Pazar // Shuk. İstanbul ve Tel Aviv'in pazarlarına yolculuk

Samatya Pazarı
Bazen yiyecekler insanlar hakkında tarih kitaplarından fazlasını
anlatır. Tarihçiler sessiz kaldığında mutfak dünyasından
insanlar hikâyeyi canlı tutmaya yardım eder. Marcel Proust’un
başyapıtı Kayıp Zamanın İzinde’de bir madeleine nostaljiyi
ve anıları tetikler. Yiyeceklerin geçmişin tıkanıklığını açma ve
kayıp dünyaların parçalarını yeniden derlemeye yardım etme
gibi bir gücü vardır. Aynı zamanda güncel sosyal gerçekliği,
bilim insanları ve araştırmacılar henüz tanımlamamışken açığa
çıkarır. Pazarlar mahalleleri anlamak ve karmaşık nüfuslarını
tanımak için doğru yerlerdir.
30
Samatya Pazarı
İstanbul’un Avrupa yakasındaki Fatih’in mahallelerden biri
olan Samatya, Kumkapı ve şehrin eski duvarları arasında
Marmara Denizi kıyısında yer alır. Neredeyse deniz kıyısındadır
(denizden Kennedy Caddesi ile ayrılır) ve yokuşları Rum,
Ermeni ve Müslümanların tarihi yapıları Surp Kevork, Ağa
Hamamı, Ayios Minas Kilisesi, Surp Anarad Higutyun Kilisesi
ve Mirza Baba Tekkesi'nin etrafındaki kıvrımlı sokaklardan
yükselir. Samatya’nın tarihinin bir yanı semtin isminde hayat
bulmuştur, Yunancada “kum” anlamındaki psamathos’dan
gelmektedir. Burası daha önce, tarihi Konstantinopolis’e
dayanan bir Rum balıkçı yerleşkesiydi. Fatih Sultan Mehmet,
Ermenileri Anadolu’dan getirip buraya yerleştirdi. Ermeniler
gümüş ve altın üretiminde becerikli profesyonellerdi ve padişah
onları ekonomik nedenlerle yakınında tutmak istiyordu.
Samatyalı pek çok demirci ve gümüş ustasının Kapalı Çarşı’da
dükkânı vardı. Dünyaca ünlü metal zil imalatçısı Zildjian
ailesinin kökleri Samatya’dadır. 17. yüzyılda Avedis Zildjian,
Sultan II. Osman’ın nazarındaki Ermeni metal ustası ve
simyacıydı. Birçok Samatya Ermenisi, Rum ve Müslümanlarla
birlikte çalışarak balıkçılığı meslek edindi.