Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2. Những vấn đề của chủ nghĩa hiện thực<br />
tục phát triển những quan điểm đó trong toàn bộ quá trình hoạt động của mình... Việc đưa<br />
vấn đề chủ nghĩa hiện thực lên vị trí quan trọng trong việc nghiên cứu và đánh giá theo quan<br />
điểm mác xít các hiện tượng văn học và nghệ thuật bắt nguồn từ yêu cầu của lý luận duy<br />
vật về nhận thức. Sự phân tích mọi hiện tượng tư duy, trong đó có văn học, từ quan điểm<br />
chiều sâu và chân thực của sự phản ánh hiện thực và quá trình đời sống hiện thực là nhiệm<br />
vụ của hệ thống lý luận này. Đồng thời, ý nghĩa đặc biệt của vấn đề chủ nghĩa hiện thực đối<br />
với lý luận mác xít về nghệ thuật và khoa phê bình văn học, được xác định bởi đặc tính của<br />
chủ nghĩa Mác, một học thuyết có tư cách là một học thuyết xã hội - cách mạng.<br />
Khác với những tác giả của các loại lý luận chủ nghĩa xã hội trước kia, Mác và Ăngghen<br />
đã đưa chủ nghĩa xã hội thoát khỏi sự viển vông và trở nên có tính khoa học, giải phóng lý<br />
luận xã hội chủ nghĩa khỏi những hy vọng không có cơ sở, khỏi những ảo tưởng hão huyền,<br />
và khẳng định nó trên nền tảng không gì lay chuyển nổi của những sự kiện và những kết luận<br />
khoa học nghiêm ngặt. Tư tưởng về chủ nghĩa hiện thực chiếm một vị trí rất xác định trong<br />
thế giới quan thẩm mỹ của Mác và Ăngghen gắn liền với sự biến chuyển đó trong lĩnh vực<br />
lý luận về chủ nghĩa xã hội. Tư tưởng này bắt nguồn trực tiếp từ lý luận của chủ nghĩa Mác<br />
cách mạng, mà chủ nghĩa Mác cách mạng ấy đã yêu cầu mọi lĩnh vực của tư tưởng đều phải<br />
xuất phát từ khuynh hướng phát triển hiện thực khách quan với những mâu thuẫn cơ bản<br />
và những lực lượng đang vận động của nó, từ sự tiên đóan cách mạng dựa vào việc nghiên<br />
cứu sâu sắc những quy luật cơ bản của sự phát triển lịch sử...<br />
Những vấn đề chủ nghĩa hiện thực là một trong những vấn đề trung tâm của mĩ học, của<br />
văn học và nghệ thuật thời đại chúng ta. Sự khẳng định chắc chắn nguyên tắc của chủ nghĩa<br />
hiện thực xã hội chủ nghĩa trong văn học và nghệ thuật Xô viết và ở các nước xã hội chủ<br />
nghĩa giai đoạn hiện nay, đã gây nên sự điên cuồng và căm ghét của những kẻ thù của chủ<br />
nghĩa xã hội trên toàn thế giới. Kế đó, không chỉ những nguyên tắc mĩ học của nghệ thuật<br />
hiện thực, mà chính cả thuật ngữ “chủ nghĩa hiện thực” cũng bị những kẻ phản động và xét<br />
lại tư sản hiện đại tấn công dữ dội về phương diện tư tưởng.<br />
Bởi vậy, trước khi phân tích những quan điểm của Mác và Ăngghen đối với vấn đề chủ<br />
nghĩa hiện thực, nhất thiết phải nói một đôi lời về lịch sử của chính khái niệm “chủ nghĩa<br />
hiện thực” này.<br />
Mác và Ăngghen không tạo nên thuật ngữ “chủ nghĩa hiện thực”. Các ông đã sử dụng<br />
khái niệm này như thuật ngữ đã có trong nền khoa học và phê bình tiên tiến của thời đại<br />
mình với nội dung phản ánh những khuynh hướng chủ đạo của sự phát triển văn học và nghệ<br />
thuật, đặc biệt ở thế kỷ XIX. Vào cuối những năm 50, trong những luận văn của Mác và<br />
Ăngghen, khái niệm “chủ nghĩa hiện thực” chưa được tiếp nhận như một khái niệm chuyên<br />
môn đối với văn học và nghệ thuật, mặc dù cái nội dung mà về sau các ông mới đưa vào khái<br />
niệm ấy đã xuất hiện trong một loạt những bài báo và trước tác của Mác và Ăngghen. Việc<br />
phân tích những bài báo và những ghi chép của Mác và Ăngghen chứng minh rằng thuật<br />
ngữ “chủ nghĩa hiện thực” không phải mang ý nghĩa triết học chung chung, mà là một khái<br />
niệm mĩ học và lịch sử văn học xác định. Mác và Ăngghen đã sử dụng khái niệm ấy vào cuối<br />
những năm 50, sau khi thuật ngữ này đã hình thành và giữ một vị trí xác định trong cuộc<br />
đấu tranh văn học của thời đại 1 .<br />
50<br />
1 Vấn đề về giai đoạn phát triển cơ bản của quan điểm của Mác và Ăngghen về chủ nghĩa hiện thực được trình bày rõ trong
Change language