Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...

əhəmiyyətə malikdir.
HELİUM (He) – sıfır qrupuna
aid olan kimyəvi element. Hər il
atmosferə yer qabığında
radioaktiv parçalanma zamanı on
milyon m 3 -larla helium düşür.
HEMOGEN ÇÖKÜNTÜLƏR –
dib çölüntülərinin tərkib hissəsi
olub kimyəvi reaksiya nəticəsində
gölün dibinə çökən duzlar.
HİDRAVLİKA – (yun.
hydraulikos – sulu; hüdorsu+aulos-borucuq)-mayelərin
hərəkət və müqavimət qanunları
və onların bərk cisimlərlə qarşılıqlı
əlaqəsi, habelə həmin qanunların
mühəndis məsələlərinin həllində
tətbiqi üsulları haqqında elm;
HİDRİK SUKSESSİYA – kiçik
göllərdə və üst bataqlıqlarda
müşahidə olunur. H.s. hər hansı
işinə görə suyun səviyyəsinin
aşağı düşməsi və dib qruntunun
aerasiyasının güclənməsi ilə də
baş verə bilər. Bataqlıqlarda H.s.
hövzənin kənar hissəsindən
başlayaraq, ora ilk dəfə su bitkiləri
ilə (cil, sfanqum mamırı) örtülür.
Belə bataqlıq, adətən, çeyillik
adlanır. Bataqlığın kənarı çöküntü
və detritlə dolduqca, torpaq
inkişaf etməyə başlayır və quru
sahə ilə birləşir, əvvəlcə kolların,
sonra isə torf üzərində meşənin
(küknar, qara şam) əmələ gəlməsi
müşahidə olunur, bu bitkilər isə
nəhayət yerli klimaks növlərlə
(tozağacı, ağcaqayın ağ şam və
s.) əvəz olunur. Bu H.s.-nın tipik
misalıdır.
HİDROAEROMEXANİKA
76
(hidro..+aero…+mexanika)-
mexanikanın bölməsi; maye və
qaz mühitlərin müvazinətini,
hərəkətini, onların bir-biri ilə və
bərk cisimlərlə qarşılıqlı təsirini
öyrənir. H. dənizçilik və hərbi işin
tələbatı ilə yaranmış və inkişaf
etmişdir.
HİDROBİOLOGİYA – su
orqanizmləri və onların xarici
mühitlə qarşılıqlı əlaqəsindən bəhs
edən elm. H., əsasən, ekoloji elm
olub okeanların, dənizlərin və şirin
suların bioloji məhsuldarlığını
öyrənir.
HİDROBİONTLAR – çay, göl
və dənizlərdə həyat sürən bütün
bitki və heyvanlar aləmi.
HİDROBİOSENOZLAR – su
biosenozları.
HİDROCOĞRAFİYA
(hidro…+coğrafiya)-hidrologiyanın
coğrafiyaya aid hissəsi; suyu
təbiətin digər komponentləri (iqlim,
relyef, torpaq, bitki örtüyü) ilə
əlaqəli şəkildə öyrənir, həmçinin
müxtəlif mənşəli su ehtiyatları
(çay, yeraltı və atmosfer suları)
arasındakı qarşılıqlı əlaqəni
aydınlaşdırır.
HİDRODİNAMİKA –
(hidro…+dinamika) –
hidroqrodinamikanın bölməsi;
sıxılmayan mayelərin hərəkətini və
onların bərk cisimlərlə qarşılıqlı
təsirini öyrənir (sıxılan mühitin
hərəkətini öyrənən bölmə qaz
dinamikasıdır).
HİDROENERGETİKA – su
ehtiyatları enerjisindən istifadə
problemləri ilə əlaqədar energetika