Ekonomi 101

2
İKTİSATTA TERMİNOLOJİ
Dibs
Devlet iç borçlanma senetleridir hazine
faizi bu senetlerin faiz miktarlarını
gösterir.
Maliye politikasında tavsan çıkarma
politikası
Maliye politikasının yetersiz kaldığı
durumlarda devletin gelirlerini özellestirme
bedelli askerlik gibi ekstra
olaylarla kapatmaya çalışması.
Para politikası araçları
Faiz denetimi, Kredi tavanı, Reeskont
politikası (bankaların elinde bulunan
devlet senetlerini belirli bir faizle aldığından
daha yüksek bir şekilde satması),
Açık piyasa işlemleri (bono tahvil
api satması alması) Karşılıklar politikası
(mb sının zorunlu tuttuğu para
yatırma oranı bankaların), faiz politikası,
Kur politikası, Açık sözlülük politikası
gibi politikalar.
Akım Değişken
Belli bir dönem içinde ölçülen değişkenlere
akım değişken denir. Örneğin,
gelir bir akım değişkendir, çünkü gelir
belli bir dönem içinde ölçülür.
Ayı piyasası
Gelecek hakkında karamsar beklentilerin
egemen olduğu piyasaları anlatmak
için kullanılan bir deyimdir.
Dolar endeksi
Endeksin 100’ün altında seyretmesi
doların diğer para birimleri karşısında
zayıfladığını 100’ün üzerinde seyretmesi
ise doların diğer para birimlerine
karşı aşırı değer kazandığını gösterir.
Emtia borsası
Mal ve ürün alınıp satılan borsalardır.
Enflasyon Vergisi
Enflasyon maliyeti.
2

3
Boğa piyasası
Gelecek hakkında iyimser beklentilerin
egemen olduğu piyasaları anlatmak
için kullanılan bir deyimdir.
Kartel
Aynı alanda üretim yapan firmaların
ya da devletlerin çeşitli anlaşmalarla
tekel koşullarını yaratacak şekilde birlikte
hareket ettikleri yapılanmadır.
Konektör dalgalanmaları
Tepe, daralma, dip ve genişleme.
GSYH nen uzun donemdeki evrelerini
gösteren dalgalanmalar.
Oyun Konsollarına %50 Gümrük Vergisi Getirildi!!!
Konsol oyunu tutkunlarını yakından ilgilendiren
ve bir o kadar da üzecek olan haber bugün
geldi. Resmi Gazete’de bugün yayımlanan Cumhurbaşkanlığı
kararı ile bazı ürünlerin ithalatında
ilave gümrük vergisi uygulamasına geçildi.
Bugünden itibaren yürürlüğe giren ve yüzde 5
ile yüzde 50 arasında değişen ilave gümrük
vergisi kararı kapsamına giren ürünler arasında
video oyun konsolları da yer aldı.
Alınan karar uyarınca Gümrük Tarife İstatistik
Pozisyonu (GTİP) kodu 9504.50.00.00.00 olan
video oyun konsolları ve makineleri için bugünden
(18 Nisan 2020) itibaren ilave yüzde 50
oranında gümrük vergisi uygulanacak.
Likidite tuzağı
Para arzındaki artışların faizleri daha
fazla düşüremeyeceği bir aşamayı ifade
eder.
Kredi riski
CDS tarafından kredi ödeme gücünün
ölçülüp ona göre borç verilmesi.
Damping
Fiyatı maliyetten ucuz tutmak piyasaya
girmek veya atmak için yapılan işlem.
Forte borsalarında kaldıraç
işlemleri
Sermaye piyasası kurulunca
bu kaldıraç oranı belirlenir.
Hacim= Teminat*Kaldıraç,
Teminat senin
anaparandır kaldıraç
daha yüksek işlem yapmanı
sağlayan kısa vadeli veya
uzun vadeli borç veya
alçakta olabilir bu işlemcinin
bilgisine bağlıdır.
Reel Döviz Kuru (Real Effective
Exchange Rate)
Reel döviz kuru, iki ülkenin
para birimleri arasında geçerli
olan nominal döviz kuruyla
aynı mal ya da mal gruplarının
bu iki ülkede geçerli satış fiyatlarının
karşılaştırılmasıyla hesaplanan
kurdur. Nominal döviz
kurunun hangi oranda gerçekçi
olduğunu gösterir.
Reeskont Kredisi
Bankaların, likidite ihtiyaçlarını
karşılayabilmek amacıyla Merkez
Bankası'ndan, ellerindeki
vadesi gelmemiş ticari senetleri
ikinci kez iskontoya tabi
tutturarak ya da borçlu cari
hesap açtırarak aldıkları kredidir.
TCMB, bu krediyi son dönemde
Türk Eximbank aracılığıyla
ihracatçılara yoğun olarak
kullandırmaktadır
3

4
Demir yollarında "insansız" taşıma dönemi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, yeni tip koronavirüs
(Kovid-19) salgınıyla mücadele kapsamında demir yollarında tüm ana
hat ve bölgesel yolcu seferlerinin durdurulduğunu belirterek, "28
Mart'tan itibaren demir yollarımızda yolcu taşıması kısıtlanınca tüm
imkanları yük taşımacılığı için seferber ettik. Mümkün hatlardaki
demir yollarımızı insan teması olmadan yük taşıması için
kullanıyoruz." dedi.
Carry trade
Faiz oranı düşük olan bir para biriminden
borçlanıp, borçlanılan parayı daha
yüksek faizli bir para birimine çevirerek
gelir elde etme işlemidir. Bir örnekle
anlatmaya çalışalım.
Nominal döviz kuru
Piyasada geçerli olan döviz kuruna
nominal döviz kuru denilir.
Parite
İki ülke parasının birbiriyle olan alım
satım değerine parite deniyor.
Kısacası yabancı paraların birbirleri
arasındaki değerini ifade eder.
Spot Piyasa
Spot piyasa;bir ürünün alış veya satışının,işlem
tarihinde belirlenen fiyat
üzerinden en geç iki iş günü sonrasında
gerçekleştiği piyasadır.Spot işlemleri
2 gün içerisinde yapılmalıdır.
Swap İşlemi
İki tarafın birbirlerine belirli süreler sonunda
ödeme taahhütlerini içeren bir
sözleşmedir. Sözleşmenin temel unsurları
arasında, el değiştirecek varlık veya
varlıkların tanımı, her bir varlığa uygulanacak
sabit veya değişken faiz oranı ve
ödeme tarihleri sayılabilir. Swap piyasasında
ağırlıklı olarak para ve faiz swapları
yapılmaktadır. Borç servisi açısından
swap işlemi genellikle dış borçların anapara
yükümlülüğünü ifade eden döviz
cinsinin değiştirilerek, başka bir döviz cin
-sine dönüştürülmesi (anapara swap'ı),
söz konusu borcun faizinin ifade edil-diği
döviz cinsinin değiştirilmesi (faiz swap'ı)
veya mevcut borçların serma-yeye katılım
payı haline dönüştürülmesi (borçsermaye
swap'ı) şekillerinden birinde ortaya
çıkar.
1) Para swapı işlemleri; tarafların önceden
anlaştıkları oran ve koşullarda belirli
miktardaki para birimlerini değiştirmek
suretiyle gerçekleştirdikleri işlemlerdir.
2) Faiz swapı işlemleri; gösterge bir anapara
tutarı üzerinden farklı faiz oranı
esaslarına göre hesaplanacak faizlerin iki
taraf arasında anlaşılan vadelerde değişimini
öngören bir sözleşmedir. Bu sözleşmede,
aynı para biriminden olan borçların
faiz ödemelerinin yapısı değişmekte,
anapara değişimi gerçekleşmemektedir.
4

5
3) Çapraz döviz swapı işlemleri; farklı para
birimleri ve farklı faiz yapısı üzerine
(sabit veya değişken) borçlanan taraflar,
diğer tarafın borcuna ilişkin anapara ve
faiz ödemelerini yerine getirmek üzere
anlaşarak gerekli yükümlülüğü yerine getirirler.
TOYOTA
ABD'de fabrikaları bulunan Toyota da, koronavirüs
hastaları için solunum cihazı üreteceğini açıkladı.
Toyota, solunum cihazının yanı sıra sağlık personeli
için 3D yazıcılardan siperlikli maske üretmek için de
çalışmalar yürütüyor.
Reeskont Kredisi
Bankaların, likidite ihtiyaçlarını karşılayabilmek
amacıyla Merkez Bankası'ndan,
ellerindeki vadesi gelmemiş ticari senetleri
ikinci kez iskontoya tabi tutturarak ya
da borçlu cari hesap açtırarak aldıkları
kredidir. TCMB, bu krediyi son dönemde
Türk Eximbank aracılığıyla ihracatçılara
yoğun olarak kullandırmaktadır.
Slumpflasyon
Bir ekonomide enflasyon olgusu yaşanırken
ekonomi küçülüyorsa o ekonomide
slumpflasyon (enflasyon içinde küçülme)
hali var demektir.
Sıcak Para (Hot Money)-
Sıcak para, bir ülkedeki yüksek faizlerden, yüksek getirilerden yararlanmak üzere o ülkeye
gelen dövizlere verilen addır. Bu tür döviz akımları yabancıların hisse senedi veya kısa vadeli
borç senedi (tahvil, bono vd) alımları, Türk bankalarına açılan kısa vadeli krediler, reel
sektöre açılan kısa vadeli krediler, yabancıların Türkiye’deki bankalarda açtığı mevduat
hesaplarını içerir. Bunların sıcak para olarak adlandırılmasının nedeni bu fonların sahiplerinin
ya da yöneticilerinin risklerde artış gördüklerinde paralarını alıp gitmelerinden kaynaklanıyor.
Para Arzı (Money Supply, Money Stock)
Bir ekonomide belirli bir anda mevcut para stokuna para arzı deniyor. Para tanımını dar
tanımdan geniş tanıma göre sıraladığımızda karşımıza bazı ayrıntılı para arzı kavramları
çıkıyor. Bu tanımlar ülkeden ülkeye biraz farklılık gösterse de işin özü aynıdır. Burada Türkiye’de
kullanılan tanımları ele alacağım. Aşağıdaki tabloda yer alan para arzı tanımları en
dar para arzı tanımından en geniş olanına doğru sıralanmış bulunuyor.
5

6
Türkiye’de UBER
ve Yaratıcı Yıkım
Tarih boyunca William Lee,Dionysius
Papin gibi isimler geliştirdikleri yöntem
ve icatlardan dolayı her zaman elitler,piyasa
tekelleri ve yöneticiler tarafından
kendi konumlarına ve işlerine
tehdit olarak görülerek şiddetli karşı
her yeniliğin ve icadın piyasalarda kazananlar
ve kaybedenler yarattığını anlarsak
günümüzde ve gelecekte olabilecek
teknoloji ve yenilik düşmanlığının kökenlerini
bir nebze aydınlatabiliriz.Tabii ki tarihte
de görüldüğü üzere kaybedenler
sadece elitler ve piyasa tekelleri değildir.Örneğin
makineleşmeyle beraber işlerinden
olacakları korkusuyla işçiler de sanayileşmenin
ilk aşamalarında örgütlenerek
makineleri tahrip etmeye kadar gidecek
olan bir dizi eylem gerçekleştirdiler.
Bu işçilere günümüzde ‘Luddistler’ olarak tanıyoruz ve teknolojik değişime direnenle
eşanlamlı şekilde kullanıyoruz.Günümüzde teknolojik ilerlemenin engellenmediği ve
kapsayıcı kurumlarla teşvik edildiği ülkelerin en fazla refah ve kalkınmışlık sunan ülkeler
olmasının sebebi yaratıcı yıkım sürecinin beraberinde gelir ve üretimde muazzam
bir artışı getirmesidir.Güçlü gruplar kendi menfaatleri için çoğunlukla yeniliklere karşı
çıkarak ekonomik kalkınma ve refahın karşısında yer alırlar.Bu yüzden kurumlar popülist
uygulamalardan arındırılarak ayrıcalıklarını yitirenlerce yapılan engellemelerin karşısında
durmaları güçlü bir ekonomi elzemdir.
UBER’de aynı şekilde kendi piyasasında kaybedenler ve bunun sonucunda da modern
Luddistler yaratmıştır.
6

7
New York örneğinde görüldüğü
üzere ulaşım uygulamaları
ve sundukları modern
çözümler taksileri bu yeniliğin
kaybedenleri kısmına sokuyor.Bunun
sonucunda tıpkı
geçmiş örneklerinde olduğu
gibi tüm dünyada taksi
sürücüleri ubere karşı çıkarak
şiidet olaylarına ve vandalizme
sebep olmuşlardır.Ülkelerin
UBER konusunda
duruşları ise çok büyük
farklılıklar barındırıyor.Türkiye’de
ise tüm siyasi
kurumlar popülist bir siyaset
izleyerek yeniliğin karşısında
durmayı seçmiş ve tüketiciden
ziyade potansiyel oy kayıplarını
göz önünde bulundurmuşlardır.Tıpkı
İngiltere’de
halen sömürgeci kurumlar
piyasalara egemenken
kralın belirli bir zümreye,
kişilere tekel hakkı vererek halkı rekabetin olduğu piyasalarda
daha kaliteli ve ucuza alacakları malları daha
pahalı ve kalitesiz almasına sebep olmuşlardır.Bunun
sonucunda da bu elitler tarafından desteklenmiş ve siyasal
konumlarını güçlendirmişlerdir. Benzer şekilde
günümüzde yaşanan teknoloji düşmanlığının ana nedeni
budur.
Figure 1: Daily Taxi Trips (Thousands)
7

8
İngiltere’de 1630’a gelindiğinde
sayıları 700’ü aşan bu
tekeller birçok ürün için üretim
hakkını belirli gruplara
veriyordu ve insanların kendini
gerçekleştirmelerini engelleyerek
araştırma,inovasyon
ve üretim için
bulunması gereken teşvikleri
yok ediyordu ve Görkemli
Devrim sonrası bu statükonun
tersine dönmesine kadar
İngiliz halkı bu tekeller
tarafından acımasızca sömürülmüşlerdir.
Rekabetin olmadığı bir ortamda
tüketici İngiltere örneğinde
görüldüğü üzere her zaman tekellerce
gerektiğinden daha
fazla ücret ve düşük kalite ile
karşılaşacaktır.Amerika örneği
üstünden devam edersek görüleceği
üzere ulaşım uygulamaları,
genel olarak taksilere göre
daha ucuz bir alternatif sunarken
aynı zamanda sürüş sonrası
değerlendirme seçeneğiyle
de sürücü ve uygulama kalitelerini
sürekli arttırmaya çalışmaktadırlar.
2
0
2
0
M
BALENCIAGA
Kering Group markalarından Balenciaga,
fabrikasındaki üretim hattını lüks
kıyafetler yerine maske üretimi
gerçekleştirilecek şeklide yeniden organize
etti. Maske üretiminde kullanılan
hammaddeni yetkililer tarafından
onaylanmasının ardından üretime
başlanacağı kaydedildi.
AIRBUS
Havacılık şirketi Airbus, uçakları ile
Çin'den Avrupa'ya maske ve diğer
sağlık ekipmanları taşımak üzere yeni
seferlere başladı.Şirket, İspanya'daki
tesislerinde de 3D yazıcılardan
siperlikli maske üretiyor.
A
Y
I
S
Y
I
L
1
S
A
Y
I
1
8

9
ÇİN’İN GERİSİNDE KALAN ASYA’NIN YÜKSELEN
EKONOMİK GÜÇLERİ
1976 yılında ekonomisini kapitalist
dünyaya açan Çin, 2000’li yılların
başına kadar dünyadaki büyük firmaların
sermayelerini kendine çekmiş,
ülke içinde yapılan yatırımlar ile
dünyada yıllık bazda en çok büyüme
kaydeden ülkesi haline gelmiştir. Yatırımların
ülkeye gelişiyle beraber
halkın refah seviyesi artmış, Gayri
Safi Yurt İçi Hasılasında yüksek bir
artış sağlamıştır. Yatırım çekmesinin
sebebi ise herkesin bildiği gibi ucuz
işgücünden kaynaklanmaktadır.
Dünya nüfusunun büyük bir çoğunluğunu barındıran Asya’da çeşitli ülkeler kendilerini
göstermeye başlamıştır. Çin’in dışından bir bakış atarsak bu durumun görülebileceği iki
ülke vardır Vietnam ve Hindistan. Bunun sebebi ise gayet açıktır; sermayenin Çin’e girmesiyle
beraber değindiğimiz gibi halkın refah seviyesinde arttırıcı etki yapmış, ve hane
halklarının gelirlerini arttırmıştır. Bundan dolayı amaçları karlarını maksimize etmek olan
büyük şirketlerin alternatif ülkeler yani üretimlerini minimum maliyette gerçekleştirebileceği
ülkelerin arayışına girmişlerdir. Büyük şirketler gözlerini çok uzağa dikmemiş, Asya’da
Çin ile beraber yükselen özellikle bu iki ülkede yatırımlarını arttırmışlardır. Yazımıza
Vietnam ile devam edelim.
Güneydoğu Asya’da yer alan Vietnam yaklaşık
100 milyon insanı barındırmakta, çeşitli sektörlerde
dünya ekonomisinde öne çıkmaktadır.
Özellikle Nike ve Adidas gibi firmalar Çin piyasasından
çekilip Vietnam’a yatırımlarını arttırmışlar,
bu yol ile karlarını maksimize etmeye
çalışmışlardır çünkü Çin’deki üretim maliyeti
Vietnam’daki üretim maliyetinden fazla olmasıdır.
Nike ve Adidas firmalarından sonra diğer
büyük şirketlerde yatırımlarını Vietnam’a yöneltmeye
başlamıştır. Vietnam bu yatırımlardaki
gelişmelerle kişi başına düşen milli hasılasını
arttırmıştır.
9

10
A
sya’nın büyük gelişme gösteren
diğer ülkesi ise Hindistandır.
Nüfusu hemen hemen Çin
ile aynı olmakla beraber Çin
ile arasında ekonomik farklılıklar bulunduran
Hindistan çeşitli sektörlerde öne
çıkmaktadır. Bunun sebebi ise Çin sanayi
üretimini arttırıcı politikalar izlerken Hindistan
bu dönemde tarımsal yapısında
değişikliğe gitmemiş olmasıdır. Buna rağmen
son yıllarda bu yapıyı değiştirmek
için çeşitli yol kat eden Hindistan telefon
üretimi ve hizmet sektöründe öne çıkmıştır.
2002 yılında kişi başına düşen milli
hasılası $460 olan Hindistan bu rakam
2019 yılında $2160 şeklinde görülmüştür.
TESLA
ABD merkezli elektrikli otomobil
üreticisi Tesla'nın da, ülkenin
yerel solunum cihazı üreticilerinden
Medtronic ile işbirliğine
gittiği ve burada haftada 500
adet solunum cihazı üretileceği
ifade ediliyor.
Hindistan’ın özellikle Hizmet ve telefon
üretimi sektörlerinde öne çıktığını söylemiştik.
2014 yılında 10 milyon telefon üreten
Hindistan, 2019 yılında ise ülkesine gelen
yatırımlardan kaynakları olarak 150
milyon cep telefonuna yükselmiştir. Bunun
sebebini ise şöyle açıklayabiliriz ; Hindistan
bilindiği gibi dünya üzerinde en
genç nüfusa sahip olan ülkesidir, bir işçinin
günlük ücreti 5 dolar iken bu rakamın
Çin’de 28 dolar olmasıdır. Bu gibi farklılıklardan
dolayı Hindistan yatırımcıların ilgisini
çeken cazip bir ülke olmuştur.
TARIMDA VERİMLİLİĞİN SAĞLANMASI
Tarım sektörü dünyada kaynakların azalması, iklim değişikliği ve olası su sorununun
baş göstermesiyle ülkeler açısından stratejik bir sektör haline gelmiştir.Sanayi
devriminden sonra kırsal alanlardan kente olan göçün artması ve
tarıma yönelik ilginin azalmasıyla beraber devletler bir dizi önlem almak durumunda
kalmışlardır. Gerek tarımla ilgili üretim yapma düşüncesinde olan
kişilere teşvik verilmesi olsun gerekse de devlet arazilerinin çiftçilerin
kullanımına sunulması konusunda bazı somut adımlar atmışlardır.
10

11
Ancak hepsinden önemlisi tarım
üretimine ne kadar kişinin katıldığından
bağımsız olarak bu söz konusu alanda
üretim konusunda verimliliğin sağlanması
temel sorun olarak ön plana çıkmaktadır. Bu
noktada belirli başlı yöntemlerin izlenmesi fayda
sağlamaktadır. Bunlardan bazıları; kimyasal
girdi kullanımı, üretim materyallerinin kapasitesinin
artırılması (ıslah çalışmaları), mekanizasyon
kullanımı, ekilebilir alanların genişletilmesi,
sulama olanaklarının artırılması ve etkinleştirilmesi
olarak ifade edilebilir.
Ayrıca teknolojinin gelişmesi tarımsal üretim materyallerinin verim kapasitesinin artırılmasında
da etkili olmuştur. Gerek bitkisel üretimde tohum ve fidanların ıslah edilmesi
gerekse hayvansal üretimde damızlık hayvan ıslahı tarımsal verimliliği artırmada
en faktör olmuştur.
Tarımda verimliliği sağlayan faktörleri
tek tek inceleyecek olduğumuzda
karşımıza ilk kimyasal girdi
kullanımı çıkacaktır.
Kimyasal Girdi Kullanımı: Türkiye’de
kimyasal gübre kullanımı
planlı kalkınma döneminin başlaması
ile birlikte hızlı artış göstermiştir.
Kullanılan gübre miktarı ile
birlikte üretimde de artış meydana
gelmiştir. Ancak artan tarımsal üretimin
kaynağı genişleyen ekilebilir
tarım arazileri ile birlikte verimlilik
artışıdır. Türkiye bu şekilde birçok
tarım ürününde kendine yeterliliği
sağlayabilmiş ve dışa bağımlı hale
gelmekten korunabilmiştir. Ancak
bu durum yeterli olmamıştır. Çünkü
artan nüfus dikkate alındığında
verimi artırma çalışmalarının
devam etmesi
gerektiği görülmektedir.
11

12
Mekanizasyon Kullanımı:
Tarımsal mekanizasyon; tarımsal
üretimde diğer tarım
girdilerinin etkinliğini arttırmak,
ekonomikliğini sağlamak
ve çalışma koşullarını
iyileştirme yönünden tamamlayıcı
bir öğe olmak
üzere tamamlayıcı bir tarımsal
üretim teknolojisidir.
Tarım işletmelerinde tarımsal
mekanizasyon, işletmenin
teknik ve ekonomik yapısına
bağlı olarak farklı düzelerde
uygulanmaktadır.
Tarımsal mekanizasyon, tarımda
ana kuvvet kaynağı
olan traktöre uygun şekilde
ve yeterli ekipmanın mevcut
olması ile amacına ulaşabilir.
Bazı tarımsal aletler;
12

13
Ekilebilir Arazi Genişliği:
Tarımsal üretimde verimliliğin
artırılması çabaları tüm
dünyada var olduğu gibi
Türkiye’de de her zaman
var olmuştur. Tarımsal üretimin
artırılmasında alternatif
yöntemlerden birisi
ekilebilir tarım arazilerinin
sınırlarını genişletmektir.
Ancak Türkiye’de de birçok
ülkede olduğu gibi ekilebilir
tarım arazileri son sınırına
gelmiş olup, tarım arazilerinin
sınırlarını genişletmek
mümkün değildir. Bu nedenle
tarımsal üretimin artırılması
ancak verimliliğin
artırılması ile mümkündür.
Sulama Olanakları: Tarımda
devamlılığı ve kararlılığı sağlayan,
bunun yanında diğer
tarımsal girdilerin etkinliğini
artıran ve birim alanda yüksek
verim sağlayan önemli
girdilerden biri de sudur. Su,
yeryüzünde hayatın kaynağıdır.
Tarımda sulama, bitkinin
ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla
karşılanamayan suyun
toprakta bitkinin kök
bölgesine gereken miktar ve
zamanda verilmesidir. Ülkemizin
birçok bölgesi kurak
ve yarı kurak iklim kuşağında
yer almakta, bu kurak
tarım alanlarında bitkilerin
yetişme dönemin-
de doğal yağışların yetersiz
olması durumunda yüksek
verim ve kalite için en uygun
yöntemle tarımsal sulama
yapılması gerekmektedir.
Islah Çalışmaları: Tarımda
üretim ve verimliliği yükseltecek
toprak, su, gübre
ve mekanizasyon kaynaklarının
yararını artıracak,
hastalık ve zararlılara karşı
bitkiyi dirençli kılabilecek
temel girdilerden biri de
tohumluktur. Sanayileşme
ile birlikte yeni tekniklerle
yapay ve doğal ortamlarda
çeşitli toprak ve iklim
13

14
koşulları için yeni çeşitler
üretilmiştir. Bölgelere göre
ıslah edilmiş çeşitlerden elde
edilen tohumlar, diğer girdilerin
yararını da artırmaktadır.
İyi nitelikli tohum kendi
başına, hububatta %20, serada
domates yetiştiriciliğinde
%400 oranında bir artış sağlayabilir.
Ortalama olarak verimi,
kalitesi ve genetik potansiyeli
yüksek tohum kullanımının,
verimi %20-25 oranında
artırdığı bilinmektedir.
Tohumluk tarımsal verimlilik
ve üretimin artırılmasında,
üretim maliyetinin düşürülmesinde
ülkemiz için en temel
ve önemli bir teknolojik
girdi durumundadır.
ROLLS ROYCE
İngiliz lüks otomobil üreticisi Rolls-Royce, İngiltere'de
solunum cihazı tedarikinin artırılmasına
katkıda bulunmak için, solunum cihazı tasarım
seçeneklerinin üretimini araştıran ve yoğun
çalışmalar yürüten 'VentilatorChallengeUK Konsorsiyumu'na
katıldığını bildirdi.
FORD
General Electric ile güç birliği
yapan Ford, 100 gün
içinde 50 bin, yeni kurulan
hat tam operatif hale geldiğinde
ise ayda 30 bin solunum
cihazı üreteceğini duyurdu.
FORMULA 1
İngiltere merkezli Formula 1
takımları 'Pit çizgisi projesi'
adı altında bir proje
başlattılar. Projede, günde
bin adet solunum cihazı
üretilmesi hedefleniyor.
Haas F1, McLaren, Mercedes,
Red Bull Racing, Racing
Point, Renault Sport
Racing ve Williams projede
yer alıyor.
14

15
2020 YILI EKONOMİK BÜYÜME TAHMİN VE
OLASILIKLARI
BÜYÜME
Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na
göre Türkiye ekonomisinin
2020 yılını yüzde 5 büyüme ile tamamlaması
bekleniyor. IMF ve
Dünya Bankası ise Türkiye'nin bu
yıl yüzde 3 büyüyeceğini öngörüyor.
ENFLASYON
Enflasyon vatandaşın en çok canını
yakan ekonomik veri! TÜİK'in açıkladığı
enflasyon rakamları ışığında
2019 yılının yüzde 12 enflasyon ile
tamamlanması bekleniyor. 2018
yılında enflasyon yıllık yüzde 20.30
çıkmıştı. Merkez Bankası'nın Aralık
2019 beklenti anketinin sonuçlarına
göre 2020 yılı aralık ayında yıllık
enflasyonun yüzde 10.07 olması
bekleniyor.
Merkez Bankası ise kurumsal olarak
yaptığı tahminde enflasyonun
2020 yılı sonunda yüzde 8.2'ye gerilemesini
bekliyor. Hazine ve Maliye
Bakanlığı tarafından açıklanan
Yeni Ekonomi Programı'nda 2020
yılı için enflasyon hedefi yüzde 8
olarak belirtildi.
IKEA
İsveçli mobilya perakendecisi Ikea,
maske ve el dezenfektanı üretimi
için harekete geçtiğini duyurdu.
15

15
FAİZ
Bu yıl temmuz ayına kadar
faizler yüksek enflasyona
paralel öyle bir seviyedeydi
ki vatandaş kredi çekmek
için bankaların yanına
bile yaklaşamıyordu.
2019 yılının Temmuz ayından
itibaren faizler enflasyonun
düşüşüne paralel
inmeye başladı. Geçen
temmuz ayında yüzde 24
faizle Merkez Bankası
bankalara borç verirken
2020 yılına yüzde 12 faizle
başladık.
Özellikle kamu bankaları
görev zararı yazma pahasına
vatandaşa uygun koşullarda
kredi sunuyor.
2020 yılı kredi çekmek isteyenlerin
biraz daha rahat
olacağı bir yıl olabilir.
Elimizdeki en güncel yıllık
enflasyon verisi kasım ayı
yıllık enflasyon rakamı.
Kasım ayında yıllık enflasyon
yüzde 10.56 çıktı.
Merkez Bankası politika
faizi ise yüzde 12!
TCMB’nin 2019’daki seri
faiz indirimlerine gelecek
yıl ara vereceği ve beklegör
politikasını benimseyebileceği
konuşulsa da,
ekonomistler 2020’de politika
faizinde 150-300 baz
puan daha azaltım bekliyor.
Böylece piyasalarda
politika faizinin 2020’de
yüzde 9,0 ila yüzde 10,5
arasında şekilleneceği öngörülüyor.
İŞSİZLİK
2019 yılında açıklanan
son işsizlik rakamına göre
eylül döneminde işsiz sayısı
önceki yılın aynı dönemine
göre 817 bin kişi
artarak 4 milyon 566 bine
yükseldi. İşsizlik 2020
yılında Türkiye'nin en büyük
makro ekonomik
problemi desek abartmış
olmayız. Genç işsiz oranımız
yüzde 26.1! Genel
işsizlik oranımız ise TÜİK
tarafından yüzde 13.8
olarak açıklandı. Hazine
ve Maliye Bakanlığı 2020
yılında işsizliğin yüzde
11.8 seviyesine ineceği
görüşünde. Bekleyip göreceğiz…
15

16
6 SORUDA BORSA
1) Borsa nedir? Oynanır mı?
Borsa en temel anlamıyla, şirketlere
dileğiniz miktar para
ile ortak olabileceğiniz bir piyasadır.
Ortak olduğunuz şirket
büyürse, kar ederse, paranız
da büyür; zarar edip küçülürse,
paranız da küçülür. O
yüzden borsa oynanmaz, şirketlere
yatırım yapılır.
Ancak tabii ki de, hiçbir analiz
yapmadan, hiçbir veriye bakmadan
yatırım yapan yatırımcılar
da vardır. Onların ki yazı
tura atmak gibidir. O yüzden
borsayı kumar olarak görürler.
(Borsa İstanbul’da Bir İşlem Salonu)
Bu tarz kimseler paralarını kısa sürede kaybetmektedirler.
Oysaki bir şirketi değerlendirip,
analiz yaparak hisselerini almanız, borsa
oynamak değil, o şirkete yatırım yapmış olmanız
ve onun kârına zararına yani o şirketin
kendisine ortak olmanız demektir.
2- Peki bu Bist100 nedir?
Bist100, Türk borsasındaki
en yüksek hacimli, en yüksek
paranın bulunduğu 100
hisse senedinden oluşan
bir endekstir. Çok yüksek
paralarla kontrol edildiği
için bu hisse senetlerinde
spekülatif hareketler yapmak
pek mümkün değildir.
O yüzden en güvenilir 100
hisse senedi de diyebiliriz.
Bu yüzden bir gösterge olarak
kabul edilip, borsayı
temsil ederler diyebiliriz.
(Aynı şekilde, Bist30 en
yüksek hacimli ilk 30 hisseyi,
Bist50 en yüksek hacimli
ilk 50 hisseyi içermektedir.
Ve Bist100; Bist30 ve
Bist50’yi kapsamaktadır.)
16

18
3- Hangi hisseler güvenlidir? Hangi hisselerden uzak durulmalıdır?
Çok yüksek hacimli hisse senetleri, yanıltıcı işlemlerin yapılması en zor hisselerdir. O
yüzden teoride yüksek hacimli hisseler çok güvenlidir. Örneğin Bist30 hisseleri. Ancak
çok güvenli olan bu şirketlerin yaptıkları iş geçmiş asırda kalmış olabileceklerinden veya
başka birçok nedenden dolayı batabilirler. O yüzden teoride değil, gerçek hayatta en güvenli
şirketler, günlük hayatta gördüğünüz, işlerinin iyi gittiğini düşündüğünüz, bu şirket
batmaz hatta çok daha büyür diyebileceğiniz şirketler güvenilir şirketlerdir.
Uzak durulması gereken şirketler ise, spekülatif dediğimiz senetlerdir. Bu şirketler pek
ciro yapamazlar ancak piyasa değerleri cirolarının 10 katına çıkmıştır. Ya her sene zarar
ederler ya da çok ufak kârlar ederler. Bu hisse senetlerinin grafiğine baktığınızda bir yıl
fiyatları 10 katına çıkmıştır, diğer 5 yıl fiyatlar yerlerdedir. O 5 yıldan sonra bir 4-5 ay daha
hisseyi canlandırıp fiyatları 5 katına çıkarırlar sonra yine gerçek değeri olan aşağılara
indirirler.
4- Borsa neye göre düşer neye göre
yükselir?
Borsada hisse senetlerinin fiyatları arz
ve talep dengesine göre oluşur. Alıcı
ve satıcıların anlaştığı en iyi fiyatta eşleşme
sağlanır ve anlık fiyat o olur. Örneğin
bir hisse senedine alıcı 5 TL veriyorsa
ve satıcı da ederinin 5 TL olduğunu
düşünüp satıyorsa, hisse senedinin
fiyatı 5 TL oluyor.
Bu örneğin, binlerce kişi tarafından, her an farklı fiyat verilerek yapıldığını düşünün.
İşte fiyatları anlık olarak bu oluşturur. Bir hisse senedinin gün içinde alıcısından çok
satıcısı varsa, hisse senedinin fiyatı düşer. Tam tersi, satıcısından çok alıcısı varsa, o
zaman da fiyatı yükselir.
Tabii Borsa İstanbul’un bir kuralı olarak, bir hissenin fiyatı gün içinde en fazla %20
yükselebilir ve en fazla %20 düşebilir. (Günümüzde virüs nedeniyle düşüşe geçen
borsada bu kural +- %10’a düşürülmüştür.)
(Amerika Borsalarının Bulunduğu
Wall Street Caddesindeki Boğa Heykeli:
Borsada boğa, fiyatlarda sürekli
yükselişi temsil eder.)
18

19
Rusya'da piyasalar düşüşle açıldı
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını
ve petrol fiyatlarında devam eden düşük
seyirle Rus rublesi ve borsasındaki
düşüş haftanın son gününde de devam
ediyor.Koronavirus salgınının artarak
yayılmaya devam etmesi ve petrol
fiyatlarında devam eden aşağı
yönlü baskı nedeniyle Rus rublesi
dolar karşısında yüzde 0,02 değer
kaybederek 74,7 seviyesine, avro karşısında
da yüzde 0,4 düşerek 80,3’e
geriledi.(24.04.2020 )
Moskova Borsası (MICEX) günün ilk
yarısında yüzde 0,8 değer kaybederek
2.578 puana düşerken, RTS endeksi
de yüzde 0,9'un üzerinde azalarak
1.086 puana kadar geriledi.
Brent petrolün varil fiyatı, haftanın
son iş gününde uluslararası piyasalarda
21,7 dolardan işlem görüyor.
Koronavirüs Tarafından Tetiklenen
Durgunluk İçin Tedavi Kolay Olmayacak
Şuanda dünya ani bir durgunluğun
içinde gibi görünüyor. Koronavirüsün
yol açtığı ekonomik bozulma, 2008 krizinden
sonra yeni yeni normal hale
gelmiş olan faiz oranları ve genişlemeyi
bozabilir. Piyasalar bugünlerde,
2008'den beri benzeri görülmemiş büyük
düşüşler kaydediyor. Milyarlarca
dolar ve pound yok oluyor. Sanki Kara
Pazartesi…
Klasik bir “ayı trendi’’ olarak başlayan
düşüş trendi, küresel talepte düşüşe,
yatırımlarda azalışa ve işsizliğe yol
açabilir.
Durgunluklar genelde bir ya da iki kıta
ile sınırlı olur. Ancak küreselleşme, göç
ve turizmin ile bu durumun değiştiğini
görüyoruz. Havayolları ve fabrikalar
kapatıldıkça, petrol fiyatı düşmeye devam
edecektir.
Böyle durumlarda insanların ekonomik
faaliyetlerini aşırı derecede baskılamamak
gerekiyor. Risk altında bile
olsa talep ve üretimi sürdürmeli. İnsanlar
ekonomik durgunluklarla da
ölür. Risk dengesi iyi değerlendirilmelidir.
19

20
5- Tamam da biz neye bakarak
hisse senedi alacağız?
Önceki soruda bahsedildiği
gibi, hissenin fiyatının yükselmesi
için, hisseye talebin
fazla olması gerekmektedir.
Peki talep nasıl fazla olur?
İnsanlara o hissenin iyi olduğunu
düşündürecek her
türlü olumlu şey ile talep
artacaktır. Bu yüzden hisse
hakkında çıkacak her olumlu
haber hissenin fiyatını
arttıracaktır
Ülkede ekonomik göstergelerin
çok iyi olması, ekonominin
sürekli büyümesi
fiyatı arttıracaktır. Yine faizlerin
inmesi, insanların
paralarını bankadan çekip
borsa ve dolara yatırmasından
dolayı hisse senedi
fiyatlarını arttıracaktır. Ayrıca
faizlerin düşmesi, şirketin
daha rahat borçlanabileceğini
ve daha az faiz
ödeyeceğini, karlılığının ve
büyümesinin artacağını
gösterir.
Hisse senedinin değerinin
yükselmesi şirketin değerinin
yükselmesidir demektir
aslında. Şirket yıllık
üretimini arttırması,
maliyetlerini azaltması,
yeni buluşlar yapması gibi
hasılatını ve cirosunu
arttıracak her şey hisseyi
olumlu etkileyecektir. Bu
durumların tam tersleri
ise olumsuz olarak etkileyecektir.
6- Bir hissenin kaç para edeceğini nasıl
anlarız?
Bunu anlamanın en iyi yolu şirketin finansal
tablolarına kısaca bir göz gezdirmektir.
Bu konuda hiçbir bilginiz olmasa
bile, hasılat, kar, aktifler ve borçluluk
gibi temel kriterlere birkaç dakikanızı
ayırmanız yetecektir.
(Wall Street’te Bir İşlem Salonu)
En çok kullanılan yöntemlerden biri; şirketin
yıllık cirosu, şirketin piyasa değerine
hemen hemen eşit olmalıdır. Eğer
piyasa değeri, cironun 2-3 katına çıktıysa
ve şirket dünyayı değiştirecek bir buluş
vs. yapmadıysa, yüksek ihtimalle
spekülatif bir şirkete bakıyorsunuz demektir
Tabi bu yöntem, bazı üretim yapmayan, sadece ticaret ile işleyen şirketlerde geçerli olmayacaktır.
Ayrıca inovatif şirketler de, henüz ürününü geliştirme aşamasında olduğundan
ondan para kazanamaz. O yüzden bu tarz yatırım şirketlerinde de bu hesaplama
mantıklı olmayacaktır. Bu tarz şirketlerde; faaliyet karı x10 yönetimini kullanabilirsiniz:
20

21
Şirketin yıllık faaliyet karını öğrenin. Bunu 10 ile çarpın. (10 yılda edeceği değer). Bu değer,
şirketin anlık piyasa değeri ile yakın ise, o anki fiyat mantıklı bir fiyattır. Eğer piyasa
değeri, bu değerin çok üstündeyse, o anda hisse fiyatı çok pahalı demektir.
Bunların yanında, şirketlerin aktifleri yükümlülüğünden fazla olması önemlidir. Bu, şirketin
borcundan çok malının olduğunu gösterir. Bu da, şirketin kolay kolay batmayacağının
bir göstergesidir.
2019 TCMB Alınan Politika Kararları
Kararlar
16 Ocak repo
ihale faiz düzeyinin
%24’te
sabit tutulması
6 Mart repo
ihale faiz düzeyinin
%24’te
sabit tutulması
25 Nisan repo
ihale faiz düzeyinin
%24’te
sabit tutulması
12 Haziran
repo ihale faiz
düzeyinin %
24’te sabit
tutulması
25 Temmuz
repo ihale faiz
düzeyinin %
24’ten %
19,75’e indirilmesi
12 Eylül repo
ihale faiz düzeyinin
%
19,75’ten %
16,50’ye
indirilmesi
24 Ekim repo
ihale faiz düzeyinin
%
16,50’den %
14’e indirilmesi
12 Aralık repo
ihale faiz düzeyinin
%14’ten
%12’ye indirilmesi
1hafta
öncesi
dolar
fiyat
1hafta
sonrası
dolar
fiyat
1hafta öncesi
bist 100 değer
1hafta sonrası
bist 100 değer
5,48 5,33 91.687,04 101.801,42
5,33 5,46 103.266,58 103.304,08
5,79 5,96 96.861.42 93.946,08
5,72 5,80 93,809,09 94,244,06
5,62 5,56 101.566,25 99.679,44
5,69 5,72 100.278,37 100.338,77
5,79 5,71 91.890,23 98.698,03
5,75 5,94 108.658,98 110.599,43
Politika kararları, dolar ve
bist100 değerleri arasında
nedensellik ilişkisi görülmektedir.
Uygulanan toplam 8
kararın yarısında repo ihale
faiz düzeyi sabit tutulmuş,diğer
yarısında ise kademeli
olarak düşürülmüştür.
Bu değerler ele alındığında;
faiz düştüğünde, borsa değeri
ve dolar artar, faiz yükseldiğinde
ise tam tersi borsa
da dolar da düşer. Ancak bu
genelleme bazı durumlarda
işlemeyebiliyor. Örneğin kötü
gelen enflasyon, işsizlik veya
büyüme rakamlarına rağmen,
alınması gereken kararların
tersi alınmasıyla (faizin
düşürülmesi) bu durum işlemez.
Diğer bir yandan, doların
sadece Türk piyasası tarafından
değil, dünya piyasası
tarafından, FED tarafından
da etkilenmesinden dolayı
bu durumda değişiklikler
olabiliyor.FED’in doları düşürecek
bir karar almış olması
ile, ülkemizde uygulanan faiz
düşürme politikasına rağmen
doların değeri düşecektir.
21

HAZIRLAYANLAR
YILDIRAY ŞAHİN - 0502160244
İHSAN YILDIRIM - 0502160452
AYKUT SAYLAN - 0502160406
ÖZKAN BERBER - 0502160458
ALİ BULDUM - 0502160262
FATİH TANVERDİ - 0502160460
MERT KARAKURUM - 0502160260
Taksim Sütiş
Sponsorluk veren kişi numarası : 0505 335 76 60
Sponsorluğu veren kişinin görevi : Restoran Şefi Mustafa Bey