Dergi 108 sayı 2

ÇANAKKALE’DE BİR
ÜNİVERSİTE GÖMDÜK BİZ!
Oğuzcan YILMAZ
Uluslararası Tic. Loj.
Çanakkale Zaferi'nin 89. Yıldönümünü kutladığımız şu günlerde
şüphesiz Türk halkı olarak buruk bir sevinç içerisindeyiz. Nice kahramanlıkların,
nice yaşanılması güç olayların görüldüğü bir muharebe
alanıydı Çanakkale… Yeni kurulmakta olan birliklerin subay
ihtiyacı İstanbul ve Anadolu'daki okullar tarafından karşılandı.
Seferberlik başlangıcında ilk silah altına alınanların üniversite ve
medrese öğrencileri olması nedeniyle, Çanakkale
Savaşı için “Subaylar Savaşı” da denilmektedir.
Çanakkale Savaşında 100 binden fazla okumuş ve aydın Türk
kaybedildi ve bu kaybın olumsuz etkileri Türk İstiklal Harbi'nde
ve Cumhuriyet döneminde görüldü. Mustafa Kemal Atatürk bu
kaybı şöyle ifade etmiştir: “Biz Çanakkale'de bir
d a r ü l f ü n u n ( ü n i v e r s i t e ) g ö m d ü k . ”
1912'de 60 mezun veren Galatasaray Lisesi, 1915 yılında 18, 1916'da 4 ve
1917'de 5 öğrencisini mezun edebildi. Çanakkale'ye gönüllü olarak gitmek
üzere başvuran İstanbul Erkek Lisesi öğrencileri, 13 Mayıs 1915'te Arıburnu'na
sevk edilen ikinci tümene katıldılar. Lise öğrencilerinin kollarında sarı kurdele
bağlıydı ve hedef olmamaları için çıkarmaları emredilmişti onlara. Ancak
19 Mayıs taarruzunda İstanbul Erkek Lisesi bu taarruzda 50 öğrencisini
kaybetti. Lisenin 50 öğrencisinin şehit olduğu haberi okula ulaşınca, okul yasa
büründü ve geride kalan öğrenciler, ağabeylerinin anısına okulun bütün kapı
ve pervazlarını matem rengi olan siyaha boyadılar. Çanakkale zaferinden
sonra okulda yapılan yoklamada şehitlerin ismi okunduğunda “Şehit …
Cennet-i Ala'da!” diye bağırdılar. Vefa Lisesi ve Çapa Erkek Öğretmen
Okulu da bu yıllarda Çanakkale Savaşı'na katılan ve şehit düşen öğrencileri
nedeniyle mezun veremedi. 1914-1916 yılları arasında Balıkesir Lisesi'nde
okuyan ve mezunlardan gönüllü olarak cepheye giden 100 izci öğrenciden
87'sinin şehit düştü. Bu sebeple o yıl hiç mezun verilemedi. Sivas Kongresi'ne
ev sahipliği yapan ve günümüzde müze olarak kullanılan bina 1915 yılında
Sivas Erkek Lisesi olarak hizmet veriyordu. Çanakkale Savaşı başladığında
lisenin son sınıf öğrencileri eğitimlerini bırakıp gönüllü olarak cepheye gitti.
Öğrenciler okuldan ayrılırken hocalarına hitaben tahtalara; “Hocam biz
Çanakkale'ye gidiyoruz. Hakkınızı helal edin.” diye yazdılar. Ancak, o tarihte
cepheye giden öğrencilerin tümü şehit olduğu için dönen olmadı. Sivas Lisesi,
Çanakkale Savaşı'nda 18 şehit verdi. Kastamonu Abdurrahman Paşa Lisesi,
Trabzon Lisesi, Erzurum ve Konya Gazi Liseleri de o yıl hiç mezun veremediler.
14