Hazard zabawa czy zagrożenie? - Sieradz

Opracowanie: Barbara Wojewódzka
– Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
HAZARD
Zabaw a czy zagrożenie
Co to jest hazard??
Słowo hazard pochodzi z języka arabskiego i oznacza kostkę, grę w kości.
Hazardem określa się gry pieniężne, w których o przegranej i wygranej decyduje
zrządzenie losu. Na przestrzeni wieków hazard przybierał rozmiary patologii
społecznej i był taki okres, kiedy wydano zakaz gry w karty pod groźbą utraty
życia.
Hazard według Słownika języka polskiego oznacza ryzykowne
przedsięwzięcie, którego wynik zależy wyłącznie od przypadku. Gry hazardowe
są formą rozrywki – z jednej strony przyjemną i pozwalającą na oderwanie się
od rzeczywistości, z drugiej strony niosą za sobą ryzyko uzależnienia się. Łączą
prawa matematyki i silne emocje.
Rodzaje hazardu:
Wielu ludziom hazard kojarzy się z grą w kasynie: ruletką czy grami w karty
(blackjack, poker), natomiast gra w totolotka, zdrapki, wysyłanie sms-ów
w rozlicznych konkursach, gra na giełdzie czy licytacje na Allegro traktuje się
tylko jako niegroźną zabawę, która dostarcza przyjemnego pobudzenia. Hazard
również coraz częściej uprawia się on-line, w przypadku internetowych kasyn
czy zakładów bukmacherskich, które można zawierać w bukach naziemnych lub
w bukach internetowych. W ostatnich latach szczególną popularnością cieszą się
gry na automatach, do których niejednokrotnie mają dostęp osoby nieletnie,
chociaż zabrania tego Ustawa z dnia 29 lipca 1992 o grach losowych i zakładach
wzajemnych.
Dlaczego ludzie grają?
Jedną z częstych motywacji do uprawiania hazardu jest pragnienie
szybkiego wzbogacenia się. W zmaterializowanym świecie nikogo nie
dziwi chęć natychmiastowego posiadania pieniędzy.
Częstym powodem grania jest chęć doświadczenia mocnych wrażeń.
Ryzyko jest tym elementem hazardu, dla którego wielu zaczyna grać.
Przyjemne pobudzenie jest spowodowane adrenaliną i niektórzy twierdzą,

że tylko wtedy czują, że żyją. Jest grupa osób, które uprawianie hazardu
znieczula.
Jednym z objawów nadmiernego zaangażowania w hazard jest chęć
odegrania się (pomimo przeważających wysokości przegranych).
Niektórzy oczekują od grania wyzwania intelektualnego; tworzą systemy,
próbują dociekać metod obstawiania, np. śledzą rozgrywki sportowe.
Kobiety i mężczyźni różnią się powodami do grania. Dla kobiet hazard
jest sposobem spędzania wolnego czasu, odwrócenia uwagi od
codzienności, ucieczką od problemów. Mężczyźni częściej grają dla
poczucia mocy, rywalizacji, udowodnienia swoich umiejętności.
Mity a rzeczywistość:
Fałsz: Hazard to tylko niewinna zabawa.
Prawda: Uprawiając hazard można stracić kontrolę nad graniem i uzależnić się.
Fałsz: Jak głosi slogan reklamowy, aby wygrać, należy dać sobie szansę i zagrać.
Prawda: Taki sposób myślenia sugeruje, że każdy grający wygrywa. Natomiast
matematyka jest nieubłagana: prawdopodobieństwo trafienia np. sześciu liczb
z czterdziestu dziewięciu wynosi 1 do 14 000 000.
Fałsz: Skoro tyle do tej pory przegrałem, to musi przyjść wygrana.
Prawda: Jest to bardzo niebezpieczny sposób myślenia, który może prowadzić do
ciągłego odgrywania się. Wiara w wygraną jest zniekształceniem myślowym
i cechuje nadmiernie grających hazardzistów.
Fałsz: Trzeba dużo grać, żeby opracować swój system.
Prawda: Jest to następna iluzja, która popycha do ciągłego fantazjowania
o wygranej. Hazardzista nie dopuszcza myśli, że to przypadek determinuje grę, i że
nie ma żadnego „specjalnego” systemu.
Fałsz: Początkujący gracz ma szczęście i wygrywa.
Prawda: Wygrana lub przegrana na różnych etapach uprawnia hazardu rządzi się
tymi samymi prawami matematyki. Natomiast wygrane u początkujących
hazardzistów są czynnikiem ryzyka uzależnienia się.
Fałsz: Jeśli ktoś ma problemy z hazardem, to tylko finansowe.
Prawda: Patologiczny hazardzista oprócz długów ma często problemy zdrowotne,
zawodowe, rodzinne, a czasami z prawem.
Fałsz: Hazard to tylko gry uprawiane w kasynie.
Prawda: Hazardem są wszystkie pieniężne gry losowe, a zatem również gry na
automatach, konkursy sms-owe, zakłady buchmacherskie i inne.

Fałsz: Hazard uprawia się tylko dla pieniędzy.
Prawda: Badania eksperymentalne wskazują, że hazard jest bardzo podniecający
(tętno badanego gracza wzrosło wraz z podejściem do stołu o 81 uderzeń
na minutę). W wywiadach patologiczni hazardziści wskazują na dużą potrzebę
pobudzenia czy podniecenia, które ostatecznie jest głównym czynnikiem
wzmacniającym zachowanie związane z grą.
Fałsz: Dzieci nie dotyczy patologiczny hazard.
Prawda: Z badań wynika, że szczególnie dzieci i młodzież są narażone na
problemy związane z uprawianiem hazardu. Wielu patologicznych hazardzistów
rozpoczynało granie w okresie dorastania.
Czy wiesz, że:
Według szacunkowych badań 60% Polaków korzysta z oferty hazardowej
Totalizatora Sportowego, którego obroty ze sprzedaży loterii i gier
liczbowych w 2007 roku wyniosły 2,5 miliarda złotych.
Badania w Wielkiej Brytanii, w której uprawianie przez nieletnich hazardu
jest legalne, ujawniły, że 5-6% młodzieży poniżej osiemnastego roku życia
uprawia w sposób patologiczny hazard, głównie grając na automatach.
Patologiczny hazard dotyczy przede wszystkim mężczyzn, chociaż coraz
częściej są w tej grupie kobiety. Według amerykańskich danych
epidemiologicznych ok. 1 /3 ogólnej populacji hazardzistów stanowią kobiety,
natomiast liczba kobiet grających na automatach jest prawie taka sama jak
mężczyzn.
Szacuje się, że w samych Stanach Zjednoczonych z problemem
patologicznego hazardu boryka się ok. 2,5 – 3,5 mln. osób dorosłych oraz
1 mln. młodzieży. Większość z nich uzależniona jest również od nikotyny,
alkoholu, narkotyków (www.hazardziscie,org).
Według badań u ponad 60% nałogowych graczy istotny wpływ ma
skłonność do poszukiwania mocnych wrażeń.
Badania kanadyjskie wykazały, że ok. 83% nałogowych hazardzistów miało
długi.
Co popycha młodych ludzi do hazardu?
Trudności w braniu odpowiedzialności za własne działania.
Poczucie bycia niekochanym, nieakceptowanym, brak bliskich relacji.
Problemy z autorytetami, szczególnie rodzicami czy innymi dorosłymi.

Przy buncie przeciw autorytetom można czuć się winny, a przegrana staje
się „zasłużoną” karą.
Niskie poczucie własnej wartości.
Wygrana, która pozwala uzyskać wysoki status wśród kolegów.
Przyjemność z rywalizacji i gier losowych, szukanie przyjemnego
pobudzenia.
Co to jest uzależnienie?
Jeżeli konkretne zachowanie staje się najistotniejsze w życiu człowieka i dominuje
w jego myśleniu, w uczuciach oraz w zachowaniu, a także pojawiają się szkody w
związku z tym zachowaniem, a w chwili przerwania pożądanej aktywności
pojawiają się objawy odstawienia (pogorszenia samopoczucia), należy się nad tym
zastanowić. Być może jest to już uzależnienie.
Sygnały ostrzegawcze świadczące o problemie z
hazardem u młodego człowieka.
Nadmierne uprawianie hazardu przypomina objawy uzależnień czy narkotyków.
Należy zwrócić uwagę na:
Bark zainteresowania tym, co do tej pory było ważne, np. szkołą („wagary”)
czy aktywnością sportową.
Brak umiejętności sensownego wytłumaczenia, co działo się lub co się
planuje zrobić w wolnym czasie (‘wychodzi i nie mówi dokąd i na jak
długo”).
Brak pieniędzy czy pożyczanie od kogoś pieniędzy.
Znikanie pieniędzy z domu, sprzedawanie rzeczy.
Huśtawka nastrojów, ciągłe rozdrażnianie i skłonność do agresywnych
zachowań.
Izolacja od bliskich i znajomych.
Zaniedbywanie wyglądu i zdrowia.
Kłamstwa – szczególnie dotyczące pieniędzy.
Test (według kryteriów diagnostycznych ICD-10)
Jeśli odpowie Pan/Pani twierdząco na co najmniej 3 pytania, może oznaczać to
problem z graniem.
1. Czy pojawia się u Pana/Pani trudna do wstrzymania chęć grania (odegrania
się)?
2. Czy zdarzyło się Panu/Pani grać dłużej niż początkowo Pan/Pani zamierzał?
3. Czy odczuwa Pan/Pani rozdrażnienie lub gorsze samopoczucie przy próbach
przerwania grania?
4. Czy przykre objawy związane z zaprzestaniem grania ustępowały z chwilą
powrotu do gry?

5. Czy coraz więcej czasu przeznacza Pan/Pani na granie?
6. Czy zareagował Pan/Pani z innych przyjemności na rzecz grania?
7. Czy ma Pan/Pani z innych swoje rytuały związane z graniem?
8. Czy ktokolwiek zwrócił Panu/Pani uwagę na Pana/Pani grę?
Czym jest patologiczny hazard?
Patologiczny hazard zalicza się według międzynarodowej klasyfikacji chorób
ICD-10 do kategorii zaburzeń nawyków i popędów (impulsów). Wspólną cechą
wszystkich zaburzeń kontroli impulsów jest to, że dana osoba doświadcza
nieodpartego impulsu, któremu towarzyszy narastające napięcie. Impuls może być
lub nie być wstępnie uświadomiony i/lub osoba może starać się go powstrzymać.
Kiedy osoba podda się temu impulsowi, ma poczucie ulgi, które może być tak
intensywne, że można je nazwać stanem euforycznym.
Hazardzista – w odróżnieniu od przeciętnej osoby – nie tylko gra dla
rozrywki, określając sobie pewien limit gotówki, którą dysponuje. Dla nałogowego
gracza istotnym elementem całej gry jest ryzyko straty pieniędzy oraz
niebezpieczeństwo, jakie niesie za sobą przypadkowość gry.
Wielu hazardzistów przyznaje, że czują chęć życia tylko wtedy, gdy oddają
się hazardowi. Nałogowi gracze wierzą, że wielka wygrana jest w stanie odmienić
ich życie.
„Nie pamiętam dokładnie, kiedy to się zaczęło. Zawsze lubiłem rywalizację,
żeby móc potwierdzić swoje umiejętności. Początkowo brałem udział w różnych
konkursach sms-owych przy okazji oglądania programów telewizyjnych. Wiedziała
o tym najbliższa rodzina, która mi dopingowała. Jednak oprócz tych wspólnych
zabaw wysyłałem sms-y nikomu o tym nie mówiąc. Tłumaczyłem to sobie, że gdy
wygram duże pieniądze, to powiem im i sprawię tym wielką przyjemność. Wtedy
nie myślałem, że wkroczyłem na niebezpieczną drogę. Coraz wyższe rachunki
telefoniczne pokrywałem pieniędzmi z firmy, w której pracowałem. Mówiąc
wprost: okradałem swoje szefa. Kiedy sprawa się wydała, okazało się, że mam
około 100 tysięcy długu. Byłem przerażony tą sytuacją. Żona, gdy się dowiedziała,
załamała się. Bardziej bałem się o nią niż o siebie. Z objawami depresji i myślami
samobójczymi trafiłem do szpitala na oddział psychiatryczny”(mężczyzna, lat 36)
Szkody zdrowotne związane z nadmiernym graniem
Patologicznemu hazardowi często towarzyszy nadmierne picie alkoholu,
zażywanie narkotyków czy palenie papierosów.
Podczas grania hazardzista zaniedbuje sen, odżywianie, ogranicza aktywność
fizyczną.
Skutki długotrwałego stresu prowadzą do zaburzeń pracy serca czy
nadciśnienia.

Częstymi schorzeniami są owrzodzenia żołądka oraz inne choroby układu
pokarmowego, np. bóle brzucha, nudności czy wymioty. Szczególnie po
graniu hazardziści skarżą się na zaburzenia snu, bóle głowy, duszności czy
stany lęku lub paniki.
Hazardziści cechują się niskim poczuciem własnej wartości, które wraz z
pogłębieniem się problemów powoduje utratę szacunku do siebie.
Wyrzuty sumienia, poczucie winy czy wstydu prowadzą do depresji
( u ok. 76% leczących się hazardzistów). Ciągłe doświadczenie upadków
i niepowodzeń prowadzi do myśli i prób samobójczych.
Do innych szkód należy dodać niepowodzenia szkolne, problemy zawodowe,
zaburzenie więzi rodzinnych i kontaktów interpersonalnych, osamotnienie,
zaniedbywanie ważnych sfer życia (codziennych obowiązków), trudności
w dostosowaniu się do norm społecznych (nadmierna impulsywność,
agresywność, także czyny przestępcze).
Co się dzieje z rodziną hazardzisty?
Osoby nadmierne grające nie mieszkają na bezludnej wyspie i nie jest prawdą, że
tylko ich dotyczą straty spowodowane hazardem. Uważa się, że 7-10 osób z
otoczenia gracza doświadcza skutków ich grania.
Początkowo bliscy próbują zaprzeczać problemom. Trudno im uwierzyć, że to
nie jest zły wpływ kolegów, tylko być może uzależnienie. Następny etap w rodzinie
to obciążenia hazardem, jego skutkami, z którymi bliscy próbują sobie radzić
spłacając długi gracza i wymuszając na nim obietnice niegrania. Przedłużający się
stres prowadzi do wyczerpania i utraty nadziei, co może być przyczyną różnych
chorób (również depresji).
„W moim domu rodzinnym ojciec pił alkohol i wszczynał awantury, a matka
nie bardzo wiedziała, co ma zrobić. Postanowiłam, że gdy założę swoją rodzinę, to
ni dopuszczę do takiej sytuacji. Mąż stronił od alkoholu i to było dla mnie
najważniejsze, nie zwracałam uwagi na jego zainteresowanie hazardem. Skoro nie
pił, to coś od życia mu się należało. Początkowo raz w tygodniu wysyłał zakłady
sportowe, przynajmniej tak mówił. Nie byliśmy zamożni, więc ucieszyłam się, gdy
pewnego dnia mąż przyniósł wysoką wygraną. Mogliśmy za to wyremontować
mieszkanie. Mąż coraz częściej zamykał się w pokoju, w którym stał komputer,
ponieważ, jak mówił, zbierał informacje o ligach piłkarskich. Traktował to jako
hobby, zresztą ja początkowo też tak o tym myślałam. Właściwie nic się nie działo:
po pracy wracał do domu, nie chodził z kolegami na piwo, ale trudno było z nim
nawiązać jakikolwiek kontakt, ponieważ zaraz się złościł. Syn, w którego pokoju stał
komputer, miał pretensje do mnie i ojca, że nie może nawet kolegów zaprosić do
siebie, bo ojciec gra. Byłam przerażona, kiedy odkryłam, że mąż ma długi (telefon z
banku), o których mnie nie poinformował. Stanowcza zażądałam, aby przestał grać i
zadeklarowałam pomoc w spłaceniu zaciągniętego kredytu. Przez jakiś czas
wydawało mi się, że jest spokój. Coraz później wracał do domu tłumacząc się

dodatkową pracą, żeby szybciej spłacić długi. Wkrótce okazało się, że gra na
automatach, a wierzycieli jest więcej. Zaczęłam mieć kłopoty ze zdrowiem, miałam
trudności w zasypianiu, bałam się telefonu czy domofonu, bo mógł to być komornik.
Nikomu nie mówiłam o tym, co dzieje się u nas w domu, bo się wstydziłam.
Syn zaczął znikać z domu, twierdząc że nie może z nami wytrzymać. Obecnie leczę
depresję, nie mam nadziei na przyszłość”(żona hazardzisty).
Co może zrobić członek rodziny hazardzisty?
Zacznij szukać pomocy. Nie wstydź się grania swojego bliskiego – on jest za
to odpowiedzialny.
Mów otwarcie hazardziście o jego niewłaściwym postępowaniu.
Nie musisz dłużej kontrolować hazardzistę – pozwól mu ponosić
konsekwencje swoich działań.
Patologiczny hazard jest chorobą – zacznij gracza zachęcać do leczenia.
Ochraniaj siebie, poszukaj sojuszników.
To hazardzista jest odpowiedzialny za spłatę długów – nie musisz tego robić
za niego.
Nie musisz dłużej grozić. Zacznij mówić to, co myślisz i robić, to co mówisz.
Wskazów ki do zmiany
Jeśli zauważysz u siebie problemy z nadmiernym hazardem:
Powiedz o tym osobie, której ufasz – utrzymanie tajemnicy spowoduje, że
zostaniesz sam ze swoim problemem.
Unikaj miejsc, w których zazwyczaj grałeś, nie oglądaj grających, ponieważ
będzie to wyzwalać w Tobie chęć hazardu.
Zaprzestań spotkań z osobami, z którymi grałeś. Zacznij spotykać się z tymi,
z którymi kontakty zaniedbałeś przez hazard.
Jeśli zaczniesz fantazjować o zagraniu np. tylko 10 zł, przypomnij sobie
konsekwencje grania.
Noś przy sobie mało pieniędzy, karty płatnicze i kredytowe zostaw w domu.
Poproś zaufaną osobę o pomoc w zarządzaniu Twoimi finansami
( dopóki nie nauczysz się tego).
Myśl często o tym, co motywuje Cię do zaprzestania grania.
Wróć do zainteresowań, które lubiłeś w przeszłości, i które zarzuciłeś
w związku z graniem.
Nie unikaj rozmów o długach – porozmawiaj z pracownikami w bankach
i osobami, od których pożyczałeś pieniądze, o formie spłaty. Im przede
wszystkim zależy na odzyskaniu pieniędzy, a nie na ukaraniu Ciebie.
Dbaj o siebie; kiedy będziesz głodny, zły, samotny, zmęczony, znudzony
będziesz bardziej podatny na chęć do grania.

Wyznaczaj sobie krótkie cele: np. jeden dzień bez grania. Jeśli zrealizujesz go,
to wyznacz sobie następny (np. jeszcze jeden dzień bez grania).
Skontaktuj się ze specjalistą.