Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...

əhəmiyyətli meteoxidmət.
AQROMETEOROLOGİYA –
meteoroloji amillərin bitkiyə və k.t.
heyvanlarına tə’sirini, bu amillərin
k.t.-na vurduğu zərərin qarşısını
almaq metodlarını tədqiq edən
elm.
ALBEDO (lat. Albedo - ağlıq)
– səthin işıqqaytarma qabiliyyətini
səciyyələndirən kəmiyyət. Səthdən
əks olunan işıq selinin həmin
səthə düşən selə nisbəti ilə
ölçülür.
Astronomiyada A. beş növdür və
onlara özü işıq saçmayan göy
cisimlərinin xarakteristikası kimi
baxılır: müstəvi A., sferik A.,
həndəsi A., təsviri A. və görünən A.
Yerin, okean və dənizlərin vizual
müstəvi A-su 0,03, təzə qarla
örtülmüş səthin və buludlarınkı
0,9, yaşıl bitki örtüklərininki 01-
03-dür.
ALLOTROF GÖL – biogen,
mineral və üzvi maddələri, əsasən
sutoplayıcı sahədən qəbul edən göl.
ALLÜVİ (yun. alluvio -
gətirmə) – daimi və müvəqqəti
çayların çaydaşı, qum, çınqıl, gil
və s.-dən ibarət topladığı
çöküntülərdir. A-də bitki və
heyvan qalıqları olur.
ALLÜVİAL OVALIQLAR (VƏ
YA DÜZƏNLİKLƏR) – çay
çöküntülərindən əmələ gəlmiş
düzənliklər. Lombardiya, Qanq,
Böyük Çin və Kür-Araz ovalıqları
əsas etibarilə allüvial
çöküntülərdən əmələ gəlmişdir.
ALP ZONASI – Dağlıq ölkələrdə
hündürlük landşaft zonası olub
11
meşə və subalp zonalarından
yuxarıda yerləşir. A.z.-nın bitki
örtüyü alçaq temperatur, qısa
vegetasiya dövrü şəraitində əmələ
gəldiyi üçün gövdəsi qısa, boyu
alçaq və yarpaqları xırda olur. Alp
bitki örtüyü Azərbaycanın Böyük
və Kiçik Qafqaz dağlarında yayılıb
yüksək qoruyucu rol oynayır. Alp
çəmənliklərindən yay otlaqları kimi
istifadə edilir.
ALTİMETR – əşyanın (məsələn
təyyarənin) qeyd olunan yerdən
olan yüksəkliyini təyin edən cihaz,
iki tipdə olur: 1) Barometrik
altimetr-aneroid; 2) Radioaltimetr.
AMFİBİONTLAR – həm quruda,
həm də suda yaşamağa
uyğunlaşan orqanizmlər. Bitkilər
arasında (bəzi yosunlar, oxyarpaq,
su qaymaqçiçəyi), heyvanlar
arasında (amfibin) A.var.
AMFİBİYALAR – onurğalı
heyvanlar sinfi. Suda-quruda
yaşayanlar.
AMFİFİTLƏR (yun. amphi -
ətrafında) – su hövzəsinin dibinə
yapışan, yarpaq və çiçəklərinin
çoxu suyun üzərində yerləşən su
bitkiləri.
AMPLİTUDA (yun. amplituda
- ölçü) – hava temperaturunun
və atmosfer təzyiqinin gündəlik,
aylıq və ya çoxillik ən alçaq və ən
yüksək göstəriciləri arasındakı
fərqi ifadə edən kəmiyyət. Məs.,
Bakıda yanvarda havanın orta
temperaturu 3°, iyulda isə 25°-dir.
Deməli A. -22-dir.
ANAEROBLAR, ANAEROB
ORQANİZMLƏR – sərbəst