Investimet e Jashtme Direkte në Kosovë - Riinvest

Megjithatë, mjetet mbesin në pronësi të qeverisë e cila ushtron të drejtën e plotë mbi të gjitha
mjetet, duke përfshirë edhe edhe ato që janë investuar nga partneri privat, të cilat kalojnë në
pronësi të qeverisë kur skadon afati i kontratës. Përparësia kryesore me këtë rast është bartja e
përgjegjësisë së plotë e veprimtarisë dhe investimeve në sektorin privat, dhe krijimi i
stimulimeve për efikasitet në të gjitha veprimtaritë e shërbimeve publike. Prandaj, ky është një
opcion atraktiv për rastet kur nevojiten investime kapitale.
Në një projekt të tipit BOT, investitori bën një investim, shfrytëzon kapacitet për disa vite dhe
në fund pas shfuçizimit të kontratës bën bartjen e të gjitha të drejtave në kapacitetet e
shërbimeve publike. Nëse kapacitetet mbesin në pronësi të investitorit, atëherë ajo quhet BOO
model.
6.3. RREGULLIMI I TREGUT DHE KONKURRENCA LOJALE
Ndonëse siç u theksua më parë tregu i Kosovës është i liberalizuar sa i përket regjimit të
tregtisë së jashtme dhe bizneset vendase ballafaqohen me konkurrencën nga importi. Tregu është
mjaft i çrregulluar dhe konkurrenca lojale si forca kryesore nxitëse e stabilitetit ekonomik dhe
racionalitetit të sinjaleve nga tregu ende nuk është vendosur në Kosovë. Anketat e NVM-ve në
Kosovë (Riinvest 2000 dhe 2001), kanë treguar se konkurenca jo lojale rangohet në vendin e dytë
të pengesave për zhvillimin e biznesit (menjëherë pas mungesës së ligjeve). Arsyet duhet kërkuar
në dobësitë prezente në rregullimin e tregut me politika adekuate ekonomike dhe zbatimin e
rregullave ligjore të cilat ende bëjnë të mundur evazionin fiskal. Arsyeja tjetër qëndron në
çrrregullimet që krijohen si pasojë e raporteve josimetrike tregtare me vendet e fqinje, të cilat
bëjnë që për shkak të ndikimit të instrumenteve fiskale josimetrike të goditën veçmas prodhuesit
Kosovar dhe mundësitë e tyre konkurruese në tregun e vendit dhe në eksport.
Mungesa e statusit ndërkombëtar të Kosovës si entitet i pavarur tregtar është duke u
reflektuar negativisht në pozitën tregtare të Kosovës në rajon dhe më gjerë. Kjo është duke krijuar
edhe pasoja serioze në zhvillimin e bizneseve dhe në forcimin e rritjes së qendrueshme ekonomike
të saj. Politikat tregtare dhe në tërësi marrëdhëniet ndëkombëtare të Kosovës me vendet tjera janë
në kuadër të kompetencave të rezervuara për Përfaqësuesin Special të Sekretarit të Përgjithshëm
(PSSP) të Kombeve të Bashkuara. Prandaj, ndërtimi i këtyre politikave mbetet një nevojë e
ngutshme me qëllim të krijimit të parakushteve për një kyçje më serioze të bizneseve të vendit në
tregun rajonal dhe më gjerë.
Përmirësimi i këmbimit tregtar nga perspektiva e realizimit të investimeve direkte private
kërkon masa efektive për:
• Krijimin e politikave aktive tregtare të Kosovës ndaj vendeve tjera në funksion të
konkurrecës lojale
• Zbatimin e instrumenteve të reciprocitetit,
• Tejkalimin e efekteve negative nga zbatimi i Marrëveshjes Tregtare në mes të IRJM dhe
RFJ”,
• Rregullimin e këtij bashkëpunimi të këmbimit tregtar në mes të Kosovës dhe Malit të
Zi/Serbisë me marrëveshje të vaçantë, dhe në kushte të barabarta,
37