Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...

əvvəl suyu ammonyaklı və ya
ammonium duzları ilə emal edirlər.
Çöl şəraitində içməli suyu
zərərsizləşdirmək üçün də su
xlorlanır. Axar suları, üzgüçülük
hovuzlarının suyunu
zərərsizləşdirmək, istehsalat
sularını rəngsizləşdirmək,
dəmirsizləşdirmək və s. məqsədlə
də xlorlamadan istifadə olunur.
Lakin xlor suda olan çirkləndirici
üzvi maddələrlə qarışıqlı əlaqədə
olduqda yüksək toksik, hətta
konserogen maddələr, o cümlədən
dioksinlər əmələ gələ bilər. Buna
görə C.x. ozonlaşdırma ilə əvəz
olunur.
SUYUN İON TƏRKİBİ – suda
həll olan ionların məcmusu.
SUYUN (RÜTUBƏTİN)
MƏHSULDAR SƏRFİ –
biosenozun üzvi maddələrin
sintezinə, bitkinin transpirasiyasına
və s. sərf etdiyi suyun miqdarı.
S.m.s. biogeosenozun su rejiminin
mühüm komponenti sayılır.
SUYUN MİNERALLAŞMASI –
suyun qeyri-üzvi (mineral)
maddələrlə (ion və kalloid halında)
doyması; Minerallaşma dərəcəsi
adətən mq/l və ya q/l-lə (bəzən
q/kq) ifadə olunur.
Suda həll olmuş mineral
maddələrin artması və ya azalması
ayrı-ayrı elementlər miqdarının
qanunauyğun dəyişməsidir. Bu
dəyişmə aşağıdakı sistemlə baş
verir.
186
SUYUN pH GÖSTƏRİCİSİ –
hidrogen ionu konsentrasiyasının
əks loqarifma göstəricisi olub, su
kütləsində kimyəvi element və
maddələrin miqrasiyasında mühüm
əhəmiyyəti var. Sular pH
göstəricisinə görə üç qrupa
bölünür:
1. pH - qələvi mühitdir.
SUYUN RƏNGİ – hidrofiziki
xassə olub rəng şkalası və ağ
diskin köməyi ilə təyin edilir.
SUYUN RƏNGLİYİ – suyun
keyfiyyət xassəsi olub su
kütləsindəki rəngli üzvi (humin)
birləşmələrin bolluğundan
formalaşır və platin – kobalt (Pt -
Co) rəng şkalası ilə dərəcələrlə
göstərilir. Vizual, fotometrik üsulla
təyin olunur.
SUYUN SÜRƏTİ – axını
səciyyələndirən əsas
göstəricilərdən biri sürətdir. Sərfin
ölçülməsi, hidrotexniki qurğuların
layihələşdirilməsi, böyük çaylarda
və kanallarda gəmilərin hərəkəti,