p17h2g1g9g1ndmk9g32q1q1gf9a4.pdf
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
sayfa 23 | 10 ocak 2013 | gelecek<br />
Futbola ara verilen bu dönemde, biz de futbol ekonomisine değindik.<br />
Futbol Ekonomisi<br />
Liglere İngiltere dışında bütün ligler<br />
ara verdi. Gerçi gazete çıktığında İspanya<br />
ve İtalya’da ligler başlamış olacak<br />
ama sonuçta bütün ligler şu anda<br />
transfer dönemini yaşamakta. Bol sıfırlı<br />
sayılar havada uçuşuyor, gazetelerin<br />
manşetlerinde kulüpler efsanevi<br />
transferleri bitiriyor. Paranın, tanrısal<br />
özellikler kazandığı bu sektörde<br />
küçük çapta da olsa futbol ekonomisine<br />
girelim dedik.<br />
Öncelikle, bugün dünyada var olan<br />
kulüplerin %90’dan fazlası borç batağının<br />
içinde. Bunun nedeni ekonomistlere<br />
göre çeşitli. Kimine göre,<br />
yanlış transferler, kimine göre yönetimdeki<br />
hatalar. Ama bu nedenler sonucu<br />
değiştirmiyor. Yine de kulüpler<br />
bu borçlara rağmen yaşamaya devam<br />
ediyor. Tüm bu borçlara rağmen günümüzde<br />
futbol büyük sermayedarların<br />
karnını doyurmaya da devam<br />
ediyor.<br />
Finansal Fair-Play<br />
Bu gidişe UEFA, Avrupa çapında bir<br />
Kulüplerin transfer harcamaları<br />
Kulüp Harcama (milyon avro)<br />
Paris St. Germain 147<br />
Chelsea 100<br />
Zenit 95<br />
Bayern Münih 70<br />
Tottenham 68<br />
Manchester United 64<br />
Manchester City 61<br />
Juventus 52<br />
Inter 46<br />
Arsenal 43<br />
dur demek için Finansal Fair-Play<br />
duvarını ördü. Bu proje ile birlikte<br />
UEFA, büyük balığın küçük balığı<br />
yuttuğu bu kirli havuzu temizleme<br />
niyetinde. Bosman Kuralları ile gelen<br />
bonservisi biten futbolcunun kulübüne<br />
hiçbir para kazandırmadan serbest<br />
kalması kuralı futboldaki yapıyı altüst<br />
etmişti. Bu kurallar sonrasında genç<br />
futbolcular sözleşmeleri bittiğinde<br />
kulübüyle bağını tamamen kopartmış,<br />
böylece büyük kulüpler efsanevi<br />
para teklifleri ile futbolcuları transfer<br />
edebilmeye başlamıştı. UEFA bunun<br />
önüne geçmek için futbola futbol dışından<br />
gelen parayı yasaklama kararı<br />
aldı. Böylece yeni El-Khelaifi, Abramovich<br />
gibi kravatlı kodamanların<br />
doğmasını engellemeyi düşünüyor.<br />
Bu kurallar ile artık Malaga, Paris<br />
Saint Germain, Chelsea, Manchester<br />
City gibi kulüpler şuan topun ağzındalar.<br />
Örneğin, futbola en çok dışarıdan<br />
para aktaran kulüplerden biri<br />
olan Malaga’nın ipi UEFA tarafından<br />
çekildi ve Malaga önümüzdeki yıl<br />
Avrupa’da olmayacak. PSG, Chelsea<br />
gibi kulüpler de aynı<br />
durumla karşılaşacaktır.<br />
Finansal Fair-Play’in<br />
diğer kuralları ise çok<br />
basit. Kulüplerin, futbolculara,<br />
kamu idarelerine<br />
ve futbolcu<br />
transferinden dolayı<br />
diğer kulüplere geçmiş<br />
borcu olmayacak. Hiçbir<br />
yöneticinin kulüpten<br />
alacağı olmayacak.<br />
Kulüp kendi kaynakları<br />
ile dönecek. Yöneticiler<br />
kendi cebinden<br />
kulübe para aktarmayacak.<br />
Gelir-gider den-<br />
gesi korunacak ve hiçbir kulüp gelirinden<br />
fazla para harcayamayacak.<br />
Futbolcuların maaşı hiçbir şekilde<br />
gelirin yüzde 70’ini geçemeyecek.<br />
Bu kurallar ile UEFA tam anlamıyla<br />
90’ların dev patronlarının olmadığı<br />
futbola asla geri dönemeyecek ama<br />
büyük oranda tek dişi kalmış sermayeyi<br />
dizginleyebilecek. En azından<br />
öyle görünüyor. Ancak bu kuralları<br />
delmenin de yolu yok değil. Örneğin,<br />
Katarlı sermayedar Nasser El-Khelaifi<br />
şu ana kadar PSG’ye 253 milyon avro<br />
aktardı. El-Khelaifi bu duvarı göstermelik<br />
kurduğu<br />
sponsorluk<br />
şirketi<br />
ile delmeyi<br />
başardı<br />
ve UEFA<br />
ile durumuberabere<br />
yaptı.<br />
El-Khelaifi<br />
önümüzdeki<br />
yıl<br />
PSG’ye 400<br />
milyon avro daha aktarmayı düşündüğünü<br />
açıkladı. Ancak herşeye rağmen,<br />
PSG bu parayı futbolcu maaşlarında<br />
kullanamayacak. Mesela bugün<br />
Arsenal’in eski stadı olan Highsbury<br />
bir rezidans olarak faaliyet gösteriyor<br />
ancak Arsenal buranın parasını<br />
transferde kullanamıyor.<br />
Türkiye’de bu kurallara takılan iki<br />
kulüp Galatasaray ve Trabzonspor.<br />
Trabzonspor gelirinden fazlasını futbolculara<br />
ayırırken, Galatasaray’da<br />
futbolculara ayırılan oran %90 civarında.<br />
Beşiktaş’ta ise ‘feda’ işe yaradı.<br />
Futbolcu giderlerini de inanılmaz<br />
derecede aşağıya çekmeyi başardı.<br />
Geçtiğimiz sezon 120 milyon TL’nin<br />
üzerinde para ödeyen Beşiktaş, bu<br />
sezon yaklaşık olarak 75-80 milyona<br />
düşürerek bu maliyeti 50 milyon<br />
TL azalttı. Fenerbahçe ise gelirinin<br />
yüzde 45’ini futbolculara ayırıyor ve<br />
bu duvarın üstünde kalıyor. Anadolu<br />
kulüpleri ise halka arzını gerçekleştirmedikleri<br />
için onların finansal<br />
yapılarına bakmak<br />
spor<br />
Liglerin Seyirci Ortalamaları<br />
mümkün değil.<br />
Lig Ortalama<br />
Bundesliga 42.510<br />
Premiere League 34.151<br />
La Liga 28.526<br />
Seria A 24.957<br />
Süper Lig 9.200<br />
Stadyumlar<br />
Futbol ile sermayenin buluşması gerçekleşmeden<br />
önce futbolun en büyük<br />
geliri stadyumlardan gelmekteydi.<br />
Bugün de stadyumlardan gelse de artık<br />
biletlerden değil, reklamlardan geliyor.<br />
Örneğin Galatasaray, yeni stadı<br />
Ali Sami Yen Spor Kompleksi’nin<br />
adını Türk Telekom şirketine 100<br />
milyon avroya 10 yıllığına kiraladı.<br />
Yine Beşiktaş Spor Kulübü ise İnönü<br />
Stadyumu’nu 5.4 milyon avro karşılığında<br />
Fiyapı’ya<br />
kiralamıştı.Bunların<br />
dışında, reklam panolarını,<br />
stadyum içi<br />
kafe işletmelerini,<br />
bölüm bölüm tribünlerin<br />
isim haklarını<br />
(Şükrü Saraçoğlu<br />
Migros Tribünü, Türk<br />
Telekom Arena Pegasus<br />
Tribünü gibi) kiralayarak<br />
kulüplerin<br />
şirketlerden aldıkları<br />
geliri artıyor.<br />
Buna karşılık kulüplerin nostaljik gelirleri<br />
olan biletlerde ise artış söz konusu<br />
olsa da Türkiye halen Avrupa’nın<br />
en çok seyirci toplayan 10. ülkesi.<br />
Avrupa’da en çok seyirciyi 42.600 kişiyle<br />
Almanya çekiyor. İkinci sırada<br />
35.300 kişiyle İngiltere ve 3. sırada 28<br />
bin kişiyle İspanya geliyor. Türkiye,<br />
maça seyirci çekmede 11 bin kişiyle<br />
10. sırada. Üzerimizdeki ülkelerden<br />
biri ise bize göre çok düşük bir nüfusa<br />
sahip olan İsviçre. Ortalama bilet<br />
fiyatlarımız ise 34 avro ve bu alanda<br />
Avrupa üçüncüsüyüz. Türkiye’de ailecek<br />
gidilecek bir futbol müsabakasında<br />
harcanacak para ortalama 100-200<br />
TL arası. Bu da orta halli bir aile için<br />
devasa bir rakam. Hal böyle olunca,<br />
daha uzunca bir süre Avrupa 10.su<br />
olmaya devam edeceğiz gibi görünüyor.<br />
Kulüpler formalarını, stadyumlarını,<br />
nostaljiye ait neyleri varsa satmaya,<br />
kiralamaya devam ediyorlar. Biz futbolseverlere<br />
ise bu duruma tepki göstermekten<br />
başka birşey düşmüyor.