obliczenia hydrauliczne przewodów z tworzyw sztucznych - PipeLife
obliczenia hydrauliczne przewodów z tworzyw sztucznych - PipeLife
obliczenia hydrauliczne przewodów z tworzyw sztucznych - PipeLife
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
CZESC<br />
TECHNICZNA<br />
1. CHARAKTERYSTYKA<br />
MATERIA£OWO -TECHNICZNA<br />
2. OBLICZENIA<br />
RUROCI¥GÓW<br />
2.1. OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
PRZEWODÓW Z TWORZYW<br />
SZTUCZNYCH<br />
2.2. OBLICZENIA STATYCZNO-<br />
-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR<br />
3. TECHNOLOGIA<br />
BUDOWY RUROCI¥GÓW<br />
3.1. TRANSPORT, SK£ADOWANIE<br />
I PRZENOSZENIE RUR<br />
3.2. ROBOTY ZIEMNE<br />
4. UK£ADANIE I MONTA¯<br />
RUROCI¥GÓW<br />
4.1. WARUNKI OGÓLNE<br />
4.2. MONTA¯ RUR Z PVC<br />
O G£ADKICH ŒCIANKACH<br />
4.3. MONTA¯ PRZEWODÓW<br />
Pragma®<br />
4.4. MONTA¯ PRZEWODÓW Z PE<br />
4.5. WZMOCNIENIE<br />
I ZABEZPIECZENIE PRZEWODÓW<br />
4.6. MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
4.7.<br />
4.8.<br />
ODBIORY ROBÓT,<br />
PRÓBY SZCZELNOŒCI<br />
TECHNOLOGIA<br />
ROBÓT DRENARSKICH
1. CHARAKTERYSTYKA<br />
MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
WYROBÓW<br />
Z TWORZYW SZTUCZNYCH
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
1. CHARAKTERYSTYKA SUROWCÓW I PRODUKTÓW<br />
Do produkcji swoich wyrobów Pipelife<br />
stosuje <strong>tworzyw</strong>a sztuczne termoplastyczne<br />
z dwóch grup:<br />
1.Poliwinylowych – Polichlorek winylu<br />
(PVC).<br />
2.Poliolefin:<br />
Polichlorek winylu PVC<br />
Jest to produkt polimeryzacji<br />
chlorku winylu otrzymywanego z przerobu<br />
acetylenu lub etylenu.<br />
Do produkcji rur stosowany jest<br />
nieplastyfikowany polichlorek winylu<br />
PVC – U. PVC bez dodatku plastyfikatorów<br />
jest twardy, niepalny, odznacza<br />
siê du¿¹ odpornoœci¹ chemiczn¹<br />
i ma znakomite w³aœciwoœci<br />
mechaniczne i dielektryczne.<br />
Polietylen PE<br />
Polietylen otrzymywany jest przez<br />
polimeryzacjê etylenu. Surowcem do<br />
produkcji rur PE jest homogeniczna<br />
mieszanina granulatu polietylenowego<br />
z dodatkiem antyutleniaczy, stabilizatorów<br />
i pigmentów.<br />
Polietylen jest <strong>tworzyw</strong>em o znacznej<br />
udarnoœci i elastycznoœci, bardzo dobrych<br />
w³aœciwoœciach chemicznych i dielektrycznych.<br />
Polipropylen PP<br />
Polimery (zwi¹zki wielkocz¹steczkowe)<br />
otrzymywane s¹ w wyniku reakcji<br />
monomerów (organicznych zwi¹zków<br />
o ma³ej masie cz¹steczkowej. W przypadku,<br />
gdy wystêpuje jeden rodzaj<br />
monomeru to polimer okreœla siê<br />
nazw¹ homopolimer. W przypadku gdy<br />
w reakcji wystêpuj¹ ró¿ne monomery,<br />
polimer przyjmuje nazwê monomeru,<br />
który wystêpuje w przewadze z dodatkiem<br />
okreœlenia kopolimer (np. kopolimer<br />
– polipropylen).<br />
Pipelife produkuje rury z blokowego<br />
kopolimeru polipropylenu(PP-b).<br />
Nadaje on rurom doskona³e w³aœciwo-<br />
2. ODPORNOή CHEMICZNA<br />
Systemy z rur PVC, PE i PP s¹<br />
ca³kowicie odporne na dzia³ania chemiczne<br />
czynników zewnêtrznych wystêpuj¹cych<br />
w naturalnych warunkach<br />
gruntowych, dlatego te¿ nie ma potrzeby<br />
stosowania zabezpieczeñ antykorozyjnych.<br />
Odznaczaj¹ siê tak¿e wysok¹<br />
odpornoœci¹ na substancje chemiczne,<br />
wystêpuj¹ce w sieciach wodoci¹go-<br />
– polietylen œredniej gêstoœci<br />
(PE – MD),<br />
– polietylen du¿ej gêstoœci (PE –<br />
HD),<br />
– polipropylen (kopolimer blokowy<br />
polipropylenu PP-b).<br />
Rury wykonywane s¹ metod¹<br />
wyt³aczania z PVC z dodatkiem<br />
stabilizatorów, œrodków smarnych,<br />
wype³niaczy i pigmentów.<br />
Kszta³tki formowane s¹ termoplastycznie<br />
z odcinków rur lub metod¹<br />
wtryskow¹.<br />
Z PVC produkowane s¹:<br />
– systemy ciœnieniowe z rur o œciankach<br />
g³adkich - w kolorze szarym,<br />
Pipelife produkuje rury metod¹<br />
wyt³aczania z polietylenu PE 80 i PE<br />
100.<br />
Kszta³tki segmentowe wykonywane<br />
s¹ z odcinków rur.<br />
Z polietylenu PE produkowane s¹:<br />
– systemy gazowe z PE 80 i PE 100 –<br />
w kolorze ¿ó³tym,<br />
œci mechaniczne i dielektryczne, du¿¹<br />
odpornoϾ na wysokie i niskie temperatury<br />
oraz du¿¹ odpornoœæ chemiczn¹.<br />
Rury wykonywane s¹ metod¹<br />
wyt³aczania, a kszta³tki formowane<br />
s¹ wtryskowo lub zgrzewane segmentowo.<br />
Z polipropylenu PP-b produkowane s¹:<br />
– systemy kanalizacji wewnêtrznej<br />
PP/HT, o podwy¿szonej odpornoœci<br />
na wysokie temperatury – w kolorze<br />
bia³ym i szarym,<br />
wych oraz w systemach kanalizacyjnych<br />
dla œcieków bytowo – gospodarczych,<br />
deszczowych, miejskich i niektórych<br />
przemys³owych, przy wartoœciach<br />
wskaŸników zanieczyszczeñ<br />
dopuszczalnych w œciekach wprowadzonych<br />
do urz¹dzeñ kanalizacyjnych.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1.1.<br />
Pipelife stosuje wysokiej klasy, nietoksyczne<br />
surowce dostarczone przez<br />
renomowane firmy.<br />
Ponadto ka¿da partia surowca oraz<br />
wszystkie wyroby finalne poddawane<br />
s¹ œcis³ej kontroli jakoœci.<br />
– systemy kanalizacyjne z rur o œciankach<br />
g³adkich - w kolorze pomarañczowo<br />
– br¹zowym,<br />
– systemy drenarskie – w kolorze<br />
¿ó³tym,<br />
– systemy rynnowe – w kolorze<br />
br¹zowym – rustykalnym i bia³ym.<br />
– rury os³onowe kanalizacji kablowej<br />
teletechnicznej – w kolorze szarym.<br />
– systemy ciœnieniowe i grawitacyjne z<br />
PE 80 i PE 100 – w kolorze niebieskim<br />
i czarnym,<br />
– rury os³onowe kanalizacji kablowej<br />
– w kolorze czarnym,<br />
– zasobniki z³¹czowe kanalizacji kablowej<br />
teletechnicznej,<br />
– osadniki gnilne przydomowych<br />
oczyszczalni œcieków,<br />
– studnie kanalizacyjne.<br />
– systemy kanalizacji zewnêtrznej<br />
z rur o podwójnej œciance Pragma ®<br />
– w kolorze pomarañczowo – br¹zowym,<br />
– systemy drenarskie z rur o podwójnej<br />
œciance – w kolorze pomarañczowo<br />
– br¹zowym i czarnym,<br />
– rury os³onowe kanalizacji teletechnicznej<br />
– w kolorze czarnym,<br />
– studzienki kanalizacyjne,<br />
– systemy kanalizacji deszczowej<br />
i drenarskie o podwójnej œciance<br />
w kolorze czarnym.<br />
Polietylen, ze wzglêdu na swoj¹<br />
niepolarn¹ strukturê posiada znakomit¹<br />
odpornoœæ chemiczn¹ i zapewnia<br />
bezpieczn¹ eksploatacjê <strong>przewodów</strong><br />
gazowych z PE w obecnoœci kondensatów<br />
gazu, organicznych œrodków nawaniaj¹cych<br />
i œrodków wzbogacaj¹cych<br />
gaz.<br />
01<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
02<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
1.1.<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Przy projektowaniu systemów<br />
z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> do transportu<br />
œcieków przemys³owych, chemikaliów<br />
i mediów o specyficznych w³aœciwoœciach<br />
i o zró¿nicowanych temperaturach<br />
nale¿y uwzglêdniæ dane dotycz¹ce<br />
odpornoœci chemicznej.<br />
Szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ<br />
w przypadkach, gdzie œcieki mog¹ zawieraæ<br />
w wysokich stê¿eniach takie<br />
substancje jak:<br />
Oleje:<br />
oleje roœlinne, zwierzêce i mineralne<br />
jak: ropa naftowa i jej pochodne,<br />
krezole, terpentyna, olej silikonowy.<br />
3. ODPORNOŒÆ NA ŒCIERANIE<br />
Ogólnie mo¿na stwierdziæ, ¿e rury<br />
z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> charakteryzuje<br />
wysoka odpornoœæ na abrazjê, znacznie<br />
wy¿sza ni¿ wiêkszoœci materia³ów<br />
tradycyjnych. Jest to szczególnie istotne<br />
przy transporcie ró¿nego rodzaju<br />
œcieków i mieszanin zawieraj¹cych piasek,<br />
¿wir, szlakê itp., w instalacjach<br />
transportu <strong>hydrauliczne</strong>go zak³adów<br />
przeróbki kruszyw, rud, oraz transportu<br />
mieszanki betonowej, odpadów, materia³ów<br />
z bagrowania i innych.<br />
Prêdkoœæ przep³ywu<br />
Czynnikiem, który ma istotny<br />
wp³yw na intensywnoœæ abrazji jest<br />
prêdkoœæ przep³ywu transportowanego<br />
medium.<br />
4.<br />
Rozpuszczalniki organiczne:<br />
aceton i inne ketony, alkohol, estry,<br />
aldehyd octowy, benzen, dwusiarczek<br />
wêgla, czterochlorek wêgla,<br />
chloroform, dwuchloroetylen, trójchloroetylen,<br />
etery.<br />
Halogeny:<br />
fluor, chlor, brom, jodyna.<br />
Kwasy:<br />
kwas octowy lodowaty, kwas chlorosulfonowy,<br />
kwas krezylitowy,<br />
kwas podchlorawy, kwas azotowy,<br />
kwas fosforowy, kwas siarkowy.<br />
Rysunek obok ilustruje wyniki badañ<br />
œcieralnoœci, przeprowadzonych<br />
metod¹ TH Darmstadt [E7]. W badaniach<br />
tych medium stanowi³a mieszanina<br />
wody z piaskiem i ¿wirem<br />
(d
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
5. OBOJÊTNOŒÆ FIZJOLOGICZNA<br />
PVC, PE i PP-b s¹ <strong>tworzyw</strong>ami<br />
obojêtnymi fizjologicznie. Dopuszczenie<br />
rur z PVC, PE i PP-b do przesy³ania<br />
6.<br />
7.<br />
ODPORNOή NA CZYNNIKI ATMOSFERYCZNE<br />
Rury z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> (PVC,<br />
PP-b, PE) zachowuj¹ sw¹ jednorodnoœæ<br />
i trwa³oœæ materia³u w zmiennych<br />
warunkach atmosferycznych. Nie zachodzi<br />
w nich proces ch³oniêcia wody,<br />
nie nastêpuje te¿ zjawisko rozwarstwienia<br />
materia³u.<br />
Przedmiotowe normy dla rur wykonywanych<br />
z PVC i PP nie nak³adaj¹<br />
¿adnego obowi¹zku prowadzenia testów<br />
odnoœnie wp³ywu promieniowania<br />
UV ze wzglêdu na zjawisko starzenia<br />
siê rur wykonanych z tych surowców.<br />
Doœwiadczenia wskazuj¹ równie¿, ¿e<br />
W£AŒCIWOŒCI FIZYCZNO - MECHANICZNE<br />
W³aœciwoœci <strong>tworzyw</strong>a zale¿¹ od<br />
stosowanych surowców, dodatków<br />
Gêstoœæ<br />
Rury z polipropylenu s¹ najl¿ejsze<br />
i wykazuj¹ wy¿sz¹ odpornoœæ na wysokie<br />
temperatury ni¿ PVC i PE. S¹ te¿<br />
znacznie bardziej odporne chemicznie<br />
8.<br />
W³aœciwoœci<br />
Temperatura miêknienia<br />
(Vicat)<br />
Modu³ sprê¿ystoœci<br />
Younga<br />
Naprê¿enia przy<br />
zerwaniu<br />
Wytrzyma³oœæ na granicy<br />
plastycznoœci<br />
Wyd³u¿enie przy zerwaniu<br />
Wspó³czynnik termicznej<br />
rozszerzalnoœci liniowej ( α)<br />
Wspó³czynnik przewodnoœci<br />
cieplnej<br />
Maksymalna ci¹g³a<br />
temperatura u¿ytkowa<br />
USZCZELKI<br />
Do ³¹czenia rur kielichowych Pipelife<br />
produkuje ca³y szereg uszczelek,<br />
przystosowanych do ró¿nych systemów<br />
oraz ró¿nych warunków pracy przewo-<br />
wody pitnej i œrodków spo¿ywczych<br />
jest regulowane normami. Rury z PVC<br />
i PE przeznaczone do kontaktu z wod¹<br />
odzia³ywanie promieniowania s³onecznego<br />
nie ma istotnego wp³ywu na<br />
w³aœciwoœci ruroci¹gów wykonanych<br />
z PVC i PP.<br />
Odnotowywany jest natomiast<br />
wp³yw promieniowania UV na ruroci¹gi<br />
wykonane z PE. Normy przedmiotowe<br />
ustalaj¹ maksymalny poziom radiacji<br />
skumulowanego promieniowania UV<br />
na ruroci¹gi PE. Nie mo¿e on przekroczyæ<br />
3,5 GJ/m 2<br />
Wp³yw promieniowania UV ma<br />
znaczenie tylko dla tych wyrobów, które<br />
sk³adowane s¹ na otwartej prze-<br />
modyfikuj¹cych oraz od technologii<br />
przetwarzania.<br />
W£AŒCIWOŒCI FIZYCZNE TWORZYW SZTUCZNYCH STOSOWANYCH PRZEZ PIPELIFE<br />
Jednostka<br />
[g/cm 3]<br />
o [ C]<br />
[MPa]<br />
[MPa]<br />
[MPa]<br />
na agresywne œcieki jak i na uderzenia<br />
mechaniczne (ni¿ np. rury z PVC), równie¿<br />
w ujemnych temperaturach, co pozwala<br />
na monta¿ w okresach zimowych.<br />
dów zapewniaj¹cych ca³kowit¹ szczelnoœæ<br />
i trwa³oœæ po³¹czenia kielich – bosy<br />
koniec, na ca³ym obwodzie rury.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
[%]<br />
[mm/m C]<br />
[W/m C]<br />
o<br />
o<br />
2 o<br />
PVC PP-b<br />
1,38-1,41<br />
> 79<br />
3200<br />
50<br />
42<br />
><br />
80<br />
0,08<br />
0,15<br />
0,90<br />
146<br />
1150<br />
20<br />
27<br />
>500<br />
0,12<br />
0,30<br />
1.1.<br />
pitn¹ maj¹ atesty Pañstwowego<br />
Zak³adu Higieny.<br />
strzeni bez ¿adnych zabezpieczeñ. Dla<br />
tak przechowywanych wyrobów ze<br />
wzglêdów bezpieczeñstwa okreœla siê<br />
maksymalny czas sk³adowania (patrz<br />
rozdzia³ 3.1.). Je¿eli jednak sk³aduje<br />
siê wyroby odpowiednio zabezpieczone<br />
przed promieniowaniem UV lub<br />
sk³adowane s¹ z zastosowaniem os³on<br />
przed bezpoœrednim oddzia³ywaniem<br />
œwiat³a s³onecznego to czas u¿ytkowania<br />
i sk³adowania mo¿e byæ wyd³u¿ony.<br />
W³aœciwe metody sk³adowania opisane<br />
s¹ w rozdziale 3.1.<br />
Przeciêtne wartoœci parametrów<br />
<strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> stosowanych przez<br />
Pipelife przedstawiono w tabeli poni¿ej.<br />
Polietylen<br />
PE-80 PE-100<br />
0,92-0,94<br />
60<br />
700<br />
19<br />
20<br />
600<br />
0,18<br />
0,36<br />
0,94-0,96<br />
60<br />
1000<br />
22<br />
25<br />
>600<br />
0,20<br />
0,42<br />
[ C] 75 100<br />
75 75<br />
Trwa³oœæ uszczelek jest równa trwa³oœci<br />
rur w których s¹ stosowane.<br />
03<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
04<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
1.1.<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
System uszczelnieñ typu Power<br />
-Lock i Sewer-Lock dla systemów<br />
z PVC<br />
NowoczesnoϾ i niezawodnoϾ<br />
obu systemów uszczelnieñ jest gwarantowana<br />
przez:<br />
– now¹ technologiê wykonywania kielichów<br />
i osadzania uszczelek,<br />
– now¹ i innowacyjn¹ konstrukcjê samych<br />
uszczelek.<br />
Technologia wykonywania kielichów<br />
w systemie Power-Lock oraz Sewer-Lock<br />
polega na tym, ¿e kielich ka¿dej<br />
rury formowany jest indywidualnie<br />
wokó³ uszczelki, dziêki czemu dopasowuje<br />
siê bardzo dok³adnie do jej<br />
kszta³tów.<br />
Ta nowoczesna technologia, przy<br />
ca³kowicie zautomatyzowanej produkcji<br />
i sta³ej kontroli jakoœci, eliminuje nie-<br />
Pipelife jako jedyny producent<br />
na rynku polskim<br />
stosuje nowy system<br />
uszczelnieñ typu Power-Lock i Sewer-Lock.<br />
System uszczelniaj¹cy Power<br />
-Lock<br />
Uszczelka sk³ada siê z:<br />
– pierœcienia uszczelniaj¹cego wykonanego<br />
z elastomeru EPDM o trwa-<br />
³oœci 50 ± 5 IRHD i wysokiej odpornoœci<br />
na silnie utleniaj¹ce zwi¹zki<br />
chemiczne, oleje roœlinne i zwierzêce;<br />
– pierœcienia mocuj¹cego – wykonanego<br />
z polipropylenu (PP) wzmocnionego<br />
w³óknem szklanym.<br />
Higieniczna uszczelka<br />
Uszczelka Power-Lock wykonana<br />
jest z polipropylenu (PP) oraz elastomeru<br />
o symbolu EPDM. Oba <strong>tworzyw</strong>a<br />
zosta³y specjalnie wyselekcjonowane<br />
do przesy³ania wody pitnej. Nie koroduj¹<br />
i s¹ odporne na oddzia³ywanie<br />
agresywnych warunków gruntowych.<br />
System uszczelniaj¹cy Sewer<br />
-Lock<br />
Uszczelka sk³ada siê z:<br />
– pierœcienia uszczelniaj¹cego – wykonanego<br />
z modyfikowanego kauczuku<br />
TPE o twardoœci 55 ± 3<br />
IRHD,<br />
– pierœcienia mocuj¹cego – wykonanego<br />
z polipropylenu (PP)<br />
wzmocnionego w³óknem szklanym.<br />
równoœci i luzy w kielichu oraz sprawia,<br />
¿e uszczelka zajmuje zawsze w³aœciwe<br />
po³o¿enie, w efekcie czego uzyskuje<br />
siê bardzo szczelne i trwa³e z³¹cze.<br />
Gdy uszczelka osadzana jest w gotowym<br />
kielichu w warunkach budowy,<br />
zwykle wystêpuj¹ cztery miejsca krytyczne<br />
wykonania z³¹cza (rys. obok).<br />
Uszczelka tradycyjna<br />
Gdy kielich formowany jest wokó³<br />
uszczelki, dwa z krytycznych punktów<br />
zostaj¹ wyeliminowane (rys. obok).<br />
Uszczelka Power-Lock, Sewer-Lock<br />
System Power-Lock<br />
Poniewa¿ uszczelki Power-Lock<br />
s¹ fabrycznie zintegrowane z rur¹, nie<br />
wystêpuje problem zanieczyszczenia<br />
rur podczas ich monta¿u, co mo¿e wystêpowaæ<br />
podczas monta¿u luŸnych<br />
uszczelek tradycyjnych.<br />
Uszczelniaj¹ce dzia³anie przedniej<br />
gumowej krawêdzi uszczelki chro-<br />
System Sewer-Lock<br />
ni z³¹cze przed wtargniêciem zanieczyszczeñ.<br />
Pierœcieñ stabilizuj¹cy naprê¿ony<br />
podczas procesu kielichowania rury,<br />
zarówno pod dzia³aniem nadciœnienia,<br />
jak i podciœnienia, utrzymuje w sposób<br />
trwa³y uszczelkê na swoim miejscu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1<br />
1<br />
4<br />
1 - pierœcieñ 2 - pierœcieñ mocuj¹cy -<br />
uszczelniaj¹cy - czarny, ¿ó³ty, wykonany z PP<br />
wykonany z EPDM wzmocnionego<br />
w³óknem szklanym<br />
1 - pierœcieñ<br />
uszczelniaj¹cy<br />
- czarny,<br />
wykonany z TPE<br />
3<br />
2<br />
2<br />
2 - pierœcieñ mocuj¹cy -<br />
¿ó³ty, wykonany z PP<br />
wzmocnionego<br />
w³óknem szklanym
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Konstrukcja i zasada dzia³ania obu<br />
typów uszczelek s¹ identyczne. Wysuniêta<br />
do przodu czêœæ wargowa pierœcienia<br />
uszczelniaj¹cego znacznie<br />
zmniejsza si³ê tarcia podczas monta¿u.<br />
Pierœcieñ mocuj¹cy, naprê¿ony<br />
podczas procesu kielichowania rury,<br />
zapobiega ruchom uszczelki utrzymuj¹c<br />
j¹ we w³aœciwym po³o¿eniu oraz<br />
uniemo¿liwia wyjêcie jej z kielicha.<br />
Oba pierœcienie, trwale po³¹czone<br />
ze sob¹, œciœle przylegaj¹ do kielicha.<br />
Specjalnie zaprojektowana konstrukcja<br />
uszczelek sprawia, ¿e si³y nie-<br />
Praca uszczelki tradycyjnej<br />
Uszczelki tradycyjne zosta³y zaprojektowane<br />
przy za³o¿eniu, ¿e ciœnienie<br />
panuj¹ce w ruroci¹gach podczas<br />
eksploatacji systemu wodoci¹gowego<br />
jest niezmienne. Wiadomo jednak,<br />
¿e wiêkszoœæ systemów wodoci¹gowych<br />
pracuje w warunkach<br />
zmiennego ciœnienia. Ciœnienie zmienia<br />
siê wskutek nag³ego zamkniêcia<br />
lub otwarcia zasuw, w³¹czenia lub<br />
wy³¹czenia pomp oraz odciêcia pewnych<br />
odcinków wodoci¹gu np. w celu<br />
wykonania wy³¹- czeñ lub napraw.<br />
Pulsacja ciœnienia – jego zmiennoœæ<br />
od nadciœnienia do podciœnienia<br />
sprawia, ¿e elastyczna uszczelka odci¹gana<br />
jest w g³¹b kielicha. W rezultacie<br />
przednia krawêdŸ uszczelki odchyla<br />
siê, piasek zostaje zassany, a nastêpnie<br />
przedostaje siê do sfery u-<br />
Praca uszczelki Power-Lock<br />
Uszczelka typu Power-Lock zosta³a<br />
zaprojektowana tak, aby wytrzyma³a<br />
zmiany ciœnienia wystêpuj¹ce<br />
wewn¹trz rury podczas pracy systemu<br />
wodoci¹gowego.<br />
Zarówno pomys³owa konstrukcja<br />
samej uszczelki Power-Lock jak i nowa<br />
metoda kielichowania rur, zapewniaj¹<br />
skutecznoœæ uszczelnienia z³¹cza poddanego<br />
dzia³aniu podciœnienia i nadciœnienia.<br />
zbêdne do monta¿u systemów Power<br />
-Lock i Sewer-Lock s¹ znacznie mniejsze<br />
ni¿ przy tradycyjnych uszczelkach<br />
wargowych.<br />
Do specjalnych zastosowañ, np.<br />
do systemów odprowadzaj¹cych œcieki<br />
o du¿ej zawartoœci olejów i t³uszczów,<br />
Pipelife stosuje olejoodporne uszczelki,<br />
wykonane z kauczuku nitrylowego<br />
NBR (materia³ ten charakteryzuje siê<br />
wysok¹ odpornoœci¹ na oleje roœlinne,<br />
mineralne, <strong>hydrauliczne</strong>, transformatorowe).<br />
Uszczelki te mog¹ byæ<br />
montowane specjalnie na ¿yczenie<br />
Klientów.<br />
Widok uszczelki zamontowanej w<br />
kielichu<br />
Po oko³o 500 impulsach nastêpuje<br />
przeciek wody<br />
Schemat ideowy pracy uszczelki<br />
tradycyjnej przy dzia³aniu nadciœnienia<br />
Po oko³o 500 impulsach zanieczyszczenia<br />
przedostaj¹ siê do wnêtrza<br />
rury – nastêpuje progresywne<br />
œcieranie siê uszczelki.<br />
Schemat ideowy pracy uszczelki<br />
tradycyjnej przy dzia³aniu podciœnienia<br />
szczelniaj¹cej, stopniowo toruj¹c sobie<br />
drogê nad uszczelk¹.<br />
Badanie pulsacyjne, któremu poddano<br />
tradycyjne z³¹cze wykaza³o, ¿e<br />
po 500 impulsach pod dzia³aniem nadciœnienia<br />
powstaj¹ przecieki wody<br />
(rys.powy¿ej), natomiast pod dzia³a-<br />
Pod wp³ywem nadciœnienia gumowy<br />
pierœcieñ uszczelniaj¹cy dociskany<br />
jest do kielicha i rury. Powoduje to jeszcze<br />
wiêksz¹ skutecznoœæ uszczelki.<br />
Wzrost ciœnienia zwiêksza si³ê uszczelniaj¹c¹.<br />
Schemat ideowy uszczelki Power<br />
-Lock przy dzia³aniu nadciœnienia<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1.1.<br />
niem podciœnienia mo¿e nast¹piæ przedostawanie<br />
siê zanieczyszczeñ.<br />
Stopniowe œcieranie strefy<br />
uszczelniaj¹cej mo¿e spowodowaæ w<br />
rezultacie wysuniêcie siê uszczelki z<br />
rowka kielicha.<br />
brak przecieków<br />
05<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
06<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
1.1.<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Pod wp³ywem podciœnienia pierœcieñ<br />
uszczelniaj¹cy dociskany jest<br />
równie¿ do kielicha i rury, rozszerza siê<br />
promieniœcie i uszczelnia skutecznie<br />
zarówno kielich jak i koniec rury.<br />
Szczelnoœæ i trwa³oœæ po³¹czenia<br />
Konstrukcja uszczelki Power-Lock<br />
dostosowana jest do rzeczywistych<br />
warunków pracy wodoci¹gu. Nie ma<br />
problemów przecieku wody i przedostawania<br />
siê zanieczyszczeñ do œrodka<br />
ruroci¹gu przez nieszczelne z³¹cze.<br />
£atwoœæ i szybkoœæ monta¿u<br />
System Power-Lock zosta³ zaprojektowany,<br />
aby sprostaæ wszystkim praktycznym<br />
wymaganiom dotycz¹cym konstrukcji<br />
z³¹cza, wp³ywaj¹cym na wydajnoœæ monta¿u.<br />
Wykonawca potrzebuje uszczelki,<br />
która zapewnia szczelnoœæ po³¹czenia<br />
i u³atwia ³¹czenie rur w trudnych warunkach<br />
pogodowych i gruntowych.<br />
System Power-Lock zapewnia:<br />
– szybkoœæ i ³atwoœæ centrowania i ³¹czenia<br />
rur,<br />
– ³atwoœæ monta¿u,<br />
– brak ryzyka przemieszczania i skrêcania<br />
siê uszczelki,<br />
– niezawodnoœæ eksploatacji.<br />
Stabilna uszczelka. Nigdy<br />
nie wystêpuje awaria<br />
bêd¹ca nastêpstwem przemieszczania/skrêcania<br />
siê uszczelki.<br />
Schemat ideowy uszczelki Power<br />
-Lock przy dzia³aniu podciœnienia<br />
Materia³ o wysokiej jakoœci w po-<br />
³¹czeniu z nowoczesn¹ technologi¹<br />
produkcji rur i monta¿u uszczelek Power-Lock<br />
zapewniaj¹ niezawodnoœæ<br />
pracy systemu.<br />
Si³a monta¿owa [N]<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
63 75 90 110 125 160 200 225 250 280 315 400<br />
1. W systemie tradycyjnym<br />
2. W systemie Power-Lock i Sewer-Lock<br />
Œrednica [mm]<br />
Porównanie si³y monta¿u niezbêdnej przy stosowaniu uszczelek tradycyjnych i<br />
Power-Lock / Sewer-Lock<br />
Nawet rury o du¿ej œrednicy<br />
mog¹ byæ ³¹czone<br />
bez potrzeby u¿ycia specjalnych<br />
narzêdzi monta¿owych lub sprzêtu.<br />
brak przecieków<br />
Si³a potrzebna do ³¹czenia<br />
rur w systemie Power<br />
- Lock jest oko³o dwukrotnie mniejsza<br />
ni¿ w systemie tradycyjnym.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1<br />
2
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Tradycyjny system uszczelek<br />
wargowych<br />
Uszczelka wargowa wk³adana<br />
jest do rowka w kielichu rury PVC.<br />
System ten jest stosowany i dostêpny<br />
w naszej ofercie, chocia¿ ró¿ni siê od<br />
uszczelek Power-Lock i Sewer-Lock.<br />
Uszczelka do rur kielichowych<br />
z PP o podwójnej œciance typu<br />
Pragma ®<br />
W¹ski i wysoki karb rury dwuœciennej<br />
Pragma ® sprawia, ¿e uszczelka jest<br />
g³êboko osadzona w rowku miêdzy karbami.<br />
W celu bardzo dobrego przylegania<br />
do ³¹czonych elementów uszczelki<br />
s¹ w odpowiedni sposób wyprofilowane<br />
w formie „kropli” Przy wsuwaniu bosego<br />
koñca do kielicha uszczelka ulega<br />
œciœniêciu w kierunku na zewn¹trz kielicha.<br />
Taki monta¿ sprawia, ¿e œciskana<br />
Uszczelka "in situ" jednowargowa<br />
Uszczelka ta jest stosowana w systemie<br />
studzienek drena¿owych do<br />
po³¹czenia z kszta³tkami <strong>przewodów</strong><br />
drena¿owych lub rurami kanalizacyjnymi<br />
o g³adkich œciankach.<br />
Umo¿liwiaj¹ wykonanie po³¹czenia<br />
z rur¹ trzonow¹ studzienki zarówno<br />
o profilu strukturalnym (dwuœciennym),<br />
a tak¿e o œciance g³adkiej.<br />
Uszczelkê t¹ wykorzystuje siê tak-<br />
¿e w osadnikach gnilnych oraz studzience<br />
rozdzielczej przydomowej<br />
oczyszczalni œcieków Pipelife.<br />
Uszczelka "in situ" czterowargowa<br />
S³u¿y do w³¹czania rury kanalizacyjnej<br />
do innej rury kanalizacyjnej lub<br />
rury trzonowej studni. Uszczelkê osadza<br />
siê w wyciêtym otworze. Nastêpnie<br />
wprowadza siê do œrodka uszczelki rurê<br />
kanalizacyjn¹. Umo¿liwia wykonanie<br />
po³¹czenia rury kanalizacyjnej do innego<br />
przewodu sieci kanalizacyjnej lub do<br />
rury trzonowej studzienki zarówno o profilu<br />
strukturalnym (dwuœciennym), a tak¿e<br />
o œciance g³adkiej.<br />
Czterowargowa konstrukcja<br />
uszczelki sprawia, ¿e przy monta¿u ru-<br />
Uszczelka wargowa umieszczana<br />
fabrycznie w kielichu rury PP/HT<br />
do kanalizacji wewnêtrznej<br />
Kszta³t tylnej zewnêtrznej krawêdzi<br />
uszczelki i kielicha (patrz¹c od strony<br />
kielicha) zosta³ tak uformowany, aby<br />
ograniczyæ przemieszczanie uszczelki.<br />
Potoczna nazwa tego typu kielicha to<br />
Eurosocket. Ze wzglêdów praktycznych<br />
uszczelka jest pozbawiona pierœcienia<br />
stabilizuj¹cego, który przy próbnym<br />
monta¿u (suchy monta¿) jest<br />
czêsto gubiony a nawet wyrzucany. Jego<br />
rolê przejê³a nowa konstrukcja kielicha.<br />
uszczelka ca³kowicie wype³nia rowek,<br />
w którym jest w³o¿ona oraz zawsze na<br />
ca³ym swym obwodzie elastycznie<br />
przylega od kielicha rury. Taka konstrukcja<br />
uszczelki po³¹czona z g³êbokim<br />
osadzaniem w w¹skim rowku sprawia,<br />
¿e uszczelka nie ulega przemieszczaniu<br />
podczas monta¿u.<br />
Materia³<br />
Uszczelki wykonane s¹ z elastomerów<br />
o wysokiej odpornoœci na<br />
dzia³anie zwi¹zków chemicznych znajduj¹cych<br />
siê w œciekach.<br />
Dziêki wysokiej twardoœci posiadaj¹<br />
bardzo korzystne w³aœciwoœci mechaniczne.<br />
Ponadto maj¹ dobr¹ odpornoœæ<br />
na œcieranie oraz starzenie.<br />
ry w uszczelce kolejne elastyczne wargi<br />
poddaj¹ siê naporowi. Dziêki temu<br />
uzyskuje siê dobry rozpór i przyleganie<br />
uszczelki na swej zewnêtrznej powierzchni<br />
do wyciêtego otworu oraz<br />
czteropunktowe uszczelnienie z rur¹<br />
wewnêtrzn¹. Wysoki profil warg sprawia,<br />
¿e nawet przy znacznym osiadaniu<br />
pod³¹czenia (poddawanie siê<br />
uszczelki) wargi wci¹¿ bêd¹ opasywaæ<br />
rurê na ca³ym obwodzie.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1.1.<br />
07<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
08<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
1.1.<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
9.<br />
PARAMETRY PROJEKTOWANIA<br />
Niektóre w³aœciwoœci materia³ów<br />
i rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
maj¹ wp³yw na pracê instalacji i nale¿y<br />
je uwzglêdniaæ w projektowaniu<br />
i budowie systemów.<br />
Niski modu³ sprê¿ystoœci<br />
Ta cecha <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
sprawia, ¿e rury s¹ w swoim przekroju<br />
poprzecznym elastyczne i pod<br />
wp³ywem obci¹¿eñ od gruntu, ulegaj¹<br />
odkszta³ceniu. Wielkoœæ powsta³ych<br />
odkszta³ceñ zale¿y od sztywnoœci rury<br />
a nie od samego materia³u. Dopusz-<br />
PrzewodnoϾ elektryczna<br />
Tworzywa sztuczne maj¹ bardzo<br />
dobre w³aœciwoœci dielektryczne. Rury<br />
nie przewodz¹ pr¹du, dlatego te¿ nie<br />
zachodzi koniecznoϾ projektowania<br />
biernej i czynnej ochrony zabezpie-<br />
Rozszerzalnoœæ termiczna <strong>przewodów</strong><br />
Przewody z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>,<br />
tak jak z innych materia³ów, ulegaj¹<br />
wyd³u¿eniu lub skróceniu wskutek ró¿nicy<br />
temperatur przesy³anych mediów i<br />
jej wahañ podczas pracy ruroci¹gu.<br />
Po³¹czenia kielichowe<br />
Wszystkie rury ³¹czone na kielichy<br />
i uszczelki (kanalizacyjne z PVC i PP,<br />
wodoci¹gowe z PVC) maj¹ mo¿liwoœæ<br />
kompensacji wyd³u¿eñ o okreœlonej<br />
wartoœci.<br />
Uszczelnienie kielichów pierœcieniami<br />
elastycznymi pozwala na wzajemne<br />
przesuwanie siê czêœci ruroci¹gu<br />
na z³¹czu. Wszystkie rury posiadaj¹<br />
na bosym koñcu fabrycznie wykonane<br />
oznaczenia g³êbokoœci wsuniêcia<br />
rury w kielich (rys. obok).<br />
To sprawia, ¿e dla ruroci¹gów<br />
uk³adanych w gruncie, przy przyjêtym<br />
standardowo odchyleniu temperatury<br />
do 20 o C, zbêdne jest projektowanie<br />
kompensatorów.<br />
Natomiast przy projektowaniu systemów<br />
do przesy³ania œcieków przemys³owych,<br />
których temperatura jest<br />
na ogó³ wy¿sza i wynosi 40 o C–60 o C,<br />
celowe jest przeanalizowanie wartoœci<br />
wyd³u¿enia liniowego oraz okreœlenie<br />
w³aœciwej g³êbokoœci monta¿owej<br />
w³o¿enia bosego koñca rury w kielich.<br />
czalne odkszta³cenia s¹ natomiast<br />
œciœle zwi¹zane z rodzajem <strong>tworzyw</strong>a.<br />
Krótkoterminowe dopuszczalne<br />
odkszta³cenia dla rur PVC wynosz¹<br />
8%, a dla rur PE I PP - 9%. Aby rura<br />
mog³a siê temu przeciwstawiæ, konieczne<br />
jest zaprojektowanie dla niej<br />
czaj¹cej przed skutkami wystêpowania<br />
pr¹dów b³¹dz¹cych. Przewody nie mog¹<br />
te¿ byæ wykorzystywane do uziemienia<br />
sieci elektrycznej. Gdy istniej¹ca sieæ<br />
z rur stalowych posiada za³o¿on¹ ochro-<br />
Wartoœæ wspó³czynnika rozszerzalnoœci<br />
liniowej (α) dla rur z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> jest oko³o 7 razy wiêksza<br />
od wspó³czynnika dla rur stalowych.<br />
Wp³yw termicznej rozszerzalnoœci<br />
liniowej materia³u na pracê ruro-<br />
oznaczenie g³êbokoœci wcisku<br />
Schemat po³¹czenia kielichowego<br />
Przyk³ad:<br />
Dla œcieków przemys³owych o temperaturze<br />
+40 o C, temperaturze monta-<br />
¿u +10 o C, wyd³u¿enie dla jednej rury<br />
PVC o d³ugoœci L=6 m, zgodnie ze<br />
ΔL= ΔtLα<br />
wsparcia ze strony gruntu w postaci<br />
odpowiednio dobranego rodzaju<br />
pod³o¿a i posadowienia oraz zaprojektowania<br />
warstwy ochronnej wokó³ rury<br />
o okreœlonych parametrach (szczegó³y<br />
podano w dalszej czêœci opracowania).<br />
nê przed pr¹dami b³¹dz¹cymi, a jej czêœæ<br />
jest wymieniana na przewody z <strong>tworzyw</strong>a<br />
sztucznego, dla utrzymania ci¹g³oœci<br />
za³o¿onej ochrony, nale¿y uk³ad<br />
zmostkowaæ.<br />
ci¹gu zale¿y od rodzaju wartoœci odcinków<br />
rur. Wartoœci wspó³czynników<br />
rozszerzalnoœci liniowej dla PVC, PP i<br />
PE podano w p.7 "w³aœciwoœci fizyczno-mechaniczne.<br />
wzorem okreœlaj¹cym wielkoœæ<br />
wyd³u¿enia liniowego wyniesie:<br />
ΔL = 6m·30 0 C·0,08mm/m 0 C = 14,4 mm<br />
gdzie:<br />
ΔL - wyd³u¿enie (skurczenie) [m]<br />
Δt=T1–T2 T1 - stabilna temperatura gruntu [ o<br />
C]<br />
T2 - temperatura rury przy uk³adaniu<br />
[ o<br />
C]<br />
L - d³ugoœæ przewodu [m]<br />
α - wspó³czynnik rozszerzalnoœci<br />
liniowej [mm/m· o<br />
C]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1<br />
M<br />
m<br />
M - g³êbokoœæ kielicha<br />
m - g³êbokoœæ monta¿u bosego koñca rury<br />
1 - oznaczenie g³êbokoœci wcisku<br />
2 - pierœcieñ uszczelniaj¹cy<br />
2
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Po³¹czenia zgrzewane – rury PE<br />
Wspó³czynnik rozszerzalnoœci liniowej<br />
(α) rur PE zawieraja siê w granicach<br />
0,18 – 0,20 [mm/m· 0 C]. S¹ to wielkoœci<br />
oko³o 20-krotnie wiêksze od<br />
wspó³czynnika rozszerzalnoœci liniowej<br />
dla rur stalowych.<br />
Ruroci¹gi z PE do przesy³ania wody<br />
i gazu uk³adane w ziemi o z³¹czach<br />
zgrzewanych, przy odchyleniach temperatury<br />
nie przekraczaj¹cych 20 o C<br />
(z uwagi na niski modu³ sprê¿ystoœci),<br />
nie wymagaj¹ stosowania urz¹dzeñ<br />
kompensacji wyd³u¿eñ.<br />
W przypadku uk³adania ruroci¹gów<br />
poza gruntem, nale¿y zawsze<br />
wykorzystaæ ich naturaln¹ elastycznoœæ<br />
i tak zaprojektowaæ punkty podparcia<br />
i ³uki, aby uzyskaæ naturaln¹<br />
kompensacjê wyd³u¿eñ termicznych<br />
na wszystkich zmianach kierunku (zarówno<br />
pionowych jak i poziomych).<br />
Wykonanie w³aœciwego zamocowania<br />
i podparcia jest niezbêdne do zaprojektowania<br />
ruroci¹gów instalowanych<br />
ponad powierzchni¹ terenu.<br />
Podpory te musz¹ wytrzymaæ naprê¿enia<br />
normalne, powsta³e w wyniku<br />
rozci¹gania od ró¿nicy temperatur, na<br />
które jest nara¿ona rura. Dla systemów<br />
polietylenowych montowanych ponad<br />
gruntem preferuje siê instalowanie ruroci¹gów,<br />
gdy temperatura otoczenia<br />
jest równa lub zbli¿ona do maksymalnej<br />
temperatury pracy. W ten sposób<br />
rury bêd¹ w stanie maksymalnego<br />
Ochrona ruroci¹gów przed przemarzaniem<br />
Rury z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>, pomimo<br />
znacznie mniejszego wspó³czynnika<br />
przewodzenia ciep³a w porównaniu np.<br />
do ¿eliwa, tak¿e nara¿one s¹ w okresie<br />
zimowym na uszkodzenia wskutek<br />
Przewody kanalizacyjne<br />
Przy projektowaniu g³êbokoœci posadowienia<br />
<strong>przewodów</strong> kanalizacyjnych<br />
nale¿y siê kierowaæ postanowieniami<br />
normy [B3], w której podano<br />
g³êbokoœæ przemarzania gruntu hz dla<br />
danej czêœci kraju.<br />
Przy uk³adaniu rur bardzo mocno<br />
nagrzanych, przed ich ostatecznym<br />
zmontowaniem nale¿y je pozostawiæ<br />
w wykopie do momentu och³odzenia.<br />
Natomiast przy uk³adaniu <strong>przewodów</strong><br />
z PE w pomieszczeniach lub kana³ach<br />
(bez obsypki gruntem) lub ponad<br />
powierzchni¹ terenu nale¿y<br />
uwzglêdniæ wielkoœæ wyd³u¿enia liniowego.<br />
wyd³u¿enia termicznego. Trwa³e zamocowanie<br />
rur w tej pozycji, na po³¹czeniach<br />
i podporach, zapobiega kurczeniu<br />
siê ruroci¹gów. W czasie stygniêcia rur<br />
pojawiaj¹ siê naprê¿enia normalne,<br />
charakterystyczne dla elementów rozci¹ganych,<br />
które bêd¹ utrzymywa³y ruroci¹g<br />
w linii prostej pomiêdzy podporami.<br />
W ten sposób w czasie ponownego<br />
nagrzewania siê instalacji mog¹<br />
wyst¹piæ jedynie minimalne ugiêcia ruroci¹gu.<br />
Przyk³adowy zalecany maksymalny<br />
rozstaw podpór dla ruroci¹gów o<br />
SDR 17,6 dla transportu wody o temperaturze<br />
+20 o C, przy za³o¿onym ugiêciu<br />
rury w œrodku rozpiêtoœci, pomiêdzy<br />
podporami wynosz¹cym 6 mm, podano<br />
w tabeli obok.<br />
W przypadku przesy³ania mediów<br />
o wy¿szych temperaturach (ni¿ + 20 o C)<br />
rozstaw podpór nale¿y zmniejszyæ, a w<br />
przypadku temperatury ok. +50 o C lub<br />
wy¿szej zalecane s¹ podpory ci¹g³e.<br />
przemarzania gruntu. Dlatego te¿ projektowana<br />
g³êbokoœæ przykrycia przewodu<br />
powinna zabezpieczaæ przed zamarzaniem<br />
wody w rurach.<br />
Z ustaleñ normy [B17] wynika, ¿e<br />
g³êbokoœæ u³o¿enia ruroci¹gu powinna<br />
byæ taka, aby jego przykrycie od<br />
wierzchu rury do rzêdnej terenu hu<br />
by³o wiêksze ni¿ g³êbokoœæ przemarzania<br />
hz o20cm.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
Œrednica<br />
nominalna<br />
[mm]<br />
20<br />
25<br />
32<br />
32<br />
63<br />
90<br />
125<br />
180<br />
250<br />
315<br />
400<br />
500<br />
1.1.<br />
ZALECANY MAKSYMALNY ROZSTAW PODPÓR,<br />
o<br />
PRZYK£AD DLA SDR 17,6; temp. +20 C,<br />
UGIÊCIE DOPUSZCZALNE 6mm.<br />
G³êbokoœæ<br />
przemarzania<br />
gruntu<br />
h [m]<br />
0,8<br />
1,0<br />
1,2<br />
1,4<br />
Maksymalny<br />
rozstaw podpór<br />
[m]<br />
0,46<br />
0,61<br />
0,61<br />
0,61<br />
0,48<br />
0,84<br />
1,25<br />
1,50<br />
2,00<br />
2,50<br />
3,00<br />
4,00<br />
WARTOή PRZYKRYCIA RUR KANALIZACY-<br />
JNYCH Z PVC W ZALE¯NOŒCI OD G£ÊBOKOŒCI<br />
PRZEMARZANIA WG NORMY [B17].<br />
z u<br />
G³êbokoœæ<br />
przykrycia<br />
rury<br />
h [m]<br />
1,0<br />
1,2<br />
1,4<br />
1,6<br />
09<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
10<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
1.1.<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Przewody wodoci¹gowe<br />
Przy projektowaniu <strong>przewodów</strong><br />
wodoci¹gowych z rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
nale¿y uwzglêdniæ mo¿liwoœæ<br />
przemarzania gruntu i zamarzania w<br />
nim wody.<br />
G³êbokoœæ u³o¿enia przewodu w<br />
gruncie (patrz tabela) uzale¿niona jest<br />
od g³êbokoœci przemarzania i œrednicy<br />
ruroci¹gu [B3, B14]. W przypadku<br />
p³ytszego u³o¿enia przewodu, nale¿y<br />
go ociepliæ, np. warstw¹ ¿u¿la o gruboœci<br />
podanej w tabeli. Z uwagi na ostre<br />
krawêdzie ziaren ¿u¿la nale¿y zabezpieczyæ<br />
rurê z <strong>tworzyw</strong>a sztucznego<br />
np. poprzez owiniêcie jej grub¹ foli¹ z<br />
PVC lub PE.<br />
Gazoci¹gi z rur PE (ze wzglêdów<br />
bezpieczeñstwa)<br />
Minimalne przykrycie rury powinno<br />
wynosiæ:<br />
Lokalizacja <strong>przewodów</strong> wzglêdem<br />
uzbrojenia podziemnego,<br />
obiektów i przeszkód terenowych<br />
Po³o¿enie <strong>przewodów</strong> powinno<br />
byæ tak zaprojektowane, aby nie powodowa³o<br />
szkód w istniej¹cym uzbrojeniu,<br />
nie zagra¿a³o statecznoœci fundamentów<br />
obiektów i jednoczeœnie eliminowa³o<br />
niekorzystny wp³yw obci¹¿enia<br />
oraz umo¿liwia³o spe³nienie specjalnych<br />
wymagañ dotycz¹cych uk³adania<br />
ruroci¹gów z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>.<br />
Ze wzglêdu na wp³yw temperatury,<br />
szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ<br />
przy sytuowaniu sieci z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> (PVC, PE, PP) w pobli¿u<br />
<strong>przewodów</strong> o temperaturze wy¿szej<br />
od temperatury gruntu, takich jak:<br />
ciep³oci¹gi i kable energetyczne<br />
(a szczególnie kabli WN).<br />
Usytuowanie <strong>przewodów</strong> z PVC,<br />
PE i PP wzglêdem innego uzbrojenia<br />
podziemnego nale¿y zaprojektowaæ<br />
10.<br />
• 0,6m dla przy³¹czy gazowych<br />
• 0,8m dla sieci gazowej ulicznej<br />
zgodnie z ustaleniami odnoœnych norm<br />
bran¿owych.<br />
Lokalizacje projektowanych <strong>przewodów</strong><br />
nale¿y ka¿dorazowo uzgadniaæ<br />
z w³aœcicielami i u¿ytkownikami poszczególnych<br />
obiektów i sieci podziemnych.<br />
PARAMETRY GEOMETRYCZNE I WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR I KSZTA£TEK<br />
Wymiary geometryczne charakteryzuj¹ce<br />
geometriê rur:<br />
DN - wymiar nominalny: oznaczenie<br />
liczbowe wymiaru elementu,<br />
który jest zaokr¹glon¹ liczb¹<br />
równ¹ w przybli¿eniu wymiarowi<br />
rzeczywistemu, w [mm].<br />
dn - œrednica nominalna: wymagana<br />
œrednica przyporz¹dkowana<br />
do wymiaru nominalnego w<br />
[mm].<br />
Strefa<br />
klimatyczna<br />
I<br />
II<br />
III<br />
IV<br />
OCHRONA RUR WODOCI¥GOWYCH PRZED ZAMARZANIEM<br />
G³êbokoœæ<br />
przemarzania<br />
MINIMALNE ODLEG£OŒCI PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH OD KABLI<br />
ENERGETYCZNYCH I CIEP£OCI¥GÓW<br />
Rodzaj przewodu<br />
Przewody energetyczne<br />
- NNiSNdo20kV<br />
- pojedyncze kable SN do 20 kV<br />
- kilka kabli SN powy¿ej 20 kV<br />
- kable WN<br />
Przewody ciep³ownicze<br />
z uwzglêdnieniem izolacji<br />
termicznej przewodu<br />
ciep³owniczego<br />
OD - œrednica zewnêtrzna: wartoœæ<br />
œrednia œrednicy zewnêtrznej<br />
trzonu rury w dowolnym przekroju<br />
poprzecznym. Dla rur zewnêtrznie<br />
profilowanych,<br />
œrednica zewnêtrzna jest maksymaln¹<br />
œrednic¹ widoczn¹ w przekroju<br />
poprzecznym.<br />
ID - œrednica wewnêtrzna: wartoœæ<br />
œrednia œrednicy wewnêtrznej<br />
Mi¹¿szoœæ przykrycia<br />
przy œrednicy rury<br />
d<br />
d<br />
< 1000 mm > 1000 mm<br />
h z n n<br />
[m]<br />
0,8<br />
1,0<br />
1,2<br />
1,4<br />
GruboϾ<br />
warstwy<br />
ocieplaj¹cej<br />
Minimalny<br />
dopuszczalny<br />
odstêp [m]<br />
0,5<br />
0,75<br />
0,75 -1,0<br />
1,0 -1,25<br />
trzonu rury w dowolnym przekroju<br />
poprzecznym.<br />
en - nominalna gruboœæ œcianki: liczbowe<br />
oznaczenie gruboœci<br />
œcianki elementu, które jest liczb¹<br />
w przybli¿eniu równ¹ wymiarowi<br />
rzeczywistemu, w [mm].<br />
SDR - znormalizowany stosunek wymiarów.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
[m]<br />
1,2<br />
1,4<br />
1,6<br />
1,8<br />
[m]<br />
1,0<br />
1,2<br />
1,4<br />
1,6<br />
1,5<br />
[cm]<br />
20<br />
25<br />
30<br />
40<br />
• 1,0 m przy uk³adaniu gazoci¹gu w<br />
gruntach ornych z g³êbok¹ ork¹.
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Parametry geometryczne opisuje<br />
znormalizowany stosunek wymiarów<br />
(SDR). Jest to stosunek nominalnej<br />
œrednicy zewnêtrznej (dn) do nominalnej<br />
gruboœci œcianki rury (en):<br />
S – szereg; jest drugim parametrem<br />
rury, który wi¹¿e siê z SDR zale¿noœci¹:<br />
W przypadku rur ciœnieniowych seria<br />
(szereg) rury S wyra¿a siê stosunkiem<br />
naprê¿eñ dopuszczalnych (σs)do<br />
ciœnienia nominalnego PN:<br />
Wytrzyma³oœæ rur<br />
ZdolnoϾ rury do przejmowania<br />
obci¹¿eñ zewnêtrznych pochodz¹cych<br />
od gruntu i obci¹¿eñ ruchem ko³owym<br />
wyra¿a sztywnoœæ pierœcieniowa rury<br />
SN wyra¿ona wzorem:<br />
Dla rur o œciankach pe³nych g³adkich<br />
moment bezw³adnoœci przyjmuje<br />
siê równy:<br />
Rury bezciœnieniowe klasyfikowane<br />
s¹ przy u¿yciu wartoœci sztywnoœci<br />
pierœcieniowej SN wyra¿onej w kPa (1 kPa<br />
= 1kN/m 2 ) okreœlon¹ wg normy ISO<br />
9969.<br />
Pipelife produkuje rury kanalizacyjne<br />
z PVC i PP w trzech klasach sztywnoœci<br />
obwodowej SN = 2 kPa, 4 kPa, 8 kPa<br />
oraz rury z PE o szerszym zakresie<br />
klas sztywnoœci.<br />
Minimalna wymagana wytrzyma³oœæ<br />
MRS<br />
MRS oznacza minimaln¹ wymagan¹<br />
wytrzyma³oœæ rury na naprê¿enia<br />
po 50 latach u¿ytkowania w temperaturze<br />
20 o C, wyra¿on¹ w MPa.Okreœla<br />
siê j¹ na podstawie krzywych regresji<br />
dla rur badanych w wy¿szych<br />
temperaturach i warunkach wy¿szego<br />
naprê¿enia obwodowego.<br />
Wspó³czynnik bezpieczeñstwa C<br />
Jest to ogólny wspó³czynnik pracy,<br />
który uwzglêdnia warunki pracy i w³aœciwoœci<br />
systemu rurowego inne ni¿<br />
w³aœciwoœci samego materia³u rury.<br />
SDR<br />
S<br />
SN [kPa]<br />
SDR = n d<br />
e n<br />
np. SDR = 200 mm = 17,6<br />
11,6 mm<br />
SDR = 200 mm = 41<br />
4,9 mm<br />
S= SDR-1<br />
2<br />
S= 10 σs PN<br />
SN =<br />
Dopuszczalne naprê¿enie obwodowe<br />
w œciance rury σs oznacza stosunek<br />
MRS do wspó³czynnika bezpieczeñstwa<br />
C:<br />
σ s = MRS<br />
C<br />
Wartoœæ wspó³czynnika bezpieczeñstwa<br />
przyjmowana jest w zale¿noœci<br />
od materia³u rur i przeznaczenia i wynosi:<br />
– dla <strong>przewodów</strong> ciœnieniowych i wodoci¹gowych<br />
z PVC; C=2,0 i C=2,5,<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
41<br />
20<br />
1<br />
I=<br />
E I<br />
D 3<br />
3<br />
s<br />
12<br />
33<br />
16<br />
2<br />
27,6<br />
13,3<br />
4<br />
26<br />
12,5<br />
5<br />
22<br />
10,5<br />
8<br />
1.1.<br />
en<br />
en<br />
SDR 41 SDR 17,6<br />
gdzie:<br />
σ s - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]<br />
PN - ciœnienie nominalne [bar]<br />
gdzie:<br />
SN- sztywnoœæ pierœcieniowa rury,<br />
[kPa];<br />
E - modu³ relaksacji, [kPa];<br />
I - moment bezw³adnoœci œcianki rury<br />
na metr bie¿¹cy [m 4<br />
/m];<br />
D - œrednica okrêgu obojêtnego rury<br />
[mm]; w przypadku rur o g³adkich<br />
œciankach D=dn-en; s - gruboœæ œcianki rury [mm]; w<br />
przypadku rur o g³adkich<br />
œciankach s=en; RURY Z PE<br />
(minimalne wartoœci sztywnoœci pierœcieniowej)<br />
21<br />
10<br />
9<br />
17,6<br />
8,3<br />
15<br />
SDR<br />
S<br />
SN [kPa]<br />
17<br />
8<br />
17<br />
dn<br />
RURY z PVC<br />
51<br />
25<br />
2<br />
13,6<br />
6,3<br />
35<br />
41<br />
20<br />
4<br />
11<br />
5<br />
71<br />
9<br />
4<br />
138<br />
34<br />
16,5<br />
8<br />
RURY STRUKTURALNE z PP<br />
SN[kPa] 4 6,3 8<br />
gdzie:<br />
σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]<br />
MRS - minimalna wymagana<br />
wytrzyma³oœæ [MPa]<br />
– dla <strong>przewodów</strong> ciœnieniowych i grawitacyjnych<br />
z PE, C=1,25 i C=1,6,<br />
– dla rur gazowych z PE, C>2 (przyjmowany<br />
zwykle C=4).<br />
11<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA
12<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO-TECHNICZNA<br />
1.1.<br />
CHARAKTERYSTYKA MATERIA£OWO - TECHNICZNA WYROBÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
11.<br />
PARAMETRY DOTYCZ¥CE WARUNKÓW PRACY<br />
Ciœnienie nominalne PN<br />
– stosowane do zwymiarowania<br />
rur i kszta³tek oraz okreœlaj¹ce wytrzyma³oœæ<br />
materia³ów w temperaturze odniesienia<br />
20 o C.<br />
Ciœnienie robocze pr<br />
– rzeczywiste ciœnienie transportowanego<br />
medium w normalnych warunkach<br />
pracy.<br />
Dopuszczalne ciœnienie robocze pt<br />
– maksymalne ciœnienie transportowanego<br />
medium w okreœlonej temperaturze.<br />
Naprê¿enie obwodowe �<br />
– naprê¿enie powstaj¹ce w œciance<br />
rury, pod wp³ywem transportowanego<br />
medium pod ciœnieniem (p).<br />
Zale¿noœæ pomiêdzy dopuszczalnym<br />
naprê¿eniem σs, ciœnieniem nominalnym<br />
PN, a szeregiem S:<br />
Temperatura robocza tr<br />
– temperatura transportowanego medium<br />
w normalnych warunkach pracy,<br />
przewidziana przez projektanta<br />
dla danego ruroci¹gu.<br />
Ciœnienie nominalne dla ruroci¹gu<br />
PN okreœlane jest dla wytrzyma³oœci<br />
materia³u w temperaturze odniesienia<br />
20 o C.<br />
Je¿eli temperatura eksploatacyjna<br />
rury (transportowanego medium) jest<br />
wy¿sza ni¿ 20 o C nale¿y obni¿yæ ciœnienie<br />
nominalne PN. W zakresie temperatur<br />
20 o Cdo40 o C nale¿y uwzglêdniæ<br />
wspó³czynnik redukcji ciœnienia co pozwoli<br />
na utrzymanie takiego samego<br />
okresu trwa³oœci rury jak przy temperaturze<br />
20 o C.<br />
PN = 10 σs S<br />
Rura pod dzia³aniem wewnêtrznego<br />
ciœnienia hydrostatycznego<br />
((<br />
p dn-e σ =<br />
2e<br />
=<br />
σ s<br />
PN S<br />
10<br />
Odpowiednie wykresy zamieszczono<br />
w rozdzia³ach: "Systemy ciœnieniowe<br />
z PVC do transportu wody i innych<br />
mediów" oraz "Systemy ciœnieniowe<br />
i grawitacyjne z PE".<br />
Gdy temperatury robocze przekraczaj¹<br />
45 o C nale¿y zwróciæ siê o ocenê<br />
do Pipelife.<br />
gdzie:<br />
σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]<br />
PN - ciœnienie nominalne [bar]<br />
gdzie:<br />
σ - naprê¿enia w œciance rury [MPa]<br />
P - ciœnienie [MPa]<br />
dn e<br />
- œrednica nominalna [mm]<br />
- gruboœæ œcianki rury [mm]<br />
gdzie:<br />
PN - ciœnienie nominalne [bar]<br />
σs - naprê¿enia dopuszczalne [MPa]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
P<br />
e +σ<br />
dn
2. OBLICZENIA RUROCI¥GÓW<br />
2.1. OBLICZENIA<br />
HYDRAULICZNE<br />
PRZEWODÓW<br />
Z TWORZYW<br />
SZTUCZNYCH
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW<br />
02 2.1.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
2.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE RUR CIŒNIENIOWYCH Z PVC I PE<br />
Ustalenie œrednic <strong>przewodów</strong><br />
przeprowadza siê na podstawie<br />
przep³ywów cieczy przez poszczególne<br />
odcinki <strong>przewodów</strong> przy przyjêtej<br />
œredniej prêdkoœci przep³ywu.<br />
Œrednie prêdkoœci przep³ywu w<br />
przewodach wodoci¹gowych ograniczone<br />
s¹ ze wzglêdów ekonomicznych<br />
oraz ze wzglêdu na mo¿liwoœci<br />
uderzeñ hydraulicznych, które<br />
Przewody z PVC<br />
Dla <strong>przewodów</strong> z PVC, zarówno<br />
nowych jak i bêd¹cych w eksploatacji,<br />
firma Pipelife stosuje nastêpuj¹ce<br />
wartoœci wspó³czynnika<br />
chropowatoœci bezwzglêdnej (k):<br />
Przewody z PE<br />
W przypadku rur z polietylenu<br />
firma Pipelife stosuje nastêpuj¹ce<br />
wartoœci wspó³czynnika chropowatoœci<br />
bezwzglêdnej (k):<br />
Miejscowe straty ciœnienia<br />
W projektach, w których wymagane<br />
jest uwzglêdnienie miejscowych<br />
strat ciœnienia w poszczególnych<br />
elementach (tak w przewodach<br />
z PVC jak i z PE) mo¿na korzystaæ<br />
ze wzoru na obliczanie strat<br />
miejscowych:<br />
s¹ bardziej niebezpieczne przy<br />
wiêkszych prêdkoœciach.<br />
Prêdkoœci przep³ywu powinny zawieraæ<br />
siê w przybli¿eniu w granicach:<br />
0,5 ÷ 0,8 m/s (1,0 m/s) w przewodach<br />
o œrednicach < 300mm;<br />
0,9 ÷ 1,5 m/s w przewodach<br />
o œrednicach > 300 mm.<br />
k=0,01 mm – dla <strong>przewodów</strong> o œrednicy<br />
dn ≤ 200 mm, o ma³ej iloœci<br />
przy³¹czy lub odga³êzieñ i<br />
armatury (Nomogram Nr 1)<br />
k=0,05 mm – dla <strong>przewodów</strong> o œrednicy<br />
dn > 200 mm, o ma³ej ilo-<br />
k=0,01 mm – dla <strong>przewodów</strong> o œrednicy<br />
dn ≤ 200 mm (Nomogram<br />
Nr 3),<br />
k=0,015 mm – dla <strong>przewodów</strong> o œrednicy<br />
dn > 200 mm (Nomogram<br />
Nr 3).<br />
3. OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW PRZY PRZEP£YWIE<br />
O SWOBODNYM ZWIERCIADLE<br />
KRZYWE SPRAWNOŒCI PRZEKROJU KO£OWEGO<br />
Warunki przep³ywu w przewodach<br />
zamkniêtych przy czêœciowym<br />
nape³nieniu s¹ zró¿nicowane, zale-<br />
¿nie od stopnia ich nape³nienia. Tak<br />
wiêc uzupe³nieniem nomogramów<br />
do ustalenia parametrów hydraulicznych<br />
<strong>przewodów</strong> przy ca³kowitym<br />
nape³nieniu s¹ krzywe spraw-<br />
Podstaw¹ do wymiarowania sieci<br />
kanalizacyjnych s¹ wyliczone<br />
maksymalne przep³ywy oraz ustalone<br />
w rozwi¹zaniu wysokoœciowym<br />
sieci spadki kana³ów. Projektowane<br />
Δ h= ξ<br />
2<br />
V<br />
2g<br />
noœci przekroju ko³owego wyznaczaj¹ce<br />
zale¿noœci miêdzy przep³ywami<br />
qn i prêdkoœciami Vn przy<br />
rzeczywistych nape³nieniach od<br />
wielkoœci przep³ywów Q i prêdkoœci<br />
V – przy ca³kowitym nape³nieniu<br />
przewodu. Nomogram Nr 4 przedstawia<br />
krzywe sprawnoœci dla prze-<br />
OBLICZENIA PRZEWODÓW KANALIZACJI ZEWNÊTRZNEJ<br />
spadki kana³u musz¹ zapewniaæ uzyskanie<br />
najmniejszych prêdkoœci zapewniaj¹cych<br />
tzw. samoczyszczenie<br />
kana³ów.<br />
Prêdkoœci przep³ywu poni¿ej 0,5<br />
m/s s¹ niekorzystne ze wzglêdu na<br />
utrzymanie czystoœci przewodu (powstawanie<br />
osadów), a prêdkoœci powy¿ej<br />
1,5 m/s mog¹ wywo³ywaæ du-<br />
¿e spadki ciœnienia oraz niebezpieczne<br />
uderzenia <strong>hydrauliczne</strong>,<br />
œci przy³¹czy lub odga³êzieñ<br />
i armatury (Nomogram Nr 1)<br />
k=0,1 mm – dla <strong>przewodów</strong> o du-<br />
¿ej iloœci odga³êzieñ i armatury<br />
(Nomogram Nr 2).<br />
W tym przypadku wielkoœæ oporów<br />
miejscowych na elementach<br />
sieci (³uki, trójniki, zawory), nie jest<br />
uwzglêdniona.<br />
Dla typowych rozwi¹zañ sieci,<br />
wielkoœci oporów miejscowych mo-<br />
¿na przyjmowaæ w wysokoœci2–5%<br />
wielkoœci strat liniowych.<br />
gdzie:<br />
Δh- strata ciœnienia [m],<br />
ξ - wspó³czynnik oporów<br />
miejscowych, zale¿ny od rodzaju<br />
przeszkody,<br />
V - prêdkoœci przep³ywu [m/s],<br />
g - przyspieszenie ziemskie [m/s 2 ]<br />
kroju ko³owego wyznaczone na podstawie<br />
formu³y Thormanna, uwzglêdniaj¹cej<br />
wp³yw tarcia pomiêdzy<br />
zwierciad³em œcieków, a powietrzem<br />
(zawartym pomiêdzy zwierciad³em<br />
œcieków i powierzchni¹ nie<br />
zwil¿onego sklepienia kana³u).<br />
Przy <strong>obliczenia</strong>ch hydraulicznych<br />
<strong>przewodów</strong> z rur produkowanych<br />
przez Pipelife zaleca siê stosowanie<br />
nastêpuj¹cych wartoœci<br />
wspó³czynnika chropowatoœci bezwzglêdnej<br />
(k):<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW<br />
04 2.1.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Prêdkoœci (zalecane do wyznaczania<br />
spadków) nie powinny byæ<br />
traktowane jako sta³e, lecz uzale-<br />
¿nione od œrednicy kana³u i powinny<br />
wzrastaæ wraz ze œrednic¹.<br />
Aby powy¿szy warunek zosta³<br />
spe³niony, minimalne spadki kana³ów<br />
rurowych mo¿na przyjmowaæ<br />
wg praktycznej formu³y:<br />
Minimalny spadek hydrauliczny<br />
spe³niaj¹cy warunek samoczyszczenia<br />
kana³u, mo¿e byæ równie¿<br />
wyra¿ony jako opór tarcia miêdzy<br />
œciank¹ danego przekroju a transportowanymi<br />
œciekami.<br />
Minimalny spadek hydrauliczny<br />
mo¿na okreœliæ ze wzoru na œrednie<br />
graniczne naprê¿enie styczne "τ":<br />
Rzeczywiste naprê¿enie styczne<br />
τo wyra¿a siê wzorem:<br />
Po odpowiednim przekszta³ceniu<br />
wzoru i wstawieniu wartoœci τ,<br />
minimalny spadek hydrauliczny bêdzie<br />
wyra¿ony wzorem:<br />
Spadki i prêdkoœci maksymalne<br />
Najwiêksze dopuszczalne<br />
spadki ruroci¹gów wynikaj¹ z ograniczenia<br />
maksymalnych dopuszczalnych<br />
prêdkoœci przep³ywu<br />
œcieków. Wi¹¿e siê to ze œcieraniem<br />
materia³u œcianki rury, zw³aszcza w<br />
dolnej czêœci tam gdzie œcieki nios¹<br />
du¿e iloœci piasku i innych zanieczyszczeñ.<br />
Liczne badania rur z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> potwierdzi³y du¿¹ ich<br />
odpornoœæ na œcieranie i korozjê,<br />
znacznie przekraczaj¹c¹ odpornoœæ<br />
rur betonowych, ceramicznych<br />
i ¿elbetonowych. Œcieralnoœæ<br />
rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>, w wyniku<br />
i =<br />
min<br />
1<br />
d<br />
τ = γ R i<br />
τ0= γRik1<br />
(( n<br />
i = τ0<br />
d R 4<br />
min g R<br />
dla wód deszczowych:<br />
dla œcieków bytowo-gospodarczych:<br />
transportu zawiesin zawieraj¹cych<br />
piasek, oceniana jest na mniej ni¿<br />
0,5mm w ci¹gu 100 lat eksploatacji.<br />
Mimo znacznej odpornoœci materia³u<br />
rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>,<br />
mo¿liwoœæ niszczenia œcianek <strong>przewodów</strong><br />
w wyniku abrazji i korozji powinna<br />
byæ brana pod uwagê przy<br />
projektowaniu systemów kanalizacyjnych.<br />
Firma Pipelife zaleca, aby<br />
prêdkoœci maksymalne nie przekracza³y<br />
5,0 m/s. Odpowiadaj¹ce tym<br />
prêdkoœciom spadki maksymalne<br />
bêd¹ zale¿a³y od œrednicy przewodu i<br />
przyjêtego nape³nienia. Orientacyjne<br />
wielkoœci spadków ruroci¹gów podane<br />
s¹ obok.<br />
-1<br />
(( n<br />
i = 0,612 10 d R<br />
-3<br />
min<br />
R<br />
(( n<br />
i = 0,815 10 d R<br />
-3<br />
min<br />
R<br />
-1<br />
-1<br />
gdzie:<br />
d - œrednica wewnêtrzna [m].<br />
gdzie:<br />
γ - ciê¿ar w³aœciwy œcieków [kg/m 3 ];<br />
R - promieñ hydrauliczny [m];<br />
i - spadek hydrauliczny [‰].<br />
gdzie:<br />
d<br />
R= dla kana³ów ko³owych ca³ko-<br />
4<br />
wicie nape³nionych<br />
k<br />
h<br />
1-wspó³czynnik<br />
korekcyjny k1=<br />
f<br />
d<br />
d -œrednica wewnêtrzna [m]<br />
k 1odczytuje<br />
siê z Nomogramu Nr 4<br />
Rn<br />
z krzywej<br />
R<br />
d Rn<br />
st¹d: τ0 = γ i<br />
4 R<br />
Warunek bêdzie spe³niony je¿eli<br />
τ0 ≥ 1,5 Pa dla wód deszczowych ;<br />
τ0 ≥ 2,0 Pa dla œcieków bytowo-gospodarczych<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
((<br />
SPADKI PRZEWODÓW KO£OWYCH<br />
PRZY MAKSYMALNYCH DOPU-<br />
SZCZALNYCH PRÊDKOŒCIACH.<br />
Œrednica rury Spadek [%]<br />
[mm]<br />
v=5m/s<br />
200<br />
23,0<br />
250<br />
16,7<br />
300<br />
13,2<br />
400<br />
9,0<br />
500<br />
6,7<br />
600<br />
5,2<br />
700<br />
4,2<br />
800<br />
3,7<br />
900<br />
3,0<br />
1000<br />
2,7<br />
n
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE SYSTEMÓW DRENA¯Y ROLNICZYCH I BUDOWLANYCH<br />
Podstaw¹ do wymiarowania ruroci¹gów<br />
drenarskich s¹ obliczeniowe<br />
przep³ywy (Q) oraz spadki ruroci¹gów<br />
(i) ustalone w rozwi¹zaniach<br />
wysokoœciowych sieci drenarskich.<br />
Perforowane ruroci¹gi drenarskie<br />
s¹ zasilane wod¹ na ca³ej<br />
Dla rur drenarskich karbowanych<br />
PVC do <strong>obliczenia</strong> strumienia<br />
œcieków przep³ywaj¹cych przez rurê<br />
ca³kowicie nape³nion¹ mo¿na stosowaæ<br />
wzór Prandtla - Colebrook`a:<br />
Przy za³o¿eniu wspó³czynnika<br />
k= 2,0 mm dla rur drenarskich karbowanych<br />
z PVC opracowano nomogram<br />
do okreœlania œrednic zbieracza<br />
i wydajnoœci s¹czków (Nomogram<br />
Nr 9)<br />
Systemy drenarskie u¿ytków rolnych<br />
Przep³ywy obliczeniowe drena-<br />
¿y u¿ytków rolnych oblicza siê na<br />
podstawie norm odp³ywów jednostkowych,<br />
ustalonych w oparciu o<br />
œrednie roczne opady atmosferyczne,<br />
sk³ad mechaniczny gleb i spadki<br />
powierzchni terenu oraz wielkoϾ<br />
odwadnianej powierzchni.<br />
Projektowane spadki ruroci¹gów<br />
drenarskich musz¹ zapewniaæ<br />
samoczyszczenie siê ruroci¹gów<br />
z osadów które mog¹ dostawaæ<br />
siê do wnêtrza przez otwory<br />
perforacji z dop³ywaj¹c¹ wod¹.<br />
Przep³ywy wody w ruroci¹gach<br />
drenarskich (a zw³aszcza w s¹czkach)<br />
odbywaj¹ siê najczêœciej<br />
przy niewielkim nape³nieniu, a wiêc<br />
i przy ma³ych prêdkoœciach. Tylko<br />
przez kilka lub kilkanaœcie dni w roku,<br />
po roztopach wiosennych i d³ugotrwa³ych<br />
obfitych opadach, nape³nienie<br />
ruroci¹gów jest du¿e,<br />
prêdkoœci przep³ywu wody najwiêksze<br />
i wtedy nastêpuje usuniêcie z ruroci¹gów<br />
wiêkszych iloœci osadów.<br />
Z tego wzglêdu minimalne prêdkoœci<br />
wody w drena¿ach przy ca³kowitym<br />
nape³nieniu powinny wynosiæ:<br />
≥ 0,15 m/s – w glebach zwiêz³ych<br />
i œrednio zwiêz³ych,<br />
≥ 0,24 m/s – w glebach pylastych<br />
i ¿elazistych, przy zabezpieczeniu<br />
drenów materia³em filtracyjnym,<br />
≥ 0,35 m/s – w glebach kurzawkowych<br />
i pylastych, silnie za-<br />
¿elazionych.<br />
d³ugoœci, wystêpuje wiêc przep³yw<br />
nieustalony, niejednostajny. Jednak<br />
œrednicê ruroci¹gów dobiera siê dla<br />
maksymalnego natê¿enia przep³ywu<br />
na koñcu danego odcinka obliczeniowego<br />
i na ca³ym odcinku przyjmuje<br />
siê jednakow¹ œrednicê.<br />
Maksymalne prêdkoœci przep³ywu<br />
nie powinny przekraczaæ 1,0 m/s w<br />
glebach lekkich oraz 1,2 m/s w glebach<br />
œrednich I ciê¿kich. Na terenach<br />
górskich I podgórskich o wyraŸnie zbitym<br />
pod³o¿u dopuszcza siê 2 m/s. Zbyt<br />
du¿e spadki i prêdkoœci przep³ywu zagra¿aj¹<br />
trwa³oœci ruroci¹gów dre-<br />
Minimalne*<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
[%]<br />
Maksymalne<br />
piaski, gliny piaszczyste,<br />
gliny lekkie oraz py³y<br />
piaszczyste i zwyk³e<br />
gliny œrednie, ciê¿kie,<br />
bardzo ciê¿kie, i³y, py³y<br />
gliniaste i py³y ilaste<br />
[[ (<br />
2 k<br />
Q=<br />
π d<br />
2,51 v<br />
-2,0 log +<br />
4<br />
( d 2gdi 3,71<br />
50<br />
3<br />
(6)<br />
100<br />
125<br />
Do doboru œrednic ruroci¹gów<br />
drenarskich stosowane s¹ wzory<br />
Prandtla – Coolebrok’a I Darcy - Weisbach’a,<br />
przy ca³kowitym nape³nieniu<br />
oraz krzywa sprawnoœci przekroju<br />
ko³owego (Nomogram Nr 4).<br />
gdzie:<br />
Q - przep³yw przy ca³kowicie nape³nionym<br />
kanale<br />
k - wspó³czynnik chropowatoœci bezwzglêdnej<br />
[m]<br />
d - œrednica wewnêtrzna przewodu [m]<br />
v - prêdkoœæ [m/s]<br />
i - spadek [‰]<br />
narskich, ze wzglêdu na mo¿liwoœæ<br />
przep³ywu wody w zasypie na zewn¹trz<br />
rury i wymywanie cz¹stek<br />
gruntu.<br />
Uzyskiwanie odpowiednich<br />
prêdkoœci zwi¹zane jest z zapewnieniem<br />
odpowiednich spadków ruroci¹gów<br />
podanych w tabeli poni¿ej.<br />
Œrednice ruroci¹gów d n [mm]<br />
65 80 100 125 160 200<br />
*) spadki podane w nawiasach dotycz¹ terenów, gdzie wystêpuje zagro¿enie<br />
zamulania drenów cz¹stkami gleby i zwi¹zkami ¿elaza<br />
2,5<br />
(5)<br />
65<br />
90<br />
2<br />
(4)<br />
50<br />
75<br />
1,5<br />
(3)<br />
30<br />
40<br />
2gdi<br />
MINIMALNE I MAKSYMALNE SPADKI RUROCI¥GÓW DRENARSKICH<br />
1,5<br />
(2,5)<br />
20<br />
25<br />
1,5<br />
(2,5)<br />
15<br />
20<br />
1,5<br />
(2)<br />
15<br />
16<br />
2.1.<br />
250<br />
1,5<br />
(2)<br />
10<br />
13<br />
05<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW<br />
06<br />
2.1.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Ustalenie œrednic s¹czków i zbieraczy<br />
W drenowaniu systematycznym<br />
u¿ytków rolnych nie oblicza siê œrednic<br />
s¹czków. Stosuje siê s¹czki z rur<br />
perforowanych o œrednicy 50mm,<br />
z zachowaniem odpowiedniej d³ugoœci<br />
s¹czków. W praktyce d³ugoœæ<br />
s¹czków nie powinna przekraczaæ<br />
250 mm, a na terenach p³askich,<br />
gdzie konieczne jest stosowanie<br />
spadków minimalnych 150mm.<br />
Gatunek gleby<br />
Gleby zawieraj¹ce powy¿ej 50%<br />
czêœci sp³awialnych<br />
o œrednicy < 0,02 mm<br />
Gleby zawieraj¹ce 20 - 50%<br />
czêœci sp³awialnych<br />
o œrednicy < 0,02 mm<br />
Gleby zawieraj¹ce powy¿ej 50%<br />
czêœci sp³awialnych<br />
o œrednicy < 0,02 mm<br />
Do obliczania œrednich zbieraczy<br />
nale¿y przyjmowaæ normê<br />
odp³ywu z dok³adnoœci¹ do 0,05<br />
dm 3 /s •ha<br />
Spadek<br />
terenu<br />
[‰]<br />
20<br />
20<br />
20<br />
Do wykonywania zbieraczy oraz<br />
s¹czków drena¿y kombinowanych<br />
i niesystematycznych stosuje siê rury<br />
wiêkszych œrednic ≥65mm.<br />
Przep³yw obliczeniowy ustala siê na<br />
podstawie wzoru:<br />
Podane w tabeli normy nale¿y<br />
zwiêkszyæ w przypadku drenowania<br />
czêœciowego i niesystematycznego,<br />
stosuj¹c nastêpuj¹ce wspó³czynniki<br />
ujête w tabeli:<br />
gdzie:<br />
Q - natê¿enie przep³ywu [dm 3 /s]<br />
A - odwadniana powierzchnia [ha]<br />
q - norma odp³ywu jednostkowego<br />
[dm 3 /s· ha]<br />
L - rozstaw s¹czków (lub szerokoœæ<br />
powierzchni odwadnianej), [m]<br />
B - sumaryczna d³ugoœæ s¹czków (lub<br />
d³ugoœæ ruroci¹gu drenarskiego),[m]<br />
Normy odp³ywu przy œrednich opadach rocznych [mm]<br />
< 600 600 - 700 700 - 800 800 - 900 900 - 1000 > 1000<br />
0,45<br />
0,40<br />
0,35<br />
0,50<br />
0,45<br />
0,40<br />
0,55<br />
0,50<br />
0,50<br />
Stopieñ zasilania terenów wodami nap³ywaj¹cymi<br />
z obszarów przyleg³ych I warunki ich odp³ywu<br />
-4<br />
Q=Aq=10 L B q<br />
3<br />
NORMY ODP£YWU JEDNOSTKOWEGO q [dm /s ha]<br />
0,45 - 0,60<br />
0,40 - 0,55<br />
0,35 - 0,50<br />
0,50 - 0,65<br />
0,45 - 060<br />
0,40 - 0,55<br />
0,55 - 0,70<br />
0,50 - 0,65<br />
0,50 - 0,65<br />
0,60 - 0,80<br />
0,55- 0,80<br />
0,50 - 0,80<br />
0,65 - 0,80<br />
0,60 - 0,85<br />
0,55 - 0,85<br />
0,70 - 0,90<br />
0,65 - 0,90<br />
0,65 - 0,90<br />
0,80 - 1,20<br />
0,80 - 1,20<br />
0,80 - 1,20<br />
0,85 - 1,50<br />
0,85 - 1,50<br />
0,85 - 1,50<br />
0,90 - 1,50<br />
0,90 - 1,50<br />
0,90 - 1,50<br />
1,20 - 1,50<br />
1,50 - 1,80<br />
1,50 - 1,80<br />
WSPÓ£CZYNNIKI DO OKREŒLANIA NORM ODP£YWU PRZY DRENOWANIU CZÊŒCIOWYM I NIESYSTEMATYCZNYM<br />
Tereny bez wyraŸnego nap³ywu wód z obszarów przyleg³ych<br />
(spadki obszarów przyleg³ych do 20%) lub obszarów o dobrych<br />
warunkach odp³ywu<br />
Tereny o utrudnionych warunkach odp³ywu wód powierzchniowych,<br />
intensywnie zasilane sp³ywami z obszarów przyleg³ych<br />
(spadki obszarów przyleg³ych> 20%)<br />
Tereny bezodp³ywowe (kotliny) intensywnie zasilane sp³ywami<br />
z obszarów przyleg³ych<br />
Przy drenowaniu<br />
czêœciowym<br />
Wartoœci wspó³czynnika<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1,0<br />
1,2<br />
1,5<br />
1,8<br />
2,00<br />
2,00<br />
Przy drenowaniu<br />
niesystematycznym<br />
1,5<br />
1,8<br />
2,2
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
W przypadku ustalania rozstawu<br />
s¹czków na podstawie wzorów<br />
hydraulicznych, wartoœci miarodaj-<br />
Gatunek gleby<br />
Gleby zawieraj¹ce 20 - 50%<br />
czêœci sp³awialnych<br />
o œrednicy < 0,02 mm<br />
Gleby zawieraj¹ce powy¿ej 50%<br />
czêœci sp³awialnych<br />
o œrednicy < 0,02 mm<br />
Przy ustalaniu rozstawu, nale¿y<br />
przyjmowaæ q z zaokr¹gleniem do<br />
nych norm odp³ywu jednostkowego<br />
z terenów objêtych drenowaniem<br />
0,05 mm/dobê, przy obliczaniu œrednic<br />
zbieraczy z dok³adnoœci¹ do<br />
0,05 dm 3 /s •ha<br />
Przeliczanie jednostek:<br />
1 mm opadu = 0,1 cm 3 /cm 2 = 1l/m 2 =10m 3 /ha = 1000 m 3 /km 2<br />
1 doba = 86400 s<br />
1mm/dobê = 0,116 l/s • ha<br />
1 l/s • ha = 8,64 mm/dobê<br />
Do wykonywania systemów odwadniaj¹cych<br />
u¿ytków rolnych firma<br />
Pipelife oferuje karbowane rury drenarskie<br />
z PVC izPPPragma ® z perforacj¹<br />
lub bez. Do wykonywania<br />
zbieraczy mog¹ byæ te¿ wykorzystywane<br />
rury kanalizacyjne z PVC<br />
o œciankach g³adkich lub rury Pragma<br />
® zPP.<br />
3<br />
MIARODAJNE ODP£YWY DOBOWE q [dm /s ha] NA TERENACH TRWALE PODMOK£YCH<br />
Gatunek gleby<br />
Odp³yw ze zbieracza<br />
Wysokoœæ odp³ywu s¹czków<br />
Do obliczeñ hydraulicznych ruroci¹gów<br />
drenarskich firma Pipelife<br />
przygotowa³a nomogramy dla nastêpuj¹cych<br />
wartoœci chropowatoœci<br />
bezwzglêdnej (k):<br />
Rury karbowane z PVC<br />
k=0,25 mm – Nomogram Nr 9.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
2.1.<br />
nale¿y przyjmowaæ zgodnie z poni¿sz¹<br />
tabel¹:<br />
Œredni opad roczny z wielolecia [mm]<br />
< 600 600 - 700 700 - 800<br />
3<br />
mm/dobê dm /h ha<br />
5,00<br />
5,50<br />
0,60<br />
0,65<br />
3<br />
mm/dobê dm /h ha<br />
5,00-6,00<br />
5,50-6,50<br />
Odp³yw q<br />
0,60-0,70<br />
0,75<br />
3<br />
MIARODAJNE ODP£YWY DOBOWE q [dm /s ha] WG OPRACOWAÑ NIEMIECKICH<br />
Œredni opad roczny z wielolecia [mm]<br />
3<br />
mm/dobê dm /h ha<br />
6,00-7,50<br />
6,50-8,00<br />
< 600 600 - 1000 >1000<br />
3<br />
mm/dobê dm /h ha<br />
7<br />
0,8<br />
3<br />
mm/dobê dm /h ha<br />
9<br />
Odp³yw q<br />
1,0<br />
0,70-0,85<br />
0,75-0,95<br />
3<br />
mm/dobê dm /h ha<br />
17<br />
2,0<br />
Rury o podwójnej œciance z PP<br />
Pragma ®<br />
k=0,25 mm – Nomogram Nr 10.<br />
W przypadku wykonywania<br />
zbieraczy z rur kanalizacyjnych z<br />
PVC nale¿y korzystaæ z odpowiednich<br />
nomogramów (Nr 5i6)opracowanych<br />
dla tych rur, a dla rur Pragma<br />
® odpowiednio nomogramy nr 7 i<br />
8.<br />
07<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW
08<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW<br />
2.1.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Drena¿e budowlane<br />
Obliczenia <strong>hydrauliczne</strong> ruroci¹gów<br />
drena¿y budowlanych maj¹<br />
na celu ustalenie œrednic ruroci¹gów<br />
drena¿owych i kolektorów<br />
odprowadzaj¹cych oraz sprawdzenie<br />
granicznych prêdkoœci maksymalnych<br />
i minimalnych.<br />
Przep³yw obliczeniowy ustalony<br />
jest na podstawie obliczeñ hydrogeologicznych<br />
z uwzglêdnieniem<br />
uk³adu warstw, wspó³czynników<br />
filtracji gruntu, warunków zasilania<br />
wód gruntowych itp.<br />
Podstaw¹ do doboru œrednic s¹<br />
dop³ywy do ruroci¹gów drenarskich<br />
i kolektorów przy najwy¿szych stanach<br />
wody gruntowej (zwykle wiosn¹<br />
i jesieni¹). Natomiast przep³ywy<br />
wody przy niskich stanach<br />
wody gruntowej (zwykle póŸnym latem),<br />
s¹ podstaw¹ do <strong>obliczenia</strong><br />
prêdkoœci minimalnej.<br />
Minimalne prêdkoœci wody w ruroci¹gach<br />
odwadniaj¹cych i kolektorach<br />
powinny zapewniaæ usuwa-<br />
4.<br />
nie cz¹stek gruntu dostaj¹cych siê<br />
przez otwory perforacji. Jako najmniejsz¹<br />
prêdkoœæ umo¿liwiaj¹c¹<br />
samoczyszczenie siê ruroci¹gów<br />
przyjmuje siê:<br />
– Vmin ≥0,2 m/s, przy za³o¿eniu , ¿e<br />
do ruroci¹gu nie przedostaj¹ siê<br />
zanieczyszczone wody powierzchniowe.<br />
Minimalne spadki ruroci¹gów<br />
drena¿y budowlanych wynosz¹:<br />
– 2% dla rur o œrednicy d ≤ 200 mm<br />
w gruntach gliniastych i ilastych,<br />
– 3% dla rur o œrednicy d ≤ 200 mm<br />
w gruntach piaszczystych i pylastych,<br />
– 1,5% dla ruroci¹gów o œrednicy<br />
d > 200 mm.<br />
W przypadku gdy do drena¿u wprowadzone<br />
s¹ równie¿ wody z odwodnienia<br />
powierzchniowego terenu minimalna<br />
prêdkoœæ przep³ywu w ruroci¹gu powinna<br />
wynosiæ:<br />
Vmin ≥ 0,6 m/s<br />
Maksymalne prêdkoœci przep³ywu<br />
w ruroci¹gach drenarskich nie powinna<br />
przekraczaæ 1,0 m/s.<br />
Najmniejsz¹ œrednic¹ rur zalecan¹<br />
do stosowania w drena¿ach budowlanych<br />
jest œrednica<br />
d=100 mm (wyj¹tkowo d=80 mm).<br />
Do wykonywania systemów drena¿y<br />
budowlanych Pipelife oferuje<br />
rury drenarskie karbowane z PVC<br />
z perforacj¹ lub bez, rury o podwójnej<br />
œciance z PP Pragma ® z perforacj¹<br />
i bez. Do budowy kolektorów<br />
mog¹ te¿ byæ wykorzystywane rury<br />
kanalizacyjne z PVC o œcianach<br />
g³adkich (klasy L, N, T).<br />
Do obliczeñ hydraulicznych ruroci¹gów<br />
drena¿y budowlanych nale¿y<br />
stosowaæ odpowiednio Nomogramy<br />
Nr 9i10.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW INSTALACJI KANALIZACYJNYCH<br />
WYMIAROWANIE INSTALACJI KANALIZACJI BYTOWO – GOSPODARCZEJ<br />
Wymiarowanie <strong>przewodów</strong> kanalizacji<br />
wewnêtrznej polega na<br />
okreœleniu œrednicy <strong>przewodów</strong> i spadków<br />
niezbêdnych dla zapewnienia<br />
odpowiednich prêdkoœci przep³ywu<br />
oraz nape³nienia ruroci¹gów [B13].<br />
Podstaw¹ do wymiarowania<br />
<strong>przewodów</strong> instalacji kanalizacyjnych<br />
s¹ ustalone wartoœci przep³ywów<br />
obliczeniowych w poszczególnych<br />
odcinkach ruroci¹gów.<br />
Œrednice podejœæ pojedynczych<br />
i zbiorowych oraz <strong>przewodów</strong> spustowych<br />
(pionów) i <strong>przewodów</strong> wentylacyjnych<br />
ustala siê na podstawie<br />
wartoœci sumy równowa¿ników<br />
odp³ywu.<br />
Œrednice <strong>przewodów</strong> odp³ywowych<br />
(poziomów) i pod³¹czeñ (przykanalików)<br />
kanalizacji bytowo – gospodarczej,<br />
ogólnosp³awnej i deszczowej<br />
mo¿na ustalaæ na podsta-<br />
Dla u³atwienia projektowania<br />
opracowane zosta³y nomogramy do<br />
wymiarowania instalacji kanalizacyjnych:<br />
– dla poziomów i przykanalików kanalizacji<br />
bytowo – gospodarczej<br />
przy nape³nieniu h/d=0,5 –<br />
Nomogram Nr 11,<br />
– dla poziomów i przykanalików kanalizacji<br />
deszczowej przy nape³nieniu<br />
h/d=0,7 – Nomogram Nr 12,<br />
– dla poziomów i przykanalików kanalizacji<br />
ogólnosp³awnej, przy<br />
nape³nieniu h/d=0,7 – Nomogram<br />
Nr 13.<br />
wie wzoru Chezy: gdzie:<br />
q=V F<br />
v=C R i; C=<br />
8g<br />
λ<br />
q -natê¿enie przep³ywu œcieków<br />
[m 3 /s]<br />
V - œrednia prêdkoœæ przep³ywu<br />
œcieków [m/s]<br />
F - powierzchnia przekroju rury<br />
wype³niona œciekami [m 2 ]<br />
R - promieñ hydrauliczny [m]<br />
i - spadek ruroci¹gu,<br />
g - przyspieszenie ziemskie [m/s 2 ]<br />
λ - wspó³czynnik oporów liniowych<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
WYMIAROWANIE PRZEWODÓW INSTALACJI DESZCZOWEJ<br />
Wymagania dotycz¹ce projektowania<br />
instalacji kanalizacyjnej wód<br />
deszczowych zawarte s¹ w normie<br />
PN – 92/B – 01707 – Instalacje kanalizacyjne.<br />
Norma ta zaleca wymiarowaæ<br />
przewody kanalizacji deszczowej<br />
(podejœcia, przewody spustowe)<br />
przy przyjêciu miarodajnego natê¿enia<br />
deszczu nie mniejszego ni¿<br />
I=300 l/(s • ha) (pkt. 3.7. Normy).<br />
Przyjêcie w normie takiego du¿ego<br />
natê¿enia deszczu uzasadnione<br />
jest d¹¿eniem do poprawy niezawodnoœci<br />
dzia³ania podejœæ i pionów<br />
nara¿onych na ró¿norodne zanieczyszczenia.<br />
Wymieniona wy¿ej norma dopuszcza<br />
stosowanie innych uzasadnionych<br />
technicznie metod wyznaczania<br />
przep³ywów obliczeniowych<br />
i w konsekwencji innych metod wymiarowania<br />
<strong>przewodów</strong> instalacji<br />
kanalizacyjnych (pkt. 3.1. Normy).<br />
Firma Pipelife do wymiarowania<br />
produkowanych przez siebie systemów<br />
rynnowych (Crescent105,<br />
Rapidflow i Streamline132), proponuje<br />
metodê opisan¹ poni¿ej.<br />
Do okreœlenia tej powierzchni<br />
stosuje siê wzór:<br />
Natê¿enie deszczów zale¿y od<br />
warunków klimatycznych regionu i<br />
okreœlone jest na podstawie obserwacji<br />
meteorologicznych oraz przyjêtego<br />
prawdopodobieñstwa wystêpowania<br />
opadu.<br />
Do wymiarowania rynien i pionów<br />
deszczowych proponuje siê intensywnoœæ<br />
opadów wynosz¹c¹<br />
75mm/h, podczas deszczu trwaj¹cego<br />
5 min raz na cztery lata. Odpowiada to<br />
wielkoœci odp³ywu do 208 l/(s · ha).<br />
Podane w asortymencie wyrobów<br />
systemów rynnowych Pipelife<br />
œrednice rur spustowych i powierzchnie<br />
dachów ustalone zosta³y<br />
Stosowanie tej metody jest uzasadnione<br />
poniewa¿:<br />
– powierzchnie rynien i rur spustowych<br />
produkowane z PVC s¹<br />
g³adkie, co przyczynia siê do du-<br />
¿ej wydajnoœci systemu,<br />
– specjalny, hydraulicznie op³ywowy<br />
kszta³t elementu ³¹cz¹cego rynnê<br />
z pionem wprawia wodê w ruch wirowy<br />
i powoduje jej “zasysanie”, co w<br />
konsekwencji przyspiesza odp³yw<br />
wody. Dziêki temu rynny mog¹ byæ<br />
mocowane w poziomie, bez spadków,<br />
– ³agodnie wyprofilowane ³uki rynien<br />
i <strong>przewodów</strong> spustowych<br />
przyspieszaj¹ odp³yw wody i nie<br />
dopuszczaj¹ do gromadzenia siê<br />
zanieczyszczeñ,<br />
– przy okreœlaniu odp³ywu uwzglêdnione<br />
jest przestrzenne rozmieszczenie<br />
rur spustowych,<br />
– uwzglêdniony jest wp³yw kierunku<br />
wiatru na wielkoœci powierzchni<br />
efektywnej dachu,<br />
– zdolnoœæ przepustowa elementów<br />
systemu potwierdzona zosta³a<br />
pomiarami hydraulicznymi.<br />
W metodzie tej, przy wymiarowaniu<br />
elementów systemu rynnowe-<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
η<br />
czyli<br />
2 2<br />
E= η A+B C<br />
2 2<br />
A+B =A+<br />
((<br />
E= A+<br />
B<br />
C<br />
2<br />
W celu <strong>obliczenia</strong> przep³ywu Q w<br />
rynnie nale¿y wiêc pomno¿yæ efektywn¹<br />
powierzchniê dachu przez<br />
sp³yw powierzchniowy f=0,0208 l/(s ·<br />
m 2 ):<br />
Q=E f<br />
B<br />
2<br />
na podstawie natê¿enia deszczu<br />
0,0208 l/(s· m 2 ).<br />
Œrednice <strong>przewodów</strong> odp³ywowych<br />
(poziomów) i przy³¹czy instala-<br />
2.1.<br />
go, uwzglêdnione s¹ dwa podstawowe<br />
parametry:<br />
– efektywna powierzchnia dachu,<br />
– natê¿enie deszczów.<br />
Efektywna (maksymalna) powierzchnia<br />
sp³ywowa dachu zale¿y od:<br />
– spadku dachu,<br />
– g³ównego kierunku wiatru.<br />
B<br />
A<br />
90 0<br />
gdzie:<br />
E- efektywna powierzchnia dachu [m 2 ]<br />
A- d³ugoœæ rzutu poziomego krawêdzi<br />
pochy³ej dachu [m]<br />
B- pionowa odleg³oœæ pomiêdzy<br />
krawêdzi¹ rynny a kalenic¹[m]<br />
C- d³ugoœæ dachu [m]<br />
η-wspó³czynnik uwzglêdniaj¹cy<br />
wp³yw kierunku wiatru > 1.0<br />
gdzie:<br />
Q - natê¿enie przep³ywu, [l/s]<br />
E - efektywna powierzchnia dachu,<br />
[m 2 ]<br />
f - obliczeniowe natê¿enie deszczu<br />
[L/(s · m 2 )] f = 0,0208 l/(s · m 2 ).<br />
cji deszczowej nale¿y wymiarowaæ<br />
wg Nomogramów Nr 12 i Nr 13.<br />
C<br />
09<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW<br />
10<br />
2.1.<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
5.<br />
OBLICZENIA SIECI GAZOWYCH<br />
Technologiczny re¿im pracy<br />
gazoci¹gu okreœlaj¹ nastêpuj¹ce<br />
parametry:<br />
– charakterystyka gazu<br />
– obliczeniowe natê¿enie przep³ywu<br />
gazu<br />
– ciœnienie i temperatura gazu<br />
w punktach pocz¹tkowym i koñcowym<br />
ka¿dego z odcinków gazoci¹gu<br />
(dyspozycyjne spadki<br />
ciœnienia).<br />
Wymagania dotycz¹ce wartoœci<br />
ciœnienia nominalnego podane s¹ w<br />
normie PN – 87/C – 96001 – “Paliwa<br />
gazowe rozprowadzane wspóln¹<br />
sieci¹ i przeznaczone dla gospodarki<br />
komunalnej”.<br />
Przewody z rur PE szeregu wymiarowego<br />
SDR – 11 i SDR – 17,6<br />
s¹ powszechnie stosowane do budowy<br />
gazoci¹gów niskiego i œredniego<br />
ciœnienia (do 0,4 MPa).<br />
W przewodach pracuj¹cych pod<br />
niskim ciœnieniem objêtoœæ i prêdkoœæ<br />
przep³ywaj¹cego gazu jest w<br />
przybli¿eniu sta³a, a wartoœæ strat<br />
ciœnienia jest niewielka. W przewodach<br />
œredniego i wysokiego ciœnie-<br />
W przypadku gazu z innej podgrupy<br />
nale¿y zastosowaæ wzór korekcyjny:<br />
Dla powszechnie stosowanych<br />
gazów wspó³czynnik K wynosi:<br />
– GZ–50 (γ=0,745 kg/m 3 )<br />
K=1,000<br />
– GZ – 41,5 (γ=0,840 kg/m 3 )<br />
K=1,086<br />
– GZ–35 (γ=0,880 kg/m 3 )<br />
K=1,122<br />
nia nastêpuje izotermiczne zwiêkszenie<br />
objêtoœci i prêdkoœci<br />
przep³ywu.<br />
Podstawowe zagadnienia przy<br />
obliczaniu strat ciœnienia w ruroci¹gach<br />
reguluje norma PN – 76/M –<br />
34034 “Ruroci¹gi. Zasady obliczeñ<br />
strat ciœnienia”.<br />
Dla odcinków prostych <strong>przewodów</strong><br />
spadek ciœnienia zale¿y od<br />
d³ugoœci, œrednicy wewnêtrznej rury,<br />
prêdkoœci przep³ywu gazu, ciê-<br />
¿aru w³aœciwego oraz od wspó³czynnika<br />
oporu przep³ywu. Wspó³czynnik<br />
oporów przep³ywu uzale¿niony<br />
jest od chropowatoœci powierzchni<br />
rury oraz lepkoœci medium (tarcia<br />
wewnêtrznego wyra¿onego liczb¹<br />
Reynoldsa).<br />
Dla u³atwienia obliczeñ gazoci¹gów<br />
firma Pipelife przygotowa³a<br />
nomogramy dla typowych warunków<br />
eksploatacyjnych gazoci¹gów z rur<br />
polietylenowych.<br />
Nomogram Nr 14 – dla rur gazowych<br />
z PE szeregu SDR – 11, przy<br />
przep³ywie uwarstwionym i nadciœnieniu<br />
roboczym ≤ 100 mbar,<br />
K =<br />
ΔP = K Δ P<br />
[ ]<br />
γ<br />
0,745<br />
0,69<br />
Z nomogramów odczytuje siê<br />
jednostkowe spadki ciœnienia na<br />
d³ugoœci, wielkoœci oporów miejscowych<br />
nie jest uwzglêdniona.<br />
Przy obliczaniu oporów miejscowych<br />
w gazoci¹gach mo¿na pos³ugiwaæ<br />
siê wartoœciami równowa¿nymi<br />
oporów miejscowych.<br />
Nomogram Nr 15 – dla rur gazowych<br />
z PE szeregu SDR – 17,6, przy<br />
przep³ywie uwarstwionym i nadciœnieniu<br />
roboczym ≤ 100 mbar,<br />
Nomogram Nr 16 – dla rur gazowych<br />
z PE szeregu SDR – 11, przy<br />
przep³ywie burzliwym,<br />
Nomogram Nr 17 – dla rur gazowych<br />
z PE szeregu SDR – 17,6, przy<br />
przep³ywie burzliwym.<br />
Na nomogramach oznaczono<br />
wielkoœci œrednic zewnêtrznych<br />
<strong>przewodów</strong>, jednak w <strong>obliczenia</strong>ch<br />
uwzglêdniono œrednice wewnêtrzne<br />
rur.<br />
Nomogramy opracowane s¹ dla<br />
nastêpuj¹cych parametrów gazu:<br />
– gaz ziemny GZ – 50<br />
– gêstoœæ gazu,γ=0,745 kg/ m 3<br />
– temperatura gazu 10 o C<br />
– lepkoœæ dynamiczna gazu 11·10 6 Pa·s<br />
– wspó³czynnik chropowatoœci<br />
bezwzglêdnej k=0,007 mm.<br />
gdzie:<br />
ΔP - ró¿nica pomiêdzy ciœnieniem<br />
p 1 ip 2[bar]<br />
P 1,P 2 -ciœnienie manometryczne na<br />
pocz¹tku i koñcu odcinka<br />
gazoci¹gu [bar]<br />
P labs - ciœnienie absolutne<br />
pocz¹tkowe [bar], (p 1abs=p 1+1)<br />
p 2abs - ciœnienie absolutne koñcowe<br />
[bar], (p 2abs=p 2+1)<br />
W praktyce, na straty ciœnienia<br />
wywo³ane oporami miejscowymi rezerwuje<br />
siê 10% dyspozycyjnej straty<br />
ciœnienia dla danego uk³adu gazoci¹gów,<br />
lub te¿ wprowadza siê do<br />
obliczeñ tzw. d³ugoœæ obliczeniow¹.<br />
D³ugoœæ obliczeniowa jest to<br />
d³ugoœæ geometryczna ruroci¹gu pomno¿ona<br />
przez wspó³czynnik 1,1.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
3<br />
Natê¿enie przep³ywu - Q [dm /s]<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
10000<br />
8000<br />
6000<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
80<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
NOMOGRAM NR 1<br />
doboru parametrów hydraulicznych dla rur ciœnieniowych z PVC<br />
wg wzorów Darcy - Weisbach`a/Colebrook`a - White`a<br />
10<br />
8<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
0,8<br />
Prêdkoœæ [m/s]<br />
1<br />
1 2 3 4 5 6 8 1 2 3 4 5 6 8 10 20 30 405060 80 100 200<br />
0<br />
Rury PVC d n = 63 - 200mm, PN 10, k = 0,01mm, temp. 10 C<br />
0<br />
Rury PVC d n = 225 - 400mm, PN 10, k = 0,05mm, temp. 10 C<br />
(nomogram obliczono dla œrednic wewnêtrznych d )<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1,0<br />
1,5<br />
2<br />
3<br />
i<br />
4<br />
5<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
10<br />
400<br />
315<br />
280<br />
250<br />
225<br />
200<br />
160<br />
110<br />
90<br />
75<br />
63<br />
Spadek-i[ o/ oo]<br />
Œrednica nominalna d n [mm]<br />
2.1.<br />
N01<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N02<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu - Q [dm /s]<br />
10000<br />
8000<br />
6000<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
80<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
20<br />
10<br />
8<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
NOMOGRAM NR 2<br />
doboru parametrów hydraulicznych dla rur ciœnieniowych z PVC<br />
wg wzorów Darcy - Weisbach`a/Colebrook`a - White`a<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
0,8<br />
1 2 3 4 5 6 8 1 2<br />
1,0<br />
Prêdkoœæ [m/s]<br />
3<br />
1,5<br />
4 5<br />
0<br />
Rury PVC d n = 63-400mm, PN 10, k = 0,1mm, temp. 10 C<br />
(nomogram obliczono dla œrednic wewnêtrznych d )<br />
6<br />
8<br />
2<br />
10<br />
3<br />
4<br />
5<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
20 30 40 50 60 80 100 200<br />
Spadek-i[ o/<br />
oo]<br />
i<br />
400 400<br />
315 315<br />
280 280<br />
250 250<br />
225 225<br />
200 200<br />
160 160<br />
110 110<br />
90 90<br />
75<br />
63<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
Œrednica nominalna d n [mm]
Spadek i [ /oo]<br />
o<br />
100<br />
50<br />
20<br />
10<br />
5<br />
2<br />
1<br />
0,5<br />
0,2<br />
0,1<br />
10<br />
0,05<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 3<br />
doboru parametrów hydraulicznych dla rur ciœnieniowych z PE<br />
wg wzorów Darcy - Weisbach`a/Colebrook`a - White`a<br />
(nomogram obliczono dla œrednic wewnêtrznych) rur d n < 200mm, k = 0,010 mm, temp. 10 C;<br />
0<br />
dla rur d > 200mm, k = 0,05mm, temp. 10 C<br />
15<br />
n<br />
20<br />
25<br />
30<br />
Œrednica nominalna d [mm]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
120<br />
150<br />
200<br />
250<br />
300<br />
0,1<br />
0,1 0,2 0,5 1 2 5 10 20 50 100 200 500 1000 2000<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu Q [dm /s]<br />
n<br />
0,4<br />
0,6<br />
400<br />
0,8<br />
1000<br />
1,0<br />
3,0<br />
Prêdkoœæ<br />
500<br />
2,0<br />
600<br />
5,0<br />
4,0<br />
800<br />
2,5<br />
1,5<br />
2.1.<br />
0<br />
100<br />
50<br />
20<br />
10<br />
5<br />
2<br />
1<br />
0,5<br />
0,2<br />
Spadek i [ /oo]<br />
o<br />
N03<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N04<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
d<br />
hn<br />
h<br />
d<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
n<br />
NOMOGRAM NR 4<br />
Krzywe sprawnoœci przekroju ko³owego<br />
1<br />
,9<br />
,8<br />
,7<br />
,6<br />
,5<br />
,4<br />
,3<br />
,2<br />
,1<br />
h<br />
d<br />
q<br />
Q<br />
Vn<br />
V<br />
0 ,1 ,2<br />
n<br />
n<br />
R<br />
R<br />
n<br />
z<br />
,3<br />
,4<br />
q<br />
Q<br />
n<br />
,5<br />
,6<br />
Vn<br />
V<br />
,7<br />
- stosunek wysokoœci czêœciowego nape³nienia (h ) do œrednicy wewnêtrznej rury (d).<br />
- stosunek wielkoœci przep³ywów (q n) przy rzeczywistych nape³nieniach kana³ów (h n)<br />
do<br />
wielkoœci przep³ywów (Q) przy ca³kowitym nape³nieniu (d).<br />
R<br />
R<br />
qn<br />
Vn<br />
, ,<br />
R<br />
Q V R<br />
- stosunek prêdkoœci przep³ywu przy rzeczywistych wysokoœciach nape³nienia kana³ów (h n)<br />
do<br />
prêdkoœci przep³ywu (V) przy ca³kowitym nape³nieniu (d).<br />
- stosunek promienia <strong>hydrauliczne</strong>go przy rzeczywistych wysokoœciach nape³nienia (h n)<br />
do<br />
promienia <strong>hydrauliczne</strong>go przy ca³kowitym nape³nieniu (d).<br />
,8<br />
n<br />
,9<br />
1<br />
n<br />
1,1 1,2<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1,3<br />
n
3<br />
Przep³yw Q [dm /s]<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 5<br />
doboru parametrów hydraulicznych dla rur kanalizacyjnych<br />
z PVC klasy T-SN=8kPaprzy ca³kowitym nape³nieniu<br />
wg wzorów Darcy-Weisbach`a/Colebrooka - White`a<br />
0<br />
dla k = 0,25mm, temp. 10 C.<br />
10000<br />
8000<br />
6000<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
80<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
8<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
0,1<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
1<br />
1 2 3 4 5 6 8 1<br />
0,8<br />
Prêdkoœæ [m/s]<br />
2<br />
1,0<br />
Uwaga: Dla rur klasy L - SN = 2 kPa nale¿y zwiêkszyæ przep³yw Q o 6,0%<br />
Dla rur klasyN-SN=4kPanale¿y zwiêkszyæ przep³yw Q o 3,5%<br />
3<br />
4<br />
1,5<br />
5<br />
6<br />
2<br />
8 10<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3<br />
20<br />
30<br />
4<br />
5<br />
8<br />
7<br />
6<br />
405060<br />
80 100<br />
Spadek i[ o/oo]<br />
200<br />
400<br />
315<br />
250<br />
200<br />
160<br />
110<br />
75<br />
Œrednica nominalna d n[mm]<br />
2.1.<br />
N05<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N06<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu Q [dm /s]<br />
10000<br />
8000<br />
6000<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
100<br />
80<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
8<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
NOMOGRAM NR 6<br />
doboru parametrów hydraulicznych dla rur kanalizacyjnych z PVC<br />
klasy T-SN=8kPaprzy ca³kowitym nape³nieniu<br />
wg wzorów Darcy-Weisbach`a/Colebrooka - White`a<br />
0<br />
dla k = 0,40mm, temp. 10 C<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
1<br />
1 2 3 4 5 6 8<br />
1<br />
0,8<br />
Prêdkoœæ [m/s]<br />
2<br />
1,0<br />
3<br />
4<br />
1,5<br />
5<br />
6<br />
2<br />
8 10<br />
Uwaga: Dla rur klasy L - SN = 2 kPa nale¿y zwiêkszyæ przep³yw Q o 6,0%<br />
Dla rur klasyN-SN=4kPanale¿y zwiêkszyæ przep³yw Q o 3,5%<br />
3<br />
20<br />
30<br />
4<br />
5<br />
8<br />
7<br />
6<br />
405060<br />
80 100 200<br />
Spadek i[ o/oo]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
400<br />
315<br />
250<br />
200<br />
160<br />
110<br />
75<br />
Œrednica nominalna d [mm]<br />
n
Spadek-i[ o/ oo ]<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 7<br />
®<br />
doboru parametrów hydraulicznych dla rur kanalizacyjnych Pragma z PP<br />
wg wzorów Darcy-Weisbach`a/Colebrooke-White`a<br />
0<br />
dla k = 0,25mm, temp. 10 C przy ca³kowitym nape³nieniu<br />
0,1<br />
0,15<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
0,8 1<br />
1,5<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
8<br />
10<br />
10<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
150<br />
200<br />
0,1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
8<br />
10<br />
0,15<br />
0,2<br />
20<br />
Œrednica nominalna d [mm]<br />
n<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu - Q [dm /s]<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
0,25<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
160<br />
200<br />
200<br />
0,8<br />
®<br />
300<br />
400<br />
500<br />
600<br />
800<br />
1000<br />
250<br />
1,0<br />
Prêdkoœæ V [m/s]<br />
1,5<br />
2,0<br />
2,5<br />
3,0<br />
315<br />
4,0<br />
5,0<br />
6,0<br />
400<br />
500<br />
2000<br />
3000<br />
8,0<br />
630<br />
10,0<br />
4000<br />
2.1.<br />
N07<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N08<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
Spadek-i[ o/ oo ]<br />
2.1.<br />
0,1<br />
0,15<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
0,8<br />
1<br />
1,5<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
8<br />
10<br />
1<br />
0,1<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 8<br />
doboru parametrów hydraulicznych<br />
®<br />
dla rur kanalizacyjnych Pragma z PP<br />
0<br />
wg wzorów Darcy-Weisbach`a/Colebrooke-White`a<br />
dla k = 0,40mm, temp. 10 C przy ca³kowitym nape³nieniu<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
8<br />
10<br />
0,15<br />
20<br />
15<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
150<br />
200 110<br />
Œrednica nominalna d n [mm]<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu - Q [dm /s]<br />
0,2<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
0,25<br />
160<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
200<br />
200<br />
0,8<br />
250<br />
300<br />
400<br />
500<br />
600<br />
1,0<br />
1,5<br />
315<br />
2,0<br />
800<br />
1000<br />
2,5<br />
3,0<br />
400<br />
4,0<br />
5,0<br />
500<br />
2000<br />
6,0<br />
8,0<br />
3000<br />
4000<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
100<br />
630
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 09<br />
nomogram do okreœlania œrednic drenów karbowanych PVC<br />
wg wzoru Prandtla-Colebrook`a dla k = 2,0mm<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu - Q [dm /s]<br />
1<br />
200<br />
100<br />
70<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
7<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0,4<br />
0,7<br />
0,5<br />
0,1<br />
0,5<br />
0,6<br />
DN200<br />
160<br />
powierzchnia-A[ha]<br />
2 3 4 5 7 10 20 30 40 50 70 100 200<br />
0,8<br />
125<br />
100<br />
1,0<br />
1,0 l/s ha<br />
80<br />
65<br />
1,5<br />
1,0 l/s ha<br />
0,8 l/s ha<br />
50<br />
0,2 0,3 0,4 0,5 0,7 1 2<br />
2,0<br />
v = 2,5 m/s<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3 4 5 7 10 20<br />
Spadek - i [%]<br />
2.1.<br />
N09<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N10<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
0,1<br />
0,15<br />
0,2<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,6<br />
0,8<br />
1<br />
1,5<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
8<br />
10<br />
15<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
150<br />
200<br />
Spadek-i[ / ]<br />
o oo<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
1<br />
NOMOGRAM NR 10<br />
do doboru rur drenarskich z PP Pragma<br />
wg wzorów Darcy-Weisbach`a/Colebrooke-White`a<br />
0<br />
dla k = 0,25mm, temp. 10 C<br />
0,1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
0,15<br />
8<br />
10<br />
0,2<br />
0,25<br />
0,3<br />
Œrednica nominalna d n [mm]<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu - Q [dm /s]<br />
20<br />
0,4<br />
0,5<br />
30<br />
1,6<br />
110<br />
®<br />
40<br />
50<br />
60<br />
80<br />
100<br />
0,8<br />
Prêdkoœæ V [m/s]<br />
1,0<br />
1,5<br />
160<br />
2,0<br />
2,5<br />
3,0<br />
200<br />
200<br />
4,0<br />
6,0<br />
300<br />
8,0<br />
250<br />
400<br />
500<br />
600<br />
800<br />
1000<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 11<br />
do wymiarowania poziomów i przykanalików kanalizacji<br />
bytowo - gospodarczej<br />
wg wzoru Chezy dla k = 1,0mm, temp. 10 C przy nape³nieniu h/d = 0,5<br />
Spadek - i [%]<br />
0,2<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,67<br />
0,8<br />
1<br />
1,5<br />
2<br />
2,5<br />
3,3<br />
5<br />
10<br />
d=0,07<br />
d=0,125<br />
d=0,118<br />
d=0,10<br />
2<br />
d=0,15<br />
1 - górne ograniczenie dla <strong>przewodów</strong> w budynkach<br />
2 - górne ograniczenie dla <strong>przewodów</strong> zewnêtrznych<br />
wg PN - 92/B - 01707 - 4<br />
1<br />
d=0,20<br />
1,5 2 5 10 20 50 100 200 500<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
0<br />
d=0,25<br />
d=0,30<br />
d=0,35<br />
d=0,40<br />
d=0,50<br />
3<br />
Przep³yw obliczeniowy q [dm /s]<br />
s<br />
2.1.<br />
N11<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N12<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 12<br />
do wymiarowania poziomów i przykanalików kanalizacji deszczowej<br />
0<br />
wg wzoru Chezy dla k = 1,0mm, temp. 10 C przy nape³nieniu h/d = 0,7<br />
Spadek - i [%]<br />
0,2<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,67<br />
0,8<br />
1<br />
1,5<br />
2<br />
2,5<br />
3,3<br />
5<br />
10<br />
d=0,08<br />
d=0,07<br />
d=0,06<br />
d=0,05<br />
d=0,125<br />
d=0,118<br />
d=0,10<br />
1,5 2 5 10 20 50 100 200 500<br />
3<br />
Przep³yw œcieków deszczowych q [dm /s]<br />
1 - górne ograniczenie dla <strong>przewodów</strong> w budynkach<br />
2 - górne ograniczenie dla <strong>przewodów</strong> zewnêtrznych<br />
wg PN - 92/B - 01707 - 5<br />
2<br />
d=0,15<br />
1<br />
d=0,20<br />
d=0,40<br />
d=0,35<br />
d=0,30<br />
d=0,25<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
d=0,50<br />
d
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 13<br />
do wymiarowania poziomów i przykanalików kanalizacji ogólnosp³awnej<br />
0<br />
wg wzoru Chezy dla k = 1,0mm, temp. 10 C przy nape³nieniu h/d = 0,7<br />
Spadek - i [%]<br />
0,2<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,67<br />
0,8<br />
1<br />
1,5<br />
2<br />
2,5<br />
3,3<br />
5<br />
10<br />
d=0,08<br />
d=0,07<br />
d=0,06<br />
d=0,05<br />
d=0,125<br />
d=0,118<br />
d=0,10<br />
1,5 2 5 10 20 50 100 200 500<br />
3<br />
Przep³yw obliczeniowy q [dm /s]<br />
1 - górne ograniczenie dla <strong>przewodów</strong> w budynkach<br />
2 - górne ograniczenie dla <strong>przewodów</strong> zewnêtrznych<br />
wg PN - 92/B - 01707 - 6<br />
2<br />
d=0,15<br />
1<br />
d=0,20<br />
d=0,40<br />
d=0,35<br />
d=0,30<br />
d=0,25<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
09<br />
d=0,50<br />
2.1.<br />
N13<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N14<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
Δ p/L - jednostkowy spadek ciœnienia [mbar/m]<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 14<br />
doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 11<br />
0<br />
dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przep³ywie uwarstwionym<br />
i nadciœnieniu roboczym ≤ 100mbar<br />
10<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-1<br />
10<br />
5<br />
4<br />
3<br />
10<br />
10<br />
10<br />
0<br />
2<br />
-2<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-3<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-4<br />
20x3,0<br />
25x3,0<br />
32x3,0<br />
40x3,7<br />
63x5,8<br />
75x6,8<br />
90x8,2<br />
50x4,6<br />
110x10,0<br />
125x11,4<br />
140x12,7<br />
160x14,6<br />
180x 16,4<br />
200x18,2<br />
225x20,5<br />
250x22,7<br />
280x25,4<br />
315x28,6<br />
355x32,3<br />
1,5<br />
1,2<br />
450x41,01<br />
400x36,4<br />
2 5 10 5 10 5 10 5 10 10<br />
1 2 3<br />
4<br />
3 0<br />
*Uwaga: m /h - przelicza siê w warunkach t = 10 CiP=1bar(abs)<br />
2<br />
3<br />
2,5<br />
3,5<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4,5<br />
4<br />
10<br />
12<br />
16<br />
20<br />
10<br />
5<br />
10<br />
5<br />
10<br />
5<br />
10<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu gazu q [m /h]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
5<br />
0<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4
Δ p/L - jednostkowy spadek ciœnienia [mbar/m]<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 15<br />
doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 17,6<br />
0<br />
dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przep³ywie uwarstwionym<br />
i nadciœnieniu roboczym ≤ 100 mbar<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
0<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-1<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-2<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-3<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-4<br />
25x2,3<br />
32x2,3<br />
50x2,9<br />
63x3,6<br />
75x4,3<br />
90x5,2<br />
110x6,3<br />
125x7,1<br />
140x8,0<br />
160x9,1<br />
40x2,3<br />
200x11,4<br />
225x12,8<br />
250x14,2<br />
280x16,0<br />
315x17,9<br />
355x20,2<br />
400x22,8<br />
180x10,3<br />
1,5<br />
1,2<br />
450x25,61<br />
2<br />
3<br />
2,5<br />
3,5<br />
12<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4,5<br />
4<br />
2 5 10 5 10 5 10 5 10 10<br />
1 2 3<br />
3<br />
3 0<br />
*Uwaga: m /h - przelicza siê w warunkach t = 10 CiP=1bar(abs)<br />
16<br />
20<br />
10<br />
5<br />
10<br />
5<br />
10<br />
5<br />
10<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu gazu q [m /h]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
5<br />
0<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
2.1.<br />
N15<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
N16<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE<br />
2.1.<br />
2<br />
NOMOGRAM NR 16<br />
doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 11<br />
0<br />
dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przep³ywie burzliwym<br />
bar<br />
m<br />
2 2<br />
-<br />
1abs2 P2abs2<br />
P<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
L<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
-2<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-3<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-4<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-5<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-6<br />
10<br />
10<br />
-4<br />
25x3,0<br />
32x3,0<br />
40x3,7<br />
63x5,8<br />
75x6,8<br />
90x8,2<br />
110x10,0<br />
125x11,4<br />
140x12,7<br />
160x14,6<br />
180x16,4<br />
200x18,2<br />
225x20,5<br />
250x22,7<br />
280x25,4<br />
315x28,6<br />
355x32,3<br />
400x36,4<br />
450x41,0<br />
50x4,6<br />
1<br />
2<br />
3<br />
2 5 10 5 10 10 5 10<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu gazu q [m /h]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4
2<br />
bar<br />
m<br />
2 2<br />
-<br />
1abs2 P2abs2<br />
P<br />
L<br />
NOMOGRAMY DO OBLICZEÑ HYDRAULICZNYCH<br />
NOMOGRAM NR 17<br />
doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 17,6<br />
0<br />
dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przep³ywie burzliwym<br />
i nadciœnieniu roboczym > 100 mbar<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
0<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-3<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-4<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-5<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
-6<br />
10<br />
10<br />
0<br />
25x3,0<br />
32x3,0<br />
40x3,7<br />
63x5,8<br />
75x6,8<br />
90x8,2<br />
110x10,0<br />
50x4,6<br />
140x12,7<br />
160x14,6<br />
180x16,4<br />
200x18,2<br />
225x20,5<br />
250x22,7<br />
280x25,4<br />
315x28,6<br />
355x32,3<br />
125x11,4<br />
400x36,4<br />
450x41,0<br />
1<br />
2<br />
3<br />
2 5 10 5 10 10 5 10<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3<br />
Natê¿enie przep³ywu gazu q [m /h]<br />
4<br />
2.1.<br />
N17<br />
OBLICZENIA HYDRAULICZNE
2. OBLICZENIA RUROCI¥GÓW<br />
2.2. OBLICZENIA<br />
STATYCZNO<br />
-WYTRZYMA£OŒCIOWE<br />
RUR
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
1.<br />
ODDZIA£YWANIE MIÊDZY GRUNTEM I ELASTYCZN¥ RUR¥ UMIESZCZON¥<br />
W GRUNCIE<br />
Rury PVC, PE i PP, w terminologii<br />
in¿ynierskiej nazywane elastycznymi,<br />
pod wp³ywem obci¹¿enia pionowego<br />
odkszta³caj¹ siê (bez zmian strukturalnych)<br />
przyjmuj¹c kszta³t elipsy. Œrednica<br />
pionowa rury ulega skróceniu o wartoœæ<br />
δv (schemat na rysunku).<br />
Dla lepszego zrozumienia wzajemnego<br />
oddzia³ywania pomiêdzy sztywnoœci¹<br />
obwodow¹ rury i sztywnoœci¹<br />
gruntu, mo¿na zastosowaæ wzór Spangler’a:<br />
Z równania tego wynika, ¿e ugiêcie<br />
rury mo¿emy ograniczaæ do dopuszczalnej<br />
wartoœci przez dobór<br />
sztywnoœci rury lub gruntu, b¹dŸ przez<br />
oba czynniki jednoczeœnie. Widaæ tak-<br />
¿e, jak zmniejszanie jednego z tych<br />
czynników mo¿e byæ kompensowane<br />
przez wzrost drugiego.<br />
Mo¿na równie¿ powiedzieæ, ¿e im<br />
rura ma wiêksz¹ sztywnoœæ obwodow¹,<br />
w tym mniejszym stopniu zdaje<br />
2.<br />
METODA OBLICZANIA ODKSZTA£CEÑ RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Wytrzyma³oœæ rur elastycznych<br />
uk³adanych w wykopie otwartym i nastêpnie<br />
zasypanych, mo¿na obliczyæ<br />
w oparciu o metodê stanów granicznych:<br />
– stan graniczny u¿ytkowania – nale-<br />
¿y sprawdziæ przez porównanie odkszta³ceñ<br />
od obci¹¿eñ z odkszta³ceniem<br />
dopuszczalnym,<br />
Odkszta³cenie rury od obci¹¿enia<br />
pionowego<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
D<br />
Odkszta³caj¹ca siê rura wywieraj¹c<br />
nacisk na grunt, wywo³uje na zasadzie<br />
reakcji odpór gruntu, co z kolei powoduje<br />
zmniejszenie naprê¿eñ zginaj¹cych<br />
w œciance rury.<br />
δv<br />
f(q)<br />
=<br />
D S+S r s<br />
siê na wspó³pracê mechaniczn¹ z gruntem<br />
i tym mniejsze jest ryzyko przekroczenia<br />
dopuszczalnych ugiêæ rury spowodowanych<br />
np. niew³aœciwym wykonawstwem<br />
robót . Z drugiej strony, je-<br />
¿eli da siê rurze wiêksze wsparcie<br />
gruntu przez odpowiedni dobór materia³u<br />
obsypki i wiêksze jej zagêszczenie,<br />
sztywnoœæ rury mo¿e byæ mniejsza.<br />
– stan graniczny noœnoœci – mo¿na<br />
sprawdziæ przez porównanie naprê-<br />
¿eñ krytycznych powoduj¹cych<br />
utratê statecznoœci na skutek wyboczenia<br />
z naprê¿eniami œciskaj¹cymi<br />
od obci¹¿eñ obliczeniowych oraz<br />
przez porównanie odkszta³cenia<br />
wzglêdnego (obwodowego) wywo³anego<br />
uginaj¹c¹ siê rur¹ pod<br />
wp³ywem obci¹¿enia z odkszta³ceniem<br />
dopuszczalnym.<br />
δv<br />
2.2.<br />
Si³a z jak¹ grunt wokó³ rury jest w stanie<br />
przeciwstawiæ siê naciskowi rury,<br />
zale¿y od wielkoœci obci¹¿enia pionowego<br />
oraz od rodzaju gruntu i jego zagêszczenia<br />
(sztywnoœci).<br />
Im wiêksza bêdzie si³a odporu<br />
gruntu, tym mniejszemu odkszta³ceniu<br />
(ugiêciu) ulegnie rura pod obci¹¿eniem.<br />
Wp³yw gruntu w strefie u³o¿enia rury<br />
na jej ogóln¹ wytrzyma³oœæ jest<br />
g³ównym czynnikiem odró¿niaj¹cym<br />
pracê rury elastycznej od zachowania<br />
siê rury sztywnej, a mianowicie: rura<br />
szty- wna, np. betonowa, sama przyjmuje<br />
na siebie oddzia³ywania si³ pionowych,<br />
podczas gdy w³asnoœæ rury elasty-<br />
cznej, zale¿na jest od zdolnoœci<br />
przejêcia pionowych obci¹¿eñ przez<br />
uk³ad “rura-grunt”.<br />
Równanie to opisuje ugiêcie<br />
wzglêdne δv/D rury o sztywnoœci Sr<br />
poddanej pionowemu obci¹¿eniu q<br />
i umieszczonej w gruncie o sztywnoœci<br />
Ss, gdzie D oznacza œrednicê pionow¹<br />
pocz¹tkowo nie odkszta³conej rury.<br />
W obu przypadkach nale¿y kierowaæ<br />
siê rachunkiem ekonomicznym,<br />
bior¹c pod uwagê koszt zakupu dro¿szej<br />
rury (o wy¿szej klasie sztywnoœci)<br />
w stosunku do kosztów materia³u<br />
obsypki, jej dowozu i kosztów robót<br />
zwi¹zanych z zagêszczeniem gruntu.<br />
Obecnie wobec braku opracowañ<br />
krajowych, do obliczania odkszta³ceñ<br />
rur elastycznych u³o¿onych w gruncie<br />
przyjêto metodê “Molina” [E4], zwan¹<br />
te¿ metod¹ skandynawsk¹, udokumentowan¹<br />
najnowszymi badaniami<br />
i popart¹ 30-letnim doœwiadczeniem.<br />
Procedura obliczeñ metod¹ skandynawsk¹<br />
uwzglêdnia oddzia³ywanie<br />
pomiêdzy rur¹ a otaczaj¹cym j¹ gruntem.<br />
01<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR
02<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR<br />
2.2.<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
3.<br />
OBCI¥¯ENIA<br />
Na rurê u³o¿on¹ w wykopie i nastêpnie<br />
zasypan¹ dzia³aj¹:<br />
– obci¹¿enia pionowe (qv), które ogólnie<br />
mówi¹c , wywo³uj¹ w rurze stan<br />
naprê¿enia i odkszta³cenie,<br />
– obci¹¿enia poziome (qh), które siê<br />
temu przeciwstawiaj¹.<br />
Obci¹¿enie rury zasypem gruntowym<br />
Obci¹¿enie pionowe rury zasypem<br />
gruntowym mo¿na obliczyæ z wyra¿enia<br />
(zgodnie ze schematem na rysunku<br />
obok):<br />
Obci¹¿enia zewnêtrzne naziomu<br />
Obci¹¿enia naziomu pochodz¹ od<br />
s¹siaduj¹cych budowli i obiektów nasypów<br />
oraz obci¹¿eñ drogowych, tramwajowych<br />
itp.<br />
Przy obliczaniu naprê¿eñ od obci¹¿eñ<br />
zewnêtrznych stosowana jest<br />
teoria sprê¿ystoœci wg Boussinesque’a<br />
[B3].<br />
Do najczêœciej wystêpuj¹cych obci¹¿eñ<br />
zewnêtrznych naziomu nale¿¹<br />
obci¹¿enia ruchem drogowym.<br />
100<br />
Model rozk³adu parcia gruntu wg<br />
metody skandynawskiej<br />
H<br />
D<br />
h<br />
1<br />
q=q+q<br />
n z w<br />
Schemat rury u³o¿onej w gruncie<br />
Schemat rozk³adu naprê¿eñ w gruncie<br />
wg teorii Boussinesque’a.<br />
0<br />
q<br />
Poziom terenu<br />
Poziom wody gruntowej<br />
v<br />
δ<br />
v<br />
q<br />
h<br />
h<br />
γ<br />
γ'<br />
Obci¹¿enia ruchem drogowym<br />
i tramwajowym nale¿y przyjmowaæ<br />
zgodnie z obowi¹zuj¹cymi normami<br />
[B6,B7].<br />
Przy obci¹¿eniu powierzchni wieloma<br />
si³ami skupionymi, przy obliczaniu<br />
naprê¿eñ stosuje siê zasadê superpozycji.<br />
St¹d te¿ przy obliczaniu obci¹¿eñ<br />
od pojazdów stosuje siê odpowiednie<br />
wspó³czynniki uwzglêdniaj¹ce<br />
obci¹¿enia od kilku kó³.<br />
γ<br />
w<br />
W normalnych warunkach u³o¿enia<br />
rury, pionowa sk³adowa parcia<br />
gruntu (qv) jest wiêksza od sk³adowej<br />
poziomej (qh). Ró¿nica (qv –qh) powoduje<br />
odkszta³cenie siê œcianki rury, co<br />
odpowiada zmniejszeniu siê œrednicy<br />
poziomej. Odkszta³caj¹ca siê œcianka<br />
rury powoduje odpór gruntu, którego<br />
wielkoœæ zale¿y od wielkoœci parcia<br />
pionowego i od stosunku sztywnoœci<br />
obsypki do sztywnoœci rury.<br />
gdzie:<br />
2<br />
q pionowe obci¹¿enie gruntem [kN/m ]<br />
z -<br />
q = γ· h + γ'·<br />
(H–h)<br />
z 1 1<br />
2<br />
qw-<br />
ciê¿ar wody [kN/m ]<br />
q = γ · h<br />
w w<br />
γ - ciê¿ar w³aœciwy gruntu zasypki<br />
3<br />
[kN/m ] (do obliczeñ przyjmuje siê<br />
3<br />
œrednio γ=19kN/m<br />
)<br />
γ' - ciê¿ar w³aœciwy gruntu zasypki z<br />
3<br />
uwzglêdnieniem si³y wyporu [kN/m ]<br />
(do obliczeñ przyjmuje siê œrednio<br />
3<br />
γ'=11kN/m<br />
)<br />
γw-<br />
ciê¿ar w³aœciwy wody w porach<br />
3<br />
gruntu [kN/m ]<br />
H - mi¹¿szoœæ warstwy zasypu powy¿ej<br />
rury [m]<br />
h<br />
- odleg³oœæ pomiêdzy zwierciad³em<br />
1<br />
wody gruntowej, a powierzchni¹ terenu<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
H<br />
Z<br />
P<br />
σ<br />
Z1<br />
σ<br />
Z2<br />
σ<br />
Z3<br />
σ<br />
Z4<br />
σ<br />
Z
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
W oparciu o normatywy nale¿y<br />
przyj¹æ jako obci¹¿enie ruchem drogowym<br />
miarodajny pojazd o trzech osiach<br />
daj¹cych naciski o wartoœciach 60kN (oœ<br />
przednia)+2x120kN(dwie osie tylne).<br />
• dladrógIiIIklasy technicznej – klasê<br />
A obci¹¿eñ,<br />
• dla dróg III, IV i V klasy technicznej<br />
– klasê B obci¹¿eñ,<br />
• dla dróg wy¿szych klas technicznych<br />
– klasê C obci¹¿eñ.<br />
Nacisk od kó³ pojazdu roz³o¿ony<br />
jest na prostok¹t o wymiarach 20 x 60<br />
cm.<br />
Norma uzale¿nia wielkoœci obliczeniowe<br />
od klasy obci¹¿eñ.<br />
Dla wymagañ w klasach A, BiC<br />
przeprowadzono analizê obci¹¿eñ<br />
przewodu w zale¿noœci od przykrycia<br />
rury. Pos³u¿ono siê wzorem Boussinesque`a:<br />
Z przekszta³cenia powy¿szego<br />
wzoru okreœlono zale¿noœæ:<br />
Dla okreœlenia wystêpuj¹cego we<br />
wzorze wspó³czynnika C sporz¹dzono<br />
wykres (zamieszczony obok).<br />
Norma dopuszcza, aby przy<br />
zag³êbieniu analizowanej konstrukcji<br />
wiêkszej ni¿ 1,0 m poni¿ej poziomu nawierzchni,<br />
nie uwzglêdniaæ wspó³czynnika<br />
dynamicznego.<br />
Wykres obowi¹zuje dla okreœlania<br />
obci¹¿eñ u¿ytkowych dzia³aj¹cych na<br />
przewód o œrednicy do 400 mm. Przy<br />
obliczaniu statyczno-wytrzyma³oœciowym<br />
<strong>przewodów</strong> wiêkszych œrednic<br />
prosimy o kontakt z Dzia³em Technicznym<br />
Pipelife.<br />
Przy obliczaniu odkszta³ceñ du-<br />
¿ych kolektorów przy ma³ym przykryciu<br />
nale¿y rozpatrzyæ wp³yw wielkoœci<br />
œrednicy i rodzaju gruntu w warstwie<br />
ochronnej i zasypie koñcowym na wielkoœæ<br />
obci¹¿enia.<br />
Klasa<br />
obci¹¿eñ<br />
3PH<br />
2 R 5<br />
3<br />
π<br />
Ca³kowite pionowe obci¹¿enie rury<br />
u³o¿onej w gruncie wynosi: q=q+q<br />
n z w<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
A<br />
B<br />
C<br />
D<br />
E<br />
q=<br />
r<br />
q=<br />
r<br />
Wspó³czynnik "C"<br />
4,00<br />
3,50<br />
3,00<br />
2,50<br />
2,00<br />
1,50<br />
1,00<br />
0,50<br />
0,00<br />
0,5<br />
1,0 1,5<br />
CP<br />
2<br />
H<br />
OBCI¥¯ENIE NORMOWE OD POJAZDÓW<br />
P<br />
[kN]<br />
60<br />
60<br />
60<br />
80<br />
50<br />
[ kPa]<br />
2.2.<br />
Naciski na osie Odleg³oœæ miêdzy<br />
P<br />
P<br />
pojazdami<br />
[kN] [kN]<br />
[m]<br />
120 120<br />
1,00<br />
120 120<br />
1,25<br />
120 120<br />
1,50<br />
120<br />
-<br />
1,50<br />
100<br />
-<br />
1,50<br />
1 2 3<br />
[ kPa]<br />
gdzie:<br />
P –nacisk ko³a [kN]<br />
H –przykrycie przewodu [m]<br />
R –odleg³oœæ punktu przy³o¿enia si³y<br />
od rozpatrywanego punktu [m].<br />
KLASA OBCI¥¯EÑ "A"<br />
KLASA OBCI¥¯EÑ "B"<br />
KLASA OBCI¥¯EÑ "C"<br />
2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 0,0 6,5<br />
Przykrycie przewodu "z" [m]<br />
03<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR
04<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR<br />
2.2.<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
4.<br />
SPRAWDZANIE STANÓW GRANICZNYCH<br />
Stan graniczny u¿ytkowania –<br />
ugiêcie<br />
Dla rur u³o¿onych w gruncie ugiêcie<br />
uwarunkowane jest przez zewnêtrzne<br />
obci¹¿enie, sztywnoœæ rury, jakoœæ<br />
obsypki i pod³o¿a oraz przez rodzaj<br />
zastosowanej technologii monta-<br />
¿u.<br />
Teoretycznie ugiêcie spowodowane<br />
obci¹¿eniami zewnêtrznymi obliczone<br />
jest ze wzorów [E4]:<br />
Zgodnie z norami skandynawskimi<br />
rury kanalizacyjne bezciœnieniowe<br />
sklasyfikowano przy u¿yciu wartoœci<br />
krótkotrwa³ej sztywnoœci obwodowej<br />
SN wyra¿onej zwykle w kPa (1 kPa =<br />
1 kN/m 2 ). Dla rur o œciankach<br />
pe³nych, g³adkich moment bezw³adnoœci<br />
przyjmuje siê równy:<br />
Modu³ sztywnoœci gruntu<br />
Do <strong>obliczenia</strong> odkszta³cenia<br />
wzglêdnego œrednicy rury wykorzystuje<br />
siê modu³ sieczny gruntu [E's]. Modu³<br />
sieczny gruntu zale¿y od stopnia zagêszczenia<br />
gruntu wokó³ rury i od efektywnego<br />
parcia gruntu, tzn. od g³êbokoœci<br />
u³o¿enia przewodu.<br />
Modu³y sieczne gruntu ustalane s¹<br />
na podstawie badañ gruntów w aparacie<br />
cylindrycznym. W praktyce metoda<br />
ta mo¿e byæ stosowana do obliczeñ odkszta³ceñ<br />
rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
uk³adanych w gruntach niespoistych.<br />
Modu³ sieczny gruntu zale¿y od<br />
stopnia zagêszczenia gruntu wokó³ ruroci¹gu,<br />
wysokoœci przykrycia rury<br />
oraz po³o¿enia poziomu wody gruntowej.<br />
Na rysunku obok podano minimalne<br />
wartoœci modu³ów siecznych gruntu<br />
uzyskane w badaniach.<br />
Wp³yw warunków wykonawstwa<br />
Odkszta³cenie wzglêdne przekroju<br />
rury od obci¹¿eñ pionowych okreœla<br />
pocz¹tkowe odkszta³cenie rury, powstaj¹ce<br />
bezpoœrednio po wykonaniu<br />
zasypu ruroci¹gu.<br />
Ugiêcie pocz¹tkowe, spowodowane<br />
zewnêtrznym obci¹¿eniem pionowym,<br />
dla rur zasypywanych gruntem sypkim<br />
(np. piaskiem lub ¿wirem) wynosi zazwyczaj<br />
2% do 4%.<br />
Z wieloletnich obserwacji terenowych<br />
wynika, ¿e znaczna czêœæ ugiêcia<br />
spowodowana jest pracami wyko-<br />
a)<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
0<br />
((<br />
δv<br />
D<br />
Przykrycie rury H [m] Przykrycie rury H [m]<br />
*) stopieñ zagêszczenia gruntu wg zmodyfikowanej metody Proctora.<br />
nawczymi. Z tego powodu w celu okreœlenia<br />
maksymalnego odkszta³cenia<br />
pocz¹tkowego, do odkszta³cenia obliczonego<br />
od obci¹¿eñ nale¿y dodaæ<br />
ugiêcie wynikaj¹ce z zastosowanej<br />
metody monta¿u oraz warunków<br />
pod³o¿a.<br />
Maksymalne ugiêcie pocz¹tkowe<br />
mo¿e byæ obliczone ze wzoru:<br />
δ<br />
( (<br />
D<br />
(<br />
q<br />
2<br />
E ’ s [kN/m ]<br />
(<br />
δ<br />
= 100+I+B f<br />
D q<br />
v v<br />
mp<br />
0,083 x q<br />
=<br />
16SN + 0,122E's<br />
SN =<br />
90%<br />
85%<br />
80%<br />
75%<br />
E I<br />
D 3<br />
I= e3<br />
12<br />
stopieñ zagêszczenia *)<br />
0 1 2 3 4 5 6 7<br />
f<br />
gdzie:<br />
δ v – zmniejszenie œrednicy rury [mm]<br />
D – œrednica okrêgu obojêtnego rury<br />
nieodkszta³conej [mm]<br />
q v – obci¹¿enie pionowe rury [kN/m 2 ]<br />
SN – sztywnoœæ obwodowa rury [kN/m 2 ]<br />
E` s – modu³ sieczny gruntu [kN/m 2 ]<br />
E – modu³ relaksacji materia³u rury<br />
[kN/m 2 ] (wartoœæ krótkotrwa³a<br />
E 3min = 3200 [MPa] dla rur PVC)<br />
I – moment bezw³adnoœci œcianki rury<br />
[mm 3 ]<br />
e – gruboœæ œcianki rury [mm]<br />
b)<br />
2<br />
E ’ s [kN/m ]<br />
2500<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
0<br />
0 1 2 3 4 5 6 7<br />
gdzie:<br />
-maksymalne ugiêcie pocz¹tkowe<br />
[%]<br />
- obliczeniowe teoretyczne<br />
ugiêcie wywo³ane obci¹¿eniem<br />
gruntu i nazio-<br />
mu [%]<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
500<br />
(( δ<br />
I f<br />
v<br />
D<br />
(( δ<br />
D<br />
v<br />
mp<br />
q<br />
90%<br />
100<br />
85%<br />
80%<br />
75%<br />
Modu³ sieczny gruntu dla zasypki ruroci¹gu z materia³ów sypkich<br />
a) poziom wody gruntowej poni¿ej rury<br />
b) poziom wody gruntowej powy¿ej rur<br />
stopieñ zagêszczenia *)<br />
- sk³adowa ugiêcia rury wynikaj¹ca<br />
z warunków monta¿u [%]<br />
B f - sk³adowa ugiêcia rury wynikaj¹ca<br />
z warunków pod³o¿a [%]
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Na wartoœæ sk³adowej monta¿u If<br />
wp³ywaj¹ warunki budowy:<br />
– rzeczywisty kszta³t monta¿u wykopu<br />
(rys. a),<br />
– metoda i rodzaj u¿ytego sprzêtu do<br />
zagêszczenia (rys. b),<br />
– natê¿enie ruchu podczas budowy<br />
(rys. c).<br />
Na wartoœæ sk³adowej ugiêcia Bf<br />
sk³adaj¹ siê:<br />
– warunki w dnie wykopu,<br />
– jakoœæ wykonawstwa,<br />
umiejêtnoœci ekipy monta¿owej.<br />
Warunki w dnie wykopu:<br />
Wykop stopniowy<br />
Zagêszczenie gruntu bezpoœrednio<br />
nad rur¹ za pomoc¹ ciê¿kiego sprzêtu<br />
(>0,6 kN)<br />
Du¿y ruch sprzêtu budowlanego przy<br />
ma³ej g³êbokoœci przykrycia rury<br />
H � 1,5 m<br />
a) Nierówne pod³o¿e (wystêpowanie<br />
kamieni)<br />
b) le wykonana warstwa<br />
wyrównawcza<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
a)<br />
b)<br />
c)<br />
2.2.<br />
05<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR
06<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR<br />
2.2.<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
W tabelach podano orientacyjne<br />
wartoœci sk³adowych ugiêcia If iBfzalecane<br />
dla wykopów wype³nianych materia³em<br />
sypkim.<br />
Wartoœæ œredni¹ ugiêcia pocz¹tkowego<br />
otrzymamy, je¿eli we wzorze na ugiêcie<br />
v<br />
maksymalne - nie uwzglêdnimy<br />
D mp<br />
sk³adowej pod³o¿a Bf.<br />
(( δ<br />
Przy w³aœciwym wykonawstwie<br />
œrednie ugiêcie pocz¹tkowe nie przekracza<br />
na ogó³ 5%.<br />
Dopuszczalne maksymalne ugiêcia<br />
pocz¹tkowe wynosz¹:<br />
– dla rur z PVC - 8%<br />
– dlarurzPEiPP-9%<br />
Ze wzglêdu na procesy osiadania<br />
i przemieszczania siê cz¹stek gruntu,<br />
zachodz¹ce zarówno w obrêbie obsypki,<br />
jak i zasypki, pocz¹tkowe ugiêcie rury<br />
bêdzie wzrastaæ w czasie, a¿ do momentu<br />
uzyskania wartoœci zblizonej do<br />
Praktycznie dla <strong>obliczenia</strong> ostatecznego<br />
ugiêcia rury po okresie 3 lat<br />
nale¿y zastosowaæ wzór:<br />
Maksymalne ostateczne ugiêcie<br />
rury, bêdzie wiêc wyra¿one wzorem:<br />
ORIENTACYJNE WARTOŒCI SK£ADOWEJ MONTA¯U RUR If<br />
Metoda monta¿u<br />
Rura w wykopach stopniowych<br />
Sk³adowa monta¿u If<br />
[%]<br />
- bez nadzoru<br />
- z nadzorem<br />
1-2<br />
0<br />
Du¿e obci¹¿enie ruchem pojazdów<br />
budowlanych i H < 1.5 m<br />
1-2<br />
Zagêszczenie zasypki wykopu powy¿ej rury<br />
przy pomocy ciê¿kiego sprzêtu, P > 0.6 kN<br />
0-1<br />
*) dotyczy dna wykopu<br />
ORIENTACYJNE WARTOŒCI SK£ADOWEJ POD£O¯A B<br />
Warunki w dnie wykopu<br />
(jakoœæ pod³o¿a)<br />
Bez nadzoru<br />
- bez kamieni *)<br />
- grunt z kamieniami i g³azami<br />
Z nadzorem<br />
- bez kamieni *)<br />
- z kamieniami<br />
sta³ej, ostatecznej wartoœci po 1 roku<br />
do 3 lat od u³o¿enia i zasypania ruroci¹gu.<br />
Jak wykazuj¹ d³ugoletnie obserwacje,<br />
wielkoœæ ostatecznego ugiêcia<br />
po1–3latach osi¹gnie oko³o dwukrotnoœæ<br />
ugiêcia pocz¹tkowego.<br />
δ<br />
( =k (<br />
D<br />
δ<br />
( =k (<br />
D<br />
(<br />
δ<br />
D<br />
v v<br />
most<br />
(<br />
δ<br />
D<br />
v v<br />
ost<br />
(<br />
q<br />
(<br />
q<br />
+ If + Bf<br />
Sk³adowa pod³o¿a B f<br />
[%]<br />
wykonawstwo<br />
staranne zwyk³e<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
2<br />
3<br />
1<br />
2<br />
f<br />
4<br />
5<br />
2<br />
3<br />
gdzie:<br />
k – wspó³czynnik odkszta³cenia d³ugoterminowego,<br />
na podstawie wieloletnich<br />
doœwiadczeñ przyjmuje<br />
siê wartoœci 1,5 – 2,0.
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
Wartoœæ ugiêcia rury ograniczona<br />
jest warunkiem zachowania szczelnoœci<br />
w ca³ym okresie eksploatacyjnym<br />
oraz niewielk¹ zmian¹ przepustowoœci.<br />
W zwi¹zku z tym zaleca siê, aby<br />
maksymalne d³ugotrwa³e ugiêcie rury<br />
nie przekracza³o 15%.<br />
Dla rur drenarskich karbowanych<br />
z PVC na ogó³ nie przeprowadza siê<br />
obliczeñ statycznych i wytrzyma³oœciowych.<br />
Przyjmuje siê, ¿e g³êbokoœci drena¿y<br />
z rur karbowanych z PVC nie powinny<br />
przekraczaæ 3,5 – 4,0 m.<br />
5.<br />
STAN GRANICZNY NOŒNOŒCI – WYBOCZENIE<br />
Pod wp³ywem zewnêtrznego ciœnienia<br />
gruntu powstaj¹ si³y œciskaj¹ce<br />
dzia³aj¹ce obwodowo na œciankê rury.<br />
Je¿eli si³y te s¹ du¿e, mog¹ spowodowaæ<br />
uszkodzenie powsta³e w wyniku<br />
wyboczenia œcianki rury.<br />
Oddzia³ywanie to jest po³¹czonym<br />
dzia³aniem du¿ego ciœnienia zewnêtrznego<br />
(lub podciœnienia) i niskiej sztywnoœci<br />
rury, co stwarza ryzyko wyst¹pienia<br />
wyboczenia.<br />
Ze wzglêdu na ryzyko wyst¹pienia<br />
wyboczeñ dozwolone (bezpieczne)<br />
parcie dla gruntów zwiêz³ych mo¿e byæ<br />
obliczone zgodnie z poni¿szym równaniem:<br />
Osadzenie rury w zagêszczonym<br />
gruncie znacznie zwiêksza jej odpornoœæ<br />
na wyboczenia, tote¿ wystêpuj¹<br />
one w formie drobnych fal. Natomiast,<br />
gdy otaczaj¹cy grunt jest luŸny, to odpornoœæ<br />
na wyboczenia jest mniejsza,<br />
a wiêc wyst¹pi¹ one w kszta³cie mniej<br />
lub bardziej eliptycznym (rys. obok).<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
(( δ<br />
v<br />
D most<br />
q = 5,63<br />
dop F<br />
≤ 15%<br />
SN E' t<br />
Wyboczenia o kszta³cie<br />
eliptycznym<br />
Rodzaje wyboczenia<br />
2.2.<br />
Przedstawiona powy-<br />
¿ej metoda obliczania<br />
odkszta³ceñ rur z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> dotyczy <strong>przewodów</strong><br />
kanalizacyjnych (bezciœnieniowych)<br />
jak i <strong>przewodów</strong><br />
ciœnieniowych, poniewa¿ maksymalne<br />
ugiêcie wyst¹pi, gdy<br />
ciœnienie wewnêtrzne bêdzie<br />
równe zeru.<br />
Wyboczenia o kszta³cie<br />
drobnych fal<br />
grunt luŸny grunt zwiêz³y<br />
gdzie:<br />
F –wspó³czynnik bezpieczeñstwa (dla<br />
wszystkich przypadków F=2)<br />
SN– sztywnoœæ obwodowa rury [kN/m 2 ]<br />
E’ t–modu³ styczny gruntu,<br />
charakteryzuj¹cy sztywnoœæ<br />
gruntu [kN/m 2 ] (zaleca siê<br />
przyjmowaæ E’ t =2E’ s)<br />
07<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR
08<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR<br />
2.2.<br />
OBLICZENIA STATYCZNO-WYTRZYMA£OŒCIOWE RUR Z TWORZYW SZTUCZNYCH<br />
W przypadku gdy rura otoczona<br />
jest gruntem luŸnym, takim jak mu³, glina<br />
czy i³, dopuszczalne zewnêtrzne<br />
parcie gruntu oblicza siê zgodnie z<br />
równaniem:<br />
Pod warunkiem, ¿e spe³niona jest<br />
zale¿noœæ:<br />
Minimalna niezbêdna wartoœæ stosunku<br />
gruboœci œciany do œrednicy rury<br />
(e/D), dla rury z PVC ze wzglêdu na ryzyko<br />
wyst¹pienia wyboczenia wynosi:<br />
Odkszta³cenie wzglêdne œcianki<br />
rury<br />
Dla rur ciœnieniowych odkszta³cenie<br />
ca³kowite bêdzie sum¹ odkszta³cenia<br />
zginaj¹cego i rozci¹gaj¹cego. Dla<br />
rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> (materia³ o wy-<br />
Wyboczenie<br />
Sprawdzanie rur na wyboczenia<br />
nale¿y przeprowadzaæ przy za³o¿eniu,<br />
¿e modu³ styczny gruntu E't równy jest<br />
zeru, niezale¿nie od rodzaju gruntu<br />
otaczaj¹cego rurê.<br />
Odkszta³cenie<br />
Odkszta³cenie dla rur ciœnieniowych<br />
sprawdzamy zgodnie ze wzorem:<br />
q =<br />
dop<br />
SN > 0,0275 E't<br />
Ruch drogowy<br />
nie wystêpuje<br />
wystêpuje<br />
sokiej szybkoœci relaksacji naprê¿enia<br />
zginaj¹cego), <strong>obliczenia</strong> mog¹ byæ wykonywane<br />
oddzielnie dla naprê¿enia<br />
rozci¹gaj¹cego spowodowanego<br />
ε= pd<br />
24 SN<br />
F<br />
Dla rur ciœnieniowych, posiadaj¹cych<br />
du¿¹ sztywnoœæ SN, wyboczenia<br />
rzadko bêd¹ decyduj¹cym kryterium<br />
projektowym.<br />
n<br />
f<br />
2en E +D<br />
+<br />
δ<br />
( (<br />
d<br />
2E't<br />
3F<br />
(<br />
e<br />
d<br />
v n<br />
n n<br />
(e/D)<br />
0,02<br />
0,025<br />
0,03<br />
(<br />
przez wewnêtrzne ciœnienie i osobno<br />
dla naprê¿enia zginaj¹cego spowodowanego<br />
przez obci¹¿enia zewnêtrzne<br />
(od gruntu i ruchu ulicznego).<br />
gdzie:<br />
ε –dopuszczalne odkszta³cenie<br />
wzglêdne (%)<br />
p – ciœnienie robocze [MPa]<br />
e n – nominalna gruboœæ œcianki [mm]<br />
E – modu³ Younga [d³ugotrwa³y]<br />
[MPa]<br />
δ – ugiêcie bezwzglêdne [mm]<br />
D n – œrednica nominalna [mm]<br />
D f – wspó³czynnik zwi¹zany<br />
z momentem zginaj¹cym<br />
spowodowanym ugiêciem.<br />
Wspó³czynnik D f ma charakter z³o¿ony,<br />
jego wartoœæ mo¿e zmieniaæ siê w przedziale<br />
3 do 10 i wiêcej (œrednio 6).<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
3. TECHNOLOGIA BUDOWY RUROCI¥GÓW<br />
3.1. TRANSPORT,<br />
SK£ADOWANIE<br />
I PRZENOSZENIE RUR
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
1.<br />
OPAKOWANIA<br />
Wszystkie produkty Pipelife s¹ pakowane<br />
i dostarczane Odbiorcy w oryginalnych<br />
opakowaniach zapew-<br />
Zwoje<br />
W zwoje pakowane s¹:<br />
– Rury PE telekomunikacyjne do kanalizacji<br />
pierwotnej,<br />
– rury PE wodoci¹gowe i gazowe o<br />
œrednicach dn =25÷110 mm,<br />
– rury drenarskie karbowane z PVC,<br />
– rury drenarskie karbowane z PVC z<br />
filtrem z w³ókna koksowego,<br />
– rury drenarskie karbowane z PVC z<br />
filtrem z w³ókna PP.<br />
Pakiety<br />
W pakiety pakowane s¹:<br />
– rury ciœnieniowe (wodoci¹gowe)<br />
z PVC,<br />
– rury kanalizacyjne z PVC,<br />
– rury kanalizacyjne z PP Pragma<br />
® ,<br />
– rury kanalizacyjne z PP.<br />
Bêbny<br />
Stosowane przede wszystkim do<br />
<strong>przewodów</strong> dla telekomunikacji.<br />
Inne sposoby pakowania<br />
Poza tym drobne elementy i<br />
kszta³tki pakowane s¹ w kartony lub<br />
worki foliowe.<br />
2. TRANSPORT<br />
Rury dostarczane s¹ transportem<br />
producenta lub transportem w³asnym<br />
Odbiorcy.<br />
Ka¿da partia dostarczanych rur<br />
powinna byæ dok³adnie skontrolowana<br />
niaj¹cych odpowiednie zabezpieczenie<br />
podczas transportu , roz³adunku i<br />
sk³adowania. Rodzaj opakowania zale-<br />
¿y od wymiarów œrednic i rodzaju pro-<br />
Zwój rury drenarskiej<br />
– rury kanalizacji wewnêtrznej z<br />
PP–HT,<br />
– rury z PE do wody, gazu I kanalizacji<br />
o œrednicach dn ≥ 90 mm.<br />
Rury u³o¿one kielichami<br />
naprzemianlegle.<br />
Pakiet rur z PVC<br />
Rury telekomunikacyjne na bêbnach<br />
Studzienki kanalizacyjne w<br />
zgrzewkach<br />
przed odbiorem. Rury s¹ prawid³owo<br />
za³adowane u Producenta, przy zastosowaniu<br />
metod zaakceptowanych<br />
przez przewoŸnika. PrzewoŸnik bierze<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3.1.<br />
duktu. Koñcówki wszystkich rur zabezpieczone<br />
s¹ przed zanieczyszczeniem<br />
ochronnymi zaœlepkami.<br />
odpowiedzialnoœæ za dostarczenie ³adunku<br />
we w³aœciwym stanie. Z kolei Odbiorca<br />
ma obowi¹zek sprawdziæ, czy<br />
nie wystêpuj¹ ¿adne braki i uszkodzenia<br />
powsta³e w czasie transportu.<br />
01<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR
02<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
3.1.<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
Za³adunek rur PE u Producenta<br />
Przewóz rur samochodami uregulowany<br />
jest odnoœnymi przepisami ruchu<br />
ko³owego po drogach publicznych.<br />
Ze wzglêdu na specyficzne cechy<br />
rur nale¿y spe³niæ nastêpuj¹ce dodatkowe<br />
wymagania:<br />
1. Rury nale¿y przewoziæ wy³¹cznie<br />
samochodami skrzyniowymi lub<br />
pojazdami posiadaj¹cymi boczne<br />
wsporniki o maksymalnym<br />
rozstawie 2 m wystaj¹ce poza<br />
pojazd koñce nie mog¹ byæ d³u¿sze<br />
ni¿ 1 m.<br />
Wed³ug istniej¹cych zaleceñ przewóz<br />
powinien odbywaæ siê przy temperaturze<br />
otoczenia –5 0 Cdo+30 0 C. Rury<br />
produkowane przez Pipelife mog¹ byæ<br />
stosowane i przewo¿one w szerszym<br />
zakresie temperatur. W tym celu wymagane<br />
jest spe³nienie okreœlonych<br />
warunków i zachowanie szczególnej<br />
ostro¿noœci. Przed przyst¹pieniem do<br />
transportu lub stosowania rur w rozszerzonym<br />
zakresie temperatur prosimy<br />
o kontakt z Pipelife celem uzyskania<br />
w³aœciwych warunków<br />
3. ROZ£ADUNEK RUR U ODBIORCY<br />
Sposób roz³adunku rur zale¿y od<br />
decyzji Odbiorcy i przeprowadzany jest<br />
na jego odpowiedzialnoœæ. Przy roz³a-<br />
2. Je¿eli przewo¿one s¹ luŸne rury,<br />
to przy ich uk³adaniu w stosy na<br />
samochodzie obowi¹zuj¹ te same<br />
zasady co przy sk³adowaniu z<br />
tym, ¿e wysokoœæ ³adunku na samochodzie<br />
nie powinna przekraczaæ<br />
1 m.<br />
3. Podczas transportu rury powinny<br />
byæ zabezpieczone przed uszkodzeniem<br />
przez metalowe czêœci<br />
œrodków transportu jak œruby,<br />
³añcuchy, itp. LuŸno uk³adane rury<br />
powinny byæ zabezpieczone<br />
Prawid³owy przewóz rur z PVC<br />
Bezpieczny i prawid³owy transport to:<br />
-podparcie ³adunku na ca³ej d³ugoœci,<br />
-podpory umieszczone na skrzyni,<br />
-w³aœciwie wysuniête kielichy poza koñce bose rur.<br />
dunku rur preferowany jest sprzêt mechaniczny,<br />
taki jak samochodowe<br />
przenoœniki wid³owe, ¿urawie przejezd-<br />
przed zarysowaniem przez<br />
pod³o¿enie tektury falistej i desek<br />
pod ³añcuch spinaj¹cy boczne<br />
œciany skrzyni samochodu.<br />
4. Podczas transportu rury powinny<br />
byæ zabezpieczone przed zmian¹<br />
po³o¿enia.<br />
ne z koñcówk¹ robocz¹ na koñcu wysiêgnika,<br />
czy te¿ ³adowarki czo³owe<br />
przedsiêbierne z wide³kami.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
UWAGA:<br />
Platforma samochodu powinna<br />
byæ ustawiona w poziomie. W czasie<br />
roz³adunku i przemieszczania nale¿y<br />
zwracaæ uwagê aby rury nie uderza³y o<br />
¿adne przedmioty. Mocniejsze uderzenia<br />
mog¹ spowodowaæ uszkodzenie<br />
rury, zw³aszcza przy ni¿szych temperaturach.<br />
Rury transportowe w oryginalnych<br />
zapakowanych wi¹zkach lub zwojach<br />
zaleca siê roz³adowywaæ z zastosowaniem<br />
wózków wid³owych.<br />
Preferowane jest roz³adowywanie<br />
rur w pakietach. Je¿eli jednak nie dysponuje<br />
siê mechanicznym sprzêtem<br />
prze³adunkowym, mo¿na roz³adowy-<br />
Nale¿y zwracaæ uwagê aby rury<br />
nie spad³y i nie zosta³y uszkodzone.<br />
Poniewa¿ taœmy s¹ mocno œci¹gniête,<br />
rury mog¹ mieæ tendencjê do przesuniêcia<br />
siê w momencie kiedy taœma zostanie<br />
przeciêta. Trzeba siê wiêc zawsze<br />
upewniæ, ¿e samochód jest zaparkowany<br />
na p³askim pod³o¿u i ¿e nie ma<br />
ludzi z ¿adnej strony w pobli¿u samochodu,<br />
w odleg³oœci, na jak¹ mog³yby<br />
potoczyæ siê roz³adowane rury. Nie nale¿y<br />
te¿ staæ na pakietach rur w czasie<br />
przecinania taœm wi¹¿¹cych.<br />
Innym sposobem jest zastosowanie<br />
zwijania <strong>przewodów</strong> polietylenowych<br />
na bêbny, ³adowanie nastêpnie<br />
na samochody i rozwijanie na budowie<br />
wprost ze œrodków transportowych.<br />
Rozwijanie mo¿e byæ prowadzone<br />
przez ci¹gniêcie, np. z u¿yciem koparki.<br />
Dla zachowania bezpieczeñstwa<br />
zaleca siê bardzo staranne zamocowanie<br />
koñców odwijanego zwoju do bêb-<br />
Nie nale¿y:<br />
1.przemieszczaæ pakietów rur za<br />
pomoc¹ ³añcuchów lub pojedynczych<br />
lin.<br />
2 mocowaæ liny do pojedynczych<br />
pakietów ³adunku w celu ich podnoszenia.<br />
Preferowany sposób roz³adunku<br />
pakietu rur kanalizacyjnych<br />
Roz³adunek wi¹zki rur PE za pomoc¹<br />
wózka wid³owego<br />
waæ rury pojedynczo. W takim przypadku<br />
przecina siê kolejno taœmy wi¹¿¹ce<br />
pakiety, zaczynaj¹c od górnych do najni¿szych.<br />
Rêczny roz³adunek rur Pragma ®<br />
na i sprzêtu rozwijaj¹cego. Zabezpiecza<br />
to przed sprê¿ynowaniem (“podskakiwaniem”)<br />
rozwijanej rury.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3.1.<br />
UWAGA:<br />
Przy rêcznym roz³adunku nale¿y<br />
przecinaæ tylko taœmy pakietu aktualnie<br />
roz³adowywanego.<br />
Roz³adunek zwojów z bêbna<br />
03<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR
04<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
3.1.<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
4. SK£ADOWANIE RUR I KSZTA£TEK<br />
Sk³adowanie rur w zwojach<br />
Nale¿y zastosowaæ nastêpuj¹ce<br />
zasady sk³adowania:<br />
• jako generaln¹ zasadê nale¿y<br />
przyj¹æ sk³adowanie rur na równym<br />
g³adkim pod³o¿u bez kamieni<br />
i przedmiotów o ostrych krawêdziach,<br />
• zwoje nale¿y sk³adowaæ w pozycji<br />
poziomej jak na rysunku<br />
obok.<br />
Sk³adowanie rur z PVC i PP w pakietach<br />
Jako generaln¹ zasadê nale¿y<br />
przyj¹æ, ¿e rury z PVC i PP dostarczone<br />
s¹ w oryginalnych fabrycznych<br />
wi¹zkach.<br />
Sk³adowanie rur PVC i PP luzem<br />
1.Rury uk³adaæ w stosach na<br />
podk³adach drewnianych o szerokoœci<br />
co najmniej 10 cm, gruboœci<br />
co najmniej 2,5 cm;<br />
2. W stosie nie powinno znajdowaæ<br />
siê wiêcej ni¿ 7 warstw, a wysokoœæ<br />
stosu nie powinna przekroczyæ<br />
1,5 m;<br />
3. Rury uk³adaæ kielichami naprzemianlegle<br />
lub kolejne warstwy<br />
oddzielaæ przek³adami drewnianymi;<br />
4. Stos nale¿y zabezpieczyæ przed<br />
przypadkowym zeœlizgniêciem siê<br />
rury poprzez ograniczenie jego<br />
szerokoœci przy pomocy pionowych<br />
wsporników drewnianych zamocowanych<br />
w odstêpach 1 ÷ 2m.<br />
Sk³adowanie rur z PE w wi¹zkach<br />
lub luzem<br />
Oryginalnie zapakowane wi¹zki<br />
rur mo¿na sk³adowaæ po trzy, jedna na<br />
drugiej do wysokoœci maksymalnej 3 m,<br />
przy czym ramki wi¹zek winny spoczywaæ<br />
na sobie, luŸne rury lub nie pe³ne<br />
wi¹zki mo¿na sk³adowaæ w stosach na<br />
Sk³adowanie rur w zwojach (na zdjêciu<br />
rury PE)<br />
Sk³adowanie rur PP w oryginalnych<br />
pakietach<br />
Prawid³owe sk³adowanie rur z PVC na<br />
placu budowy<br />
a)sk³adowanie z zastosowaniem<br />
przek³adek<br />
b)sk³adowanie naprzemianleg³e<br />
równym pod³o¿u, na podk³adach drewnianych<br />
o szerokoœci min. 10 cm, gruboœci<br />
min. 2,5 cm i rozstawie co1–2m.<br />
Stosy powinny byæ z boku zabezpieczone<br />
przez drewniane wsporniki, zamocowane<br />
w odstêpach co 1- 2 m. Wy-<br />
drewniane wsporniki zabezpieczaj¹ce<br />
przek³adki drewniane<br />
1-2m 1-2m<br />
drewniane wsporniki zabezpieczaj¹ce<br />
1-2m 1-2m<br />
sokoœæ uk³adania rur w stosy nie powinna<br />
przekraczaæ 7 warstw rur i 1,5 m wysokoœci.<br />
Rury o ró¿nych œrednicach<br />
winny byæ sk³adowane odrêbnie.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
max. 1,5 m<br />
max. 1,5 m
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
Rury i kszta³tki nale¿y w okresie<br />
przechowywania chroniæ przed bezpoœrednim<br />
dzia³aniem promieniowania<br />
s³onecznego i w temperaturach nie<br />
przekraczaj¹cych 40 0 C.<br />
Przy d³ugotrwa³ym sk³adowaniu<br />
(kilka miesiêcy lub d³u¿ej) rury powinny<br />
byæ chronione przed dzia³aniem<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
ok.1m<br />
Sk³adowanie rur PE w pakietach<br />
œwiat³a s³onecznego przez przykrycie<br />
sk³adu plandekami brezentowymi lub<br />
innym materia³em (np. foli¹ nieprzeŸroczyst¹<br />
z PVC lub PE) lub wykonaæ zadaszenie.<br />
Nale¿y zapewniæ cyrkulacjê<br />
powietrza pod pow³ok¹ ochronn¹ aby<br />
rury nie nagrzewa³y siê i nie ulega³y deformacji.<br />
ok.1m<br />
5. PRZENOSZENIE I ROZK£ADANIE RUR NA MIEJSCU BUDOWY<br />
Przenoszenie i opuszczanie do<br />
wykopu pojedynczych rur:<br />
– rury o œrednicy do 315 mm (w³¹cznie)<br />
– prace mog¹ byæ wykonywane<br />
przez jednego lub dwóch pracowników.<br />
– rury o œrednicy 400 mm i wiêksze<br />
oraz rury w wi¹zkach – prace mo-<br />
¿na przeprowadziæ przy pomocy ¿urawia,<br />
do tego celu nale¿y u¿yæ zawiesia<br />
dwuciêgnowego i trawersy<br />
z dwoma ciêgnami z miêkkiej liny,<br />
np. bawe³niano – konopnej;<br />
Sk³adowanie rur PE luzem<br />
Rêczne przenoszenie rur<br />
Transport rury za pomoc¹ zawiesia<br />
3.1.<br />
drewniane podk³ady<br />
drewniane podpory<br />
Rury drenarskie z filtrem z w³ókna<br />
koksowego nie powinny byæ sk³adowane<br />
na wolnym powietrzu d³u¿ej ni¿ 6<br />
miesiêcy.<br />
Ewentualne zmiany intensywnoœci<br />
barwy rur pod wp³ywem nas³onecznienia<br />
nie oznaczaj¹ utraty ich wytrzyma³oœci<br />
lub odpornoœci.<br />
Nie wolno stosowaæ zawiesi<br />
z lin metalowych lub<br />
³añcuchowych.<br />
05<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR
06<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
3.1.<br />
TRANSPORT, SK£ADOWANIE I PRZENOSZENIE RUR<br />
Nieprawid³owy za³adunek<br />
i roz³adunek rur<br />
6. PRZEMIESZCZANIE £ADUNKU W NISKICH TEMPERATURACH<br />
Musz¹ byæ zachowane szczególne<br />
œrodki ostro¿noœci przy transporcie<br />
i roz³adunku, przemieszczaniu, sk³adowaniu<br />
i uk³adaniu rur i kszta³tek z PVC,<br />
gdy temperatura spada poni¿ej 0 0 C,<br />
gdy¿ obni¿a siê sprê¿ystoœæ rur z PVC<br />
i ich odpornoϾ na uderzenia.<br />
Rury niepaletowane le¿¹ce w dolnym<br />
rzêdzie stosu mog¹ ulec odkszta³ceniu<br />
w wyniku obci¹¿enia wy¿ej<br />
le¿¹cym ³adunkiem. Zwykle takie odkszta³cenia<br />
przekroju rury cofa siê samoistnie,<br />
gdy górny ³adunek zostanie<br />
usuniêty. Jednak w warunkach niskich<br />
temperatur mo¿e to trwaæ nawet kilka<br />
godzin. Montowaæ mo¿na tylko rury o<br />
w³aœciwym (ko³owym) kszta³cie przekroju.<br />
Rury produkcji Pipelife mog¹ byæ<br />
transportowane, sk³adowane i uk³adane<br />
w ni¿szych temperaturach. W tym<br />
celu proszê siê zwróciæ do Pipelife<br />
o uzyskanie w³aœciwych wytycznych do<br />
wykonania tych prac.<br />
Niedopuszczalne jest:<br />
-“wleczenie” rur po pod³o¿u<br />
- zrzucanie lub przetaczanie<br />
rur po pochylni samochodowej<br />
Zapamiêtaj !!!<br />
Nieprawid³owe sk³adowanie,<br />
nieostro¿ny roz³adunek lub<br />
za³adunek mog¹ doprowadziæ do<br />
odkszta³cenia rur.<br />
Uszkodzenie rur mo¿e nast¹piæ na<br />
placu budowy w skutek niedba³ego<br />
postêpowania.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
3. TECHNOLOGIA BUDOWY RUROCI¥GÓW<br />
3.2. ROBOTY ZIEMNE
ROBOTY ZIEMNE<br />
1. WSTÊP<br />
Przy wykonywaniu prac ziemnych,<br />
uk³adaniu i monta¿u <strong>przewodów</strong> z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> mo¿na pos³ugiwaæ siê<br />
ustaleniami normy bran¿owej [C1].<br />
Przepisy dotycz¹ce BHP w zakresie<br />
prac transportowych oraz robót<br />
monta¿owych odnosz¹ siê równie¿ do<br />
wykonawstwa ruroci¹gów z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong>.<br />
Odmienne w³aœciwoœci fizyko – mechaniczne<br />
rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> w<br />
stosunku do rur z materia³ów tradycyjnych,<br />
takich jak beton, kamionka, ¿eliwo,<br />
powoduj¹, ¿e budowa <strong>przewodów</strong><br />
z PVC, PP, PE, w zakresie wykonywania<br />
wykopów, uk³adania i obsypki, odbiega<br />
od warunków i sposobów stosowanych<br />
przy budowie <strong>przewodów</strong> z materia³ów<br />
tradycyjnych.<br />
Do podstawowych zadañ przy projektowaniu<br />
podziemnych <strong>przewodów</strong><br />
z rur elastycznych nale¿y zapewnienie<br />
odpowiednich warunków pracy (stabilnoœci)<br />
uk³adu “rura – grunt”.<br />
W tym celu nale¿y:<br />
1. Okreœliæ warunki posadowienia ruroci¹gu<br />
i dobraæ odpowiedni rodzaj<br />
pod³o¿a z uwzglêdnieniem istniej¹cych<br />
warunków gruntowych w<br />
poziomie posadowienia przewodu.<br />
2. Okreœliæ warunki techniczne dla<br />
gruntu stanowi¹cego wype³nienie<br />
wykopu, aby móg³ stanowiæ odpowiednie<br />
wsparcie dla rury, a w szczególnoœci<br />
nale¿y okreœliæ rodzaj materia³u<br />
obsypki i jego zagêszczenie.<br />
3. Dobraæ odpowiedni¹ klasê rury.<br />
Z uwagi na du¿y wp³yw zarówno<br />
rodzaju gruntu rodzimego, jak i materia³u<br />
obsypki, nale¿y jeszcze przed<br />
rozpoczêciem prac projektowych<br />
Z tego wzglêdu, w niniejszym rozdziale<br />
zwrócono uwagê, jak te¿ uzupe³niono<br />
i omówiono ustalenia normy<br />
[C1] w zakresie szczegó³owych wymagañ<br />
dotycz¹cych ruroci¹gów z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong>.<br />
Przede wszystkim nale¿y zwróciæ<br />
uwagê, aby nie wykonywaæ wykopów<br />
du¿o wczeœniej przed uk³adaniem ruroci¹gów.<br />
Unikanie zbyt d³ugich odcinków<br />
otwartych wykopów pozwoli na<br />
osi¹gniêcie pewnych korzyœci, a mianowicie:<br />
1. Ograniczenie, czy nawet wyeliminowanie,<br />
koniecznoœci odwadniania<br />
lub szalowania wykopów.<br />
2. Zminimalizowanie mo¿liwoœci zalania<br />
wykopu.<br />
przeprowadziæ badania geotechniczne<br />
gruntu na ca³ej trasie ruroci¹gu.<br />
Badania te powinny jednoznacznie<br />
okreœliæ rodzaj i stan gruntu, jego<br />
uziarnienie i wilgotnoϾ, podatnoϾ<br />
na zagêszczenie i jego przydatnoœæ<br />
do posadowienia ruroci¹gu (noœnoœæ<br />
i stopieñ zagêszczenia) oraz poziom<br />
wód gruntowych.<br />
Zrozumienie pojêæ zwi¹zanych<br />
z ruroci¹gami elastycznymi przez projektantów<br />
i wykonawców jest niezwykle<br />
istotne. Klasyfikacja gruntu i zagêszczenie<br />
uzyskiwane w pod³o¿u, podbi-<br />
zasypka H > 100<br />
obsypka<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
> 30<br />
dn<br />
< 15<br />
> 20<br />
90 0<br />
Wszystkie wymiary podano w [cm]<br />
D<br />
3.2.<br />
3. Zredukowanie wyp³ukiwania<br />
gruntu z dna wykopu wod¹ gruntow¹.<br />
4. Unikniêcie przemarzania dna wykopu<br />
i materia³u zasypu.<br />
5. Zmniejszenie zagro¿enia dla ludzi<br />
oraz ruchu pojazdów i sprzêtu.<br />
Dla rur termoplastycznych obci¹¿enie<br />
przewodu stanowi ciê¿ar<br />
nak³adu, czyli ciê¿ar s³upa gruntu nasypu<br />
le¿¹cego bezpoœrednio nad ruroci¹giem.<br />
Wa¿ne jest natomiast odpowiednie<br />
zagêszczenie materia³u<br />
pod³o¿a w rejonie podbicia ruroci¹gu<br />
a¿ do œcian wykopu o nienaruszonej<br />
strukturze gruntu.<br />
ciu rury i zasypie wykopu, jak równie¿<br />
sposób i dok³adnoœæ ich wykonania,<br />
nale¿¹ do najwa¿niejszych czynników,<br />
które zapewniaj¹ prawid³owe zainstalowanie<br />
<strong>przewodów</strong> elastycznych.<br />
Kiedy pojawia siê nadmierne odkszta³cenie,<br />
jest ono zwykle wynikiem<br />
nieodpowiedniego zagêszczenia gruntu<br />
w obszarze podbicia rury (czyli pachy<br />
sklepienia rury).<br />
Przedstawiony poni¿ej rysunek ilustruje<br />
znaczenie i granice ró¿nych stref<br />
stosowanych w terminologii <strong>przewodów</strong><br />
elastycznych.<br />
grunt rodzimy<br />
ew. zagêszczenie<br />
zgodnie z wymogami terenu<br />
strefa nad rur¹<br />
zagêœciæ rêcznie<br />
strefa ochronna rury<br />
zagêszczaæ warstwami<br />
gruboœci 10 - 30 cm<br />
rêcznie lub mechanicznie<br />
warstwa wyrównawcza<br />
nie zagêszczaæ<br />
pod³o¿e<br />
naturalne lub wzmocnione<br />
Przekrój wype³nienia wykopu ruroci¹gu zak³adanego w gruncie<br />
01<br />
ROBOTY ZIEMNE
ROBOTY ZIEMNE<br />
02<br />
3.2.<br />
ROBOTY ZIEMNE<br />
Wykonywanie wykopów<br />
– roboty ziemne mo¿na prowadziæ<br />
rêcznie lub mechanicznie,<br />
– dno wykopu winno byæ wykonane<br />
ze spadkiem podanym w projekcie<br />
technicznym,<br />
– dno winno byæ równe, pozbawione<br />
elementów o ostrych krawêdziach,<br />
– zaleca siê pozostawienie na dnie<br />
wykopu warstwy gruntu o gruboœci<br />
Przygotowanie dna wykopu<br />
Odpowiednie przygotowanie dna<br />
wykopu stanowi podstawê prawid³owego<br />
wykonania przewodu kanalizacyjnego.<br />
Dno wykopu musi byæ dok³adnie<br />
wyrównane, bez wiêkszych kamieni,<br />
du¿ych grud ziemi czy te¿ materia³u<br />
zmro¿onego. Zag³êbienia wykopu pod<br />
kielichy powinny byæ dok³adnie wykonane,<br />
tak aby zapewnione by³o równomierne<br />
podparcie na ca³ej d³ugoœci rury.<br />
Mo¿e okazaæ siê ekonomicznie<br />
op³acalne mechaniczne wykonywanie<br />
wykopów do wiêkszej g³êbokoœci, a nastêpnie<br />
wyrównanie dna i nadawanie<br />
spadku przez zastosowanie odpowiedniego<br />
sortowanego materia³u.<br />
Materia³ sortowany umieszczany jest<br />
w wykopie za pomoc¹ odpowiedniego<br />
sprzêtu, a nastêpnie wyrównywany i formowany<br />
rêcznie dla zapewnienia odpowiedniego<br />
pod³o¿a, dobrze zagêszczonego<br />
i stanowi¹cego odpowiednie<br />
podparcie dla ca³ego przewodu.<br />
Piasek gruboziarnisty, kamieñ<br />
³amany, t³uczeñ s¹ najbardziej<br />
op³acalne ekonomicznie, poniewa¿<br />
umo¿liwiaj¹ uzyskanie w³aœciwego<br />
stopnia zagêszczenia przy minimalnym<br />
ubijaniu. Przy stosowaniu innych<br />
rodzajów gruntu podstawowym zada-<br />
Fundament – pod³o¿e wzmocnione<br />
Wykonanie fundamentu jest niezbêdne<br />
wtedy, gdy dno wykopu jest niestabilne.<br />
Fundamenty takie, jakie<br />
stosowane s¹ do posadowienia <strong>przewodów</strong><br />
sztywnych, bez powodowania<br />
za³amania ich spadku lub ugiêcia, bêd¹<br />
odpowiednie równie¿ dla <strong>przewodów</strong><br />
z rur termoplastycznych<br />
5 do 10 cm powy¿ej projektowanej<br />
rzêdnej dna wykopu przy rêcznym<br />
wykonywaniu i 20 cm przy mechanicznym<br />
wykonywaniu wykopu, a<br />
nastêpnie pog³êbienie rêczne do<br />
projektowanej rzêdnej i odpowiednie<br />
wyprofilowanie,<br />
– zdjêcie warstwy ochronnej wykonaæ<br />
bezpoœrednio przed u³o¿eniem rur.<br />
niem jest unikniêcie pustych przestrzeni<br />
pod i wokó³ dolnej czêœci przewodu.<br />
Materia³y sortowane powinny byæ urabiane<br />
tak d³ugo, a¿ dno wykopu równomiernie<br />
podpiera przewód i zapewnia<br />
wymagany spadek ruroci¹gu. Pod³o¿e<br />
<strong>przewodów</strong>, zamiast z materia³u sortowanego,<br />
mo¿e byæ wykonywane do<br />
wymaganego poziomu z odpowiednio<br />
przygotowanego gruntu pochodz¹cego<br />
z wykopu, pod warunkiem, ¿e grunt<br />
ten nie zawiera du¿ych kamieni o œrednicy<br />
powy¿ej 40 mm, twardych grud<br />
oraz gruzu i mo¿e byæ odpowiednio zagêszczony<br />
przez ubijanie. Materia³<br />
u¿yty do obsypki, zasypki nie mo¿e posiadaæ<br />
ostrych krawêdzi lub zmarzniêtych<br />
bry³ gruntu. Grunty zawieraj¹ce<br />
du¿e od³amki skalne oraz grunty o du-<br />
¿ej zawartoœci czêœci organicznych,<br />
zbrylone i³y oraz namu³y nie powinny<br />
byæ stosowane do wykonywania<br />
pod³o¿a ani same, ani te¿ w po³¹czeniu<br />
z innymi gruntami.<br />
W wykopach skalnych nale¿y<br />
uk³adaæ warstwê o gruboœci minimum<br />
10 cm z wyselekcjonowanego materia³u,<br />
dla zapewnienia odpowiedniego<br />
pod³o¿a przewodu. W tym celu ska³a<br />
musi byæ usuniêta z wykopu do g³êbo-<br />
Warstwa wyrównawcza<br />
Podsypka potrzebna jest ze wzglêdu<br />
na koniecznoϾ zapewnienia odpowiedniego<br />
spadku na dnie wykopu.<br />
Warstwa wyrównawcza nie mo¿e byæ<br />
zbyt gruba ani te¿ miêkka, aby rury nie<br />
osiada³y i nie traci³y projektowanego<br />
spadku. Zadaniem warstwy wyrównawczej<br />
jest zapewnienie trwa³ego,<br />
stabilnego i równomiernego podparcia<br />
przewodu. Minimaln¹ gruboœci¹<br />
podsypki jest 10 cm, a wartoœci¹ zalecan¹<br />
ok. 15 cm.<br />
Wykonuj¹c wykopy przy<br />
pomocy sprzêtu zmechanizowanego<br />
nie wolno<br />
dopuœciæ do przekroczenia<br />
projektowanej g³êbokoœci.<br />
koœci wiêkszej ni¿ wymagana o oko³o<br />
10 cm, a nastêpnie dno wykopu powinno<br />
byæ wype³nione wyselekcjonowanym<br />
materia³em dla nadania odpowiedniego<br />
spadku. Ka¿dy element<br />
przewodu le¿¹cy bezpoœrednio na skale<br />
bêdzie nara¿ony na z³amanie lub<br />
uszkodzenie pod wp³ywem ciê¿aru zasypu<br />
wykopu, obci¹¿eñ ruchomych lub<br />
przemieszczeñ gruntu. W podobny<br />
sposób bêdzie zachowywaæ siê rura<br />
termoplastyczna uk³adana na fundamencie<br />
betonowym. Dlatego w tym<br />
przypadku równie¿, jak i przy uk³adaniu<br />
w gruntach skalistych nale¿y na betonowym<br />
fundamencie u³o¿yæ warstwê<br />
minimum 10 cm podsypki z selekcjonowanego<br />
materia³u sypkiego.<br />
Je¿eli mamy do czynienia z niestabilnym<br />
dnem wykopu, które w opinii in-<br />
¿yniera nie mo¿e zapewniæ w³aœciwego<br />
podparcia przewodu, nale¿y wykonaæ<br />
g³êbszy wykop i do wymaganego<br />
poziomu u³o¿enia przewodu wykonaæ<br />
fundament i pod³o¿e zaprojektowane<br />
przez projektanta. Materia³ ten powinien<br />
byæ zagêszczony do przynajmniej<br />
85% wed³ug Proctora (83% wg zmodyfikowanej<br />
metody Proctora).<br />
Podbicie ruroci¹gu (strefa pachy<br />
sklepienia)<br />
Obszar podbicia ruroci¹gu jest najwa¿niejszy<br />
z punktu widzenia ograniczenia<br />
odkszta³cenia rur termoplastycznych.<br />
Jest to obszar, w którym<br />
materia³ musi byæ zagêszczony do<br />
okreœlonej wymaganej wartoœci.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
ROBOTY ZIEMNE<br />
Warstwa ochronna obsypki<br />
Zaczyna siê ona powy¿ej granicznej<br />
linii podbicia rury i siêga a¿ do poziomu<br />
15 do 30 cm powy¿ej górnej krawêdzi<br />
rury.<br />
Stopieñ zagêszczenia gruntu powy¿ej<br />
granicy podbicia zapewnia niewielkie<br />
podparcie boczne. Zasadnicze<br />
podparcie przewodu jest zapewnione<br />
przez zagêszczenie gruntu wokó³ dolnej<br />
po³owy rury i po obu stronach rury<br />
2.<br />
Kategoria I<br />
Do kategorii I zaliczany jest ¿wir,<br />
gruby t³uczeñ, o œrednicy ziaren 4-8,<br />
4-16, 8-12, 8-22 mm. Dopuszcza siê<br />
max. 5-20% ziaren o œrednicy 2 mm.<br />
Jest to najlepszy materia³ do posadowienia<br />
ruroci¹gu.<br />
a¿ do œcian wykopu o nienaruszonej<br />
strukturze gruntu. Gdy do zagêszczenia<br />
gruntu u¿ywane s¹ urz¹dzenia mechaniczne,<br />
nie powinny byæ one stosowane<br />
w odleg³oœci mniejszej ni¿ 50 cm<br />
od górnej krawêdzi rury i to tylko wtedy,<br />
gdy materia³ zasypu wykopu zasta³<br />
wstêpnie zagêszczony do gêstoœci<br />
85% wed³ug standardowej metody<br />
Proctora.<br />
KLASYFIKACJA GRUNTÓW DO BUDOWY POD£O¯A RUROCI¥GÓW<br />
Kategoria IV<br />
Do kategorii IV nale¿¹ py³y, gliny,<br />
i³y pylaste jak te¿ nieorganiczne i³y i py³y<br />
o œredniej i du¿ej plastycznoœci i granicy<br />
p³ynnoœci. Nale¿¹ do tej kategorii<br />
równie¿ nieorganiczne i³y o œredniej i du-<br />
¿ej plastycznoœci, i³y piaszczyste, i³y<br />
pylaste.<br />
Wybór materia³u na warstwê wyrównawcz¹<br />
i obsypkê<br />
Grunt, który ma byæ u³o¿ony w pod³o¿u<br />
oraz w strefie ruroci¹gu, musi<br />
umo¿liwiæ uzyskanie odpowiedniego<br />
stopnia zagêszczenia. Gdy na podsypkê<br />
rury stosowany jest materia³ gruboziarnisty<br />
sortowany kategorii I, to taki<br />
sam materia³ powinien byæ stosowany<br />
do podbicia, co najmniej do poziomu linii<br />
granicznej podbicia ruroci¹gu. W innym<br />
przypadku niemo¿liwe bêdzie<br />
uzyskanie podparcia bocznego z powodu<br />
przenikania materia³u kategorii<br />
II, III czy IV do materia³u pod³o¿a ruroci¹gu.<br />
Kategoria II<br />
Piaski gruboziarniste i ¿wiry o najwiêkszym<br />
wymiarze ziaren ok. 40<br />
mm oraz inne sortowane piaski i ¿wiry<br />
o ró¿nym uziarnieniu, zawieraj¹ce<br />
niewielki procent cz¹stek drobnych.<br />
Ogólnie rzecz bior¹c s¹ to materia³y<br />
sypkie, bezkohezyjne zarówno w stanie<br />
sypkim, jak i mokrym. Do tej kategorii<br />
zaliczane s¹ równie¿ równo i ró¿noziarniste<br />
¿wiry i piaski oraz mieszaniny<br />
piasku i ¿wiru, o ma³ej zawartoœci<br />
cz¹stek drobnych. Dopuszcza siê max.<br />
5-20% ziaren o œrednicy 0,2 mm. Jest<br />
to dobry materia³.<br />
Kategoria V<br />
Do tej kategorii zaliczane s¹ grunty<br />
organiczne, py³y organiczne, i³y pylaste<br />
o ma³ej, œredniej du¿ej plastycznoœci<br />
oraz torfy i inne grunty o du¿ej zawartoœci<br />
substancji organicznej. Do tej kategorii<br />
zaliczane s¹ równie¿ grunty zawieraj¹ce<br />
zamarzniêt¹ ziemiê, gruz,<br />
okruchy skalne o wymiarach powy¿ej<br />
40 mm i inne materia³y. Grunty te nie s¹<br />
polecane do budowy pod³o¿a, strefy<br />
podbicia, ani te¿ wykonywania obsypki<br />
wykopów ruroci¹gów.<br />
Dobieraj¹c materia³ na pod³o¿e nale¿y<br />
upewniæ siê, ¿e nie bêdzie wystêpowaæ<br />
przenikanie gruntu rodzimego<br />
ze œcian wykopu. Przy zastosowaniu<br />
gruntu o odpowiedniej granulacji i dobrym<br />
zagêszczeniu nie ma zagro¿enia<br />
wyst¹pienia przenikania gruntu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3.2.<br />
Podane ni¿ej zestawienie obejmuje<br />
ca³y szereg gruntów przygotowywanych<br />
oraz gruntów naturalnych. Materia³y<br />
te s¹ podzielone na piêæ kategorii<br />
wed³ug ich przydatnoœci do zastosowania<br />
przy uk³adaniu <strong>przewodów</strong> z rur<br />
elastycznych<br />
Kategoria III<br />
Piaski drobnoziarniste, ¿wiry zaglinione,<br />
mieszaniny piasków drobnych,<br />
piasków gliniastych oraz ¿wirów i gliny.<br />
Do tej kategorii nale¿¹ równie¿ ¿wiry<br />
pylaste oraz mieszaniny: ¿wiru - piasku<br />
- py³u, ¿wiru - piasku - i³u, piasku pylastego<br />
- py³u piaszczystego. Dopuszcza<br />
siê max. 5% ziaren o œrednicy 0,02<br />
mm. Jest to œrednio dobry materia³.<br />
Uwaga:<br />
Dzia³anie <strong>przewodów</strong><br />
elastycznych zale¿y nie<br />
tylko od kategorii materia³u<br />
pod³o¿a, lecz w wiêkszym stopniu<br />
od uzyskanego stopnia zagêszczenia<br />
materia³u w strefie<br />
podbicia rury.<br />
W wykopach nara¿onych na zalewanie<br />
wod¹ gruntow¹ nale¿y zapewniæ<br />
zagêszczenie gruntu pod³o¿a do minimum<br />
85% wed³ug standardowej metody<br />
Proctora (83% wg zmodyfikowanej<br />
metody Proctora).<br />
03<br />
ROBOTY ZIEMNE
ROBOTY ZIEMNE<br />
04<br />
3.2.<br />
ROBOTY ZIEMNE<br />
3.<br />
PRZYGOTOWANIE POD£O¯A<br />
Przed przyst¹pieniem do wykonywania<br />
pod³o¿a nale¿y dokonaæ odbioru<br />
technicznego wykopu.<br />
Pod przewody z PVC i PP stosuje<br />
siê dwa sposoby przygotowywania<br />
pod³o¿a w zale¿noœci od warunków<br />
gruntowych wystêpuj¹cych w poziomie<br />
posadowienia ruroci¹gu:<br />
– wykonanie pod³o¿a w gruncie rodzimym,<br />
który stanowi nienaruszony<br />
grunt sypki,<br />
– wykonanie pod³o¿a wzmocnionego<br />
w postaci zagêszczonej ³awy<br />
piaskowej, piaskowo – ¿wirowej lub<br />
piaskowo – t³uczniowej. Rodzaj<br />
pod³o¿a powinien byæ okreœlony<br />
w projekcie.<br />
4. DOBÓR POD£O¯A<br />
W zale¿noœci od rodzaju gruntu<br />
wystêpuj¹cego w poziomie posadowienia,<br />
ruroci¹gi mo¿na uk³adaæ:<br />
• bezpoœrednio na gruncie rodzimym<br />
– pod³o¿e naturalne, lub<br />
• zaprojektowaæ odpowiednie<br />
wzmocnienie pod ruroci¹giem<br />
– pod³o¿e wzmocnione.<br />
Na powierzchni pod³o¿a naturalnego<br />
lub wzmocnionego nale¿y wykonaæ<br />
warstwê wyrównawcz¹ z materia³u<br />
sypkiego, bez zagêszczania, wyprofilowan¹<br />
pod rur¹ na k¹t 90 o i wyrównan¹<br />
zgodnie z projektowanym spadkiem.<br />
Pod³o¿e naturalne<br />
Grunty rodzime mo¿na zastosowaæ<br />
jako pod³o¿e pod ruroci¹g, je¿eli<br />
s¹ to grunty sypkie, suche (normalnej<br />
wilgotnoœci):<br />
• piaszczyste (grubo-, œrednioi<br />
drobnoziarniste);<br />
• ¿wirowo – piaszczyste;<br />
• piaszczysto – gliniaste;<br />
• gliniasto – piaszczyste.<br />
W tych warunkach gruntowych<br />
rury mo¿na posadowiæ bezpoœrednio<br />
na dnie wykopu, daj¹c pod rury tylko<br />
warstwê wyrównawcz¹ z gruntu rodzimego,<br />
nie zagêszczon¹ o gruboœci 10<br />
do 15cm, z wyprofilowaniem stanowi¹cym<br />
³o¿ysko noœne – k¹t podparcia<br />
co najmniej 90 o (rys.obok).<br />
Materia³: grunt nie powinien zawie-<br />
Rur z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
nie wolno uk³adaæ bezpoœrednio<br />
na ³awach betonowych<br />
ani zalewaæ ich betonem.<br />
Niedopuszczalne jest<br />
podk³adanie pod rury<br />
kawa³ków drewna, kamieni<br />
lub gruzu w celu uzyskania<br />
odpowiedniego spadku.<br />
Materia³ pod³o¿a<br />
wzmocnionego powinien<br />
spe³niaæ nastêpuj¹ce<br />
wymagania:<br />
– nie powinien zawieraæ cz¹stek<br />
wiêkszych ni¿ 20 mm,<br />
– nie mo¿e byæ zmro¿ony,<br />
– nie mo¿e zawieraæ kamieni o<br />
ostrych krawêdziach lub innego<br />
³amanego materia³u.<br />
90 ≤ α ≤ 120<br />
0 0<br />
1-grunt rodzimy<br />
2-warstwa wyrównawcza<br />
raæ ziaren wiêkszych od 20 mm. Pod³o¿e naturalne<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
d n<br />
α<br />
2<br />
1
04<br />
ROBOTY ZIEMNE<br />
Pod³o¿e wzmocnione<br />
Warunki stabilnoœci obsypki rury<br />
elastycznej wymagaj¹ wzmocnienia je-<br />
¿eli w poziomie posadowienia wystêpuj¹:<br />
1. Naruszone grunty rodzime, które stanowiæ<br />
mia³y pod³o¿e naturalne;<br />
2. Grunty skaliste, rumosze, wietrzeliny,<br />
grunty spoiste (gliny, i³y), piaski<br />
pylaste,<br />
3. Grunty o niskiej noœnoœci (okreœlone<br />
w dokumentacji geotechnicznej<br />
jako grunty s³abe, œciœliwe, np.<br />
mu³y, torfy) i inne;<br />
4. Inne, dla których dokumentacja<br />
projektowa wymaga zastosowania<br />
wzmocnieñ.<br />
Przyk³ady rozwi¹zañ pod³o¿a<br />
wzmocnionego<br />
Ad. punkty 1, 2<br />
� ³awa piaskowa:<br />
• o gruboœci 25 cm lecz nie mniej<br />
ni¿ 15 cm, zagêszczona;<br />
• materia³: piasek grubo-, œredniolub<br />
drobnoziarnisty, mieszany,<br />
bez frakcji pylastych, o wielkoœci<br />
ziaren do 20 mm;<br />
(przyk³adowe rozwi¹zanie<br />
podano na rys obok.) Pod³o¿e naturalne - ³awa piaskowa<br />
Ad. Punkt 3.<br />
� grunty s³abe o g³êbokoœci zalegania<br />
-hdo1m:<br />
• nale¿y przewidzieæ ca³kowite<br />
usuniêcie gruntu rodzimego a¿<br />
do g³êbokoœci zalegania i zast¹pienie<br />
przez ³awê t³uczniowo<br />
– piaskow¹ (w stosunku objêtoœciowym<br />
1:0,3) lub przez ³awê<br />
t³uczniowo – ¿wirow¹ (1:0,6), zagêszczon¹;<br />
(przyk³adowe rozwi¹zanie podano na<br />
rys. obok)<br />
Fundament – pod³o¿e wzmocnione<br />
Wykonanie fundamentu jest niezbêdne<br />
wtedy, gdy dno wykopu jest niestabilne.<br />
Fundamenty takie, jakie<br />
stosowane s¹ do posadowienia <strong>przewodów</strong><br />
sztywnych, bez powodowania<br />
za³amania ich spadku lub ugiêcia, bêd¹<br />
odpowiednie równie¿ dla <strong>przewodów</strong><br />
z rur termoplastycznych.<br />
W rozwi¹zaniach pod³o¿a wzmocnionego<br />
pod ruroci¹gi z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
stosuje siê coraz czêœciej konstrukcje<br />
z wykorzystaniem geosyntetyków jako<br />
warstw separacyjnych. Geotekstylia<br />
stosowane s¹ jako warstwy rozgraniczaj¹ce,<br />
miêdzy gruntem rodzimym<br />
Pod³o¿e naturalne - grunty o g³êbokoœci<br />
zalegania do 1m<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
90 ≤ α ≤ 120<br />
0 0<br />
d n<br />
1-³awa piaskowa<br />
2-warstwa wyrównawcza<br />
3-grunt rodzimy<br />
h ≤ 1m<br />
α<br />
90 ≤ α ≤ 120<br />
3.2.<br />
a podsypk¹ i obsypk¹ ruroci¹gu, uniemo¿liwiaj¹c<br />
wymieszanie i przenikanie<br />
gruntu rodzimego z dna i œcian wykopu<br />
do materia³u obsypki ruroci¹gu.<br />
Oprócz ochrony przed wymieszaniem<br />
siê warstw gruntu, warstwa geotkaniny<br />
u³atwia wykonanie robót ziemnych i<br />
monta¿ ruroci¹gu, zw³aszcza gdy w pod³o¿u<br />
zalegaj¹ grunty w stanie plastycznym,<br />
grunty pylaste i organiczne<br />
nawodnione.<br />
Poni¿ej podano kilka przyk³adów<br />
rozwi¹zañ pod³o¿a wzmocnionego.<br />
0 0<br />
2<br />
1<br />
3<br />
grunt naturalny<br />
noœny<br />
1-³awa ¿wirowo-piaskowa<br />
lub t³uczeniowo-piaskowa<br />
2-warstwa wyrównawcza<br />
3-geow³óknina<br />
d n<br />
α<br />
2<br />
1<br />
3<br />
05<br />
ROBOTY ZIEMNE
ROBOTY ZIEMNE<br />
06<br />
3.2.<br />
ROBOTY ZIEMNE<br />
� grunty s³abe o g³êbokoœci zalegania<br />
- h wiêkszej ni¿ 1 m:<br />
• ³awa ¿wirowo – piaskowa (1:0,3)<br />
lub t³uczniowo – piaskowa<br />
(1: 0,6), zagêszczona o gruboœci<br />
0,25 D (min. 15 cm), u³o¿ona<br />
na macie z geow³ókniny lub siatce<br />
z <strong>tworzyw</strong>a;<br />
(przyk³adowe rozwi¹zania podano<br />
na rys. obok.)<br />
Rozwi¹zania powy¿sze stosuje siê<br />
dla systemu rur <strong>tworzyw</strong>owych i studni<br />
<strong>tworzyw</strong>owych ∅ 400 (∅ 200).<br />
Przy zastosowaniu studni betonowych<br />
nale¿y zabezpieczyæ studniê<br />
przed osiadaniem.<br />
Pod³o¿e naturalne - grunty o g³êbokoœci<br />
zalegania powy¿ej 1m<br />
5. OBSYPKA - ZASYPKA<br />
Dla rur z PVC nale¿y zapewniæ odpowiednie<br />
wsparcie gruntu. Mo¿na to<br />
uzyskaæ poprzez dobór rodzaju materia³u<br />
obsypki i jego zagêszczenia.<br />
a)<br />
h > 1m<br />
grunt naturalny<br />
o s³abej noœnoœci<br />
grunt noœny<br />
1-³awa ¿wirowo-piaskowa<br />
lub t³uczniowo-piaskowa<br />
2-warstwa wyrównawcza<br />
3-geow³óknina<br />
OBSYPKA<br />
Materia³ obsypki<br />
90 ≤ α ≤ 120<br />
0 0<br />
d n<br />
α<br />
a) wymagania jakoœciowe:<br />
Materia³ obsypki powinien spe³niaæ<br />
nastêpuj¹ce wymagania jakoœciowe:<br />
• materia³ niespoisty, daj¹cy siê zagêszczaæ<br />
do wystarczaj¹cej noœnoœci,<br />
• materia³ nie mo¿e byæ zmro¿ony, powinien<br />
byæ równie¿ pozbawiony zamarzniêtych<br />
bry³ ziemi, lodu, oraz<br />
œniegu,<br />
• materia³ nie mo¿e posiadaæ ziaren<br />
o ostrych krawêdziach,<br />
• materia³ nie powinien zawieraæ ziaren<br />
wiêkszych ni¿ 60 mm,<br />
• maksymalna wielkoœæ ziaren materia³u<br />
znajduj¹cego siê w bezpoœrednim<br />
styku z rur¹ nie powinna przekraczaæ<br />
10% œrednicy rury, lecz nie powinna<br />
byæ wiêksza ni¿ 60 mm.<br />
3<br />
2<br />
1<br />
grunt naturalny<br />
o s³abej noœnoœci<br />
1-³awa ¿wirowo-piaskowa<br />
lub t³uczniowo-piaskowa<br />
2-warstwa wyrównawcza<br />
3-mata z geow³ókniny<br />
lub ³awa betonowa<br />
Stopieñ zagêszczenia<br />
powinien wynosiæ<br />
85-90% wed³ug zmodyfikowanej<br />
metody Proctora.<br />
b) rodzaj materia³u:<br />
Przewody z rur elastycznych powinny<br />
byæ obsypane materia³ami sypkimi,<br />
takimi jak: ¿wir, t³uczeñ, piasek lub<br />
mieszanina piasku i ¿wiru (kategorii I, II<br />
lub III).<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
b)<br />
≥15cm<br />
d n<br />
α<br />
2<br />
1<br />
3
ROBOTY ZIEMNE<br />
Zagêszczenie obsypki<br />
Stopieñ zagêszczenia ze wzglêdu<br />
na statecznoœæ przewodu zale¿ny jest<br />
od warunków obci¹¿enia:<br />
� pod drogami:<br />
• wymagany stopieñ zagêszczenia<br />
dla obsypki wynosi min.<br />
95% ZMP*<br />
� poza drogami:<br />
• dla <strong>przewodów</strong> o przykryciu do<br />
4m obsypka powinna byæ zagêszczona<br />
min. 85% ZMP*<br />
• dla <strong>przewodów</strong> o przykryciu<br />
wiêkszym ni¿ 4m zagêszczenie<br />
powinno wynosiæ min. 90%<br />
ZMP*<br />
• mog¹ byæ stosowane wy¿sze<br />
stopnie zagêszczenia, np. ze<br />
wzglêdu na wymagania odnoœnie<br />
konstrukcji drogi.<br />
*) wg zmodyfikowanej metody Proctora.<br />
Obsypkê nale¿y wykonywaæ warstwami<br />
o gruboœci do 1/3 œrednicy rury<br />
(lub 0,1 – 0,3 m) zagêszczaj¹c ka¿d¹<br />
warstwê. Mi¹¿szoœci poszczególnych<br />
warstw mog¹ byæ ró¿ne w zale¿noœci<br />
od sprzêtu i warunków zagêszczenia<br />
(patrz tabela obok).<br />
Obsypkê nale¿y zagêszczaæ w tym<br />
samym czasie po obu stronach przewodu,<br />
w celu unikniêcia przemieszczania<br />
siê ruroci¹gu. Stopieñ zagêszczenia<br />
obsypki winien okreœlaæ projekt.<br />
Uzupe³nienie obsypki wzd³u¿ rury<br />
nale¿y wykonywaæ podaj¹c grunt z najmniejszej<br />
mo¿liwej wysokoœci.<br />
Obsypka powinna byæ zagêszczana<br />
warstwami o gruboœci 10 – 30 cm.<br />
Wysokoœæ obsypki nad wierzcho³kiem<br />
rury (po zagêszczeniu) powinna<br />
wynosiæ:<br />
• co najmniej 15 cm dla rur o œrednicy<br />
dn
ROBOTY ZIEMNE<br />
08<br />
3.2.<br />
ROBOTY ZIEMNE<br />
Zasypka wykopu<br />
Do zasypki mo¿na przyst¹piæ po<br />
wykonaniu pe³nej obsypki i dokonaniu<br />
kontroli i stopnia zagêszczenia obsypki.<br />
Przed zasypaniem wykopu<br />
odk³ad gruntu powinien byæ szczegó³owo<br />
sprawdzony, powinny byæ<br />
usuniête porozrzucane kamienie,<br />
bry³y ziemi, które mog¹ spaœæ do wykopu.<br />
Materia³ u¿ywany do wykonania<br />
koñcowego zasypania wykopu nie musi<br />
byæ tak dok³adnie dobierany jak materia³<br />
obsypki. Zasypka zwykle wykonywana<br />
jest mechanicznie. Jednak nale¿y<br />
zwracaæ uwagê czy w gruncie nie<br />
wystêpuj¹ du¿e kamienie, które spadaj¹c<br />
do wykopu mog¹ uszkodziæ ruroci¹g<br />
w wyniku przebicia warstwy<br />
ochronnej obsypki i uderzenia rury.<br />
W trakcie wykonywania zasypki<br />
poleca siê umieœciæ nad przewodem<br />
taœmê lub siatkê sygnalizacyjn¹ z wtopionym<br />
przewodem sygnalizacyjnym<br />
Szerokoœæ wykopów<br />
Rodzaj, szerokoϾ wykopu oraz<br />
zabezpieczenie œcian zale¿¹ od warunków<br />
lokalizacyjnych i hydrogeologicznych<br />
oraz od g³êbokoœci wykopu<br />
i okreœlone s¹ w dokumentacji<br />
technicznej.<br />
Szerokoœæ wykopu powinna zapewniaæ<br />
dostateczn¹ iloœæ miejsca dla<br />
swobodnego przeprowadzenia prac<br />
monta¿owych i odpowiedniego zagêszczenia<br />
gruntu po obu stronach<br />
przewodu. Zaleca siê przyjmowanie<br />
minimalnej szerokoœci wykopu zgodnie<br />
z tabel¹. W przypadkach koniecznoœci<br />
zastosowania wykopów szerszych,<br />
maksymalna szerokoϾ wykopu<br />
nie powinna przekraczaæ potrojonej<br />
œrednicy zewnêtrznej przewodu.<br />
oraz nad przewodami gazowymi siatkê<br />
ostrzegawcz¹ koloru ¿ó³tego, szerokoœci<br />
40 cm, zgodnie z wymaganiami odnoœnie<br />
<strong>przewodów</strong> gazowych. Wymaganie<br />
odnoœnie siatki ostrzegawczej<br />
dotyczy g³ównie obszarów zabudowanych.<br />
Jednak¿e dla póŸniejszej ³atwiejszej<br />
identyfikacji <strong>przewodów</strong> równie¿ w<br />
terenie niezabudowanym poleca siê<br />
zastosowanie takiego rozwi¹zania.<br />
Dalsz¹ zasypkê wykopu nale¿y prowadziæ<br />
warstwami, z zagêszczeniem co<br />
20 cm.<br />
Do zasypki mo¿na u¿yæ materia³u<br />
pochodz¹cego z wykopu lub innego,<br />
wg zaleceñ zawartych w projekcie technicznym.<br />
Œrednica ziaren materia³u<br />
u¿ytego do zasypania wykopu nie powinna<br />
przekraczaæ 300 mm. Nie powinno<br />
siê zrzucaæ do wykopu kamieni<br />
i od³amków ska³, gruzu o ostrych krawêdziach<br />
i wiêkszych rozmiarach.<br />
Grunt nie mo¿e byæ zmarzniêty i zbrylony.<br />
Dla rur o œrednicy poni¿ej 400 mm,<br />
dla których warstwa ochronna obsypki<br />
6. SZEROKOŒÆ WYPE£NIENIA PO BOKACH RURY<br />
MINIMALNE SZEROKOŒCI WYKOPU<br />
Œrednica<br />
nominalna<br />
DN [mm]<br />
≤ 300<br />
300-900<br />
900-1600<br />
1600-2400<br />
2400-3000<br />
Minimalna<br />
szerokoϾ<br />
b’ [mm]<br />
200<br />
300<br />
400<br />
600<br />
900<br />
pod³o¿e naturalne<br />
lub wzmocnione<br />
obudowa œcian<br />
w¹skoprzestrzennego wykopu<br />
> 30<br />
, ,<br />
b b<br />
d n<br />
α<br />
tak zwane ³o¿ysko noœne rury<br />
0<br />
o k¹cie podparcia min. 90<br />
0 0<br />
90 < α <<br />
120<br />
nad wierzcho³kiem rury wynosi 15 cm,<br />
materia³ zasypki nie powinien zawieraæ<br />
kamieni, okruchów skalnych wiêkszych<br />
ni¿ 6 cm.<br />
Zasypkê ruroci¹gu nale¿y wykonywaæ<br />
z takiego materia³u i w taki sposób,<br />
aby spe³niaæ wymagania stawiane<br />
przy rekonstrukcji danego terenu<br />
(drogi, chodniki, tereny zielone).<br />
Stopieñ zagêszczenia zasypki zale¿y<br />
od przeznaczenia terenu nad ruroci¹giem<br />
i powinien byæ nie mniejszy<br />
ni¿ 95% wg zmodyfikowanej metody<br />
Proctora dla <strong>przewodów</strong> umieszczonych<br />
pod drogami, 90% dla g³êbokich<br />
wykopów powy¿ej 4m i 85% dla pozosta³ych<br />
przypadków lub zgodny z wytycznymi<br />
podanymi w projekcie technicznym.<br />
Rozbiórka ewentualnego odeskowania<br />
wykopu powinna nastêpowaæ<br />
równolegle z zasypk¹, przy zachowaniu<br />
szczególnej ostro¿noœci, ze wzglêdu<br />
na mo¿liwoœæ obsuniêcia siê œcian<br />
wykopu.<br />
15 cm<br />
strefa<br />
ochronna<br />
rury<br />
warstwa<br />
wyrównawcza<br />
Wykop kombinowany<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
ROBOTY ZIEMNE<br />
Przy budowie <strong>przewodów</strong> z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> najczêœciej stosowane<br />
s¹ wykopy w¹skoprzestrzenne: o œcianach<br />
pionowych, odeskowanych i rozpartych<br />
lub o œcianach skarpowych bez<br />
obudowy. Stosowane s¹ równie¿ wykopy<br />
kombinowane w¹skoprzestrzenne<br />
w strefie ochrony rury, a powy¿ej –<br />
szerokoprzestrzenne o œcianach skarpowych<br />
(rys. na poprzedniej stronie).<br />
7. UK£ADANIE RUROCI¥GÓW NA MA£YCH G£ÊBOKOŒCIACH<br />
Przy ma³ej wysokoœci nadk³adu lub<br />
ma³ych g³êbokoœciach, wynosz¹cych<br />
100 cm lub mniej, elastyczne przewody<br />
mog¹ ulegaæ odkszta³ceniu i odprê¿eniu<br />
pod wp³ywem obci¹¿eñ dynamicznych,<br />
je¿eli grunt w zasypie nie bêdzie<br />
8.<br />
DOBÓR RUR<br />
Punktem wyjœciowym przy wyborze<br />
klasy rur jest g³êbokoœæ przykrycia<br />
oraz sposób obci¹¿enia naziomu (rury<br />
po³o¿one pod oraz poza drogami).<br />
Ruroci¹gi bezciœnieniowe<br />
Rury kanalizacyjne z PVC, PP i PE<br />
mog¹ byæ stosowane w ró¿nych warunkach<br />
gruntowo – wodnych. Patrz<br />
rozdzia³ dot. stabilizacji ruroci¹gów<br />
z tworzych <strong>sztucznych</strong> uk³adanych<br />
w gruncie.<br />
Uwzglêdniaj¹c warunki wykonywania<br />
póŸniejszej obsypki, obudowê<br />
œcian wykopu w strefie ochronnej<br />
rury zaleca siê wykonywaæ z desek<br />
o szerokoœci 10 – 15cm.<br />
Rozdeskowanie wykopu w strefie<br />
ruroci¹gu nale¿y wykonywaæ równolegle<br />
z zagêszczeniem obsypki, wyjmuj¹c<br />
kolejn¹ deskê przed zagêszczeniem<br />
kolejnej warstwy.<br />
odpowiednio zagêszczony. W rezultacie,<br />
je¿eli nie zapewni siê dostatecznego<br />
zagêszczenia, mog¹ ulec deformacji<br />
podatne nawierzchnie dróg. Z tego<br />
wzglêdu, dla p³ytkich ruroci¹gów (p³ytszych<br />
ni¿ 1,0 m) pod podatnymi na-<br />
Dla danych warunków lokalizacyjnych,<br />
gruntowo – wodnych, jak i obci¹-<br />
¿eniowych, doboru odowiedniej klasy<br />
rury nale¿y dokonywaæ w oparciu<br />
o <strong>obliczenia</strong> statyczno – wytrzyma-<br />
³oœciowe.<br />
Ogólnie mo¿na stwierdziæ ¿e:<br />
1. Rury klasy T (SN=8 kN/m 2 ) mog¹<br />
byæ stosowane pod drogami, niezale¿nie<br />
od klasy obci¹¿enia, na<br />
g³êbokoœci od 1,0 do 6,0 m. Ka¿dorazowo<br />
jedynie nale¿y zaprojektowaæ<br />
obsypkê wed³ug zasad podanych<br />
wy¿ej,<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3.2.<br />
wierzchniami dróg, firma Pipelife zaleca<br />
stopieñ zagêszczenia gruntu minimum<br />
95% wed³ug Proctora, dla materia³u<br />
ca³ego zasypu od dna wykopu a¿<br />
do nawierzchni drogi oraz stosowanie<br />
gruntów kategorii I lub II.<br />
2. Rury klasy N (SN=4 kN/m 2 ) mog¹<br />
byæ stosowane na g³êbokoœciach<br />
od 1,0 m do 5,5 m,<br />
3. Rury klasy L (SN=2 kN/m 2 ) stosuje<br />
siê na g³êbokoœciach od 1,0 m<br />
do 4,0 m w zale¿noœci od rodzaju<br />
obci¹¿enia i ciê¿aru objêtoœciowego<br />
zasypki.<br />
09<br />
ROBOTY ZIEMNE
ROBOTY ZIEMNE<br />
10<br />
3.2.<br />
ROBOTY ZIEMNE<br />
Przy doborze klasy rury i materia³u<br />
obsypki nale¿y kierowaæ siê rachunkiem<br />
ekonomicznym oraz wzi¹æ pod<br />
uwagê mo¿liwoœæ wykorzystania gruntów<br />
rodzimych do zaprojektowania obsypki.<br />
Ruroci¹gi ciœnieniowe<br />
W przypadku ruroci¹gów ciœnieniowych<br />
podstawowym kryterium przy<br />
doborze rury jest ciœnienie robocze,<br />
jakiemu zostanie poddany ruroci¹g<br />
podczas pracy sieci wodoci¹gowej.<br />
Rury wodoci¹gowe z PVC produkowane<br />
s¹ w klasie ciœnieñ PN 6, PN<br />
10, PN 16, co oznacza, ¿e maksymalne<br />
dopuszczalne ciœnienie robocze<br />
wynosi 0,6; 1,0; 1,6 MPa.<br />
Rury ciœnieniowe z PE produkowane<br />
s¹ w klasie ciœnieñ PN 2.5, PN<br />
3.2, PN 4, PN 6, PN 6.3, PN 10, PN<br />
12.5, PN 16, PN 20, co oznacza, ¿e<br />
maksymalne dopuszczalne ciœnienie<br />
robocze wynosz¹ odpowiednio:<br />
0,25; 0,32; 0,4; 0,6; 0,63; 1,0; 1,25;<br />
1,6 i 2,0 MPa.<br />
Odpowiednia sztywnoœæ pierœcieniowa<br />
rury (SN) dla poszczególnej<br />
klasy ciœnienia zosta³a dobrana przez<br />
producenta.<br />
Przy rurach o ma³ych œrednicach,<br />
ró¿nice w cenie pomiêdzy rurami klasy<br />
wy¿szej i ni¿szej s¹ istotne. Z tych<br />
wzglêdów, rozs¹dnym rozwi¹zaniem<br />
mo¿e okazaæ siê zastosowanie rur<br />
o klasie ni¿szej, przy zapewnieniu dobrego<br />
wsparcia rury.<br />
Orientacyjne wielkoœci maksymalnego<br />
przykrycia ruroci¹gów z PVC i PP w zale¿noœci<br />
od klasy rury, klasa obci¹¿enia<br />
taborem drogowym, przy ciê¿arze<br />
w³aœciwym zasypki �=20 kN/m 3 i zagêszczeniu<br />
obsypki 90% wed³ug zmodyfikowanej<br />
metody Proctora.<br />
Obliczenia wytrzyma³oœciowe dla<br />
rur ciœnieniowych z PVC<br />
Przeprowadzenie obliczeñ wytrzyma³oœciowych<br />
nie jest konieczne, je¿eli<br />
spe³nione s¹ nastêpuj¹ce warunki<br />
(ograniczaj¹ce odkszta³cenie ruroci¹gu<br />
i zapewniaj¹ce wystarczaj¹ce<br />
zabezpieczenie przed utrat¹ statecznoœci):<br />
• dobrane rury odpowiadaj¹ normom<br />
PN, EN, ISO i CEN,<br />
• minimalne przykrycie wynosi<br />
1m, a maksymalne ≤ 6m, je¿eli<br />
nad ruroci¹giem odbywa siê<br />
ruch ko³owy(*),<br />
• obsypka i zasypka rur spe³nia<br />
warunki techniczne opisane wy-<br />
¿ej i dobrane rury s¹ klasy<br />
SN≥8kN/m 2 (SDR 34) lub sztywniejsze,<br />
(*) – warunki noœnoœci s¹ spe³nione<br />
przy zachowaniu pozosta³ych warunków<br />
technicznych.<br />
Gdy nie mog¹ byæ spe³nione<br />
wszystkie podane warunki<br />
noœnoœci i ugiêcia,<br />
rury nale¿y sprawdziæ poprzez <strong>obliczenia</strong><br />
wytrzyma³oœciowe metod¹<br />
opisan¹ w katalogu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
0<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
-6<br />
Nie nale¿y stosowaæ rur<br />
klasy L pod drogami obci¹¿onymi<br />
taborem klasy<br />
A wed³ug normy (B6).<br />
A B C D<br />
w drogach poza drog¹<br />
KLASY RUR:<br />
2<br />
T(8 kN/m )<br />
2<br />
N(4kN/m )<br />
2<br />
L(2 kN/m )<br />
A,B,C, - klasa obci¹¿eñ taborem samochodowym wg PN-85/S-10030
4. UK£ADANIE<br />
I MONTA¯<br />
RUROCI¥GÓW<br />
4.1. WARUNKI OGÓLNE<br />
4.2.<br />
MONTA¯ RUR Z PVC<br />
O G£ADKICH<br />
ŒCIANKACH<br />
4.3. MONTA¯ PRZEWODÓW<br />
Pragma®<br />
4.4.<br />
4.5.<br />
4.6.<br />
4.7.<br />
4.8.<br />
MONTA¯<br />
PRZEWODÓW Z PE<br />
WZMOCNIENIE<br />
I ZABEZPIECZENIE<br />
PRZEWODÓW<br />
MONTA¯<br />
STUDZIENEK PIPELIFE<br />
ODBIORY ROBÓT,<br />
PRÓBY SZCZELNOŒCI<br />
TECHNOLOGIA<br />
ROBÓT DRENARSKICH<br />
4
4.1. WARUNKI OGÓLNE
UK£ADANIE I MONTA¯ RUROCI¥GÓW<br />
1. OGÓLNE WARUNKI I ZASADY UK£ADANIA I MONTA¯U RUR<br />
Wed³ug istniej¹cych zaleceñ monta¿<br />
<strong>przewodów</strong> z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong><br />
mo¿na przeprowadzaæ przy temperaturze<br />
otoczenia od 0 0 Cdo30 0 C, a<br />
³¹czenie z elementami stalowymi i<br />
¿eliwnymi w temperaturze nie ni¿szej<br />
ni¿ 5 0 C.<br />
Rozk³adanie rur wzd³u¿ trasy<br />
przewodu<br />
Przy uk³adaniu rur wzd³u¿ tras<br />
wykopów nale¿y mieæ na uwadze nastêpuj¹ce<br />
wskazówki:<br />
1. Rury nale¿y uk³adaæ mo¿liwie<br />
najbli¿ej wykopu, aby unikn¹æ<br />
nadmiernego przemieszczenia.<br />
Pojedyncze rury (wyjête z pakietu)<br />
powinny spoczywaæ na równej<br />
powierzchni i powinny byæ<br />
równomiernie podparte dla zminimalizowania<br />
ugiêæ.<br />
2. Gdy wykop jest ju¿ wykonany,<br />
wszêdzie gdzie tylko jest to mo-<br />
¿liwe, rury nale¿y uk³adaæ po<br />
przeciwnej stronie ni¿ odk³adany<br />
grunt z wykopu. Umo¿liwia to<br />
³atwe przesuniêcie rury do kra-<br />
Zalecenia do monta¿u ruroci¹gów<br />
Przy monta¿u ruroci¹gów powinny<br />
byæ spe³nione warunki zapewniaj¹ce<br />
prawid³owe wykonanie po³¹czeñ,<br />
szczelnoœæ <strong>przewodów</strong> i w³aœciw¹ eksploatacjê<br />
sieci:<br />
1. Sposób monta¿u <strong>przewodów</strong> powinien<br />
zapewniaæ utrzymanie<br />
kierunku i spadków zgodnie z dokumentacj¹<br />
techniczn¹.<br />
2. Do budowy przewodu mog¹ byæ<br />
u¿ywane tylko rury, kszta³tki i ³¹czniki<br />
nie wykazuj¹ce uszkodzeñ<br />
(np. wgnieceñ, pêkniêæ oraz rys<br />
na ich powierzchniach).<br />
Rury produkowane przez Pipelife<br />
mog¹ byæ montowane w szerszym zakresie<br />
temperatur (równie¿ ujemnych).<br />
Wymaga to jednak zachowania szczególnej<br />
ostro¿noœci i precyzji monta¿u<br />
oraz spe³nienia innych warunków,<br />
wêdzi wykopu, a nastêpnie<br />
opuszczenie rury na w³aœciwe<br />
miejsce zamontowania.<br />
3. Gdy wykop nie jest jeszcze wykonany,<br />
nale¿y ustaliæ po której<br />
stronie odk³adany bêdzie grunt<br />
z wykopu i rury u³o¿yæ po przeciwnej<br />
stronie. Nale¿y pozostawiæ<br />
miejsce na przemieszczanie<br />
siê koparki.<br />
4. Rury nale¿y uk³adaæ tak, aby nie<br />
by³y nara¿one na dzia³anie ciê-<br />
¿kiego sprzêtu i ruchu ko³owego,<br />
oraz by³y zabezpieczone przed<br />
ewentualnymi podmuchami<br />
wiatru.<br />
3. Uk³adanie przewodu mo¿e byæ<br />
prowadzone po uprzednim przygotowaniu<br />
pod³o¿a. Pod³o¿e profiluje<br />
siê w miarê uk³adania odcinków<br />
ruroci¹gu.<br />
4. Przewód po u³o¿eniu powinien<br />
œciœle przylegaæ do pod³o¿a na<br />
ca³ej swej d³ugoœci w co najmniej<br />
1/4 swego obwodu.<br />
5. W miarê mo¿liwoœci nale¿y montowaæ<br />
przewód na powierzchni<br />
terenu, a nastêpnie opuszczaæ<br />
go na dno wykopu. Przy zastoso-<br />
2. METODY MONTA¯U I UK£ADANIA RUROCI¥GÓW<br />
Z uwagi na w³aœciwoœci materia³owe<br />
istniej¹ dwie metody monta¿u<br />
ruroci¹gów:<br />
• monta¿ odcinków ruroci¹gu na<br />
powierzchni terenu i opuszczenie<br />
do wykopu. Metoda ta mo¿e<br />
byæ stosowana przy wykopach<br />
w¹skoprzestrzennych bez obudowy<br />
œcian, a przede wszystkim<br />
bez poprzecznych poziomych<br />
rozpór. Metoda ta dotyczy zwykle<br />
ruroci¹gów produkowanych<br />
w zwojach oraz rur PE w odcinkach<br />
o œrednicach dn ≤ 280 mm.<br />
• monta¿ odcinków ruroci¹gu w wykopie.<br />
Monta¿ odcinków ruroci¹gu na<br />
powierzchni terenu i opuszczenie<br />
do wykopu<br />
Przewód montowany jest na<br />
podk³adach drewnianych u³o¿onych na<br />
poboczu wykopu, b¹dŸ na pomoœcie<br />
drewnianym ustawionym nad wykopem<br />
(rys. obok).<br />
Monta¿ odcinków przewodu z PE na<br />
powierzchni terenu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.1.<br />
np. odnoœnie obsypki ruroci¹gu. Przed<br />
ka¿dorazowym monta¿em w warunkach<br />
rozszerzonego zakresu temperatur<br />
(g³ównie ujemnych) prosimy o kontakt<br />
z Pipelife i uzyskanie warunków<br />
monta¿u w okreœlonych warunkach.<br />
5. Bezpoœrednie oddzia³ywanie<br />
promieniowania s³onecznego<br />
mo¿e spowodowaæ, ¿e strona rury<br />
podlegaj¹ca ekspozycji nagrzewa<br />
siê i wygina. Je¿eli to<br />
nast¹pi, wygiêcie takie mo¿e byæ<br />
zlikwidowane przez obrócenie<br />
rury ch³odniejsz¹ stron¹ do<br />
s³oñca lub przez umieszczenie rury<br />
w cieniu. Pozostawienie rur w<br />
pakietach zmniejsza mo¿liwoœæ<br />
wyginania siê rur w wyniku<br />
dzia³ania promieniowania s³onecznego.<br />
6. Powszechnie praktykuje siê, ¿e<br />
rury uk³adane s¹ kielichem skierowanym<br />
w górê przewodu. Nale-<br />
¿y to uwzglêdniæ przy przenoszeniu<br />
rur i uk³adaniu wzd³u¿ wykopu.<br />
waniu tej technologii, nale¿y oddzielnie<br />
wykonaæ monta¿ wêz³ów<br />
zawieraj¹cych ciê¿k¹ armaturê i<br />
kszta³tki ¿eliwne, które nastêpnie<br />
³¹czy siê z ci¹giem zmontowanych<br />
rur ju¿ w wykopie.<br />
6. Odcinki przewodu zmontowane<br />
z rur o œrednicy powy¿ej 315 mm<br />
powinny byæ opuszczane do<br />
wykopu przy zastosowaniu urz¹dzeñ<br />
dŸwigowych.<br />
a) monta¿ na poboczu wykopu<br />
b) monta¿ na pomoœcie<br />
01<br />
WARUNKI OGÓLNE
02<br />
WARUNKI OGÓLNE<br />
4.1.<br />
UK£ADANIE I MONTA¯ RUROCI¥GÓW<br />
Maksymalna d³ugoœæ montowanego<br />
odcinka ruroci¹gu jest praktycznie<br />
zwi¹zana z rozstawem wêz³ów, jednak-<br />
¿e zaleca siê, aby maksymalna d³ugoœæ<br />
nie przekracza³a 100 metrów.<br />
Dopuszcza siê opuszczanie przewodu<br />
PVC na dno wykopu, jednak nale¿y<br />
zwróciæ uwagê na:<br />
• widocznoœæ oznakowania granicy<br />
wcisku bosych koñców rur w kielichy.<br />
Oznaczenia te powinny<br />
byæ umieszczone na górnej powierzchni<br />
rury i nie powinny<br />
zmieniaæ swojego po³o¿enia<br />
(maksymalnie 0,5 – 1,0 cm)<br />
• nie przekraczanie dopuszczalnego<br />
ugiêcia przewodu podanego<br />
w tabeli obok.<br />
W tabeli powy¿ej podano wielkoœci<br />
dopuszczalnego ugiêcia <strong>przewodów</strong><br />
z PVC.<br />
Uk³adanie ruroci¹gu na dnie wykopu<br />
Uk³adanie pojedynczych rur ma<br />
przede wszystkim zastosowanie dla<br />
œrednic powy¿ej 225 mm.<br />
Uk³adka przewodu powinna sk³adaæ<br />
siê z:<br />
• wstêpnego rozmieszczenia rur<br />
na dnie wykopu;<br />
• kolejnego wykonywania z³¹cz,<br />
przy czym rura zakoñczona kielichem<br />
(do którego jest wciskany<br />
bosy koniec nastêpnej rury) powinna<br />
byæ uprzednio zastabilizowana<br />
przez wykonanie ob-<br />
Dopuszcza siê zginanie na zimno<br />
rur wykorzystuj¹c ich elastycznoœæ i elastycznoœæ<br />
samych z³¹cz, pod warunkiem,<br />
¿e odchylenie rur nie spowoduje<br />
PRAKTYCZNE DOPUSZCZALNE<br />
ODCHYLENIE W KIELICHU<br />
£uk<br />
Kielich rury<br />
o<br />
5<br />
o<br />
11<br />
o<br />
22<br />
o<br />
45<br />
Praktyczne odchylenie<br />
o<br />
0 + o<br />
-2<br />
o<br />
5 + o<br />
-2<br />
o<br />
11 -<br />
+ o 2<br />
o<br />
22 -<br />
+ o<br />
2<br />
o<br />
45 -<br />
+ o<br />
2<br />
Œrednica<br />
zewn.<br />
63<br />
90<br />
110<br />
160<br />
225<br />
280<br />
315<br />
400<br />
WARTOŒÆ DOPUSZCZALNYCH MAKSYMALNYCH UGIÊÆ (h)<br />
ODCINKÓW PRZEWODÓW Z PVC W ZALE¯NOŒCI OD ICH D£UGOŒCI<br />
D³ugoœæ odcinka przewodu L [m]<br />
6 12 18 24 30 36 42 48<br />
d n [mm] Wartoœæ dopuszczalnych ugiêæ h [m]<br />
0,24<br />
0,17<br />
0,14<br />
0,09<br />
0,07<br />
0,05<br />
0,04<br />
0,03<br />
0,95<br />
0,68<br />
0,55<br />
0,38<br />
0,27<br />
0,21<br />
0,19<br />
0,13<br />
2,14<br />
1,50<br />
1,23<br />
0,84<br />
0,60<br />
0,48<br />
0,43<br />
0,30<br />
sypki i jej odpowiednie zagêszczenie<br />
(patrz Rozdzia³ 3.2. "Roboty<br />
ziemne").<br />
Wszystkie wêz³y na przewodzie<br />
wodoci¹gowym z rur PVC oraz ³uki, kolana<br />
i korki nale¿y zabezpieczyæ przed<br />
przemieszczaniem. Rodzaj zabezpieczenia<br />
(blok betonowy lub specjalne<br />
kszta³tki) powinien okreœlaæ projekt<br />
techniczny. Blok, aby spe³nia³ swoje<br />
zadanie, musi byæ wsparty o nienaruszon¹<br />
œcianê wykopu.<br />
ugiêcia w kielichu wiêkszego ni¿ 2 0 .<br />
Praktyczne odchylenia w kielichach dla<br />
ró¿nych ³uków podano w tabeli poni¿ej.<br />
MAKSYMALNE ODCHYLENIE (H)<br />
RURY PVC O D£UGOŒCI L=6,0 m<br />
Œrednica<br />
zewn.<br />
d n[mm]<br />
63<br />
75<br />
90<br />
110<br />
160<br />
225<br />
280<br />
315<br />
400<br />
α [ o] H()[m] *<br />
9,0<br />
7,6<br />
6,4<br />
5,2<br />
3,6<br />
2,6<br />
2,0<br />
0,0<br />
0,0<br />
0,70<br />
0,60<br />
0,50<br />
0,40<br />
0,30<br />
0,20<br />
0,15<br />
0,00<br />
0,00<br />
(*) – podane odchylenia nie dotycz¹<br />
kielicha<br />
3,91<br />
2,66<br />
2,18<br />
1,50<br />
1,07<br />
0,86<br />
0,76<br />
0,53<br />
5,95<br />
4,17<br />
3,41<br />
2,34<br />
1,67<br />
1,34<br />
1,19<br />
0,83<br />
Dopuszcza siê wylanie betonu na<br />
nieutwardzonym gruncie, pod warunkiem<br />
wsparcia go na starannie ubitym<br />
wype³nieniu. Kszta³tkê z PVC, nale¿y<br />
zabezpieczyæ przed tarciem o beton<br />
przez oddzielenie go grub¹ foli¹ lub taœm¹<br />
z <strong>tworzyw</strong>a.<br />
Za³amanie przewodu w planie przy<br />
zamianie kierunku trasy nale¿y wykonaæ<br />
za pomoc¹ odpowiednich ³uków,<br />
zgodnie z dokumentacj¹ techniczn¹.<br />
Maksymalne dopuszczalne odchylenia<br />
rur PVC Pipelife podano w tabeli<br />
poni¿ej, oznaczenia jak na rysunku.<br />
1,5 m<br />
8,57<br />
6,00<br />
4,91<br />
3,38<br />
2,40<br />
1,92<br />
1,71<br />
1,20<br />
6,0 m<br />
Oznaczenia do tabeli obok<br />
Niedozwolone jest<br />
giêcie rur na gor¹co.<br />
Odchylona rura nie mo¿e byæ<br />
nawiercana !!!<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
L<br />
15,2<br />
10,6<br />
8,73<br />
6,00<br />
4,27<br />
3,41<br />
3,05<br />
2,14<br />
23,8<br />
16,6<br />
13,6<br />
9,40<br />
6,67<br />
5,35<br />
4,76<br />
3,34<br />
h<br />
H
4.2. MONTA¯ RUR z PVC<br />
O G£ADKICH<br />
ŒCIANKACH
MONTA¯ RUR KIELICHOWYCH Z PVC O ŒCIANKACH G£ADKICH<br />
Rury kielichowe g³adkie z PVC<br />
stosowane s¹ w systemach ciœnieniowych<br />
(wodoci¹gowych) oraz<br />
systemach kanalizacyjnych (bezciœnieniowych).<br />
1. £¥CZENIE RUR KIELICHOWYCH<br />
Po wstêpnym rozmieszczeniu rur<br />
w wykopie nale¿y przyst¹piæ do monta-<br />
¿u ruroci¹gu. Monta¿ nale¿y prowadziæ<br />
zgodnie z projektowanym spadkiem<br />
pomiêdzy wêz³ami od punktu o rzêdnej<br />
ni¿szej do punktu o rzêdnej wy¿szej.<br />
Rury i kszta³tki z PVC Pipelife posiadaj¹<br />
efektywny, bezpieczny i ca³kowicie<br />
szczelny system uszczelniaj¹cy Power<br />
– Lock i Sewer – Lock. Wykorzystano<br />
w nim specjaln¹ technologiê produkcji<br />
po³¹czeñ opart¹ na formowaniu<br />
kielicha ³¹cznie z osadzon¹ w nim na<br />
sta³e dwuelementow¹ uszczelk¹.<br />
W ofercie Pipelife dostêpne s¹ tak-<br />
¿e rury z tradycyjnymi uszczelkami<br />
wargowymi.<br />
UWAGA:<br />
1. Po nasmarowaniu koñców bosych<br />
rur nie mo¿na dopuœciæ do ich kontaktu<br />
z gruntem pod³o¿a, poniewa¿<br />
obcy materia³ mo¿e przykleiæ siê do<br />
pokrytej œrodkiem poœlizgowym powierzchni,<br />
a nastêpnie zablokowaæ<br />
siê pomiêdzy uszczelk¹ i powierzchni¹<br />
kielicha. W konsekwencji mo¿e<br />
to doprowadziæ do przecieków na<br />
2.<br />
MONTA¯ Z£¥CZA<br />
Wciskanie bosego koñca rury PVC<br />
do kielicha mo¿e byæ wykonywane z zastosowaniem<br />
prostej dŸwigni przy u¿yciu<br />
dr¹¿ka stalowego i drewnianego<br />
klocka (rys. obok) lub z dociskiem<br />
pod³u¿nym za pomoc¹ obejmy pierœcieniowej<br />
i wyci¹garki z mechanizmem<br />
zapadkowym (dla rur o wiêkszych<br />
œrednicach).<br />
Przy stosowaniu stalowego dr¹¿ka<br />
i klocka, po wykonaniu odpowiedniego<br />
podparcia rury, nale¿y wbiæ stalowy<br />
dr¹¿ek w dno wykopu, a nastêpnie umieœciæ<br />
drewniany klocek na koñcu rury od<br />
strony kielicha i docisn¹æ rurê do<br />
osi¹gniêcia oznaczonej granicy wcisku.<br />
Klocek drewniany zabezpiecza rurê<br />
przed uszkodzeniem prêtem.<br />
Celem wykonania po³¹czenia nale-<br />
¿y tylko:<br />
– usun¹æ dekle zabezpieczaj¹ce, zarówno<br />
z kielicha rury ju¿ u³o¿onej, jak<br />
i z bosego koñca kolejnej rury,<br />
– ustawiæ wspó³osiowo ³¹czone elementy,<br />
– posmarowaæ bosy koniec i uszczelkê<br />
œrodkiem u³atwiaj¹cym poœlizg,<br />
– wcisn¹æ bosy koniec do kielicha,<br />
– po³¹czenie jest gotowe !<br />
Bosy koniec rury nale¿y wciskaæ<br />
a¿ do osi¹gniêcia przez czo³o kielicha<br />
granicy wcisku oznaczonej na zewnêtrznej<br />
powierzchni rury (rys. obok).<br />
z³¹czu. Podobna sytuacja mo¿e<br />
wyst¹piæ przy bardzo silnych wiatrach<br />
porywaj¹cych suche ziarna gruntu<br />
i przyklejaj¹cych je do posmarowanej<br />
rury. Nie mo¿na równie¿ doprowadziæ<br />
do zabrudzenia kielicha.<br />
2. Montuj¹c przewody nale¿y upewniæ<br />
siê, ¿e poszczególne odcinki rur<br />
u³o¿one s¹ w linii prostej i nie s¹ od-<br />
Monta¿ z³¹cza kielichowego za pomoc¹ dŸwigni rêcznej<br />
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e przy niskich<br />
temperaturach uk³adanie za pomoc¹<br />
dr¹¿ka i klocka drewnianego jest trudniejsze,<br />
poniewa¿ niska temperatura<br />
powoduje, ¿e pierœcienie uszczelniaj¹ce<br />
staj¹ siê sztywniejsze. Decyzja<br />
nale¿y do wykonawcy, jaka metoda bêdzie<br />
stosowana do monta¿u ruroci¹gu<br />
przy niskich temperaturach.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
Je¿eli brak jest oznaczenia, bosy koniec<br />
wciska siê do koñca kielicha (do oporu),<br />
a nastêpnie cofa o oko³o 1 cm.<br />
Je¿eli po³¹czenie zostanie nadmiernie<br />
dociœniête powoduj¹c, ¿e bosy<br />
koniec wejdzie zbyt g³êboko w ko-<br />
³nierz kielicha, mo¿e to spowodowaæ<br />
utratê elastycznoœci po³¹czenia. Nierównomierne<br />
osiadanie wykopu mo¿e<br />
spowodowaæ, ¿e po³¹czenie takie bêdzie<br />
nieszczelne, nie nale¿y dociskaæ<br />
z³¹cza poza wyznaczony na ka¿dej rurze<br />
znak.<br />
oznaczenie g³êbokoœci wcisku<br />
chylone w pionie ani w poziomie od<br />
projektowanego kierunku. Niew³aœciwe<br />
ustawienie mo¿e utrudniaæ lub<br />
uniemo¿liwiaæ monta¿. Nale¿y równie¿<br />
pamiêtaæ, ¿e odchylenie nadmiernie<br />
dociœniêtego z³¹cza mo¿e<br />
spowodowaæ jego nieszczelnoœæ.<br />
kantówka<br />
z twardego<br />
drewna<br />
Niedozwolone jest u¿ywanie<br />
³y¿ki koparki do wciskania<br />
rury w kielich.<br />
4.2. 01<br />
ok. 30 cm<br />
CHARAKTERYSTYKA MAT.-TECH.<br />
MONTA¯ RUR Z PVC O G£ADKICH ŒCIANKACH
02<br />
MONTA¯ RUR Z PVC O G£ADKICH ŒCIANKACH<br />
4.2.<br />
MONTA¯ RUR KIELICHOWYCH Z PVC O ŒCIANKACH G£ADKICH<br />
3. CIÊCIE RUR<br />
Przy monta¿u studzienek, wêz³ów i armatury<br />
na trasie <strong>przewodów</strong>, zachodzi<br />
czêsto koniecznoœæ skracania odcinków<br />
rur o standardowej d³ugoœci do d³ugoœci<br />
wymaganej przy monta¿u.<br />
Przycinanie wykonywane jest po<br />
stronie bosego koñca rury.<br />
Ciêcia dokonuje siê pi³¹ mechaniczn¹<br />
lub pi³¹ rêczn¹ np. do drewna.<br />
Kolejnoœæ czynnoœci przy ciêciu rury:<br />
1.Oznaczyæ na powierzchni zewnêtrznej<br />
rury liniê ciêcia oraz granicê<br />
wcisku rury w kielich w odleg³oœci<br />
od linii ciêcia takiej jak<br />
d³ugoœæ fabrycznie oznaczona na<br />
bosym koñcu.<br />
2.Umieœciæ rurê w korytku drewnianym<br />
tak, aby linia ciêcia rury znalaz³a<br />
siê naprzeciw szczeliny w œciankach<br />
korytka.<br />
3.Przytrzymaæ rurê w korytku i dokonaæ<br />
ciêcia. Przyciêta koñcówka rury wymaga<br />
fazowania.<br />
4.<br />
Elementy systemu kanalizacyjnego<br />
i ciœnieniowego z PVC Pipelife<br />
mog¹ byæ ³¹czone równie¿ z elementami<br />
wykonanymi z innych materia³ów,<br />
takich jak: stal, ¿eliwo, PE.<br />
£¹czenie mo¿na wykonaæ za pomoc¹<br />
z³¹cz:<br />
• kielichowych (elementy z PVC<br />
z ¿eliwem),<br />
4.Wykonaæ fazowanie koñcówki rury<br />
za pomoc¹ pilnika – zdzieraka, wg<br />
schematu podanego na rysunku<br />
obok.<br />
5.Wyg³adziæ powierzchnie ciêcia i fazowania<br />
oraz wyokr¹gliæ krawêdzie<br />
za pomoc¹ pilnika – g³adzika.<br />
6.Posmarowaæ koñcówkê œrodkiem<br />
poœlizgowym.<br />
Po wykonaniu tych czynnoœci koñcówka<br />
bosego koñca rury jest gotowa<br />
do wsuniêcia w kielich.<br />
5. PRZEJŒCIA PRZEZ ŒCIANY BETONOWE<br />
Istnieje czêsto koniecznoœæ<br />
w³¹czenia siê przewodem z PVC do istniej¹cej<br />
studzienki tradycyjnej, na pracuj¹cej<br />
sieci, bez wymiany kinety na<br />
<strong>tworzyw</strong>ow¹. Realizuje siê takie wejœcia<br />
poprzez stosowanie adaptorów (jak<br />
na rys. obok).<br />
W tym celu nale¿y:<br />
1. W œcianie wykonaæ otwór o œrednicy<br />
lekko mniejszej ni¿ zewnêtrzna<br />
6.<br />
SZCZELNE PRZEJŒCIA PRZEZ ŒCIANY<br />
• kielichowo – ko³nierzowych (elementy<br />
z PVC z elementami ¿eliwnymi<br />
i stalowymi),<br />
• ko³nierzowych z ko³nierzami lu-<br />
Ÿnymi i tulej¹ klejon¹ PVC (elementy<br />
PVC z elementami z ¿eliwa),<br />
• kielichowych nasuwkowych (elementy<br />
z PVC z elementami z PE),<br />
œrednica adaptora. Typowe przejœcie ruroci¹gu przez<br />
œcianê betonow¹<br />
Do wykonania szczelnych przejϾ<br />
przewodami z PVC przez œciany betonowe,<br />
murowane i inne, nale¿y stosowaæ<br />
odpowiednie systemowe kszta³tki.<br />
Kszta³tki przejœciowe wyposa¿one s¹<br />
fabrycznie w uszczelkê i uszorstnion¹<br />
powierzchniê zewnêtrzn¹.<br />
Ciêcie powinno byæ wykonane<br />
w p³aszczyŸnie prostopad³ej do osi rury.<br />
Mo¿na to zrealizowaæ przez umieszczenie<br />
rury w korytku drewnianym o wymiarach<br />
dostosowanych do œrednicy rury<br />
(rys. obok)<br />
Przycinanie – skracanie<br />
kielichów rur i kszta³tek jest<br />
niedopuszczalne.<br />
Typowe szczelne przejœcie przez œcianê<br />
Korytko drewniane do ciêcia rur<br />
Schemat fazowania bosego koñca rury<br />
£¥CZENIE RUR I KSZTA£TEK Z PVC O ŒCIANKACH G£ADKICH Z INNYM<br />
MATERIA£EM I ARMATUR¥<br />
2. Oczyœciæ i w miarê mo¿liwoœci wyrównaæ<br />
otwór.<br />
3. Wcisn¹æ adaptor tak, aby przez<br />
rozprê¿enie uszczelni³ otwór.<br />
4. Je¿eli jest koniecznoœæ, to pust¹<br />
przestrzeñ pomiêdzy adaptorem<br />
a œcian¹ wype³niæ rzadk¹ zapraw¹<br />
cementow¹, silikonem lub innym<br />
œrodkiem uszczelniaj¹cym.<br />
pi³a rêczna<br />
z drobnymi z¹bkami<br />
• sprzêg³owo – ko³nierzowych (elementy<br />
z PVC z elementami z ¿eliwa),<br />
• kielichowych blokuj¹cych (elementy<br />
z PVC z elementami z PE),<br />
• dwuz³¹czek z gwintem metalowym<br />
(elementy z PVC z elementami<br />
z PE i ze stali).<br />
ewentualne<br />
wype³nienie<br />
adaptor<br />
uszczelka z PUR<br />
adaptora<br />
œciana<br />
œcianka<br />
rury<br />
przejœcie przez<br />
œcianê<br />
uszczelka<br />
œciana<br />
studzienki<br />
œrodek<br />
izolacyjny<br />
kineta<br />
np: betonowa<br />
rura<br />
przewodowa<br />
zaprawa<br />
cementowa<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
d<br />
n<br />
2e<br />
d15 0<br />
0,5 e<br />
e
4.3. MONTA¯<br />
PRZEWODÓW<br />
Pragma ®
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
Ruroci¹gi Pragma ® produkowane<br />
z polipropylenu wykazuj¹ zdecydowanie<br />
wy¿sz¹ odpornoœæ na niskie temperatury<br />
ni¿ rury z PVC. To sprawia, ¿e<br />
1. £¥CZENIE RUR Pragma ®<br />
- Pragma ®<br />
1. Sprawdziæ i oczyœciæ kielich,<br />
uszczelkê i bosy koniec rury.<br />
2. Posmarowaæ œrodkiem poœlizgowym<br />
uszczelkê<br />
3. Wcisn¹æ bosy koniec rury do kielicha.<br />
2. CIÊCIE RUR Z PP Pragma ®<br />
W rurach Pragma ® zastosowano<br />
system uszczelniaj¹cy w oparciu o<br />
swobodne zak³adanie uszczelki na bosym<br />
koñcu rury. Umo¿liwia to ciêcie rur<br />
o standardowej d³ugoœci na odcinki<br />
o dowolnej d³ugoœci. Przy zastosowaniu<br />
najprostszych narzêdzi.<br />
mog¹ byæ one z powodzeniem stosowane<br />
podczas robót w ujemnych temperaturach<br />
zamiast rur z PVC, których<br />
kruchoϾ wzrasta ze spadkiem temperatury.<br />
Czyszczenie kielicha<br />
Monta¿ rur<br />
• Ciêcie rur nale¿y wykonaæ w rowku<br />
pomiêdzy dwoma profilami.<br />
• Miejsce ciêcia nale¿y oczyœciæ<br />
i wyg³adziæ.<br />
• Fazowanie krawêdzi nie jest potrzebne.<br />
Ciêcie rur Pragma ®<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.3.<br />
W rurach typu Pragma ® zastosowano<br />
po³¹czenia kielichowe. Dziêki odpowiedniej<br />
konstrukcji kszta³tek mo¿na<br />
³¹czyæ rury Pragma ® równie¿ z rurami<br />
kanalizacyjnymi o œciankach g³adkich<br />
wykonanymi z PVC, PP i PE.<br />
Smarowanie uszczelki œrodkiem<br />
poœlizgowym<br />
01<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®
02<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
4.3.<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
3.<br />
Uszczelkê zak³ada siê na bosym<br />
koñcu rury w pierwszym rowku. W celu<br />
bardzo dobrego przylegania do ³¹czonych<br />
elementów uszczelki s¹ w odpowiedni<br />
sposób wyprofilowane w formie<br />
“kropli”(rys. obok).<br />
Nale¿y tak montowaæ uszczelkê<br />
aby, wsuwaj¹c bosy koniec do kielicha<br />
uszczelka uleg³a œciœniêciu w kierunku<br />
na zewn¹trz kielicha. Taki monta¿ zapewnia,<br />
¿e œciskana uszczelka ca³kowicie<br />
wype³nia rowek, w którym jest<br />
w³o¿ona oraz zawsze na ca³ym swym<br />
obwodzie elastycznie przylega od kielicha<br />
rury.<br />
4.<br />
ZAK£ADANIE USZCZELKI<br />
• Sprawdziæ i oczyœciæ kielich,<br />
uszczelkê i bosy koniec rury.<br />
• W wewnêtrzny rowek kielicha<br />
w³o¿yæ uszczelkê kielicha. Nale-<br />
¿y zwróciæ uwagê aby “szczyt”<br />
uszczelki umieszczony by³ na<br />
zewn¹trz kielicha.<br />
• Uszczelka umieszczona wewn¹trz<br />
kielicha nie mo¿e byæ<br />
skrêcona lub powyginana.<br />
• Na krawêdzi kielicha za³o¿yæ<br />
pierœcieñ zatrzaskowy. Nastêpnie<br />
uderzaj¹c m³otkiem gumowym<br />
lub drewnianym wbiæ pierœcieñ<br />
tak aby zatrzasn¹³ siê na<br />
Zak³adanie uszczelki<br />
Schemat ideowy osadzenie uszczelki<br />
£¥CZENIE RUR Pragma ®<br />
(KIELICH) Z RURAMI PVC (BOSY KONIEC)<br />
PIERŒCIEÑ<br />
ZATRZASKOWY<br />
M£OTEK GUMOWY<br />
ca³ym obwodzie.<br />
Osadzenie<br />
pierœcienia<br />
zatrzaskowego<br />
Uzbrajanie kielicha w uszczelkê<br />
Posmarowaæ œrodkiem poœlizgowym<br />
uszczelkê. Wcisn¹æ bosy koniec<br />
kszta³tki (rury) o g³adkich œcianach do<br />
kielicha rury Pragma ® .<br />
Monta¿ kszta³tki g³adkoœciennej z PP<br />
lub z PVC<br />
kierunek wciskania kielicha<br />
bosy koniec rury<br />
kielich<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
5.<br />
£¥CZENIE RUR Pragma ®<br />
(BOSY KONIEC) Z RURAMI PVC / PP (KIELICH)<br />
• Sprawdziæ i oczyœciæ kielich rury<br />
PVC (kielich kszta³tki), ³¹cznik<br />
do rur g³adkich oraz uszczelkê<br />
i bosy koniec rury Pragma ® .<br />
• Posmarowaæ œrodkiem poœlizgowym<br />
uszczelkê w kielichu.<br />
Wcisn¹æ bosy koniec ³¹cznika<br />
do kielicha rury (kszta³tki) g³adkiej.<br />
• Posmarowaæ œrodkiem poœlizgowym<br />
uszczelkê rury Pragma<br />
® . Wcisn¹æ bosy konieæ rury<br />
Pragma ® do kielicha ³¹cznika.<br />
6.<br />
Zastosowanie ³¹cznika do PVC<br />
£¥CZENIE RUR Pragma ®<br />
ZE STUDZIENKAMI TELESKOPOWYMI<br />
Studzienki produkcji Pipelife doskonale<br />
nadaj¹ siê do zastosowania w<br />
kanalizacji wykonywanej z rur typu<br />
Pragma ® . Sprzyja temu ³atwy monta¿<br />
oraz fakt wykonywania kinet studzienek<br />
z tego samego materia³u co rur<br />
Pragma ® , tzn. z polipropylenu. Rury<br />
Pragma ® posiadaj¹ swój w³asny<br />
system studni wyposa¿ony w podejœcia<br />
w postaci kielichów dla rur Pragma<br />
® .<br />
Mo¿na tak¿e wykorzystaæ system<br />
studni dla rur g³adkich z PVC. Kinety<br />
studzienek do PVC wyposa¿one s¹ w<br />
kielichy i bose koñce. Monta¿ z rurami<br />
Pragma ® jest wiêc analogiczny do sposobów<br />
przedstawionych wy¿ej odpowiednio<br />
dla kielicha i bosego koñca rury.<br />
Taki uniwersalizm zastosowañ pozwala<br />
Projektantowi i Wykonawcy na<br />
zmienne i w zasadzie dowolne mieszanie<br />
przy³¹czy rur o œciankach g³adkich<br />
z PVC, g³adkich z PP oraz Pragma ® .<br />
Schemat ³¹czenia kinet systemu<br />
Pragma ® z rurami Pragma ®<br />
- dla rur ∅160-400 mm<br />
- dla rur ∅ 500 i 630 mm<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.3.<br />
Monta¿ rur PVC z Pragma ®<br />
Przyk³ad monta¿u rur Pragma ®<br />
z kinetami przelotowymi z PP<br />
03<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®
04<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
4.3.<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
Zarówno w studniach dla rur Pragma<br />
® jak i dla PVC mo¿na dowolnie<br />
przy³¹czaæ dowoln¹ z wymienionych<br />
rur dziêki omówionym wy¿ej elementom.<br />
7.<br />
KIELICHOWANIE RUR Pragma ®<br />
NA BUDOWIE (“IN SITU”)<br />
Czêsto istnieje potrzeba zastosowania<br />
krótszych odcinków rur ni¿ w ich<br />
standardowej d³ugoœci. Pozostaj¹ce po<br />
obciêciu koñcówki czêsto nie znajduj¹<br />
wykorzystania gdy brak jest kielichów z<br />
uszczelk¹. Oznacza to dodatkowe<br />
koszty.<br />
W systemach wykonywanych z rur<br />
Pragma ® pokonano te wszystkie niedo-<br />
Kolejnoœæ monta¿u<br />
• Po obciêciu rury miejsce nale¿y<br />
oczyœciæ i wyg³adziæ (patrz<br />
punkt 2. “ciêcie rury”)<br />
• Za³o¿yæ na bosy koniec uszczelkê<br />
(patrz punkt 3. “zak³adanie<br />
uszczelki”)<br />
• Na bosy koniec rury wcisn¹æ<br />
³¹cznik – kielich<br />
kierunek monta¿u kolektora kierunek monta¿u kolektora<br />
Schemat ³¹czenia kinet PP dla rur PVC z rurami Pragma ®<br />
kierunek monta¿u ³¹cznika kierunek monta¿u<br />
uszczelki i pierœcienia<br />
godnoœci. Od tej chwili mo¿na stosowaæ<br />
odcinki o dowolnych d³ugoœciach<br />
wykorzystuj¹c w zasadzie ka¿dy odcinek<br />
rury. Jest to mo¿liwe dziêki zastosowaniu<br />
do ³¹czenia specjalnych<br />
³¹czników, które montuje siê na bosym<br />
koñcu rury Pragma ® . Dla zapewnienia<br />
szczelnoœci po³¹czenia stosuje siê<br />
uszczelki do rur Pragma ® .<br />
Fazy monta¿u kielicha<br />
Przyk³ad monta¿u rur PVC do kinet<br />
typu Pragma � .<br />
System Pragma ® posiada bogat¹<br />
ofertê kszta³tek z PP opisan¹ w czêœci<br />
asortymentowej.<br />
kierunek zak³adania<br />
elementy przygotowane do monta¿u<br />
kielich rury po zmontowaniu<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
8. £¥CZENIE RUR Pragma ®<br />
ZE STUDZIENKAMI BETONOWYMI LUB ¯ELBETOWYMI<br />
Jak ju¿ wspomniano rury Pragma ®<br />
posiadaj¹ swój w³asny system studzienek<br />
wyposa¿ony w podejœcia w postaci<br />
kielichów dla rur Pragma ® . Mog¹ zaistnieæ<br />
jednak pewne przyczyny, dla któ-<br />
Po³¹czenie takie nale¿y wykonaæ<br />
przez zastosowanie króæca rury Pragma<br />
® , który osadzamy w otworze wykutym<br />
w betonie lub powsta³ym przez<br />
wczeœniejsze odpowiednie uformowanie<br />
metod¹ „na mokro”.<br />
• W celu prawid³owego wykonania<br />
po³¹czenia nale¿y zwróciæ<br />
uwagê, aby w ka¿dym z przypadków<br />
otwór do wprowadzenia<br />
rury Pragma ® w œcianê betonow¹<br />
mia³ œrednicê jak najbardziej<br />
zbli¿on¹ do zewnêtrznej<br />
œrednicy rury. Powsta³¹ przestrzeñ<br />
wype³niæ nale¿y rzadk¹<br />
zapraw¹ cementow¹. Zaprawa<br />
cementowa powinna odpowiadaæ<br />
wymogom szczelnoœci betonu.<br />
• Osadzaj¹c rurê w œcianie betonowej<br />
lub ¿elbetowej nale¿y zapewniæ<br />
w³aœciwe podbicie gruntu<br />
gwarantuj¹ce odpowiednie<br />
podparcie wolnego koñca rury,<br />
a¿ do uzyskania pe³nej wytrzyma³oœci<br />
po³¹czenia beton -<br />
Pragma ® .<br />
• Nie nale¿y zabetonowywaæ rury<br />
Pragma ® razem z betonowaniem<br />
œciany „na mokro”, gdy¿<br />
mo¿e to spowodowaæ odkszta³cenie<br />
rury pod wp³ywem<br />
ciê¿aru mokrej mieszanki betonowej.<br />
• Przy po³¹czeniu króæca bosego<br />
rury Pragma ® ze studzienk¹ betonow¹<br />
lub ¿elbetow¹ – d³ugoœæ<br />
odcinka rury znajduj¹cego siê<br />
po zewnêtrznej stronie studzienki<br />
powinna wynosiæ 0,5 x DN lub<br />
0,4 metra.<br />
rych wskazane jest zastosowanie tradycyjnych<br />
studzienek betonowych wykonywanych<br />
metod¹ „na mokro” lub z<br />
krêgów betonowych o du¿ych œrednicach<br />
rzêdu 1,0; 1,2 metra lub wiêk-<br />
Wykuwanie otworu w studni betonowej<br />
Mocowanie króæca Pragma ®<br />
Zak³adanie z³¹czki dla rur Pragma ®<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.3.<br />
szych. Wówczas istnieje koniecznoœæ<br />
wykonania po³¹czenia <strong>przewodów</strong><br />
Pragma ® ze studzienk¹ betonow¹.<br />
05<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®
06<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
4.3.<br />
MONTA¯ PRZEWODÓW Z PP Pragma ®<br />
• Na tak przygotowany odcinek<br />
rury nak³ada siê z³¹czkê Pragma<br />
® , w któr¹ wsun¹æ nale¿y<br />
kolejny odcinek ruroci¹gu.<br />
• Œrednica rury wprowadzonej do<br />
studni betonowej nie powinna<br />
przekraczaæ po³owy œrednicy<br />
studni.<br />
DN<br />
Rozwi¹zanie takie posiada ca³y<br />
szereg zalet, z których najwa¿niejsze<br />
to:<br />
0,5 x DN lub 400 mm<br />
podsypka<br />
piaskowa<br />
• Mo¿liwoœæ wykorzystania pozosta³ych<br />
na budowie krótkich odcinków<br />
rur, a co za tym idzie wyeliminowanie<br />
problemu odpadów.<br />
• Karbowany kszta³t zewnêtrznej<br />
powierzchni rury Pragma ® umo-<br />
¿liwia ³atwiejsze mocowanie i<br />
lepsze ustabilizowanie rury w<br />
œciance studzienki betonowej, a<br />
wyd³u¿ona droga filtracji zapewnia<br />
wiêksz¹ szczelnoœæ takiego<br />
po³¹czenia.<br />
Zak³adanie kolejnych odcinków ruroci¹gu<br />
zaprawa<br />
cementowa<br />
0,5 x DN lub 400 mm<br />
króciec<br />
rury Pragma<br />
z³¹czka<br />
dla rur Pragma<br />
Przekrój przez po³¹czenie studnia betonowa - rura Pragma ®<br />
• Taki sposób po³¹czenia zapewnia<br />
tak¿e mo¿liwoœæ kompensacji<br />
naprê¿eñ powsta³ych w wyniku<br />
ewentualnego nierównomiernego<br />
osiadania studzienki betonowej<br />
i przewodu kanalizacyjnego.<br />
• Po³¹czenie za pomoc¹ króæca<br />
rury Pragma ® zapewnia równie¿<br />
mo¿liwoœæ bezproblemowego<br />
pod³¹czenia rur g³adkich PVC.<br />
• Rozwi¹zanie takie zapewnia<br />
³atwoœæ i szybkoœæ monta¿u.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
®<br />
®
4.4. MONTA¯<br />
PRZEWODÓW<br />
zPE
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
1.<br />
WYKOPY W¥SKIE – WYKOPY ROWKOWE<br />
Rury polietylenowe produkowane<br />
w odcinkach mog¹ byæ ³¹czone w d³u¿sze<br />
odcinki w wykopie lub poza nim,<br />
w pobli¿u jego krawêdzi. Daje to mo¿liwoœæ<br />
wykonania bardzo d³ugich odcinków,<br />
a w po³¹czeniu ze znaczn¹ giêtkoœci¹<br />
i mo¿liwoœci¹ uginania siê pozwala<br />
na opuszczenie do wykopów ruroci¹gów<br />
ju¿ zmontowanych.<br />
W obu sytuacjach (zarówno przy<br />
ruroci¹gach dostarczanych w zwojach,<br />
jak i po³¹czonych poza wykopem) mo-<br />
¿na znacznie ograniczyæ szerokoœæ<br />
wykopów, gdy¿ nie jest potrzebna przestrzeñ<br />
monta¿owa. Poci¹ga to za sob¹<br />
ograniczenie iloœci robót ziemnych,<br />
ogranicza masê materia³u dostarczanego<br />
na podsypkê i obsypkê (co jest<br />
wa¿ne szczególnie, je¿eli trzeba go<br />
transportowaæ).<br />
2. PROMIEÑ GIÊCIA RURY<br />
Zmianê kierunku na trasie ruroci¹gu<br />
polietylenowego mo¿na wykonaæ<br />
przez zastosowanie ³uków, kolan lub<br />
rêczne wygiêcie rury. Promieñ ugiêcia<br />
rury polietylenowej zale¿y od wielu<br />
czynników, miêdzy innymi od œrednicy,<br />
SDR, MRS, warunków w jakich jest rura<br />
uk³adana itp.<br />
Zalecany minimalny promieñ giêcia<br />
dla rur PE o SDR 11 i SDR 17,6 nie<br />
mo¿e byæ mniejszy ni¿ R≥25xdn. Je¿eli<br />
ruroci¹g bêdzie uk³adany w warunkach<br />
niskich temperatur zewnêtrznych lub<br />
bêdzie nim przesy³ana woda o bardzo<br />
niskiej temperaturze, to promieñ giêcia<br />
powinien wzrosn¹æ do wartoœci minimum<br />
R≥35xdn. Dla ruroci¹gów cienko<br />
œciennych o SDR 26 i SDR 33 minimalny<br />
promieñ ugiêcia powinien wzrosn¹æ<br />
o 50%.<br />
3.<br />
MONTA¯ RUROCI¥GÓW<br />
Z uwagi na w³aœciwoœci materia³u<br />
istniej¹ dwie metody monta¿u ruroci¹gów:<br />
• monta¿ odcinków ruroci¹gu na<br />
powierzchni terenu i opuszczenie<br />
do wykopu,<br />
• monta¿ odcinków ruroci¹gu w wykopie.<br />
Uk³adanie rur w wykopach<br />
Pozwala zastosowaæ szybkie koparki<br />
wieloczerpakowe i tym samym<br />
zwiêkszyæ wydajnoœæ robót.<br />
Opuszczanie rur z PE do wykopu przy<br />
pomocy koparki<br />
Wykonanie ³uku rury PE poprzez jej<br />
ugiêcie<br />
W standardowych zastosowaniach<br />
nie istnieje koniecznoϾ stosowania<br />
³uków w sekcjach, które podlegaj¹<br />
giêciu. Jednak¿e tam, gdzie istnieje koniecznoœæ<br />
zabezpieczenia siê przed<br />
wzrostem naprê¿eñ rozci¹gaj¹cych,<br />
powinno siê zastosowaæ oprócz giêcia,<br />
równie¿ ³uki.<br />
W przypadkach dostarczania<br />
rur w zwojach nale¿y je uk³adaæ w wykopach<br />
pod takim kierunkiem ugiêcia,<br />
pod jakim zosta³y pierwotnie zwiniête w<br />
produkcji.<br />
Monta¿ powinien spe³niaæ nastêpuj¹ce<br />
warunki:<br />
• rury w wykopie powinny byæ<br />
u³o¿one w osi projektowanego<br />
przewodu z zachowaniem<br />
spadków. Osiowoœæ u³o¿enia rur<br />
najlepiej zapewniæ uk³adaj¹c je<br />
oznaczeniami do góry i w jednej<br />
linii<br />
• rury na ca³ej d³ugoœci powinny<br />
œciœle przylegaæ do pod³o¿a na<br />
co najmniej 1/4 obwodu,<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.4.<br />
Zmianê kierunku rury<br />
przez jej ugiêcie mo¿na<br />
wykonaæ tylko rêcznie.<br />
Niedopuszczalne jest wyginanie<br />
rur z zastosowaniem<br />
sprzêtu mechanicznego, jak<br />
równie¿ przez jej podgrzewanie.<br />
• w³¹czenie nowego przewodu<br />
wodoci¹gowego do przewodu<br />
istniej¹cego nale¿y wykonywaæ<br />
przy temperaturze otoczenia<br />
zbli¿onej do temperatury wody<br />
w przewodzie,<br />
• proces zgrzewania odbywa siê<br />
przy dodatnich temperaturach<br />
otoczenia,<br />
• nie wolno wykonywaæ zgrzewania<br />
przy wystêpowaniu du¿ej<br />
wilgotnoœci powietrza, np. mg³y.<br />
01<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE
02<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
4.4.<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
£¹czenie rur z PE i kszta³tek<br />
mo¿e siê odbywaæ z wykorzystaniem<br />
nastêpuj¹cych technik:<br />
• zgrzewanie doczo³owe,<br />
• zgrzewanie elektrooporowe,<br />
Zgrzewanie doczo³owe<br />
Polega ono na ogrzaniu i uplastycznieniu<br />
powierzchni ³¹czonych elementów<br />
za pomoc¹ p³yty grzejnej,<br />
a nastêpnie, po odsuniêciu ich od p³yty,<br />
na dociœniêciu do siebie z odpowiedni¹<br />
si³¹ docisku i pozostawieniu do och³odzenia.<br />
Ogólne wytyczne procesu zgrzewania<br />
Przed rozpoczêciem zgrzewania<br />
zawsze nale¿y zapoznaæ siê z instrukcj¹<br />
zgrzewarki. Je¿eli kolejne czynnoœci,<br />
podane w instrukcji zgrzewarki odbiegaj¹<br />
od ogólnych wytycznych podanych<br />
ni¿ej, nale¿y zastosowaæ siê do<br />
instrukcji urz¹dzenia.<br />
Przygotowanie do zgrzewania<br />
• Miejsce ustawienia zgrzewarki<br />
powinno byæ równe, czyste i suche,<br />
w razie potrzeby os³oniête<br />
namiotem,<br />
• Otworzyæ zgrzewarkê,<br />
• Upewniæ siê, ¿e ³¹czone odcinki<br />
rur mog¹ byæ swobodnie przesuwane<br />
na wózkach w czasie<br />
³¹czenia,<br />
• Sprawdziæ czy rury u³o¿one s¹<br />
prosto i pewnie na wózkach,<br />
• W celu zapewnienia poprawnoœci<br />
wykonania zgrzewu nale¿y<br />
koñcówki rur ustawiæ osiowo<br />
(oznaczenie rur o œrednicach<br />
wiêkszych ni¿ 315 mm powinny<br />
zawsze znajdowaæ siê na górze),<br />
• Uruchomiæ skrawarkê. Dosuwaæ<br />
rury do no¿a skrawaj¹cego tak<br />
d³ugo, a¿ bêd¹ powstawa³y<br />
ci¹g³e pasma wiór o pe³nej gruboœci<br />
œcianki.<br />
• Odsun¹æ rury od no¿a skrawaj¹cego,<br />
• W razie potrzeby przeprowadziæ<br />
ponowne skrawanie.<br />
• po³¹czenie mechaniczne zaciskowe<br />
przy pomocy kszta³tek,<br />
Prawid³owe wykonanie po³¹czenia<br />
metod¹ zgrzewania pozwala zachowaæ<br />
w³aœciw¹ dla rury z PE giêtkoœæ na<br />
ca³ej d³ugoœci odcinka oraz wytrzyma³oœæ<br />
po³¹czeñ równ¹ wytrzyma³oœci<br />
rury.<br />
Parametry zgrzewania rur z PE<br />
oraz warunki przygotowania do zgrzewania,<br />
technologiê wykonania zgrzewu<br />
i kontrolê procesu podano poni¿ej.<br />
Do czasu wejœcia w ¿ycie Polskiej<br />
Normy dotycz¹cej warunków zgrzewania,<br />
uszczegó³owienie poni¿szych in-<br />
• Oczyœciæ koñce rur i u³o¿yæ rury<br />
w uchwytach trzymaj¹cych i w³aœciwie<br />
je zamkn¹æ. W przypadku,<br />
gdy rury nie s¹ u³o¿one osiowo,<br />
nale¿y zluzowaæ jedn¹<br />
z obejm, a nastêpnie ponownie<br />
dopasowaæ koñcówki rur.<br />
U³o¿enie rur w uchwytach<br />
Skrawanie powierzchni czo³owych rur PE<br />
Sprawdzanie przylegania powierzchni<br />
bosych koñców rur<br />
• po³¹czenia ko³nierzowe z wykorzystaniem<br />
tulei do ³¹czenia rur<br />
z PE z rurami i elementami stalowymi<br />
lub ¿eliwnymi.<br />
Nale¿y zwróciæ szczególn¹ uwagê<br />
w przypadku ³¹czenia rur zakwalifikowanych<br />
do tej samej grupy wskaŸnika<br />
szybkoœci p³yniêcia (MFI 005 lub MFI<br />
010), ¿eby u¿yæ rur tej samej œrednicy<br />
i gruboœci œcianek.<br />
formacji znajduje siê w DVS 2207 teil 1<br />
(August 1995) “Schweizen von thermoplastischen<br />
Kunstsoffen. Heizelement<br />
schweizen von Rohren, Rohrlei – tungsteilen<br />
und Tafelen aus PE – HD” Deutscher<br />
Verband fur Schweisstechnik<br />
E.V.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
Proces zgrzewania nale¿y wykonaæ<br />
wg nastêpuj¹cego schematu:<br />
• Po nagrzaniu p³yty grzewczej do<br />
w³aœciwej temperatury nale¿y<br />
wsun¹æ p³ytê grzewcz¹ pomiêdzy<br />
koñcówki i docisn¹æ oba<br />
koñce rury do p³yty.<br />
• Po wyst¹pieniu na koñcach rur<br />
wyp³ywki sprawdziæ, czy jest<br />
ona taka sama na ca³ym obwodzie.<br />
Gdy wyp³ywka osi¹gnie<br />
wielkoœæ oko³o 5÷10% gruboœci<br />
œcianki, nale¿y zredukowaæ si³ê<br />
docisku i kontynuowaæ zgrzewanie.<br />
Nale¿y równoczeœnie kontrolowaæ<br />
czas operacji.<br />
• Po wstêpnym ogrzaniu nale¿y<br />
osun¹æ p³ytê grzejn¹. Przy<br />
obs³udze rêcznej wykonaæ to<br />
w jak najkrótszym czasie.<br />
Sprawdzenie poprawnoœci zgrzewu<br />
• Po zakoñczeniu zgrzewania nale¿y<br />
zmierzyæ wielkoœæ wyp³ywki.<br />
Uzyskane wartoœci powinny<br />
byæ zgodne z podanymi w specyfikacji.<br />
Sprawdzenia wyp³ywki<br />
dokonaæ na ca³ym obwodzie<br />
zgrzewu.<br />
Warunki poprawnego wykonania<br />
z³¹cza zgrzewanego doczo³owo:<br />
• przed rozpoczêciem w³aœciwego<br />
zgrzewania nale¿y wykonaæ<br />
zgrzewanie próbne, celem<br />
sprawdzenia poprawnoœci<br />
sprzêtu i doboru w³aœciwych parametrów<br />
zgrzewania w danych<br />
warunkach. Koñcówki zgrzewanych<br />
rur i p³yta zgrzewcza<br />
musz¹ byæ utrzymane w ca³kowitej<br />
czystoœci. Wszelkie zanieczyszczenia<br />
z p³yty zgrzewczej<br />
przenosz¹ siê na zgrzew, pogarszaj¹c<br />
jego jakoϾ. Rury o<br />
œrednicach wiêkszych ni¿<br />
• koñcówki elementów musz¹ mieæ<br />
oczyszczone powierzchnie,<br />
• nale¿y zachowaæ podane parametry<br />
procesu zgrzewania (temperatura,<br />
czas, si³a docisku itp.),<br />
• nie wykonywaæ zgrzewania przy<br />
temperaturze otoczenia poni¿ej<br />
0 0 C, w przypadku wiatru lub deszczu<br />
stosowaæ namiot ochronny,<br />
Nagrzewanie ³¹czonych<br />
koñców rur<br />
• Nastêpnie nale¿y dosun¹æ do<br />
siebie zmiêkczone koñcówki rur<br />
i stopniowo zwiêkszyæ si³ê docisku<br />
a¿ do osi¹gniêcia ¿¹danej<br />
wartoœci. Podczas ch³odzenia<br />
si³a docisku nie ulega zmianie.<br />
• Po och³odzeniu zgrzewu nale¿y<br />
ostro¿nie otworzyæ obejmy mocuj¹ce<br />
i wyj¹æ rury z maszyny.<br />
Dociœniêcie i z³¹czenie rur<br />
• Sprawdziæ równomiernoœæ<br />
wyp³ywki oraz zbadaæ czy nie<br />
wystêpuj¹ defekty w szczelinie<br />
pomiêdzy wa³eczkami wyp³ywki.<br />
180 mm nale¿y poddaæ dwukrotnemu<br />
zgrzewaniu próbnemu.<br />
• ³¹czone elementy winny mieæ<br />
tak¹ sam¹ œrednicê, gruboœæ<br />
œcianki oraz t¹ sam¹ grupê<br />
wskaŸnika szybkoœci p³yniêcia.<br />
Prawid³owe ³¹czenie rur przez<br />
zgrzewanie doczo³owe<br />
• stosowaæ tylko w pe³ni sprawne<br />
zgrzewarki,<br />
• nie wolno przyspieszaæ procesu<br />
studzenia zgrzewu,<br />
• ³¹czone elementy musz¹ byæ zamocowane<br />
wspó³osiowo,<br />
• rury nie mog¹ byæ owalne–wtym<br />
celu mo¿na stosowaæ ³ubki dwudzielne<br />
dostosowane do ka¿dej<br />
œrednicy.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.4.<br />
• Sprawdziæ, czy na powierzchni<br />
nie ma nacieków z polietylenu,<br />
powsta³ych w trakcie zgrzewania.<br />
Nieliczne krople stopniowego<br />
polietylenu nale¿y usun¹æ.<br />
SDR 11<br />
SDR 11<br />
PE 100 PE 100<br />
03<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE
04<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
4.4.<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
Wykres zale¿noœci parametrów zgrzewania<br />
czo³owego od czasu poszczególnych<br />
faz i ciœnienia docisku<br />
Ocena jakoœci z³¹cza<br />
Ocena jakoœci zgrzewu mo¿e byæ<br />
wykonana za pomoc¹ przyrz¹dów pomiarowych,<br />
pozwalaj¹cych na pomiar<br />
z dok³adnoœci¹ do 0,5 mm. Polega ona<br />
na ocenie kryteriów:<br />
• rowek “A” miêdzy wa³eczkami<br />
nie powinien byæ zag³êbiony poni¿ej<br />
zewnêtrznej powierzchni<br />
rury,<br />
• przesuniêcie œcianek ³¹czonych<br />
rur “V” nie mo¿e przekroczyæ<br />
10% nominalnej gruboœci œcianki,<br />
4.<br />
• szerokoœæ wyp³ywki “B” nie<br />
mo¿e przekraczaæ wartoœci:<br />
0,68e ≤ B ≤ 1,0e<br />
Ponadto musz¹ byæ zachowane<br />
proporcje poszczególnych wyp³ywek<br />
spoiny:<br />
Bmin ≥ 0,9<br />
B=<br />
ZGRZEWANIE ELEKTROOPOROWE<br />
Budowa i dzia³anie wszystkich<br />
z³¹czek do zgrzewania elektrooporowego<br />
oparte s¹ na tej samej zasadzie.<br />
Zgrzewanie to polega na ³¹czeniu<br />
rury z kszta³tkami posiadaj¹cymi wtopiony<br />
drut elektrooporowy.<br />
• Do kszta³tek tych wsuwa siê<br />
oczyszczone koñcówki rur z PE<br />
i ³¹czy koñcówki spirali grzejnej<br />
ze Ÿród³em pr¹du.<br />
• Opór wystêpuj¹cy przy<br />
przep³ywie pr¹du powoduje<br />
nagrzanie siê spirali i prowadzi<br />
do uplastycznienia ³¹czonych<br />
powierzchni (wewnêtrznej powierzchni<br />
kszta³tek i zewnêtrznej<br />
powierzchni rury).<br />
2<br />
nacisk P [N/mm ]<br />
0,015<br />
0,010<br />
P P<br />
t t t t t<br />
B min+Bmax<br />
2<br />
Parametry wyp³ywki zgrzewu<br />
Z³¹czka elektrooporowa przygotowana<br />
do zgrzewania<br />
Przekrój ideowy przez z³¹cze elektrooporowe<br />
przy rozpoczêtym procesie<br />
zgrzewania<br />
P<br />
1 2 5<br />
1 2 3 4 5<br />
czas t<br />
Materia³ otaczaj¹cy spiralê zaczyna siê<br />
topiæ<br />
t 1- czas wyrównania (do powstania<br />
wyp³ywki o wysokoœci 5 do 10%<br />
gruboœci œcianki rury “e”)<br />
t 2 -czas nagrzewania (ok. 10sek. na<br />
ka¿dy milimetr gruboœci œcianki)<br />
t 3 -czas przestawienia (maksymalnie<br />
6 sek.)<br />
t 4 -czas wzrostu ciœnienia (ok. 1 sek. na<br />
ka¿dy milimetr gruboœci œcianki)<br />
t 5 -czas studzenia (ok. 1,5 min. na ka-<br />
¿dy milimetr gruboœci œcianki)<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
B<br />
B<br />
max<br />
min<br />
V<br />
A
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
• Stopiony materia³ stygnie w tzw.<br />
strefach zimnych, powoduj¹c<br />
tym samym uszczelnienie stref<br />
stopionego materia³u (tzw. strefy<br />
gor¹ce). Dalsze podgrzewanie<br />
prowadzi do wzrostu ciœnienia<br />
stopionej masy.<br />
• Wytworzone ciœnienie stopionej<br />
masy powoduje jej ekspansjê na<br />
ca³ym obwodzie i w g³¹b stopionych<br />
powierzchni kszta³tki i rury.<br />
Œcis³e przestrzeganie parametrów<br />
zgrzewania zapewnia uzyskanie<br />
poprawnego zgrzewu.<br />
Ponadto dla bezpieczeñstwa<br />
ka¿da kszta³tka zaopatrzona<br />
jest w indykator umieszczony w<br />
otworze, który poka¿e, kiedy<br />
zgrzewanie jest zakoñczone.<br />
Ogólne wytyczne zgrzewania<br />
elektrooporowego<br />
Zgrzewanie elektrooporowe typu<br />
“rura z rur¹” lub “rura z kszta³tk¹” wykonaæ<br />
nale¿y wg nastêpuj¹cych zasad:<br />
1. £¹czone elementy powinny mieæ<br />
ten sam wskaŸnik – MFI.<br />
2. P³aszczyzna koñcówki rury musi<br />
byæ prostopad³a do osi rury.<br />
3. Zgrzewane koñce rur nale¿y przeczyœciæ<br />
w œrodku i na zewn¹trz w<br />
celu usuniêcia zabrudzeñ.<br />
4. G³êbokoœæ osadzenia rury w elektrokszta³tce<br />
musi byæ zaznaczona<br />
na rurze.<br />
5. W celu usuniêcia warstwy tlenku<br />
nale¿y zeskrobaæ zewnêtrzn¹<br />
warstwê rury. Zeskrobania nale¿y<br />
dokonaæ na d³ugoœci wiêkszej ni¿<br />
po³owa d³ugoœci kszta³tki.<br />
6. Na³o¿yæ elektrokszta³tkê na rurê.<br />
Sprawdzanie poprawnoœci zgrzewu<br />
1. SprawdŸ, czy indykator zgrzewania<br />
wyp³yn¹³ na powierzchniê<br />
kszta³tki.<br />
2. SprawdŸ, czy nie ma wycieków<br />
stopionego materia³u lub czy drut<br />
oporowy nie uleg³ wysuniêciu.<br />
Zgrzewanie kszta³tek siod³owych<br />
Aby wykonaæ zgrzewanie elektrooporowe<br />
kszta³tek siod³owych nale¿y:<br />
• Oczyœciæ obszar zgrzewania.<br />
Strefy “zimne” i “gor¹ce”, powsta³e<br />
w procesie zgrzewania<br />
Kszta³tka po zakoñczeniu procesu<br />
zgrzewania<br />
Przygotowanie koñca bosego rury<br />
7. Przed rozpoczêciem zgrzewania<br />
rurê i kszta³tkê nale¿y umieœciæ<br />
w klamrach mocuj¹cych, przy<br />
czym elektrokszta³tka powinna<br />
znajdowaæ siê miêdzy klamrami.<br />
8. Zgrzewanie przeprowadziæ zgodnie<br />
z instrukcjami obs³ugi zgrzewarki.<br />
3. SprawdŸ, czy rury nie wysunê³y<br />
siê z kszta³tki w czasie zgrzewania.<br />
Je¿eli wyst¹pi³ którykolwiek ze<br />
wspomnianych b³êdów z³¹cze uznaje<br />
Czyszczenie miejsca zgrzewu<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
strefa gor¹ca<br />
wskaŸniki koñca procesu<br />
zgrzewania<br />
oczyszczony<br />
odcinek<br />
g³êbokoœæ wsuniêcia<br />
do kszta³tki<br />
4.4.<br />
strefa zimna<br />
oskrobaæ<br />
9. Zasilanie od³¹czyæ dopiero po<br />
up³ywie 2 minut od zakoñczenia<br />
zgrzewania.<br />
10. Wykonane po³¹czenia nale¿y<br />
pozostawiæ w klamrach do momentu<br />
och³odzenia.<br />
siê za wadliwe. Nale¿y je wyci¹æ i wykonaæ<br />
ponownie. Próbê ciœnienia mo-<br />
¿na przeprowadziæ po up³ywie minimum<br />
1 godziny od wykonania ostatniego<br />
z³¹cza.<br />
oczyszczone miejsce<br />
na rurze PE<br />
05<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE
06<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
4.4.<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
• Sprawdziæ, czy w miejscu zamocowania<br />
kszta³tki promieñ ugiêcia<br />
ruroci¹gu nie jest mniejszy<br />
ni¿ 25dn. Je¿eli tak, to nie wolno<br />
bezpoœrednio osadzaæ<br />
przy³¹cza siod³owego.<br />
• Zaznaczyæ miejsce u³o¿enia<br />
kszta³tki na rurze i oskrobaæ je<br />
(na g³êbokoœæ od 0,05 do 0,2<br />
mm) w celu usuniêcia warstwy<br />
utlenionej. Dokonaæ tego na powierzchni<br />
o obrysie o 10 mm<br />
wiêkszym ni¿ obrys kszta³tki.<br />
• Nie wolno dotykaæ przygotowanych<br />
powierzchni styku.<br />
• Odkrêciæ nakrêtkê z kszta³tki<br />
siod³owej.<br />
• Dokrêcaæ œrubê mocuj¹c¹ a¿ do<br />
momentu wyrównania pokrêt³a<br />
ze œrub¹ centraln¹.<br />
• Zgrzewanie wykonaæ tak, jak<br />
opisano to poprzednio.<br />
Sprawdzanie poprawnoœci zgrzewu<br />
1. SprawdŸ, czy indykator zgrzewania<br />
wp³yn¹³ na powierzchniê<br />
kszta³tki.<br />
2. SprawdŸ, czy nie ma wycieków<br />
stopionego materia³u lub czy drut<br />
oporowy nie uleg³ wysuniêciu.<br />
Procedura przewiercania<br />
• Zgrzaæ siode³ko z rur¹.<br />
Przygotowanie kszta³tki do zgrzewu<br />
Kszta³tka zamocowana w stojaku<br />
• Kable zasilaj¹ce mo¿na<br />
od³¹czyæ po up³ywie 2 minut od<br />
zakoñczenia zgrzewania.<br />
Je¿eli wyst¹pi³ którykolwiek ze<br />
wspomnianych b³êdów, z³¹cze uznaje<br />
siê za wadliwe. Nale¿y je wyci¹æ i wykonaæ<br />
ponownie zgrzewanie.<br />
Po zgrzewaniu pozostawiæ zgrzewane<br />
elementy w celu sch³odzenia.<br />
10 mm 10 mm<br />
• Pozostawiæ kszta³tkê w stojaku<br />
a¿ do zakoñczenia ch³odzenia<br />
zgodnie z informacj¹ zawart¹ na<br />
kszta³tce lub podan¹ przez producenta.<br />
Próbê ciœnienia mo¿na przeprowadziæ<br />
po up³ywie 1 godziny od wykonania<br />
ostatniego z³¹cza.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
• Odkrêciæ nakrêtkê od kszta³tki<br />
siod³owej i stosuj¹c klucz do<br />
przewiercania, wkrêciæ frez do<br />
oporu przewiercaj¹c œcianê rury.<br />
• Wykrêciæ frez do krawêdzi gwintu.<br />
• Nakrêciæ nakrêtkê na kszta³tkê.<br />
Naprawa ruroci¹gów z PE przy<br />
u¿yciu nasuwek elektrooporowych<br />
Zniszczony odcinek przewodu na<br />
istniej¹cym ruroci¹gu mo¿na naprawiæ<br />
przy u¿yciu nasuwek elektrooporowych.<br />
Naprawê mo¿na wykonaæ w nastêpuj¹cy<br />
sposób:<br />
• Ruroci¹g pod ciœnieniem mo¿e<br />
byæ zaciœniêty przez zastosowanie<br />
odpowiednich urz¹dzeñ (jak<br />
na rys obok)<br />
Kolejne etapy przewiercania z³¹cza<br />
Typowy zacisk do rur polietylenowych<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.4.<br />
07<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE
08<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
4.4.<br />
TECHNOLOGIA UK£ADANIA I MONTA¯U RUROCI¥GÓW Z PE<br />
• Wyci¹æ uszkodzony odcinek rury<br />
i koñcówki w wyciêtych miejscach<br />
zabezpieczyæ deklami.<br />
• Wyczyœciæ koñce rury na d³ugoœci<br />
potrzebnej do nasuniêcia nasuwki<br />
(tak samo, jak opisano to<br />
poprzednio).<br />
• Zmierzyæ d³ugoœæ L miêdzy koñcówkami<br />
wyciêtej rury i przygotowaæ<br />
nowy odcinek rury do wstawienia,<br />
o d³ugoœci mniejszej o 10 –<br />
15 mm.<br />
• Zeskrobaæ koñcówki rur w celu<br />
usuniêcia utlenionej warstwy<br />
(patrz opis wy¿ej).<br />
• Nastêpnie przesun¹æ nasuwkê<br />
na rurze do koñca d³ugoœci<br />
kszta³tki. Przed na³o¿eniem<br />
nasuwki starannie oczyœciæ koñcówkê<br />
rury. Wsun¹æ kszta³tkê na<br />
drug¹ koñcówkê rury istniej¹cej.<br />
Po³¹czenia mechaniczne zaciskowe<br />
rur z PE wykonuje siê przy pomocy<br />
z³¹czki, któr¹ zaciska siê na koñcówkach<br />
rur.<br />
5.<br />
Oznaczenia:<br />
1 – nakrêtka<br />
2 – korpus z³¹czki<br />
3 –pierœcieñ uszczelniaj¹cy<br />
O-ring<br />
4 – tuleja zaciskowa<br />
5 – tuleja dociskowa<br />
• Wstawiæ rurê pomiêdzy wyciête<br />
koñce ruroci¹gu.<br />
• Sprawdziæ wspó³osiowoœæ ustawiania<br />
rur i nasun¹æ obustronnie<br />
nasuwki.<br />
Przyk³ad naprawy ruroci¹gów na czynnej<br />
instalacji z zastosowaniem obejœcia<br />
(tzw. bypass)<br />
Z³¹czki maj¹ zastosowanie dla sieci<br />
wodoci¹gowej o œrednicy do 110 mm.<br />
Dopuszczalne ciœnienie przy zastosowaniu<br />
kszta³tek wynosi 1,0 MPa w temperaturze<br />
20 0 C. Na specjalne zamó-<br />
Przyk³ad z³¹czki z <strong>tworzyw</strong>a sztucznego<br />
• Wykonaæ zgrzewanie nasuwek,<br />
tak jak opisano to wczeœniej.<br />
wienie z³¹czki w œrednicach DN 16 do<br />
63 mm o ciœnieniu dopuszczalnym 1,6<br />
MPa w temperaturze +20 O C.<br />
PO£¥CZENIE Z ZASTOSOWANIEM Z£¥CZKI Z TWORZYWA SZTUCZNEGO<br />
6. PO£¥CZENIA KO£NIERZOWE<br />
Po³¹czenia ko³nierzowe z zastosowaniem<br />
odpowiednich adaptorów<br />
czo³owych stosuje siê do po³¹czenia ruroci¹gów<br />
z PE o œrednicach od 63 mm z ruroci¹gami<br />
lub kszta³tkami wykonanymi<br />
z innego materia³u (stalowymi lub<br />
¿eliwnymi), armatur¹ b¹dŸ w innych<br />
technicznie uzasadnionych sytuacjach.<br />
Po³¹czenia te polegaj¹ na wykonaniu<br />
w procesie produkcyjnym na koñcu<br />
rury odpowiedniego ko³nierza z polietylenu.<br />
Nastêpnie nak³ada siê na rurê<br />
ko³nierz wykonany z ¿eliwa sfero-<br />
idalnego z pow³ok¹ epoksydow¹ lub<br />
wysokogatunkowej stali nierdzewnej.<br />
Ko³nierz ¿eliwny nak³adany jest w ten<br />
sposób, aby ko³nierz z PE znalaz³ siê<br />
wewn¹trz z³¹cza. Pomiêdzy ³¹czone<br />
elementy wk³adana jest uszczelka, wykonana<br />
z EPDM lub NBR. Nastêpnie<br />
oba ko³nierze skrêca siê œrubami<br />
³¹cz¹cymi. Zaleca siê, aby skrêcanie<br />
wykonane by³o za pomoc¹ kluczy dynamometrycznych,<br />
“na krzy¿”, przez<br />
(je¿eli jest to mo¿liwe) dwóch pracowników<br />
równoczeœnie.<br />
Przyk³ad po³¹czeñ rury z PE i ¿eliwa<br />
o tych samych œrednicach nominalnych<br />
4 3 2 3 5 4 1<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
1<br />
Ko³nierz posiada otwory na œruby<br />
³¹cz¹ce o znormalizowanym rozstawie.<br />
Œruby ³¹cz¹ce wykonane s¹ z wysokogatunkowej<br />
stali nierdzewnej.
4.5. WZMOCNIENIE<br />
I ZABEZPIECZENIE<br />
PRZEWODÓW
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
1.<br />
WZMOCNIENIA PO£¥CZEÑ PRZEWODÓW<br />
Po³¹czenia kielichowe rur<br />
Przewody wodoci¹gowe, a w szczególnoœci<br />
³uki, kolana, redukcje, trójniki<br />
i korki nara¿one s¹ na naprê¿enia<br />
styczne powstaj¹ce przy œcinaniu w wyniku<br />
oddzia³ywania wewnêtrznego ciœnienia.<br />
Powstaj¹ce du¿e si³y osiowe<br />
dzia³aj¹ce wzd³u¿ ruroci¹gu d¹¿¹ do<br />
wyrwania kszta³tek kielichowych z s¹siednich<br />
z³¹czy.<br />
Po³¹czenia rur z PVC na kielich<br />
i uszczelkê nie s¹ w stanie same przenieœæ<br />
tych si³ i dlatego koniecznym jest<br />
zaprojektowanie takiego wzmocnienia<br />
ruroci¹gu, które bêdzie w stanie przenieœæ<br />
na grunt si³y osiowe wystêpuj¹ce<br />
w ruroci¹gu.<br />
Takiemu wzmocnieniu podlegaj¹<br />
³uki, kolana, trójniki, zwê¿ki, koñcówki<br />
ruroci¹gów (korki) oraz armatura (zasuwy,<br />
hydranty).<br />
Bloki oporowe mog¹ byæ prefabrykowane<br />
lub wykonywane na miejscu<br />
budowy “na mokro”, pod warunkiem<br />
dok³adnego oparcia ich o grunt nienaruszony.<br />
Wielkoœæ bloków oporowych<br />
(powierzchnia styku bloków z nienaruszonym<br />
gruntem) obliczana jest w zale¿noœci<br />
od rodzaju gruntu, na przejêcie<br />
si³y wzd³u¿nej wywo³ywanej w przewodzie<br />
przez ciœnienie próbne.<br />
Aby zabezpieczyæ kszta³tkê przed<br />
uszkodzeniem przez beton nale¿y oddzieliæ<br />
elementy grub¹ foli¹ lub taœm¹<br />
z <strong>tworzyw</strong>a sztucznego.<br />
Poza typowymi blokami oporowymi,<br />
powinny byæ równie¿ wykonane<br />
bloki (pod³o¿a) oporowe pod armaturê<br />
widok z góry<br />
P W<br />
widok z góry<br />
Blok oporowy korka<br />
beton<br />
Blok oporowy zwê¿ki<br />
i kszta³tki z ¿eliwa z uwagi na ró¿ny<br />
stopieñ osiadania elementów ¿eliwnych<br />
i PVC oraz PE.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
L<br />
a<br />
P<br />
P W<br />
a/2<br />
a/2<br />
L<br />
widok z boku<br />
folia zabezpieczaj¹ca<br />
oddzielaj¹ca<br />
rury od betonu<br />
H<br />
podsypka<br />
4.5.<br />
H<br />
Blok oporowy dla trójnika<br />
widok z boku<br />
folia zabezpieczaj¹ca<br />
oddzielaj¹ca<br />
rury od betonu<br />
beton<br />
podsypka<br />
widok z góry widok z boku<br />
P W<br />
d1<br />
L<br />
Blok oporowy kolana lub ³uku<br />
W= P -P<br />
P<br />
d 1<br />
d 1<br />
d 2<br />
Na du¿ych pochy³oœciach nale¿y<br />
przewody umocowaæ za pomoc¹<br />
chom¹t lub bloków oporowych.<br />
P<br />
d 2<br />
1<br />
d<br />
H<br />
01<br />
CHARAKTERYSTYKA MAT.-TECH.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW
02<br />
WZMOCNIENIE I ZABEZPIECZENIE PRZEWODÓW<br />
4.5.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
Obliczanie si³y osiowej dzia³aj¹cej<br />
na ruroci¹g i kszta³tki<br />
Wypadkowa si³a dla trójnika i korka:<br />
Wypadkowa si³a dla ³uku:<br />
Wypadkowa si³a dla redukcji:<br />
Obliczenie niezbêdnej wielkoœci<br />
bloku oporowego – metoda<br />
uproszczona<br />
Na si³ê B odporu bloku betonowego<br />
sk³adaj¹ siê:<br />
• si³a oporu gruntu,<br />
• si³y tarcia bloku w gruncie.<br />
Aby nie nast¹pi³o przesuniêcie bloku,<br />
si³a oporu bloku powinna byæ wiêksza<br />
od si³y dzia³aj¹cej na kszta³tkê (W).<br />
Mo¿emy obliczyæ wymiar “L” bloku<br />
oporowego przy za³o¿onych pozosta³ych<br />
wymiarach hib.<br />
Niezbêdn¹ powierzchniê bloku<br />
oporowego mo¿na obliczyæ te¿ metod¹<br />
uproszczon¹ ze wzoru:<br />
D³ugoœæ bloku powinna byæ tak dobrana,<br />
aby wypadkowa si³y rozrywaj¹cej<br />
przechodzi³a przez œrodek<br />
podstawy lub przynajmniej przez rdzeñ<br />
bloku (œrodkow¹ 1/3 œciany opieraj¹cej<br />
siê o grunt). Równoczeœnie trzeba pa-<br />
2<br />
W=<br />
π d pr<br />
4 10 4<br />
2<br />
W=2<br />
π d<br />
prsin 4 10 4<br />
W= π pr<br />
4 104 2 2<br />
d1d2<br />
α<br />
2<br />
SzerokoϾ bloku (b) i jego wysokoϾ<br />
(h) nale¿y za³o¿yæ kieruj¹c siê nastêpuj¹cymi<br />
zasadami:<br />
• szerokoœæ bloku nie powinna byæ<br />
mniejsza ni¿ odleg³oœæ œcian wykopu<br />
od œcianki kszta³tki, gdy¿<br />
blok powinien oprzeæ siê o grunt<br />
nienaruszony;<br />
• wysokoœæ bloku zak³adamy w pierwszym<br />
przybli¿eniu o 50 – 60 cm wiêksz¹<br />
od œrednicy przewodu z za³o-<br />
L=<br />
W<br />
h<br />
((<br />
σg β<br />
miêtaæ o pozostawieniu wolnej przestrzeni<br />
miêdzy kielichem rury lub<br />
kszta³tki a pocz¹tkiem bloku, w celu<br />
umo¿liwienia wykonania naprawy lub<br />
uszczelnienia z³¹cza.<br />
gdzie:<br />
W - wypadkowa si³a dzia³aj¹ca na<br />
kszta³tkê [kN]<br />
d - œrednica wewnêtrzna rury [mm]<br />
p r -maksymalne ciœnienie wystêpuj¹ce<br />
w ruroci¹gu (zwykle<br />
przyjmuje siê ciœnienie próbne)<br />
[bar]<br />
¿eniem, ¿e œrodek wysokoœci bêdzie<br />
siê znajdowa³ na poziomie osi<br />
przewodu.<br />
Obliczanie wielkoœci bloków oporowych<br />
mo¿na przeprowadziæ na<br />
podstawie danych i wzorów z literatury<br />
z uwzglêdnieniem norm [B3, C2, C3].<br />
gdzie:<br />
L - d³ugoœæ bloku oporowego [m]<br />
β - wspó³czynnik bezpieczeñstwa; tu<br />
przyjêto β=1,5<br />
σg - dopuszczalne ciœnienie na grunt<br />
[kN/m 2<br />
], tu zale¿ne od rodzaju<br />
gruntu, którego wartoœæ w<br />
indywidualnych przypadkach<br />
powinna byæ wyznaczona przez<br />
badanie geotechniczne. Dla<br />
wiêkszoœci przypadków,<br />
zupe³nie wystarczaj¹ce jest<br />
przyjêcie σg=200 kN/m 2<br />
.<br />
h -wysokoœæ bloku (nale¿y<br />
za³o¿yæ) [m].<br />
Próby szczelnoœci ruroci¹gu mo-<br />
¿na przeprowadzaæ po osi¹gniêciu<br />
przez bloki oporowe wykonywane “na<br />
mokro” odpowiedniej wytrzyma³oœci<br />
betonu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
Alternatyw¹ dla betonowych bloków<br />
oporowych mog¹ byæ wzmocnienia<br />
z³¹cz kielichowych jako wzmocnienia<br />
sztywne przenosz¹ce si³y parcia.<br />
Obecnie dostêpne s¹ na rynku w szerokim<br />
asortymencie kszta³tki zabezpieczaj¹ce<br />
ruroci¹g przed przesuniêciem,<br />
np. w postaci:<br />
• œci¹gu: sk³adaj¹cego siê z dwóch<br />
opasek ¿eliwnych obejmuj¹cych<br />
kszta³tkê przy kielichu i rurê przy<br />
Wzmocnienie ruroci¹gu o bardzo<br />
du¿ym spadku<br />
Przy uk³adaniu ruroci¹gu na du¿ym<br />
spadku (np. w terenach górzystych) nale¿y<br />
zabezpieczyæ ruroci¹g przed przemieszczeniem<br />
wzd³u¿nym. Rozwi¹zania<br />
konstrukcyjne wzmocnienia<br />
uwzglêdniaj¹ce lokalne warunki gruntowe<br />
i spadki ruroci¹gu powinny byæ<br />
zawarte w projekcie ruroci¹gu. Poni¿ej<br />
podano przyk³ad wzmocnienia w formie<br />
betonowych bloków oporowych [A13].<br />
Wzmocnienie <strong>przewodów</strong> z PE<br />
³¹czonych metod¹ zgrzewania<br />
Po³¹czenie rur z PE metod¹<br />
zgrzewania daje w efekcie z³¹cze o<br />
wytrzyma³oœci prawie równej wytrzyma³oœci<br />
rury.<br />
Dla po³¹czeñ zgrzewalnych typu:<br />
³uk, kolano, trójnik, zwê¿ka lub korek,<br />
2.<br />
ZABEZPIECZENIE RUROCI¥GU PRZED UDERZENIAMI HYDRAULICZNYMI<br />
Uderzenie <strong>hydrauliczne</strong> powodowane<br />
jest nag³ymi zmianami prêdkoœci<br />
(kierunku) przep³ywu i zwi¹zanym z<br />
tym wzrostem ciœnienia. Energia kinetyczna<br />
zamieniana jest na energiê ciœnienia.<br />
Wielkoœæ wzrostu ciœnienia<br />
mo¿e znacznie przekraczaæ ciœnienie<br />
eksploatacyjne w przewodzie i spowodowaæ<br />
przy braku odpowiednich zabezpieczeñ<br />
uszkodzenie, a nawet pêkniêcie<br />
ruroci¹gu.<br />
Teoria dotycz¹ca uderzeñ hydraulicznych<br />
i sposoby zabezpieczeñ ruroci¹gów<br />
s¹ szeroko znane z literatury<br />
przedmiotu.<br />
Wieloletnie doœwiadczenie Pipelife<br />
wykazuje jednak, ¿e w praktyce czêsto<br />
nie przywi¹zuje siê dostatecznej<br />
uwagi do rozwi¹zania problemów<br />
zwi¹zanych z w³aœciwym odpowietrzaniem<br />
sieci, uniemo¿liwiaj¹cym tworzenie<br />
siê “korków” powietrznych w ruroci¹gach.<br />
jej bosym koñcu lub obejmuj¹cych<br />
dwa kielichy; opaski s¹<br />
dociœniête do przewodu œrubami<br />
i po³¹czone miêdzy sob¹ nagwintowanymi<br />
kotwami;<br />
• ró¿nego rodzaju opasek i dwupierœcieniowych<br />
jarzm obejmuj¹cych<br />
kielichy rur i kszta³tek;<br />
• nasuwek dwudzielnych skrêcanych.<br />
Wzmocnienie przewodu o du¿ym<br />
spadku betonowymi blokam<br />
zasypka<br />
nie jest konieczne wykonanie wzmocnienia<br />
w postaci bloku oporowego, jak<br />
dla po³¹czeñ kielichowych z rur PVC.<br />
Natomiast wszelkiego rodzaju po³¹czenia<br />
mieszane typu PE – ¿eliwo, PE –<br />
stal, wymagaj¹ wzmocnienia.<br />
Jest wiele czynników, które mog¹<br />
spowodowaæ powstanie uderzenia <strong>hydrauliczne</strong>go,<br />
najbardziej typowe przypadki<br />
to:<br />
• nag³e w³¹czenie lub wy³¹czenie<br />
pompy,<br />
• nag³e zamkniêcie lub otwarcie<br />
zaworu reguluj¹cego (zasuwy),<br />
• nieprawid³owe nape³nienie przewodu<br />
i usuwanie powietrza,<br />
Wiele awarii ruroci¹gów ciœnieniowych<br />
powodowanych jest niew³aœciwym<br />
rozplanowaniem w profilu przewodu<br />
odpowiedniej iloœci zaworów odpowietrzaj¹co/napowietrzaj¹cych<br />
lub<br />
ich brakiem (ze wzglêdu na "oszczêdne"<br />
projektowanie).<br />
Powietrze uwiêzione w “korkach”<br />
pod wysokim ciœnieniem gromadzi olbrzymi¹<br />
iloϾ energii. Gdy powietrze to<br />
dociera do zasuwy, wówczas ze wzglêdu<br />
na znacznie ni¿sz¹ gêstoœæ,<br />
przep³ywa bardzo szybko, znacznie<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
blok oporowy<br />
obsypka<br />
ruroci¹gu<br />
4.5.<br />
Przyk³ad wzmocnienia z³¹cza<br />
kielichowego<br />
ruroci¹g<br />
grunt<br />
rodzimy<br />
WielkoϾ powierzchni bloku oporowego<br />
mo¿na obliczyæ pos³uguj¹c siê<br />
normami [B3, C2, C3] i zaleceniami<br />
podanymi powy¿ej dla po³¹czeñ kielichowych<br />
rur z PVC.<br />
• nieodpowiednie operowanie zaworami<br />
redukcyjnymi, odpowietrzaj¹cymi<br />
i napowietrzaj¹cymi<br />
oraz zaworami bezpieczeñstwa,<br />
• “korki” powietrze uwiêzione<br />
w przewodach, w których s¹<br />
niew³aœciwie rozplanowane lub<br />
w których brak jest urz¹dzeñ do<br />
odprowadzania powietrza i gazów<br />
wydzielaj¹cych siê w przewodzie<br />
z transportowanego medium.<br />
szybciej ni¿ woda powoduj¹c gwa³towny<br />
spadek ciœnienia, to z kolei prowadzi<br />
do powstania fali uderzenia <strong>hydrauliczne</strong>go<br />
o wysokoœci ciœnienia, która nie<br />
mo¿e przekraczaæ wartoœci ciœnienia<br />
powstaj¹cego w przewodzie przy<br />
nag³ym zatrzymaniu pompy [E12].<br />
Z tego wzglêdu Pipelife zwraca<br />
uwagê na koniecznoœæ przestrzegania<br />
zasad dotycz¹cych stosowania i rozmieszczenia<br />
urz¹dzeñ odpowietrzaj¹cych<br />
i napowietrzaj¹cych w profilu<br />
przewodu.<br />
03<br />
CHARAKTERYSTYKA MAT.-TECH.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW
04<br />
WZMOCNIENIE I ZABEZPIECZENIE PRZEWODÓW<br />
4.5.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
Podstawowe parametry zjawiska<br />
uderzenia <strong>hydrauliczne</strong>go<br />
Podstawowymi parametrami charakteryzuj¹cymi<br />
przebieg uderzenia<br />
<strong>hydrauliczne</strong>go s¹:<br />
• teoretyczna zmiana ciœnienia<br />
(Δp),<br />
• prêdkoœci rozchodzenia siê fali<br />
ciœnienia (α),<br />
• okres wahañ ciœnienia (t).<br />
Ochrona przed uderzeniem hydraulicznym<br />
Dopuszczalne wartoœci wzrostu<br />
ciœnienia w przewodach z PVC:<br />
• dopuszczalne maksymalne ciœnienie<br />
powinno byæ mniejsze lub<br />
równe nominalnej klasie ciœnienia<br />
rury. Gdy wzrost ciœnienia pojawia<br />
siê sporadycznie (próba ciœnienia,<br />
uszkodzenie zasilania itp.)<br />
dopuszczalne maksymalne ciœnienie<br />
nie mo¿e przewy¿szaæ nominalnego<br />
o wiêcej ni¿ 50%.<br />
• dopuszczalne nominalne ciœnienie<br />
powinno wynosiæ (wykres<br />
obok)<br />
• dla rur w klasie PN 10, PN 16<br />
do 0,5 bara podciœnienia,<br />
• dla rur w klasie PN 6 – podciœnienia<br />
nie dopuszcza siê<br />
• ró¿nica miêdzy ciœnieniem maksymalnym<br />
a minimalnym powinna<br />
byæ mniejsza od po³owy nominalnej<br />
klasy ciœnienia rury.<br />
Je¿eli wahania ciœnienia nie przekrocz¹<br />
wymienionych powy¿ej ciœnieñ<br />
dopuszczalnych oraz czêstotliwoœæ ich<br />
wystêpowania nie przekroczy dopuszczalnych,<br />
to omawiane zjawisko ude-<br />
Metody zmniejszaj¹ce wielkoœæ<br />
fali uderzeniowej<br />
• zwiêkszanie czasu zamykania<br />
zasuw,<br />
• zastosowanie pomp z uk³adem<br />
miêkkiego startu i hamowania<br />
oraz zmniejszanie spadków napiêcia<br />
przy rozruchu,<br />
• zrzut wody przez zawory bezpieczeñstwa,<br />
Przyrost ciœnienia (wysokoœci uderzenia)<br />
jest wprost proporcjonalny do<br />
prêdkoœci fali. St¹d te¿ prêdkoœæ fali<br />
uderzeniowej jest parametrem, który<br />
h<br />
rob<br />
PÊDKOŒÆ FALI CIŒNIENIA ( α)<br />
DLA RUR CIŒNIENIOWYCH Z PVC<br />
dn<br />
Prêdkoœæ fali [m/s]<br />
[mm]<br />
PN 6 PN 10 PN 16<br />
63 do<br />
400<br />
342,9 438,3 456,2<br />
aV g<br />
hmin<br />
10m<br />
aV-h +<br />
g st h<br />
rob<br />
aV+ hst-<br />
g<br />
h<br />
h<br />
max<br />
Wykres zmiany ciœnienia<br />
pmax- p min<<br />
1/2 PN<br />
Dopuszczalne max. i min. ciœnienie dla<br />
rur wodoci¹gowych Pipelife<br />
rzenia <strong>hydrauliczne</strong>go nie bêdzie oddzia³ywaæ<br />
negatywnie na ¿ywotnoœæ<br />
(wytrzyma³oœæ) przewodu.<br />
Dla zabezpieczenia przewodu<br />
przed spodziewanym uderzeniem hy-<br />
• wpuszczanie powietrza w miejscu<br />
tworzenia siê podciœnienia<br />
(nastêpuje tu rozerwanie<br />
ci¹g³oœci strumienia) – przez zainstalowanie<br />
urz¹dzenia (zaworu)napowietrzaj¹co/odpowietrzaj¹cego,<br />
rob<br />
p<br />
max<br />
-p<br />
min<br />
h statyczne<br />
h atmosferyczne<br />
musi byæ w³aœciwie oznaczony dla danego<br />
systemu. Wielkoœæ prêdkoœci fali<br />
zale¿y od gêstoœci i modu³ów sprê¿ystoœci<br />
cieczy i materia³u rury, œrednicy<br />
i gruboœci œcianki.<br />
Rury<br />
polietylenowe<br />
PE-HD<br />
PE-MD<br />
draulicznym mo¿na zastosowaæ ró¿ne<br />
œrodki, których cech¹ jest dzia³anie w kierunku<br />
zmniejszenia powstaj¹cego przy<br />
uderzeniu nadmiernego ciœnienia do<br />
wielkoœci bezpiecznej dla wytrzyma³oœci<br />
przewodu.<br />
• zainstalowanie dodatkowych zaworów<br />
zwrotnych poni¿ej punktów,<br />
w których mo¿e nast¹piæ<br />
rozerwanie ci¹g³oœci strumienia,<br />
• wpuszczanie wody w miejsca<br />
tworzenia siê podciœnienia<br />
przez instalacjê zbiornika wodno<br />
– powietrznego o odpowiedniej<br />
pojemnoœci.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
160<br />
100<br />
60<br />
0<br />
-5<br />
PRÊDKOŒÆ FALI CIŒNIENIA ( α)<br />
DLA RUR Z PE [m/s]<br />
[mHO] 2<br />
SDR 33<br />
PN 3,2<br />
200<br />
180<br />
PN6<br />
SDR 26<br />
PN 4<br />
225<br />
200<br />
PN10<br />
SDR 17,6<br />
PN 6<br />
280<br />
250<br />
PN16<br />
SDR 11<br />
PN 10<br />
360<br />
320
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
3.<br />
RURY OCHRONNE PRZEWODÓW<br />
Rury ochronne stosowane s¹ do<br />
zabezpieczania ruroci¹gów przed naciskami<br />
przenoszonymi z powierzchni<br />
terenu, a w przypadku gazoci¹gów<br />
równie¿ do odprowadzania ewentualnych<br />
przecieków gazu na bezpieczn¹<br />
odleg³oœæ. Instalowane s¹ przy podziemnych<br />
przekroczniach torów kolejowych<br />
i tramwajowych, dróg ko³owych,<br />
przy skrzy¿owaniach z elementami<br />
uzbrojenia podziemnego w ulicy, przejœciach<br />
pod fundamentami budowli i<br />
wszêdzie tam, gdzie nie mo¿na zachowaæ<br />
przewidzianych normami bezpiecznych<br />
odleg³oœci od innych obiektów.<br />
Rozwi¹zania konstrukcyjne przejœæ<br />
<strong>przewodów</strong> kanalizacyjnych, wodoci¹gowych<br />
i gazowych wymagaj¹ indywidualnych<br />
projektów i uzgodnieñ z u¿ytkownikami.<br />
Przepisy niektórych u¿ytkowników<br />
obiektów (jak np. kolej, drogi<br />
Rury ochronne mog¹ byæ uk³adane<br />
bezpoœrednio na dnie wykopu otwartego<br />
lub tunelu. Mog¹ te¿ byæ wybudowane<br />
metod¹ przeciskania, przepychania,<br />
wp³ukiwania lub przewlekania.<br />
Umieszczanie <strong>przewodów</strong> w rurach<br />
os³onowych<br />
Umieszczanie <strong>przewodów</strong> w<br />
rurach os³onowych wymaga spe³nienia<br />
kilku wa¿nych wymogów, które s¹ czêsto<br />
niedoceniane, a które s¹ konieczne<br />
do zapewnienia d³ugotrwa³ej, bezawaryjnej<br />
pracy.<br />
1. Przewód wewn¹trz rury os³onowej<br />
nie powinien spoczywaæ na<br />
kielichach. Dlatego po³¹czenie<br />
kielichowe musi byæ uniesione na<br />
odpowiedni¹ wysokoœæ, tak aby<br />
umieœciæ kielich powy¿ej wewnêtrznej<br />
powierzchni œciany rury<br />
os³onowej. Zwykle do prawid³owego<br />
uniesienia i ulokowania<br />
z³¹cza <strong>przewodów</strong> w rurze<br />
os³onowej wykorzystuje siê p³ozy<br />
z polipropylenu lub drewniane<br />
podk³adki.<br />
publiczne) okreœlaj¹ bardzo szczegó³owe<br />
warunki odnoœnie materia³ów,<br />
g³êbokoœci u³o¿enia, sposobu wykonania<br />
<strong>przewodów</strong> i rur ochronnych.<br />
Jako rury ochronne mo¿na stosowaæ<br />
rury z PE, PVC lub rury stalowe<br />
o œrednicach wewnêtrznych pozwalaj¹cych<br />
na pomieszczenie w nich<br />
W miarê mo¿liwoœci nale¿y unikaæ<br />
z³¹czy rur przewodu w rurach ochronnych,<br />
a je¿eli nie jest to mo¿liwe, ze<br />
wzglêdu na d³ugoœæ odcinka przejœcia<br />
pod przeszkod¹, nale¿y ten odcinek ru-<br />
2. Przewód wewn¹trz rury os³onowej<br />
powinien byæ usztywniony na<br />
ca³ym obwodzie tak, aby uniemo-<br />
¿liwiæ przesuniêcie w jakimkolwiek<br />
kierunku. Przewody grawitacyjne<br />
o czêœciowym nape³nieniu<br />
mog¹ byæ przesuwane p³ywami<br />
wody wewn¹trz zalanej przestrzeni<br />
pomiêdzy przewodem, a rur¹<br />
os³onow¹. Uszczelnienie<br />
pierœcienia pomiêdzy przewodem,<br />
a rur¹ os³onow¹ po obu jej<br />
koñcach, zapobiega jej zalewaniu<br />
i co za tym idzie, ruchom flotacyjnym<br />
przewodu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.5.<br />
z³¹cz, a zw³aszcza z³¹czek zgrzewania<br />
elektrooporowego. W przypadku zastosowania<br />
rur stalowych nie nale¿y<br />
stosowaæ œrodków bitumicznych do ich<br />
ochrony w miejscach styku z rur¹ z <strong>tworzyw</strong>a.<br />
ZALECANE ŒREDNICE RUR OCHRONNYCH (PE) I PRZECISKOWYCH (STAL)<br />
W ZALE¯NOŒCI OD ŒREDNICY RURY PRZEWODOWEJ<br />
Œrednice rury<br />
Œrednice rury<br />
Œrednice rury<br />
przewodu SDR 11 ochronnej z PE SDR 17,6 przeciskowej stalowej<br />
50 x 4,6<br />
90 x 5,2<br />
159 x 4,5<br />
63 x 5,6<br />
110 x 6,3<br />
159 x 4,5<br />
90 x 8,2<br />
160 x 9,1<br />
219 x 6<br />
110 x 10,0<br />
200 x 11,4<br />
273 x 6,5<br />
125 x 16,4<br />
200 x 11,4<br />
406 x 9<br />
180 x 16,4<br />
250 x 14,2<br />
406 x 9<br />
250 x 22,7<br />
355 x 20,2<br />
508 x 12,5<br />
ry poddaæ próbie na szczelnoœæ z³¹czy<br />
na powierzchni terenu, przed wprowadzeniem<br />
do rury os³onowej.<br />
W okreœlonych warunkach i wymaganiach<br />
lokalizacyjnych mo¿e mieæ<br />
miejsce wype³nienie przestrzeni miêdzy<br />
rur¹ przewodow¹ a rur¹ os³onow¹<br />
odpowiednim materia³em. W przypadku<br />
gazoci¹gu z PE zalecana jest w<br />
tym celu pianka poliuretanowa, z zastosowaniem<br />
technologii zapewniaj¹cej<br />
ca³kowite wype³nienie wolnej<br />
przestrzeni.<br />
U³o¿enie rur wodoci¹gowych lub<br />
kanalizacyjnych z PVC, PE, PP w rurach<br />
os³onowych mo¿na zrealizowaæ w<br />
ró¿ny sposób. Na rysunku poni¿ej<br />
przedstawione s¹ przyk³ady stabilizacji<br />
rur przewodowych w rurze ochronnej.<br />
05<br />
CHARAKTERYSTYKA MAT.-TECH.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW
06<br />
WZMOCNIENIE I ZABEZPIECZENIE PRZEWODÓW<br />
4.5.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
Najbardziej zalecan¹ metod¹ jest<br />
umieszczenie rury przewodowej w rurze<br />
ochronnej z zastosowaniem p³óz.<br />
Najczêœciej s¹ to p³ozy wykonane z <strong>tworzyw</strong><br />
<strong>sztucznych</strong> (rys. a). Rozstaw p³óz<br />
uzale¿niony jest od ich producenta lub<br />
odnoœnych przepisów. Poprawne podparcie<br />
uzyskuje siê przy rozstawie 1,0<br />
do 2,0 m.<br />
Innym rozwi¹zaniem mo¿e byæ<br />
u³o¿enie rury przewodowej na dnie rury<br />
ochronnej. Pomiêdzy rurami musi<br />
znajdowaæ siê przek³adka z grubej folii<br />
z <strong>tworzyw</strong>a sztucznego (rys. b). przestrzeñ<br />
pomiêdzy rurami mo¿e byæ wype³niona<br />
piaskiem lub innym materia³em<br />
dla zabezpieczenia przewodu<br />
przed poruszaniem siê.<br />
Mo¿liwe jest te¿ zastosowanie<br />
p³óz z impregnowanego twardego<br />
drewna (rys. c). W sytuacji, gdy wystêpuje<br />
mo¿liwoœæ przesuwania siê rury<br />
przewodowej w rurze ochronnej (np.<br />
woda gruntowa), mo¿na zastosowaæ<br />
zamocowania z drewna, jak pokazano<br />
na rysunku.<br />
4.<br />
Przejœcia przewodem nad przeszkodami<br />
terenowymi jak np. rzeki, jary,<br />
podwieszenia ruroci¹gu pod<br />
mostami, wiaduktami, wymagaj¹ indywidualnego<br />
opracowania.<br />
Budowa przejœcia wymaga odpowiedniej<br />
konstrukcji noœnej (rury z two-<br />
Przyk³ady stabilizacji rur<br />
przewodowych w rurze ochronnej<br />
PRZEJŒCIA RUROCI¥GIEM NAD PRZESZKODAMI<br />
rys. a<br />
rys. b<br />
rys. c<br />
rzyw <strong>sztucznych</strong> nie s¹ konstrukcyjnie<br />
samonoœne jak np. rury stalowe) oraz<br />
zabezpieczenia termicznego (z uwagi<br />
na koniecznoϾ zachowania temperatury<br />
u¿ytkowej poni¿ej 20 0 C) z uwzglêdnieniem<br />
zabezpieczenia przed<br />
dzia³aniem promieni s³onecznych.<br />
p³ozy<br />
np z polipropylenu<br />
rura ochronna<br />
rura ochronna<br />
Przy przejœciach nadpowierzchniowych<br />
gazoci¹gami z PE przez mosty<br />
i wiadukty ze wzglêdu na palnoœæ<br />
i nisk¹ temperaturê topnienia polietylenu<br />
zaleca siê wykonywanie gazoci¹gów<br />
z rur stalowych bez szwu w odpowiedniej<br />
izolacji.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
folia
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
5. ZASTOSOWANIE RUR OS£ONOWYCH<br />
W wiêkszoœci przypadków instalowanie<br />
<strong>przewodów</strong> w rurach os³onowych<br />
stosowane jest przy przejœciach<br />
pod pasami startowymi lotnisk, autostradami,<br />
torami kolejowymi i w innych<br />
sytuacjach, w których warunki nie pozwalaj¹<br />
na zastosowanie otwartego<br />
6.<br />
wykopu. Kiedy in¿ynierowie napotykaj¹<br />
na tak¹ sytuacjê, zalecaj¹ pokonanie<br />
przeszkody za pomoc¹ przewiertu<br />
lub przecisku. Przy tego typu przejœciach<br />
generalnie zaleca siê stosowanie<br />
rur os³onowych, wykonywanych zazwyczaj<br />
ze stali.<br />
WYKONANIE PRZEJŒCIA W RURZE OS£ONOWEJ<br />
Wykonanie przejœcia w rurze<br />
os³onowej wymaga wyposa¿enia w<br />
specjalny sprzêt oraz wprawy i umiejêtnoœci.<br />
Jest to specjalny rodzaj konstrukcji,<br />
w których specjalizuj¹ siê wybrane<br />
firmy.<br />
W przypadku mniejszych œrednic,<br />
stalowa rura os³onowa umieszczana<br />
jest zazwyczaj w tunelu stopniowo,<br />
bezpoœrednio za urz¹dzeniem wiertniczym<br />
wykonuj¹cym przewiert pod<br />
przeszkod¹. W praktyce, jako rur<br />
Umieszczanie <strong>przewodów</strong> w rurach<br />
os³onowych<br />
Umieszczanie <strong>przewodów</strong> w stalowych<br />
rurach os³onowych wymaga<br />
spe³nienia kilku wa¿nych wymogów,<br />
które s¹ czêsto niedoceniane, a które<br />
s¹ konieczne do zapewnienia d³ugotrwa³ej<br />
bezawaryjnej pracy. S¹ to:<br />
1. Przewód z PVC wewn¹trz rury<br />
os³onowej nie powinien spoczywaæ<br />
na kielichach. Dlatego<br />
po³¹czenie kielichowe musi byæ<br />
uniesione na odpowiedni¹ wyso-<br />
Koniecznoœæ zastosowania podk³adek<br />
Podk³adki stosuje siê do <strong>przewodów</strong><br />
kielichowych z PVC instalowanych<br />
wewn¹trz rur os³onowych z<br />
trzech powodów:<br />
1. Aby u³atwiæ wpychanie lub<br />
wci¹ganie przewodu.<br />
os³onowych, zaleca siê u¿ywania rur<br />
stalowych ze stali g³adkiej (nie falistej),<br />
aby umo¿liwiæ przesuwanie rury z jak<br />
najmniejszym oporem.<br />
W przypadku œrednic wiêkszych,<br />
konstrukcje wykonywane s¹ najczêœciej<br />
za pomoc¹ przecisku wykonywanego<br />
ze specjalnie przygotowanego<br />
wykopu. Kiedy wymagana jest rura<br />
os³onowa o znacznej d³ugoœci, wymaga<br />
siê przygotowania kilku wykopów<br />
otwartych na trasie przecisku, w celu<br />
koœæ, tak aby umieœciæ kielich powy¿ej<br />
wewnêtrznej powierzchni<br />
œciany rury os³onowej. Zwykle do<br />
prawid³owego uniesienia i ulokowania<br />
z³¹cza <strong>przewodów</strong> w rurze<br />
os³onowej wykorzystuje siê drewniane<br />
podk³adki lub p³ozy z PP.<br />
2. Przewód wewn¹trz rury os³onowej<br />
powinien byæ usztywniony na<br />
ca³ym obwodzie, tak aby uniemo-<br />
¿liwiæ przesuniêcia w jakimkolwiek<br />
2. Aby uchroniæ kielichy, jak i sam¹<br />
rurê przed zdzieraniem o wewnêtrzn¹<br />
powierzchniê rury<br />
os³onowej podczas instalowania.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.5.<br />
umo¿liwienia przeprowadzenia ca³ej<br />
operacji.<br />
Bez wzglêdu na œrednicê, bardzo<br />
wa¿na jest prostolinijnoœæ u³o¿enia<br />
i jednostajnoœæ spadku rury os³onowej,<br />
aby utrzymaæ ustalony spadek<br />
instalowanego przewodu kanalizacyjnego.<br />
Prawid³owy spadek przewodu<br />
kanalizacyjnego konieczny jest dla zapewnienia<br />
nale¿ytego przep³ywu grawitacyjnego.<br />
kierunku. Przewody grawitacyjne<br />
o czêœciowym nape³nieniu mog¹<br />
byæ przesuwane p³ywami wody<br />
wewn¹trz zalanej przestrzeni pomiêdzy<br />
przewodem a rur¹ os³onow¹.<br />
Uszczelnienie pierœcienia<br />
pomiêdzy przewodem a rur¹<br />
os³onow¹ po obu jej koñcach, zapobiega<br />
jej zalewaniu i co za tym<br />
idzie, ruchom flotacyjnym przewodu.<br />
3. Aby uniemo¿liwiæ spoczywanie<br />
zainstalowanego przewodu na<br />
kielichach.<br />
07<br />
CHARAKTERYSTYKA MAT.-TECH.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW
08<br />
WZMOCNIENIE I ZABEZPIECZENIE PRZEWODÓW<br />
4.5.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
Podk³adki powinny byæ zainstalowane<br />
na ca³ej d³ugoœci przewodu,<br />
z wyj¹tkiem miejsc gdzie znajduj¹ siê<br />
uszczelki i kielichy. Powinny byæ one<br />
na tyle grube, aby zapewniæ przeœwit<br />
pomiêdzy kielichem a dnem rury<br />
os³onowej. Podk³adki nale¿y wykonaæ<br />
z twardego drewna liœciastego. Drewno<br />
podk³adek powinno byæ odpo-<br />
Schemat rozmieszczenia podk³adek<br />
wokó³ rury<br />
Przednie i tylne zakoñczenia<br />
podk³adek powinny byæ zaokr¹glone,<br />
tak jak pokazano to na rysunku powy-<br />
¿ej. Podk³adki nale¿y naci¹æ dla<br />
u³atwienia wi¹zania taœm¹ i zapobie¿enia<br />
nadmiernemu przesuwaniu siê taœmy.<br />
Podk³adki zabezpieczaj¹ce przewód<br />
nale¿y umocowaæ za pomoc¹ taœmy<br />
o du¿ej wytrzyma³oœci. Rozstaw<br />
podk³adek powinien byæ zgodny z uwag¹<br />
pod rysunkiem.<br />
Umocowanie podk³adek powinno<br />
byæ wykonane solidnie, aby uniemo¿liwiæ<br />
ich przesuwanie wzd³u¿ cylindra rury<br />
podczas operacji wpychania lub wyci¹gania.<br />
Bardzo wa¿ny jest równie¿<br />
odpowiedni dobór œrednicy rury<br />
os³onowej. Podk³adki i œci¹gi usztywniaj¹ce<br />
powinny byæ identycznego<br />
rozmiaru, gdy¿ funkcje jakie spe³niaj¹<br />
s¹ doœæ czêsto zamienne. Podczas<br />
wci¹gania do rury os³onowej przy pomocy<br />
liny, przewód mo¿e siê obracaæ,<br />
powoduj¹c przekrêcanie podk³adek i œci¹gów<br />
usztywniaj¹cych w stosunku do<br />
pozycji wyjœciowej. W konsekwencji,<br />
jeœli nie zosta³a zastosowana odpo-<br />
Zmniejszanie tarcia w czasie operacji<br />
wci¹gania i wpychania rur<br />
Zastosowanie smarowania wewnêtrznej<br />
powierzchni rury os³onowej<br />
i/lub podk³adek u³atwia przesuwanie.<br />
Rura os³onowa i/lub podk³adka mog¹<br />
byæ smarowane preparatami<br />
u³atwiaj¹cymi poœlizg np. na bazie<br />
wiednio zaimpregnowane œrodkami<br />
dostêpnymi na rynku, celem ograniczenia<br />
wp³ywu korozji biologicznej.<br />
Po stronie bosego koñca przewodu<br />
podk³adka powinna skoñczyæ siê na<br />
koñcowym znaku monta¿owym, co<br />
zapobiegnie nadmiernemu rozepchaniu<br />
kielicha podczas procesu wpychania<br />
w kielich.<br />
taœmy<br />
œci¹g usztywniaj¹cy<br />
podk³adki<br />
wiednia iloœæ, rozmiar i odstêpy podk³adek<br />
i œci¹gów usztywniaj¹cych na<br />
obwodzie rur, kielichy nie bêd¹ odseparowane<br />
od wewnêtrznej powierzchni<br />
rury os³onowej, a w szczególnoœci od<br />
jej dna.<br />
Innym mo¿liwym rozwi¹zaniem<br />
mo¿e byæ zastosowanie tak zwanych<br />
p³óz polipropylenowych, lub wykonanych<br />
z innego <strong>tworzyw</strong>a sztucznego.<br />
P³ozy takie spe³niaj¹ podobn¹ funkcjê,<br />
co podk³adki drewniane. Wykonane s¹<br />
“p³uczki i³owej” lub oleju lnianego. Produkty<br />
naftowe, takie jak oleje i smary,<br />
nie powinny byæ u¿ywane do smarowania,<br />
gdy¿ ich d³u¿sze oddzia³ywanie<br />
mo¿e byæ szkodliwe dla uszczelek i rur<br />
z PVC. Aby nasmarowaæ rurê os³o-<br />
dla œrednic 400 - 800 mm<br />
min. 6 podk³adek i œci¹gów<br />
usztywniaj¹cych<br />
one w postaci odpowiednich pierœcieni<br />
<strong>tworzyw</strong>owych, zaciskanych œciœle wokó³<br />
rury w celu uniemo¿liwienia ich<br />
przesuniêcia. Pierœcienie takie umieszcza<br />
siê symetrycznie na ca³ej d³ugoœci<br />
odcinka ruroci¹gu biegn¹cego w rurze<br />
os³onowej. Bardzo istotn¹ spraw¹<br />
jest odpowiednie rozmieszczenie p³óz<br />
na d³ugoœci chronionego ruroci¹gu<br />
oraz ich odpowiednie zaciœniêcie wokó³<br />
rury celem zapobie¿enia ich przesuwaniu.<br />
p³ozy<br />
np. z polipropylenu ruroci¹g chroniony rura os³onowa rozstaw zgodny<br />
z zaleceniami<br />
producenta p³óz<br />
now¹ od wewn¹trz nale¿y na jej brzeg<br />
na³o¿yæ warstwê odpowiedniego preparatu.<br />
Nastêpnie do liny przymocowaæ<br />
tampon lub okr¹g³¹ szczotkê i przeci¹gn¹æ<br />
go przez rurê.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
Wci¹ganie przewodu do rury<br />
os³onowej<br />
Aby wci¹gn¹æ przewód, nale¿y<br />
przewlec linê przez rurê os³onow¹<br />
i przez ca³¹ d³ugoœæ pierwszego odcinka<br />
przewodu. Nastêpnie koniec liny zamocowaæ<br />
na odpowiedniej poprzeczce<br />
na kielichu przewodu (tak jak pokazano<br />
to na rysunku).<br />
Przygotowanie rury do przeci¹gniêcia<br />
Nastêpnie lina powinna byæ<br />
ci¹gniêta równomiernie (bez szarpniêæ)<br />
przy u¿yciu wci¹garki, a¿ do momentu<br />
kiedy z rury os³onowej wystawaæ<br />
bêdzie ok. 60 cm przewodu. Kiedy<br />
Przewody z PVC mog¹ byæ równie¿<br />
przepychane przez rury os³onowe<br />
w inny sposób przy zastosowaniu odpowiedniego<br />
sprzêtu.<br />
7.<br />
taœmy<br />
podk³adki lina podk³adka<br />
KONIECZNOŒÆ ODPOWIEDNIEGO ZAKOÑCZENIA PRZEWODU<br />
Kiedy ca³y przewód znajduje siê<br />
ju¿ w rurze os³onowej, konieczne jest<br />
zainstalowanie odpowiedniej koñcówki<br />
w celu powi¹zania go z przewodem<br />
le¿¹cym w wykopie. Kiedy podczas instalowania<br />
ruroci¹gu w rurze os³onowej<br />
stosowana jest metoda przepychania,<br />
pomiêdzy koñcem przewodu ju¿<br />
zainstalowanego w wykopie, a kielichem<br />
przewodu wystaj¹cego z rury<br />
os³onowej pozostaje zawsze pewien<br />
odstêp. Aby dokonaæ powi¹zania, potrzebny<br />
jest odcinek rury o d³ugoœci od-<br />
lina zostanie przeci¹gniêta przez ca³¹<br />
d³ugoœæ kolejnego odcinka przewodu,<br />
odcinki te ³¹czy siê ze sob¹ i powtarza<br />
operacjê przeci¹gania.<br />
powiadaj¹cej odstêpowi miêdzy kielichem<br />
przewodu w rurze os³onowej, a koñcem<br />
bosym przewodu bêd¹cego w wykopie<br />
(lub na odwrót) oraz jedna z³¹czka<br />
dwukielichowa.<br />
Kiedy d³ugoœæ rury os³onowej jest<br />
relatywnie ma³a, a do umiejscowienia<br />
w niej ruroci¹gu zastosowano metodê<br />
wpychania, po³¹czenie z ju¿ istniej¹cym<br />
ruroci¹giem mo¿e byæ ³atwo<br />
zrealizowane, przez kontynuowanie<br />
procesu pchania poza rurê os³onow¹<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
œci¹g usztywniaj¹cy poprzeczka drewniana<br />
90 0<br />
0<br />
90<br />
4.5.<br />
Lina<br />
do specjalnie przygotowanej z³¹czki na<br />
ju¿ zainstalowanym ruroci¹gu. Kiedy<br />
chcemy zastosowaæ w³aœnie tak¹ metodê<br />
po³¹czenia, ruroci¹g ju¿ zainstalowany<br />
powinien znajdowaæ siê<br />
oko³o 30 cm od koñca rury os³onowej.<br />
W ten sposób bêdzie nale¿a³o usun¹æ<br />
tylko krótkie odcinki podk³adek. We<br />
wszystkich przypadkach podk³adki i<br />
œci¹gi usztywniaj¹ce powinny pozostaæ<br />
zarówno wewn¹trz, jak i w pobli¿u<br />
koñców rury os³onowej.<br />
09<br />
CHARAKTERYSTYKA MAT.-TECH.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW
10<br />
WZMOCNIENIE I ZABEZPIECZENIE PRZEWODÓW<br />
4.5.<br />
WZMOCNIENIA I ZABEZPIECZENIA PRZEWODÓW<br />
8.<br />
WYMAGANIA DOTYCZ¥CE WYPE£NIENIA RURY OS£ONOWEJ<br />
Wymagania dotycz¹ce zasypania<br />
przestrzeni w rurze os³onowej, pod i wokó³<br />
ruroci¹gu zale¿¹ œciœle od dokumentacji<br />
budowy lub lokalnych przepisów dotycz¹cych<br />
tego rodzaju instalacji.<br />
Drewniane podk³adki w zasypie powinny<br />
byæ trwa³e, najlepiej z twardego drewna<br />
liœciastego. Trwa³oœæ tych podk³adek<br />
mo¿e zostaæ przed³u¿ona, jeœli przed<br />
zamontowaniem zostan¹ one odpowiednio<br />
zaimpregnowane. Jeœli nie<br />
przewiduje siê wype³nienia rury os³onowej,<br />
to nale¿y zaimpregnowaæ<br />
podk³adki odpowiednimi œrodkami konserwuj¹cymi<br />
do drewna. Praktycznie, je-<br />
Zamkniêcie koñców rury os³onowej<br />
Jeœli koñce rury os³onowej maj¹<br />
byæ zamkniête, to przed zamkniêciem<br />
nale¿y przeprowadziæ próbê szczelnoœci<br />
przewodu.<br />
Sposób wype³nienia rury os³onowej<br />
Kiedy wymagane jest wype³nienie<br />
przestrzeni pierœcieniowej pod i wokó³<br />
zainstalowanego przewodu, to trzy<br />
czwarte wysokoœci tej przestrzeni od<br />
do³u powinno byæ wype³nione piaskiem<br />
lub innym odpowiednim gruntem. Zabezpieczy<br />
to przewód wewnêtrzny<br />
przed poruszaniem siê.<br />
Piasek mo¿e byæ wt³oczony do<br />
wnêtrza rury os³onowej za pomoc¹ wo-<br />
œli zastosowano odpowiednie rozmieszczenie<br />
podk³adek, nie jest konieczne stosowanie<br />
zasypu z piasku lub innego materia³u.<br />
Jeœli jednak spodziewamy siê<br />
wyst¹pienia wody gruntowej, ruroci¹g<br />
musi byæ zabezpieczony przed<br />
wyp³yniêciem.<br />
Zamiast podk³adek z drewna nale-<br />
¿y rozwa¿yæ mo¿liwoœæ zastosowania<br />
p³óz segmentowych z polipropylenu<br />
(lub innego <strong>tworzyw</strong>a sztucznego).<br />
Sposób ich instalowania oraz rozmieszczenie<br />
powinno byæ zgodne z zaleceniami<br />
producenta p³óz. Je¿eli nie<br />
ma niebezpieczeñstwa przemieszcze-<br />
rura os³onowa<br />
dy pod ciœnieniem przy u¿yciu elastycznego<br />
wê¿a. Trzeba jednak zachowaæ<br />
ostro¿noœæ, aby unikn¹æ wt³oczenia<br />
zbyt du¿ej iloœci wody do wnêtrza rury<br />
os³onowej, gdy¿ stworzy to mo¿liwoœæ<br />
wyp³yniêcia ruroci¹gu. Zjawisko<br />
wyp³yniêcia mo¿e równie¿ wyst¹piæ w<br />
przypadku nierównomiernego podparcia<br />
zainstalowanego wewn¹trz ruroci¹gu,<br />
kiedy to system podk³adek nie<br />
nia siê rury (np. na skutek wysokiego<br />
stanu wody), to jako zamkniêcie rury<br />
mo¿na zastosowaæ folie termokurczliwe<br />
na koñcach rury os³onowej lub dostêpne<br />
na rynku specjalne zamkniêcie<br />
gumowe.<br />
W przypadku zastosowania p³óz<br />
<strong>tworzyw</strong>owych zaleca siê, aby na koñcach<br />
odcinka ruroci¹gu przebiegajacego<br />
w rurze os³onowej instalowaæ p³ozy<br />
w postaci podwójnego pierœcienia, a jako<br />
zamkniêcie rury os³onowej zastosowaæ<br />
specjalne pierœcienie samouszczelniaj¹ce<br />
(rys. poni¿ej)<br />
specjalny pierœcieñ<br />
samouszczelniaj¹cy<br />
p³ozy podwójne<br />
na koñcu os³oniêtego<br />
(chronionego) odcinka ruroci¹g chroniony<br />
spe³nia zadania ochrony ruroci¹gu<br />
przed przesuniêciami we wszystkich<br />
kierunkach.<br />
W ¿adnym przypadku nie powinno<br />
u¿ywaæ siê klinów pomiêdzy wierzchem<br />
ruroci¹gu, a wewnêtrzn¹ powierzchni¹<br />
rury os³onowej aby zapobiec<br />
przesuwaniu siê przewodu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
4.6. MONTA¯<br />
STUDZIENEK<br />
PIPELIFE
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
1.<br />
PRACA STUDZIENEK W RÓ¯NYCH WARUNKACH<br />
Konstrukcja studzienek Pipelife<br />
zosta³a zaprojektowana w ten sposób<br />
aby nawet w najtrudniejszych warunkach<br />
zewnêtrznych zawsze zagwarantowaæ<br />
szczelnoϾ systemu oraz brak<br />
mo¿liwoœci uszkodzenia studzienki, a<br />
tym samym kana³u.<br />
Studzienki charakteryzuj¹ siê bardzo<br />
dobr¹ wspó³prac¹ podczas:<br />
• przenoszenia obci¹¿eñ spowodowanych<br />
ruchem drogowym,<br />
• przenoszenia obci¹¿eñ spowodowanych<br />
zmianami temperatury,<br />
• zmiennych warunkach gruntowo-wodnych,<br />
• mo¿liwoœci regulacji w czasie remontu<br />
nawierzchni.<br />
Oferta Pipelife Polska obejmuje<br />
studzienki kanalizacyjne z PP o g³adkiej<br />
rurze wznosz¹cej z PVC, o œrednicach<br />
Dn 200 i 400 mm oraz najnowsz¹<br />
generacjê studzienek typu Pragma ® ,<br />
a mianowicie studzienki kanalizacyjne<br />
o strukturalnej (profilowanej) rurze<br />
wznosz¹cej wykonanej z PP-b, o œrednicach<br />
Dn 400 i 630 mm. Kineta studzienek<br />
wykonana jest z formowanego<br />
wtryskowo PP-b (blokowego kopolimeru<br />
propylenu) o bardzo wysokiej odpor-<br />
noœci na uderzenia, znakomitej odpornoœci<br />
zarówno na niskie, jak i wysokie<br />
temperatury oraz d³ugim okresie<br />
trwa³oœci i du¿ej odpornoœci chemicznej,<br />
co ma szczególne znaczenie w przypadku<br />
œcieków agresywnych. Kineta posiada<br />
równie¿ specjalnie wyprofilowane<br />
dno o spadku 2%, co w po³¹czeniu<br />
z g³adk¹ powierzchni¹ gwarantuje bardzo<br />
dobr¹ charakterystyk¹ hydrauliczn¹.<br />
Studnie kanalizacyjne nowej<br />
generacji dostosowane s¹ do bezpoœredniego<br />
pod³¹czenia zarówno <strong>przewodów</strong><br />
wykonanych z rur g³adkich<br />
PVC, jak i rur polipropylenowych typu<br />
Pragma ® . W nowej generacji studzienek<br />
wprowadzono szereg istotnych<br />
zmian:<br />
• zastosowana rura o œciance<br />
strukturalnej (profilowana z zewn¹trz<br />
i g³adka w œrodku) o wiêkszej<br />
sztywnoœci pierœcieniowej<br />
• wzmocniona rura trzonowa<br />
mog¹ca przenieœæ wiêksze obci¹¿enia<br />
• g³adka œcianka wewnêtrzna<br />
u³atwiaj¹ca czyszczenie oraz inspekcjê<br />
technik¹ video<br />
• nowa rura trzonowa wykonana z<br />
PP-b (kopolimeru blokowego<br />
2. PRZENOSZENIE OBCI¥¯EÑ TERMICZNYCH I DYNAMICZNYCH<br />
Istot¹ konstrukcji teleskopowej jest<br />
zapewnienie, aby naprê¿enia pochodz¹ce<br />
od ruchu drogowego i zmiennych<br />
warunków atmosferycznych nie<br />
przenosi³y siê na kinetê studzienki i aby<br />
równoczeœnie górna powierzchnia<br />
w³azu studzienki w ka¿dej sytuacji by³a<br />
zlicowana z górn¹ powierzchni¹ drogi.<br />
Rozwi¹zania Grupy Pipelife zapewniaj¹<br />
spe³nienie tych wymogów poprzez<br />
odpowiedni sposób zagêszczenia<br />
gruntu wokó³ studzienki i w³aœciwy<br />
monta¿ w³azu w nawierzchni.<br />
Teleskopowa konstrukcja poprzez<br />
odpowiednio wyprofilowany pierœcieñ<br />
uszczelniaj¹cy pozwala na pionowe ruchy<br />
teleskopu zarówno pod obci¹¿eniem<br />
dynamicznym (rys. obok), jak i<br />
przy zmianach temperatury (rys na nastêpnej<br />
stronie).<br />
Przenoszenie obci¹¿eñ dynamicznych.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.6.<br />
propylenu) dziêki czemu uzyskano:<br />
- zdecydowane zmniejszenie<br />
wagi rury<br />
- znacznie wiêksz¹ odpornoœæ<br />
na uderzenia,<br />
- znacznie wiêksz¹ odpornoœæ<br />
na niskie i wysokie temperatury,<br />
- znacznie wiêksz¹ odpornoœæ<br />
chemiczn¹ w porównaniu do<br />
rur PVC,<br />
- zwiekszon¹ kompensacjê naprê¿eñ.<br />
• wyd³u¿ony kielich kinety<br />
• rozszerzaj¹cy siê u góry kielich<br />
dla rury trzonowej zapewniaj¹cy<br />
³atwiejszy jej monta¿<br />
• wewnêtrzny spadek w kierunku<br />
przep³ywu 2%<br />
• ¿ebra usztywniaj¹ce konstrukcjê<br />
dodatkowo porawiaj¹ce warunki<br />
posadowienia i zagêszczenia<br />
gruntu wokó³ kinety.<br />
Jest to mo¿liwe dziêki<br />
specjalnej teleskopowej<br />
konstrukcji studzienki,<br />
stosowanej przez Pipelife.<br />
01<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE
02<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
4.6.<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
Obci¹¿enia zewnêtrzne (np. pochodz¹ce<br />
od ruchu drogowego) przenoszone<br />
s¹ przez odpowiednio skonstruowany<br />
w³az ¿eliwny na podbudowê<br />
drogi i na w³aœciwie zagêszczony<br />
grunt.<br />
Teleskop wykonuje drobne mikroruchy<br />
zgodnie z zachowaniem siê nawierzchni<br />
drogowej.<br />
Bardzo wa¿nym problemem jest<br />
wyeliminowanie si³ poziomych oddzia³ywuj¹cych<br />
na w³az (teleskop) studzienki<br />
kanalizacyjnej. Si³y te powstaj¹<br />
podczas naje¿d¿ania samochodów na<br />
studzienki, a tak¿e podczas hamowania.<br />
Mog¹ one prowadziæ do œciêcia<br />
(pêkniêcia) trzonu studzienki.<br />
Po³¹czenie teleskopowe Pipelife<br />
i odpowiedni kszta³t w³azu pozwala<br />
na skompensowanie oddzia³ywania<br />
tych si³.<br />
• elastyczne po³¹czenie rury trzonowej<br />
z teleskopem.<br />
• zamocowanie rury teleskopowej<br />
w ¿eliwnym zwieñczeniu<br />
Naprê¿enia, jakie w tych warunkach<br />
mog¹ wyst¹piæ, kompensowane<br />
s¹ przez elastyczne przesuniêcie siê<br />
teleskopu w pierœcieniu uszczelniaj¹cym<br />
rury trzonowej. Dziêki temu,<br />
zarówno w rurze trzonowej, jak iwkinecie<br />
nie bêd¹ wystêpowa³y naprê¿enia<br />
niszcz¹ce, a tym samym chroniony<br />
jest ca³y system kanalizacyjny.<br />
Istotna jest te¿ faza odprê¿ania siê<br />
gruntu (drogi) po ustaniu oddzia³ywania<br />
naprê¿eñ. Odpowiednio trwale zamocowany<br />
(zakotwiony) w nawierzchni<br />
drogowej w³az powraca do stanu wyjœciowego,<br />
zgodnie z powrotnym mikroruchem<br />
drogi. Jednoczeœnie wystêpuj¹ce<br />
tu si³y rozci¹gaj¹ce nie powoduj¹<br />
wyci¹gania rury trzonowej z uszczelki<br />
w kinecie, gdy¿ ca³oœæ naprê¿eñ<br />
kompensowana jest poprzez przesuniêcie<br />
siê teleskopu w pierœcieniu<br />
uszczelniaj¹cym.<br />
Tak wiêc g³adka powierzchnia rury<br />
teleskopu oraz mo¿liwoœæ ruchu w pierœcieniu<br />
uszczelniaj¹cym rury zapewniaj¹:<br />
• utrzymanie zlicowania powierzchni<br />
w³azu z nawierzchni¹<br />
drogi;<br />
• zabezpieczenie kana³u przed<br />
wyst¹pieniem naprê¿eñ<br />
niszcz¹cych;<br />
• zabezpieczenie przed ewentualnym<br />
wyci¹gniêciem rury trzonowej<br />
z kinety wskutek ruchów<br />
wzd³u¿nych.<br />
LATO<br />
Praca teleskopu przy zmianach<br />
temperatury.<br />
Na uwagê zas³uguje fakt, ¿e dla<br />
terenów, gdzie wystêpuje niebezpieczeñstwo<br />
bardzo g³êbokiego przemarzania gruntu,<br />
a co za tym idzie, znacznych ruchów<br />
termicznych, Pipelife opracowa³o,<br />
przetestowa³o i stosuje kinety o specjalnie<br />
wyd³u¿onych kielichach<br />
po³¹czeniowych (kineta - rura trzonowa<br />
g³adka PVC lub strukturalna PP-DV).<br />
Pipelife na ¿yczenie Klientów produkuje<br />
i dostarcza równie¿ takie kinety.<br />
Przy prawid³owo przeprowadzonym<br />
monta¿u powinno siê pozostawiæ<br />
w rurze trzonowej odcinek rury teleskopowej<br />
o d³ugoœci minimum 20 cm (rys.<br />
obok).<br />
Tak zamontowany teleskop, gdyby<br />
wyst¹pi³y si³y poziome, ma w ka¿dym<br />
przypadku mo¿liwoœæ ugiêcia siê w po-<br />
³¹czeniu.<br />
Przy monta¿u studzienek w gruntach<br />
ze zwierciad³em wody poni¿ej poziomu<br />
ich instalowania z poprawnie<br />
wykonan¹ obsypk¹ z materia³ów sypkich,statecznoœæ<br />
konstrukcji jest<br />
oczywista.<br />
W gruntach ze zwierciad³em wody<br />
stabilizuj¹cym siê powy¿ej dna studzienki<br />
i poprawnie wykonan¹ obsypk¹<br />
zmniejsza siê si³a tarcia gruntu o pobocznicê<br />
studzienki i roœnie si³a wyporu.<br />
Jednak nawet w tych skrajnych warunkach<br />
wspó³czynnik statecznoœci<br />
konstrukcji jest znacznie wiêkszy od 1,<br />
co zapewnia w³aœciw¹ wspó³pracê studzienki<br />
z gruntem.<br />
ZIMA<br />
d 315 mm<br />
Prawid³owe zamontowanie rury<br />
teleskopowej w rurze trzonowej<br />
studzienki typu Mabo i Pragma �<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
920 mm<br />
min.<br />
200 mm<br />
d 400 mm<br />
15 0
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
Innymi s³owy, nawet w trudnych<br />
warunkach gruntowo-wodnych, si³y<br />
utrzymuj¹ce statecznie studzienkê<br />
w gruncie s¹ wiêksze ni¿ dzia³aj¹cy wypór.<br />
Pipelife wypracowa³o program pozwalaj¹cy<br />
sprawdziæ skutecznoœæ studzienek<br />
nawet w skrajnie trudnych warunkach.<br />
3.<br />
Rura teleskopowa mocowana jest<br />
równie¿ w sposób trwa³y i elastyczny w<br />
obramowaniu ¿eliwnego w³azu. Polega<br />
to na wprasowaniu na gor¹co rury PVC<br />
we wpust w ramie w³azu. W tym miejscu<br />
powstaje z³¹cze, które trwale utrzymuje<br />
rurê teleskopow¹ a jednoczeœnie<br />
pozwala na drobne skoœne mikroruchy<br />
¿eliwnego w³azu.<br />
WSPÓ£PRACA STUDZIENKI Z GRUNTEM<br />
Kilkudziesiêcioletnie stosowanie<br />
studzienek z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> w<br />
bardzo trudnych warunkach gruntowo-wodnych<br />
i klimatycznych Skandynawii<br />
pozwoli³o zebraæ bogaty plon doœwiadczeñ<br />
odnoœnie poprawnej<br />
wspó³pracy z gruntem studzienek produkowanych<br />
w Holdingu Pipelife.<br />
4.<br />
Doœwiadczenia te zosta³y wzbogacone<br />
zarówno o materia³ eksperymentalny,<br />
jak te¿ o <strong>obliczenia</strong> teoretyczne<br />
dotycz¹ce wspó³pracy w ró¿nych warunkach<br />
terenowych. Z obliczeñ tych<br />
wynika, ¿e studzienki s¹ trwale zakotwione<br />
w gruncie, je¿eli spe³ni siê minimum<br />
wymagañ odnoœnie obsypki, jej<br />
RENOWACJA NAWIERZCHNI DROGI<br />
W czasie eksploatacji dróg wystêpuje<br />
koniecznoϾ ich naprawy lub<br />
ca³kowitej wymiany nawierzchni œciernej,<br />
co czêsto wi¹¿e siê z podwy¿szeniem<br />
rzêdnej drogi. Inn¹ sytuacj¹ mo¿e<br />
byæ np. koniecznoœæ wydzielenia z terenu<br />
zielonego (trawnika) drogi dla pieszych<br />
i zwi¹zana z tym koniecznoœæ<br />
wykonywania podbudowy a tym samym<br />
zmiany poziomu w³azu studzienki.<br />
Trzeci¹ mo¿liwoœci¹ jest czêsto<br />
spotykana sytuacja, gdy projektuj¹c<br />
kanalizacjê, nie znamy œciœle rzêdnej<br />
terenu lub zmienia siê ona w trakcie<br />
wykonywania robót. Wszystkie te sytuacje<br />
znacznie utrudniaj¹ monta¿ studzienek<br />
lub zmuszaj¹ wykonawcê do<br />
ich przebudowy.<br />
Studzienki produkcji Pipelife dziêki<br />
zastosowaniu teleskopowego mocowania<br />
w³azu, maj¹ mo¿liwoœæ wielokrotnego<br />
unoszenia, regulowania i dopasowywania<br />
siê do zmieniaj¹cych siê<br />
rzêdnych terenu (drogi).<br />
W opisanych sytuacjach wymagane<br />
jest jedynie przyciêcie rury trzonowej<br />
do ¿¹danej d³ugoœci i pozostawienie<br />
odpowiedniego zapasu d³ugoœci rury<br />
teleskopowej w rurze trzonowej (ok.<br />
30-40 cm) oraz pozostawienie 20 cm<br />
d³ugoœci teleskopu na jego stabilizacjê.<br />
W sytuacji gdy potrzebna jest regulacja<br />
(uniesienie) w³azu, to nale¿y<br />
usun¹æ warstwê utrzymuj¹c¹ w³az w drodze<br />
i podwa¿aj¹c ramê ¿eliwn¹, wysun¹æ<br />
teleskop do wymaganej rzêdnej<br />
(rys. obok).<br />
Regulacja teleskopu za pomoc¹<br />
dŸwigni.<br />
Regulacja teleskopu przy pomocy liny.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.6.<br />
Odpowiednia konstrukcja tego<br />
w³azu dziêki wyprofilowaniu krawêdzi<br />
pod w³aœciwym k¹tem, zapewnia<br />
skompensowanie si³ poziomych tak,<br />
aby si³a wypadkowa na krawêdzi by³a<br />
przenoszona g³ównie jako si³a pionowa.<br />
zagêszczenia oraz sposobu wykonania<br />
wszystkich prac monta¿owych<br />
zgodnie z niniejszym katalogiem i<br />
sztuk¹ in¿yniersk¹.<br />
wci¹garka<br />
lub dŸwignia<br />
LATO<br />
z obu stron<br />
jednoczeœnie<br />
pokrywa<br />
w³azu<br />
poprzeczka<br />
drewniana<br />
nawierzchnia<br />
drogowa<br />
piasek<br />
¿wir<br />
nawierzchnia<br />
drogowa<br />
piasek<br />
¿wir<br />
lina<br />
03<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE
04<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
4.6.<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
5.<br />
MONTA¯ STUDZIENEK MABO<br />
Ze wzglêdu na wysoki stopieñ<br />
unifikacji wyrobów Pipelife, monta¿<br />
ró¿nego typu studzienek produkcji<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o. przebiega<br />
w podobny sposób.<br />
Roboty ziemne<br />
Szerokoœæ wykopu musi byæ wystarczaj¹ca<br />
dla swobodnego wykonania<br />
po³¹czenia rur ze studzienk¹.<br />
Po³¹czenie to wykonuje siê analogicznie<br />
do po³¹czenia bosego koñca i kielicha<br />
rury. Dla systemu studni z rur g³adkich<br />
PVC bêdzie to osadzenie bosego<br />
koñca rury w kielichu kinety (kielichy kinety<br />
posiadaj¹ system uszczelek wargowych)<br />
z jednej strony i osadzenia bosego<br />
koñca wylotu kinety w kielichu rury<br />
PVC z drugiej strony. Podejœcia<br />
boczne przystosowane s¹ do w³¹czenia<br />
bosego koñca rury PVC.<br />
W systemie studni PP dla rur Pragma<br />
® po³¹czenie bêdzie polega³o na<br />
wsuniêciu bosego koñca rury Pragma ®<br />
(z uszczelk¹ osadzon¹ w pierwszym<br />
rowku bosego koñca) w kielich kinety.<br />
Do ka¿dego z systemów studni<br />
(system dla rur PVC, system dla rur<br />
Pragma ® ) mo¿na w³¹czyæ zarówno<br />
PVC jak i PP. Jest to mo¿liwe dziêki<br />
specjalnej konstrukcji kielicha rur Pragma<br />
® i studni do tych rur. Aby po³¹czyæ<br />
dwa ró¿ne systemy nale¿y u¿yæ: adaptora<br />
Pragma ® /PVC lub pierœcienia zatrzaskowego<br />
(patrz rozdzia³ 4.4. "Monta¿<br />
<strong>przewodów</strong> z PP Pragma ® ").<br />
Gruboœæ podsypki pod studzienk¹<br />
powinna byæ taka, jak gruboœæ podsypki<br />
pod ruroci¹giem. Najczêœciej jest to<br />
warstwa o gruboœci 15 cm. Podsypka,<br />
na której ma byæ posadowiona studzienka<br />
mo¿e byæ formowana na dwa<br />
sposoby:<br />
1.Wykop nale¿y pog³êbiæ, a studzienkê<br />
nale¿y posadowiæ na podsypce z<br />
materia³u odk³adanego z wykopu po<br />
odpowiedniej jego selekcji i zagêszczeniu.<br />
2.Przywieziony z zewn¹trz materia³<br />
sypki nale¿y umieœciæ w wykopie i<br />
lekko zagêœciæ.<br />
W³aœciwy materia³ na podsypkê i<br />
wype³nienie wokó³ rury trzonowej studzienki<br />
mo¿e byæ uzyskany przez odpowiedni¹<br />
selekcjê gruntu wydobytego<br />
z wykopu lub dowieziony. Materia³ u¿yty<br />
na obsypkê studzienki (w tym rury<br />
trzonowej) musi byæ taki sam, jak materia³<br />
u¿yty do wykonania obsypki ruroci¹gu.<br />
Materia³ u¿yty do zasypywania wykopu<br />
nie powinien zawieraæ g³azów,<br />
ostrych kamieni, bry³ gliny, kredy lub<br />
zmro¿onej ziemii.<br />
Je¿eli ruroci¹g wymaga wykonania<br />
dodatkowego fundamentu, to taki sam<br />
fundament musi posiadaæ studzienka.<br />
Monta¿ studzienki Pipelife<br />
Zarówno w przypadku ruroci¹gu jak<br />
i studzienki, nale¿y wykonaæ odpowiedni¹<br />
warstwê wyrównawcz¹ na fundamencie.<br />
Szczegó³y wykonania, granulacja<br />
itp. s¹ takie same jak opisano<br />
to przy uk³adaniu ruroci¹gów.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
Monta¿ studzienek - zasady<br />
ogólne<br />
Czynnoœci przy monta¿u studzienek<br />
kanalizacyjnych i drenarskich zale¿¹<br />
od typu studzienki i elementów<br />
sk³adowych konstrukcji studzienki.<br />
Ró¿nice w wykonawstwie zwi¹zane s¹<br />
przede wszystkim z rodzajem zwieñczenia<br />
studzienki przy powierzchni (zakoñczenie<br />
rur¹ teleskopow¹ z w³azem<br />
¿eliwnym czy te¿ pierœcieniem i pokryw¹<br />
betonow¹ lub ¿eliwn¹) oraz roz-<br />
Monta¿ studzienki z w³azem<br />
¿eliwnym bez osadnika<br />
Kompletna studzienka sk³ada siê z<br />
nastêpuj¹cych elementów:<br />
• kinety (w pe³nej gamie œrednic<br />
i dop³ywów bocznych);<br />
• rury trzonowej;<br />
• teleskopu zakoñczonego ¿eliwn¹<br />
pokryw¹, odpowiedni¹ do danego<br />
zastosowania, wg projektu.<br />
Czynnoœci monta¿u:<br />
1. Kinetê posadawia siê sztywno na<br />
w³aœciwie przygotowanej podsypce,<br />
poprzez wciœniêcie tak, aby wype³niæ<br />
puste przestrzenie pod jej dnem. Kinetê<br />
³¹czy siê z ruroci¹gami analogicznie<br />
do ³¹czenia rur. Tak posadowion¹<br />
kinetê zasypuje siê do wysokoœci<br />
ok. 15 cm powy¿ej wlotów kinety.<br />
2. Nastêpnie nale¿y przygotowaæ kinetê<br />
do monta¿u rury trzonowej, któr¹<br />
trzeba najpierw przyci¹æ pi³¹ rêczn¹<br />
lub mechaniczn¹ na potrzebn¹<br />
d³ugoœæ. Rurê trzonow¹ nale¿y przyci¹æ<br />
do takiej d³ugoœci, aby rura teleskopowa<br />
by³a zag³êbiona w rurze<br />
trzonowej na min. 20 cm. Uszczelkê<br />
nale¿y oczyœciæ i posmarowaæ œrodkiem<br />
poœlizgowym. Koñcow¹ czêœæ<br />
rury trzonowej nale¿y przeszlifowaæ<br />
w celu usuniêcia zadziorów. Przed<br />
umieszczeniem rury trzonowej w kinecie,<br />
nale¿y zmierzyæ g³êbokoœæ,<br />
na jakiej rura bêdzie umieszczona<br />
w kinecie (odleg³oœæ pomiêdzy wewnêtrznym<br />
zwê¿eniem kinety a jej<br />
górn¹ krawêdzi¹). Tak zmierzony odcinek<br />
nale¿y zaznaczyæ na rurze pionowej.<br />
Przygotowan¹ rurê trzonow¹<br />
nale¿y rêcznie wcisn¹æ w kinetê do<br />
wczeœniej zaznaczonej g³êbokoœci.<br />
3.Wokó³ kinety i rury trzonowej nale¿y<br />
bardzo starannie wykonaæ obsypkê<br />
i zasypanie wykopu z wymaganym<br />
stopniem zagêszczenia. Warunki<br />
wykonania, materia³, stopieñ zagêszczenia<br />
i u¿ywany sprzêt analogiczne<br />
jak dla ruroci¹gów.<br />
wi¹zaniem czêœci dolnej studzienki,<br />
czy jest to studzienka bez osadnika czy<br />
z osadnikiem. Przy wykonywaniu studzienki<br />
nale¿y uwzglêdniæ szczególne<br />
wymagania projektu odnoœnie poziomów<br />
i rzêdnych wzajemnego osadzania<br />
w studzienkach <strong>przewodów</strong> wlotowych<br />
i wylotowych, oraz ich umieszczenie<br />
w stosunku do dna studzienki.<br />
zasypka 15 cm<br />
³ata<br />
kontrolna<br />
4.Pierœcieñ uszczelniaj¹cy rury teleskopowej<br />
nale¿y oczyœciæ i posmarowaæ<br />
œrodkiem poœlizgowym od œrodka,<br />
w miejscu gdzie przesuwa siê teleskop.<br />
Umieœciæ teleskop w rurze<br />
trzonowej i w³o¿yæ do w³azu pokrywê.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.6.<br />
Poni¿ej podano czynnoœci zwi¹zane<br />
z wykonaniem typowych studzienek<br />
kanalizacyjnych i drenarskich, przy<br />
monta¿u których uwzglêdniono<br />
wszystkie elementy sk³adowe typowych<br />
studzienek. Rozwi¹zania konstrukcyjne<br />
tych studzienek zawarte s¹<br />
w czêœci Katalogu: Asortyment wyrobów<br />
- “Studzienki kanalizacyjne i drenarskie”.<br />
Rys. 1 Rys. 2 Rys. 3<br />
Rys. 4 Rys. 5 Rys. 6<br />
5.Po zamontowaniu rury teleskopowej<br />
nale¿y ustaliæ poziom w³azu ¿eliwnego<br />
za pomoc¹ ³aty niwelacyjnej.<br />
6.Przy zasypywaniu nale¿y zwróciæ<br />
szczególn¹ uwagê na to, aby wype³nienie<br />
wokó³ górnej czêœci studzienki<br />
by³o roz³o¿one równomiernie. Materia³<br />
wype³niaj¹cy powinien byæ bardzo<br />
dobrze zagêszczony, aby umo-<br />
05<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE
06<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
4.6.<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
Monta¿ teleskopu<br />
Przy instalowaniu w³azów studzienek<br />
w drogach, musz¹ byæ zawsze<br />
spe³nione nastêpuj¹ce warunki:<br />
1. Ramy w³azów ¿eliwnych musz¹ byæ<br />
zatopione w asfalcie na g³êbokoœci<br />
min.100 mm (lub osadzone w wylewanej<br />
p³ycie betonowej na d³ugoœci<br />
min. 100 mm - patrz rysunek obok)<br />
2. W pocz¹tkowej fazie robót w³az powinien<br />
byæ wyci¹gniêty (uniesiony)<br />
ponad powierzchniê asfaltu o oko³o<br />
50 mm, aby zapewniæ wystarczaj¹c¹<br />
przestrzeñ do wykonania nastêpnych<br />
robót.<br />
3. Podstawow¹ spraw¹ jest ca³kowite<br />
usuniêcie piasku lub ¿wiru z górnej<br />
czêœci studzienki. Asfalt musi ca³kowicie<br />
przylegaæ do ¿eliwnej ramy<br />
w³azu.<br />
4. W³az powinien byæ osadzony (wciœniêty)<br />
w gor¹cy asfalt, który musi byæ<br />
bardzo dobrze upakowany pod ram¹<br />
w³azu.<br />
5. ¯wir, ewentualnie piasek, musi byæ<br />
bardzo dobrze zagêszczony w obszarze<br />
wokó³ rury.<br />
6.Górna powierzchnia w³azu musi byæ<br />
zlicowana z powierzchni¹ dywanika<br />
asfaltowego, nie poni¿ej i nie powy-<br />
¿ej powierzchni jezdni.<br />
7. Powierzchniê drogi mo¿na walcowaæ<br />
³¹cznie z zainstalowanym<br />
w³azem studzienki.<br />
8.Nale¿y zastosowaæ takie œrodki<br />
ostro¿noœci, aby ¿wir, piasek lub asfalt<br />
nie dostawa³y siê do wnêtrza studzienki<br />
w czasie instalacji.<br />
Studzienki musz¹ byæ<br />
zawsze przygotowane<br />
w taki sposób, aby by³a<br />
mo¿liwoœæ osadzenia w³azu w asfalcie<br />
na minimum 100 mm.<br />
Trzeba zachowaæ ostro¿noœæ<br />
w czasie przemieszczania, instalowania<br />
a szczególnie podczas zasypywania<br />
wykopów, aby nie<br />
uszkodziæ studzienek.<br />
min. 100<br />
250 - 500<br />
min. 100<br />
min. 0,5 %<br />
pierœcieñ<br />
uszczelniaj¹cy<br />
Wszystkie wymiary podano w [mm]<br />
980<br />
160<br />
min. 200<br />
d 315 mm<br />
d 400 mm<br />
powierzchnia asfaltu<br />
min. 100 mm<br />
osadzenia w asfalcie<br />
¿wir ( ew. piasek)<br />
bardzo dobrze zagêszczony<br />
min. 0,5 %<br />
rura teleskopowa<br />
rura trzonowa<br />
podbudowa<br />
nawierzchni<br />
Przyk³adowe osadzenie teleskopu T 50 w nawierzchniach asfaltowych.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
Monta¿ studzienki z w³azem<br />
¿eliwnym i osadnikiem<br />
Studzienka sk³ada siê z:<br />
• rury trzonowej z osadnikiem,<br />
• dna,<br />
• teleskopu zakoñczonego<br />
w³azem ¿eliwnym z pokryw¹.<br />
Czynnoœci przy monta¿u studzienki:<br />
1. Najpierw przygotowuje siê rurê trzonow¹<br />
z osadnikiem. Czêœæ osadow¹<br />
uzyskuje siê poprzez wyciêcie na odpowiedniej<br />
wysokoœci otworów wlotowych<br />
i wylotowych ruroci¹gów<br />
w studzience. Wylot ze studzienki<br />
umiejscawia siê na wysokoœci zale-<br />
¿nej od projektowanej pojemnoœci<br />
osadnika. W standardowych wykonaniach<br />
otwory wylotowe umieszczone<br />
s¹ na wysokoœci 250 mm lub<br />
560 mm nad dnem.<br />
2. W otwory wlotowy i wylotowy nale¿y<br />
w³o¿yæ uszczelkê, w któr¹ wciska siê<br />
odpowiedni króciec (rys. obok). W razie<br />
potrzeby wylot ze studzienki mo-<br />
¿na zasyfonowaæ przy pomocy odpowiedniej<br />
kszta³tki. Do tego celu wykorzystaæ<br />
mo¿na np. dwa ³uki 45 0 (rys.<br />
obok).<br />
3. Przycina siê rurê trzonow¹ do wymaganej<br />
wysokoœci.<br />
4. Zamyka siê dno studzienki pokryw¹.<br />
Rurê trzonow¹ zamkniêt¹ od do³u<br />
dnem i przyciêt¹ do odpowiedniej wysokoœci<br />
nale¿y posadowiæ na sztywno<br />
na w³aœciwie przygotowanej podsypce,<br />
poprzez wciœniêcie tak, aby wype³niæ<br />
puste przestrzenie pod dnem i nastêpnie<br />
wykonuje siê czynnoœci6–9opisane<br />
przy monta¿u studzienki z w³azem<br />
¿eliwnym, bez osadnika, przy uwzglêdnieniu<br />
warunków 1–8dotycz¹cych<br />
"Monta¿u teleskopu".<br />
szczegó³ “a”<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
rura<br />
teleskopowa<br />
zakoñczona<br />
w³azem<br />
uszczelka<br />
Przyk³adowe rozwi¹zanie konstrukcji studzienki z osadnikiem V=70 dm 3<br />
zasyfonowanie<br />
- dwa kolana 45 0<br />
V= 70 dm 3<br />
4.6.<br />
Przyk³adowe rozwi¹zania zasyfonowania wylotów ze studzienek z osadnikiem<br />
“A”<br />
rura<br />
trzonowa<br />
z osadnikiem<br />
pokrywa<br />
(dno)<br />
H = 750 mm<br />
07<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE
08<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
4.6.<br />
MONTA¯ STUDZIENEK PIPELIFE<br />
Monta¿ studzienki z pokryw¹ betonow¹<br />
lub ¿eliwn¹ bez osadnika.<br />
W tym przypadku dolna czêœæ studzienki<br />
wykonywana jest wed³ug zasad<br />
dotycz¹cych studzienek z w³azem<br />
¿eliwnym bez osadnika.<br />
Czynnoœci przy wykonaniu studzienki:<br />
1–6Wyszczególnione w punkcie<br />
"Monta¿ studzienek z w³azem ¿eliwnym<br />
bez osadnika".<br />
W tym przypadku rurê trzonow¹ nale-<br />
¿y przyci¹æ na tak¹ wysokoœæ, aby<br />
pomiêdzy jej górn¹ krawêdzi¹ a spadem<br />
pokrywy betonowej zosta³a<br />
przerwa 50 mm.<br />
7.Na³o¿yæ wybrany (w zale¿noœci<br />
od rodzaju pokrywy) pierœcieñ betonowy<br />
wokó³ rury trzonowej (rys.<br />
obok). W miarê potrzeby wykonaæ<br />
wokó³ betonowego krêgu obsypkê,<br />
odpowiednio zagêœciæ, wyrównaæ<br />
powierzchniê terenu.<br />
8. Po³o¿yæ na odpowiednim pierœcieniu<br />
pokrywê betonow¹ lub ¿eliwn¹.<br />
W podobny sposób wykonuje siê<br />
studzienkê z pokryw¹ betonow¹ z<br />
osadnikiem.<br />
Studzienka drenarska kryta z osadnikiem<br />
lub bez osadnika<br />
Studzienka sk³ada siê z:<br />
• rury trzonowej<br />
• pokrywy<br />
• dna<br />
Czynnoœci przy wykonywaniu studzienki:<br />
1. Przygotowuje siê rurê trzonow¹,<br />
któr¹ nale¿y przyci¹æ do wymaganej<br />
d³ugoœci i wyci¹æ otwory wlotowe<br />
i wylotowy na odpowiednich poziomach,<br />
wymaganych projektem.<br />
2. Ustawiæ rurê trzonow¹ zamkniêt¹<br />
od do³u dnem na przygotowanej podsypce,<br />
dok³adnie doci¹æ, pod³¹czyæ<br />
ruroci¹gi za pomoc¹ uszczelek i króæców.<br />
3. Zamkn¹æ górn¹ krawêdŸ rury trzonowej<br />
pokryw¹. Na pokrywie nale¿y<br />
umieœciæ kawa³ek metalu lub drutu<br />
identyfikacyjnego dla u³atwienia<br />
póŸniejszego odszukiwania studzienki<br />
w terenie za pomoc¹ wykrywacza<br />
metalu.<br />
Studzienka z pierœcieniem betonowym i pokryw¹ a) ¿eliwn¹, b) betonow¹<br />
4. Zasypaæ rêcznie wykop a¿ do wysokoœci<br />
20-25 cm ponad poziom pokrywy.<br />
Przy zasypywaniu nale¿y<br />
zwróciæ uwagê na to, aby wype³nienie<br />
wokó³ studzienki by³o równomiernie<br />
roz³o¿one i dobrze zagêszczone.<br />
Pozosta³y zasyp wykopu nale¿y wykonaæ<br />
³¹cznie z zasypywaniem rowków<br />
drenarskich.<br />
Niezale¿nie od typu instalowanej<br />
studzienki nale¿y zwracaæ uwagê, aby<br />
grunt zasypu nie zawiera³ zmro¿onych<br />
bry³, kamieni ani gruzu o ostrych krawêdziach.<br />
Przyk³ad monta¿u krytej studzienki<br />
drenarskiej<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
4.7. ODBIORY ROBÓT,<br />
PRÓBY SZCZELNOŒCI
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW<br />
1. WARUNKI OGÓLNE ODBIORÓW ROBÓT<br />
Odbiór robót przy budowie ruroci¹gów<br />
z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> nale¿y<br />
prowadziæ w oparciu o normy miarodajne<br />
dla zastosowañ <strong>przewodów</strong> (wodoci¹gowe,<br />
kanalizacyjne, gazowe) oraz<br />
podane w niniejszym katalogu warunki<br />
dotycz¹ce robót ziemnych (podsypki,<br />
obsypki i zasypki ruroci¹gu) oraz monta¿u<br />
<strong>przewodów</strong>.<br />
Ze wzglêdu na specyfikê pracy<br />
ruroci¹gu elastycznego u³o¿onego<br />
w gruncie, w ramach badañ i odbioru<br />
nale¿y uwzglêdniæ:<br />
• wykopy: sprawdzenie zgodnoœci<br />
cech mechanicznych gruntu<br />
rodzimego z przyjêtym w projekcie,<br />
na poziomie obsypki rury,<br />
• pod³o¿e nienoœne: wymiana<br />
gruntu, zakres wzmocnienia,<br />
2.<br />
Niezale¿nie od wymagañ<br />
okreœlonych w normie,<br />
przed przyst¹pieniem do<br />
przeprowadzania próby szczelnoœci,<br />
nale¿y zachowaæ nastêpuj¹ce<br />
warunki:<br />
• ewentualne wymagania Inwestora<br />
zwi¹zane z prób¹ powinny<br />
byæ œciœle okreœlone w projekcie,<br />
• zastosowane do budowy przewodu<br />
materia³y powinny byæ<br />
zgodne z obowi¹zuj¹cymi normami,<br />
• wszystkie z³¹cza powinny byæ odkryte<br />
oraz w pe³ni widoczne i dostêpne,<br />
• odcinek przewodu na ca³ej<br />
d³ugoœci powinien byæ zabezpieczony<br />
przed wszelkimi przemieszczeniami,<br />
• podsypka (warstwa wyrównawcza):<br />
zgodnoœci wymiarów, rodzaj<br />
materia³u i wskaŸnika zagêszczenia,<br />
• obsypka w strefie ruroci¹gu:<br />
zgodnoœæ wymiarów rodzaju<br />
materia³u oraz wskaŸnika zagêszczenia,<br />
• szczelnoœæ przewodu: próby<br />
szczelnoœci,<br />
• zasypka wykopu: materia³,<br />
wskaŸnik zagêszczenia pod<br />
drogami,<br />
• badania na deformacje przekroju<br />
poprzecznego ruroci¹gu<br />
w przypadku <strong>przewodów</strong> kanalizacyjnych.<br />
Badania dotycz¹ce robót nale¿y<br />
przeprowadzaæ zgodnie z postanowieniami<br />
norm [B1, B2, B3, C1]. WskaŸniki<br />
zagêszczenia gruntu powinny byæ po-<br />
PRÓBA SZCZELNOŒCI PRZEWODÓW CIŒNIENIOWYCH Z PVC I PE<br />
Zasady ogólne<br />
Dla sprawdzenia wytrzyma³oœci<br />
rur i szczelnoœci z³¹cz w ruroci¹gu<br />
ciœnieniowym z PVC i PE nale¿y przeprowadziæ<br />
próbê ciœnieniow¹ hydrauliczn¹.<br />
Próbê hydrauliczn¹ nale¿y przeprowadziæ<br />
po u³o¿eniu przewodu i po wykonaniu<br />
warstwy ochronnej.<br />
Wszystkie z³¹cza powinny byæ odkryte<br />
dla mo¿liwoœci sprawdzenia<br />
ewentualnych przecieków.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o. dopuszcza<br />
stosowanie technologii pozwalaj¹cej<br />
na ca³kowite zasypywanie ruroci¹gów<br />
w wykopach, a nastêpnie dokonania<br />
prób szczelnoœci (prób ciœnie-<br />
• dok³adnie wykonana obsypka i<br />
zamocowane z³¹cza,<br />
• wszelkie odga³êzienia od przewodu<br />
powinny byæ zamkniête,<br />
• profil przewodu powinien byæ<br />
wykonany z lekkim nachyleniem<br />
i powinien umo¿liwiaæ jego<br />
odpowietrzenie i odwodnienie,<br />
a urz¹dzenia odpowietrzaj¹ce<br />
powinny byæ zainstalowane<br />
w najwy¿szych punktach<br />
badanego odcinka,<br />
• odcinek poddany próbie mo¿e<br />
mieæ d³ugoœæ oko³o 600 m–dla<br />
wykopów nieumocnionych ze<br />
skarpami,<br />
• próba mo¿e siê odbyæ najwczeœniej<br />
po 48 godzinach po wykonaniu<br />
obsypki.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.7.<br />
twierdzone badaniami laboratoryjnymi,<br />
okreœlanymi metod¹ Proctora [B1].<br />
Zale¿nie od przyjêtej technologii i<br />
organizacji robót w procesie realizacji<br />
budowy maj¹ miejsce odbiory czêœciowe<br />
i odbiory koñcowe [B17].<br />
Odbiory czêœciowe odnosz¹ siê do<br />
poszczególnych etapów robót podlegaj¹cych<br />
zakryciu przed zakoñczeniem<br />
budowy kolejnych odcinków przewodu.<br />
Odbiór koñcowy obejmuje odbiór<br />
przewodu lub jego odcinka przed przekazaniem<br />
go do eksploatacji.<br />
Odbiory, czêœciowy i koñcowy, powinny<br />
byæ dokonywane komisyjnie<br />
przy udziale przedstawicieli Nadzoru<br />
Inwestorskiego, Wykonawcy i U¿ytkownika<br />
i powinny byæ potwierdzone<br />
odpowiednimi protoko³ami.<br />
niowych). Bli¿szych informacji udziela<br />
Dzia³ Techniczny.<br />
Próby szczelnoœci nale¿y wykonywaæ<br />
dla kolejnych odbieranych odcinków<br />
przewodu, jednak¿e na ¿¹danie<br />
Inwestora lub U¿ytkownika, próbê<br />
szczelnoœci nale¿y przeprowadzaæ<br />
równie¿ dla ca³ego przewodu.<br />
Próba szczelnoœci powinna<br />
byæ przeprowadzona<br />
zgodnie z zaleceniami<br />
normy [B14] oraz [C16].<br />
01<br />
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW
02 4.7.<br />
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW<br />
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW<br />
dolna<br />
koñcówka<br />
pompa ciœnieniowa<br />
rêczna lub t³okowa<br />
p³yta oporowa<br />
Naprê¿enia<br />
przenoszone<br />
przez podnoœnik<br />
Podczas wykonywania próby<br />
szczelnoœci nale¿y przestrzegaæ nastêpuj¹cych<br />
zasad ogólnych:<br />
• wykonanie ruroci¹gu powinno<br />
byæ zgodne z instrukcjami podanymi<br />
przez producenta<br />
• odpowietrzenia ruroci¹gu powinny<br />
znajdowaæ siê w jego najwy¿szych<br />
punktach, a podczas<br />
Interpretacja wyników próby<br />
szczelnoœci<br />
Jednym z podstawowych kryteriów<br />
oceny jakoœci wykonywanych prac instalacyjnych<br />
jest tak zwana próba<br />
szczelnoœci. Próba taka powinna byæ<br />
przeprowadzona zgodnie z obowi¹zuj¹cymi<br />
normami. Wymagana procedura<br />
badania szczelnoœci odcinków<br />
przewodu z zastosowaniem próby <strong>hydrauliczne</strong>j<br />
opisana jest w Polskiej Normie<br />
[B14]. Opis wykonania takiej próby<br />
powinien stanowiæ czêœæ projektu, z zachowaniem<br />
warunków ogólnych podanych<br />
powy¿ej.<br />
W celu u³atwienia praktycznego<br />
wykonania zadania, z uwzglêdnieniem<br />
w³aœciwoœci lepkosprê¿ystych ruroci¹gów<br />
wykonanych z <strong>tworzyw</strong> termoplastycznych,<br />
nale¿y kierowaæ siê<br />
wskazówkami podanymi przez firmê<br />
Pipelife.<br />
rura pomiarowa<br />
trójnik z bocznymi<br />
rozporami<br />
zawór odpowietrzaj¹cy<br />
i/lub zawór spustowy<br />
manometr z dok³adn¹<br />
podzia³k¹ (min.0,01MPa)<br />
ko³nierze zdejmowane<br />
przy nape³nianiu<br />
lub zaœlepianiu<br />
po³¹czenie ko³nierzowe<br />
do koñcówek<br />
badanego przewodu<br />
BADANY ODCINEK PRZEWODU<br />
nape³niania powinny byæ otwarte<br />
• badany odcinek przewodu nale-<br />
¿y wype³niaæ wod¹ od najni¿szego<br />
punktu<br />
• prêdkoœæ nape³niana powinna<br />
wynosiæ 7 godzin /km ruroci¹gu,<br />
niezale¿nie od jego œrednicy<br />
• temperatura wody u¿ywanej<br />
przy próbie nie powinna przekraczaæ<br />
20 0 C<br />
Ruroci¹gi wykonane z materia³ów<br />
lepkosprê¿ystych poddane dzia³aniu<br />
sta³ego naprê¿enia, jakim podczas<br />
próby szczelnoœci jest ciœnienie wewnêtrzne,<br />
ulegaj¹ odkszta³ceniu polegaj¹cym<br />
na zwiêkszaniu siê ich œrednicy<br />
i d³ugoœci. Czas trwania takiego odkszta³cenia<br />
równy jest czasowi<br />
dzia³ania naprê¿enia. Mówimy wówczas,<br />
¿e materia³ z jakiego wykonany<br />
jest ruroci¹g ulega pe³zaniu. Pe³zanie<br />
to ma szczególnie du¿e znaczenie w<br />
przypadku rur wykonanych z PE i PP.<br />
Rury z PVC równie¿ ulegaj¹ zjawisku<br />
pe³zania, ale w mniejszym stopniu. Jak<br />
³atwo przewidzieæ, zwiêkszenie wymiarów<br />
poddawanego próbie szczelnoœci<br />
ruroci¹gu w wyniku pe³zania bêdzie powodowa³o<br />
spadek ciœnienia próbnego.<br />
specjalna kszta³tka<br />
z ko³nierzem<br />
i stopk¹<br />
górna<br />
koñcówka<br />
blok oporowy<br />
betonowy<br />
Przyk³adowy schemat instalacji do próby szczelnoœci<br />
• przewód nie powinien byæ<br />
nas³oneczniony, a zim¹ temperatura<br />
jego powierzchni zewnêtrznej<br />
nie mo¿e spaœæ poni¿ej<br />
+1 0 C<br />
• próbê ciœnienia nale¿y przeprowadzaæ<br />
co najmniej 48 godzin<br />
po zasypaniu ruroci¹gu<br />
W zwi¹zku z tym, ¿e wymogi Polskiej<br />
Normy [B14] nie uwzglêdniaj¹ zjawiska<br />
pe³zania ruroci¹gu wykonanego<br />
z <strong>tworzyw</strong> termoplastycznych, firma<br />
Pipelife zaleca stosowanie procedury<br />
badania szczelnoœci opracowanej<br />
z uwzglêdnieniem opisanych wy¿ej<br />
w³aœciwoœci tych materia³ów.<br />
Ogólna zasada wykonywania próby<br />
szczelnoœci polega na wype³nieniu<br />
wod¹ poddawanego próbie odcinka<br />
sieci. Nastêpnie ciœnienie w przewodzie<br />
podnosi siê do okreœlonej warunkami<br />
technicznymi wartoœci, a po<br />
up³ywie wymaganego czasu ustala siê<br />
iloœæ wody, jak¹ ewentualnie nale¿y dopompowaæ,<br />
aby utrzymaæ sta³¹ wartoœæ<br />
wymaganego ciœnienia. W³aœnie<br />
na podstawie tej iloœci wody ustalana<br />
jest szczelnoϾ przewodu.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
ODBIORYROBÓT,PRÓBYSZCZELNOŒCIRUROCI¥GÓW<br />
Przebieg samej próby <strong>hydrauliczne</strong>j<br />
przedstawiono poni¿ej:<br />
stala siê wartoœæ ciœnienia<br />
próbnego PP równ¹ ciœnieniu nominalnemu<br />
PN. Ciœnienie takie<br />
nale¿y utrzymywaæ przez okres<br />
dwóch godzin, a jego ewentualne<br />
niewielkie spadki (w granicach<br />
0, bar) nale¿y rekompensowaæ<br />
poprzez dopompowanie<br />
wody.<br />
Nastêpnie wartoœæ ciœnienia<br />
próbnego PP zwiêksza siê do<br />
wartoœci PP 1,5 PN i utrzymuje<br />
przez okres dwóch godzin z ewentualnym<br />
ponownym dopompowaniem<br />
wody.<br />
Po up³ywie tego czasu wartoœæ<br />
ciœnienia próbnego ponownie<br />
zmniejsza siê do wartoœci ciœnienia<br />
nominalnego, a po up³ywie<br />
jednej godziny sprawdza siê,<br />
czy dla utrzymania tej wartoœci<br />
ciœnienia konieczne jest dopompowanie<br />
wody do przewodu. eœli<br />
tak, to iloϾ dopompowanej<br />
wody nie mo¿e przekroczyæ wartoœci<br />
maksymalnej okreœlonej ze<br />
wzoru:<br />
-w przypadku ruroci¹gów z PVC<br />
-w przypadku ruroci¹gów z P<br />
3.<br />
35 ΔQ [l/km * h]<br />
50<br />
250<br />
450<br />
PRÓBY SZCZELNOŒCI PRZEWODÓW KANALIZACYJNYCH Z PVC, PE I PP Pragma �<br />
Próby szczelnoœci <strong>przewodów</strong> kanalizacyjnych<br />
nale¿y przeprowadzaæ<br />
zgodnie z zaleceniami normy B17 .<br />
Przewody kanalizacyjne nale¿y<br />
poddaæ badaniom w zakresie szczelnoœci<br />
na:<br />
Pr a szczelno ci na eksfil racj<br />
ako pierwsze badanie nale¿y wykonaæ<br />
próbê szczelnoœci na eksfiltracjê:<br />
1. Próbê nale¿y przeprowadziæ odcinkami<br />
o d³ugoœci równej odleg³oœci<br />
miêdzy studzienkami rewizyjnymi.<br />
. Ca³y badany odcinek przewodu powinien<br />
byæ zastabilizowany przez<br />
wykonanie obsypki, a w miejscach<br />
³uków i d³u¿szych odga³êzieñ<br />
czasowo zabezpieczony przed<br />
rozszczelnieniem siê z³¹cz podczas<br />
wykonywania prób szczelnoœci.<br />
3. Producent dopuszcza zakrycie<br />
gruntem (obsypk¹) ca³ych ruroci¹gów<br />
przed wykonaniem<br />
prób szczelnoœci w przypadku<br />
W celu orientacyjnego okreœlenia<br />
wartoœci maksymalnej iloœci dopompowanej<br />
wody mo¿na pos³u¿yæ siê zamieszczonymi<br />
poni¿ej wykresami.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
650<br />
850<br />
1050<br />
1250<br />
1450 d [mm]<br />
a y a na dopu zcza na i o wody<br />
a a o e y wpo powana d a<br />
utrzy ania ta e warto ci ci nienia<br />
no ina nego � a d a<br />
rurociag w P<br />
2 -4<br />
Q = 0,75 d 10 [l / km h]<br />
Δ max dop.<br />
Δ Q max dop. = 0,02 di -1[l / km h]<br />
eksfiltracjê przenikanie wód<br />
lub œcieków z przewodu do<br />
gruntu,<br />
zamontowania rur z uszczelk¹<br />
ewer- ock. zczegó³owych<br />
wytycznych udziela Pipelife.<br />
4. Wszystkie otwory badanego odcinka<br />
powinny byæ dok³adnie zaœlepione<br />
za pomoc¹ balonu gumowego,<br />
korka lub tarczy odpowiednio<br />
uszczelnionych oraz<br />
umocowanych w sposób zabezpieczaj¹cy<br />
z³¹cza przed rozlunieniem<br />
podczas próby.<br />
5. Podczas próby poziom zwierciad³a<br />
wody gruntowej nale¿y obni¿yæ<br />
co najmniej 0,5 m poni¿ej<br />
dna wykopu.<br />
6. Poziom zwierciad³a wody w studzience<br />
wy¿ej po³o¿onej, powinien<br />
mieæ rzêdn¹ ni¿sz¹ o co najmniej<br />
0,5 m w stosunku do rzêd-<br />
i<br />
i<br />
12<br />
11<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
ΔQ [l/km * h]<br />
Q<br />
d -<br />
i<br />
d [mm]<br />
i<br />
50<br />
100<br />
150<br />
200<br />
250<br />
300<br />
350<br />
400<br />
a y a na dopu zcza na i o wody<br />
a a o e y wpo powana d a<br />
utrzy ania ta e warto ci ci nienia<br />
no ina nego � a d a<br />
rurociag w P<br />
gdzie:<br />
- dopuszczalna objêtoœæ wody<br />
[ l/km h];<br />
œrednica wewnêtrzna poddawanego<br />
próbie odcinka ruroci¹gu [mm].<br />
max dop.<br />
4.7.<br />
infiltracjê przenikanie wód<br />
gruntowych do przewodu kanalizacyjnego.<br />
nej terenu przy dolnej studzience.<br />
7. Po nape³nieniu przewodu wod¹ i<br />
osi¹gniêciu w studzience górnej<br />
poziomu zwierciad³a wody na wysokoœci<br />
0,5 m ponad górn¹ krawêdzi¹<br />
otworu wylotowego, nale-<br />
¿y przerwaæ dop³yw wody i tak<br />
ca³kowicie nape³niony odcinek<br />
przewodu pozostawiæ przez 1 godzinê<br />
w celu nale¿ytego odpowietrzenia<br />
i ustabilizowania siê poziomu<br />
wody w studzienkach.<br />
8. Po tym czasie, podczas trwania<br />
próby szczelnoœci, nie powinno<br />
byæ ubytku wody w studzience<br />
górnej. Czas próby wynosi:<br />
30 min dla odcinka przewodu<br />
do 50 m,<br />
60 min dla odcinka przewodu<br />
powy¿ej 50m.<br />
03<br />
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW
04 4.7.<br />
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW<br />
ODBIORY ROBÓT, PRÓBY SZCZELNOŒCI RUROCI¥GÓW<br />
Próba szczelnoœci na infiltracjê<br />
Z³¹cza kielichowe z uszczelnieniem<br />
w postaci uszczelki gumowej<br />
o specjalnej konstrukcji posiadaj¹<br />
dzia³anie dwustronne o jednakowej ja-<br />
Pomiar wielkoœci pocz¹tkowego<br />
ugiêcia rury kanalizacyjnej<br />
W przypadku, gdy g³êbokoœæ przykrycia<br />
uk³adanych rur przekracza3–4m,<br />
wskazane jest sprawdzenie, czy dopuszczalna<br />
wielkoœæ ugiêcia d³ugotrwa³ego<br />
(ostatecznego) nie zostanie<br />
przekroczona.<br />
W tym celu, w ci¹gu 24 godzin po<br />
ca³kowitym zasypaniu wykopu, nale¿y<br />
zmierzyæ rzeczywist¹ wielkoœæ ugiêcia<br />
pocz¹tkowego rury.<br />
Aby wyznaczyæ wartoœæ ugiêcia<br />
pocz¹tkowego nale¿y dokonaæ pomiaru<br />
pionowej œrednicy wewnêtrznej d1<br />
przed wykonaniem zasypania wykopu,<br />
a nastêpnie dokonaæ takiego samego<br />
pomiaru d2 po 24 godzinach od zakoñczenia<br />
zasypania wykopu, kiedy rura<br />
jest ca³kowicie obci¹¿ona. (patrz rys.<br />
poni¿ej). Próbê przeprowadza siê specjalnym<br />
urz¹dzeniem wprowadzanym<br />
4. ODBIÓR SIECI GAZOWEJ<br />
Próbê szczelnoœci dla <strong>przewodów</strong><br />
gazowych nale¿y wykonaæ zgodnie z<br />
wymogami Polskiej Normy [B20],<br />
Zarz¹dzeniem nr 47 [A11] i dodatkowymi<br />
wymogami w³aœciwego terenowo<br />
Okrêgowego Zak³adu Gazownictwa.<br />
Odbiór sieci gazowej powinien odbywaæ<br />
siê zgodnie z wymogami ustawy<br />
[A1] oraz w³aœciwego terenowo Okrêgowego<br />
Zak³adu Gazownictwa. Stosuje<br />
siê nastêpuj¹ce rodzaje odbiorów:<br />
koœci, tj. zabezpieczaj¹ szczelnoœæ<br />
w obu kierunkach zarówno przy eksfiltracji,<br />
jak i infiltracji.<br />
do wnêtrza rury, na odleg³oœæ min.<br />
3,0 m od studzienki rewizyjnej.<br />
Zmiana œrednicy pionowej wyra-<br />
¿ona jako procent œredniej œrednicy rury<br />
nieodkszta³conej, jest wtedy ugiêciem<br />
pocz¹tkowym:<br />
δv<br />
d-d<br />
=<br />
d d-e<br />
n<br />
(( 1 2<br />
n<br />
100 %<br />
Wielkoœæ pocz¹tkowego pionowego<br />
odkszta³cenia rury nie powinna<br />
przekraczaæ 3–4%.<br />
Pomiar ugiêcia rury<br />
a) odbiór trasy przewodu gazowego<br />
(skrzy¿owania i oznakowanie),<br />
b) odbiór elementów przewodu gazowego,<br />
c) odbiór koñcowy przewodu gazowego.<br />
Odbiór trasy przewodu gazowego<br />
nale¿y przeprowadziæ na podstawie<br />
projektu technicznego przez oglêdziny,<br />
wykonanie pomiarów, sprawdzenie<br />
Pozytywna próba szczelnoœci na<br />
eksfiltracjê wskazuje równie¿, ¿e przewód<br />
o uszczelnieniu Sewer-Lock zachowuje<br />
szczelnoœæ na infiltracjê, wobec<br />
czego wykonanie jej mo¿e byæ zaniechane.<br />
gdzie:<br />
dn - œrednica zewnêtrzna rury [mm]<br />
e - gruboœæ œcianki rury [mm]<br />
d1,d2 - œrednice wewnêtrzne rury,<br />
odpowiednio przed zasypaniem<br />
i po zasypaniu wykopu [mm]<br />
zgodnoœci z obowi¹zuj¹cymi normami,<br />
sprawdzenie zaœwiadczeñ o jakoœci<br />
oraz sprawdzenie innych dokumentów<br />
dotycz¹cych badañ.<br />
Odbiór koñcowy przewodu gazowego<br />
nale¿y przeprowadziæ przed oddaniem<br />
przewodu do eksploatacji.<br />
Przy odbiorze nale¿y przedstawiæ i<br />
sprawdziæ dokumentacjê budowy sieci<br />
zgodnie z wymogami Ustawy “Prawo<br />
Budowlane” [A1] oraz dodatkowymi<br />
wymogami w³aœciwego terenowo<br />
Okrêgowego Zak³adu Gazownictwa.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
d<br />
1<br />
e<br />
dn<br />
δ<br />
v<br />
d<br />
2
4.8. TECHNOLOGIA<br />
ROBÓT<br />
DRENARSKICH
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
1.<br />
ZAKRES ZASTOSOWANIA SYSTEMÓW DRENARSKICH PIPELIFE<br />
Systemy drenarskie Pipelife znajduj¹<br />
zastosowanie we wszystkich dziedzinach<br />
gospodarki i budownictwa,<br />
gdzie chodzi o uregulowanie stosunków<br />
wodnych, obni¿enie zwierciad³a<br />
wód gruntowych i odprowadzenie nadmiaru<br />
nap³ywaj¹cych wód.<br />
Systemy drenarskie Pipelife przeznaczone<br />
s¹ do budowy drena¿y poziomych<br />
w ró¿norodnych warunkach<br />
geologicznych i hydrogeologicznych.<br />
Drena¿e poziome nale¿¹ do systemów<br />
najczêœciej stosowanych do odwodnienia<br />
terenów i zabezpieczenia<br />
przed nap³ywem wody we wszystkich<br />
dziedzinach budownictwa l¹dowego<br />
i wodnego, do drenowania terenów<br />
u¿ytkowania rolniczego oraz w in¿ynierii<br />
œrodowiska.<br />
Systemy drenarskie z rur karbowanych<br />
z PVC, ze wzglêdu na charakterystykê<br />
technologiczn¹, wytrzyma³oœæ<br />
i wymiary rur, przeznaczone s¹<br />
do odwadniania u¿ytków rolnych, parków,<br />
zieleñców, terenów sportowych<br />
i rekreacyjnych, poboczy dróg i nasypów<br />
oraz p³ytko posadowionych budynków<br />
i budowli podziemnych.<br />
Systemy drenarskie z PP zalecane<br />
s¹ przy odwodnieniach g³êbiej posadowionych<br />
obiektów in¿ynierii l¹dowej,<br />
budowli podziemnych, obiektów<br />
o nawierzchni utwardzonej, takich jak:<br />
autostrady, drogi, ulice, lotnicze drogi<br />
startowe, parkingi, do budowy drena¿y,<br />
skarp zapór ziemnych i wa³ów opaskowych<br />
oraz w in¿ynierii œrodowiska do<br />
budowy drena¿y wodnych i sk³adowisk<br />
odpadów.<br />
Rury drenarskie perforowane<br />
z PVC i PP stosowane s¹ przede<br />
wszystkim do wykonywania ruroci¹gów<br />
odwadniaj¹cych, s³u¿¹cych do<br />
ods¹czania wody z otaczaj¹cego gruntu<br />
i obni- ¿ania poziomu wody gruntowej.<br />
Rury drenarskie nieperforowane<br />
stosowane s¹ do budowy zbieraczy, ruroci¹gów<br />
zbiorczych, kolektorów i ruroci¹gów<br />
odprowadzaj¹cych wody drena¿owe<br />
do odbiorników. Do tego celu<br />
mog¹ te¿ byæ wykorzystane, w miarê<br />
potrzeb, rury przeznaczone do budowy<br />
grawitacyjnych systemów kanalizacji<br />
zewnêtrznej, a w systemach drenarskich<br />
pompowych, tak¿e rury ciœnieniowe<br />
przeznaczone do budowy sieci wodoci¹gowych.<br />
...do odwodnieñ u¿ytków rolnych,<br />
budynków...<br />
...do odwodnieñ autostrad, dróg, ulic,<br />
pasów startowych...<br />
...do odwodnieñ parków, zieleñców...<br />
...do odwodnieñ obiektów<br />
sportowych...<br />
...do odwodnieñ sk³adowisk odpadów...<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
01<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
02<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Drena¿e poziome s¹ systemami<br />
s³u¿¹cymi do trwa³ego obni¿ania poziomu<br />
wody gruntowej, odprowadzania<br />
nadmiaru wody i utrzymywania lustra<br />
wody na wymaganym poziomie, zale-<br />
¿nym od charakteru i u¿ytkowania odwadnianego<br />
obiektu.<br />
Z uwagi na u¿ytkowanie obiektu<br />
mo¿na wyró¿niæ dwa podstawowe rodzaje<br />
drena¿y:<br />
1.Drena¿e u¿ytków rolnych (gruntów<br />
ornych, u¿ytków zielonych, sadów),<br />
miejskich terenów zielonych, terenów<br />
sportowych o nawierzchni tra-<br />
2.<br />
G£ÊBOKOŒÆ DRENA¯U<br />
G³êbokoœæ drenowania oznacza<br />
g³êbokoœæ uk³adania ruroci¹gów odwadniaj¹cych,<br />
czyli odleg³oœæ od powierzchni<br />
terenu do dna rowka drenarskiego.<br />
W drenowaniu u¿ytków rolnych<br />
g³êbokoœæ s¹czków zale¿y od rodzaju<br />
uprawianych roœlin, w³aœciwoœci i uwarstwienia<br />
profilu glebowego, warunków<br />
zasilania w wodê, spadków i rzeŸby terenu.<br />
Œrednia g³êbokoœæ drenowania<br />
wynosi:<br />
• 80-110 cm – dla gruntów ornych,<br />
warzywniaków, plantacji krzewów<br />
jagodowych, szkó³ek<br />
drzewnych<br />
• 70-90 cm – dla ³¹k i pastwisk<br />
• 110 –150 cm – dla sadów<br />
i chmielników<br />
Dopuszcza siê lokalne zmniejszenie<br />
g³êbokoœci drenowania przy stosowaniu<br />
<strong>sztucznych</strong> spadków, przejœæ<br />
przez obni¿enia terenowe itp. Przykrycie<br />
s¹czków nie mo¿e byæ jednak<br />
mniejsze ni¿ 70 cm (na terenach polderowych<br />
60 cm), ze wzglêdu na mo¿liwoœæ<br />
uszkodzenia ruroci¹gów ciê¿kimi<br />
maszynami w trakcie uprawy lub zbiorów.<br />
3.<br />
wiastej itp., gdzie wymogi odnoœnie<br />
drenowania zwi¹zane s¹ z zapewnieniem<br />
odpowiednich warunków wodnych<br />
w przypowierzchniowej warstwie<br />
gruntu, w strefie korzenienia siê roœlin<br />
i drzew. Drena¿e te zasilane s¹ g³ównie<br />
wod¹ pochodz¹c¹ z opadów atmosferycznych<br />
infiltruj¹cych do gleby.<br />
2. Drena¿e obiektów in¿ynierskich,<br />
gdzie ruroci¹gi i obiekty drena¿u<br />
odwadniaj¹cego po³¹czone s¹ zwykle<br />
w konstrukcyjn¹ ca³oœæ z fundamentami,<br />
pod³o¿em oraz urz¹dzeniami od-<br />
Na obszarach, na których przewidywane<br />
s¹ g³êbokie zabiegi agromelioracyjne<br />
(np. orka z pog³êbieniem),<br />
g³êbokoœci drenowania powinny byæ<br />
odpowiednio zwiêkszone tak, aby<br />
przewy¿sza³y g³êbokoœæ planowanych<br />
zabiegów o 30 – 40 cm.<br />
Maksymalna dopuszczalna g³êbokoœæ<br />
za³o¿enia s¹czków wynika z mo-<br />
¿liwoœci przesuszenia gleby i nie powinna<br />
przekraczaæ:<br />
• 100 cm – na glebach lekkich<br />
• 130 cm – na glebach œrednich<br />
• 150 cm – na glebach ciê¿kich<br />
Przy odwodnieniu obiektów in-<br />
¿ynierskich o g³êbokoœci za³o¿enia ruroci¹gów<br />
drena¿u decyduje g³ównie<br />
wymagane obni¿enie poziomu wody<br />
gruntowej, które ustala siê tak, aby poziom<br />
wzniosu kapilarnego by³ poni¿ej<br />
posadzek czêœci podziemnych budowli.<br />
W praktyce przyjmuje siê, ¿e<br />
zwierciad³o wody gruntowej powinno<br />
uk³adaæ siê poni¿ej posadzek na g³êbokoœci:<br />
• 0,3 – 1,0 m (œrednio 0,5 m)<br />
w gruntach piaszczystych,<br />
• 0,6 – 2,0 m (œrednio 1,0 m)<br />
w gruntach pylastych i glinianych<br />
ROZPLANOWANIE TRAS RUROCI¥GÓW DRENARSKICH<br />
Przy drenowaniu u¿ytków rolnych<br />
rozplanowanie sieci s¹czków zale¿y<br />
od warunków zasilania wod¹ obszaru<br />
odwadnianego, stosunków glebowo<br />
– wodnych, ukszta³towania<br />
powierzchni i sposobów u¿ytkowania.<br />
W zale¿noœci od tych czynników<br />
mo¿e byæ stosowane drenowanie systematyczne,<br />
czêœciowe, lub niesystematyczne.<br />
Rozstawa s¹czków mo¿e byæ<br />
okreœlona na podstawie hydraulicznych<br />
wzorów teoretycznych lub co najczêœciej<br />
ma miejsce na podstawie<br />
sk³adu mechanicznego gleb. Zasady<br />
ustalania rozstawy s¹czków drena¿y<br />
rolniczych podane s¹ w odpowiednich<br />
wytycznych i normach A14, A15, A16,<br />
B22, B24, B25.<br />
wadnianego obiektu i zasilane s¹ wodami<br />
gruntowymi.<br />
Ze wzglêdu na zró¿nicowanie charakteru<br />
drena¿y, zasady projektowania<br />
i budowy systemów drenarskich zawarte<br />
s¹ w wytycznych i normach dotycz¹cych<br />
okreœlonych dziedzin budownictwa.<br />
Z uwagi na szeroki zakres zastosowañ<br />
drena¿y w dalszej czêœci omawiane<br />
bêd¹ tylko ogólne zasady ich projektowania.<br />
Przy wg³êbnym odwodnieniu korpusu<br />
drogi wzniesienie krawêdzi korony<br />
drogi ponad poziom wody gruntowej<br />
powinno byæ wiêksze od:<br />
• 0,9 m w gruntach niewysadzinowych,<br />
• 1,2 m w gruntach w¹tpliwych,<br />
• 1,5 m w gruntach wysadzinowych<br />
Zasiêg wzniosu kapilarnego mo-<br />
¿na zmniejszyæ stosuj¹c odcinaj¹ce<br />
warstwy ¿wirowe.<br />
Na terenach niezabudowanych zajêtych<br />
przez parki, zieleñce itp., g³êbokoœæ<br />
zwierciad³a wody nie powinna<br />
przekraczaæ 1,0 – 1.5 m poni¿ej powierzchni<br />
terenu.<br />
Drena¿e zak³ada siê na g³êbokoœci<br />
wiêkszej ni¿ g³êbokoœæ przemarzania<br />
gruntu, aby woda p³yn¹ca w przewodach<br />
nie zamarz³a.<br />
G³êbokoœæ przemarzania<br />
gruntu w poszczególnych<br />
rejonach kraju mo¿na<br />
ustaliæ wed³ug normy:<br />
PN–81/B–03020 [A14, A15, A16,<br />
B23, B24, B25, C7, C8].<br />
W odwodnieniach budowli<br />
i obiektów in¿ynierskich przebieg<br />
tras drena¿y poziomych narzucany jest<br />
przez granice obiektów i powierzchni<br />
odwadnianych, przebieg odbiorników<br />
wód drena¿owych, itp. Trasy drena¿y<br />
pierœcieniowych uzale¿nione s¹ od obsypu<br />
zewnêtrznego odwadnianych<br />
obiektów. Nale¿y d¹¿yæ do tego, aby<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
trasy ruroci¹gów by³y mo¿liwie proste<br />
i krótkie. W drena¿ach systematycznych<br />
kolektory (zbiorcze) lokalizuje siê<br />
wzd³u¿ ulic, dróg, granic w³asnoœci.<br />
Drena¿e korpusu drogi uk³adane s¹<br />
w osi rowu drogowego, œcieku, pod poboczem<br />
i w pasie dziel¹cym.<br />
Ze wzglêdu na skutecznoœæ drena-<br />
¿u oraz bezpieczeñstwo chronionej budowli,<br />
konieczne jest uk³adanie drenów<br />
w odpowiedniej odleg³oœci od fundamentu.<br />
Odleg³oœæ ta zale¿y od wielu<br />
czynników, z których jednym z najwa-<br />
¿niejszych jest po³o¿enie stropu warstwy<br />
s³abo przepuszczalnej w stosunku<br />
do poziomu posadowienia obiektu.<br />
Je¿eli poziom posadowienia jest na<br />
stropie warstwy nieprzepuszczalnej lub<br />
poni¿ej drena¿ uk³ada siê blisko fundamentu<br />
(w odleg³oœci 0,4 – 0,5 m na<br />
stropie tej warstwy – drena¿ zupe³ny).<br />
4.<br />
Schemat do obliczania odleg³oœci<br />
drenu od budynku<br />
WYMIAROWANIE RUROCI¥GÓW DRENARSKICH<br />
Wymiarowanie drena¿u ma na celu<br />
okreœlenie œrednic ruroci¹gów drenarskich<br />
i kolektorów odprowadzaj¹cych<br />
oraz sprawdzenie granicznych<br />
prêdkoœci, maksymalnych i minimalnych.<br />
Obliczenia <strong>hydrauliczne</strong><br />
przeprowadza siê na podstawie obliczeñ<br />
hydrogeologicznych daj¹cych<br />
wielkoœci dop³ywu wód do drenów.<br />
Metody obliczeñ hydrogeologicznych<br />
oparte s¹ na odpowiednich wzorach<br />
uwzglêdniaj¹cych uk³ad warstw<br />
wodonoœnych, wspó³czynniki filtracji<br />
gruntów, zasilanie wód gruntowych,<br />
itp.. Metody te przekraczaj¹ zakres niniejszego<br />
opracowania.<br />
5.<br />
Je¿eli fundament obiektu i ruroci¹gi<br />
drena¿owe znajduj¹ siê w warstwie<br />
wodonoœnej (drena¿ niezupe³ny),<br />
drena¿ uk³adany jest poni¿ej poziomu<br />
posadowienia, a minimaln¹ odleg³oœæ<br />
osi ruroci¹gu od œciany budynku oblicza<br />
siê ze wzoru:<br />
Drena¿e systematyczne, zasilane<br />
wodami pochodz¹cymi z infiltracji wód<br />
opadowych mo¿na projektowaæ<br />
wed³ug zasad i wzorów stosowanych<br />
przy projektowaniu u¿ytków rolnych.<br />
Obliczenia hydrogeologiczne drena¿y<br />
poziomych innych typów (pierœcieniowe,<br />
liniowe, opaskowe, itp.) mo¿na<br />
znaleŸæ w literaturze fachowej.<br />
Podstaw¹ do doboru œrednicy ruroci¹gu<br />
drenarskiego jest dop³yw do ruroci¹gu<br />
wystêpuj¹cy przy najwy¿szych<br />
obliczeniowych stanach wody gruntowej<br />
(zwykle wiosn¹ i jesieni¹). W celu<br />
okreœlenia minimalnych prêdkoœci wody<br />
w rurze nale¿y przyjmowaæ natê¿e-<br />
ZABEZPIECZENIA RUROCI¥GÓW DRENARSKICH<br />
Woda przep³ywaj¹ca w kierunku<br />
drenów, w wyniku dzia³ania ciœnienia<br />
sp³ywowego przemieszcza drobne<br />
cz¹stki gruntu. Ich transport odbywa<br />
siê poprzez pory gruntu i otwory perforacji<br />
do wnêtrza ruroci¹gów. Wymywanie<br />
cz¹stek przep³ywaj¹c¹ wod¹ (sufozja)<br />
mo¿e prowadziæ do powstawania<br />
kawern i nadmiernego osiadania<br />
gruntu pod³o¿a oraz zamulania ruroci¹gów.<br />
IntensywnoϾ i przebieg zjawisk<br />
sufozyjnych zale¿y od sk³adu granulometrycznego<br />
odwadnianego gruntu,<br />
a zw³aszcza od zawartoœci w gruncie<br />
L= l+<br />
b<br />
+<br />
2<br />
H-h<br />
tg ϕ<br />
frakcji py³owej i wskaŸnika ró¿noziarnistoœci<br />
gruntu (u).<br />
Najbardziej podatne na zjawiska<br />
wymywania cz¹steczek s¹ grunty pylaste<br />
równoziarniste o znacznej zawartoœci<br />
ziaren piasku drobnego i ma³ej zawartoœci<br />
cz¹steczek ilastych. Grunty<br />
φ (0,05 - 0,2 mm) > 50%<br />
φ (< 0,002 mm) < 15%<br />
U= d60
04<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
6.<br />
KRYTERIA DOBORU MATERIA£ÓW FILTRACYJNYCH<br />
W celu zapobie¿enia zjawiskom<br />
sufozyjnym oraz zabezpieczenia ruroci¹gów<br />
przed zamulaniem stosuje<br />
siê wokó³ ruroci¹gów drenarskich<br />
ró¿nego rodzaju obsypki z materia³ów<br />
filtracyjnych o odpowiednio<br />
dobranym uziarnieniu.<br />
Oprócz funkcji filtracyjnej obsypki<br />
drena¿u spe³niaj¹ jeszcze inne funkcje.<br />
Powoduj¹ zmniejszenie oporów<br />
przep³ywu wody w strefie ruroci¹gu<br />
i zwiêkszaj¹ skutecznoœæ dzia³ania<br />
drena¿u, zw³aszcza w gruntach œrednio<br />
i s³abo przepuszczalnych.<br />
Obsypka filtracyjna zapewnia równie¿<br />
odpowiednie posadowienie ruroci¹gu<br />
w celu unikniêcia deformacji<br />
przewodu pod wp³ywem obci¹¿eñ naziomem.<br />
Nale¿y podkreœliæ, ¿e w³aœnie<br />
z tego wzglêdu elastyczne ruroci¹gi<br />
z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong> uk³adane s¹ w<br />
warstwie obsypki piaszczysto – ¿wiro-<br />
Kryteria doboru uziarnienia i przepuszczalnoœci<br />
obsypek filtracyjnych<br />
oparte s¹ na zasadach doboru filtrów<br />
odwrotnych. Zasad¹ stosowania obsypek<br />
jest taki uk³ad warstw, aby uziarnienie<br />
zwiêksza³o siê zaczynaj¹c od<br />
gruntu odwadnianego w kierunku rury.<br />
Jedn¹ z zasad stosowanych przy<br />
doborze uziarnienia materia³u filtru jest<br />
kryterium Terzaghiego, wyra¿one dwoma<br />
warunkami:<br />
Warunek zapewniaj¹cy stabilizacjê<br />
gruntu:<br />
wej. Dlatego te¿ obsypka filtracyjna poni¿ej<br />
i wokó³ ruroci¹gu drenarskiego<br />
musi byæ dobrze zagêszczona.<br />
Stosowane w drena¿ach materia³y<br />
filtracyjne powinny spe³niaæ szereg<br />
podstawowych wymagañ:<br />
• przepuszczalnoœæ materia³u obsypki<br />
powinna byæ wiêksza min.<br />
10 – krotnie ni¿ przepuszczalnoœæ<br />
odwadnianego gruntu;<br />
• wykazywaæ mo¿liwoœæ przenikania<br />
przez filtr drobnych<br />
cz¹stek pod³o¿a, które mog¹<br />
byæ niesione przez wodê, bez<br />
obawy osadzania siê ich wewn¹trz<br />
ruroci¹gów (a gromadz¹ce<br />
siê w filtrze mog¹ powodowaæ<br />
jego kolmatacjê)<br />
• posiadaæ odpowiedni¹ wytrzyma³oœæ<br />
uniemo¿liwiaj¹c¹ odkszta³cenia<br />
przy nacisku gruntem<br />
i pod wp³ywem obci¹¿eñ zewnêtrznych.<br />
Dodatkowe kryteria stosowane przy<br />
doborze obsypki:<br />
oraz dla warstwy filtru stykaj¹cej siê<br />
z rur¹ drena¿ow¹<br />
W drena¿ach rolniczych do wykonywania<br />
zasypów filtracyjnych stosowane<br />
s¹ ró¿nego rodzaju materia³y<br />
mineralne takie jak: piasek, ¿wir,<br />
wierzchnia warstwa gleby (orno-próchniczna),<br />
materia³y organiczne takie jak:<br />
kora drzewna, trociny, torf, paŸdzierze<br />
lniane i konopne, s³oma rzepakowa<br />
oraz w³ókniny i tkaniny z w³ókien syntetycznych<br />
i <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>.<br />
W drena¿ach obiektów budownictwa<br />
ogólnego stosowane s¹ materia³y<br />
ziarniste pochodzenia mineralnego:<br />
piasek, ¿wir, i pospó³ka (po odsianiu<br />
drobnych frakcji) oraz warstwy filtracyjne<br />
z geotekstyliów (a zw³aszcza<br />
geow³ókniny).<br />
7. FILTRY Z MATERIA£ÓW ZIARNISTYCH, PIASZCZYSTO - ¯WIROWYCH<br />
D 15<br />
d<br />
85<br />
≤ 4<br />
Warunek zapewniaj¹cy odpowiedni¹<br />
przepuszczalnoϾ obsypki:<br />
D<br />
d<br />
15<br />
15<br />
≥ 4<br />
D<br />
d<br />
D<br />
d<br />
50<br />
50<br />
60<br />
10<br />
≤<br />
25<br />
≤ 10<br />
D ≥ s<br />
s<br />
( lub D ≥ )<br />
80 85<br />
0,83<br />
D ≥ ϕ<br />
90<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Przy doborze uziarnienia filtrów<br />
piaszczysto – ¿wirowych pomocny<br />
mo¿e byæ wykres opracowany przez<br />
firmê Pipelife, przedstawiony na rysunku<br />
obok.<br />
Niezale¿nie od uprzednio podanych<br />
zasad grunt u¿ywany do obsypki<br />
filtracyjnej powinien spe³niaæ nastêpuj¹ce<br />
wymagania:<br />
• nie powinien zawieraæ cz¹stek<br />
mniejszych od 0,05 mm, a<br />
cz¹stek < 0,1 mm nie wiêcej ni¿<br />
3–5%wagowo,<br />
• wspó³czynnik filtracji obsypki<br />
powinien byæ > 10 m/d.<br />
8.<br />
WARSTWY FILTRACYJNE Z GEOW£ÓKNINY<br />
Przy doborze rodzaju geow³ókniny<br />
na warstwy filtracyjne drena¿y<br />
mo¿na pos³ugiwaæ siê wytycznymi<br />
niemieckimi:<br />
-dla gruntów drobnoziarnistych<br />
(d6050%<br />
(d60/d10 ≤ 15 ).<br />
Mo¿na te¿ stosowaæ kryteria doboru<br />
geow³ókniny zawarte w normie<br />
angielskiej [ D6 ]:<br />
- dla gruntów piaszczystych:<br />
- dla gruntów drobnoziarnistych<br />
o wskaŸniku plastycznoœci lp ni¿ d [%]<br />
05<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
06<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
W celu zagwarantowania odpowiedniej<br />
wytrzyma³oœci nale¿y dobieraæ<br />
geow³ókninê o odpowiedniej klasie<br />
wytrzyma³oœci mechanicznej materia³u.<br />
W tabeli obok przedstawiono schemat,<br />
w którym klasy w³aœciwoœci mechanicznych<br />
filtru odniesiono do rodzaju<br />
drena¿u. Klasy te uwzglêdniaj¹ zarówno<br />
naprê¿enia mechaniczne wystêpuj¹ce<br />
w trakcie budowy, jak i w czasie<br />
eksploatacji.<br />
9.<br />
ROZWI¥ZANIA KONSTRUKCYJNE FILTRÓW<br />
Obsypki filtracyjne dla drena¿y<br />
rolniczych<br />
Ze wzglêdu na przebieg w czasie i<br />
intensywnoœæ przedostawania siê<br />
cz¹stek gleby do ruroci¹gu wyró¿nia<br />
siê cztery stopnie zagro¿enia drenów<br />
zamulaniem [A13, A14, A15, C7, C15].<br />
Sposoby zabezpieczenia ruroci¹gów<br />
drenarskich przed zamulaniem<br />
zale¿¹ od stopnia zagro¿enia.<br />
W glebach, w których wystêpuje<br />
I stopieñ zagro¿enia zamulaniem nale-<br />
¿y stosowaæ filtry trwa³e z takich materia³ów<br />
jak gruby piasek, ¿wir, ¿u¿el,<br />
wierzchnia warstwa orno – próchnicza,<br />
w³ókna syntetyczne i z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>,<br />
w³ókniny i tkaniny z w³ókien syntetycznych<br />
lub z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>.<br />
Niezale¿nie od stosowania zabezpieczeñ<br />
zaleca siê uk³adanie s¹czków<br />
ze spadkiem min. 6‰, a zbieraczy ze<br />
spadkiem zapewniaj¹cym prêdkoœæ<br />
przep³ywu wody 0,35 m/s.<br />
W gruntach o II stopniu zagro¿enia<br />
zamulaniem mo¿na stosowaæ zabezpieczenie<br />
takie jak przy I stopniu, mo-<br />
¿na te¿ stosowaæ materia³y organiczne<br />
takie jak: kora drzewna, torf, paŸdzierze<br />
lniane i konopne, s³oma rzepakowa.<br />
ZASTOSOWANIE KLAS MATERIA£U GEOTEKSTYLIÓW W ZALE¯NOŒCI<br />
OD RODZAJU DRENA¯U PODPOWIERZCHNIOWEGO [ D6 ]<br />
Rodzaj zastosowania<br />
1. Dreny korytkowe o g³êbokoœci:<br />
a) ≤ 1 m<br />
b) ≤ 2 m<br />
c) > 2 m<br />
2. Poziome warstwy drena¿owe<br />
3. Pochy³e warstwy drena¿owe<br />
4. Pionowe warstwy drena¿owe<br />
W warunkach wystêpowania<br />
I stopnia zagro¿enia zamulaniem wymagane<br />
jest, a w warunkach II stopnia<br />
zalecane, stosowanie zabezpieczenia<br />
na ca³ym obwodzie ruroci¹gu (poni¿ej<br />
i ponad ruroci¹giem).<br />
Przyk³ady zabezpieczeñ drenów przed zamuleniem<br />
I stopieñ zagro¿enia:<br />
poni¿ej drenu warstwa w³ókniny;<br />
powy¿ej obsypka z materia³u sypkiego<br />
(¿wiru)<br />
III stopieñ zagro¿enia:<br />
otulina z materia³u organicznego<br />
klasa 1<br />
klasa 2<br />
klasa 5<br />
klasa 3<br />
klasa 3<br />
Numer klasy geotekstyliów<br />
klasy wg klasyfikacji separatorów<br />
geotekstylnych ze wzglêdu<br />
na ich w³aœciwoœci mechaniczne<br />
W gruntach w których wystêpuje<br />
III stopieñ zagro¿enia wskazane jest<br />
stosowanie zabezpieczeñ g³ównie organicznych.<br />
W warunkach IV stopnia zagro¿enia<br />
stosowanie zabezpieczeñ drenów<br />
przed zamulaniem nie jest konieczne.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
W zale¿noœci od warunków lokalnych<br />
i dostêpnoœci materia³ów miejscowych<br />
oraz stopnia mechanizacji robót<br />
drenarskich mog¹ byæ stosowane ró¿ne<br />
materia³y i formy zabezpieczeñ<br />
podane na rysunkach obok.<br />
Niezale¿nie od stopnia zagro¿enia<br />
i zastosowanego sposobu zabezpieczenia<br />
ruroci¹gów przed zamulaniem<br />
zaleca siê stosowanie obsypki o mi¹-<br />
¿szoœci 15-25 cm z warstw orno –<br />
próchniczej (tzw. dekowanie), z wyj¹tkiem<br />
sytuacji gdzie stosuje siê rury<br />
z otulin¹ z w³ókna kokosowego, poniewa¿<br />
przyspiesza to procesy rozk³adu<br />
w³ókien kokosowych.<br />
Dla zabezpieczenia ruroci¹gów<br />
drenarskich przed wytr¹caniem siê<br />
zwi¹zków ¿elaza nale¿y stosowaæ materia³y<br />
organiczne takie jak: kora<br />
drzewna, trociny, s³oma ¿ytnia, warstwa<br />
orno – próchnicza.<br />
Niezale¿nie od stosowania materia³ów<br />
filtracyjnych nale¿y w glebach<br />
za¿elazionych projektowaæ ma³e dzia³y<br />
drenarskie o prostym uk³adzie zbieraczy<br />
oraz krótkich s¹czków (do 100 m,<br />
max 150 m) o spadkach min. 6 0 /00.<br />
Ruroci¹gi drenarskie powinny byæ<br />
uk³adane w okresie wystêpowania najni¿szych<br />
stanów wody gruntowej, a zasypywanie<br />
rowków po³¹czone z wapnowaniem<br />
(1-2 kg/mb).<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
Typowe rozwi¹zania zabezpieczeñ drena¿y rolniczych przed zamulaniem<br />
Filtr piaszczysto – ¿wirowy<br />
Filtr z w³ókna syntetycznego owiniêty<br />
wokó³ rury<br />
Filtr z materia³ów organicznych (np.<br />
trociny)<br />
Filtr z tkaniny syntetycznej owiniêty<br />
wokó³ rury<br />
Przy doborze uziarnienia<br />
filtrów piaszczysto – ¿wirowych<br />
mo¿na pos³ugiwaæ<br />
siê wykresem przedstawionym<br />
w punkcie 7. i kryteriami Terzaghiego.<br />
Firma Pipelife produkuje<br />
rury drenarskie karbowane<br />
z PVC z otulin¹ z<br />
w³ókna kokosowego do stosowania<br />
w warunkach glebowych o II<br />
i III stopniu zagro¿enia zamulaniem.<br />
07<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
08<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
10.<br />
FILTRY DLA DRENA¯Y OBIEKTÓW IN¯YNIERSKICH<br />
W drena¿ach budowlanych stosuje<br />
siê przede wszystkim filtry z materia³ów<br />
mineralnych takich jak: piaski i<br />
¿wiry.<br />
W gruntach grubozianistych wystarczy<br />
na ogó³ jedna warstwa filtru,<br />
natomiast w gruntach drobnoziarnistych<br />
wymagane s¹ dwie lub wiêcej<br />
warstw filtru. W takiej sytuacji kryteria<br />
doboru dla ka¿dej kolejnej warstwy filtru<br />
s¹ takie same jak dla warstwy<br />
pierwszej w stosunku do gruntu odwadniaj¹cego.<br />
Obsypki filtracyjne wykonuje siê na<br />
ca³ym obwodzie rury drenarskiej.<br />
Kszta³t przekroju obsypki powinien byæ<br />
mo¿liwie najprostszy. Minimalne gruboœci<br />
obsypki powinny wynosiæ:<br />
• w gruntach piaszczystych (dobrze<br />
przepuszczalnych) – 15 cm,<br />
• w gruntach piaszczysto – gliniastych<br />
(œrednio – przepuszczalnych)<br />
– 15 – 20 cm,<br />
• w gruntach gliniastych i ilastych<br />
– powy¿ej 20 cm.<br />
W gruntach piaszczystych stosuje<br />
siê zazwyczaj obsypki jednowarstwowe,<br />
a w gruntach pylastych i glinianych<br />
obsypki dwuwarstwowe, o gruboœci<br />
warstw 10 –15 cm.<br />
Na rysunkach obok przedstawiono<br />
przyk³ady rozwi¹zania konstrukcyjnego<br />
filtru jedno i dwuwarstwowego.<br />
Przyk³ad rozwi¹zania konstrukcyjnego<br />
filtru jednowarstwowego<br />
Wykres uziarnienia i konstrukcja<br />
filtru jednowarstwowego<br />
Grunt odwadniany: piasek drobny.<br />
Filtr: ¿wir (dobrany w/g kryterium<br />
Terzaghiego)<br />
S- szerokoϾ szczelin perforacji rury<br />
Zawartoœæ ziarn (cz¹stek) o ∅ < ni¿ d [%]<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
FRAKCJA<br />
i³owa py³owa piaskowa ¿wirowa kam.<br />
0,001<br />
0,002<br />
0,003<br />
0,005<br />
0,008<br />
0,01<br />
0,02<br />
0,03<br />
0,04<br />
0,05<br />
0,08<br />
0,1<br />
Przyk³ad rozwi¹zania konstrukcyjnego<br />
filtru dwuwarstwowego.<br />
Wykres uziarnienia i konstrukcja<br />
filtru dwuwarstwowego<br />
Grunt odwadniany: py³.<br />
Filtr: warstwa I : piasek<br />
Filtr: warstwa II: ¿wir<br />
S - szerokoϾ szczelin perforacji rury<br />
Zawartoœæ ziarn (cz¹stek) o < ni¿ d [%]<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
grunt odwadniany<br />
0,1<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,8<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
6<br />
8<br />
10<br />
Œrednica zastêpcza ziarna (cz¹stki) - d [mm]<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
80<br />
100<br />
FRAKCJA<br />
i³owa py³owa piaskowa ¿wirowa kam.<br />
0,001<br />
0,002<br />
0,003<br />
0,005<br />
0,008<br />
0,01<br />
grunt odwadniany<br />
0,02<br />
0,03<br />
0,04<br />
0,05<br />
0,08<br />
0,1<br />
I warstwa filtru<br />
0,1<br />
0,3<br />
0,4<br />
0,5<br />
0,8<br />
1<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
mat. filtru<br />
15<br />
S<br />
II warstwa filtru<br />
2<br />
3<br />
4<br />
6<br />
8<br />
10<br />
Œrednica zastêpcza ziarna (cz¹stki) - d [mm]<br />
S<br />
dn<br />
15<br />
wymiary [mm]<br />
10 d 10<br />
n<br />
WYMIARY [mm]<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
80<br />
100<br />
15<br />
n<br />
d<br />
15<br />
0<br />
10<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
70<br />
80<br />
90<br />
100<br />
d n<br />
Zawartoœæ ziarn (cz¹stek) o ∅ > ni¿ d [%]<br />
0<br />
10<br />
20<br />
30<br />
40<br />
50<br />
60<br />
70<br />
80<br />
90<br />
100<br />
10<br />
10<br />
Zawartoœæ ziarn (cz¹stek) o > ni¿ d [%]
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Warstwy filtracyjne z geow³ókniny<br />
Geow³ókniny stosowane s¹ najczêœciej<br />
w rozwi¹zaniach drena¿y,<br />
gdzie wymagane s¹ dwie lub wiêcej<br />
warstw filtru. Geow³óknina w tych konstrukcjach<br />
stanowi (lub zastêpuje)<br />
warstwê filtru stykaj¹c¹ siê bezpoœrednio<br />
z gruntem odwadnianym.<br />
Konstrukcje drena¿u z geow³ókniny<br />
mog¹ byæ stosowane w ró¿norodnych<br />
schematach drenarskich. Na rysunku<br />
poni¿ej podano kilka przyk³adów<br />
zastosowañ geotekstyliów w drena-<br />
¿ach podpowierzchniowych.<br />
11.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
Drena¿ “korytowy” Poziomy drena¿ warstwowy<br />
Nachylony drena¿ pasmowy Drena¿ pryzmowy<br />
Oznaczenia na rysunkach:<br />
1. geow³óknina<br />
2. materia³ piaszczysto – ¿wirowo –<br />
kamienny<br />
ZABEZPIECZENIE RUROCI¥GÓW DRENARSKICH PRZED ZARASTANIEM<br />
KORZENIAMI DRZEW I KRZEWÓW<br />
Niebezpieczeñstwo zarastania ruroci¹gów<br />
drenarskich korzeniami<br />
drzew lub krzewów wystêpuje wtedy,<br />
gdy drena¿ zak³adany jest na g³êbokoœci<br />
mniejszej ni¿ 2,5 m.<br />
Najwiêksze zagro¿enie stanowi¹<br />
korzenie drzew i krzewów maj¹cych<br />
du¿e potrzeby wodne, takie jak: wierzba,<br />
topola, jesion, z chwastów: skrzyp<br />
12.<br />
STUDZIENKI DRENARSKIE<br />
Drena¿e rolnicze<br />
W systemach drena¿y rolniczych<br />
stosuje siê studzienki na zbieraczach.<br />
Odpowiedni typ studzienki i jej parametry<br />
dobiera siê dla danego obiektu<br />
uwzglêdniaj¹c przeznaczenie studzienki,<br />
lokalizacjê w terenie, liczbê<br />
pod³¹czonych zbieraczy, ich g³êbokoœci<br />
i œrednice.<br />
Drena¿e obiektów in¿ynierskich.<br />
W systemach drena¿y budowlanych<br />
studzienki s¹ z zasady wykony-<br />
1 2<br />
3<br />
polny i rdest, a tak¿e drzew owocowych<br />
w sadach, wreszcie roœlin g³êboko<br />
korzeni¹cych siê, np. lucerny, koniczyny,<br />
chmielu, buraków cukrowych<br />
i rzepaku. Nara¿one na zarastanie s¹<br />
przede wszystkim zbieracze stale prowadz¹ce<br />
wodê. Z tego wzglêdu powinny<br />
byæ one wykonywane z rur nieperforowanych.<br />
wane z osadnikami jedynie w sytuacjach<br />
gdzie studzienek jest bardzo<br />
du¿o, niektóre z nich mog¹ byæ projektowane<br />
jako przep³ywowe.<br />
Jednak zawsze studzienka ostatnia<br />
w sieci drenarskiej przed odprowadzeniem<br />
kolektora do odbiornika wód<br />
drena¿owych powinna byæ z osadnikiem.<br />
Studzienki drenarskie produkowane<br />
przez Pipelife mog¹ byæ instalowane<br />
we wszystkich systemach<br />
drenarskich i we wszystkich zastosowaniach.<br />
1<br />
3<br />
2<br />
2<br />
3<br />
3<br />
5<br />
3. rura drenarska perforowana z PVC<br />
lub PP<br />
4. podsypka pod ruroci¹giem<br />
5. geosiatka ochronna<br />
W celu zabezpieczenia ruroci¹gów<br />
drenarskich nara¿onych na zarastanie,<br />
stosuje siê obsypkê z ¿u¿la, ze spalania<br />
wêgla kamiennego, b¹dŸ z pieców<br />
hutniczych.<br />
Gruboœæ warstwy ¿u¿la powinna<br />
wynosiæ min. 5 cm poni¿ej rury i 10 cm<br />
ponad rur¹ drenarsk¹.<br />
Opis elementów studzienek<br />
i rozwi¹zania konstrukcyjne<br />
studzienek drenarskich<br />
przedstawione s¹ w katalogu<br />
w Rozdziale pt. “Studzienki<br />
kanalizacyjne i drenarskie Pipelife".<br />
2<br />
1<br />
1<br />
4<br />
09<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
10<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
14.<br />
DRENA¯ BUDYNKU - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
Przy zagro¿eniu podtapianiem<br />
czêœci podziemnych budynku wod¹ zaskórn¹<br />
lub gruntow¹, drena¿ wykonany<br />
wzd³u¿ obrysu budynku zapewni skuteczne<br />
zabezpieczenie.<br />
W zale¿noœci od uziarnienia i przepuszczalnoœci<br />
materia³u pod³o¿a drena¿<br />
budynku mo¿e byæ wykonany<br />
w formie:<br />
- ruroci¹gu drena¿owego pierœcieniowego<br />
z jedn¹ warstw¹ filtru –<br />
w gruntach dobrze przepuszczalnych<br />
piaszczystych (d16>0,074 mm),<br />
- ruroci¹gu drena¿owego, po-<br />
³¹czonego z drena¿em warstwowym<br />
wykonanym z 2 warstw filtru w gruntach<br />
œrednio i s³abo przepuszczalnych,<br />
drobnoziarnistych (d16
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Rozwi¹zania drena¿u budynku<br />
w gruntach s³abo przepuszczalnych<br />
Przedstawione na rysunkach dwa<br />
przekroje drena¿u warstwowego dotycz¹<br />
zabezpieczenia budynku posadowionego<br />
w gruntach drobnoziarnistych<br />
pylastych, gliniastych, w których<br />
drena¿ pierœcieniowy mo¿e nie byæ dostatecznie<br />
skuteczny (lub musi byæ<br />
zak³adany bardzo g³êboko), ze wzglêdu<br />
na du¿¹ wysokoœæ wzniosu kapilarnego.<br />
Drena¿ warstwowy tworzy ci¹g³a<br />
warstwa materia³u filtracyjnego (¿wiru,<br />
piasku grubego, geow³ókniny) oraz ruroci¹gi<br />
drena¿u pierœcieniowego<br />
u³o¿one na spodzie tej warstwy. Drena¿<br />
warstwy wykonuje siê jednoczeœnie<br />
z budow¹ odwadnianego obiektu,<br />
dziêki czemu stanowiæ on mo¿e odwodnienie<br />
wykopu fundamentowego.<br />
W pierwszym rozwi¹zaniu przedstawiono<br />
drena¿ warstwowy wykonany z<br />
warstwy ¿wiru (o uziarnieniu 8 –16 mm) i<br />
geow³ókniny (rys. powy¿ej).<br />
W drugim rozwi¹zaniu drena¿ warstwowy<br />
wykonany jest z 2 warstw mineralnych<br />
– piasku i ¿wiru (rys. obok).<br />
Uziarnienie warstw filtracyjnych musi<br />
byæ w tym przypadku odpowiednio dobrane<br />
(wg kryterium Terzaghiego) do<br />
uziarnienia gruntu odwadnianego<br />
w pod³o¿u budynku.<br />
Wybór rozwi¹zania zale¿y od dostêpnoœci<br />
i kosztów materia³ów filtracyjnych.<br />
15.<br />
Nawierzchnie utwardzone zabezpiecza<br />
siê przed niszcz¹cym dzia-<br />
³aniem wody za pomoc¹:<br />
grunt<br />
rodzimy<br />
zmienna rzêdna<br />
za³o¿enia drenu<br />
grunt<br />
rodzimy<br />
opaska<br />
zasypka wykopu<br />
z gruntu miejscowego<br />
min. 10 cm<br />
warstwa<br />
¿wirowa ( 8-16 mm)<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
Drena¿ warstwowy budynku ze ¿wiru i geow³ókniny w gruntach s³abo<br />
przepuszczalnych<br />
opaska<br />
zasypka wykopu<br />
z gruntu miejscowego<br />
zmienna rzêdna<br />
za³o¿enia drenu<br />
min. 10 cm<br />
5%<br />
Drena¿ warstwowy budynku piaszczysto – ¿wirowy w gruntach s³abo<br />
przepuszczalnych<br />
• odwodnienia powierzchniowego<br />
dla odprowadzenia wód deszczowych<br />
• odwodnienia wg³êbnego pod³o-<br />
¿a gruntowego dla obni¿enia<br />
poziomu wód gruntowych<br />
perforowana rura z pvc<br />
min. 100 mm;i=4-5‰<br />
warstwa<br />
¿wirowa<br />
perforowana rura z pvc<br />
min. 100 mm;i=4-5‰<br />
warstwa ¿wiru<br />
geow³óknina<br />
min klasy 2<br />
warstwa piasku<br />
gr. min. 10-15 cm<br />
drena¿<br />
warstwowy<br />
drena¿<br />
warstwowy<br />
ODWODNIENIA OBIEKTÓW O NAWIERZCHNI UTWARDZONEJ (AUTOSTRADY, DROGI,<br />
LOTNICZE DROGI STARTOWE, ULICE, PARKINGI, ITP.) - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
5%<br />
Firma Pipelife oferuje<br />
kompletne systemy kanalizacji<br />
zewnêtrznej z rur<br />
PVC i PP, które mog¹ byæ stosowane<br />
we wszystkich sieciach odwodnieñ<br />
powierzchniowych.<br />
11<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
12<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Odwodnienie powierzchniowe zapewnia<br />
siê przez nadanie nawierzchni<br />
odpowiednich spadków poprzecznych<br />
i pod³u¿nych i odprowadzenie<br />
sp³ywaj¹cych wód opadowych za pomoc¹<br />
sieci otwartej (rowów odp³ywowych,<br />
œcieków, muld, itp.) lub kanalizacji<br />
deszczowej krytej.<br />
Wszystkie urz¹dzenia s³u¿¹ce do<br />
odwodnienia powierzchniowego<br />
projektuje siê wed³ug zasad przyjêtych<br />
w kanalizacji deszczowej.<br />
Odwodnienie wg³êbne pod³o¿a<br />
nawierzchni<br />
Zabezpieczenie nawierzchni<br />
utwardzonych przed szkodliwym<br />
dzia³aniem wody gruntowej i powstawaniem<br />
wysadzin przedstawiono na<br />
przyk³adzie nawierzchni drogowych.<br />
Wzniesienie krawêdzi korony drogi<br />
ponad poziomem wody gruntowej powinno<br />
wynosiæ:<br />
> 0,9 m w gruntach niewysadzinowych<br />
> 1,2 m w gruntach w¹tpliwych<br />
(ma³owysadzinowych)<br />
> 1,5 m w gruntach wysadzinowych<br />
W sytuacjach gdzie naturalne warunki<br />
topograficzne i hydrogeologiczne<br />
oraz zabiegi typu wzniesienie krawêdzi<br />
drogi nie zapewniaj¹ spe³nienia powy¿szych<br />
warunków, nale¿y:<br />
• obni¿yæ poziom wody gruntowej<br />
lub<br />
• zastosowaæ warstwê ods¹czaj¹c¹<br />
lub warstwê odcinaj¹c¹<br />
(ulepszone pod³o¿e)<br />
Warstwa ods¹czaj¹ca z materia³ów<br />
przepuszczalnych stosowana<br />
jest przede wszystkim w nawodnionych<br />
gruntach wysadzinowych i w¹tpliwych.<br />
Oprócz tego w przypadku mo¿liwoœci<br />
nap³ywu wody podziemnej z<br />
przeciêtnej warstwy wodonoœnej w kierunku<br />
drogi, poni¿ej nawierzchni zaleca<br />
siê stosowanie drena¿u odcinaj¹cego.<br />
W przypadku drogi prowadzonej<br />
w wykopie mo¿e zachodziæ koniecznoœæ<br />
wykonania drena¿u przeciwdzia³aj¹cego<br />
erozji i podmywaniu skarpy.<br />
pas dziel¹cy jezdnia<br />
pas dziel¹cy jezdnia<br />
pas dziel¹cy jezdnia<br />
h<br />
pas awaryjny<br />
pocz¹tkowy poziom<br />
wody gruntowej<br />
rura drenarska<br />
perforowana<br />
z PVC lub PP Pragma<br />
Drena¿ obni¿aj¹cy poziom wody gruntowej w pod³o¿u drogi<br />
pas awaryjny<br />
warstwa ods¹czaj¹ca<br />
Drena¿ pod³u¿ny warstwy ods¹czaj¹cej pod nawierzchni¹ drogi<br />
elemet œciekowy betonowy<br />
pas awaryjny<br />
ekran i³owy<br />
lub geomembrana<br />
Drena¿ odcinaj¹cy dop³yw wody pod nawierzchniê drogi<br />
warstwa<br />
wodoszczelna<br />
skarpa wykopu<br />
grunt<br />
nieprzepuszczalny<br />
ekran i³owy<br />
lub geomembrana<br />
umocnienie<br />
pobocza<br />
Drena¿ odcinaj¹cy skarpy wykopu<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
œciek<br />
obni¿ony poziom<br />
wody gruntowej<br />
pobocze mulda<br />
œciek<br />
®<br />
rura drenarska<br />
perforowana<br />
z PVC lub PP Pragma<br />
warstwa wodonoœna<br />
®<br />
warstwa<br />
nieprzepuszczalna<br />
rura drenarska<br />
perforowana<br />
z PVC lub PP Pragma<br />
warstwa<br />
wodonoœna<br />
®<br />
rura drenarska<br />
perforowana<br />
z PVC lub PP Pragma<br />
®
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Na rysunkach obok przedstawiono<br />
rozwi¹zania stosowane w drena¿ach<br />
drogowych przy wykorzystaniu materia³ów<br />
filtracyjnych naturalnych i <strong>sztucznych</strong>.<br />
Wybór rozwi¹zania w znacznym<br />
stopniu zale¿y od dostêpnoœci<br />
materia³ów mineralnych w s¹siedztwie<br />
budowy.<br />
16.<br />
ODWODNIENIA URZ¥DZEÑ SPORTOWYCH - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
Podstawowym czynnikiem decyduj¹cym<br />
o wartoœci wszelkiego rodzaju<br />
placów sportowych na otwartym powietrzu<br />
s¹ ich nawierzchnie, które powinny<br />
charakteryzowaæ siê ma³¹ wra-<br />
¿liwoœci¹ na zmiany warunków<br />
atmosferycznych (temperatury, wilgotnoœci)<br />
i niezale¿noœci¹ u¿ytkowania od<br />
pogody.<br />
Nawierzchnie sportowe dzielone<br />
s¹ na nastêpuj¹ce grupy:<br />
• nawierzchnie trawiaste<br />
• gruntowe (klepiskowe i mineralne)<br />
• utwardzone (asfaltowe i betonowe)<br />
• elastyczne z <strong>tworzyw</strong> <strong>sztucznych</strong>.<br />
W celu umo¿liwienia u¿ytkowania<br />
terenów sportowych równie¿ w okresach<br />
deszczowych niezbêdne jest, aby<br />
woda pochodz¹ca z opadów atmosferycznych<br />
nie utrzymywa³a siê na ich<br />
powierzchni. Dlatego stosuje siê<br />
przede wszystkim odwodnienie powierzchniowe,<br />
umo¿liwiaj¹ce sp³ywanie<br />
wody po powierzchni boiska oraz<br />
odwodnienie wg³êbne gdy w pod³o¿u<br />
zalegaj¹ warstwy s³aboprzepuszczalne<br />
i nieprzepuszczalne lub gdy wystêpuje<br />
p³ytki poziom wody gruntowej.<br />
Odwodnienie powierzchniowe zapewnia<br />
siê poprzez nadanie powierzchni<br />
boiska odpowiednich spadków<br />
pod³u¿nych i poprzecznych w kierunku<br />
obrze¿a boiska.<br />
Odprowadzenie wody powierzchniowej<br />
odbywa siê przez specjalne studzienki<br />
rozmieszczone co 15 – 25 m na<br />
obrze¿u boiska, przez rynienki, lub te¿<br />
przez rowki odprowadzaj¹ce wype³nione<br />
grubym ¿wirem lub t³uczniem kamiennym.<br />
grunt<br />
zasypu<br />
geow³óknina<br />
kruszywa<br />
kamienne<br />
rura drenarska<br />
perforowana<br />
z PVC lub PP Pragma ®<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
+ -0,0<br />
+0,1<br />
+ -0,0<br />
2<br />
Konstrukcja drogowych drena¿y odwadniaj¹cych<br />
4.8.<br />
Z zastosowaniem geow³ókniny Z obsypk¹ piaszczysto-¿wirow¹<br />
Przyk³ady odprowadzenia wody powierzchniowej z boiska.<br />
1<br />
+0,1<br />
+0,25<br />
+0,1<br />
+0,25<br />
do 1,0%<br />
+0,35<br />
4<br />
Rowek odprowadzaj¹cy wodê<br />
powierzchniow¹ z boiska i bie¿ni<br />
Oznaczenia na rysunkach<br />
1 - ruroci¹g drenarski PVC<br />
(d = 80 – 100 mm),<br />
0,5-1%<br />
1,0 %<br />
+ -0,0<br />
+0,1<br />
+ -0,0<br />
3<br />
grunt zasypu<br />
i³ / glina<br />
darnina odwrócona<br />
lub geomembrana<br />
pocz¹tkowy<br />
poziom wody gruntowej<br />
piasek œrednioziarnisty<br />
piasek gruboziarnisty<br />
obsypka ¿wirowa<br />
rura drenarska<br />
perforowana<br />
z PVC lub PP Pragma<br />
podsypka piaskowa<br />
+ -0,0<br />
+ -0,0<br />
min. 60 cm<br />
1<br />
Studzienka zbiorcza otoczonego<br />
bie¿ni¹ boiska do gier wielkich<br />
2 - rowek zbiorczy wype³niony<br />
otoczakami 50 – 80 mm<br />
3 - odk³ad odwadniaj¹cy<br />
4 - krawê¿nik bie¿ni<br />
®<br />
+ -0,0<br />
+0,25<br />
+0,35<br />
+0,35<br />
+0,25<br />
+ -0,0<br />
3<br />
+ -0,0<br />
+ -0,0<br />
0,5 - 1,0 %<br />
0,5 - 1,0 %<br />
13<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
14<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
17.<br />
ODWODNIENIA PODZIEMNE BOISK SPORTOWYCH - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
Decyzja co do potrzeby zastosowania<br />
drena¿u podziemnego pod³o¿a<br />
boiska zale¿y od wspó³czynnika wodoprzepuszczalnoœci<br />
gruntu pod³o¿a<br />
i poziomu wody gruntowej.<br />
Je¿eli grunt pod³o¿a boiska jest<br />
dobrze przepuszczalny (kf > 0,001<br />
cm/s) i poziom wody gruntowej zalega<br />
na g³êbokoœci > 0,7 m poni¿ej powierzchni<br />
terenu, drena¿ podziemny<br />
nie jest wymagany.<br />
Je¿eli grunt pod³o¿a jest dobrze<br />
przepuszczalny (kf > 0,001 cm/s), ale<br />
poziom wody gruntowej zalega p³ytko,<br />
< 0,7 m poni¿ej powierzchni terenu,<br />
konieczne jest zastosowanie sieci drena¿u<br />
z ruroci¹gów perforowanych o<br />
rozstawie 5,0 – 8,0 m (max 12,0 m)<br />
i g³êbokoœci za³o¿enia 0,7 – 0,8 m<br />
(max. 1,0 m). Rowki drenarskie wype³nia<br />
siê obsypk¹ filtracyjn¹ ze ¿wiru<br />
lub ¿u¿la, a¿ do poziomu warstwy noœnej<br />
boiska. D³ugoœæ ruroci¹gów odwadniaj¹cych<br />
nie powinna przekraczaæ<br />
100 m.<br />
Je¿eli w pod³o¿u zalegaj¹ grunty<br />
s³aboprzepuszczalne (kf < 0,001 cm/s),<br />
wtedy niezale¿nie od po³o¿enia poziomu<br />
wody gruntowej nale¿y stosowaæ<br />
drena¿ warstwowy ca³ej p³yty boiska,<br />
za³o¿ony pod warstw¹ noœn¹. Drena¿<br />
warstwowy sk³ada siê z warstwy filtracyjnej<br />
piaszczysto – ¿wirowej i ruroci¹gów<br />
drenarskich, uk³adanych w<br />
rowkach wype³nionych materia³em filtracyjnym.<br />
Ruroci¹gi wykonywane s¹ w rozstawie<br />
10 – 15 m, przy spadku 0,3 –<br />
1,0%. G³êbokoœæ ruroci¹gu w najwy¿szym<br />
punkcie nie mo¿e byæ mniejsza ni¿<br />
40 –50 cm poni¿ej powierzchni boiska.<br />
Ruroci¹gi odwadniaj¹ce pod³¹czone s¹<br />
do ruroci¹gów zbiorczych.<br />
1 – nawierzchnia boiska,<br />
2 – warstwa filtracyjna,<br />
3 – ruroci¹gi odwadniaj¹ce z PVC,<br />
d65mm,<br />
4 – ¿wir drobny,<br />
5 – t³uczeñ kamienny (40 – 60 mm),<br />
6 – ruroci¹g zbiorczy z PVC<br />
d>100 mm,<br />
7 – krawê¿nik z otworami<br />
do sp³ywu wody,<br />
8 – nawierzchnia bie¿ni.<br />
d60mm<br />
Drena¿ pod³o¿a p³yty boiska<br />
1 – ruroci¹g odwadniaj¹cy z PVC, d >50mm,<br />
2 – kolektor zbiorczy z PVC, d >100mm,<br />
d 100<br />
d65<br />
d65<br />
4<br />
d65<br />
0,5 %<br />
A A<br />
d65<br />
0,5 %<br />
d 160 mm<br />
6 6<br />
d 125 mm<br />
1,5 ‰<br />
d 125 mm<br />
Drena¿ warstwowy p³yty boiska<br />
a – przyk³ady rozplanowania drena¿y<br />
1<br />
d65<br />
3<br />
d 100<br />
1<br />
2<br />
d80<br />
d80<br />
d80<br />
odbiornik wód<br />
d80<br />
d 100 mm<br />
d 125 mm<br />
3 – ruroci¹g drenarski z PVC<br />
odwadniaj¹cy tor i bie¿niê,<br />
4 – studzienka kontrolna<br />
b – przekrój A-A c – przekrój B-B<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
3<br />
2<br />
d80<br />
d80<br />
B<br />
6 6<br />
d 100<br />
A A<br />
1<br />
3<br />
B<br />
d 100<br />
d 100<br />
4<br />
1<br />
d 100 mm<br />
d80<br />
0,5 %<br />
d80<br />
4<br />
d80<br />
5<br />
6<br />
7<br />
d80<br />
0,5 %<br />
A A<br />
d80<br />
2<br />
d 100 d 100<br />
B<br />
8<br />
B
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
18.<br />
DRENA¯E SK£ADOWISK ODPADÓW - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
Wysypiska odpadów komunalnych<br />
i przemys³owych s¹ obiektami uci¹¿liwymi<br />
dla œrodowiska. Szczególnie<br />
istotna jest ochrona gruntów i wód podziemnych<br />
w rejonie sk³adowisk ze<br />
wzglêdu na migracjê zanieczyszczeñ<br />
na znaczne odleg³oœci oraz bardzo d³ugi<br />
czas zagro¿enia nawet po zakoñczeniu<br />
eksploatacji obiektu. Wody opadowe<br />
przesi¹kaj¹c przez sk³adowane odpady<br />
ulegaj¹ zanieczyszczeniu tworz¹c tzw.<br />
odcieki. Odcieki charakteryzuj¹ siê wysok¹<br />
koncentracj¹ i du¿ym zró¿nicowaniem<br />
substancji szkodliwych (w tym<br />
metali ciê¿kich), zale¿nie od rodzaju<br />
odpadów i czasu ich sk³adowania.<br />
Sk³adowaniu odpadów towarzysz¹ ró¿norodne<br />
procesy fizyczne, chemiczne<br />
oraz biologiczne, w konsekwencji których<br />
dochodzi do wytworzenia wielu<br />
szkodliwych substancji zarówno w postaci<br />
p³ynnej jak i gazowej.<br />
Do najwa¿niejszych zagadnieñ przy<br />
projektowaniu, wykonawstwie i eksploatacji<br />
sk³adowiska nale¿¹:<br />
- uszczelnienie sk³adowiska,<br />
- odprowadzenie i neutralizacja<br />
odcieków i gazów ze sk³adowiska.<br />
Drena¿e wodne sk³adowisk odpadów<br />
Zadaniem drena¿y wodnych na<br />
sk³adowiskach odpadów jest:<br />
• zebranie i odprowadzenie wód<br />
opadowych infiltruj¹cych przez<br />
sk³adowisko w trakcie eksploatacji<br />
i po zamkniêciu,<br />
• usuniêcie wód wysiêkowych i opadowych<br />
sp³ywaj¹cych po skarpach<br />
sk³adowiska,<br />
• ograniczenie iloœci wody i czasu jej<br />
obecnoœci w sk³adowisku,<br />
• zapobieganie gromadzeniu siê<br />
wód infiltracyjnych na uszczelnieniu<br />
podstawy sk³adowiska.<br />
W zale¿noœci od lokalizacji w sk³adowisku<br />
odpadów wyró¿nia siê nastêpuj¹ce<br />
rodzaje drena¿y wodnych:<br />
• drena¿ w uszczelnieniu podstawy<br />
(dna) i skarp sk³adowiska,<br />
W³aœciwe uszczelnianie miejsca<br />
sk³adowania odpadów mo¿e zabezpieczyæ<br />
lub przynajmniej zminimalizowaæ<br />
ska¿enie gruntu oraz wód gruntowych.<br />
Uzyskuje siê to przez wykonanie wielowarstwowego<br />
uszczelnienia wysypiska.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
Drena¿e wodne i gazowe w<br />
sk³adowiskach odpadów s¹ istotnymi<br />
elementami konstrukcyjnymi decyduj¹cymi<br />
o poprawnym funkcjonowaniu<br />
sk³adowiska zarówno w trakcie jego<br />
eksploatacji, jak te¿ po ca³kowitym<br />
zamkniêciu.<br />
a - typowych odpadów komunalnych b – odpadów niebezpiecznych;<br />
Oznaczenia na rysunkach:<br />
Uszczelnienie i drena¿ podstawy sk³adowiska<br />
odpady<br />
7<br />
1 – pod³o¿e<br />
2 – mineralne warstwy uszczelniaj¹ce,<br />
3 – geomembrana,<br />
4 – geow³óknina,<br />
• drena¿ w uszczelnieniu powierzchni<br />
sk³adowiska,<br />
• drena¿ opaskowy wokó³ sk³adowiska<br />
• drena¿ w uszczelnieniu poœrednim.<br />
Wszystkie typy drena¿y wodnych<br />
na sk³adowiskach odpadów<br />
mog¹ byæ wykonane z rur z PP produkowanych<br />
przez Pipelife.<br />
Wymienione rodzaje drena¿y wodnych<br />
sk³adaj¹ siê z odpowiednio wykonanych<br />
i po³¹czonych w zamkniêty system:<br />
• warstwy filtracyjnej (mineralnej<br />
lub sztucznej),<br />
• warstwy drena¿owej (mineralnej<br />
lub sztucznej),<br />
• ruroci¹gów drena¿owych z rur<br />
perforowanych,<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
oko³o 145 cm<br />
40 35 25 45<br />
odpady<br />
5 – warstwa drena¿owa<br />
(d = 16 – 32 mm),<br />
6 – warstwa filtracyjna<br />
(d=8–16mm),<br />
7 – ruroci¹g odwadniaj¹cy<br />
zPP<br />
7<br />
• kolektorów zbiorczych,<br />
• studzienek kontrolnych.<br />
Warstwy drena¿owe (filtracyjne)<br />
mog¹ byæ wykonane ze ¿wiru o odpowiednim<br />
uziarnieniu i/lub z geosyntetyków.<br />
W celu odwodnienia sk³adowisko<br />
dzieli siê na poletka o wymiarach: szerokoœæ<br />
< 30 m, d³ugoœæ 100 – 200 m.<br />
Powierzchnia poletka jest formowana<br />
ze spadkiem poprzecznym 3 –5 %. W zale¿noœci<br />
od warunków lokalnych stosuje<br />
siê jedno lub dwustronne spadki warstwy<br />
uszczelniaj¹cej w celu zapewnienia grawitacyjnego<br />
sp³ywu odcieków do sieci ruroci¹gów.<br />
7<br />
4<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
4<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
15<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
16<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
Mineralna warstwa drena¿owa<br />
przylegaj¹ca do ruroci¹gu musi<br />
spe³niaæ nastêpuj¹ce wymagania:<br />
• gruboœæ warstwy > 0,3 m,<br />
• zalecane uziarnienie 16 –32 mm<br />
(ziarna otoczone, bez ostrych<br />
krawêdzi i przep³ukane – bez<br />
drobnych cz¹steczek),<br />
• wspó³czynnik wodoprzepuszczalnoœci<br />
k10>10 -2 cm/s,<br />
• minimalny spadek warstwy 3%,<br />
• zawartoœæ wêglanu wapnia<br />
(CaCO3) < 20% wagowo.<br />
Mineralna warstwa filtracyjna<br />
uk³adana na warstwie drena¿owej wykonywana<br />
jest z materia³u o uziarnieniu<br />
8 – 16 mm. Uziarnienie tych warstw<br />
musi byæ tak dobrane, aby spe³nione<br />
by³y warunki:<br />
1. Warunek zapewniaj¹cy odpowiednie<br />
w³aœciwoœci filtracyjne:<br />
2. Warunek zapewniaj¹cy odpowiedni¹<br />
przepuszczalnoϾ:<br />
3. Dodatkowo - wskaŸnik strukturalny:<br />
W przypadku gdy na warstwie filtracyjnej<br />
uk³adana jest powierzchniowa<br />
warstwa gruntu (np. w powierzchniowym<br />
drena¿u wodnym), powy¿sze warunki<br />
musz¹ byæ spe³nione pomiêdzy<br />
uziarnieniem warstwy filtracyjnej i warstwy<br />
gruntu odwadnianego.<br />
Warstwy drena¿owe i filtracyjne<br />
wykonywane z geosyntetyków musz¹<br />
spe³niaæ nastêpuj¹ce wymagania:<br />
• zdolnoœæ filtracyjna taka jak materia³ów<br />
mineralnych,<br />
• odpornoœæ na œciskanie,<br />
Odwodnienie pod³o¿a sk³adowiska<br />
W przypadku budowy sk³adowiska<br />
na pod³o¿u gdzie okresowo lustro wody<br />
gruntowej mo¿e podnosiæ siê powy¿ej<br />
poziomu dna sk³adowiska lub gdy poziom<br />
wód gruntowych wystêpuje na<br />
g³êbokoœci mniejszej ni¿ 1,0 m poni¿ej<br />
projektowanego dna sk³adowiska, nie-<br />
Drena¿ w uszczelnieniu podstawy sk³adowiska<br />
Ruroci¹gi drenarskie wykonywane s¹ z<br />
rur perforowanych o œrednicy min. 200 mm,<br />
uk³adanych ze spadkiem1–2%.<br />
1 – ruroci¹g drena¿owy,<br />
2 – studzienka kontrolna,<br />
3 – przewody pionowe do czyszczenia<br />
ruroci¹gów<br />
warstwa drena¿owa<br />
D15 w-wy drena¿owej<br />
d w-wy filtracyjnej<br />
85<br />
D15 w-wy drena¿owej<br />
d w-wy filtracyjnej<br />
15<br />
1<br />
D50 w-wy drena¿owej<br />
d15 w-wy filtracyjnej<br />
≤ 4-5<br />
≥ 4-5<br />
≤ 25<br />
dop³yw<br />
h max<br />
• dobra elastycznoœæ w przypadku<br />
zwiêkszonych deformacji<br />
uk³adu warstw uszczelnienia,<br />
• odpornoœæ chemiczna na procesy<br />
“starzenia siê” oraz odpornoœæ<br />
na zatykanie mechaniczne,<br />
chemiczne i biologiczne.<br />
Ruroci¹gi drenarskie i kolektory<br />
musz¹ spe³niaæ nastêpuj¹ce wymagania:<br />
• byæ odporne na podwy¿szon¹<br />
temperaturê (do 40 0 C)ioddzia³ywanie<br />
ró¿norodnych<br />
zbêdne jest wykonanie systemu drena-<br />
¿u ujmuj¹cego wody gruntowe. Zadaniem<br />
takiego drena¿u jest utrzymywanie<br />
poziomu wody gruntowej na wymaganym<br />
poziomie i niedopuszczenie do<br />
uszkodzenia uszczelnienia dna sk³adowiska<br />
przez parcie wody od do³u.<br />
Dodatkowym zadaniem takiego<br />
drena¿u jest wytworzenie leja depresji<br />
zwi¹zków chemicznych zawartych<br />
w odciekach,<br />
• posiadaæ odpornoœæ na deformacje<br />
wynikaj¹ce z nadmiernego<br />
osiadania pod³o¿a lub sk³adowanych<br />
odpadów,<br />
• mieæ elastyczne i szczelne<br />
po³¹czenia poszczególnych odcinków<br />
rur oraz po³¹czenie ze<br />
studzienkami.<br />
Wymagania te spe³niaj¹ systemy<br />
drena¿owe z rur z PP produkcji<br />
Pipelife.<br />
o zasiêgu lokalnym, stanowi¹cego dodatkowe<br />
zabezpieczenie przed ewentualnym<br />
przenikaniem odcieków do<br />
wód gruntowych.<br />
Do budowy drena¿u odwadniaj¹cego<br />
pod³o¿e sk³adowiska mog¹<br />
byæ stosowane rury z PP.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
2%<br />
uszczelnienie mineralne {i³}<br />
rozstaw rur drena¿owych<br />
1<br />
2%<br />
2<br />
3<br />
warstwa filtracyjna<br />
2%<br />
geomembrana
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
19.<br />
WYKONYWANIE SYSTEMÓW DRENARSKICH OBIEKTÓW IN¯YNIERSKICH<br />
(BUDYNKI, AUTOSTRADY, SK£ADOWISKA, ITP.) - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
Wykonanie drena¿u budowlanego<br />
wi¹¿e siê z koniecznoœci¹ zabezpieczenia<br />
gruntu w strefie ruroci¹gu przed<br />
wymywaniem cz¹stek gruntu<br />
przep³ywaj¹c¹ wod¹ (sufozja), co<br />
mo¿e prowadziæ do powstawania kawern<br />
i nadmiernego osiadania gruntu<br />
pod³o¿a.<br />
W celu zapobie¿enia zjawiskom<br />
sufozyjnym oraz zabezpieczenia ruroci¹gów<br />
przed zamulaniem stosuje siê<br />
wokó³ ruroci¹gów drenarskich ró¿nego<br />
rodzaju obsypki i filtry odwrotne o odpowiednio<br />
dobranym uziarnieniu i kszta³tach<br />
dostosowanych do obrysu podziemnego<br />
ochranianego obiektu.<br />
Obsypka filtracyjna musi równie¿<br />
zapewniæ odpowiednie posadowienie<br />
20.<br />
DRENOWANIE U¯YTKÓW ROLNYCH - PRZYK£ADY ROZWI¥ZAÑ<br />
Roboty drenarskie, ze wzglêdu na<br />
specyfikê warunków i ich wykonywanie<br />
zaliczane s¹ do trudnych i uci¹¿liwych.<br />
Prace wykonywane s¹ w zmiennych<br />
warunkach glebowo-wodnych, klimatycznych,<br />
gospodarczych i w³asnoœciowych.<br />
Prace melioracyjne nale¿y prowadziæ<br />
zgodnie z obowi¹zuj¹cymi normami<br />
oraz wytycznymi (A14, A15, A16,<br />
B24, C13, C14, C15, E14).<br />
Okresy wykonywania prac drenarskich<br />
powinny byæ dostosowane do<br />
przebiegu prac polowych w uzgodnieniu<br />
z zainteresowanymi w³aœcicielami i u¿ytkownikami<br />
meliorowanych gruntów.<br />
Najodpowiedniejsz¹ por¹ na wykonywanie<br />
drenowañ jest wczesna wiosna,<br />
koniec lata i jesieñ. Sezon robót<br />
drenarskich praktycznie trwa 100-120<br />
dni w roku.<br />
ruroci¹gu w celu unikniêcia deformacji<br />
przewodu pod wp³ywem obci¹¿eñ naziomem.<br />
Z powy¿szych wzglêdów obsypki<br />
filtracyjne i drena¿e odwrotne wokó³<br />
ruroci¹gów odwadniaj¹cych musz¹<br />
byæ wykonywane szczególnie starannie,<br />
z materia³ów o odpowiednim uziarnieniu<br />
dostosowanym do odwadnianego<br />
gruntu i dobrze zagêszczonych.<br />
Przy wykonywaniu elementów sieci<br />
drena¿u z rur perforowanych z PCV i<br />
PP o podwójnej œciance nale¿y stosowaæ<br />
zasady dotycz¹ce wykonywania<br />
ruroci¹gów bezciœnieniowych (kanalizacyjnych)<br />
z PCV i PP.<br />
Odbiorniki<br />
Prace na meliorowanym obiekcie<br />
rozpoczyna siê od zabezpieczenia swobodnego<br />
odprowadzania wody z terenu<br />
robót. W pierwszej kolejnoœci wykonuje<br />
siê dobiorniki wód z sieci drenarskiej.<br />
Wykopy rowów odp³ywowych powinny<br />
byæ wykonane z wyprzedzeniem<br />
w stosunku do rowków zbieraczy i s¹czków.<br />
Je¿eli roboty drenarskie rozpoczyna<br />
siê na wiosnê, zaleca siê wykonanie<br />
odp³y- wów w roku poprzedzaj¹cym<br />
wprowadzenie maszyn drenarskich.<br />
Wstêpne obni¿enie poziomu wody gruntowej<br />
rowami przyczyni siê do zapewnienia<br />
korzystniejszego uwilgotnienia gruntu<br />
przy wykonywaniu ruroci¹gów drenarskich.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
Dotyczy to:<br />
• stabilizacji ruroci¹gów odwadniaj¹cych<br />
i kolektorów (Rozdz.<br />
3.2. "Roboty ziemne")<br />
• obliczeñ statyczno-wytrzyma³oœciowych<br />
ruroci¹gów odwadniaj¹cych<br />
i kolektorów<br />
(Rozdz. 2.2.)<br />
• technologii robót ziemnych –<br />
wykonywanie wykopów, przygototwywanie<br />
pod³o¿a, wykonywanie<br />
obsypki i zasypywanie ruroci¹gu<br />
(Rozdz. 3.2.)<br />
• monta¿ studzienek drenarskich<br />
(Rozdz. 4.8.)<br />
Zbieracze i s¹czki<br />
Przed przyst¹pieniem do kopania<br />
rowków drenarskich nale¿y w terenie<br />
wytyczyæ i zestabilizowaæ uk³ady zbieraczy<br />
i s¹czków oraz ich g³êbokoœci i spadki.<br />
Proces technologiczny wykonania<br />
zbieraczy i s¹czków sk³ada siê z nastêpuj¹cych<br />
czynnoœci:<br />
• wytyczenie i oznakowanie palikami<br />
sieci drenarskiej,<br />
• wyznaczenie pocz¹tków s¹czków<br />
wzd³u¿ zbieraczy i wytyczenie<br />
ich kierunków,<br />
• niwelacja wytyczonych linii<br />
wzd³u¿ których przebiegaæ bêd¹<br />
zbieracze i wykonanie profili roboczych,<br />
• wykonanie przekrojów roboczych<br />
zbieraczy,<br />
• u³o¿enie ruroci¹gów,<br />
• zasypanie ruroci¹gów.<br />
17<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
18<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
21.<br />
WYKONANIE RUROCI¥GÓW DRENARSKICH<br />
Skutecznoœæ dzia³ania i trwa³oœci<br />
sieci drenarskiej zale¿y miêdzy innymi<br />
od wilgotnoœci gleby w czasie prowadzenia<br />
prac i starannoœci wykonania<br />
robót.<br />
W celu zapewnienia niezawodnoœci<br />
dzia³ania systemu drenarskiego powinny<br />
byæ spe³nione odpowiednie wymogi<br />
dotycz¹ce wykonawstwa. Ze<br />
wzglêdu na niszczenie struktury i zagêszczenie<br />
gleby, nale¿y przy wykonywaniu<br />
robót drenarskich uwzglêdniæ<br />
nastêpuj¹ce uwarunkowania:<br />
• na glebach ciê¿kich, takie prace<br />
jak kopanie rowków, uk³adanie<br />
drenów metod¹ bezrowkow¹,<br />
a tak¿e dekowanie i zasypywanie<br />
ruroci¹gów nale¿y<br />
wykonywaæ w okresie bezopadowym<br />
i przy ma³ej wilgotnoœci<br />
wierzchniej warstwy gleby;<br />
• na obszarach o glebach zagra-<br />
¿aj¹cych zamuleniem czy za-<br />
¿elazieniem ruroci¹gów, nie nale¿y<br />
wykonywaæ drenowania<br />
przy wysokich poziomach wód<br />
gruntowych. W wypadkach koniecznych<br />
uk³adanie rur powinno<br />
byæ wykonywane bezpoœred-<br />
Je¿eli w rezultacie nieprawid³owego<br />
sk³adowania lub uk³adania nast¹pi<br />
uszkodzenie rury, takie jak np. wgniecenie,<br />
nale¿y wyci¹æ uszkodzony odcinek<br />
rury i zamontowaæ w to miejsce<br />
z³¹czkê (rys. obok).<br />
nio za kopark¹ z jednoczesnym<br />
uk³adaniem zasypek filtracyjnych<br />
i dekowaniem, a przy drenowaniu<br />
bezrowkowym nale¿y<br />
uk³adaæ ruroci¹gi odpowiednio<br />
zabezpieczone materia³em filtracyjnym;<br />
• na terenach, na których istnieje<br />
starte drenowanie, konieczne<br />
jest pod³¹czenie przerwanych<br />
startych s¹czków do nowo<br />
zak³adanych, a stare zbieracze<br />
nale¿y wprowadziæ do rowów<br />
lub po³¹czyæ z nowymi zbieraczami<br />
przez studzienkê z osadnikiem.<br />
Obecnie stosowane s¹ dwie technologie<br />
drenowania:<br />
• odkrywkowa (rowkowa)<br />
• bezrowkowa.<br />
Ruroci¹gi drenarskie z rur karbowanych<br />
z PVC produkcji Pipelife mog¹<br />
byæ wykonywane obiema metodami.<br />
Wybór metody zale¿y od wymaganych<br />
zabezpieczeñ ruroci¹gów drenarskich<br />
przed zamulaniem, rodzaj gleby<br />
oraz dostêpnoœci specjalistycznego<br />
sprzêtu i wielkoœci obiektu.<br />
W sytuacjach gdzie wymagane s¹<br />
obsypki i filtry zabezpieczaj¹ce, ruro-<br />
Usuniêcie uszkodzonego odcinka rury<br />
karbowanej z PCV<br />
ci¹gi drenarskie wykonywane s¹ zwykle<br />
metod¹ odkrywkow¹.<br />
Przy drenowaniu systematycznym<br />
s¹czki drenarskie wykonywane s¹ z karbowanych<br />
perforowanych z PVC o œrednicy<br />
zewnêtrznej d=58mm.<br />
Przy drenowaniu kombinowanym<br />
i niesystematycznym, stosuje siê odpowiednio<br />
wiêksze œrednice.<br />
Zbieracze wykonywane s¹ z rur<br />
karbowanych z PVC (z perforacj¹ lub<br />
bez perforacji) o wiêkszych œrednicach<br />
lub rur kanalizacyjnych z PVC<br />
o œcianach g³adkich, przy przejœciach<br />
zbieraczy na du¿ych g³êbokoœciach<br />
lub w przekopach.<br />
W tym ostatnim przypadku zbieracze<br />
nale¿y wykonywaæ zgodnie z zasadami<br />
wykonywania <strong>przewodów</strong> kanalizacyjnych<br />
z PVC.<br />
Do wykonywania s¹czków i zbieraczy<br />
mog¹ byæ u¿ywane tylko rury,<br />
kszta³tki i ³¹czniki nie wykazuj¹ce<br />
uszkodzeñ (np. wgnieceñ, pêkniêæ<br />
oraz rys na ich powierzchni).<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
23.<br />
PO£¥CZENIA RUROCI¥GÓW DRENARSKICH<br />
Po³¹czenia s¹czków ze zbieraczami<br />
mog¹ byæ wykonywane jako górne,<br />
górno-boczne i boczne (rys. poni¿ej).<br />
Jako zasadê przyjmuje siê górne<br />
po³¹czenie s¹czków ze zbieraczami.<br />
Stosowanie po³¹czeñ górno-bocznych<br />
i bocznych dopuszczalne jest jedynie<br />
na terenach o spadkach poni¿ej 3%.<br />
Zbieracze boczne ³¹czy siê ze<br />
zbieraczem g³ównym za pomoc¹<br />
po³¹czeñ górnych lub górno-bocznych.<br />
Przy œrednicach zbieraczy < 125 mm.<br />
Zbieracze o œrednicach wiêkszych ni¿<br />
125 mm zaleca siê ³¹czyæ za poœrednictwem<br />
studzienki drenarskiej.<br />
Po³¹czenia s¹czków ze zbieraczami<br />
wykonywane s¹ za pomoc¹<br />
kszta³tek PVC, po³¹czenia zbieraczy<br />
bocznych ze zbieraczami wy¿szego<br />
rzêdu za pomoc¹ kszta³tek PVC lub<br />
studzienek drenarskich, w zale¿noœci<br />
od œrednicy.<br />
Po³¹czenie boczne ruroci¹gów realizowane<br />
jest ³¹cznie z uk³adaniem<br />
zbieracza i s¹czków.<br />
Po³¹czenie górno-boczne i boczne<br />
mog¹ byæ realizowane po u³o¿eniu<br />
zbieracza, a nastêpnie wykonaniu<br />
otworów w œciance zbieracza za pomoc¹<br />
wyrzynarki i za³o¿enie odpowiednich<br />
kszta³tek ³¹cznikowych.<br />
Je¿eli na drenowanych gruntach<br />
istnieje starta sieæ drenarska, to w przypadku<br />
przeciêcia startej sieci s¹czki nale¿y<br />
pod³¹czyæ do sieci nowej za pomoc¹<br />
obsypki ¿wirowej (rys. poni¿ej),<br />
a zbieracze pod³¹cza siê zazwyczaj<br />
przez studzienkê kontroln¹.<br />
Po³¹czenie boczne s¹czka ze<br />
zbieraczem<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl<br />
4.8.<br />
Górno-boczne po³¹czenie s¹czka ze zbieraczem<br />
K¹townik 90 0 Po³¹czenie boczne 45 0<br />
Po³¹czenie górne ruroci¹gów<br />
drenarskich<br />
Po³¹czenie s¹czka nowego z PVC ze starym s¹czkiem ceramicznym<br />
19<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH
20<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
4.8.<br />
TECHNOLOGIA ROBÓT DRENARSKICH<br />
24.<br />
MONTA¯ STUDZIENEK DRENARSKICH PIPELIFE<br />
Studzienki drenarskie (zbiorcze,<br />
kontrolne, redukcyjne) wykonywane<br />
s¹ równoczeœnie z kopaniem rowków<br />
i uk³adaniem ruroci¹gów s¹czków<br />
i zbieraczy.<br />
Zasady monta¿u studzienek drenarskich<br />
podane zosta³y w rozdziale<br />
4.8. oraz "Asortyment - Studzienki Kanalizacyjne<br />
i Drenarskie".<br />
Kontrola prawid³owoœci wykonania<br />
i zgodnie z projektem drenarskich obejmuje<br />
(C14, C15, E14):<br />
1. Kontrolê rowków drenarskich.<br />
Kontrola rowków polega na<br />
sprawdzeniu:<br />
-rozstawu s¹czków<br />
-d³ugoœci ruroci¹gów<br />
-g³êbokoœci ruroci¹gów<br />
-spadku ruroci¹gów<br />
2. Kontrolê u³o¿enia ruroci¹gów<br />
oraz zabezpieczeñ filtracyjnych<br />
i zasypki ruroci¹gów.<br />
3. Kontrolê po³¹czeñ i budów<br />
drenarskich.<br />
Podstaw¹ odbioru technicznego<br />
s¹ wyniki odbiorów robót zanikaj¹cych<br />
lub ulegaj¹cych zakryciu, kontroli jakoœci<br />
u¿ytych materia³ów i wykonanych<br />
robót oraz odbiorów technicznych budowli<br />
zlokalizowanych na obiekcie.<br />
Warunkiem rozpoczêcia odbioru tech-<br />
1. Na dnie wykopu u³o¿yæ warstwê<br />
podsypki ¿wirowej o gruboœci >5 cm i dobrze<br />
zagêœciæ.<br />
2. Na przygotowanej podsypce<br />
umieœciæ dno studzienki i dobrze przycisn¹æ,<br />
tak aby wype³niæ puste przestrzenie<br />
pod dnem.<br />
3. Przygotowaæ rurê trzonow¹ studzienki,<br />
któr¹ nale¿y przyci¹æ pi³¹<br />
rêczn¹ lub mechaniczn¹ do wymaganej<br />
d³ugoœci.<br />
4. Koñcowe czêœci rury trzonowej<br />
nale¿y przyszlifowaæ zdzierakiem w<br />
celu usuniêcia zadziorów.<br />
5. Wyci¹æ otwory- wlotowe i wylotowe<br />
na odpowiedniej wysokoœci, mierzonej<br />
od dolnej krawêdzi rury trzonowej.<br />
Wylot ze studzienki powinien byæ<br />
osadzony co najmniej 5 cm poni¿ej najni¿szego<br />
wlotu do studzienki, na wysokoœci<br />
zale¿nej od projektowanej pojemnoœci<br />
osadnika. W przypadku studzienki<br />
bez osadnika dolna krawêdŸ<br />
wylotu powinna znajdowaæ siê na wysokoœci<br />
>5cmpowy¿ej dolnej krawêdzi<br />
rury trzonowej.<br />
Monta¿ studzienki drenarskiej krytej<br />
25. KONTROLA JAKOŒCI I ODBIÓR ROBÓT DRENARSKICH<br />
26. ODBIÓR ROBÓT<br />
6. W otwory wlotowy i wylotowy<br />
za³o¿yæ uszczelki oraz króæce.<br />
7. Ustawiæ rurê trzonow¹ w zag³êbieniu<br />
dna i po³¹czyæ króæce z ruroci¹gami<br />
drenarskimi.<br />
8. Zamkn¹æ górê krawêdzi rury<br />
trzonowej pokryw¹ z PVC. Na pokrywie<br />
mo¿na umieœciæ kawa³ek metalu lub<br />
drutu identyfikacyjnego dla u³atwienia<br />
póŸniejszego odszukiwania studzienki<br />
w terenie za pomoc¹ wykrywacza metalu.<br />
9. Zasypaæ rêcznie wykop wokó³<br />
studzienki gruntem miejscowym, a¿ do<br />
wysokoœci 20-25 cm ponad poziom pokrywy.<br />
Przy zasypywaniu nale¿y zwróciæ<br />
uwagê na to, aby wype³nienie wokó³<br />
studzienki by³o równomiernie<br />
roz³o¿one i dobrze zagêszczone. Pozosta³y<br />
zasyp wokó³ nale¿y wykonaæ<br />
³¹cznie z zasypywaniem rowków drenarskich.<br />
Dopuszczalne odchylenie linii spadku dna ruroci¹gu drenarskiego w/g Pipelife.<br />
*) wartoœæ w nawiasie dotyczy gruntow zagra¿aj¹cych zamuleniem drenów.<br />
nicznego jest uzyskanie pozytywnych<br />
ocen wymienionych odbiorów i kontroli.<br />
Robotami ulegaj¹cymi zakryciu lub<br />
zanikaj¹cymi s¹:<br />
- u³o¿enie s¹czków, zbieraczy;<br />
- wykonanie po³¹czeñ, studzienek i wylotów;<br />
≥ 20 m<br />
max. 15 mm (30 mm)* spadek dna max. 15 mm (30 mm)*<br />
Wymagania firmy Pipelife w odniesieniu<br />
do spadków ruroci¹gów drenarskich<br />
s¹ nastêpuj¹ce: odchylenie max.<br />
± 30 mm w gruntach zwiêz³ych oraz<br />
± 15 mm w gruntach pylastych i za-<br />
¿elazionych (patrz rys. powy¿ej)<br />
- okrycie (dekowanie) ruroci¹gów i zabezpieczenie<br />
filtracyjne.<br />
Roboty uznane w czasie odbioru<br />
za niezgodne z dokumentacj¹ i w/w<br />
wymaganiami nale¿y poprawiæ lub<br />
uzupe³niæ i w wyznaczonym terminie<br />
przedstawiæ do ponownego odbioru.<br />
Pipelife Polska Sp. z o.o.<br />
Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo<br />
tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( + 48 58) 77 48 807; e-mail: dok@pipelife.com.pl; www.pipelife.pl