başka bir şeyde, 

Bu nehrin havasını ve geniş Batı çayırlarının kokusunu 

iyice içine çekip dışarı üfleyemeyen 

Hiçbir şeyi övmeyeceğim! 

111


KISTASLAR 

Onların ruhun özünde, çözümlemelerden uzak, 

güven içinde oturduğu yerde her şey onlara tâbidir, 

Gelenek ve otoriteler onların yargıcı değil, 

onlar gelenek ve otoritelerin yargıcıdır, 

Kendilerini onaylayan her neyse, ve kendilerine dokunan, 

onlar kendiliğinden onaylar onu, 

Ve işte bu yüzden 

yakındakileri ve uzaktakileri istisnasızca onaylayan şey 

daima içindedir onların. 

112


CESARETİN VAR MI EY RUHUM 

Cesaretin var mı, ey Ruhum, 

Adımlarımız için ne yolu ne de zemini olan 

O meçhul diyara benimle yürümeye? 

Ne bir harita ne de rehber var o diyarda, 

Ne çağıran bir ses ne de insancıl bir dokunuş, 

Ne al yanaklı bir yüz, ne dudaklar, ne de gözler. 

Orayı ne ben biliyorum, ey Ruhum, ne de sen, 

önümüz bilinmezlik, 

Düşlenmedik şeyler bekliyor bizi orada, 

o diyar ki hiç girilmedik. 

Nihayet tüm bağlar çözülecek, 

Ebedî bağlar, Zaman ve Mekân hariç 

Bizi sınırlara tutsak eden her şey, karanlık, yerçekimi, duyular, 

hepsi yok olup gidecek. 

İşte o zaman, ey Ruhum, taşacağız kendimizden, 

süzülüp gideceğiz akın akın, 

113


Zaman ve Mekâna her şeyimizle hazır, yetkin, dört başı mamur, 

Hepsinin hakkını vereceğiz, hepsinin, 

(ey neşe! ey her şeyin meyvesi!), ey Ruhum! 

114


KUTSAL ÖLÜMÜN FISILTILARI 

Duyuyorum kutsal ölümün fısıltılarını, 

Gecenin dudaklarından lakırtı, koroların ıslığı, 

Usulca tırmanan adımlar, 

pek sessiz, yumuşacık esen gizemli meltemler, 

Görünmeyen nehirlerin şırıltısı, 

durup dinmeyen bir akıntının gelgitleri, 

(Belki de gözyaşı şıpırtıları, insan gözyaşlarının engin suları.) 

Görüyorum gökte muazzam bulut yığınlarını, 

Kederle, yavaşça döne döne, sessizce kabarıp karıştıklarını, 

Epeyce soluk, uzak, mahzun bir yıldızın 

Bir belirip bir kaybolduğunu. 

(Bir dünyaya geliştir bu –– ölümsüz, ulu bir doğum; 

Kim bilir hangi ruhtur 

Gözün göremediği sınırlardan geçip giden.) 

115


ETRAFIMI SARAN MÜZİK 

Etrafımı saran, asla susmayan ve başlangıcı olmayan bu müziği 

bana öğretilmediğinden duyamamıştım onca zaman, 

Şimdi duyuyorum koroyu ve mest oluyorum, 

Bir tenor, güçlü kuvvetli, yükseltiyor gür sesini, 

şafağın şen tınılarıyla duyuyorum, 

Ardından yelken açıyor bir soprano 

dev dalgaların tepesinde sevinçle, 

Sonra dupduru bir bas 

sarsıyor kâinatın her yanını harikulade, 

Ve coşkulu bir tutti, 

flüt ve kemanların hoş, yaslı iniltileri, 

bütün hepsiyle doluyorum tepeden tırnağa, 

Sırf seslerin yüksekliği değil duyduğum, 

tarifsiz anlamlara kapılıp gidiyorum, 

Bir inip bir çıkan, çekişen, 

duyguda birbirine üstün gelmek için kıyasıya yarışan 

çeşit çeşit seslere kulak veriyorum; 

Bizzat icracılar bile bilmiyor kendilerini –– 

ama sanırım ben artık onları anlamaya başlıyorum. 

116


SESSİZ, SABIRLI BİR ÖRÜMCEK 

Küçük bir kaya çıkıntısında tek başına duran 

sessiz, sabırlı örümceği farkettim, 

Issız, uçsuz bucaksız çevreyi keşfetmek için 

onun nasıl da iplik ardına iplik gönderdiğini, 

Makaradan çözüp çözüp 

ipleri bıkmadan usanmadan 

sıra sıra yolladığını farkettim. 

Ey Ruhum, mekânın engin okyanuslarında 

her şeyden kopuk, bir başına duruyorsun sen de, 

Durmadan düşüncelere dalıp, serüvenlere açılıp, ipler fırlatıp, 

birbirine bağlayacağın âlemleri arıyorsun, 

Ve ihtiyacın olan köprünün kurulmasını, ey Ruhum, 

esnek çıpanın tutunmasını, 

Fırlattığın incecik ipliğin bir yerleri yakalamasını bekliyorsun. 

117


KIŞIN BİR LOKOMOTİFE 

Sanadır şarkım, sana, 

Kış günü sona ererken, şiddetli fırtınada, 

yoğun kar yağışında giden sana, 

O zırh takımına senin, 

düzenli, çifte kalp atışına, o sarsıntılı tempona, 

Silindirik kara gövdene, 

altın renkli pirincine, gümüşsü çeliğine, 

Kocaman kranklarına, 

iki tarafında dönüp mekik dokuyan 

pistonlarına ve kollarına, 

Kâh coşan kâh uzaklarda dinmeye duran 

ritmik, nefese nefese homurtuna, 

Önüne takılı, ileriye doğru fırlamış koskoca ışıldağına, 

Hoş bir eflatuna bulanıp havada parıl parıl dalgalanan 

upuzun buhardan bayrağına, 

Bacandan fışkırıp duran o yoğun, kasvetli bulutlara, 

Yaylar ve vanalarla örülü aksamına, 

tekerleklerinin titrek pırıltısına, 

Arkandan neşe içinde, uysalca takip eden, 

rüzgârlı ya da sakin havada 

118


kâh çabuk kâh aheste ilerleyen 

vagonlar katarına! 

Ey çağın sureti, ey hareket ve gücün simgesi, kıtanın nabzı, 

Bir kez olsun gel ve ilham ver bana, 

dizelerime karış seni seyrettiğim sırada, 

Fırtınayla, haşin rüzgârlarla, yağan karla, 

Kâh gündüz çın çın öten uyarı çanınla, 

kâh gece sessizce sallanan işaret lambanla… 

Vahşi çığlıklı güzel! 

Kanun tanımaz müziğinle, 

gece savrulan lambalarınla, 

Çılgın bir ıslık koparıp yankılanan 

ve deprem gibi gümbürdeyip 

ortalığı ayağa kaldıran kahkahanla 

doludizgin ilerle şarkımın bağrında, 

Sırf kendi kanununla sımsıkı tutun kendi yoluna, 

(Sulugöz arpın ya da geveze piyanonun 

şirinliklerinden eser yoktur sende,) 

Tiz çığlıkların yankılansın kayalıklarda, dağlarda, 

Aşsın gölleri, uzansın çayırlar boyunca, 

Erişsin özgür göklere taşkın ve kudretli, kıvançla. 

119


HAKİKATTİR HER ŞEY 

Gevşek bir inancın insanıydım ben, ah, onca zaman, 

Parçaları yadsıyan onca zaman, her şeyden kopuk duran, 

Artık farkındayım her şeye yayılmış yekpare hakikatin, 

Aslında olmadığını ve olamayacağını keşfediyorum 

yalanın ve onun biçimlerinin, 

Keşfediyorum yalanın da 

engellenmez bir şekilde kendinden çoğalıp geliştiğini, 

tıpkı geliştiği gibi hakikatin, yeryüzü yasalarının 

ve doğanın tüm ürünlerinin. 

(Tuhaftır bu, hemen farkedilmeyebilir, ama farkedilmelidir; 

İçimde duyuyorum 

en az öteki şeyler kadar sahtelikleri de temsil ettiğimi, 

Ve tüm evren de öyledir.) 

Yalanı gerçekten ayırt etmeyen hangi kusursuz döngü 

nerede yarım kalmıştır, sorarım! 

Yerde, suda, ateşte mi, yoksa insanın ruhunda, kanda, ette mi? 

Yalancılar arasında düşüncelere dalıp kabuğuma çekildim, 

aslında hiçbir yalan ve yalancı olmadığını anladım, 

120


Kusursuz döngüsü yarım kalmaz hiçbir şeyin, 

ve kusursuz bir döngü içindedir yalan denilenler bile, 

Ve her şey hem kendini 

hem de kendinden öncekileri yansıtır tamamen, 

Ve her şeyi içerir hakikat 

ve evrenin yekpare oluşu gibi yekparedir, 

Ve boşluksuz ve noksansızdır bütün hakikat 

ve istisnasız hakikattir her şey, 

Ve bundan böyle 

gördüğüm ve olduğum her şeyi yücelteceğim ben, 

Hiçbir şeyi yadsımayacağım, 

şarkı söyleyeceğim, kahkahalarla güleceğim. 

121


DÜŞÜNCELER 

Kamuoyuna dair düşünceler bunlar; 

Er geç hükmedecek 

(hem de nasıl amansız, nasıl da kesin, nihai olacak!) 

serinkanlı, sakin bir iradeye dair düşünceler; 

Beti benzi atmış, kendine gizlice 

Halk buna ne diyecek? diye soran 

Başkan’a dair düşünceler; 

Foyası meydana çıkınca ortada kalacak olan 

boş kafalı hâkime, kokuşmuş milletvekiline, 

valiye, belediye reisine, 

Mıy mıy konuşup feryat eden papaza, 

(ki yakındır, terk edilecek o da,) 

Yıldan yıla azalan saygınlığa, 

yetkililerin, kanunların, kürsülerin, okulların 

buyruklarına dair düşünceler! 

Ama bir de insanın daima daha yukarı, 

daha geniş, daha güçlü uzanan sezgilerine, 

Özsaygı’ya, Karakter’e dair düşünceler var! 

Gerçek Yeni Dünya’ya, 

kitleler halinde ışıl ışıl Demokrasilere, 

122


Siyasetin, orduların ve donanmaların onlara tâbi oluşuna, 

Güneşin, hatta en yüce içsel ışığın onlarla parlamasına, 

Her şeyin o Demokrasilerce sarılmasına 

ve her şeyin onlardan taşıp fışkırmasına dair düşünceler! 

123


ÖRGÜNÜ ÖR AZİMLİ YAŞAMIM 

Örgünü ör, azimli yaşamım, örgünü ör, 

Yaklaşan büyük seferler için 

güçlü kuvvetli, sapasağlam bir asker ör, 

Kıpkırmızı bir kan, halat gibi adaleler ör, duyular ve bir görüş ör, 

Yılmaz bir kararlılıkla gece gündüz, bir atkı, bir çözgü, 

durmaksızın ör, yorulmaksızın ör, 

(Neye yarıyor bilmiyoruz, ey Yaşam, nedir amaç bilmiyoruz, 

sonuç nedir, aslında hiçbir şey bilmiyoruz, 

Yalnızca iştir bildiğimiz, sürüp giden sonsuz gereklilik, 

ve ölümle sarılmış barış yürüyüşü de sürecek 

savaşla beraber,) 

Ör, tel tel ipleri büyük barış seferleri için ör, 

Nedendir veya nedir bilmesek de, daima ör, sonsuza dek ör. 

124


BERRAK BİR GECEYARISI 

İşte senin saatin, ey Ruhum, 

senin sözcüksüz olana özgürce kaçışın, 

Kitaplardan uzağa, sanattan uzağa –– 

gün silinip gitmiş, ders bitmişken; 

Beliriyorsun tüm varlığınla sessizce, 

öylece bakıp en sevdiğin şeyleri düşünüyorsun: 

Gece, uyku, ölüm, gökteki yıldızlar… 

125


VAKİT YAKLAŞIRKEN 

Vakit yaklaşırken kararıyor bulut, 

İçimi karartıyor ötesinde ne olduğunu bilemediğim dehşet. 

Yola koyulacak, 

Eyaletleri bir bir katedeceğim, 

ama bilmiyorum nereye daha ne kadar gideceğim, 

Belki de pek yakında, gündüz ya da gece, 

şarkı söylerken aniden susacağım. 

Ey kitabım, ey şarkılar! Her şey buraya kadar mıydı? 

Dönüp dolaşıp başa mı dönmeliyiz tekrar? 

Kâfidir gene de, ey Ruhum, 

Ete kemiğe büründük, göründük –– bu da kâfidir. 

126


GÜNÜN PARLAK IŞIĞINDAN SONRA 

Günün parlak ışığı çekildikten sonra, 

Salt karanlık, kapkaranlık gece gösteriyor yıldızları bana; 

Muhteşem orgun, koronun, 

kusursuz orkestranın gürültüsünden sonra, 

Gerçek senfoni sessizce çalınıyor ruhumda baştan başa. 

127


EY DURMADAN KABARAN DALGALAR 

Ey durmadan kabaran dalgalar! Ey bu eylemi yaptıran kudret! 

Sen ki kâinatın enginliği boyunca 

kâh merkezkaç kâh merkezcil, görünmeyen kuvvetsin, 

Sen ki güneş, ay, yeryüzü ve takımyıldızların ahengisin, 

Hangi uzak Sirius’tan, Capella’dan, nedir bize mesajın? 

Her şeyin merkezinde 

nabzı seninle atan hangi yürek 

kâinatın sonsuz toplamına hayat verir? 

Sendeki nasıl yüce bir ima ve mânâdır, 

nasıl bir işarettir her şeye dair? 

Kâinatı tüm parçalarıyla 

aynı gemide gidiyormuşçasına bir arada tutan 

nasıl bir ortaklıktır böyle uçsuz bucaksız, 

böyle akışkan? 

128


SÜREKLİLİK 

(YAKIN ZAMANDA ALMAN BİR TİNSELCİ 14 

İLE YAPTIĞIM BİR SOHBETTEN.) 

Asla kaybolmaz, kaybolamaz hiçbir şey, 

Hiçbir soy, hiçbir varlık, hiçbir biçim –– dünyanın hiçbir nesnesi. 

Yaşam da böyledir, güç de, görünen tüm şeyler de; 

Görünüşler bulandırmamalı zihni, değişen âlem afallatmamalı. 

Engindir zaman ve mekân –– engindir Doğa’nın alanları. 

Beden takatsiz, yaşlı ve soğuk –– korlar kalmış eski ateşlerden, 

Gözde sönükleşmiş ışık –– vakti gelince hepsi yeniden tutuşacak; 

Güneş şimdi batıyorsa da elbet yükselecek sabahlar, öğleler için; 

Ve donuk toprağa elbet dönecek baharın görünmez kanunu, 

Çimenler, çiçekler, yaz meyveleri ve mahsûl getirecek. 

14 

Tinselcilik: Ruhun varlığını ve ruh göçünü kabul etmenin yanı sıra 

buradan türeyen ispiritizmacı uygulamalara inanmayı da içeren mistik 

akım. (ç.n.) 

129


YONNONDIO 

(SÖZCÜK, IROQUOIS 15 DİLİNDE “YERLİLER İÇİN 

MATEM” ANLAMINA GELİR VE İNSAN ADI OLARAK 

KULLANILIR.) 

Bir şarkı başlı başına, bir şiir –– 

bu sözcük başlı başına bir ağıttır, 

Yabanda, kayalarda, fırtınada ve kış gecesinde 

Heceleri hayalimde öyle sisli, tuhaf tablolar canlandırır; 

Yonnondio –– uzakta, kuzeyde ve batıda 

uçsuz bucaksız bir geçit görüyorum, 

karanlık düzlükler ve dağlar, 

Topluluklar halinde yüce kabile şefleri görüyorum, 

şifacılar, savaşçılar, 

Hayalet yığınları gibi uçuşup alacakaranlıkta kayboluyorlar, 

(Ormanların, özgür manzaraların, şelalelerin soyu! 

Onları geleceğe ne bir resim, ne bir şiir, ne bir bildiri aktarıyor:) 

Yonnondio! Yonnondio! –– Yitikler onlar, resmedilmemiş, 

Yerlerini bırakıp gidiyorlar –– şehirlerle, çiftliklerle, 

fabrikalarla silinip gidiyorlar; 

15 

New York eyaleti çevresindeki geniş bir alanda yaşayan bir grup yerli 

halk. Aralarında Cherokee’ler, Onondaga’lar, Cayuga’lar vardır; yüzyıllar 

boyunca soykırıma uğratılmışlardır. (ç.n.) 

130


Boğuk, yankılı bir ses, inleyen bir sözcük geziniyor bir an havada, 

Sonra boşluk, kayboluş, sükûnet –– ve her şey yok oluyor. 

131


YAŞAM 

Daima korkusuz, kararlı, mücadeleci ruhu insanın; 

(Evvelki ordular başarısız mı oldu? Yenilerini yollarız o zaman 

–– ve sonra yine yenilerini;) 

Tüm çağlarda daima boğuşulan gizemi dünyanın; 

Daima hevesli gözler, ateşli nidalar, 

hoşgeldin alkışı tutan eller, gürültülü tezahüratlar; 

Ve sonunda daima doyumsuz, meraklı ve kuşkulu ruh: 

Aynen mücadele eder o bugün de –– savaşır bugün de. 

132


ÇAYIRDA GÜNBATIMI 

Altın sarısıyla, koyu kızılla, eflatunla alacalı bulacalı, 

gümüş rengi, zümrüt yeşili ve bejle göz kamaştırıcı, 

Dünyanın muazzam bolluğu ve Doğa’nın çokbiçimli gücü 

hep birden sevk olmuş renklere; 

Parlaklıklarıyla, taşıdıkları genel havayla, 

hiç bilinmedik renkler bunlar, 

Sınır yok, bir son yok –– bir tek Batı göklerinde değil, 

göğün kemerleri boyunca Kuzey’de, Güney’de, her yandalar, 

Saf, ışıl ışıl renkler çarpışıyor sessiz gölgelerle sonuna kadar. 

133


PEK ÇOK ZAMAN SONRA 

Uzun, pek uzun bir yolun ve yüzlerce yılın sonunda, 

İnkârların, birikimlerin, 

aşk, sevinç ve düşünce coşkularının ardından, 

Umutlarla, dileklerle, hırslarla, 

derin düşüncelerle, zaferlerle ve sayısız okumalarla 

Çağlar boyunca üzeri kaplanıp, kabuklanıp, katmerlenerek 

–– Nihayet bu şarkılar meyve verebilir günün birinde. 

134


GÜNBATIMI ESİNTİSİNE 

Ah, bir şey fısıldıyorsun yeniden, görünmeden, 

Kavurucu günün bu geç saatinde, sen, 

giriyorsun kapımdan, penceremden, 

Arındırıyorsun, yatıştırıyorsun, serinletip tazeliyorsun, 

hayat veriyorsun usul usul, 

Yaşlıyım, yalnızım, sayrıyım, bitkinim, ter içinde eriyip gitmişim, 

Ama kucaklıyorsun beni, sımsıkı sarıyorsun ve yumuşacık, 

sohbetten, kitaptan, sanattan daha iyi bir yoldaşsın, 

(Ey Tabiat! Ey unsurları tabiatın! Sensin her şeyden öte 

yüreğime seslenebilen –– bu rüzgâr geliyor senden,) 

Öyle enfes ki soluduğum yabani nefesin –– öyle huzur veriyor 

elimde ve yüzümde gezinen parmakların, 

Büyülü bir ulaksın sen, 

taşıyorsun ruhuma ve bedenime tuhaf haberleri, 

(Göze alınamamış mesafeler –– içime tepeden tırnağa işleyen 

esrarlı merhemler,) 

Duyuyorum göğü, duyuyorum çayırları uçsuz bucaksız, 

Duyuyorum kuzeyin ulu göllerini, okyanusu, ormanı, 

Duyuyorum hatta uzayda hızla savrulan yerküreyi; 

Yitirilmiş en sevgili dudaklar üfledi seni –– sonsuz kaynaktan 

belki de Tanrı lütfetti, 

135


(Manevisin sen zira, ilâhi, 

duyularım seni öylesi derinden kavradı,) 

Dile gel, burada ve şimdi, bana vaiz misali söyle 

sözlerin asla söyleyemediğini, 

Tözü sen değil misin somut evrenin? Yasanın, 

tüm Gökbilimin nihai esası? 

Ruhun yok mu peki? Bilemez, tanımlayamaz mıyım seni? 

136


KIŞ MEVSİMİNİN SESLERİ 

Kış mevsiminin sesleri, 

Dağlarda güneş ışığı –– ileriden 

Şen demiryolu katarının ezgileri –– beride 

tarlada, ambarda, evde 

Havanın fısıltısı –– dilsiz ekinler hatta, 

yığınla elma, mısır, 

Mırıltıları çocukların, kadınların –– harman döven 

nice çiftçinin ritmik sesi 

Ve bütün ötekilerin arasında ihtiyar bir adamın 

konuşkan dudakları: 

Sanmayın ki geçti bizden, 

karbeyaz saçlarımızla sürdürüyoruz sevinçli şarkıyı! 

137


YETKİN ŞAİR GELDİĞİNDE 

Yetkin şair geldiğinde, 

Haykırdı Doğa, (tüm gösterişli günleriyle, geceleriyle 

o yuvarlak, donuk küre,) O benimdir, dedi; 

Ama mağrur, kıskanç, uzlaşmaz 

Ruhu da haykırdı insanın, O yalnız benimdir, dedi; 

O zaman yetkin şair, aralarında durup tuttu ikisini de elinden, 

Bir harmanlayıcı, birleştirici oldu bugün ve sonsuza kadar, 

Ve sımsıkı tutacak o elleri hep, bırakmayacak 

Ta ki onları birbiriyle uzlaştırana dek, 

Ve neşe içinde büsbütün birbirine harmanlayana dek. 

138


ACEM KISSASI 

Her şeyi kapsayan nihai dersi için ak sakallı sufi, 

Açık havada sabahın taptaze kokusunda, 

Acem’in bereketli bir gül bahçesinin yamacında, 

Dallarını genişçe yaymış yaşlı kestane ağacının altına gelip 

Genç hocalara, talebelere seslendi. 

“Ey müritlerim, nihayet her şeyi özetleyip 

sözü bağlamak için şöyle diyelim: 

Allah’tır her şey, Allah –– O’dur 

cümle hayatın ve cismin özünde, 

Pek çok şeydedir O ve geçer bir şeyden diğerine –– 

Her halükârda Allah her yerdedir, Allah her yerde. 

“Yolundan sapan sürüklenmiş midir uzaklara? 

Acayip acayip gizlenmiş midir her şeyin sebebi? 

Seslenir misin derinden, âlemin teskin olmaz denizinden? 

Bilir misin tatminsizliği, cümle hayatın heves ve iştiyakını; 

Hiç dinmeyeni, asla yok olmayanı, her tohumun gizli ihtiyacını? 

“Özünde aynı heves var 

(şuursuz, fena, düşkün de olsa) her zerrenin; 

139


Bir heves –– ilâhi kaynağına, kökenine dönmek için, 

o ne kadar uzak olursa olsun; 

Gizlenir her failde, her maddede –– istisnası yoktur bunun.” 

140


ALELÂDE 

Alelâdenin şarkısını söylüyorum; 

Bedavadır sağlık! Bedavadır şeref! 

Sakınıp sahtekârlıktan, açgözlülükten, şehvetten, 

Açık havanın, özgürlüğün, hoşgörünün şarkısını söylüyorum, 

(Asıl ders bunlardan alınır –– kitaplardan değil –– ne de okuldan,) 

Alelâde gündür bu, alelâde gece, alelâde yeryüzü, alelâde deniz, 

Çiftliğindir bu senin –– işin, zanaatın, mesleğin, 

Alttan alta, demokratik sağduyudur bu, hepsi için sağlam zemin. 

141


“EKSİKSİZ TANRISAL BİR KAPSAM TASTAMAM” 

(Günlerden Pazar. – Sabah kiliseye gittim. Bir ilâhiyat hocası, Sayın 

Dr. …, bizlere hoş bir vaaz verdi ve bu vaaz sırasında bir ara 

yukarıdaki ifadeleri kullandı; ancak sayın rahip kendi “eksiksiz 

kapsam”ına, lafzı ve ruhu olarak, yalnızca estetik şeyleri katmış, 

aşağıda saydıklarımı tamamen göz ardı etmişti.) 

Şeytani olan var, karanlık olan; ve ölmekte olan, ve sayrı; 

Sayısız alçaklık ve fesat var (on şeyden dokuzu); 

ve bayağılar var, ve vahşi; 

Zırdeliler var, azılı mahkûmlar, 

korkunçlar, tiksinçler, kötülükle yaşayanlar; 

Hınç var, kokuşmuşluk, 

iblisler, gözü dönmüş düzenbazlar, yalancılar, sefihler; 

(Peki tam olarak nedir, kötü ve iğrenç olanın 

dünyanın dairesel tertibinde üstlendiği vazife?) 

Sürüngenler var, çamurda ve balçıkta debelenenler, 

Zehirler, çorak topraklar, kepaze adamlar, 

ve onursuz, gudubet bir çürümüşlük. 

142


GÖRÜNEN BÜYÜKTÜR 

Görünen büyüktür benim için, ışık büyüktür 

–– büyüktür gökyüzü ve yıldızlar, 

Büyüktür yeryüzü, büyüktür kalıcı mekân ve zaman, 

Büyüktür yasaları bütün bunların, 

çokbiçimlidir, kafa karıştırıcı, dönüşüm dolu; 

Ama hepsinden çok daha büyüktür benim görünmeyen Ruhum, 

hepsini kavrar, esirger, 

Aydınlatır ışığı, göğü, yıldızları, araştırır dünyayı, 

denize yelken açar, 

(Ey görünmeyen Ruhum, 

sen olmasaydın ne olurdu bütün bunlar sahiden? 

Bütün bunlar sensiz alt tarafı nedir?) 

Çok daha engin, kafa karıştırıcı, dönüşüm dolusun sen, ey Ruhum! 

Nasıl da çokbiçimlisin –– ve çok daha kalıcısın hepsinden! 

143


GÖRÜNMEZ TOMURCUKLAR 

Görünmez tomurcuklar, sonsuz sayıda, gizli saklı, 

Karın ve buzun altında, karanlığın ortasında, 

her birimlik alan ve hacimde, 

Çekirdeksi, hassas, zarif nakışlı, 

mikroskobik, henüz doğmamış, 

Rahimdeki bebek misali örtülü, kat kat sarılı, 

yoğun, uyku halinde; 

Milyarlarcası bekliyor, trilyonlarcası, 

(Karada ve denizde –– uzayda –– gökteki yıldızlarda,) 

Zorluyorlar usul usul, ileriye doğru, ısrarla, 

oluşturuyorlar nicelerini, 

Ve pek çoğu, daha pek çoğu bekliyor, geride, birbiri ardına. 

144

Walt Whitman - Çimen Yaprakları

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template ?