GAPŞehir 6. Sayı
GAP Şehir Dergisi; 6. sayısıyla ve dopdolu içerikleriyle huzurlarınızda olmayı sürdürüyor GAP Şehir Dergisi; 6. sayısıyla ve dopdolu içerikleriyle huzurlarınızda olmayı sürdürüyor
Resim 8ŞANLIURFA | İlk yerleşiklerin görsel hafızası “Sayburç Kabartmaları”Güneydeki höyük daha iyikorunmuşSayburç köyündeki diğeryerleşim, diğerinden 60-70 mkadar güneydedir. Buradakihöyük, etekleri haricinde modernyapılaşmadan çok etkilenmemiş,bu nedenle daha iyi korunmuştur.Yeni başlayan kazı çalışmalarındabitişik düzende oval ya da apsislibir plana sahip yapılar açığaçıkarılmıştır. Ortalama 20metrekare boyutlarındaki yapılar,daha çok konut görünümündedir.Bu bakımdan kuzeyde özelyapıların güneyde ise olasılıklakonut niteliğindeki yapılarınbulunduğu bir yerleşimden sözetmek olasıdır.Yapılar, yuvarlaktan dörtgenegeçiş sürecini yansıtıyorYine ana kaya üzerine inşa edilenbu yapılar mimarlık tarihindekiönemli gelişmelere ilişkinayrıntılar içermektedir. İnsanınyerleşik yaşama geçiş sürecinde,ilk inşa edilen yapılar yuvarlakplanlıdır. Yuvarlak doğal biroluşumdur ve ilk yapılar yuvarlakolarak inşa edilmiştir. Daha sonraözellikle iç mekanlarınbölümlenmesi sırasında köşeliduvar yapımı bulunmuş vezaman içinde yuvarlağa oranladaha avantajlı olan dörtgen planageçilmiştir. Sayburç'taki yapılar,yuvarlaktan dörtgene geçişsürecini yansıtıyor olmalıdır. Aynışekilde olasılıkla duvarlarınmukavemetini artıran payandakullanımının ilk örneklerine yineburada rastlanmaktadır. Yuvarlakve dörtgen duvarlarınbirleşiminden oluşan ve mekâniçlerine eklenen payandalarladesteklenen Sayburç yapıları, bubakımdan mimarlık tarihindekiönemli gelişmelere dair ayrıntılıbilgiler içermektedir.Göbeklitepe ve Karahantepe gibibilinçli bir şekilde gömülmüşSayburç, tarihöncesi dönemdekiözel yapılar ile mimaride izlenenönemli gelişmelere ilişkinayrıntıların yanı sıra döneminsanının çok fazla bilinmeyengündelik yaşamı hakkında dabilgi verecek bir yerdir. Ayrıca,bölgede daha çok özel yapılardanbildiğimiz bazı unsurların, dahaküçük ve olasılıkla konut olarakkullanılan yapılarda da devamettiğini göstermektedir.Sayburç'taki yapılardan genişçeaçılmış olan 3 tanesininmerkezine birer dikilitaşyerleştirilmiştir. İki dikilitaşınboyun kısmında verev çizgiler, belkısmında ise birbirine44Resim 4
kavuşturulmuş parmaklar, dahaalta da bele bağlanmış bir giysiya da kuşağı anımsatan betimlerbulunmuştur. Buradaki yapılarınkonut olarak kullanıldığı henüztam olarak kanıtlanamamışolmakla birlikte, insan biçimlidikilitaşların, daha küçük ve özelyapı niteliği taşımayanmekanlarda bulunması dikkatçekicidir. Yine hem Göbeklitepehem de Karahantepe'deki özelyapılar gibi, buradakiler dedoldurularak kapatılmıştır. Küçüktaşlardan oluşan bir dolgu iledoldurulan mekanlar bilinçli birgömme sürecini yansıtmaktadır.Henüz ilk araştırma olmasınarağmen çok önemli sonuçlaraulaşıldıSayburç yerleşimindekiaraştırmalar henüz ilk yılında bilebölgedeki ilk yerleşik toplumlaradair yeni sonuçlar vermiştir.2021 yılı çalışmalarınıngerçekleşmesini sağlayan KültürBakanlığı ve Müzeler GenelMüdürlüğü ile İl Kültür ve TurizmMüdürlüğüne, Şanlıurfa ArkeolojiMüzesi Müdürü Celal Uludağ'adestekleri için çok teşekkürederiz. Çalışmalarımızın enbüyük destekçisi kuşkusuzŞanlıurfa Valiliği ile KaraköprüBelediyesi olmuştur. Bubakımdan Sayın Vali AbdullahErin ile Karaköprü BelediyeBaşkanı Metin Baydilli'ye ayrıcaçok teşekkür ederiz. Yoğunburçailesi ile Sayburç köyü sakinlerineise misarperverliklerinden dolayıminnettarız.ResimlerResim 1. Sayburç köyü (Fotoğraf: SayburçProjesi Arşivi)Resim 2. Kuzey kazı alanı, tarihöncesi dönemyerleşiminin eteklerinde olasılıkla RomaDönemi'nde açılan bir taş ocağı bulanmaktadır.(Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)Resim 3. Sayburç kazı alanı güneydoğudan(Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)Resim 4. Sayburç'taki arkeolojik araştırmalarSayburç köylüleri ile birlikte çalışarakgerçekleşmiştir. (Fotoğraf: Sayburç ProjesiArşivi)Resim 5. Anakaraya oyulu yapı, üzerindeki köyevleri nedeniyle ancak kısmen kazılabilmiştir.(Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)Resim 6. Binadan genel görünüm (Fotoğraf:Sayburç Projesi Arşivi)Resim 7. Sayburç Kabartmaları. Çukur tabanlıyapının kuzeyindeki sekinin ön yüzündekibetimler, bu dönemden bilinen insan vehayvan gürlerin birlikte resmedildiği, bölgedebilinen ve sahne bütünlüğü olan ilk gürdizisidir. (Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)(Fotoğraf Bekir Köşker)Resim 8. 2021 kazıları İstanbul ve TrakyaÜniversitesi arkeoloji öğrencileriyle ŞanlıurfaArkeoloji Müzesi uzmanlarından MüslümDemir'in özverili çalışmalarıyla gerçekleşmiştir.(Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)Resim 9. Karaköprü Belediyesi çalışmalaradestek olmaktadır. Kazılar sırasında BelediyeBaşkanı Metin Baydilli alanı ziyaret ederekbilgi almıştır. (Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)Resim 10. Anakaya oyulu yapı içindeki çalışma(Fotoğraf: Sayburç Projesi Arşivi)Resim 11. Alandaki köy evlerinin sahibi olanYoğunburç ailesinin misarperverliğiçalışmaların başarıyla gerçekleşmesine büyükkatkı sağlamıştır. (Fotoğraf: Sayburç ProjesiArşivi)Resim 12. Güney kazı alanındaki yuvarlak veapsisli yapılar, daha çok konut olarakkullanılan ve gündelik yaşama ışık tutacaközelliklere sahiptir. (Fotoğraf: Sayburç ProjesiArşivi)Resim 13. Payandalarla desteklenmiş duvarlarıolan yapıların içine T biçiminde, sitilizeinsanları temsil eden dikili taşlaryerleştirilmiştir. (Fotoğraf: Sayburç ProjesiArşivi)Resim 14. Şanlıurfa Valisi Abdullah ErinResim 9Resim 5Sayburç'taki kazı çalışmalarına özel ilgigöstermiş, ayrıca Şanlıurfa Neolitik ÇağAraştırma Projesinin en büyükdestekçilerinden biri olmuştur. (Fotoğraf:Sayburç Projesi Arşivi)ŞANLIURFA | İlk yerleşiklerin görsel hafızası “Sayburç Kabartmaları”45
- Page 1 and 2: GAP ŞehirKültür • Şehir ve Tu
- Page 6 and 7: 1434Zeugma Mozaik MüzesiPandemi ö
- Page 8 and 9: Veysel POLATbaşlarkenıymetli yaza
- Page 10 and 11: KÜLTÜREvliya ÇelebiVE URFA EFSAN
- Page 12 and 13: ŞANLIURFA | Evliya Çelebi ve Urfa
- Page 14 and 15: ŞANLIURFA | Evliya Çelebi ve Urfa
- Page 16 and 17: KÜLTÜRPerre Antik Kenti'nde1600 y
- Page 18 and 19: KÜLTÜRGAZİANTEP | Zeugma Mozaik
- Page 20 and 21: KÜLTÜRHamaç Höyük'teOrta Çağ
- Page 22 and 23: KÜLTÜRBirKentlininHakları...ŞAN
- Page 24 and 25: ŞANLIURFA | Bir Kentlinin Hakları
- Page 26 and 27: ŞEHİRŞANLIURFA AYAKKABI ÜRETİM
- Page 28 and 29: Şanlıurfa'da yeni bir ekosistemol
- Page 30 and 31: ŞEHİRKızılay MeydanıPROJE YARI
- Page 32 and 33: ŞANLIURFA |28MEYDANIN İSMİNİ VA
- Page 34 and 35: ŞEHİRTarihi hanlarGün yüzüne
- Page 36 and 37: H lvanlı GençlerKütüphaneler ne
- Page 38 and 39: KÜLTÜRUrfalı Bir ŞairMehmet Rag
- Page 40 and 41: ŞANLIURFA | Urfalı Bir Şair: Meh
- Page 42 and 43: ŞEHİRSuleymansahGençlik Merkezi'
- Page 44 and 45: ŞEHİRYarı Ol mp kYüzme HavuzuA
- Page 46 and 47: KÜLTÜRŞANLIURFA | İlk yerleşik
- Page 50 and 51: SayburçB z m ç n çok önemlSaybu
- Page 52 and 53: ŞEHİRBa ani Bilim MerkeziÖğrenc
- Page 54 and 55: El emeği halılarBüyük lg görü
- Page 56 and 57: KÜLTÜRÇölŞANLIURFA | Şanlıur
- Page 58 and 59: ŞEHİRGöbekl tepe2021'de yen b r
- Page 60 and 61: ŞEHİRİbrah m TatlısesKültür M
- Page 62 and 63: ŞEHİR“Büyük Kalkınma Hamlesi
- Page 64 and 65: ŞEHİRBeklenen İmzalar AtıldıHa
- Page 66 and 67: KÜLTÜR“Kamuoyunda 28 Şubat dar
- Page 68 and 69: ŞANLIURFA | Duyumsamak (İbrahim H
- Page 70: simaya benzetiyorum. Bircaddeyi, so
- Page 73 and 74: Birçok devletin tarihikalıntılar
- Page 75 and 76: büyük Sin Tapınağı'nın ve Sab
- Page 77 and 78: içinde bıraktı. Göbeklitepe; ta
- Page 79 and 80: kapsamında 9 ilimizi tek bir çat
- Page 81 and 82: TARİHİ VE DOĞALGÜZELLİKLER BAK
- Page 83 and 84: MARAKEŞFas'ın en popüler şehrid
- Page 85 and 86: DİYARBAKIR | Yedikardeş Burcu Yen
- Page 87 and 88: DİYARBAKIR | Fiskaya Cam Teras Hiz
- Page 89 and 90: DİYARBAKIR | Doğa ve Tarihe Yür
- Page 91 and 92: DİYARBAKIR | Diyarbakır’ın İ
- Page 93 and 94: DİYARBAKIR | İnanç Destinasyonu
- Page 95 and 96: DİYARBAKIR | Şehirleri Anlamak Ve
- Page 97 and 98: DİYARBAKIR | Şehirleri Anlamak Ve
Resim 8
ŞANLIURFA | İlk yerleşiklerin görsel hafızası “Sayburç Kabartmaları”
Güneydeki höyük daha iyi
korunmuş
Sayburç köyündeki diğer
yerleşim, diğerinden 60-70 m
kadar güneydedir. Buradaki
höyük, etekleri haricinde modern
yapılaşmadan çok etkilenmemiş,
bu nedenle daha iyi korunmuştur.
Yeni başlayan kazı çalışmalarında
bitişik düzende oval ya da apsisli
bir plana sahip yapılar açığa
çıkarılmıştır. Ortalama 20
metrekare boyutlarındaki yapılar,
daha çok konut görünümündedir.
Bu bakımdan kuzeyde özel
yapıların güneyde ise olasılıkla
konut niteliğindeki yapıların
bulunduğu bir yerleşimden söz
etmek olasıdır.
Yapılar, yuvarlaktan dörtgene
geçiş sürecini yansıtıyor
Yine ana kaya üzerine inşa edilen
bu yapılar mimarlık tarihindeki
önemli gelişmelere ilişkin
ayrıntılar içermektedir. İnsanın
yerleşik yaşama geçiş sürecinde,
ilk inşa edilen yapılar yuvarlak
planlıdır. Yuvarlak doğal bir
oluşumdur ve ilk yapılar yuvarlak
olarak inşa edilmiştir. Daha sonra
özellikle iç mekanların
bölümlenmesi sırasında köşeli
duvar yapımı bulunmuş ve
zaman içinde yuvarlağa oranla
daha avantajlı olan dörtgen plana
geçilmiştir. Sayburç'taki yapılar,
yuvarlaktan dörtgene geçiş
sürecini yansıtıyor olmalıdır. Aynı
şekilde olasılıkla duvarların
mukavemetini artıran payanda
kullanımının ilk örneklerine yine
burada rastlanmaktadır. Yuvarlak
ve dörtgen duvarların
birleşiminden oluşan ve mekân
içlerine eklenen payandalarla
desteklenen Sayburç yapıları, bu
bakımdan mimarlık tarihindeki
önemli gelişmelere dair ayrıntılı
bilgiler içermektedir.
Göbeklitepe ve Karahantepe gibi
bilinçli bir şekilde gömülmüş
Sayburç, tarihöncesi dönemdeki
özel yapılar ile mimaride izlenen
önemli gelişmelere ilişkin
ayrıntıların yanı sıra dönem
insanının çok fazla bilinmeyen
gündelik yaşamı hakkında da
bilgi verecek bir yerdir. Ayrıca,
bölgede daha çok özel yapılardan
bildiğimiz bazı unsurların, daha
küçük ve olasılıkla konut olarak
kullanılan yapılarda da devam
ettiğini göstermektedir.
Sayburç'taki yapılardan genişçe
açılmış olan 3 tanesinin
merkezine birer dikilitaş
yerleştirilmiştir. İki dikilitaşın
boyun kısmında verev çizgiler, bel
kısmında ise birbirine
44
Resim 4
Change language