Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
25
Sefer - i İdrak
Taşrada görev yapan bazı Defterdarların
kapı kethüdâları haricinde
“Kethüdâ-yı Defterdar”
adında yardımcıları da bulunurdu
bunlar mali işler ile ilgilenirdi.
Kethüdâlar maaş ile çalışmakta
bunun yanında “Atiyye” (Bahşiş)
de alırlardı. Bu kişiler görevlerinde
ki başarısına göre daha üst
memuriyete atanırlar ve çeşitli
nişanlar alırlardı. Bağlı oldukları
kuruma göre itibar ve caza
görürlerdi.
XVII ve XVIII. yüzyıllarda kaza
yöneticileri arasında kethüdâlar
önemli yere sahipti. Şehirlerde
Sancak Vekilliği görevi yapan
voyvodaların da birer vilayet
Kethüdâsı olarak bilinen yardımcısı
bulunurdu. Bu kişiler “Şehir
Kethüdası” olarakta bilinmekteydi.
Şehir kethüdâları halkın
hizmetlerini gidermek için
seçilirlerdi.
XVII. yüzyılda Şehir kethüdâları
sadece tüccar ve seçkin esnaftan
değil Askeri sınıf üyelerinden
ve şehir âyanlarından da seçilmekteydi.
Şehir âyanları 1735
yılında Bâbıâli tarafından lağvedilince
yerlerini secimle gelen
kethüdâlara bırakmıştı.
Şehir kethüdâlarını halk serbest
bir şekilde seçmekteydi. Daha
sonra önemli konuma gelen
Şehir kethüdâları şehrin vergi,
iltizam ve memur tayinlerinde de
etkili olmuştur. Bu hizmetleri yaptığı zaman kendisine “kethüdâiyye” adı verilen ücret ödenirdi.
Göçebe aşiretlerin, Gayrimüslim cemaatlerin aşiret/cemaat kethüdaları da vardı. Atamaları
bağlı bulundukları aşiretin beyi tarafından yapılırdı. Esnaf kethüdâları Lonca’yı devlete karşı
temsil etmek, haksız rekabeti önlemek gibi görevleri bulunmaktaydı. Gayrimüslim esnafın
kethüdâlarının görevi ise “Cizye” vergisini toplamaktı. Esnaf kethüdâlar muhtemel olarak bir
yıllığına seçilirler ve görevleri bittiğinde yeniden seçilme şansları bulunurdu. Esnaf kethüdâları
diğer adıyla esnaf Kâhyalarının bulunduğu kurul tarafından seçilen kişiye “Kâhyabaşı”
denirdi.
Kethüdâ unvanı 1826 yılından itibaren yapılan yenilikler ile beraber zamanla terk edilmiştir.
Muhammed DENİZ