W CIENIU CZEPKA - Polska Federacja Edukacji w Diabetologii

www.doipip.wroc.pl 


W CIENIU 

CZEPKA 

N UUMER M ER 5 (18 187 ) MMAJ AJ 22007 0 0 7 

WWROCŁAW ROCŁ AW – LEGN LEGNICA ICA 

N IIEZALEŻNY E Z A L E Ż N Y 

MMIESIĘCZNIK I E S I Ę C Z N I K 

PPIELĘGNIAREK I E L Ę G N I A R E K 

I PPOŁOŻNYCH O Ł O Ż N Y C H 

OOKRĘGU K R Ę G U 

WWROCŁAWSKIEGO RO C Ł AW S K I E G O 

I LEGNICKIEGO 

L E G N I C K I E G O 

Wiosenny kwiat w twej dłoni 

niech zakwitnie, 

Błysk w sercu promiennie zaświeci, 

Radość da moc i potęgę 

w codziennej pracy i znoju, 

by poprzez życie iść coraz piękniej, 

by w ręku nieść dar miłości i pokoju. 

Tak bliska, że zwana Siostrą 

Pielęgniarko, 

niech błogosławione będą Twe dłonie 

dające opiekę i pomoc, 

Niech nie braknie w nich daru dobroci, 

który rozdzielasz hojnie wśród ludzi ludzi. 

I Tobie Położnej życzę... 

Tobie, która stoisz u początków 

ludzkiego życia, 

uśmiechem kojąc matczyny ból 

pomagasz małym ludziom 

ujrzeć światło słońca 

niech radosne Twe dłonie, 

będą błogosławione 

Dobroci serca, radości w działaniu 

i wiele satysfakcji 

wszystkim pielęgniarkom i położnym 

z okazji ich święta 

życzy DORPiP we Wrocławiu 

ISSN 1425–6584 

1425–6584

W NUMERZE ........................................................ str. 

INFORMACJE DORPIP ...........................................2 

Regulamin refundacji kosztów kształcenia 

....................................................................................4 

Razem czy osobno ..............................................5 

Cewnikowanie mężczyzn .................................6 

Opinia prawna ......................................................7 

Ocalić od zapomnienia .....................................8 

Zestaw p. wstrząsowy ................................ 10 

Zalecenia Polskiej Federacji Edukacji 

w Diabetologii i Konsultanta Krajowego 

w dziedzinie pielęgniarstwa ....................... 11 

Status pracownika ochrony zdrowia ......... 15 

Profilaktyka raka szyjki macicy .................... 19 

Opieka położnej nad kobietą żyjącą z HIV 

i jej noworodkiem ............................................ 21 

Relacja z konferencji ....................................... 24 

PAMIĘĆ I SERCE ................................................. 25 

W CIENIU CZEPKA 

niezależny miesięcznik 

pielęgniarek i po łoż nych 

okręgu wrocławskiego i le gnic kie go. 

(www.doipip.wroc.pl) 

Wydawca: 

Dolnośląska Okręgowa Izba 

Pielęgniarek i Po łoż nych 

we Wro cła wiu. 

Redaguje Prezydium DORPiP: 

– Elżbieta Gar wac ka–Czachor, 

– Jolanta Ko la siń ska 

– Leokadia Jędrzejewska 

– Lucyna Bogumił 

– Beata Łabowicz 

– Aurelia Bajrakowska 

– Grażyna Ma jew ska–Kaźmierczak 

– Wanda Pierzchała 

– Urszula Sikorska 

–oraz: 

Włodziwoj Sa wic ki 

(redakcja, redakcja techniczna, skład, korekta, 

grafika i przygotowanie do druku) 

Konsultacja polonistyczna 

mgr Katarzyna Sawicka 

Materiałów nieza mó wio nych re dak cja nie zwraca, 

w tek stach pu bli ko wa nych za strze ga so bie 

pra wo skró tów, zmian ty tu łów oraz po pra wek 

sty li stycz no–ję zy ko wych. 

Artykuły, listy, uwagi i inną ko re spon den cję 

prosimy nadsyłać na adres re dak cji: 

Dolnośląska Okrę go wa Izba 

Pielęgniarek i Położnych we Wro cła wiu, 

ul. Powstańców Śląskich 50, 

53–333 Wro cław, 

fax. 373–20–56 

e–mail: info@doipip.wroc.pl 

REDAKCJA NIE PONOSI 

ODPOWIEDZIALNOŚCI 

ZA TREŚĆ OGŁOSZEŃ I REKLAM 

I TEK STÓW SPONSOROWANYCH 

DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA PRACY 

W KRAJU I ZA GRA NI CĄ 

UWAGA: Nie przyjmujemy do pu bli ka cji 

tekstów przekazywanych telefonicznie! 

Nasza okładka: fot. W Sawicki 

Numer za mknię to 20.04.2007 r. 

Do druku przygotowano 27.04.2007 r. 

Nakład 3500 egz. 

Pismo nie od płat nie roz pro wa dza ne 

wśród człon ków Sa mo rzą du 

Pielęgniarek i Po łoż nych. 

Druk ABIS 

Wszystkie artykuły (i nie tylko) 

na str. www.doipip.wroc.pl 

Dolnośląska Okręgowa Izba 

Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, 

ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, 

e–mail: info@doipip.wroc.pl 

tel. 364–04–44, 364–04–35, tel/fax. 373–20–56 


Konto Izby: 

Okręgowa Izba 

Pielęgniarek i Położnych 

Konto Nr: 

09 1060 0076 0000 3200 0040 0571 

Bank Przemysłowo-Handlowy 

I Oddział/ Wrocław, 

Pl. Powstańców Śląskich 9, 

50–950 Wrocław 2 

Biuro DOIPiP w Lubinie 

N I E C Z Y N N E !!! 

Biuletyn indywidualnie można pobierać 

w Szpitalu Miejskim 

u Naczelnego Pielęgniarza 

pana Stanisława Trzcińskiego 

GODZINY PRACY BIURA 

Dolnośląskiej Okręgowej Izby 


SEKRETARIAT I KSIĘGOWOŚĆ 

poniedziałek – czwartek – od 800 do 1600 z wyjątkiem wtorków i piątków 

wtorek – od 800 do 1700 a w piątek do 1500 BIURO EWIDENCJI (wydaje, wymienia 

pra wo wykonywania zawodu) 

poniedziałek nieczynne dla petentów 

wtorek .......................................................... 10–17 

środa ................................................................8–16 

czwartek ...................................................... 10–16 

piątek ...............................................................8–15 

KASA 

poniedziałek .................................. 10–16 

wtorek ............................................. 11–14 

środa .................................................. 8–15 

czwartek .......................................... 10–16 

piątek ..................................... NIECZYNNA 

BIBLIOTEKA 

wtorki ................................................. od 14 do 17 

piątki ..................................................... od 9 do 14 

OKRĘGOWY RZECZNIK 

ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ 

dyżuruje we wtorki .................od 15 do 16 

PRZEWODNICZĄCY OKRĘGOWEGO 

SĄDU PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH 

tel. (0 # 76) 72–30–153; 72–30–141 

kom. 0–502–676–039 

DYŻURY RADCY PRAWNEGO 

poniedziałki 14 – 17; środa 9 – 11 (mgr E. Stasiak); 

wtorki od 16 – 17 (mgr A. Haczkowska) 

KASA POŻYCZKOWA PRZY DOIPIP 

Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4 

Nr: 56 1020 5242 0000 2702 0019 9224 

Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczkowej 

można uzyskać w czasie dyżuru 

w środy od 1500 do 1630 telefonicznie lub osobiście 

KSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZKOWEJ 

I NIE UDZIELA INFORMACJI

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy! 

Wiosenną porą, gdy na świecie króluje maj, gdy śpiew słowików 

przeszkadza dobrze się wyspać, a kwitnące kasztany przypominają młodym 

ludziom o najważniejszym dla nich egzaminie – maturze, przychodzi czas 

na świętowanie. Jest to okres specjalny, bowiem radość ze swojej uroczystości 

wyrażają przedstawiciele naszych profesji. Najpierw obchodzony jest Dzień 

Położnej, a kilka dni potem Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki. Warto 

więc zauważyć, że nasze święta przypadają w najpiękniejszej porze roku. 

Radość świętowania przeplata się zwykle z chwilą zadumy nad 

wykonywanym zawodem. Corocznie w ramach Dnia Pielęgniarki 

powtarzane są słowa o poświęceniu, etosie zawodu i potrzebach 

społeczeństwa, które liczy na naszą trudną i często niewdzięczną pracę. 

Co roku padają słowa o zaangażowaniu w pracę, o satysfakcji zawodowej, 

o oczekiwaniach, planach, marzeniach i misji, jaką wypełniają na co dzień 

pielęgniarki i położne. Oczywiście przy tej okazji dużo mówi się na temat 

warunków pracy i płacy, często formułując obietnice, które nie zostają 

spełnione. Smutek miesza się więc z radością, a uśmiech jest jak zawsze 

przysłonięty przez łzy. 

Nikt nie zaprzecza, gdy mówi się potrzebie pracy średniego personelu 

medycznego. Jego praca doceniana jest przez wszystkich pracowników 

placówek medycznych. Pielęgniarki to osoby kompetentne, wciąż 

doskonalące swoje umiejętności, poszerzające swą wiedzę na kursach, 

szkoleniach, konferencjach... A przecież wciąż odczuwa się ich brak. 

I choć pracy dla pielęgniarek i położnych jest sporo, to coraz częściej 

widzimy oferty dotyczące zatrudnienia. Już nie tylko zagraniczne placówki 

poszukują dobrze wykwalifikowanych pracowników, pojawia się także 

wiele ofert z polskich placówek służby zdrowia. Co się dzieje z naszym 

zawodem. Czyżby wymierał? 

Powoli starzeje się środowisko pielęgniarskie, a przyczyna tego 

stanu rzeczy jest niezwykle prosta. Otóż co roku obserwuje się tendencję 

spadkową, jeśli chodzi o liczbę osób podejmujących kształcenie z zawodzie 

pielęgniarki czy położnej. Długie i ciężkie studia, konieczność odbywania 

stażu i niskie zarobki skutecznie odstraszą nawet najbardziej wytrwałych 

zwolenników zawodu. Zwłaszcza, że praca często jest niedoceniana przez 

pacjentów i ciężkie zadania pozostają niezauważone. Cóż więc robić? Jak 

namawiać młodych ludzi do podnoszenia swoich kwalifikacji o studia 

pielęgniarskie? Jak promować zawód, bez którego nie mogą się obejść 

nowoczesne szpitale, przychodnie czy placówki edukacyjne? Jak skutecznie 

szerzyć wiedzę o zawodzie, który z samego założenia ma służyć ludziom, 

nieść pomoc i dawać wytchnienie w chwilach najtrudniejszych: narodzin 

i śmierci, cierpienia i bólu, poważnych operacji i błahych szczepień. Czy 

wyobrażamy sobie, że kiedyś może zabraknąć pielęgniarek? Jak wówczas 

będzie wyglądał polski szpital czy przychodnia? 

Warto zadać sobie takie pytania w przededniu pielęgniarskiego święta, 

może uda się któremuś z nas głośno opowiedzieć o naszym zawodzie, 

promować go w środowisku domowym, bo przecież każdy z nas może 

wychować swego następcę tak jak ongiś uczyniła to Florence Nigthingale. 

A w ten sposób zawód będzie trwał i przynosił coraz wspanialsze owoce, 

które doprowadzą do polepszenia stanu zdrowia nie tylko pacjentów, ale 

także całej polskiej medycyny. 

red. 

SITOWIE 

Wonna mięta nad wodą pachniała, 

kołysały się kępki sitowia, 

brzask różowiał i woda wiała, 

wiew sitowie i miętę owiał. 

Nie wiedziałem wtedy, że te zioła 

będą w wierszach słowami o latach, 

i że kwiaty z daleka po imieniu przywołam, 

zamiast leżeć zwyczajnie nad wodą na kwiatach. 

Nie wiedziałem, że się będę tak męczył, 

słów szukając dla żywego świata, 

nie wiedziałem, że gdy się tak nad wodą klęczy, 

to potem trzeba cierpieć długie lata. 

Wiedziałem tylko, że w sitowiu 

są prężne, wiotkie i długie włóknienka, 

że z nich splotę siatkę leciutką i cienką, 

którą nic nie będę łowił. 

Boże dobry moich lat chłopięcych, 

moich jasnych świtów Boże święty! 

Czy już w życiu nie będzie więcej 

pachnącej nad stawem mięty? 

Czy to już tak zawsze ze wszystkiego 

będę słowa wyrywał w rozpaczy 

i sitowia, sitowia zwyczajnego 

nigdy już zwyczajnie zobaczę? 

Julian Tuwim

Informacje 

Leokadia Jędrzejewska 

Sekretarz DORPiP 

WYKAZ UCHWAŁ 

Dolnośląskiej Okręgowej Rady 


WYKAZ UCHWAŁ PODJĘTYCH NA POSIEDZENIU PREZYDIUM 

DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ RADY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH 

W DNIU 11 KWIETNIA 2007 r. 

L.p. Numer 

uchwały 

1. 54/2007/IV 

2. 55/2007/IV 

3. 56/2007/IV 

4. 57/2007/IV 

5. 58/2007/IV 

6. 59/2007/IV 

7. 60/2007/IV 

8. 61/2007/IV 

9. 62/2007/IV 

10. 63/2007/IV 

11. 64/2007/IV 

12. 65/2007/IV 

13. 66/2007/IV 

Tytuł uchwały 

W sprawie stwierdzenia prawa wykonywania zawodu 

dla 5 pielęgniarek. 

W sprawie wymiany prawa wykonywania zawodu dla 

5 pielęgniarek. 

W sprawie wpisania do rejestru pielęgniarek 

3 pielęgniarek. 

W sprawie skreślenia z rejestru pielęgniarek 

1 pielęgniarki. 

W sprawie wpisania do rejestru indywidualnych 

praktyk pielęgniarek i położnych oraz wydania 

zaświadczenia o wpisie dla 1 pielęgniarki. 

W sprawie przyznania zapomóg losowych dla 7 osób 

na kwotę 4.100,- zł 

W sprawie refundacji kosztów kształcenia dla 160 

osób na kwotę 55.840,- zł. 

W sprawie skreślenia z rejestru pielęgniarek 

1 pielęgniarki. 

W sprawie skierowania na przeszkolenie po przerwie 

w wykonywaniu zawodu 2 osób 

W sprawie nierefundowania kosztów kształcenia 

dla 1 osoby z powodu niespełnienia warunków 

regulaminowych. 

W sprawie wskazania przedstawicieli DORPiP do 

składów komisji konkursowych. 

W sprawie zmiany do uchwały 12/2007/IV Prezydium 

DORPiP z dnia 10.01.2007 r. (w załączniku nr 1 skreśla 

się z poz. 82 kwotę 140, - zł i wpisuje 280, - zł) 

W sprawie wykonania i zakupu banera z logiem 

DOIPIP. 

Zajrzyj na stronę internetową naszej Izby – www.doipip.wroc.pl/bip 

i Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych!!! www.izbapiel.org.pl 

Uwaga 

Wyborcy !!! 

Z powodu wciąż 

napływających 

informacji z różnych 

zakładów pracy 

o zatrudnionych 

pielęgniarkach 

i położnych, dane 

zawarte w biuletynie 

„W cieniu czepka” 

Nr 4 (kwiecień) 2007 r. 

pt. Podział na Rejony 

Wyborcze DOIPiP, 

ulegną niewielkiej 

zmianie. Pełne 

dane zawarte będą 

w dokumentacji 

wyborczej 

przygotowywanej 

dla poszczególnych 

rejonów wyborczych. 

Przewodnicząca OKW 

Lucyna Bogumił 

Przyjmujemy odpłatnie drobne ogłoszenia. 

Cena za jedną linijkę tekstu 

w układzie 3 ko lum no wym: 

dla członków samorządu = 5 zł; 

dla pozostałych osób = 7 zł 

OŚWIADCZENIE 

DOIPiP nie pośredniczy w rekrutacji 

pielęgniarek i położnych 

do pracy w kraju i zagranicą 

2 W CIENIU CZEPKA

SAMODZIELNY PUBLICZNY SZPITAL KLINICZNY 

NR 1 WE WROCŁAWIU 

serdecznie zaprasza na Konferencję Szkoleniową 

„ROLA PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ 

W PRZYGOTOWANIU PACJENTA DO SAMOOPIEKI” 

która odbędzie się w dniu 21.06.2007 r. w godz. 9.00-14.00 

w sali wykładowej im. prof. W. Brossa Kliniki Chirurgii Ogólnej 

i Chirurgii Onkologicznej przy ul. M. Curie-Skłodowskiej 

66 we Wrocławiu. 

W czasie konferencji zostaną przedstawione referaty przygotowane 

przez pielęgniarki i położne, które podzielą się własnymi 

doświadczeniami w racy edukacyjnej na rzecz pacjentów. 

5 (187) 2007 

KONFERENCJA JEST NIEODPŁATNA, 

jednak udział w niej będzie możliwy 

tylko po dokonaniu wcześniejszej rejestracji. 

Termin przyjmowania zgłoszeń upływa 05.06.2007 r. 

Liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń. 

UCZESTNICY OTRZYMUJĄ MATERIAŁY SZKOLE- 

NIOWE ORAZ ZAŚWIADCZENIA POTWIERDZAJĄCE 

UDZIAŁ W KONFERENCJI 

Serdecznie zapraszamy 

do udziału w konferencji pielęgniarki i położne 

oraz osoby zainteresowane tą tematyką. 

Kontakt: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 

we Wrocławiu, ul. M. Curie-Skłodowskiej 58, 50-369 Wrocław 

(z dopiskiem „konferencja”) 

mail: naczpiel@srsk1wroc.internetdsl.pl 

kontakt telefoniczny: Jolanta Gruchaj tel. 071/784 22 24 

Zagubiono prawo wykonywania zawodu 

pielęgniarki nr 490 wydane na nazwisko 

Magdalena Włodarczak, przez Okręgową 

Radę Pielęgniarek i Położnych 

dnia 24.08.1995 r. w Lesznie. 

Dolnośląskie Centrum Zdrowia Publicznego 

we Wrocławiu 

ZAPRASZA 

Panie Pielęgniarki i Panie Położne 

na szkolenie na temat 

„PROFILAKTYKA ZESPOŁU 

FENYLOKETONURII 

MATCZYNEJ”, 

które odbędzie się w dniu 12. 06. 2007 roku 

w godz. 11:00 —14:00 

w sali wykładowej Katedry Medycyny Rodzinnej 

AM ul Syrokomli 1 we Wrocławiu 

Wykładowca: lek. med. Renata Mozrzymas 

– Wojewódzki Szpital Specjalistyczny 

we Wrocławiu. 

Wszelkie informacje i zgłoszenia na szkolenie 

przyjmowane są pod nr tel.: 

07 1 340 61 07, 071 340 69 22, 

adres e-mail: m.rybadczp.wroc.pl. 

Liczba miejsc ograniczona, 

obowiązuje kolejność zgłoszeń. 

Informujemy, że DCZP 

nie pokrywa kosztów delegacji. 

Gabinet Chirurgii Plastycznej 

ZATRUDNI PIELĘGNIARKĘ 

INSTRUMENTARIUSZKĘ, 

LUB PIELĘGNIARKĘ 

PRACUJĄCĄ 

NA SALI ZABIEGOWEJ. 

CV należy kierować na adres e-mail: 

knakiewicz@knakiewicz.wroc.pl, 

lub fax. 071/328 44 44. 

Kontakt telefoniczny 

pod numerem telefonu 

071/328 44 44 lub 071/328 55 55. 

W ZWIĄZKU Z LICZNYMI PYTANIAMI 

NA NASTĘPNEJ STRONIE PUBLIKUJEMY PONOWNIE 

REGULAMIN REFUNDACJI KOSZTÓW KSZTAŁCENIA 

Informacje 

3

Regulamin 

Załącznik Nr 1 do uchwały DORPiP Nr 42/2007/IV z 31.03.2007 r. 

REGULAMIN REFUNDACJI KOSZTÓW KSZTAŁCENIA 

CZŁONKÓW DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH WE WROCŁAWIU 

§ 1 

1. Prawo ubiegania się o refundację kosztów poniesionych w związku 

z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych związanym z wykonywaniem 

zawodu pielęgniarki i położnej posiadają członkowie DOIPiP zwani dalej 

„członkami”, którzy spełniają następujące warunki: 

a) są czynni zawodowo regularnie i nieprzerwanie opłacają składki 

członkowskie na rzecz DOIPiP przez co najmniej ostatnie 2 lata, 

b) bezrobotni, którzy utracili pracę w okresie nie dłuższym niż 1 rok 

przed złożeniem wniosku o refundację i regularnie opłacający składki 

na rzecz DOIPiP co najmniej 2 lata przed datą uzyskania statusu 

osoby bezrobotnej, 

c) osoby przebywające na urlopach wychowawczych nie dłużej niż 3 

lata przed rozpoczęciem kształcenia i regularnie opłacające składki 

członkowskie na rzecz DOIPiP co najmniej 2 lata przed datą rozpoczęcia 

urlopu wychowawczego. 

2. Za osobę bezrobotną w rozumieniu niniejszego regulaminu uważa się 

osobę nigdzie nie zatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, 

zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia, zarejestrowaną we 

właściwym dla miejsca zamieszkania urzędzie pracy. 

§ 2 

Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się kształcenie 

w szkołach wyższych, wyższych szkołach zawodowych oraz kształcenie, 

dokształcanie, a także doskonalenie w formach pozaszkolnych, organizowanych 

przez: 

1. Wyższe szkoły zawodowe oraz szkoły wyższe prowadzące kształcenie 

w zawodach pielęgniarki i położnej na zasadach określonych w odrębnych 

przepisach, 

2. Okręgowe Izby Pielęgniarek i Położnych. 

3. Inne podmioty upoważnione do prowadzenia kształcenia podyplomowego 

pielęgniarek i położnych na podstawie odrębnych przepisów. 

4. Inne podmioty organizujące szkolenia, sympozja, konferencje, seminaria 

naukowe. 

§ 3 

Formami kształcenia, dokształcania, a także doskonalenia podlegającymi 

refundacji są: 

1. zaoczne studia licencjackie i magisterskie na kierunku pielęgniarstwo 

i położnictwo, 

2. kursy kwalifikacyjne, 

3. kursy specjalistyczne, 

4. kursy dokształcające, szkolenia 

5. sympozja, konferencje, seminaria naukowe itp. 

6. specjalizacje, 

7. studia podyplomowe 

§ 4 

1. Członek samorządu może skorzystać z refundacji jeden raz w roku przy 

czym: 

a) refundacji kosztów kształcenia w przypadku zaocznych studiów 

licencjackich i magisterskich na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo 

udziela się począwszy od I roku po zakończeniu II semestru, 

b) refundacji kosztów kształcenia w przypadku specjalizacji udziela się 

1 raz w roku po zakończonym etapie nauki, nie częściej jednak niż 

2 razy przez cały okres trwania specjalizacji, aż do jej ukończenia, 

c) wszelkie formy kształcenia dofinansowane z innych źródeł tj. z budżetu 

Państwa, z Funduszu Unijnego i innego centralnego lub samorządowego 

finansowania nie podlegają refundacji przez DOIPiP 

przez cały okres trwania kształcenia (również po zakończeniu kształcenia). 

§ 5 

1. Członkowi samorządu z uwzględnieniem postanowień §4 może być 

przyznana refundacja w granicach ustalonego budżetu na dany rok w wysokości: 

a) § 3 pkt 1 – 400,00 zł 

b) § 3 pkt 2 – 600,00 zł 

c) § 3 pkt 3 – 300,00 zł 

d) § 3 pkt 4– 100,00 zł 

e) § 3 pkt 5 – 300,00 zł 

f) § 3 pkt 6 –1000,00 zł 

g) § 3 pkt 7 - 400,00 zł 

2. W przypadku uzyskania przez mgr pielęgniarstwa / położnictwa stopnia 

naukowego doktora może być przyznana refundacja kosztów do wysokości 

2000,00 zł. 

§ 6 

1. Refundacja kosztów podnoszenia kwalifikacji może nastąpić wyłącznie 

na wniosek zainteresowanego członka samorządu. 

2. Wzór wniosku stanowi załącznik do niniejszego regulaminu. 

3. Wniosek składa się w ciągu 1 miesiąca po ukończeniu danej formy 

kształcenia lub semestru, o którym mowa w §4 pkt a i b. 

4. Wniosek wypełniony niekompletnie, nieczytelnie i złożony po terminie, 

o którym mowa w pkt 3, pozostaje bez rozpoznania. 

5. Refundacja nie obejmuje wypłat diet, zwrotów kosztów zakwaterowania, 

kosztów przejazdu i wyżywienia. 

6. Formy kształcenia wymienione w § 3 ukończone w grudniu, a rozpatrzone 

w styczniu następnego roku będą zaliczone za rok poprzedni. 

7. Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty: 

a) zaświadczenie o ukończeniu danej formy kształcenia lub zaliczenia 

semestru, 

b) rachunek potwierdzający poniesione przez członka samorządu koszty 

dydaktyczne w związku z podnoszeniem kwalifikacji, 

c) w przypadku osoby bezrobotnej stosowne zaświadczenie z urzędu 

pracy, 

d) w przypadku osoby przebywającej na urlopie wychowawczym zaświadczenie 

z zakładu pracy potwierdzające datę rozpoczęcia i planowanego 

zakończenia urlopu, 

e) dokument potwierdzający nadanie stopnia naukowego doktora. 

8. Dokumenty mogą być składane w formie kserokopii, po uprzednim 

przedłożeniu oryginałów do potwierdzenia ich zgodności z oryginałem 

przez upoważnionego pracownika DOIPiP. 

§ 7 

Ponowne rozpoznanie wniosku o którym mowa w § 7 podlega rozpatrzeniu 

podczas najbliższego posiedzenia Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek 

i Położnych lub Prezydium DORPiP. 

§8 

W sprawach nieuregulowanych w niniejszym regulaminie decyzję podejmować 

będzie Dolnośląska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych 

Sekretarz – Leokadia Jędrzejewska 

Skarbnik – Lucyna Bogumił 

Przewodnicząca – Elżbieta Garwacka-Czachor 


Poznań, dnia 23 października 2006 r. 

Pan 

dr n. farm. Kazimierz Jakubiec 

Wielkopolski Wojewódzki 

Inspektor Farmaceutyczny 

Kierownik 

Wojewódzkiego Inspektoratu 

Farmaceutycznego w Poznaniu, 

ul. Szwajcarska 5 

5 (187) 2007 

RAZEM CZY OSOBNO? 

Zwracam się z uprzejmą prośbą o wydanie 

opinii w kwestii podawania leków 

Zakład Farmakologii Klinicznej 

Akademia Medyczna 

im. K. Marcinkowskiego 

61-848 Poznań, ul. Długa 1/2 

tel./fax 853-3 1 -61 

Poznań, 29.11. 2006 

Szanowna Pani 

mgr Eleonora Kamińska 

Przewodnicząca Okręgowej Rady 

Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu 

Sprawa: L.dz. 569/06 dotyczy podawania 

leków do wstrzykiwań. 

Szanowna Pani, 

Uprzejmie informuję, że zgodnie z obowiązującymi 

zasadami leki przeznaczone 

do podawania w formie iniekcji należy podawać 

oddzielnie. 

Kwestię tę przedstawiła Pani w kierowanym 

piśmie. „Zasady wykonywania iniekcji 

nauczane na studiach pielęgniarskich 

jednoznacznie określają, że każdy lek należy 

podawać oddzielnie.” Jest to właściwa, 

racjonalna i bezpieczna zasada. 

Dlaczego? 

Skutków działania wielu leków, szczególnie 

wtedy, gdy są one podawane jednocześnie, 

nie można przewidzieć, znając 

jedynie działanie każdego z nich z osobna. 

we wstrzyknięciach, a zwłaszcza domięśniowych. 

Dość często lekarze zlecają podawanie 

kilku leków równocześnie (nawet dwóch, 

trzech) we wstrzyknięciach. Stąd rodzi się 

pytanie: które leki łączyć? Czy w ogóle powinno 

się łączyć? 

Zasady wykonywania iniekcji nauczane 

na studiach pielęgniarskich jednoznacznie 

określają, że każdy lek należy podawać oddzielnie. 

Dodam, że technika wykonywania 

wstrzyknięć domięśniowych zakłada 

wkłucie igły pod kątem prostym. Jakakolwiek 

zmiana kierunku igły (aby np. podać 

Między lekami może bowiem zachodzić 

wiele różnych typów interakcji, a wynik 

kliniczny wzajemnych oddziaływań między 

lekami może być różny i polegać np. 

na nasileniu działania jednego leku przez 

drugi, pojawieniu się nowego jakościowego 

działania, nieobecnego przy stosowaniu 

każdego z leków osobno, czy wreszcie 

hamowaniu działania jednego leku przez 

drugi. Niezwykle ważny jest też fakt, że 

wynikiem interakcji będącej skutkiem 

niezgodności chemicznej i fizycznej leków 

(np. podczas łączenia leków w iniekcji) nie 

musi być wytrącenie się widocznego osadu 

lub zmiana barwy roztworu do wstrzyknięć. 

Czasem bowiem chemiczne lub fizyczne 

unieczynnienie leku zachodzi bez 

istotnych zmian roztworu. Problemem jest 

także wzrastająca lawinowo liczba nowych 

leków pojawiających się na rynku farmaceutycznym, 

co czyni niemożliwym przewidzenie 

wszystkich interakcji jakie mogą 

zachodzić pomiędzy istniejącymi w terapii 

lekami. 

W tej sytuacji za najbezpieczniejszą 

opcję uznaje się oddzielne podawanie leków 

do wstrzykiwań. 

W piśmie poruszyła Pani bardzo istotną 

kwestię zalecania podawania kilku leków 

do wstrzykiwań równocześnie przez środowisko 

lekarskie. Wiem, że praktyka ta 

wynika z klinicznego doświadczenia śro- 

Farmakologia 

drugi czy trzeci lek w innym miejscu) powoduje, 

że kąt wkłucia zmienia się i technika 

jest niewłaściwa. Z kolei dokonywanie 

trzech czy czterech wkłuć odrębnych 

jest wielce stresujące dla pacjentów i rodzi 

dodatkowe cierpienie. 

Stąd moje zapytanie i prośba o przesłanie 

wykazu leków, które można łączyć. 

Z poważaniem 

Przewodnicząca 

Okręgowej Rady 

Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu 

mgr Eleonora Kamińska 

Pytanie jakie postawiła Przewodnicząca Izby Poznańskiej (w liście powyżej) stawiamy sobie 

nieraz przed wykonaniem zlecenia lekarskiego dotyczącego podania „koktajlu” z kilku leków 

w jednej iniekcji. Pod spodem zamieszczamy obszerną odpowiedź, która powinna rozwiać nasze 

ewentualne wątpliwości. 

dowiska lekarskiego. Mając na uwadze kliniczne 

doświadczenie lekarzy jako niepodważalną 

ich wartość, pragnę podkreślić, że 

jest to praktyka niewłaściwa. 

I wreszcie kwestia techniki wykonywania 

iniekcji domięśniowych tj. rozstrzygnięcia 

czy dokonywać zmian kierunku 

igły w celu podania kolejnego leku w innym 

miejscu, czy dokonywać wkłuć odrębnych, 

co wiąże się z kolei ze stresem i dodatkowym 

cierpieniem chorych. Uważam, 

że z dwóch powodów, każdą iniekcję domięśniową 

należy podawać oddzielnie. Po 

pierwsze, jak zaznaczyła Pani, zmiana kierunku 

igły powoduje zmianę kąta wkłucia, 

czyli lamie zasadę kąta prostego, po drugie 

nie daje pewności, czy nie dokona się 

bezpośredni kontakt („zmieszanie”) leków 

podawanych w ten sposób. Dla zminimalizowania 

cierpienia wynikającego z dokonywania 

odrębnych iniekcji domięśniowych 

zalecam podawać je z zachowaniem 

odpowiednich przedziałów czasowych (nie 

jednoczasowo), co jak sądzę może stanowić 

pewną uciążliwość (przede wszystkim 

dla pacjentów ambulatoryjnych). 

Z wyrazami szacunku i poważania 

Dr hab. med. mgr farm. Anna Jabłecka 

Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie: 

Farmakologii Klinicznej 

5

Problemy prawne 

CEWNIKOWANIE 

MĘŻCZYZN 

Odkąd pracuję w służbie zdrowia przy cewnikowaniu mężczyzn 

stawiano pytanie: czy jest to czynność pielęgniarska czy 

wyłącznie lekarska. Poniższy tekst jest kolejnym spojrzeniem 

na stary problem 

Warszawa 15.03.2007 r. 

Stanowisko Konsultanta Krajowego 

w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego 

dotyczące cewnikowania pęcherza moczowego 

u mężczyzn przez pielęgniarki 

rodzinne 

W odpowiedzi na zapytania dotyczące 

cewnikowania pęcherza moczowego u mężczyzn 

przez pielęgniarki rodzinne, uprzejmie 

wyjaśniam: 

Pielęgniarka rodzinna będąca świadczeniodawcą 

w zakresie p.o.z., z którym Fundusz 

zawarł umowę, bądź zatrudniona u 

świadczeniodawcy, z którym Fundusz zawarł 

umowę o udzielanie świadczeń opieki 

zdrowotnej p.o.z., zobowiązana jest do 

udzielania świadczeń, w oparciu o rozporządzenie 

Ministra Zdrowia z dnia 20 

października 2005 r., w sprawie zakresu 

zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej 

opieki zdrowotnej (Dz. U Nr 214 

poz 1816). 

Rozporządzenie powyższe w części dotyczącej 

udzielanych świadczeń leczniczych 

przez pielęgniarkę p.o.z., wskazuje na cewnikowanie 

pęcherza u kobiet (zał. Nr 2 cz. II 

A pkt 6, ppkt 4). Tak więc zakres zadań 

pielęgniarki p.o.z. nie obejmuje cewnikowania 

mężczyzn. 

Jednocześnie należy zauważyć, iż wskazane 

powyżej rozporządzenie pozostaje 

w sprzeczności z rozporządzeniem Ministra 

Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 

2 września 1997 r., w sprawie zakresu i rodzaju 

świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, 

leczniczych, rehabilitacyjnych 

wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, 

bez zlecenia lekarskiego oraz zakresu 

i rodzaju takich świadczeń wykonywanych 

przez położną samodzielnie (Dz. 

U Nr 116 poz. 750), stwierdza ono, że pielęgniarka 

wykonując świadczenia lecznicze 

jest uprawniona samodzielnie bez zlecenia 

lekarskiego do ,,..zakładania cewnika do 

pęcherza moczowego i usuwania założonego 

cewnika...” (§ 1 ust l pkt 3 e). 

Pragnę jednak stwierdzić, iż pielęgniarki 

w trakcie realizacji programu kształcenia 

zawodowego zarówno na poziomie licencjackim 

jak i magisterskim nie nabywają 

umiejętności praktycznych w zakresie 

cewnikowania mężczyzn. Takich umiejętności 

nie mają również możliwości nabyć 

w trakcie kursu kwalifikacyjnego, czy 

specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa 

rodzinnego. 

Dlatego aby uniknąć komplikacji wynikających 

z braku doświadczenia i umiejętności 

w cewnikowaniu mężczyzn, pielęgniarki 

nie powinny być „zmuszane” do 

wykonywania tego świadczenia. 

Jednocześnie przypominam, że art. 22 

ust. 4 i 5 Ustawy o Zawodach Pielęgniarki 

i Położnej daje pielęgniarce i położnej prawo 

odmowy wykonania zlecenia lekarskiego, 

podając niezwłocznie przyczynę odmowy 

na piśmie. 

Mając na względzie rozbieżności w interpretacji 

uprawnień pielęgniarek do 

cewnikowania mężczyzn, jako konsultant 

krajowy zamierzam wystąpić do Naczelnej 

Rady Pielęgniarek i Położnych o podjęcie 

wspólnych działań dotyczących nowelizacji 

rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 

2 września 1997 r. w sprawie zakresu i rodzaju 

świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, 

leczniczych, rehabilitacyjnych 

wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, 

bez zlecenia lekarskiego oraz zakresu 

i rodzaju takich świadczeń wykonywanych 

przez położną samodzielnie. 

Konsultant Krajowy 

w dziedzinie 

pielęgniarstwa rodzinnego 

Ewa Obrzut 

PODZIĘKOWANIE 

KOLEŻANCE 

Marii Draczy Draczyńskiej skiej 

PIELĘGNIARCE 

MIEJSKO-GMINNEGO 

ZESPOŁU ZAKŁADÓW 

OPIEKI PODSTAWOWEJ 

W ŚCINAWIE 

W związku 

z przejściem 

na emeryturę 

składamy moc 

najserdeczniejszych 

podziękowań 

za wieloletnią pracę, 

pełną oddania 

życzliwości, 

za chętne służenie 

innym radą 

i doświadczeniem 

wraz z życzeniami 

zdrowia, pomyślności 

w realizacji planów na 

dalszym etapie życia 

KOLEŻANKI 

I KOLEDZY 

MGZZOP 

W ŚCINAWIE 


Zasadniczym celem działania do- 

1. mów pomocy społecznej nie jest 

udzielanie świadczeń zdrowotnych, a udzielanie 

opieki osobom, które z powodu wieku, 

choroby lub niepełnosprawności nie mogą 

samodzielnie funkcjonować w codziennym 

życiu. Dom pomocy społecznej świadczy 

usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające 

i edukacyjne na poziomie obowiązującego 

standardu, w zakresie i formach wynikających 

z indywidualnych potrzeb osób w nim 

przebywających (art. 54 i 55 ust. 1 ustawy 

z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). 

Według 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra 

polityki społecznej usługi opiekuńcze 

w swoim zakresie obejmują pielęgnację. 

Sprawowanie opieki pielęgnacyjnej należy 

do podstawowych kompetencji pielęgniarki 

(art. 4 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 5 lipca 

1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej), 

dlatego też domy pomocy społecznej 

zatrudniają pielęgniarki. Zatrudnienie 

pielęgniarek w domach pomocy społecznej 

i powierzenie im obowiązków pielęgniarek 

związane jest z przyznaniem im kompetencji 

wykonywania świadczeń zdrowotnych, 

w tym opieki pielęgnacyjnej zgodnie z posiadanymi 

kwalifikacjami. 

Osoba zatrudniona na stanowisku 

2. pielęgniarki w domu pomocy społecznej 

wykonuje pracę zgodnie z przedstawionym 

jej zakresem obowiązków. Ten 

zaś sporządzony być powinien z uwzględnieniem 

kompetencji, jakie wiążą się z posiadaniem 

tytułu zawodowego pielęgniarki. 

Ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodzie 

pielęgniarki i położnej, a także zasady etyki 

pielęgniarki i położnej są zawsze wytycznymi 

co do sposobu wykonywania zawodu 

niezależnie od tego, gdzie pielęgniarka 

jest zatrudniona. 

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy 

3. o zawodach wykonywanie zawodu 

pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę 

posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone 

odpowiednimi dokumentami, 

świadczeń zdrowotnych, a w szczególności 

5 (187) 2007 

OPINIA PRAWNA 

świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, 

diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych 

oraz z zakresu promocji zdrowia. 

Udzielanie tych świadczeń pielęgniarka 

wykonuje przede wszystkim poprzez: 

— rozpoznanie warunków i potrzeb zdrowotnych, 

— rozpoznanie problemów pielęgnacyjnych, 

— sprawowanie opieki pielęgnacyjnej, 

— realizację zleceń lekarskich w procesie 

diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, 

— samodzielne udzielanie w określonym 

zakresie świadczeń zapobiegawczych, 

diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, 

— edukację zdrowotną. 

Do wykonywania wszystkich tych czynności 

uprawniona i zobowiązana jest pielęgniarka 

w domu pomocy społecznej. 

W powyższym zakresie pielęgniarka jest 

zawodem samodzielnym, autonomicznym 

w procesie udzielania świadczeń. 

W tym także zakresie pielęgniarka w pełni 

odpowiada za swoje działania i zaniechania, 

a jej odpowiedzialność ma charakter zarówno 

pracowniczy jak i zawodowy. 

Z reguły w domach pomocy spo- 

4. łecznej świadczenia opiekuńcze 

udzielane są nie tylko przez jednego pracownika, 

ale przez określony zespół pracowników 

nie tylko medycznych. Podział 

obowiązków w zespole związany jest z zakresem 

kompetencji i kwalifikacji, w oparciu 

o które sporządzany jest regulamin 

funkcjonowania placówki. Każdy pracownik 

pozostaje odpowiedzialny na swoim 

odcinku pracy. Przypisanie pracownikowi 

odpowiedzialności za wykonane zadania 

wymaga od pracodawcy stworzenia takich 

warunków pracy, aby możliwe było pełne, 

rzetelne i odpowiedzialne wykonanie obowiązków. 

Jeśli zatem do pielęgniarki należy 

sprawowanie opieki pielęgnacyjnej i realizacja 

zaleceń lekarskich w stosunku do 

określonej grupy pacjentów w określonym 

czasie, jej praca powinna być tak zorganizowana, 

aby obowiązki te mogła wykonać 

z uwzględnieniem jej kompetencji, kwali- 

Problemy prawne 

DOTYCZĄCA ZASAD WYKONYWANIA PRZEZ PIELĘGNIARKĘ OPIEKI PIELĘGNACYJNEJ 

ORAZ INNYCH ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH W DOMACH POMOCY SPOŁECZNEJ 

W TYM PODAWANIA DOUSTNYCH LEKÓW MIESZKAŃCOM DOMU 

fikacji i zasady ponoszenia odpowiedzialności 

za podjęte działania. To zaś oznacza, 

że podjęte przez nią czynności muszą być 

pełnym, jednolitym świadczeniem, tak aby 

mogła za prawidłowość tego świadczenia 

odpowiadać. 

Powyższe zasady mają w pełni za- 

5. stosowanie przy wykonywaniu takiego 

świadczenia jak podanie leku doustnego 

zaleconego przez lekarza a także leków 

nie zaleconych, ale które mogą być przez 

pielęgniarkę podane bez zlecenia (wg rozporządzenia 

ministra zdrowia i opieki społecznej 

z dnia 2 września 1997 roku). Świadczenie 

to należy bezwzględnie do kompetencji 

zatrudnionej w dps-ie pielęgniarki, nie zaś 

do innych poza medycznych pracowników. 

Poza tym całość świadczenia powinna być 

wykonana przez jednego pracownika. Wykonanie 

tego świadczenia przez różne osoby, 

w związku z rozłożeniem tej czynności 

w czasie, tj. przygotowanie leku przez pielęgniarkę 

i podanie go przez inną pielęgniarkę 

bądź opiekuna godzi w powyższe zasady 

i uniemożliwia skontrolowanie przez pielęgniarkę 

całej czynności, za która powinna 

wziąć odpowiedzialność. 

Zdaniem opiniującego nie jest do- 

6. puszczalne powierzenie obowiązków 

podawania leków doustnych mieszkańcom 

dps-u przez opiekunów nieposiadających 

medycznego wykształcenia. Dom 

pomocy społecznej jest profesjonalną placówką 

świadczącą opiekę i bierze odpowiedzialność 

za fachowość opieki dostarczanej 

swoim podopiecznym. Poszczególne świadczenia 

powinny być wykonywane przez pracowników 

legitymujących się odpowiednią 

wiedzą i kwalifikacjami. Zawód pielęgniarki 

został powołany do wykonywania określonych 

świadczeń zdrowotnych w tym wykonywania 

zaleceń lekarskich, fachowych 

usług pielęgnacyjnych i te świadczenia powinny 

należeć do obowiązków zatrudnionej 

w dps-ie pielęgniarki. 

Marta Morawiec 

• Przedruk z Biuletynu OIPiP w Łodzi 

7

Ocalmy od zapomnienia... 

Szanowne Czytelniczki 

i Czytelnicy! 

Ocalmy od zapomnienia: ludzi, wyjątkowe wydarzenia, szpitale, przychodnie, 

szkoły medyczne i pamiątki z nimi związane, a także fotografie, 

kroniki, zapiski i inne dokumenty. Przywołajmy z pamięci wydarzenia 

z przeszłości i odtwórzmy historie pielęgniarstwa, położnictwa i całej służby 

zdrowia na Dolnym Śląsku. 

Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych wraz z Polskim Towarzystwem 

Pielęgniarskim we Wrocławiu zwraca się do Państwa z prośbą 

o nadsyłanie na adres Izby wspomnień, życiorysów pielęgniarek i położ- 

nych, które w szczególny sposób zapisały się w naszej pamięci, uczestniczyły 

w wyjątkowych wydarzeniach, wpływały na kształt ówczesnej służby zdrowia. 

Mile widziane będą fotografie lub inne dokumenty z krótkim opisem 

wydarzeń, których dotyczyły. 

Otrzymane od Państwa materiały będziemy publikować w kolejnych 

numerach biuletynu „W cieniu czepka”, a w przyszłości wykorzystamy je do 

większego opracowania i ewentualnego opublikowania w innej formie. 

Liczymy na Państwa pomoc w odtwarzaniu historii naszych zawodów!!! 

Elżbieta Garwacka Czachor 

OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA 

IZBA PRZYJĘĆ 

I SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY 

W WOJEWÓDZKIM SZPITALU SPECJALISTYCZNYM PRZY UL KAMIEŃSKIEGO 

WE WROCŁAWIU 

Personel Izby Przyj Przyjęć ęć i Szpitalnego Oddzia Oddziału u Ratunkowego 

„Pacjent jest celem, ośrodkiem 

starań i racją istnienia 

całej służby zdrowia, więc należy 

traktować go tak, jakby, 

cały świat kręcił się wokół pacjenta 

a nie pacjent wokół personelu”. 

Irena Rzewska 

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny przy 

ul. Kamieńskiego we Wrocławiu świadczy 

usługi zdrowotne dla mieszkańców Wrocławia 

i okolic od 1984 r. Od blisko 20-tu lat kieruje 

nim Pan prof.dr hab. Wojciech Witkiewicz 

- dyrektor naczelny, a od kilku lat również Pani 

mgr Maria Dytko – dyrektor ds. pielęgniarstwa 

i jednocześnie Rzecznik Praw Pacjenta a także 

Pani mgr Maria Kaczyńska – przełożona pielę- 

gniarek. Nad prawidłowym funkcjonowaniem 

jednostki czuwa oczywiście sztab profesjonalnie 

przygotowanych managerów i doradców. Szpital 

stale wzbogaca i weryfikuje listę oferowanych 

świadczeń opierając ją na obecnym zapotrzebowaniu 

rynku. 

Chcąc zapewnić chorym najwyższą jakość 

świadczonych usług w 2003 roku placówka 

rozpoczęła starania o uzyskanie certyfikatu 


Systemu Zarządzania Jakością ISO 9001/2000. 

Zaangażowanie całego personelu i jego praca 

na rzecz ciągłego podnoszenia jakości zaowocowały 

pozytywną oceną komisji Dekra Intertec 

Certyfikation, która 26.05.2004 r taki certyfikat 

szpitalowi nadała. Misją szpitala stało 

się ugruntowanie pozycji szpitala przyszłości 

dla mieszkańców Wrocławia i Dolnego Śląska, 

zaś polityką jakości świadczenie chorym usług 

medycznych na najwyższym poziomie zgodnie 

z etyką oraz przy wykorzystaniu najnowszych 

technologii i technik diagnostycznych. 

Aby sprostać postawionym sobie zadaniom, 

personel określił i wyznaczył cele jakości, które 

systematycznie realizuje, ocenia i weryfikuje. 

Przeprowadzana analiza pozwala odnaleźć przyczyny 

popełnianych błędów przy realizowaniu 

zadań w celu unikania ich powtarzalności, przy 

wykonywaniu kolejnych procedur. 

Najbardziej newralgicznym miejscem szpitala 

jest Centralna Izba Przyjęć i Szpitalny Oddział 

Ratunkowy. To tutaj chory, często po raz pierwszy 

ma kontakt z personelem, nowym - obcym 

mu środowiskiem w niekoniecznie sprzyjających 

okolicznościach. Wierzymy, że to od nas zależy 

jak będzie postrzegał naszą placówkę, czy zechce 

tu jeszcze powrócić lub polecić go innym osobom. 

Z jednej strony nowoczesne pielęgniarstwo 

każe nam postrzegać chorego holistycznie jako 

nierozerwalną bio-psycho-społeczną całość, zaś 

ekonomiczne aspekty wymuszają spojrzenie na 

pacjenta jako klienta-biorcę usług medycznych, 

szczególnie w dobie zwiększonej konkurencyjności 

i ograniczonych nakładów na ochronę 

zdrowia. Tylko zapewnienie profesjonalnej opieki, 

a przez to zdobycie zaufania chorego a także 

jego rodziny i bliskich jest gwarantem i najważniejszym 

aspektem walki na rynku, w zamyśle 

przyszłych biorców usług (klientów), warunkujących 

sprawne funkcjonowanie szpitala i ciągły 

jego rozwój. Nowoczesne, podmiotowe podejście 

do pacjenta i jego rodziny w sposób naturalny 

wprowadza w życie karta praw pacjenta. To 

prawa pacjenta implikują obowiązki zawodowe 

i prawa moralne pracowników ochrony zdrowia. 

Zawierają się w kodeksach etyki zawodowej poszczególnych 

zawodów a kodeksy te są czynnikami 

kształtującymi ich postawy. Na osiągnięcie 

sukcesu, w największym stopniu ma wpływ 

atmosfera i relacje wśród pracowników tworzących 

zespół terapeutyczny. Jeśli są w nim dobre 

relacje, nie ma konfliktów, cel jest jasny, czytelny 

i akceptowany przez ogół a ustalenie zadań i ich 

realizacja przebiegają sprawnie to osiągnięcie za- 

5 (187) 2007 

mierzonego wyniku wydaje się być realne. 

W oddziale zatrudnieni są lekarze różnych 

specjalności, pielęgniarki, ratownicy medyczni 

i personel pomocniczy. Pracą w SOR i CIP 

kieruje pielęgniarka oddziałowa Pani Halina 

Jajor, która od lat stara się wpłynąć na poprawę 

jakości świadczonych usług. A nie jest to łatwe 

zadanie. W trzech równorzędnych obszarach 

udzielana jest 

pomoc w trudnych,niejednokrotniezagrażających 

życiu 

chorego przypadkach.Obszarchirurgiczny 

pełni ostre 

dyżury naczyniowe 

dla miasta 

Wrocławia i 

Dolnego Śląska 

we wszystkie dni nieparzyste, kardiologiczny 

dyżur hemodynamiczny co 4-ty dzień a ginekologiczny 

zaopatruje wszystkie „ostre” przypadki 

położniczo-ginekologiczne. Ponadto wszystkie 

trzy obszary przyjmują chorych w stanach zagrożenia 

życia i realizują przyjęcia „planowe”. 

Pomimo ograniczeń kadrowych, sprzętowych 

czy lokalowych kierujemy się zasadą racjonalności, 

czyli minimum kosztów a maksimum 

wydajności i satysfakcji. 

Posiadanie certyfikatu jakości ISO 9001/2000 

zobowiązuje do stałego zabiegania o dalszy 

wzrost i poprawę zadowolenia pacjentów oraz 

osób ze sobą współpracujących. Podczas prawie 

3-ech lat ustawicznych zabiegów nakierowanych 

na osiąganie zadawalających wyników realizowano 

cele dążąc do osiągnięcia zaplanowanego 

wyniku (80% odpowiedzi pozytywnych). 

Pierwsze badanie obrazowało ocenę pracowników 

Centralnej Izby Przyjęć i Szpitalnego 

Oddziału Ratunkowego przez pracowników oddziałów 

docelowych przyjmujących chorego. 

Poniższa rycina procentowo obrazuje przebieg 

zmian w postawach pracowników CIP i 

SOR obszaru kardiologicznego w okresie od 

09.2004 do 04.2006 

Przedstawione wykresy dotyczą następujących 

aspektów: 

1. Uzupełnianie dokumentacji 

2. Zamiana odzieży na bieliznę szpitalną 

3. Przygotowanie pola operacyjnego 

4. Przygotowanie do zabiegu (koszule operacyjne, 

czepek...) 

Ocalmy od zapomnienia... 

5. Wykonywanie zleceń lekarskich 

6. Określanie podstawowych parametrów życiowych 

7. Zastosowanie odpowiedniego transportu. 

Drugie badanie przedstawia również procentowo 

satysfakcję pacjentów zaopatrywanych 

w SOR obszaru chirurgicznego. (w 

trakcie realizacji) 

Powyższe zestawienie obrazuje zmianę postaw 

personelu CIP /SOR wobec pacjentów 

przyjmowanych przez oddział w następujących 

aspektach: 

1. Przywitanie pacjenta przez pielęgniarkę CIP 

i SOR 

2. Zapoznanie z kartą praw pacjenta 

3. Zapoznanie z topografią oddziału 

4. Przedstawienie się lekarza CIP/SOR pacjentowi 

5. Czas oczekiwania na lekarza CIP/SOR 

6. Ilość czasu poświęcona pacjentowi przez pielęgniarkę 

7. Ilość czasu poświęcona pacjentowi przez lekarza 

8. Ocena sprawności pielęgniarki, w czynnościach 

związanych z przyjęciem chorego do 

szpitala. 

9. Przekazywanie informacji przez pielęgniarkę 

dotyczących czynności wykonywanych przy 

przyjęciu do szpitala (postępowanie z depozytem, 

zmiana odzieży...) 

Porównanie i analiza wyników badań prowadzonych 

w różnych okresach działania zespołu, 

wykazuje znaczny wzrost wydajności, 

skuteczności i zaangażowania pracowników 

w realizację powierzonych im zadań, co przełożyło 

się jednocześnie na wzrost satysfakcji i 

zadowolenia pacjenta. Jednocześnie wyniki te 

utwierdzają nas w przekonaniu, że nie jest bezpodstawne 

ciągłe poszukiwanie i stawianie sobie 

nowych, coraz trudniejszych zadań, a do ich 

rozwiązywania angażowanie wszystkich dostępnych 

technik, najnowszej wiedzy, umiejętności 

i doświadczenia. 

Zadowolenie pacjenta to przecież cel, dla którego 

warto podejmować takie wyzwania. 

Opracowała: 

mgr Aldona Nowak 

9

Rozporządzenie 

Zestaw przeciwwstrząsowy 

Ministerstwo Zdrowia rozporządzeniem wprowadziło zmiany w zestawach p. wstrząsowych. Poniżej zamieszczamy 

pełny tekst rozporządzenia z załącznikami. Wprowadzone zmiany zaznaczono kursywą. 

Dz.U.06.204.1509 

Rozporządzenie 

Ministra Zdrowia1) z dnia 10 listopada 2006 r. 

zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu produktów leczniczych, 

które mogą być doraźnie dostarczane w związku z udzielanym 

świadczeniem zdrowotnym, oraz wykazu produktów leczniczych 

wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, 

ratujących życie 

Na podstawie art. 68 ust. 7 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo 

farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533 z późn. zm. 

2)), zarządza się, co następuje: 

§1. 

W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2002 r. w 

sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być doraźnie 

dostarczane w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym, 

oraz wykazu produktów leczniczych wchodzących w 

skład zestawów przeciwwstrząsowych, ratujących życie (Dz. U. 

Nr 236, poz. 2000) załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia otrzymują 

brzmienie określone w załącznikach nr 1 i 2 do niniejszego 

rozporządzenia. 

§2. 

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. 

Minister Zdrowia 

1)Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie 

§ 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 

r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 131, 

poz. 924). 

2)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. 

z 2004 r. Nr 69, poz. 625, Nr 91, poz. 877, Nr 92, poz. 882, Nr 93, poz. 896, Nr 173, 

poz. 1808, Nr 210, poz. 2135 i Nr 273, poz. 2703, 2005 r. Nr 94, poz. 787, Nr 163, 

poz. 1362, Nr 179, poz. 1485 i Nr 184, poz. 1539 oraz z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i 

Nr 171, poz. 1225. 

Załącznik nr 1 

WYKAZ PRODUKTÓW LECZNICZYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD 

ZESTAWU PRZECIWWSTRZĄSOWEGO, RATUJĄCEGO ŻYCIE, KTÓ- 

RE MOGĄ BYĆ PODAWANE PRZEZ LEKARZA, LEKARZA STOMA- 

TOLOGA, FELCZERA (STARSZEGO FELCZERA) 

1) Aminophyllinum 0,25 g - 10 amp. a 10 ml; 

2) Antazolini hydrochloridum 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 

3) Aqua pro inj. - 5 amp. a 5 ml; 

4) Atropini sulfas* 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 

5) Calcii chloridum lub Calcii glubionas - roztwory 10% - 10 amp. 

a 10 ml; 

6) Clonazepamum a 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 

7) Dopamini hydrochloridum 4% - 10 amp. a 5 ml; 

8) Epinephrinum a 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 

9) Furosemidum 20 mg - 5 amp. a 2 ml; 

10) Glucosum 40% 2 - 10 amp. a 10 ml; 

11) Glyceroli trinitras* aerozol - 1 op.; 

12) Hydrocortisonum 250 mg - 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml, 

lub Methylprednizolonum 40 mg – 1 fiol. a 40 mg + 1 amp. 

rozp, Methylprednizolonum 125 mg – 1 fiol. a 125 mg + 1 

amp. rozp, Methylprednizolonum 250 mg – 1 fiol. a 250 mg 

+ 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 500 mg – 1 fiol. a 500 

mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 1000 mg – 1 fiol. 

a 1000 mg + 1 amp. rozp; 

13) Lidocaini hydrochloridum 2 % - 10 amp. a 2 ml; 

14) Metamizolum natricum 2,5 g - 5 amp. a 5 ml; 

15) Metoprololi tartas 1 mg/ml - 5 amp. a 5 ml; 

16) Morphini sulfas* 20 mg/1ml - 2 amp. a 1 ml; 

17) Naloxoni hydrochloridum* 0,4 mg/1 ml - 10 amp. a 1 ml; 

18) Natrii chloridum 0,9 % - 10 amp. a 10 ml; 

19) Natrii hydrocarbonas 8,4% roztwór do wstrzykiwań dożylnych 

- 5 amp. a 20 ml; 

20) Salbutamoli sulfas aer. 100 mcg/dawkę - 1 op.; 

21) Salbutamoli sulfas a 0,5 mg - 10 amp. a 1 ml; 

22) Thiethylperazini dimaleas a 6,5 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 

23) Tramadoli hydrochloridum 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 

24) Verapamili hydrochloridum 2,5 mg/ml - 5 amp. a 2 ml. 

Płyny infuzyjne: 

1) Calcii chloridum + Kalii chloridum + Natrii chloridum (Płyn Ringera) 

- 1 op. a 250 ml; 

2) Glucosum 5 % - 1 op. a 500 ml; 

3) Glusocum 10 % - 1 op. a 500 ml; 

4) Mannitolum 20 % - 1 op. a 250 ml; 

5) Natrii chloridum 0,9 % - 2 op. a 500 ml. 

Załącznik nr 2 

WYKAZ PRODUKTÓW LECZNICZYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD 

ZESTAWU 

PRZECIWWSTRZĄSOWEGO, RATUJĄCEGO ŻYCIE, KTÓRE MOGĄ 

BYĆ PODANE PRZEZ 

PIELĘGNIARKĘ, POŁOŻNĄ 

1) Antazolini hydrochloridum 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 

2) Aqua pro inj. - 5 amp. a 5 ml; 

3) Atropini sulfas 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 

4) Calcii chloridum lub Calcii glubionas - roztwory 10 % - 10 amp. 

a 10 ml; 

5) Hydrocortisonum 250 mg - 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml 

lub Methylprednizolonum 40 mg – 1 fiol. a 40 mg + 1 amp. 

rozp, Methylprednizolonum 125 mg – 1 fiol. a 125 mg + 1 

amp. rozp, Methylprednizolonum 250 mg – 1 fiol. a 250 mg 

+ 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 500 mg – 1 fiol. a 500 

mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 1000 mg – 1 fiol. 

a 1000 mg + 1 amp. rozp 

6) Epinephrinum a 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 

7) Glucosum 20 % 2 - 10 amp. a 10 ml; 

8) Natrii chloridum 0,9 % - 10 amp. a 10 ml. 

Płyny infuzyjne: 

1) Calcii chloridum + Kalii chloridum + Natrii chloridum (Płyn Ringera) 

- 1 op. a 250 ml; 

2) Glucosum 5 % - 1 op. a 500 ml; 

3) Glusocum 10 % - 1 op. a 500 ml; 

4) Natrii chloridum 0,9 % - 2 op. a 500 ml. 


5 (187) 2007 

ZALECENIA 

POLSKIEJ FEDERACJI EDUKACJI W DIABETOLOGII 

I KONSULTANTA KRAJOWEGO 

W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA 

1. 

POMIAR GLIKEMII 

NA GLUKOMETRZE 

Prawidłowa technika badania poziomu 

glukozy we krwi za pomocą glukometru obejmuje: 

• przygotowanie zestawu do badania glikemii 

(glukometr, nakłuwacz, lancet, gazik jałowy 

lub gazik ze spirytusem) 

• sprawdzenie ważności pasków testowych 

do glukometru 

• kalibrację glukometru 

• umycie rąk ciepłą wodą z mydłem 

• przygotowanie nakłuwacza z lancetem, 

ustawienie skali na głębokość nakłucia 

palca 

• masaż dłoni od nasady dłoni w kierunku 

palca, który ma być nakłuwany 

• nakłucie bocznej części palca 

• nałożenie uzyskanej kropli krwi na pasek 

testowy 

• zabezpieczenie miejsca nakłucia gazikiem 

jałowym lub nasączonym spirytusem 

• zmiana lancetu w nakłuwaczu (przygotowanie 

do następnego nakłucia palca w celu 

pomiaru glikemii) 

• utrzymanie w czystości sprzętu do pomiaru 

glikemii (glukometru, nakłuwacza) 

• właściwe postępowanie ze sprzętem do pomiaru 

glikemii według załączonej instrukcji 

obsługi 

• prawidłowe stosowanie zasad epidemiologicznych 

podczas pomiaru. Jeżeli w placówce 

ochrony zdrowia osoba z cukrzycą nie 

dysponuje nakłuwaczem osobistym, nakłucie 

bocznej części palca wykonujemy igłą 

jednorazową. Jeżeli pacjent nie dysponuje 

własnym glukometrem, a profile glikemii 

są wykonywane na aparacie placówki, powinien 

dokładnie zapoznać się z informacją 

na temat pomiaru glikemii na jednym 

aparacie u większej liczby pacjentów w instrukcji 

obsługi tego glukometru. 

Dokładność pomiaru 

Na dokładność pomiaru ma wpływ wiele 

czynników. W celu uzyskania możliwie dokładnych 

wyników oznaczeń należy przestrzegać 

zaleceń producenta oraz stosować się do poniż- 

szych wskazówek. Ważne jest: 

• uzyskanie dużej, wiszącej kropli krwi, która 

pokryje pole testowe (jeśli tego wymaga stosowana 

metoda pomiaru) 

• dokładne przestrzeganie czasu pomiaru, który 

jest potrzebny, aby zaszła reakcja oksydazy glukozy, 

odzwierciedlona przez barwę paska; nie 

Warszawa 08.02.2007 

Szanowni Państwo, 

Organizacja Polska Federacja Edukacji w Diabetologii 

(PFED) powstała w 2006 roku z inicjatywy 

osób aktywnie zajmujących się pacjentami 

chorymi na cukrzycę i ich rodzinami. Członkowie 

założyciele PFED to pielęgniarki i dietetycy pracujący 

na co dzień w Instytucie „Pomnik – Centrum 

Zdrowia Dziecka” w Międzylesiu oraz w Katedrze 

i Klinice Gastroenterologii i Chorób Przemiany 

Materii SPCSK AM w Warszawie. PFED liczy 

obecnie 249 członków (04.02.2007), są to pielęgniarki, 

pedagodzy, dietetycy, psycholog, lekarze. 

Długofalowym celem PFED jest poprawa stanu 

zdrowia populacji wieku rozwojowego, młodych 

dorosłych oraz dorosłych. Polska Federacja Edukacji 

w Diabetologii prowadzi także działalności 

naukową, szkoleniową i badawczą. 

W ramach szkolenia zespołów edukacyjnych 

Polska Federacja Edukacji w Diabetologii i Konsultant 

Krajowy w Dziedzinie Pielęgniarstwa wydały 

zalecenia dla pielęgniarek i położnych dotyczące 

zasad postępowania w opiece nad osobą 

z cukrzycą. 

PFED przesyła Państwu egzemplarz wydania 

zaleceń, liczy na Państwa uwagi i sugestie na temat 

treści lub struktury przekazanych zaleceń, a także 

propozycje innych opracowań w dziedzinie pielęgniarstwa 

diabetologicznego. 

Z poważaniem 

Alicja Szewczyk 

Przewodnicząca 

Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii 

ma tego wymogu w przypadku posługiwania 

się nowszymi metodami 

• czyste okienko optyczne pozwala na cyfrowy 

odczyt wyniku; należy uważać, aby go nie zadrapać, 

gdyż odczyt może być mało czytelny 

• utrzymanie stałej temperatury glukometru i 

Zalecenia... 

pasków (producent podaje zakres temperatur, 

w którym gwarantowane jest właściwe funkcjonowanie 

sprzętu); mierniki i paski poddane 

działaniu wysokich temperatur (zwykle ponad 

39°C) dają fałszywe odczyty, w ekstremalnych 

temperaturach skraca się także czas ważności 

pasków testowych. 

Zasady epidemiologiczne 

Przed przystąpieniem do pomiaru glikemii 

należy umyć ręce. Do tego celu należy 

mieć przygotowany zestaw: mydło 

w płynie i jednorazowy ręcznik. W sytuacjach 

szczególnych (podróż, piknik, 

aktywność fizyczna) zestaw składa się z 

zamkniętego pojemnika z mokrymi i suchymi 

gazikami (do mycia i osuszania 

miejsc nakłucia). 

Przygotowanie stałego zestawu potrzebnego 

do pomiaru glikemii. Skład 

stałego zestawu: jałowe gaziki, gaziki ze 

spirytusem, pojemnik zamknięty na odpady, 

pojemnik na mokre gaziki, pojemnik 

na suche gaziki (mycie i osuszanie miejsc 

nakłucia) i po jednorazowym użyciu pasek 

testowy, lancet w nakłuwaczu (igłę) 

wyrzucamy do zamkniętego pojemnika 

na odpady; może to być np. plastikowa butelka 

po napojach. Pojemnik z odpadkami 

oddajemy do najbliższej apteki, przychodni 

lub ośrodka diabetologicznego podczas 

kolejnej wizyty. Jeżeli to możliwe, zużyty 

materiał spalamy w piecu. 

Uwaga! Zużytych pasków testowych 

z krwią nie przetrzymujemy opakowaniu 

razem z glukometrem. Zużytych pasków 

testowych i igieł do nakłuwacza nie wyrzucamy 

bezpośrednio do kosza na śmieci ani 

do ogólnego zsypu na śmieci! 

– Nakłuwacz do nakłuwania palca jest 

osobistym urządzeniem. Jeżeli chcemy 

zmierzyć poziom cukru innej osobie, używamy 

nowej igły jednorazowej (lancetu); 

pomiar wykonujemy lancetem bez nakłuwacza. 

Jeżeli chcemy użyć nakłuwacza, moczymy 

go w środku dezynfekcyjnym przeznaczonym 

do tego celu. Niezastosowanie się do tych 

zasad zwiększa ryzyko zakażenia i przekazania 

bakterii w miejscu nakłucia palca. 

– W placówkach ochrony zdrowia podczas 

11

Zalecenia... 

pomiaru aparatem placówki dokładnie zapoznajemy 

się z informacją zawartą w instrukcji 

obsługi tego aparatu co do zaleceń epidemiologicznych 

przy pomiarze u większej liczby pacjentów 

(w tych aparatach paski wkłada się do 

wewnątrz). 

Stale zalecenia dla użytkowników 

aparatów do pomiaru glikemii 

1. Ciągła edukacja w zakresie stosowania samokontroli 

glikemii (umiejętność samodzielnego 

pomiaru cukru powinna być sprawdzana 

przez pielęgniarkę przy każdej wizycie 

w poradni). 

2. Stałe noszenie przy sobie zestawu do pomiaru 

cukru. 

3. Przestrzeganie zasad epidemiologicznych podczas 

pomiaru. 

4. Prawidłowa technika pomiaru. 

5. Zaopatrzenie się w dostateczną ilość testów 

paskowych z aktualną datą ważności i lancetów 

do nakłuwacza. 

6. Stałe posiadanie przy sobie zamkniętych pojemników 

z mokrymi i suchymi gazikami (do 

mycia i osuszania nakłutego miejsca do pomiaru) 

oraz gazikami ze spirytusem lub jałowych 

(stosujemy po nakłuciu palca). 

7. W razie awarii glukometru skontaktowanie 

się z punktem sprzedaży, najbliższą poradnią 

diabetologiczną. 

Informacje 

dla pracowników ochrony zdrowia 

1. Oznaczenia glikemii w celu monitorowania 

leczenia i oceny wyrównania metabolicznego 

cukrzycy pacjenci przeprowadzają w pełnej 

krwi włośniczkowej. 

2. Oznaczenia poziomu cukru we krwi włośniczkowej 

pacjenci wykonują metodą tzw. suchej 

chemii za pomocą glukometrów. 

3. Zaleca się korzystanie z glukometrów podających 

jako wynik badania stężenie glukozy w 

osoczu krwi. Jeżeli glukometr wskazuje stężenie 

glukozy w pełnej krwi, można przeliczyć 

je na stężenie w osoczu, mnożąc wynik 

przez 1,11. 

Warszawa, 1 czerwca 2006 r. 

2. 

PODAWANIE INSULINY 

WSTRZYKIWACZEM AUTOMATYCZNYM 

TYPU PEN 

Prawidłowa technika podawania insuliny 

strzykawką typu pen obejmuje: 

1. Przygotowanie zestawu do podawania insuliny 

(pen, wkład z insuliną, igły z różną numeracją, 

środek dezynfekcyjny). 

2. Umycie rąk ciepłą wodą z mydłem. 

3. Przygotowanie pena z insuliną: 

— sprawdzenie nazwy insuliny i daty ważności 

leku, 

— założenie wkładu z insuliną do pena (zgodnie 

z instrukcją producenta), 

— prawidłowe wymieszanie insuliny mętnej 

(30 razy ruchem wahadłowym), 

— założenie igły do pena z uwzględnieniem 

zasad aseptyki (dezynfekcja gumowego 

korka), 

— wystrzyknięcie 1-2 jednostek insuliny celem 

odprowadzenia powietrza i wypełnienia 

przestrzeni w igle, 

— ustawienie właściwej dawki do podania. 

4. Przygotowanie miejsca podania insuliny: 

— miejsca wstrzyknięcia insuliny nie dezynfekujemy, 

— insulinę podajemy podskórnie po kątem 90°, 

a gdy tkanka podskórna jest cieńsza niż 10 

mm, zmniejszamy kąt do 45°, 

— podajemy insulinę równomiernie pod stałym 

kątem, 

— sprawdzamy na dozowniku, czy dawka została 

podana, 

— liczymy do 5-10, aby zabezpieczyć się przed 

wycieknięciem insuliny z miejsca podania, 

— wyjmujemy igłę, 

— miejsca wkłucia nie przyciskamy gazikiem, 

nie masujemy, 

— po każdym podaniu insuliny zabezpieczoną 

igłę wyrzucamy do zamkniętego pojemnika 

na odpady, 

— toaletę ciała (prysznic, ciepła kąpiel) wykonujemy 

przed podaniem nocnej insuliny, 

— pamiętamy o zmianie miejsca podawania 

insuliny. 

Miejsca podania insuliny: 

• przednio-boczna część ramienia (powierzchnia 

ramienia rozpoczynająca się 4 palce nad 

stawem łokciowym i kończąca się 4 palce pod 

stawem ramiennym), 

• brzuch (fałd po obydwu stronach pępka w odległości 

1-2 cm od pępka na szerokość dłoni chorego; 

wstrzyknięcie w pozycji siedzącej), 

• uda (przednio-boczna powierzchnia uda rozpoczynająca 

się na szerokość dłoni poniżej krętarza 

dużego i tak samo odległa od stawu kolanowego; 

wstrzyknięcie w pozycji siedzącej), 

pośladki (dzielimy w myśli pośladek na cztery 

części, prowadząc linię pionową przez jego środek, 

a linię poziomą na wysokości szpary pośladkowej; 

wstrzyknięcie wykonujemy w górną 

zewnętrzną część pośladka), 

• łopatka (ujmując fałd skórny od dolnego kąta 

łopatki w kierunku linii pachowej). 

5. Dbanie o czystość sprzętu do podawania insuliny 

(futerał oraz wstrzykiwacz z insuliną). 

6. Stosowanie się do wymogów sanitarno-epidemiologicznych 

przy używaniu jednorazowego 

sprzętu do wykonania iniekcji z insuliny. 

Uwaga! Igła do wstrzykiwacza jest produktem 

jednorazowego użytku. Wielokrotne używanie 

igły może spowodować: zatkanie igły przez 

znajdującą się w niej skrystalizowaną insulinę, 

w rezultacie podanie nieprawidłowej dawki insuliny, 

stępienie igły, czego skutkiem są mikrourazy 

skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej, 

mniejszy komfort podania insuliny i ból, ryzyko 

infekcji. 

Zasady epidemiologiczne 

• Przed przystąpieniem do przygotowania 

wstrzykiwacza i podania insuliny należy 

umyć ręce. Podstawowy zestaw: mydło w płynie, 

ręcznik jednorazowy. Jeżeli sytuacja jest 

szczególna (podróż, piknik), zabieramy ze sobą 

zamknięty pojemnik z mokrymi i suchymi 

gazikami, ewentualnie nawilżone chusteczki 

kosmetyczne. 

• Przygotowujemy wstrzykiwacz do podania insuliny 

zgodnie z zasadami aseptyki. 

• Po każdorazowym podaniu insuliny zużytą igłę 

wyrzucamy do zamkniętego pojemnika na odpady. 

Napełniony pojemnik oddajemy do najbliższej 

apteki, przychodni lub ośrodka diabetologicznego 

(podczas następnej wizyty). 

• Pen jest indywidualnym sprzętem pacjenta. 

Do każdego rodzaju insuliny należy używać 

innego pena. 

Stałe zalecenia dla użytkowników 

strzykawki automatycznej typu pen 

1. Przygotowując insulinę sprawdzamy, czy nie 

jest uszkodzona fiolka z insuliną i czy jej zawartość 

nie zmieniła wyglądu. To się zdarza 

np. w przypadku niewłaściwej temperatury 

przechowywania insuliny. Nie wolno podawać 

insuliny zmienionej wizualnie! 

2. Przygotowując wstrzykiwacz, przestrzegamy 

zaleceń producenta. 

3. Insulinę aktualnie używaną przechowujemy 

w temperaturze pokojowej (poniżej 25°C) 

nie dłużej niż 4 tygodnie. Jeżeli temperatura 

otoczenia przekracza bezpieczną wartość, 

lek przechowujmy w lodówce, wyjmując na 

30 min przed podaniem, aby w momencie 

podania osiągnął temperaturę pokojową. 

Zapas insuliny przechowujemy w lodówce 

w temperaturze 2-8°C. 

Leku nie wolno zamrażać! 

4. Insulinę mętną dokładnie mieszamy (30 razy 

ruchem wahadłowym), insuliny przezroczystej 

nie mieszamy. 

5. Insulina nie powinna być narażona na silne 

światło słoneczne i mróz. Do jej przewozu 

używamy torby termoizolacyjnej. 

6. Zapewniamy odpowiednią ilość igieł do podawania 

insuliny o różnej numeracji, pamiętając, 

że jest to sprzęt jednorazowy i jedna igła 

może być wykorzystana tylko do jednego 

wstrzyknięcia. 

7. Zapewniamy dostateczny zapas insuliny, dba- 


jąc, aby lek miał aktualną datę ważności. 

8. W razie uszkodzenia wstrzykiwacza typu pen 

wymieniamy go na nowy (wstrzykiwacze są 

bezpłatne, dostępne w oddziałach i poradniach 

diabetologicznych, poradniach rodzinnych). 

9. Zmieniamy miejsca podawania insuliny według 

następujących zasad: 

przez jeden miesiąc miejsca po prawej stronie 

ciała, przez drugi miesiąc miejsca po lewej 

stronie ciała. Insulinę wstrzykujemy w miejsce 

odległe o 1 cm od poprzedniego wstrzyknięcia. 

10. Po każdorazowym założeniu igły wypuszczamy 

1-2 jednostki insuliny w celu wypełnienia 

pustej przestrzeni. 

11. Pamiętamy o skoordynowaniu działania 

insuliny z momentem rozpoczęcia posiłku. 

Czas, jaki musi upłynąć od momentu podania 

insuliny do spożycia posiłku, zależy od 

poziomu glikemii przed posiłkiem i rodzaju 

podawanej insuliny. 

12. Futerał zawierający wstrzykiwacz z insuliną 

powinien być opisany: nazwa insuliny, data 

włożenia wkładu z insuliną. 

Warszawa, 1 lipca 2006 r. 

3. 

ZASADY UŻYTKOWANIA ZESTAWU 

INFUZYJNEGO PRZY TERAPII OSOBISTĄ 

PODSKÓRNĄ POMPĄ INSULINOWĄ 

Stałe zalecenia dla użytkowników pomp 

insulinowych 

• Edukacja użytkowników pomp i ich rodzin 

powinna być ciągła; umiejętność korzystania 

z osobistej pompy insulinowej powinna być 

sprawdzana przez pielęgniarkę przy każdej wizycie 

w poradni. Przy hiperglikemii, hipoglikemii, 

wysiłku fizycznym, złym samopoczuciu, chorobie 

zasadą powinno być wykonywanie większej 

ilości testów (pomiar glikemii, badanie glukozy 

i ciał ketonowych w moczu). 

• Zawsze należy mieć przy sobie zestaw nagłej 

pomocy, w którego skład wchodzą: 

– glukoza w tabletkach lub kostki cukru, 

– zestaw do mierzenia glukozy we krwi (glukometr, 

nakłuwacz, lancet, jałowe gaziki), 

– paski testowe do pomiaru ketonów we krwi, 

moczu. 

• Na wypadek awarii pompy: 

– wstrzykiwacz typu pen z insuliną (wraz z informacją 

od lekarza, ile insuliny przyjąć), 

– zapasowy zestaw infuzyjny i zbiorniczek na 

insulinę, 

– zapasowe baterie. Trzeba mieć przy sobie 

(w dostępnym miejscu) legitymację chorego 

na cukrzycę i informację, jak odłączyć 

pompę. 

5 (187) 2007 

– Zalecane jest systematyczne prowadzenie 

dzienniczka samokontroli. 

Zakładanie zestawu infuzyjnego 

— zasady aseptyki 

1. Przed przystąpieniem do założenia, usunięcia, 

oglądania zestawu infuzyjnego należy umyć 

ręce mydłem przeciwbakteryjnym i ciepłą 

wodą przez 2-3 minuty i dokładnie osuszyć. 

2. Staranie dobrać miejsce wprowadzenia wkłucia. 

3. Skóra w miejscu wkłucia powinna być czysta 

i sucha. 

4. Stosujemy wyłącznie produkty sterylne i akcesoria 

przeznaczone do użytku z daną pompą 

insulinową. Stosowanie innych produktów 

i akcesoriów może stworzyć zagrożenie dla 

zdrowia. 

5. Nie wolno używać produktów sterylnych, których 

opakowania są uszkodzone. 

6. Zestawy infuzyjne przechowujemy w chłodnym 

i suchym miejscu, nie należy ich narażać 

na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. 

7. Przed usunięciem wkłucia spryskujemy środkiem 

odkażającym utrzymujący je plaster. 

8. Po usunięciu wkłucia zabezpieczamy miejsce 

jałowym opatrunkiem ze środkiem odkażającym 

i kontrolujemy je przez 2-3 dni. 

9. Dren infuzyjny nie może być usuwany z jednego 

miejsca i wprowadzany w inne. 

10. Nowe wkłucie zakładamy przed usunięciem 

starego; robiąc odwrotnie, zwiększamy ryzyko 

zakażenia i przeniesienia bakterii w nowe 

miejsce wkłucia. 

11. Zużyty zestaw infuzyjny wraz z opatrunkiem 

wyrzucamy do zamkniętego pojemnika i pojemnik 

oddajemy do najbliższej apteki, przychodni 

lub ośrodka diabetologicznego 

Dobór zestawu infuzyjnego 

• Zestawy infuzyjne mogą różnić się kształtem, 

powierzchnią plastra, miejscem rozłączenia, 

długością kaniuli lub igły, długością drenu, 

a także kątem wkłucia. 

• Długość kaniuli (igły), materiał, z jakiego jest 

wykonana, oraz kąt wkłucia powinny być dobrane 

do grubości podskórnej tkanki tłuszczowej. 

• Wybierając rodzaj wkłucia uwzględniamy następujące 

czynniki: 

– alergia na stalowe igły, 

– kąt wprowadzenia, 

– szybkość wprowadzenia, 

– budowa ciała. 

Miejsce wkłucia 

i częstość jego zmiany 

• Wybierając miejsce wkłucia musimy pamiętać, 

że ma ono wpływ na szybkość wchłaniania 

insuliny. Absorpcja przebiega najszybciej 

na obszarze brzusznym. Z pośladków (górny 

Zalecenia... 

zewnętrzny kwadrat) wchłanianie jest wolniejsze, 

ale doskonałe. To umiejscowienie drenu zalecane 

jest osobom bardzo aktywnym, a także 

szczupłym. Wchłanianie z zewnętrznych części 

ud jest wolniejsze, ale może wzrastać przy większej 

aktywności. Natomiast z wkłucia w górną 

lub dolną część przedramienia insulina wchłania 

się wolniej. 

• Miejsca, w które nie należy wkłuwać: blizny 

(tkanki zabliźnione, blizny chirurgiczne), przerośnięta 

tkanka tłuszczowa (lipohipertrofia), 

siniaki, stłuczenia, bardzo wrażliwe miejsca, 

bardzo aktywne miejsca, miejsca pod uciskającymi 

paskami i ściągaczami, wokół pępka, 

pod linią talii, miejsca po przekłuciach ciała 

(kolczyki), tatuażach. 

• Miejsce wkłucia powinno zbyć odległe o co najmniej 

2-3 cm od poprzedniego (w celu uniknięcia 

przerostu tkanki tłuszczowej). Warto 

stosować zasadę: przez jeden miesiąc prawa 

strona ciała, przez drugi — lewa. 

• Plaster nie powinien zakrywać poprzedniego 

miejsca wkłucia do czasu jego całkowitego zagojenia 

się. 

• Igły (stalowe wkłucie) zmieniamy co 24-48 godzin, 

kaniule (miękkie wkłucie) zmieniamy co 

48-72 godziny. Zestaw infuzyjny powinien być 

natychmiast zmieniany w przypadku ketokwasicy, 

bólu, krwawienia, podrażnienia skóry lub 

wysokich wartości glikemii. 

Technika zakładania 

zestawu infuzyjnego 

Potrzebne akcesoria: insulina, odpowiednio 

dobrany zestaw infuzyjny, zbiornik (strzykawka) 

na insulinę, jałowe gaziki, środek dezynfekcyjny, 

pojemnik na odpady. 

Postępowanie: 

1. Umyj i zdezynfekuj ręce. 

2. Zatrzymaj pompę, odłącz od wkłucia. 

3. Uzupełnij zbiornik (strzykawkę) insuliną. 

4. Dokręć do strzykawki nowy dren i uważnie 

wypełnij go insuliną usuwając pęcherzyki 

powietrza. 

5. Osoby odczuwające lęk przed ukłuciem mogą 

stosować kremy znieczulające (np. krem 

Emla) 

6. Przygotuj miejsce wkłucia. Zdezynfekuj miejsce 

wprowadzenia igły! kaniuli zaczynając od 

centrum obszaru wycierając okrężnymi ruchami 

na zewnątrz. 

7. Odczekaj minutę, aż zdezynfekowane miejsce 

samo wyschnie. 

8. Zestaw infuzyjny zakładaj do tkanki podskórnej. 

9. Zawsze używaj nowych sterylnych zestawów 

infuzyjnych z zamkniętych opakowań. 

10. Przed wprowadzeniem wkłucia upewnij się, 

że została zdjęta osłona z igły. 

11. Zachowaj odpowiedni kąt wkłucia w zależności 

od długości igły/kaniuli. 

12. Do wprowadzenia wkłucia możesz użyć au- 

13

Zalecenia 

tomatycznego urządzenia — sertera, dzięki 

któremu czynność jest łatwiejsza i zachowuje 

się odpowiednią głębokość wkłucia. 

13. Wprowadzając wkłucie ręcznie ujmij dwoma 

palcami fałd skórny, a drugą ręką wprowadź 

igłę/kaniulę jednym płynnym ruchem. 

14. Upewnij się, że opatrunek (plaster) trzyma 

się dobrze skóry. 

15. Zmień wkłucie w razie bólu, zaczerwienienia, 

obrzęku. 

16. Nie zakładaj wkłucia tuż przez pójściem spać, 

aby móc sprawdzić, czy nie ma nieprawidłowości, 

np. blokady w drenie, która może spowodować 

wzrost stężenia glukozy we krwi; 

przy nowym wkłuciu jest też większa możliwość 

wystąpienia hipoglikemii. 

17. Usuń stare wkłucie po założeniu nowego. 

18. Uruchom pompę i wypełnij martwą przestrzeń, 

jaka powstała po usunięciu igły z kaniuli. 

19. Kontroluj stężenie glukozy 2-4 godziny po 

zmianie wkłucia dla upewnienia się, że pompa 

pracuje prawidłowo 

20. Często kontroluj miejsce wkłucia. 

Warszawa, 21 sierpnia 2006 r. 

4. 

PRZYGOTOWANIE OSOBY Z CUKRZYCĄ 

DO ZABIEGU OPERACYJNEGO 

I DO BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH 

Celem działań przygotowujących do zabiegu 

operacyjnego jest sprawdzenie ogólnego stanu 

zdrowia pacjenta i wprowadzenie działań zapobiegawczych, 

które zapewnią maksymalne bezpieczeństwo 

pacjenta podczas zabiegu lub badania 

diagnostycznego wymagającego głodzenia. 

– Planowane zabiegi chirurgiczne powinny być 

wykonywane wtedy, gdy cukrzyca jest dobrze 

kontrolowana. 

– Zabiegi operacyjne powinny być wykonywane 

tylko w ośrodkach, w których jest możliwość 

stałej konsultacji diabetologa. 

– W celu zagwarantowania bezpieczeństwa konieczna 

jest ścisła współpraca pomiędzy zespołami 

chirurgicznym, anestezjologicznym 

i diabetologicznym. 

Dokumenty i inne rzeczy niezbędne przy 

zgłoszeniu się do szpitala 

Dzieci i młodzież: 

• wyniki zleconych badań laboratoryjnych, karty 

informacyjne, sprzęt do samokontroli glikemii, 

sprzęt do podawania insuliny, dzienniczek 

samokontroli itp. 

• piżama, kapcie i zapasowe ubranie, przybory 

toaletowe 

• jeśli dziecko używa — pieluszki jednorazowe 

• ulubiona zabawkę (przytulanka). 

Towarzyszące dziecku osoby (rodzice) powinny 

mieć z sobą luźne ubranie, wygodne buty lub 

kapcie. 

Osoby dorosłe: 

• wyniki badań laboratoryjnych, karty informacyjne, 

sprzęt do samokontroli glikemii, sprzęt 

do podawania insuliny, dzienniczek samokontroli 

itp. 

• piżama, kapcie, przybory toaletowe 

• leki stosowane przewlekle 

• nie zabierać ze sobą biżuterii, drogich zegarków 

i innych cennych przedmiotów (konieczność 

zabezpieczenia przed utratą) 

• panie muszą zmyć lakier z paznokci. 

Zabiegi operacyjne i badania wymagające 

głodzenia wykonywane są rano. Przygotowanie 

farmakologiczne zależy od typu cukrzycy i dotychczas 

stosowanego leczenia, rodzaju zabiegu 

i stopnia wyrównania metabolicznego. 

Zawsze należy przestrzegać następujących 

zasad: 

• nie podawać stałych pokarmów od północy 

• płyny można podawać do 4 godzin przed zabiegiem 

(ale po uzgodnieniu z anestezjologiem) 

• co godzinę monitorować glikemię na glukometrze 

według zasad prowadzenia samokontroli 

glikemii 

• założyć kartę monitorowania parametrów 

(glikemia, RR, tętno, oddech, temperatura, 

inne). 

Przygotowanie roztworu insuliny 

we wlewie ciągłym 

przy użyciu pompy infuzyjnej 

Do wlewu dożylnego w pompie infuzyjnej 

używa się insuliny o krótkim czasie działania. 

1. Zabezpieczyć dostęp do żyły. 

2. Przygotować roztwór insuliny o stężeniu 1 jednostka/1 

ml 0,9% roztworu NaCl do przepłukania 

układu przetoczeniowego (np. z 50 

jednostek insuliny rozpuszczalnej i 50 ml 

roztworu 0,9% NaCl). 

3. Przygotowanym roztworem insuliny przepłukać 

układ przetoczeniowy, tzn. strzykawkę 

wraz z drenem do strzykawki (insulina osiada 

na ściankach układu przetoczeniowego 

dlatego należy go przepłukać przed podłączeniem 

do pacjenta). 

4. Ponownie przygotować roztwór wg powyższego 

wzoru w ilości potrzebnej pacjentowi 

(dziecko potrzebuje mniej, np. 30 ml roztworu 

insuliny). 

5. Nabrać do układu przetoczeniowego ponownie 

przygotowany roztwór insuliny, podłączyć 

układ do pompy infuzyjnej i rozpocząć 

wlew. 

6. Układ przetoczeniowy z insuliną osłonić od 

światła lub użyć specjalnego zestawu „do wlewów 

wymagających ochrony przed światłem” 

(strzykawka i dren z ciemnego materiału). 

7. Szybkość wlewu dożylnego dostosować do 

glikemii. 

8. Dożylny wlew insuliny należy przerwać 60 minut 

po wstrzyknięciu insuliny podskórnie. 

Zasady podawania pozajelitowego substancji 

odżywczych (aminokwasy, emulsje tłuszczowe) 

są podobne jak u chorych bez cukrzycy, 

pod warunkiem właściwej podaży insuliny 

i glukozy. 

Zwykle tzw. małe zabiegi operacyjne (ekstrakcje 

zębów, nacięcie ropnia, zdjęcie paznokcia 

itp.) prowadzone w znieczuleniu miejscowym 

i nie wymagają zmiany dotychczasowej terapii. 

Warszawa, 1 września 2006 r. 

Piśmiennictwo 

1. Bolderman K: Putting your patients on the pump. 

American Diabetes Association, 2002. 

2. Hanas R.: Cukrzyca typu 1 u dzieci, młodzieży i dorosłych. 

Dia-Pol, Bydgoszcz 2003. 

3. Strauss K, De Gois H., Hannet I., Partanen T-M., 

Anders F.: A pan-European epidemiologic study of 

insulin injection technigue in patients with diabetes. 

Pract. Diab. Int. April 2002, 19, 3. 

4. Otto-Buczkowska E.: Kompendium wiedzy o cukrzycy 

— wybrane zagadnienia patologii, diagnostyki 

i leczenia. Bielsko-Biała 2003. 

5. Standardy postępowania w diabetologii. Zalecenia 

kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. 

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 

2006. 

6. Walsh J., Roberts R.:.Pumping Insulin. Torrey Pines 

Press, San Diego 2000. 

7. Wolpert H.: Smart Pumping for People with Diabetes. 

ADA 2003. 

8. WWW.cukrzyca.info.pl 

Zalecenia zredagował zespół autorów: 

dr n. hum. Elżbieta Kościńska 

dr n. biol. Grażyna Kruk-Kupiec 

piel. dyplomowana Mirosława Młynarczuk 

piel. dyplomowana Jolanta Nowak 

piel. dyplomowana Sabina Przewoźniak 

piel. dyplomowana Jadwiga Sporn 

mgr. Alicja Szewczyk 

Powyższy tekst „Zalecenia...” 

został zamieszczony 

dzięki uprzejmości 

Pani Alicji Szewczyk 

– Przewodniczącej Polskiej Federacji 

Edukacji w Diabetologii 

KONTAKT: 

Polska Federacja Edukacji w Diabetologii 

Poradnia Diabetologiczna Kliniki Pediatrii 

Instytut „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka” 

Al. Dzieci Polskich 20, 04-730 Warszawa 

tel. (022) 815—70—96, fax. (022) 815 15 13 

KRS 0000249075 NIP 9521989403 

e-mail: pfed@pfed.org.pl 

http://www.pfed.org.pl 


Status prawny pracowników ochrony zdrowia jest 

zróżnicowany ze względu na status organizacyjno- 

-prawno-finansowy zatrudniających ich zakładów opieki 

zdrowotnej (zoz) lub innych podmiotów działających 

w ochronie zdrowia. 

Zasady wynagradzania pracowników sfery budżetowej 

ochrony zdrowia (państwowej i samorządowej) ustalane 

są odgórnie, na szczeblu centralnym. 

Ingerencja w zakładową politykę płac samodzielnych 

publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz niepublicznych 

zakładów opieki zdrowotnej jest mniejsza, 

ale i tak znaczna w porównaniu z regułami mającymi 

zastosowanie do innych podmiotów o podobnym statusie 

prawnym. 

Podstawowe przepisy prawa mające zastosowanie do 

pracowników ochrony zdrowia to: 

– ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej 

(Dz. U. nr 91, poz. 408 z późn. zm), 

– ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 

r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.), 

– ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym 

wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679, 

z późn. zm.), 

– ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących 

niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. 

nr 26, poz. 306, z późn. zm.), 

– ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu 

rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej 

(Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.) 

– ustawa z dnia 25 lipca 1985 r o jednostkach badawczo-rozwojowych 

(Dz. U. z 2001 r. 33, poz. 388, 

z późn. zm.) 

– ustawa z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie 

kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń 

u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych 

ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.) 

I. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W ZAKŁADACH 

OPIEKI ZDROWOTNEJ I INNYCH JEDNOSTKACH 

SFERY BUDŻETOWEJ 

Warunki wynagradzania pracowników publicz- 

1. nych zoz sfery budżetowej (działających w formie 

jednostek i zakładów budżetowych) tj. głównie stacji 

sanitarno-epidemiologicznych i żłobków prowadzonych 

przez samorząd terytorialny, określa rozporządzenie 

Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 8 czerwca 1999 r. 

(Dz U. nr 52, poz. 543 z późn. zm.), wydane w porozumieniu 

z ministrem właściwym do spraw pracy, na podstawie 

art. 40 ust. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. 

Rozporządzenie określa w szczególności: 

5 (187) 2007 

1) wysokość minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia 

zasadniczego dla poszczególnych grup 

pracowników; od 1 stycznia 2006 r. są to stawki w granicach 

kwot: 

• 790-960 zł w I kategorii do 

• 1740-3310 zł w XXII kategorii zaszeregowania; 

2) tabelę zaszeregowania stanowisk pracy (z podziałem 

na personel medyczny i pozostałych pracowników); 

3) tabelę maksymalnych stawek dodatku funkcyjnego 

w wysokości do 50% wynagrodzenia zasadniczego 

pracownika; 

4) warunki nabywania prawa i wypłacania dodatków do 

wynagrodzenia i innych świadczeń, w tym zwłaszcza: 

• dodatku: 

- za wysługę lat - w wysokości 5% miesięcznego wynagrodzenia 

zasadniczego po 5 latach pracy do 20 % 

wynagrodzenia zasadniczego po 20 latach pracy, 

- za tytuł/stopień naukowy – stawki maksymalne 

w wysokości do 50 % wynagrodzenia zasadniczego, 

- za każdą godzinę pracy w porze nocnej – w wysokości 

20 % godzinowej stawki wynagrodzenia 

zasadniczego, 

- dla kierowcy za dodatkowe czynności – do 60% 

najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego 

(wynoszącej 790 zł) tj. w kwocie nie przekraczającej 

474 zł., 

• nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy, wzrastającej co 

5 lat do 40 lat pracy - w wysokości odpowiednio od 

75% do 300% miesięcznego wynagrodzenia, 

• jednorazowej odprawy pieniężnej w związku z przejściem 

pracownika na emeryturę lub rentę z tytułu 

niezdolności do pracy w wysokości: 

- jednomiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu 

do 15 lat, 

- dwumiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu 

co najmniej 15 lat, 

- trzymiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu 

co najmniej 20 lat pracy; 

5) możliwość tworzenia funduszu premiowego. 

Do pracowników zatrudnionych w jednostkach 

2. państwowej sfery budżetowej działających 

w ochronie zdrowia ma zastosowanie rozporządzenie 

Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 30 lipca 1996 r. 

w sprawie zasad wynagradzania za pracę pracowników 

zatrudnionych w niektórych jednostkach sfery budżetowej 

działających w ochronie zdrowia (Dz. U. Nr 105, 

poz. 486, z późn. zm.), wydane na podstawie art. 773 

§ 1 Kodeksu pracy. 

Przepisy rozporządzenia stosuje się do pracowników 

zatrudnionych w następujących jednostkach sfery budże- 

Status pracownika opieki zdrowotnej 

INFORMACJA DOTYCZĄCA STATUSU PRACOWNIKÓW 

OCHRONY ZDROWIA 

Uzyskana z Ministerstwa Zdrowia, opracowana dla potrzeb Międzyresortowego Zespołu ds. 

Opracowania Zasad Zatrudniania i Wynagradzania w Ochronie Zdrowia 

towej działających w ochronie zdrowia: 

1) utworzonych przez ministra właściwego do spraw 

zdrowia, 

2) wojewódzkich ośrodkach organizacji, ekonomiki i informatyki 

w ochronie zdrowia, wojewódzkich zespołach 

metodycznych opieki zdrowotnej, wojewódzkich 

zespołach polityki zdrowotnej, 

3) Zakładach Techniki Medycznej Służby Zdrowia we 

Wrocławiu, 

4) jednostkach obsługi inwestycyjnej, zarządach inwestycji. 

Rozporządzenie określa w szczególności: 

1) wysokość minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia 

zasadniczego dla poszczególnych grup 

pracowników; od 1 stycznia 2006 r. są to stawki w granicach 

kwot: 

• 790-1020 zł w I kategorii do 

• 1500 – 3520 zł w XIX kategorii zaszeregowania, 

2) tabelę zaszeregowania stanowisk pracy, 

3) tabelę maksymalnych stawek dodatku funkcyjnego - 

do 250% najniższego wynagrodzenia zasadniczego co 

odpowiada kwocie 1975 zł (790 zł x 250%), 

4) warunki nabywania prawa i wypłacania dodatków do 

wynagrodzenia i innych świadczeń, w tym: 

• dodatku: 

- za wysługę lat: w wysokości 5% - 20 % miesięcznego 

wynagrodzenia zasadniczego, 

- za tytuł, stopień naukowy: do 50 % wynagrodzenia 

zasadniczego, 

- za znajomość języka obcego: do 10% lub do 15% 

najniższego wynagrodzenia zasadniczego odpowiednio 

za znajomość pierwszego i każdego następnego 

języka obcego, 

- za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, 

szczególnie uciążliwych lub szczególnie niebezpiecznych 

– do 20% stawki godzinowej wynikającej 

z najniższego wynagrodzenia zasadniczego, 

- dla kierowcy za dodatkowe czynności – do 60 % 

najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego tj. 

do 474 zł, 

- za każdą godzinę pracy w porze nocnej – w wysokości 

20 % godzinowej stawki wynagrodzenia zasadniczego, 

• nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy wzrastającej co 

5 lat do 40 lat pracy - w wysokości odpowiednio od 

75% do 300% miesięcznego wynagrodzenia, 

• jednorazowej odprawy pieniężnej w związku z przejściem 

pracownika na emeryturę lub rentę z tytułu 

niezdolności do pracy w wysokości: 

- jednomiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu 

do 15 lat, 

15


- dwumiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu 

co najmniej 15 lat, 

- trzymiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu 

co najmniej 20 lat pracy. 

5) możliwość tworzenia, w ramach środków na wynagrodzenia: 

- funduszu premiowego 

- funduszu nagród w wysokości do 1% wynagrodzeń 

osobowych. 

Pracownicy ochrony zdrowia sfery budżeto- 

3. wej (pkt 1 i 2) uprawnieni są do dodatkowego 

wynagrodzenia rocznego wypłacanego na warunkach 

określonych ustawą z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym 

wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek 

sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, ze zm.). 

Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy 

wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika 

w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje 

to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne 

świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia 

ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, 

a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz 

wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące 

pracownikowi, który podjął pracę w wyniku 

przywrócenia do pracy. 

Wielkość wydatków na wynagrodzenia w jed- 

4. nostkach sfery budżetowej ustalana jest: 

• w jednostkach państwowych – zgodnie z ustawą 

z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń 

w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie 

niektórych ustaw (Dz.U. Nr 110, poz. 1255 z późn.zm.); 

w 2006 r. średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń 

w tej sferze wynosi 101,5% 

• w jednostkach samorządowych – samodzielnie przez 

gminy w ramach własnych budżetów (prowadzenie 

żłobków należy do zadań własnych gminy). 

II. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W SAMODZIELNYCH 

PUBLICZNYCH ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ (SP 

ZOZ) TJ. ZAKŁADACH MAJĄCYCH OSOBOWOŚĆ PRAW- 

NĄ I PROWADZĄCYCH SAMODZIELNĄ GOSPODARKĘ 

FINANSOWĄ. 

Szczegółowe warunki wynagradzania za pracę 

i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą 

pracownikom spzoz - określają obowiązujące u danego 

pracodawcy postanowienia układu zbiorowego pracy 

lub regulaminu wynagradzania. Zakładowe uregulowania 

muszą uwzględniać wynikające z ww. ustawy o zoz 

obligatoryjne gwarancje w zakresie: 

1) minimalnego wynagrodzenia za dyżury medyczne, 

wysokości dodatków dla personelu medycznego za 

tzw. gotowość, za pracę w systemie zmianowym oraz 

w zespole wyjazdowym pogotowia ratunkowego (art. 

32g – 32ł ustawy o zoz), 

2) dodatku za wysługę lat: w wysokości 5% do 20% wynagrodzenia 

zasadniczego, 

3) nagrody jubileuszowej: poczynając od 75% miesięcznego 

wynagrodzenia po 20 latach pracy do 300% miesięcznego 

wynagrodzenia po 40 latach pracy, 

4) odprawy emerytalno-rentowej w wysokości 1-2-3 miesięczne 

wynagrodzenie. 

W samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej 

zatrudniających powyżej 50 osób przyrost przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia w danym roku 

ustalany jest na poziomie zakładu pracy, zgodnie z zasadami 

określonymi w ustawie z dnia 16 grudnia 1994 r. 

o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych 

wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie 

niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 z późn.zm.). 

W 2006 r. maksymalny roczny wskaźnik wzrostu przeciętnego 

miesięcznego wynosi 3,5%. 

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy w sp zoz-ach zatrudniających 

powyżej 50 pracowników przyrost przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia w danym roku ustalany 

jest w drodze porozumienia, przez strony uprawnione do 

zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy. Porozumienie 

to powinno uwzględniać sytuację i możliwości finansowe 

przedsiębiorcy oraz wskaźniki ustalone zgodnie 

z art. 3 ust. 3 lub 5 (ustalone przez Komisję Trójstronną lub 

Radę Ministrów maksymalny roczny wskaźnik przyrostu 

przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz orientacyjne 

wskaźniki przyrostu przeciętnego miesięcznego 

wynagrodzenia w kolejnych kwartałach roku w stosunku 

do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z roku poprzedniego), 

a także z art. 4a (wzrost wynagrodzeń o 203 

zł w 2001 r. i o 110 zł w 2002 r.) ustawy. 

Porozumienie powinno być zawarte w terminie do 

końca lutego każdego roku, a w przypadku jego braku 

przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 

ustala pracodawca, w drodze zarządzenia, w terminie 

do dnia 10 marca każdego roku. 

Na mocy art. 4a. ustawy pracownikom samodzielnych 

publicznych zakładów opieki zdrowotnej zatrudniających 

powyżej 50 pracowników przysługiwał od dnia 1 stycznia 

2001 r. przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, 

nie niższy niż 203 zł w przeliczeniu na pełny 

wymiar czasu pracy oraz w roku 2002 przyrost przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia nie może być niższy 

niż kwota 110 zł. 

III. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W NIEPUBLICZNYCH 

ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ (N ZOZ) 

Szczegółowe warunki wynagradzania za pracę i przyznawania 

innych świadczeń związanych z pracą pracownikom 

n zoz - określają regulacje zakładowe tj. zakładowy 

układ zbiorowy pracy lub regulamin wynagradzania. 

W zakresie warunków pracy i wynagradzania pracodawcy 

zobowiązani są jednakże uwzględnić przepisy art. 32g 

– 32ł ustawy o zoz, regulujące czas pracy, minimalne wynagrodzenie 

za dyżury medyczne, wysokość dodatków 

dla personelu medycznego za tzw. gotowość, za pracę 

w systemie zmianowym oraz w zespole wyjazdowym 

pogotowia ratunkowego. 

IV. WYNAGRODZENIA PRACOWNIKÓW ZARZĄDZAJĄ- 

CYCH W IMIENIU PRACODAWCY ZAKŁADEM PRACY 

Do pracowników zarządzających zakładami państwo- 

wej sfery budżetowej tj. dyrektorów (kierowników) ich 

zastępców oraz głównych księgowych oraz kierowników 

samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej 

mają zastosowanie przepisy ustawy z 3 marca 

2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi 

podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306. ze zm.). 

Ustawa ta określa dopuszczalną wysokość wynagrodzenia 

miesięcznego tych pracowników stanowiąc, że nie 

może ono przekroczyć: 

• dla kierowników spzoz - czterokrotności przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw 

bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 

roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa 

Głównego Urzędu Statystycznego; w 2006 r. jest to 

kwota 10676,72 zł (4 x 2669,18 zł) 

• dla pracowników zarządzających państwowymi jednostkami 

sfery budżetowej - trzykrotności przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej; 

w 2006 r. jest to kwota 8007,54 zł. 

Zgodnie z przepisami wymienionej ustawy pracownikom 

tym: 

1) może być przyznana nagroda roczna w wysokości nie 

przekraczającej trzykrotności ich przeciętnego wynagrodzenia 

miesięcznego w roku poprzedzającym 

przyznanie nagrody - uzależniona od osiągniętych 

wyników finansowych lub stopnia realizacji innych 

zadań. Szczegółowe zasady i tryb przyznawania tej 

nagrody regulują rozporządzenia właściwych ministrów, 

a w przypadku samorządowych sp zoz uchwały 

zarządów powiatów i województw i zarządzenia wójtów 

(burmistrzów, prezydentów miast); 

2) mogą być przyznane świadczenia dodatkowe w wysokości 

nie przekraczającej dwunastokrotności przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia przyjętego 

dla ustalenia wynagrodzenia miesięcznego tych osób, 

na warunkach określonych rozporządzeniem Prezesa 

Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego 

wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą 

być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami 

prawnymi oraz trybu ich przyznawania (Dz.U. 

Nr 14, poz. 139), z tym że świadczenia te nie przysługują 

kierownikom sp zoz (art. 5 ust. 2 ustawy); 

3) może być przyznana odprawa w wysokości nie wyższej 

niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego w razie 

odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy 

o pracę albo umowy cywilnoprawnej będącej podstawą 

zatrudnienia przez podmiot zatrudniający, z innych 

przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków 

ze stosunku zatrudnienia; 

4) nie przysługuje nagroda z zakładowego funduszu nagród 

oraz roszczenie z tytułu udziału w zysku. 

V. WYNAGRODZENIE LEKARZY, LEKARZY DENTY- 

STÓW ODBYWAJĄCYCH SPECJALIZACJĘ LUB STAŻ 

PODYPLOMOWY 

Wynagrodzenie lekarzy, lekarzy dentystów odbywających 

specjalizację lub staż podyplomowy regulują 

przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia: 

• z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy 

i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 213, poz. 1779) 


• z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego 

lekarza i lekarza stomatologa (Dz. U. Nr 57, poz. 

553, z późn. zm.). 

Lekarz, który odbywa specjalizację w ramach rezydentury, 

otrzymuje zasadnicze wynagrodzenie miesięczne 

ustalane corocznie przez ministra właściwego do 

spraw zdrowia do dnia 30 marca roku poprzedzającego 

rok, w którym lekarz rozpoczyna lub odbywa specjalizację, 

na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 

w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród 

z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego przez Prezesa Głównego 

Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym 

Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w drodze obwieszczenia 

do dnia 15 stycznia każdego roku, w wysokości 

nie mniejszej niż 70 % tego wynagrodzenia. Aktualnie 

wynagrodzenie zasadnicze wynosi 1704 zł. 

Lekarz, lekarz stomatolog odbywający staż otrzymuje 

zasadnicze wynagrodzenie miesięczne przez cały okres 

odbywania stażu w wysokości 1403 zł; lekarzowi stażyście 

za każdą godzinę pełnionego dyżuru medycznego przysługuje 

wynagrodzenie w wysokości 50 % stawki godzinowej 

zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego. 

VI. WYNAGRODZENIA KONSULTANTÓW KRAJOWYCH 

I WOJEWÓDZKICH 

Zasady wynagradzania konsultantów krajowych 

i wojewódzkich określa rozporządzenie Ministra Zdrowia 

z dnia 25 października 2002 r. w sprawie konsultantów 

krajowych i wojewódzkich (Dz. U. Nr 188, poz. 1582) 

wydane na podstawie art. 66a ust. 6 ustawy o zakładach 

opieki zdrowotnej. 

Zgodnie z § 9 rozporządzenia: 

• Konsultant krajowy w podstawowej dziedzinie medycyny, 

w rozumieniu przepisów o specjalizacji lekarzy 

i lekarzy dentystów, konsultant krajowy w dziedzinie 

pielęgniarstwa i położnictwa oraz konsultant krajowy 

w dziedzinie farmacji otrzymuje wynagrodzenie roczne, 

w wysokości nie wyższej niż 29.200 zł. 

• Konsultant krajowy w szczegółowej dziedzinie medycyny 

oraz konsultant krajowy w innej dziedzinie 

mającej zastosowanie w ochronie zdrowia otrzymuje 

wynagrodzenie roczne w wysokości nie wyższej niż 

50% dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego 

wynagrodzenia. 

• Konsultant wojewódzki w podstawowej dziedzinie 

medycyny, konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa 

i położnictwa, konsultant wojewódzki 

w dziedzinie farmacji oraz konsultant wojewódzki 

w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie 

zdrowia otrzymuje wynagrodzenie roczne w wysokości 

nie wyższej niż 50% dwunastokrotności przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia. 

• Konsultant wojewódzki w szczegółowej dziedzinie medycyny 

otrzymuje wynagrodzenie roczne w wysokości 

nie wyższej niż 30% dwunastokrotności przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia. 

Właściwy organ zawiera corocznie z powołanymi 

przez siebie konsultantami umowę cywilnoprawną na 

dany rok o realizację zadań określonych w rozporządze- 

5 (187) 2007 

niu, ustalając w niej, między innymi, wysokość wynagrodzenia, 

termin i sposób jego wypłaty oraz obowiązek 

sporządzenia sprawozdania z realizacji zadań objętych 

umową. 

VII. UPRAWNIENIA WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW USTA- 

WY O USTAWA Z DNIA 4 MARCA 1994 r. O ZAKŁADO- 

WYM FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH (DZ.U. 

z 1996 r. Nr 70, POZ. 335 Z PÓŹN.ZM.). 

W zakresie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 

ma zastosowanie 

• W świetle przepisów ustawy, zakładowy fundusz świadczeń 

socjalnych (zfśs) tworzą pracodawcy sektora finansów 

publicznych prowadzący działalność w formie 

jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw 

pomocniczych jednostek budżetowych – bez 

względu na liczbę zatrudnionych pracowników. 

• Pracodawcy spoza sfery budżetowej (spzoz, nzoz), zatrudniający 

według stanu na dzień 1 stycznia danego 

roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne 

etaty, tworzą zfśs w wysokości określonej w art. 5 

ustawy bądź też – w drodze regulacji zakładowych 

– ustalają dowolną wysokość odpisu lub rezygnują 

z jego tworzenia. 

Pracodawcy, zatrudniający mniej niż 20 pracowników 

mogą tworzyć zfśs lub wypłacać świadczenie urlopowe, 

jak również mogą postanawiać, że nie stosują wymienionych 

regulacji ustawowych. 

Szczegółowe zasady przeznaczania zfśs na poszczególne 

cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady 

i warunki korzystania ze świadczeń socjalnych określa 

pracodawca samodzielnie w regulaminie uzgodnionym 

z zakładowymi organizacjami związkowymi lub z przedstawicielem 

załogi, jeśli nie działają u niego organizacje 

związkowe. 

Wysokość odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego 

wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego 

w gospodarce narodowej w roku poprzednim 

lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne 

wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. 

Wysokość przeciętnego wynagrodzenia (bez składek na 

ubezpieczenie społeczne) podaje, w drodze obwieszczenia, 

Prezes GUS. W 2006 r. odpis na jednego zatrudnionego 

wynosi - 764,25 zł (37,5% x 2038,0 zł). 

Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy, pracodawcy sprawujący 

opiekę socjalną nad emerytami i rencistami mogą 

zwiększyć fundusz o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia 

na każdego emeryta i rencistę; w 2005 r. kwota zwiększenia 

funduszu na jednego (emeryta, rencistę) wynosi 

– 127,38 zł (6,25% x 2038,0 zł). 

VIII CZAS PRACY PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH 

W ZOZ. 

Czas pracy regulują postanowienia Dyrektywy 2003/ 

88/WE o niektórych aspektach organizacji czasu pracy. 

Postanowienia Dyrektywy stosuje się zarówno do pracowników 

objętych kodeksowa regulacją czasu pracy, jak 

i innych grup pracowników, a także funkcjonariuszy. Za 

prawidłowe wdrożenie tej dyrektywy, odpowiedzialny 


jest Minister Pracy i Polityki Społecznej. 

Przepisy krajowe regulujące zagadnienia związane 

z czasem pracy muszą być dostosowane do wymogów 

określonych we wskazanej wyżej dyrektywie. 

Od dnia 1 października 1999 r. czas pracy pracowników 

służby zdrowia regulują przepisy rozdziału IV ustawy 

o zakładach opieki zdrowotnej w brzmieniu ustalonym 

ustawą z dnia 22 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy 

o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2000 r., Nr 3, poz. 

28). Do pracowników zakładów opieki zdrowotnej mają 

również zastosowanie przepisy Kodeksu pracy w zakresie 

w jakim brak stosownych uregulowań szczególnych 

(na mocy art. 5 Kp). 

Ustawa ta, w art. 32g ust.1 stanowi, że czas pracy pracowników 

zatrudnionych w zakładzie opieki zdrowotnej, 

z zastrzeżeniem art. 32i ust. 1, w przyjętym okresie rozliczeniowym 

nie może przekraczać 7 godzin 35 minut 

na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień, z zastrzeżeniem 

ust. 2, 3 i 4. Inne, niższe normy czasu pracy dotyczą 

pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy 

wymienionych w ust. 3–5 art. 32g ustawy, których czas 

pracy waha się od 5 godzin na dobę i przeciętnie 26 godzin 

i 15 minut na tydzień (np. w radiologii, fizykoterapii 

czy w prosektoriów) do 6 godzin na dobę i przeciętnie 

31 godzin 30 minut na tydzień (pracowników niewidomych 

zatrudnionych na stanowiskach wymagających 

kontaktu z pacjentami). 

Czas pracy określony w powyższej ustawie dostosowany 

został do 39 dodatkowych dni wolnych od pracy 

w roku kalendarzowym. Oznacza to, że normy dobowe 

zapewniają wypracowanie norm tygodniowych przy 

założeniu, że przez 39 tygodni w roku kalendarzowym 

praca jest świadczona przez 5 dni, a w 13 tygodniach 

przez 6 dni w tygodniu. 

Ustawa z 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy – Kodeks 

pracy (Dz. U. Nr 28 poz. 301) wprowadziła jako zasadę 

przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy odstępując od 

obowiązującej wcześniej konstrukcji dni wolnych pod 

pracy. Z uwagi na tę zmianę regulacji w Kodeksie pracy, 

jako akcie prawnym o charakterze ogólnym, przyjęto, że 

i w stosunku do pracowników służby zdrowia należy stosować 

pięciodniowy (przeciętnie) tydzień pracy. Z uwagi 

na zmniejszenie liczby dni pracy (praktycznie o 13 w skali 

roku) oznacza to zmniejszenie przeciętnie tygodniowego 

czasu pracy – dla pracowników objętych nadal obowiązującą 

przeciętnie 40-godzinną normą tygodniową 

- średnio o blisko dwie godziny w tygodniu. Dotyczy to 

również pracowników korzystających z niższych norm 

dobowych czasu pracy. 

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej przy określaniu 

maksymalnej normy czasu pracy w przyjętym okresie 

rozliczeniowym posługuje się pojęciem „dni dodatkowo 

wolne od pracy”, którego brak w obecnie obowiązujących 

przepisach Kodeksu pracy. 

W związku z powyższym należy podjąć działania 

zmierzające do dostosowania przepisów zawartych 

w ustawie o zoz do regulacji Kodeksu pracy. 

Należy przy tym zwrócić uwagę, że zgodnie z opiniami 

ekspertów skrócone normy czasu pracy określone 

w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej nie zawsze są 

obiektywnie uzasadnione. 

17


Obecnie, najbardziej istotne jest podjęcie pilnych 

prac nad zmianą regulacji dotyczącej dyżuru 

medycznego. 

Dyżur medyczny – zgodnie z art. 18d ust. 1 pkt 4 ustawy 

o zoz - oznacza wykonywanie, poza normalnymi godzinami 

pracy, czynności zawodowych przez lekarza lub 

innego posiadającego wyższe wykształcenie pracownika 

wykonującego zawód medyczny w zoz przeznaczonym 

dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych 

świadczeń zdrowotnych. Czas pełnienia dyżuru 

medycznego nie jest wliczany do czasu pracy (art. 

32j ust. 2 ustawy). W Polsce dyżury pełnią praktycznie 

wyłącznie lekarze. 

Dyrektywa 2003/88/WE nie reguluje kwestii dyżuru. 

Natomiast sprawa dyżuru pełnionego na terenie zakładu 

pracy była przedmiotem rozważań Europejskiego Trybunału 

Sprawiedliwości. Zgodnie z orzeczeniami Europejskiego 

Trybunału Sprawiedliwości w sprawie SIMAP i Jaeger, 

cały czas dyżuru powinien być traktowany jako czas 

pracy, o ile lekarz zobowiązany jest przebywać na terenie 

szpitala, nawet jeżeli w czasie dyżuru może odpoczywać. 

Interpretacja prawa dokonana przez Europejski Trybunał 

Sprawiedliwości wiąże państwa członkowskie. 

Z uwagi na konieczność dokonania rewizji niektórych 

postanowień dyrektywy 2003/88/WE, w trakcie 

prac nad zmianą tej dyrektywy rozważane są również 

kwestie związane z wyraźnym uregulowaniem kwestii 

dyżuru pełnionego na terenie zakładu pracy. Proponuje 

się, aby do czasu pracy wliczać tylko czas faktycznego 

świadczenia pracy podczas dyżuru pełnionego na terenie 

zakładu pracy, jednakże z uwagi na brak politycznej 

zgody (w kwestii dopuszczalności tzw. klauzuli opt-out 

czyli możliwości odstąpienia od wymogu nieprzekraczania 

przeciętnie 48 godzin pracy tygodniowo za indywidualną 

zgodą pracownika), nie wiadomo, kiedy zostanie 

przyjęta ta nowa dyrektywa. 

Dostosowanie sektora ochrony zdrowia w Polsce do 

orzeczeń Trybunału w interpretacji, która nakazuje wliczenie 

całości dyżuru medycznego do czasu pracy, spowodowałaby 

konieczność dodatkowego zatrudnienia ok. 

15 000 lekarzy, co pociągałoby za sobą skutek finansowy 

rzędu 750 mln złotych rocznie w skali kraju. 

Jednakże już obecnie, gdyby lekarze zaczęli występować 

z pozwami do sądów pracy o uznanie czasu pełnionych 

przez nich dyżurów medycznych za czas pracy, 

niewątpliwie sprawy byłyby orzekane na ich korzyść, co 

skutkowałoby diametralnym wzrostem kosztów pracy. 

IX. CZAS PRACY W JEDNOSTKACH BADAWCZO-ROZ- 

WOJOWYCH 

Czas pracy pracowników medycznych zatrudnionych 

w jednostkach badawczo-rozwojowych uregulowany jest 

odmiennie niż pracowników zatrudnionych w zakładach 

opieki zdrowotnej. Maksymalny dobowy wymiar czasu 

pracy pracowników jbr-ów wynosi 8 godzin. 

Dotyczące ich regulacje zawarte są w ustawie dnia 

25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo – rozwojowych 

(Dz. U. z 2001 Nr 33, poz. 388 ze zm.). 

Przepis art. 56 ust. 2 ustawy o jednostkach badawczo 

– rozwojowych odsyłając w zakresie czasu pracy pracowników 

jednostek badawczo-rozwojowych nadzorowanych 

przez ministra właściwego do spraw zdrowia, do 

uchylonego z dniem 28 lutego 2001 r. przepisu art. 36 ust. 

3 ustawy (art. 1 pkt. 27 lit. b ustawy z dnia 26 października 

2000 r. o zmianie ustawy o jednostkach badawczo – rozwojowych 

(Dz. U. Nr 103, poz. 1100)) czyni niemożliwym 

stosowanie normy wynikającej z tego przepisu. 

W związku z tym tygodniową normę czasu pracy 

pracowników instytutu wyznacza art. 56 ust. 1 ustawy 

powołanej na wstępie. 

Z uwagi na fakt, iż przepis art. 56 nie określa dobowej 

normy czasu pracy, do normy dobowej ma zastosowanie 

z mocy przepisu art. 5 Kodeksu pracy, przepis art. 129 § 

1 Kodeksu pracy ustalający dobową normę czasu pracy 

na 8 godzin (jeżeli stosunek pracy określonej kategorii 

pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy 

kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi 

przepisami). 

X CZAS PRACY LEKARZY – NAUCZYCIELI AKADEMIC- 

KICH 

Zasady określania wymiaru czasu pracy nauczyciela 

akademickiego ustanowione zostały w ustawie z dnia 

27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 

Nr 164, poz. 1365). 

Art. 130 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że czas pracy nauczyciela 

akademickiego jest określony zakresem jego 

obowiązków dydaktycznych, naukowych i organizacyjnych. 

Czas pracy nauczyciela akademickiego uczestniczącego 

w sprawowaniu opieki zdrowotnej, jest określony 

ponadto zakresem jego obowiązków związanych 

z zapewnieniem ciągłej opieki nad pacjentami szpitali 

klinicznych lub oddziałów innych zakładów opieki zdrowotnej. 

Zgodnie z ustawą zasady ustalania zakresu obowiązków 

nauczycieli akademickich, rodzaje zajęć dydaktycznych 

objętych zakresem tych obowiązków, w tym wymiar 

zadań dydaktycznych dla poszczególnych stanowisk, oraz 

zasady obliczania godzin dydaktycznych określa senat. 

Senat uczelni określa również zasady, na których zajęcia 

dydaktyczne mogą być wykonywane poza uczelnią. 

Szczegółowy zakres i wymiar obowiązków nauczyciela 

akademickiego ustala kierownik jednostki organizacyjnej 

określonej w statucie. 

Jednoczenie obowiązki i wymiar czasu pracy lekarza 

zatrudnionego w ramach stosunku pracy zarówno w 

Akademii Medycznej jak i w zakładzie opieki zdrowotnej 

powinny zostać określone w umowie o pracę, gdyż postanowienia 

w tym zakresie stanowią elementy obligatoryjne 

umowy o pracę (art. 29 § 1 Kodeksu pracy). 

We wskazanym wyżej zakresie brak przepisów powszechnie 

obowiązującego prawa określających wzajemne 

relacje pomiędzy uczelniami zatrudniającymi lekarzy 

w charakterze nauczycieli akademickich oraz zakładami 

opieki zdrowotnej, na rzecz których osoby te świadczą 

pracę prowadząc jednocześnie zajęcia ze studentami. 

W związku z powyższym kwestia szczegółowego obliczania 

czasu pracy świadczonej przez lekarza, nauczyciela 

akademickiego na rzecz Akademii Medycznej oraz 

zakładu opieki zdrowotnej wymaga określenia w porozumieniu 

zawartym pomiędzy szkołą wyższą i szpitalem. 

Porozumienie to powinno m.in. określać zasady 

uznawania czasu wykonywania określonych czynności 

za czas pracy na rzecz konkretnego pracodawcy oraz 

wskazywać sposób dokumentowania przez poszczególnych 

pracodawców czasu wykonywanej pracy. Warunki 

zawarte w porozumieniu powinny zostać następnie odzwierciedlone 

w treści umów o prace zawartych przez 

lekarza, nauczyciela akademickiego z uczelnią oraz zakładem 


XI STATUS PRAWNY PRACOWNIKÓW ZAKŁADÓW OPIE- 

KI ZDROWOTNEJ PODLEGŁYCH I NADZOROWANYCH 

PRZEZ MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMI- 

NISTRACJI MINISTROWA OBRONY NARODOWEJ ORAZ 

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. 

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych 

i Administracji z dnia 10 czerwca 2005 r. 

w sprawie utworzenia poradni przyzakładowych – publicznych 

zakładów opieki zdrowotnej i poradni przyzakładowych 

z izbą chorych – publicznych zakładów opieki 

zdrowotnej w Straży Granicznej (Dz. U. nr 124, poz. 1041), 

w Straży Granicznej funkcjonują poradnie przyzakładowe, 

będące publicznymi zakładami opieki zdrowotnej 

działającymi w formie jednostek budżetowych, zakłady 

te nie posiadają podpisanego kontraktu na finansowanie 

świadczeń medycznych z Narodowym Funduszem 

Zdrowia. Działalność tych poradni nastawiona jest na zabezpieczenie 

świadczeń medycznych dla cudzoziemców 

zatrzymanych w wyniku przestępstw granicznych oraz 

osób przebywających w aresztach deportacyjnych w celach 

wydalenia. W aresztach deportacyjnych cudzoziemcy 

mogą być przetrzymywani do roku. Przekrój specyfiki 

udzielanych świadczeń medycznych dla tych zatrzymanych 

nie różni się od świadczeń udzielanych w typowych 

jednostkach organizacyjnych więziennictwa. 

Przepis § 10 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki 

Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania 

pracowników publicznych zakładów opieki 

zdrowotnej (Dz. U. nr 52, poz. 543 ze zm.) określa, że pracownikowi 

medycznemu zatrudnionemu w jednostce organizacyjnej 

więziennictwa, z tytułu pracy z osobami pozbawionymi 

wolności, przysługuje dodatek w wysokości 

od 10 do 50% wynagrodzenia zasadniczego. 

Art. 118 ustawy o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 

2003 r. (Dz. U. nr 128 poz. 1175 ze zm.) nakłada na Straż 

Graniczną obowiązek organizacji świadczeń zdrowotnych, 

leków, artykułów sanitarnych oraz posiłków na zasadach 

stosowanych wobec osób osadzonych w zakładach karnych 

i aresztach śledczych na podstawie Kodeksu karnego 

wykonawczego. 

Żołnierze zawodowi pełnią służbę i otrzymują uproszenie 

w oparciu o ustawę z dnia 11 września 2003 r. 

o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 

179, poz. 1750, z późn. zm.) a ich uposażenie wynika ze 

wskaźnika określonego przez Prezydenta RP w wysokości 

2,11 kwoty bazowej – ustalanej corocznie w ustawie 

budżetowej. 

Wzrost uposażeń i wynagrodzeń określa ustawa 


z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń 

w państwowej sferze budżetowej (Dz. U. Nr 110, poz. 

1255, z późn. zm.). 

W resorcie Obrony Narodowej obowiązuje jednolita 

tabela uposażeń dla wszystkich żołnierzy zawodowych, 

co powoduje, że wydzielenie grupy np. żołnierzy-lekarzy 

stanowiło będzie wyłom w obowiązujących przepisach. 

Pracownicy medyczni zatrudnieni w jednostkach 

wojskowych (również w ambulatoriach i ambulatoriach 

z izbą chorych) opłacani są z budżetu resortu Obrony 

Narodowej. 

W przypadku gdyby wynagrodzenie przysługujące 

pracownikom medycznym zatrudnionym w jednostkach 

wojskowych okazało się niższe od ustalonego minimalnego 

wynagrodzenia, powinno się zapewnić środki 

budżetowe jednostkom wojskowym na sfinansowanie 

podwyższenia wynagrodzeń tych pracowników. Wzrost 

wydatków w tym zakresie powinien być pokryty z budżetu 

resortu Obrony Narodowej, w sytuacji gdy budżet 

ten jest ściśle określony wskaźnikiem 1,95 % PKB wskazanym 

w ustawie z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie 

i modernizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej 

(Dz. U. Nr 76, poz. 804, z późn. zm.). rozwiązaniem mogłoby 

być ustanowienie rezerwy w budżecie na pokrycie 

wzrostu wynagrodzeń. 

Zakłady opieki zdrowotnej przy zakładach karnych 

i aresztach śledczych są tworzone i nadzorowane przez 

Ministra Sprawiedliwości. 

Działalność tych zakładów finansowana jest w ramach 

planów wydatków budżetowych zakładów i aresztów, 

przy których zoz funkcjonują. Nie posiadają one podpisanych 

kontraktów na finansowanie świadczeń medycznych 

z Narodowym Funduszem Zdrowia. 

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości 

z dnia 31 października 2003 r. w sprawie szczegółowych 

zasad, zakresu i trybu udzielania świadczeń zdrowotnych 

osobom pozbawionym wolności przez zakłady 

opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności zakłady 

opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności 

udzielają osobom pozbawionym wolności świadczeń 

zdrowotnych, w szczególności związanych z: 

1) badaniem i poradą lekarską; 

2) leczeniem; 

3) badaniem i terapią psychologiczną; 

4) rehabilitacją leczniczą; 

5) opieką nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu 

oraz nad noworodkiem; 

6) badaniem diagnostycznym, w tym analityką medyczną; 

7) pielęgnacją chorych; 

8) działaniami profilaktycznymi oraz obowiązkowymi 

szczepieniami ochronnymi mającymi na celu zapobieganie 

powstawaniu urazów i chorób; 

9) badaniem i leczeniem stomatologicznym oraz świadczeniami 

z zakresu protetyki; 

10) orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia. 

Opiekę medyczną świadczą tam pracownicy 

służby zdrowia zatrudnieni na etatach funkcjonariuszy 

i pracowników cywilnych. 

Według stanu na 30 czerwca b.r. w więziennictwie 

5 (187) 2007 

zatrudnionych jest na 1 737,97 etatach 2 382 pracowników 

służby zdrowia, z tego 1 196 to funkcjonariusze. Pozostali 

to 1186 pracowników cywilnych zatrudnionych 

na 541,97 etatach. 

Pracownicy ci zatrudnieni są na stanowiskach wykazanych 

w tabelach zaszeregowania publikowanych 

odpowiednio dla: 

- funkcjonariuszy w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości 

z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie uposażenia 

zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej (obowiązuje 

jednolita tabela uposażeń dla wszystkich funkcjonariuszy, 

tym samym wyłączenie funkcjonariuszy 

pełniących służbę w ochronie zdrowia stanowić może 

wyłom w obowiązujących przepisach), 

- pracowników cywilnych służby zdrowia w rozporządzeniu 

Ministra Zdrowia z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie 

zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów 


Wynagrodzenia wszystkich pracowników opieki zdrowotnej 

zatrudnionych w Służbie Więziennej tj. funkcjonariuszy 

i pracowników cywilnych finansowane są z budżetu 

państwa. 

W zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich 

nie funkcjonują jednostki służby zdrowia w rozumieniu 

ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki 

zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz.498 z późn. zm.) 1 są jednak 

zatrudnieni pracownicy ochrony zdrowia, którzy świadczą 

usługi medyczne wobec wychowanków przebywających 

w tych placówkach. Są to lekarze specjaliści, pielęgniarki, 

lekarze dentyści. O formie nawiązywania stosunku pracy 

i czasie pracy decydują dyrektorzy zakładów poprawczych 

i schronisk dla nieletnich. Zakłady dla nieletnich dysponują 

75 etatami na ochronę zdrowia, jednakże liczba zatrudnianych 

osób jest wyższa, gdyż zazwyczaj (przeważnie 

lekarze) zatrudniani są na cząstkach etatów. 

Wynagrodzenia tych pracowników naliczane są, 

zgodnie z informacją uzyskaną z Departamentu Budżetu 

i Majątku Skarbu Państwa MS, według rozporządzenia 

Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 marca 

2000 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zasad 

wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń 

dla pracowników niebędących nauczycielami, zatrudnionych 

w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych 

przez organy administracji rządowej oraz w Biurze 

Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej. 

(Dz. U. Nr 27, poz. 329). 

Departament Budżetu i Majątku Skarbu Państwa MS 

ma zagwarantowane środki finansowe na płace pracowników 

medycznych w zakładach dla nieletnich w rozdziale 

75513-pozostali pracownicy. 

1 Delegacja zawarta w art.69 tejże ustawy dla Ministra 

Sprawiedliwości, nakładająca na Ministra Sprawiedliwości 

obowiązek utworzenia zakładów opieki zdrowotnej w prowadzonych 

placówkach, nie obejmuje zakładów poprawczych 

i schronisk dla nieletnich, gdyż dotyczy osób pozbawionych 

wolności. Wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych 

wykonywany jest środek poprawczy. 

Status pracownika opieki zdrowotnej / Onkologia 

BADANIA 

PRZESIEWOWE 

NAJSKUTECZNIEJSZĄ 

METODĄ 

W PROFILAKTYCE 

RAKA SZYJKI MACICY 

Rak macicy to drugi po raku 

sutka najczęściej występujący 

nowotworów złośliwy kobiet 

w Polsce. Przyczyny wysokiej 

śmiertelności z powodów 

nowotworu jest wysoki stopień 

zaawansowania choroby 

w chwili rozpoznania. 

Obniżenie zachorowalności można 

zmienić poprzez wprowadzenie programów 

profilaktyki onkologicznej a jej podstawowa 

częścią jest edukacja zdrowotna w oparciu 

o badania przesiewowe. Nadrzędnym celem 

powinna być stale podnoszona wiedza 

na temat profilaktyki onkologicznej, a także 

opanowanie strachu przez rakiem. Walka 

z rakiem szyjki macicy powinna opierać 

się przede wszystkim na zapobieganiu 

i wczesnym wykrywaniu nieprawidłowości. 

Działania profilaktyczne powinny być 

przeprowadzone przez szeroko zakrojona 

edukacje zdrowotną, badania kliniczne i 

badania diagnostyczne, w formie badań 

skryningowych. Tylko tak skoncentrowane 

działania profilaktyczne mogą w przyszłości 

wpłynąć na poprawę sytuacji zdrowotnej 

kobiet w naszym kraju. 

Szczególną uwagą należy otoczyć kobiety 

z małych miejscowości i wsi o niskim statusie 

ekonomicznym, gdzie dostęp do informacji, 

a także samych badań jest utrudniony. 

Zmiana sposobu myślenia i świadomości, 

a także poznanie czynników sprzyjających 

powstaniu nowotworów szyjki macicy 

w znaczny sposób powinno wpłynąć na 

zminimalizowanie ryzyka powstania nowotworu 

szyjki macicy. 

Sprawdzoną i najbardziej skuteczną metodą 

walki z rakiem jest profilaktyka zarówno 

pierwotna jak i wtórna. Propagowanie 

jej powierzone jest przede wszystkim per- 

19

Onkologia 

sonelowi medycznemu. Do naszych zadań 

należy szeroko rozumiana promocja 

zdrowia i zapobieganie chorobom zwłaszcza 

tym, które wynikają ze złego stylu życia 

kobiety i niewłaściwego korzystania z 

opieki zdrowotnej. Szczególnie dotyczy to 

nowotworów narządu rodnego, ponieważ 

same kobiety przez zrozumienie mechanizmu 

powstawania raka i związanych z nim 

czynników ryzyka mogą skutecznie bronić 

się przed tą groźną chorobą. 

W tej sytuacji niezbędna jest czynna 

postawa położnej która wykonując swój 

zawód, w szczególny sposób uczestniczy 

w życiu kobiety i motywuje ją do działań na 

rzecz własnego zdrowia. Przekazywane informacje 

powinny dotyczyć podstawowych 

danych na temat nowotworów, a mianowicie 

możliwości całkowitego wyleczenia we 

wczesnym stadium wykrycia zmiany, zupełnego 

braku objawów subiektywnych w tym 

czasie, sposobu leczenia zależnie od stopnia 

zaawansowania stopnia procesu. Cytodiagnostyka 

ginekologiczna stwarza szanse 

wykrycia raka szyjki macicy we wczesnej 

fazie rozwoju, gdy istnieje wtedy możliwości 

całkowitego wyleczenia, a tym samym 

uratowania życia. 

Wyróżniamy trzy formy profilaktyki raka 

szyjki macicy: 

• pierwotną – zapobiegawczą, 

• wtórną – wczesne wykrywanie chorób 

i skryning 

• trzeciorzędową- skoncentrowana na diagnostyce, 

właściwym i szybko wdrożonym 

leczeniu, profilaktyce leczenia nawrotu 

choroby oraz na rehabilitacji. 

Profilaktyka pierwotna jest zespołem 

przedsięwzięć mających na celu obniżenie 

częstości zachorowań przez zmniejszenie 

ryzyka powstania choroby. Przyczyną większości 

nowotworów są czynniki środowiskowe 

takie jak: dieta, styl życia, czynniki 

jatrogenne, higiena życia i zachowań seksualnych, 

inicjują one i stymulują rozwój nowotworu. 

W grupie czynników ryzyka wystąpienia 

raka szyjki macicy szczególnego 

znaczenia nabierają stany zapalne pochwy, 

brak higieny, wczesne rozpoczęcie współżycie, 

zakażenia wirusem brodawczaka 

ludzkiego HPV, palenie tytoniu, mnogość 

partnerów seksualnych. Podstawą promocji 

zdrowia jest odpowiedzialność każdego 

człowieka za własne zdrowie, motywowanie 

do podejmowania decyzji w sprawie 

stylu życia, gdy nie występują żadne symptomy 

choroby. 

Profilaktyka wtórna odnosi się do czynności 

mających na celu wykrywanie i leczenie 

stanów nieprawidłowych oraz wczesne 

wykrywanie stanów przedrakowych. Z 

wczesnym wykrywaniem łączy się konieczność 

podjęcia właściwych działań doprowadzających 

do zahamowania, rozprzestrzeniania 

się choroby. 

Najważniejsza w tych działaniach jest cytologia 

polegająca na ocenie mikroskopowej 

wymazów z kanału i tarczy części pochwowej 

szyjki macicy. Służy ona nie tylko w profilaktyce 

stanów przed nowotworowych, ale 

umożliwią stwierdzenie zmian zapalnych 

pochwy. Cytologia złuszczeniowa prowadzona 

przez Papanikolau jest najskuteczniejszą 

metodą wykrywania stanów przedrakowych. 

Obecnie stosowana jest metoda 

opisowa wyników wymazów cytologicznych 

według systemu Bethezda. 

Celem badań przesiewowych jest potencjalne 

wykrycie choroby za pomocą testu 

i dokonania podziału badanej populacji na 

dwie grupy: pierwszą z prawidłowym ujemnym 

wynikiem testu, drugą z nieprawidłowym 

dodatnim wynikiem testu. Celem 

szczegółowym jest ujawnienie choroby we 

wczesnej fazie, zmniejszenie liczby zgonów, 

wzrost wyleczalności, zmniejszenie kosztów 

zdrowotnych, społecznych, osobistych spowodowanych 

choroba. Badania cytologiczne 

i kolposkopowe powinny być rutynowymi 

badaniami wykrywającymi. 

W Polsce umieralność na raka szyjki 

macicy należy do najwyższych w Europie, 

dlatego ogromnego znaczenia nabiera profilaktyka 

i zapobieganie, wykrywanie raka 

w stanie przed inwazyjnym. W tym stadium 

wyleczenie jest prawie 100%, we wczesnym 

stadium inwazyjnym stopień pierwszy wyleczalność 

około 90- 95% w stopniu drugim 

około 50-70% a w stopniu trzecim około 

40% a w czwartym 3%. Dlatego badanie 

cytologiczne, dzięki któremu wykryto wiele 

przypadków przedinwazyjnego można 

uznać za badanie ratujące życie i zaliczyć 

do największych osiągnięć. Wyniki wielu 

badań wskazują, że ponad 50% przypadków 

raka szyjki macicy występuje u kobiet 

u których nigdy nie było wykonane badanie 

rozmazu cytologicznego, zaś 60% u kobiet 

które nie miały wykonanej cytologii w ciągu 

pięciu lat przed ujawnieniem się choroby. 

W 1983 roku minister zdrowia nałożył 

obowiązek wykonania badania cytologicznego 

u każdej kobiety leczonej w szpitalu 

i w poradni K. To zalecenie niestety nie 

jest realizowane a przyczyną jest nie tylko 

zła sytuacja ekonomiczna służby zdrowia, 

ale również niski poziom oświaty i wiedzy 

zdrowotnej polskich kobiet. 

Stałe badania przesiewowe kobiet bez 

objawów choroby w całej populacji powinno 

być przeprowadzone w przeciągu co 

najmniej trzech lat. Pełna diagnostyka to 

trzy w jednym, czyli wykonanie w trakcie 

jednego badanie pełnej diagnostyki szyjki 

macicy składającej się z badania cytologii, 

biocenozy pochwy i testu HPy. To najważniejsza, 

najskuteczniejsza, najkrótsza i najtańsza 

metoda obrony przed rakiem. 

Badaniu ginekologicznemu powinny się 

poddać wszystkie kobiety, które ukończyły 

18 lat, a także młodsze aktywne seksualne. 

Kobiety po trzydziestym roku życia badanie 

powinny przeprowadzać co dwa lata. 

U kobiet po pięćdziesiątym roku życia 

badanie ginekologiczne powinno odbywać 

się raz w roku, uzupełnione pobraniem cytologii 

i badaniem ultrasonograficznym 

endometrium. Badanie epidemiologiczne 

nad czynnikami ryzyka rozwoju raka płaskonabłonkowego 

szyjki macicy sugerują 

związek ze schorzeniami przenoszonymi 

drogą płciową. 

Programy badan przesiewowych u kobiet 

muszą być połączone z leczeniem partnerów 

seksualnych w celu zapobiegania infekcji 

nawrotowych. Duże zagrożenie dla kobiet 

stanowią infekcje wirusami brodawczaka 

ludzkiego HPy. Wykazano, że DNA HPV 

jest obecnie z każdej złośliwej zmianie pochodzenie 

płaskonabłonkowego w obrębię 

dróg rodnych. Wirusy HPV narządów 

płciowych podzielona na trzy grupy: wirusy 

wywołujący łagodne zmiany dysplastyczne 

nabłonka szyjki macicy (typ 6 i 11). Wirusy 

niosące umiarkowane ryzyko działania 

onkogennego (typ 33,35,39i 40) i wirusy 

związane z wysokim ryzykiem działania 

onkogennego (typ 16 i 18). 

Stwierdzono silną korelacje pomiędzy 

zakażeniem HPV narządów płciowych 

u mężczyzn a CIN (rak przedinwazyjny) 

u ich regularnych partnerek seksualnych. 

Dotychczas żadne leczenie nie eliminuje 

skutecznie zakażenia narządów płciowych 

wirusem HPy. Jedyną dostępną metodą leczenie 

o mechanizmie przeciwwirusowym 

jest interferon (IFN), który pobudza układ 

odpornościowy. 

Obecnie ukończono badania nad szczepionka 

chroniącą przed nowotworami rozwijającymi 

się na bazie przedłużającego się 

zakażenie HPV miedzy innymi raka szyjki 

macicy. Można już kupić szczepionkę pod 

nazwą GARADASIL. Stymulacje farmakologiczne 

wykazują korzystne wskaźniki 

efektywności wprowadzenie szczepionki 

w programach populacyjnych. Sugerują, że 

sczepienia dziewcząt przed inicjacją seksualna 

około 12 roku życia mają największą 

skuteczność w zakresie nabieranie odporności 

przeciw zakażeniom HPV. Także kobiety 

dojrzałe mogą same zabezpieczyć się 

szczepionką przeciw HPy. 

W większości przypadków winę za zachorowanie 

ponosimy same, bo palimy 


papierosy, które są przyczyną co trzeciego 

nowotworu, pijemy dużo alkoholu, 

zmieniamy często partnerów seksualnych, 

jemy tłusto, nie uprawiamy żadnych 

ćwiczeń, narażamy się na czynniki 

rakotwórcze. 

Rak szyjki macicy rzadko występuje 

mgr Iwona Stasiak 

Jest rok 1991, pomimo wieloletniej 

choroby, dopiero na 

łożu śmierci, Freddie Mercury 

– lider zespołu Queen, podaje 

do publicznej wiadomości, 

że jest chory na AIDS. Kilka lat 

wcześniej umiera amerykański 

aktor, Rock Hudson. O tym, 

że przyczyną także było AIDS, 

dowiedzieliśmy się po jego 

śmierci. 

Nowa choroba, homoseksualistów 

i narkomanów, przez lata była przez 

społeczeństwa przyjmowana jak dżuma 

XX wieku. Brak akceptacji, odrzucenie, 

złe traktowanie – zarówno przez obywateli, 

jak i przez personel medyczny opiekujący 

się nosicielami wirusa HIV. Takie były 

początki historii choroby, która, wydawało 

się, nie dotyczy przeciętnego obywatela 

– heteroseksualnego, nie zażywającego 

narkotyków. 

Od tamtego czasu minęło już kilkanaście 

lat, lecz należałoby się zastanowić, czy 

zmieniło się nasze nastawienie do osób żyjących 

z HIV? 

Ludzie ci ze względu na brak w społeczeństwie 

dostatecznej wiedzy o HIV 

i AIDS zazwyczaj są dyskryminowani przez 

społeczeństwo. Niestety, często ten brak 

edukacji dotyczy także personelu medycznego. 

Przesadny strach przed zakażeniem 

i śmiercią z powodu AIDS sprawiają, że kontakty 

z osobą zakażoną są traktowane jako 

wielkie zagrożenie również przez lekarzy 

czy pielęgniarki i położne. 

Od roku 2001 obserwuje się odwrócenie 

pewnych trendów epidemii. Zakażeniu ulega 

coraz więcej osób o orientacji heteroseksualnej, 

bez narkomanii dożylnej. Osoby te 

5 (187) 2007 

przed dwudziestym rokiem życia, jednak z 

wiekiem poziom zachorowalności gwałtownie 

wzrasta osiągając szczyt w wieku 45-50 

lat. Wykryty wystarczająco wcześnie jest 

całkowicie wyleczalny. 

Można śmiało powiedzieć, że wystąpienie 

u kobiety inwazyjnej formie szyjki ma- 

zakażają się przez ryzykowne kontakty seksualne. 

W roku 2005 zakażenia przenoszone 

drogą heteroseksualną stanowiły prawie 

3/4 wszystkich zakażeń. W ostatnich latach 

obserwuje się również wzrost liczby zakażeń 

u kobiet – do około 30% nowych zakażeń. 

AIDS jest problemem głównie ludzi młodych 

– 59% to osoby między 20 a 29 rokiem 

życia. [Na podstawie danych Krajowego 

Centrum ds. AIDS – wykres poniżej] 

Ze względu na brak miarodajnych danych 

epidemiologicznych, trudno jednoznacznie 

wypowiedzieć się na temat sposobów 

rozprzestrzeniania się HIV w Polsce. 

Najwięcej nowych zakażeń notuje się 

w 2004 roku w województwie dolnośląskim. 

(Graficzny obraz wykrytych zakażeń 

w roku 2004 w poszczególnych województwach 

zamieszczamy na stronie 22) 

Dane statystyczne potwierdza codzienna 

praktyka. Początkowo ciężarne zgłaszające 

cicy to efekt braku wiedzy i świadomości 

zagrożenia lub braku troski o siebie. 

Teresa Kumięga. 

Akademicki Szpital Kliniczny 

Bibliografia do wglądu u autorki. 

OPIEKA POŁOŻNEJ NAD KOBIETĄ ŻYJĄCĄ Z HIV 

I JEJ NOWORODKIEM 

Położnictwo i HIV 

się do szpitala to właściwie same narkomanki. 

Nie było ich wiele, początkowo dwie, 

trzy w ciągu roku. Jednak w ostatnim czasie 

nastąpiła widoczna zmiana. Znacząco 

zwiększyła się ilość zakażonych kobiet (7-8 

w ciągu roku), jak również zmienił się rodzaj 

pacjentek, nosicielek wirusa HIV zgłaszających 

się do szpitala. 

Nie jest to już zaniedbana narkomanka 

bądź pochodząca z marginesu prosty- 

tutka, co więcej, często okazuje się, że pacjentka 

z narkotykami po prostu nie ma 

nic wspólnego. 

Zdarza się, że zgłasza się pacjentka zarażona 

wirusem HIV, rodząca po raz kolejny, 

która kilka lat wcześniej jeszcze nie 

wiedziała, że jest nosicielką. Po poprzednim 

porodzie dziecko jej uporczywie chorowało 

i dopiero lekarze pediatrzy stwierdzili wirusa 

HIV u dziecka, a później zdiagnozowano 

go także u matki. 

I od razu nasuwa się pytanie – ile kobiet 

21


Wskaźnik zakażeń HIV wykrytych w roku 2004 

w województwach na 100 tys. mieszkańców 

rodzących na salach porodowych, karmią- nie jest poinformowana przez nią o tym 

cych swoje dzieci piersią, które potencjalnie fakcie. Zdarza się, że pacjentki informu- 

są zdrowymi kobietami, jest już nosicielją rodzinę o tym, że są nosicielkami tylko 

kami wirusa HIV? Czy my, położne, w sto- np. wirusa HCV, a o nosicielstwie HIV już 

sunku do tych kobiet zawsze przestrzegamy nie wspominają. Oczywistym jest, że żad- 

zasad aseptyki i antyseptyki? Czy zawsze, na z pacjentek przebywająca w tym czasie 

kiedy mamy kontakt z krwią, wydalinami w oddziale nie wie o nosicielstwie wirusa 

bądź wydzielinami zakładamy rękawice – HIV innych hospitalizowanych. Informa- 

chronimy siebie i pacjentki? 

cja ta znajduje się wyłącznie w dokumen- 

Pacjentki zazwyczaj bardzo przeżywatacji lekarskiej i pielęgniarskiej. 

Z 

ją niemożność karmienia własnego godnie z wytycznymi Centrum 

dziecka piersią. Martwią się o siebie, mar- Zwalczania i Zapobiegania Chotwią 

się o to, że ich dzieci mogły urodzić się robom (CDC) oraz Komitetu Doradcze- 

zakażone. Dla tych kobiet możliwość zakago ds. Praktyki w Zakresie Zwalczania 

żenia własnego dziecka jest wielką osobi- Zakażeń Szpitalnych (HIPAC) z 1996 r. 

stą tragedią. Dlatego też oprócz porad na w stosunku do pacjentów stosujemy reko- 

temat pielęgnacji siebie, pielęgnacji dziecmendacje izolacji zakażeń przenoszonych 

ka, przygotowywania dla niego mieszanek drogą krwiopochodną (HBV, HCV, HIV). 

itp., musimy umieć wesprzeć te kobiety Zgodnie z tą rekomendacją izolacja takiego 

psychicznie. 

pacjenta w osobnej sali nie jest konieczna. 

Każda rozmowa z pacjentką wymaga Wyjątek stanowią pacjenci z krwawieniem, 

taktu i zrozumienia. Nigdy nie oceniamy biegunką lub innymi współistniejącymi za- 

pacjentki, nie wydajemy o niej sądów i nie każeniami, wymagającymi izolacji oraz pa- 

okazujemy jej niechęci. Nieszczęście, jakie cjenci z gojącymi się ranami lub założony- 

spotkało te kobiety dotyka nie tylko je same, mi drenami, nieprzytomni, nie współpra- 

ale także ich bliskich. Opieką należy więc cujący, upośledzeni umysłowo lub mający 

otoczyć zarówno pacjentkę, jak i jej rodzi- drgawki. Wobec pacjentów z zakażenianę. 

Rozmowy na temat sposobu, w jaki zami przenoszonymi drogą krwi obowiązuje 

raziły się pacjentki często wywoływane są szczególnie staranne przestrzeganie zasad 

przez nie same, co bywa pomostem do dalszych 

rozmów. 

Staramy się stworzyć pacjentce z HIV 

reżimu standardowego. 

Wobec pacjentek z HIV (+) oraz 

wszystkich pozostałych pacjentek 

jak najlepsze warunki. Chcemy, by czuła się stosujemy takie same, następujące wymaga- 

bezpiecznie i była bezpieczna pod każdym nia standardowych środków ostrożności: 

względem. Dlatego też informacja o nosi- • każdą krew i wszelkie płyny ustrojowe 

cielstwie powinna być przekazana perso- traktujemy jako potencjalnie zakaźne, 

nelowi już w izbie przyjęć. Zachowujemy • myjemy ręce przed i po kontaktach z pa- 

szczególną dyskrecję nawet wobec najbliżcjentką;szych osób pacjentki, gdyż rodzina często • zakładamy rękawice przy wszelkich kon- 

taktach z krwią i płynami ustrojowymi; 

• w czasie zabiegów, przy których 

mogą nastąpić rozbryzgi krwi, 

oczy, nos oraz jamę ustną zabezpieczamy 

maseczką i okularami 

oraz zakładamy fartuchy 

ochronne; 

• stosujemy tylko sprzęt jednorazowego 

użytku, a narzędzia odpowiednio 

dezynfekujemy i sterylizujemy; 

• bielizna pościelowa zabrudzoną 

krwią, ropą lub innymi wydzielinami 

jest umieszczana oddzielnie, 

w odpowiednio oznakowanych 

workach. 

Aby nie narażać na zakażenia 

pacjentek, których układ 

immunologiczny jest już osłabiony, 

separujemy je od grożących im zakażeń 

przestrzegając standardowego 

reżimu sanitarnego. Stosując się 

do powyższych zasad dla pacjentki z HIV 

przygotowujemy osobną salę z pomieszczeniem 

sanitarnym. Jeśli na oddziale przebywa 

kilka pacjentek z HIV, to umieszczamy je 

w jednej sali. Korzystają one wówczas z tego 

samego sanitariatu, ale jest on za każdym 

razem dezynfekowany. 

Pielęgnacja pacjentki żyjącej z HIV nie 

odbiega w zasadzie od pielęgnacji innych 

pacjentek. Ciężarna żyjąca z HIV przychodzi 

zwykle do szpitala przed terminem porodu, 

by można było wykonać u niej elektywne 

cięcie cesarskie między 37. a 38 tygodniem 

ciąży, co sprawia, że dziecko nie jest 

narażane na kontakt z wydzielinami dróg 

rodnych matki. Jest to zgodne z zaleceniami 

światowych organizacji zawodowych. Jednak 

z ostatnich doniesień wynika, że poród 

siłami natury u kobiet, które otrzymywały 

podczas ciąży HAART oraz, u których 

poziom wiremii jest nieoznaczalny – jest 

bezpieczny i możliwy. Natomiast u kobiet, 

u których poziom wiremii nie przekraczał 

1000 kopii/ml nie stwierdzono zwiększonego 

ryzyka transmisji HIV w porównaniu 

z kobietami, u których przy takim samym 

poziomie wiremii wykonano cięcie cesarskie. 

[dr hab. n. med. Tomasz Niemiec, Profilaktyka 

zakażeń wirusem nabytego niedo- 

boru odporności i AIDS] 

Ciężarne świadome zagrożeń swego 

nosicielstwa przychodzą do nas już 

przygotowane i uświadomione przez lekarzy 

zakaźników. Przynoszą ze sobą Retrovir 

do wlewu dożylnego dla siebie i w syropie 

dla noworodka. 

Przed planowym cięciem cesarskim 

oprócz standardowego przygotowania, co 


najmniej na godzinę przed zabiegiem podłączamy 

pacjentce Retrovir w pompie infuzyjnej 

w ilości 2 mg na kg masy ciała pacjenta. 

Następna dawka Retoviru jest podawana 

w ilości 1 mg na kg masy ciała do momentu 

odpępnienia noworodka. 

Zdarza się, że czynność skurczowa wystąpi 

wcześniej, przed planowanym cięciem. 

Wykonuje się wtedy cięcie cesarskie 

w trybie pilnym. Podłączamy Retrovir w 

pompie i prowadzimy wlew w miarę możliwości 

wg schematu, aż do odpępnienia 

noworodka. 

Po cięciu cesarskim położnica jest przewożona 

do wyznaczonej sali, gdzie sprawowana 

jest nad nią opieka identyczna, jak nad 

innymi pacjentkami po cięciach cesarskich. 

Obserwujemy jej parametry – tętno, temperaturę, 

ilość oddechów, ciśnienie tętnicze. 

Kontrolujemy diurezę, obkurczanie się macicy, 

krwawienie z dróg rodnych, zabarwienie 

powłok skórnych, brzuch i opatrunek. 

Położnica jest uruchamiana w I dobie 

po cięciu cesarskim. W zależności od znieczulenia: 

po znieczuleniu ogólnym – po 10 

godzinach od cięcia cesarskiego, a po znieczuleniu 

rdzeniowym – po 24 godz. od cięcia 

cesarskiego. 

U pacjentek z niedoborem odporności 

znacznie łatwiej niż u innych pacjentek może 

dojść do powikłań, np. infekcji dróg oddechowych, 

zakażenia rany pooperacyjnej, 

zapalenia błony śluzowej jamy macicy lub 

po porodzie naciętego krocza. Szczególną 

zatem uwagę poświęcamy pielęgnacji ran, 

a izolacja pacjentki pozwala nam na ochronę 

jej przed infekcjami. 

W II dobie położnica z HIV otrzymuje 

Bromergon w celu likwidacji laktacji. Bandażujemy 

jej także piersi. Pacjentka nie może 

karmić piersią ze względu na możliwość 

przeniesienia wraz z pokarmem zakażenia 

na dziecko. 

Macierzyństwo zmienia życie kobiety 

– dodaje jej ciepła, delikatności, 

niewinności, niezależnie od okoliczności 

pojawienia się dziecka. Najistotniejszą sprawą 

jest przyjęcie, akceptacja, samokontrola 

i współpraca z osobami, które potrafią pokierować 

i zadbać o ten największy skarb, 

jakim jest dziecko i jego zdrowie. 

Stosowanie terapii antyretrowirusowej 

u matki, podczas trwania ciąży, nie zabezpiecza 

w pełni dziecka przed zakażeniem. 

Należy więc prowadzić dalszą terapię antyretrowirusową 

u noworodka. Jako lek wiodący 

podaje się obecnie noworodkowi Zydowudynę 

w postaci syropu. Terapię należy 

rozpocząć w ciągu pierwszych 8-12 godzin 

życia, w dawce 2 mg/kg masy ciała co 6 godzin. 

Terapia trwa 6 tygodni, Jeśli w badaniach 

potwierdzi się nosicielstwo HIV, le- 

5 (187) 2007 


czenie należy kontynuować. 

Warszawa 2005]. 

Noworodka po urodzeniu należy jak Następne szczepienia są wykonywane wg 

najszybciej obmyć i oczyścić z ma- indywidualnego kalendarza szczepień, zazi 

płodowej. Ważne jest, by ze skóry nowoleżnego od stanu immunologicznego i klirodka 

usunąć resztki krwi i wydzielin dróg 

rodnych matki. Konieczne jest także odessanie 

treści górnych i ewentualnie dolnych 

nicznego dziecka. 

Dalszą opiekę nad noworodkiem urodzonym 

przez matkę żyjącą z HIV 

dróg oddechowych. Właściwa pielęgnacja sprawuje Klinika Chorób Zakaźnych Wie- 

dziecka ma duże znaczenie dla jego zdroku Dziecięcego we Wrocławiu przy ul. Bujwia. 

Podstawową jej zasadą jest utrzymawida.nie dziecka w czystości, co może zapobiec Noworodek matki zakażonej wirusem 

ewentualnym zakażeniom. 

HIV sam w sobie nie stanowi zagrożenia 

Noworodek matki HIV dodatniej ma po- zakażeniem. Przestrzegając ogólnie znabieraną 

krew żylną na badania: HIV DNA nych zasad aseptycznych nie ma możliwości 

metodą PCR; antygen p 24. Pobieramy przenoszenia wirusa na innych pacjentów, 

1 ml krwi do probówki z antykoagulantem nie potrzebna jest również izolacja chorych 

(2,7 ml) – sprawdzić czy jest w probówce ze względu na rozprzestrzenianie się choro- 

antykoagulant. Nie zaleca się pobierania by. Jedyną istotą izolacji jest ochrona zaka- 

do badań serologicznych krwi pępowinowej żonych przed infekcjami szpitalnymi – od 

ze względu na możliwość domieszki krwi innych pacjentów. Jednakże stosowane są 

matki. Badania powtarza się w 2, 3 i 6 mie- środki ostrożności zgodnie z procedurami 

siącu życia. W diagnostyce HIV istotne jest wewnętrznymi oddziału. 

także wykrycie w surowicy krwi obecności Opieka nad matką żyjącą z HIV i jej 

antygenu p24. Wynik ujemny na obecność dzieckiem jest opieką kompleksową. Fa- 

antygenu p24 nie wyklucza zakażenia, ale chowość i życzliwość personelu medyczne- 

test dodatni pozwala na postawienie jednogo powoduje zaspokojenie potrzeb bio-psyznacznego 

rozpoznania. 

cho-społecznych kobiety, jej dziecka a także 

Dziecko musi być karmione sztucz- innych osób, które tej pomocy potrzebują. 

nie. Karmienie mlekiem matki Aby ta opieka była na najwyższym pozio- 

stwarza możliwość przeniesienia zakażenia. mie – profesjonalna i efektywna, konieczne 

Matce należy udzielić stosownych infor- jest stałe pogłębianie wiedzy personelu memacji 

o karmieniu sztucznym, jak również dycznego, a co za tym idzie eliminowanie 

o pielęgnacji noworodka. W oddziałach 

patologii noworodka powinna odbywać 

się obserwacja dziecka pod kątem zespołu 

własnych lęków i uprzedzeń. 

danych statystycznych wynika, że 

Z w Polsce od 1994 roku 4% dzieci 

abstynencji, wad wrodzonych, zakażenia uległo zakażeniu od matek, u których sto- 

wewnątrzmacicznego i ewentualne ich lesowano profilaktykę, a 46,2% dzieci uległo 

czenie. Osoby opiekujące się noworodkiem zakażeniu wertykalnemu w przypadku nie 

(personel, rodzice) powinny być wolne od stosowania profilaktyki. W województwie 

infekcji. Kontakty noworodka z dziećmi dolnośląskim żadne z dzieci matek HIV+, 

przechodzącymi choroby wieku dziecięcego które miały wprowadzone leczenie antyre- 

są bezwzględnie przeciwwskazane ze wzglętrowirusowe, nie zostało zakażonych widu 

na obniżoną odporność noworodka, rusem HIV. 

jak również dlatego, że zakażenia u dzieci Pod opieką Kliniki Chorób Zakaźnych 

z HIV przebiegają o wiele ciężej niż u dzieci Wieku Dziecięcego we Wrocławiu przy 

niezakażonych. Należy chronić dzieci przed ul. Bujwida jest 20 dzieci HIV+. Do zaka- 

zakażeniami oportunistycznymi, tj. np. zażenia doszło drogą wertykalną (matka wiepaleniem 

płuc wywołane pierwotniakiem działa o swoim zakażeniu, ale się nie przy- 

Pneumocistis carini. 

znała i nie stosowała profilaktyki lub matka 

Dzieci urodzone przez matki HIV+ nie wiedziała o swoim zakażeniu, a dowie- 

szczepione są przeciwko WZW B w ciągu działa się dopiero po stwierdzeniu zakaże- 

pierwszych 24 godzin życia. U noworodków, nia u dziecka) bądź inną. 

których matki są HBS dodatnie, podaje się Świadczy to dobitnie o prawidłowości 

także immunoglobulinę anty HBS w ciągu postępowania profilaktycznego. To bu- 

pierwszych 12 godz. życia. 

dujące przekonanie jest jednak zaburzo- 

Noworodki matki HIV+ nie są szczene relacjami pacjentek, które spotykają się 

pione przeciw gruźlicy, aż do mo- z niewłaściwym traktowaniem personelu 

mentu czasu wykluczenia zakażenia HIV 

[dr hab. med. Magdalena Marczyńska, dr 

n. med. Małgorzata Szczepańska-Putz, Pro- 

medycznego. 

przecież stosowanie profilaktyki 

A w trakcie ciąży i porodu może przyblem 

dziecka zakażonego HIV w opiece czynić się do tego, że kobiety żyjące z HIV 

podstawowej, Krajowe Centrum ds. AIDS, będą mieć zdrowe dzieci. 

23

Relacje 

ZGON 

– PROBLEMATYKA PRAWNA I ETYCZNA – 

W dniach 29-30 marca 2007 

roku zorganizowana została 

przez Instytut Problemów 

Ochrony Zdrowia oraz Biuro 

Promocji Medycznej „Abakus” 

konferencja naukowo-szkoleniowa 

pt. „Zgon – problematyka 

prawna i etyczna”. Odbyła 

się ona w Centrum Konferencyjnym 

Wojska Polskiego 

w Warszawie. 

Konferencję rozpoczął wykładem Ksiądz 

profesor dr hab. Tomasz Węcławski z Wydziału 

Teologicznego Uniwersytetu im. 

Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ksiądz 

profesor przypomniał zebranym o tym, że 

człowiek jest śmiertelny. Za punkt wyjścia 

do rozważań filozoficznych przyjął sposób 

odnoszenia się do śmierci. Zadał kilka 

pytań, które w trakcie wykładu wyjaśniał. 

Według profesora takie pytania w sytuacji 

własnych rozważań na temat śmierci powinien 

zadać sobie każdy z nas. 

POŻYCZKA GOTÓWKOWA 

DLA CZŁONKÓW DOLNOŚLĄSKIEJ OIPIP 

Beneficial Kredyt, pion bankowości detalicznej HSBC Bank Polska S.A., 

pragnie przedstawić ofertę pożyczki gotówkowej przygotowanej specjalnie dla Państwa. 

CECHY NASZEJ POŻYCZKI GOTÓWKOWEJ 

• Pieniądze na dowolny cel 

• Złożenie wniosku i uzyskanie pożyczki bez konieczności 

wizyty w banku 

• Minimum formalności 

• Decyzja kredytowa już w 2 godziny 

• Szybkie przekazanie środków po zawarciu umowy 

1. W jaki sposób śmierć na kimś ciąży 

(lub nie) 

2. Jak od niej człowiek ucieka (lub nie) 

3. Czy i jak wypędza ją z własnego życia 

(lub nie) 

4. Czy ku niej wybiega (lub nie) 

Śmierć z filozoficznego punktu widzenia 

jest stanem, miejscem czyjejś drogi, na 

której każdy jest najbardziej sobą. Nie mogę 

stać się nikim innym niż tym, którym 

• Wcześniejsza spłata pożyczki bez żadnych dodatkowych 

opłat 

• Dostępna opcja ubezpieczenia spłaty pożyczki 

• Możliwość składania pojedynczych i wspólnych wniosków 

• Bez poręczycieli 

CHARAKTERYSTYKA POŻYCZKI – przykładowe wysokości rat 

4 lat 3 lata 2 lata 1 rok 

2 000 zł 61,42 zł 75,34 zł 103,68 zł 189,68 zł 

6 000 zł 184,26 zł 226,03 zł 311,04 zł 569,05 zł 

10 000 zł 307,09 zł 376,72 zł 518,40 zł 948,42 zł 

20 000 zł 614,19 zł 753,45 zł 1036,80 zł 1896,85 zł 

30 000 zł 921,28 zł 1130,17 zł 1555,20 zł 2845,27 zł 

Oprocentowanie nominalne – 18,84%. Przykładowa roczna rzeczywista stopa procentowa wyliczona dla całkowitego kosztu kredytu 

10 000 zł na 48 miesięcy wynosi 22,57%. 

• Minimalny wiek wnioskodawcy – 24 lata 

• Akceptowane różne formy zatrudnienia m.in.: umowa o pracę, 

własna działalność gospodarcza, renta, emerytura 

ZŁÓŻ WNIOSEK PRZEZ TELEFON! 

• Okres kredytowania od 12 do 48 miesięcy 

• Minimalny dochód – 400 zł 

• Wysokość pożyczki od 2 000 zł do 30 000 zł 

0 – 801 88 99 77 

jestem w chwili śmierci, W chwili śmierci 

człowiek jest też najbardziej bezsilny wobec 

siebie samego i tego czym się słało jego życie. 

Przyjęcie śmierci jest przyjęciem kresu 

naszych możliwości. Część ludzi ma wtedy 

potrzebę wyjaśnienia pewnych swoich życiowych 

sytuacji ale nie wszyscy. Uzmysławiamy 

sobie kwestię kruchości człowieka 

wobec wszechświata. Świat więc powinniśmy 

pojmować w powiązaniu z obecnością 

śmierci. 

Dla nas ludzi to co jest poza granicą życia 

jest „puste” i właśnie to miejsce wypełniają 

systemy religijne. 

Filozofów i teologów w śmierci pociągają 

dwa aspekty: 

1/Śmierć jest faktem nieuchronnym. 

2/ Śmierć nas wpycha w nicość. 

Szacunek do życia powinien wyrażać 

Całkowity koszt połączenia – jeden impuls połączenia lokalnego. 

Możesz również zadzwonić pod numer 022 3 140 150. Kod promocji – 35280 


się poprzez nie czynienie tego co sprowadza 

śmierć. 

Kolejne wystąpienie dotyczyło aspektów 

prawnych a dokładniej kresu podmiotowości 

prawnej człowieka w przypadku 

śmierci. 

Dr nauk prawnych Joanna Haberko 

przedstawiła na przykładach brak spójności 

występujący w przepisach medycznych 

w powiązaniu z przepisami prawa cywilnego. 

Określiła to zdaniem „mam wątpliwości 

czy prawnik i lekarz rozumieją się stwierdzając 

zgon”. 

Nie ma definicji legalnej zgonu. Zgon 

stwierdza lekarz. Człowiek ma zdolność 

prawną od urodzenia – ustaje ona z chwilą 

śmierci. Wtedy część praw i obowiązków 

przechodzi na innych. Jeśli chcemy mieć na 

nie wpływ powinniśmy sporządzić testament. 

Postanowienia zawarte w testamencie 

nie dotyczą tylko sytuacji majątkowej ale 

również dyspozycji dotyczącej postępowania 

z nami po naszej śmierci. 

ANI RYŚ 

wyrazy szczerego współczucia 

i słowa otuchy 

z powodu śmierci 

Babci 

składają koleżanki 

z Kliniki Otolaryngologii SPSK nr 1 

we Wrocławiu 

Idziesz przez życie 

nagle zabrakło kogoś... 

Tej która zawsze była obok 

IRENCE DŁUGOPOLSKIEJ wyrazy 

głębokiego współczucia i słowa 

otuchy 


Mamy 

składają koleżanki 

i współpracownicy 

SPZOZ Wrocław-Fabryczna 

5 (187) 2007 

Sędzia Sadu Najwyższego profesor 

dr hab. Jacek Sobczak wyjaśniał i rozważał 

pojęcie godności człowieka. Godność 

to cześć, szacunek, poważanie. Gwarantuje 

nam ją art. 30 konstytucji. Nikomu więc nie 

wolno nam jej zabrać. Godność posiadam 

ponieważ jestem człowiekiem. 

Jedną z przyczyn niegodnego traktowania 

człowieka przez personel medyczny 

jest komercjalizacja zawodów medycznych. 

Godność pacjenta wystawiona jest na próbę 

w wielu sytuacjach takich jak: czekanie 

kilkugodzinne w kolejce na przyjęcie do lekarza, 

długie oczekiwanie na zabieg, brak 

zachowania intymności w trakcie wykonywania 

badań i zabiegów itp. 

Odrębny problem stanowi korupcja występująca 

w świecie medycznym. Według 

profesor, często zachowania korupcyjne pacjentów 

wobec lekarzy, mają podłoże obawy 

przed śmiercią – jeśli zapłacę, będę żyć. 

Śmierć jest kresem życia człowieka ale 

Wyrazy szczerego współczucia 

ANNIE SKROBISZ 


Siostry 

składają koleżanki pielęgniarki 

i Dyrekcja 

Dolnośląskiego Centrum 

Pediatrycznego im. J. Korczaka 

we Wrocławiu 

Koleżance MARII WITCZAK 

oraz Jej rodzinie 


i słowa otuchy z powodu śmierci 

Mamy 

składają 

Koleżanki i współpracownicy ASK 

rejon ul. Poniatowskiego 

Przełożona Pielęgniarek 

oraz Dyrektor ds. Pielęgniarstwa 

Koleżance 

TERESIE KUCZYŃSKIEJ 

serdeczne wyrazy współczucia 


Babci 

składają Pielęgniarki z Oddziału 

Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej 

Szpitala Kolejowego we Wrocławiu 

„Nie umiera Ten 

kto żyje w sercach 

i pamięci innych” 

Relacje / Pamięć i serce 

też i kresem możliwości lekarza. Eutanazja 

bierna i czynna w polskim prawie jest zakazana. 

Jednak leczenie z punktu widzenia 

medycznego powinno być sensowne. 

W trakcie dyskusji poruszano problemy 

i dylematy współczesnej medycyny. 

• Kiedy możemy powiedzieć, że nastąpiła 

śmierć naturalna. 

• Gdzie jest granica pomiędzy eutanazją 

a zaprzestaniem uporczywego leczenia. 

• Czy należy ratować człowieka za wszelką 

ceną, czy to ma sens. 

• Gdzie przebiega granica pomiędzy eutanazją 

czynną a bierną, 

• Czy człowiek w sprawie śmierci ma prawo 

do wyrażania swojej woli. 

• Czy zachowujemy godność człowieka 

po jego śmierci, czy postępujemy z nim 

godnie. 

Teresa Fichtner- Jeruzel 

Przewodnicząca Naczelnego Sądu 


Naszej serdecznej koleżance 

ANNIE SIEMIENAS 



Ojca 

składają Koleżanki 

z Oddziału Chirurgii Urazowej 

i Chirurgii Ręki ASK 

ul. Traugutta 57/59 we Wrocławiu 

25

W CIENIU CZEPKA - Polska Federacja Edukacji w Diabetologii

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template ?