Dergi 108 sayı 2

ANKARA’DAN
DOĞAN GÜNEŞ
Okan BUÇAK
Gazetecilik
23 Nisan 1920
Dört bir yanı ateşlerle çevrili bir milletin kurtuluş meşalesini yaktığı, kurtuluşun
karargâhını kurduğu, hâkimiyetin kayıtsız şartsız millete geçtiği gün.
TBMM'NİN AÇILIŞI
Mustafa Kemal Atatürk, Samsun'a çıktığı andan itibaren Anadolu'da bir
meclisin kurulmasını düşünüyordu. Çünkü Mustafa Kemal, saltanat rejiminin
savaşı kazanamayacağının, savaşı kazanmanın mili bir meclisten ve hükümetten
geçtiğinin bilincindeydi. Cihan Harbinden mağlubiyetle ayrılmış,
İstanbul Hükümeti ve padişah Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri'nin
ülkenin dört bir yanını işgaline sessiz kalmış, hatta protesto dahi edememiştir.
Anadolu'nun her yeri İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali ile çalkalandığı, milletin
kalbinde ateşlerin yandığı, dönemde millet sokaklara dökülmüş mitingler düzenlemektedir.
En önemlisi İstanbul, Sultanahmet'te yapılmış. Halide Edip'in toplanan
kalabalığa hitabını Türk kadınları gözyaşları ile dinlemiş ve Halide Edip'in sözleri
toplanan kalabalığı zulme ve işgale karşı coşturmuştur. O sıralarda İstanbul'da
görev yapan General Ali Fuat Cebesoy'un kardeşi, Yüzbaşı Ali Bey mitingden
şöyle bahsetmiştir: ''hayatımda bu kadar heyecanlı bir gün yaşadığımı hatırlamıyorum.
Halide Hanım, milletin hissiyatına ne güzel tercüman oldu.'' Millet tüm
bu hisleri yaşarken, İktidar sahipleri İzmir'in işgaline sessiz kalmış hatta bu mitinglerden
korkmuş ve telaşa düşmüşlerdir.
Yeni kabine değişiminin ardından 1919 Sultan Vahdettin'in
yayınladığı Hattı Hümayun'da, İzmir'in işgalinden tek bir kelime
bahsetmemiş ve buna cesaret dahi edememiştir. Savaş kaybeden ve
kendi menfaatlerinin peşine düşmüş saltanat sahipleri, zafer kazanamaz Türk
Milleti'ni kurtuluşa erdiremezdi. Türk Milleti kurtuluşunu ve bağımsızlığını,
kendi iradesi ile kurduğu meclisin önderliğinde kazanacaktı.
“Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bütün programlarının ilkesi şu iki esastır: Tam
bağımsızlık, kayıtsız ve şartsız milli egemenlik!” Mustafa Kemal Atatürk
Mustafa Kemal, Samsun'a çıkar çıkmaz meclisin Ankara'da kurulması için çalışmalara
başlamış fakat bu çalışmalarda yalnız kalmıştır. Amasya ve Sivas'ta yapılan
Gizli Komutanlar Toplantılarında, Ankara'da kurulacak milli hükümet kirlerini
açmış fakat komutanları ikna edememiştir. Heyet-i Temsiliye, meclisin İstanbul'da
toplanması kararını almıştı. Bunun üzerine 12 Ocak 1920'de meclis İstanbul'da toplandı.
Meclis-i Mebusan tüm mebusların imzası ile Misak-ı Millî kararlarını aldı, fakat
18 Mart 1920 de İngiliz askerleri meclisi kuşatmış, Heyet-i Temsiliye vekillerini tutuklamıştır.
Bu olay Ankara'da meclisin açılmasının yolunu açmıştır. Mustafa Kemal 21
Nisan günü bir bildiri yayınlar ve meclisin Ankara'da toplanacağını duyurur. 23 Nisan
1920 I. Meclis Ankara'da kurulur.