Polski, 2008, Przykładowa, ark 7 - Matura 2010

Miejsce na naklejkę 

z kodem szkoły 

Zestaw Zestaw III 

III 

EGZAMIN MATURALNY 

Z JĘZYKA POLSKIEGO 

Czas Czas Czas pracy pracy 170 170 minut 

minut 

Instrukcja dla zdającego 

2008 


Wypełnia zdający 

przed rozpoczęciem pracy 

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO 

POZIOM POZIOM PODST PODSTAWOWY 

PODST WOWY 

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron. 

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego 

egzamin. 

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym. 

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym 

tuszem/atramentem. 

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl. 

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 

6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny 

i słownika ortograficznego. 

7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający. 

Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. 

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL. 

Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. 

Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe. 

PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO 

Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 70 punktów 

Część I – 20 punktów Część II – 50 punktów 

dysleksja 

Życzymy powodzenia! 

107 

107

108 

108 



PODST WOWY 

Część I – rozumienie czytanego tekstu 

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko 

na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj 

tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko jedną z zaproponowanych 

odpowiedzi. 

Wielka nieobecna 

1. Mało co jest bardziej wkurzające niż sąsiad, który ma jedną krowę więcej. Ale każdy ma takiego sąsiada. 

A kto ma się gorzej od innych, czuje się jakoś skrzywdzony. W głębi duszy większość z nas wierzy przecież, 

że ludzie rodzą się i z natury są lub powinni być równi. Każdy jednak gołym okiem widzi, że w żadnym 

potocznym sensie to nie może być prawda. 

2. Trudno o pogląd bardziej fałszywy, frustrujący i konieczny zarazem, niż wielki mit równości. Może jesteśmy 

równi wobec spraw ostatecznych: śmierci i życia wiecznego. W życiu doczesnym najpierw nierówno 

nas wyposaża natura – w zdrowie, zdolności, wygląd. Potem bardzo różnie wyposaża nas nasze otoczenie 

– rodzina, środowisko, szkoła. Dostajemy język, styl życia, aspiracje, nawyki, horyzonty marzeń, potoczny 

obraz świata, kulturę. Nie mamy na to zbyt dużego wpływu. Kiedy możemy go mieć, na ogół jesteśmy już 

ukształtowani w tak poważnym stopniu, że bardzo nierówno korzystamy z tej szansy. Znów wiele zależy od 

przypadku, czyli szczęścia, które też nie jest dzielone po równo. Jedni spotkają osoby czy okoliczności, 

które im pomogą, inni takie, które im zaszkodzą. 

3. Wchodząc w społeczne życie mamy nierówne szanse. Im dalej w las, tym więcej nierówności i jednocześnie 

więcej mitów równości. Mit równych szans w pracy przegrywa nawet z urodą, która jak wiadomo pomaga 

w karierze, nie mówiąc o wykształceniu, które w dużym stopniu zależy od tego, kim są nasi rodzice. Mit 

równej konkurencji na rynku przegrywa choćby z urodzeniem. W każdym kraju na świecie partnerzy inaczej 

traktują członków znanych rodzin i firm, a za granicą lepiej są traktowani ci z krajów cieszących się dobrą 

opinią. Przed sądem mit równego prawa przegrywa nie tylko z pozycją społeczną, lecz także z płcią, zamożnością, 

zdolnością przekonywania. 

4. Nawet mit politycznej równości, której symbolem jest równa siła głosu każdego obywatela, nie broni się 

w świecie realnym. Słabsi albo nie biorą udziału w wyborach, albo nie potrafią ocenić, kto reprezentuje ich 

prawdziwy interes. 

5. Nierówność jest nieusuwalna. A jednak cały nasz świat – demokracja, wolny rynek, prawo – oparty jest na 

micie równości. Nawet w PRL 85 proc. ludzi uważało przecież, że nierówności są w Polsce zbyt wielkie, choć 

wówczas były nieporównanie mniejsze niż teraz. To pokazuje jeden z paradoksów równości – ci, którzy się 

domagają równości w imię mitu, sami ją muszą w imię natury odrzucić. Komunizm upadł przecież nie 

dlatego, że „wrogie siły” skutecznie spiskowały, ale właśnie dlatego, że nawet ci, którzy o niego walczyli, 

jedne nierówności zastępowali innymi – też nieakceptowanymi. 

6. Można by w tym miejscu powiedzieć – bądźmy realistami, pozbądźmy się frustrującego mitu. 

7. Ale na przekór naszej wiedzy o świecie rzeczywistym mit równości ma racjonalne jądro. Uparta wiara 

w równość wynika w istocie z wiedzy o nierówności. Czy byśmy mieli ochotę się ścigać, gdybyśmy nie 

wierzyli w równość, czyli w szansę dorównania tym przed lub nad nami? Dynamizm nowoczesności wziął 

się między innymi z tego, że więcej osób poczuło się uczestnikami wspólnoty równych ludzi, którzy mogą 

się ze sobą ścigać. Chłop pańszczyźniany czy rycerz króla Artura w żadną równość nie wierzył. 

8. Równość jest złudzeniem koniecznym, byśmy żyli lepiej. Koniecznym, jednak niewystarczającym. Sztuka 

polega na tym, żeby w ten mit uwierzyć, ale nie za bardzo, i żeby rzeczywistość uznać, ale nie do końca. 

Słynna kpina z Folwarku zwierzęcego Orwella, że wszyscy są równi, ale niektórzy są jednak równiejsi, uczciwie 

opisuje każdą rzeczywistość nowoczesnego świata. 

9. To jednak nie znaczy, że warto się na tę rzeczywistość konsekwentnie zgodzić. W realnym świecie nadmiar 

konsekwencji prowadzi do katastrofy. Ideologie, które konsekwentnie uznały nierówność (rasiści, nacjonaliści, 

monarchiści, lesseferyści), poniosły równie sromotne klęski i powodowały równie wielkie nieszczęścia 

jak te, które ją chciały w imię mitu równości usunąć (komuniści, anarchiści). Problem jest w odpowiednich 

proporcjach i sposobie ich utrzymania. Natura pogłębia nierówności. Gdy zajdzie w tym zbyt daleko, mit 

równości popycha ludzi do tego, by ją wyrównywać. Może temu służyć rewolucja, pospolity rabunek albo 

polityka. Fenomen demokracji polega właśnie na tym, że utrzymuje nierówność na wciąż zmieniającym się 

znośnym dla ogółu i racjonalnym poziomie, co pozwala uniknąć rewolucji i ograniczyć rabunki. By jednak 

ten system w miarę sprawnie działał i niwelował nadmierne nierówności, ludzie muszą uwierzyć w równość 


III

Część Część I 

I 



PODST WOWY 

i nierówność zarazem. Jak by to paradoksalnie nie brzmiało, od kiedy władza i społeczny porządek nie 

mają już boskiej legitymizacji, to właśnie mit równości autoryzuje nierówność. 

10. Świat nie jest logiczny. Każda próba ujęcia go w karby żelaznej logiki prowadzi do katastrofy. Nierówność 

jest faktem. Równość jest tęsknotą. Nierówność jest naturalna. Równość jest niezbywalna. Obie są 

nam niezbędne do życia. Wciąż musimy szukać między nimi odpowiednich proporcji. A zapewne żadne 

uniwersalnie odpowiednie proporcje nie istnieją. Więc jest nadzieja, że będziemy szukali bez końca. 

Jacek Żakowski, Równość. Wielka nieobecna, 

„Polityka” nr 17 (25010), 30 kwietnia 2005. 

Zadanie 1. (2 pkt) 

Dwa pierwsze zdania akapitu 1. zawierają spostrzeżenia na temat relacji między ludźmi. Przeredaguj je tak, 

aby każdemu z nich nadać formę prawdy ogólnej. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Przez powtórzenie jakiego słowa w akapicie 1. autor sygnalizuje, że wypowiada sądy o charakterze uniwersalnym? 

Zapisz to słowo. 

.............................................................................................................................................................................. 


Na podstawie akapitu 2. wymień trzy czynniki, które zdaniem autora decydują o nierówności między ludźmi. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Użyte w akapicie 3. sformułowanie „Im dalej w las, tym więcej nierówności” jest przekształconym przysłowiem. 

Wyjaśnij, w jakim znaczeniu autor użył tego sformułowania. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

109 

109

110 

110 



PODST WOWY Zestaw Zestaw III 

III 


Na podstawie akapitu 5. wyjaśnij, co według autora tekstu było przyczyną upadku komunizmu. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wskaż zdanie, które najlepiej określa związek między akapitem 1. a akapitami od 2. do 5. 

A. Akapity od 2. do 5. zawierają definicje terminów wspomnianych w akapicie 1. 

B. Akapity od 2. do 5. służą udowodnieniu stwierdzenia zawartego w akapicie 1. 

C. Treści akapitu 1. oraz akapitów od 2. do 5. są sprzeczne. 

D. Akapit 1. nie łączy się treściowo z akapitami od 2. do 5. 

.............................................................................................................................................................................. 


Autor tego tekstu chętnie posługuje się paradoksami. Zacytuj dwa z nich. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Na podstawie akapitów 7. i 8. wyjaśnij jednym zdaniem, na czym polega pozytywny wpływ mitu równości 

na ludzi. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


W akapicie 8. Żakowski cytuje Orwella. Wyjaśnij, jaką prawdę o świecie wyraża dzięki cytatowi z powieści 

Folwark zwierzęcy. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................


I 



Na podstawie akapitu 9. zinterpretuj zdanie: „W realnym świecie nadmiar konsekwencji prowadzi do katastrofy”. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Na podstawie akapitu 9. sformułuj dwa wnioski na temat zalet ustroju demokratycznego. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


W jakim znaczeniu autor używa w tekście słowa mit? Sformułuj definicję wyrazu mit w tym znaczeniu. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Które dwa zdania w akapicie 10. jednoznacznie służą potwierdzeniu przekonania autora, że równość to 

„wielki mit”? Zacytuj je. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wskaż prawdziwe zakończenie zdania. 

Przytoczony tekst Jacka Żakowskiego to 

A. reportaż. 

B. esej. 

C. felieton. 

D. artykuł historyczny. 


PODST WOWY 

.............................................................................................................................................................................. 

111 

111

112 

112 




III 


Z akapitów 6., 9. i 10. zacytuj dwa sformułowania, które świadczą o tym, że autor chce wpłynąć na odbiorcę. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Zinterpretuj tytułowe metaforyczne wyrażenie „wielka nieobecna”. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................

Część Część II 

II 


Część II – pisanie tekstu własnego w związku z tekstem 

literackim zamieszczonym w arkuszu 

Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów). 

Temat 1. 

Rządzący i ich powinności. Omów temat na podstawie porównania Pieśni XIV z Ksiąg wtórych Jana 

Kochanowskiego z wierszem Czesława Miłosza Do polityka. Określ, jakie zabiegi językowe stosują autorzy, 

aby ich teksty miały charakter pouczenia i zmuszały do refleksji. 

Jan Kochanowski Pieśń XIV 

z Ksiąg wtórych 

Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie, 

A ludzką sprawiedliwość w ręku trzymacie, 

Wy, mówię, którym ludzi paść poruczono 

I zwierzchności nad stadem bożym zwierzono: 

Miejcie to przed oczyma zawżdy swojemi, 

Żeście miejsce zasiedli boże na ziemi, 

Z którego macie nie tak swe własne rzeczy 

Jako wszytek ludzki mieć rodzaj na pieczy. 

A wam więc nad mniejszymi zwierzchność jest dana, 

Ale i sami macie nad sobą pana, 

Któremu kiedyżkolwiek z spraw swych uczynić 

Poczet 1 macie; trudnoż tam krzywemu wynić 2 . 

Nie bierze ten pan darów ani sie pyta, 

Jesli kto chłop czyli się grofem poczyta 3 ; 

W siermiędzie-li 4 go widzi, w złotych-li głowach 5 , 

Jesli namniej przewinił 6 , być mu w okowach. 

Więc ja podobno z mniejszym niebezpieczeństwem 

Grzeszę, bo sam sie tracę swym wszeteczeństwem 7 ; 

Przełożonych występy miasta zgubiły 

I szerokie do gruntu carstwa 8 zniszczyły. 

1 uczynić / Poczet – zdać rachunek. 

2 krzywemu wynić – winnemu wyjść na wolność. 

3 się grofem poczyta – tytułuje się grafem, hrabią. 

Jan Kochanowski, Pieśni, 

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998. 

4 w siermiędzie – w ubraniu wierzchnim noszonym przez chłopów. 

5 w złotych-li głowach – czy w złotogłowach; złotogłów – bogata tkanina, jedwab przetykany złotymi nićmi. 

6 jesli namniej przewinił – jeśli tylko ma na sumieniu najmniejsze choćby przewiny. 

7 bo sam sie tracę swym wszeteczeństwem – bo skutkiem tego, że ja grzeszę, jest moja własna zguba. 

8 carstwa – tu: królestwa, monarchie. 


PODST WOWY 

113 

113

114 

114 


Czesław Miłosz Do polityka 

Kto ty jesteś człowieku – zbrodniarz czy bohater? 

Ty, którego do czynu wychowała noc. 

Oto starca i dziecka w ręku dzierżysz los 

I twarz twoja zakryta 

Jak golem 9 nad światem. 

Czy obrócisz w popioły miasto czy ojczyznę? 

Stój! Zadrżyj w sercu swoim! Nie umywaj rąk! 

Nie oddawaj wyroku niespełnionym dziejom! 

Twoja jest waga i twój jest miecz. 

Ty ponad ludzką troską, gniewem i nadzieją 

Ocalasz albo gubisz 

Pospolitą rzecz. 

Ty jesteś dobry i w gronie rodziny 

Pieściłeś nieraz blask dziecinnych głów. 

Ale jeżeli przeklnie ciebie – milion rodzin? 

Biada! Co pozostanie z twoich dobrych dni? 

Co pozostanie z twoich krzepkich mów? 

Ciemność nadchodzi. 

Gwarne miasta i pola, kopalnie, okręty 

Na twojej dłoni, ludzkiej, jakże ludzkiej. 

Patrz. Linia twego życia tędy będzie szła. 

Po trzykroć przeklęty 

Władco dobra 

Albo władco zła. 

Kraków 1945 r. 



III 

Czesław Miłosz, Wiersze, 

Wydawnictwo Literackie, Kraków – Wrocław 1985. 

9 golem – w żydowskich podaniach ludowych postać ludzka ulepiona z gliny, w którą tchnięto życie przez położenie jej na usta lub czoło kartki z hebrajskimi 

spółgłoskami oznaczającymi niewypowiadalne imię Boga; golem nie był jednak prawdziwym człowiekiem, ponieważ nie umiał mówić i rozumować. Szczególnie 

słynny stał się golem stworzony w XVI w. w Pradze czeskiej dla obrony prześladowanej społeczności żydowskiej; miał on wypełniać dobrze swoje obowiązki do 

chwili, gdy wpadł w szał i zaczął niszczyć wszystko wokół, więc trzeba go było zgładzić.


II 


Temat 2. 

Co jest ważniejsze – prawa jednostki czy prawa społeczeństwa? Zanalizuj przytoczone fragmenty utworu 

Johanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera oraz powieści Stefana Żeromskiego Ludzie 

bezdomni, żeby scharakteryzować stanowiska uczestników obu dyskusji. Weź pod uwagę zaprezentowane 

przez bohaterów kryteria oceny postępowania człowieka. 

Johann Wolfgang Goethe 

Cierpienia młodego Wertera (fragmenty) 


PODST WOWY 

Nagłym ruchem przyłożyłem sobie lufę pistoletu nad prawym okiem do skroni. – Fe – rzekł Albert, odejmując 

pistolet [...]. – Co to ma znaczyć? – dodał niecierpliwie. – Nie mogę pojąć, jak człowiek może być tak 

głupi, by się zastrzelić; sama ta myśl budzi we mnie odrazę. 

– Że też wy, ludzie – zawołałem [...] – powiadacie zaraz: to głupie, to mądre, to dobre, to złe! I cóż to 

wszystko znaczy? Czyście przez to zbadali wewnętrzne pobudki jakiegoś czynu? Czy umiecie nieomylnie 

rozwikłać przyczyny, dla których on został spełniony, dlaczego stać się musiał? Gdybyście to zrobili, nie 

bylibyście tak pochopni w swych sądach. 

– Przyznasz mi – rzekł Albert – że pewne czyny pozostają występnymi, z jakichkolwiek by powstały pobudek. 

Wzruszyłem ramionami i przyznałem mu słuszność. – Ale, mój drogi! – ciągnąłem – i tu znajdzie się kilka 

wyjątków. To prawda, kradzież jest zbrodnią, lecz czy człowiek, który dla uratowania siebie i swoich od 

haniebnej śmierci głodowej wychodzi grabić, zasługuje na współczucie czy karę? Kto pierwszy rzuci kamień 

na męża, który w słusznym gniewie mści się na swej niewiernej żonie i jej nikczemnym uwodzicielu? Na 

dziewczynę, która w chwili rozkoszy zatraca się w nieokiełznanych uciechach miłości? Nawet nasze prawa, 

te zimnokrwiste pedanty, dają się wzruszać i powstrzymują karę. 

– To zgoła co innego – odrzekł Albert – bo człowiek, którego porywają namiętności, traci wszelkie opamiętanie 

i powinien być uważany za pijanego, za szalonego. 

– O, wy, ludzie rozumni! – zawołałem z uśmiechem. – Namiętności! Pijaństwo! Szaleństwo! Stoicie tak, 

spokojni, tak bez współczucia, wy, ludzie obyczajni! Łajecie pijaka, gardzicie obłąkanym [...]. Niejeden raz 

bywałem pijany, moje namiętności były zawsze bliskie obłędu, a nie żałuję ani jednego, ani drugiego; bo 

pojąłem sam z siebie, że trzeba by było z dawien dawna obwołać pijakami i szaleńcami wszystkich niezwykłych 

ludzi, którzy stworzyli coś wielkiego, coś na pozór nieosiągalnego. 

[...] 

Jest rzeczą nie do zniesienia, że każdemu, na pół choćby wolnemu, szlachetnemu i nieoczekiwanemu 

czynowi towarzyszą zawsze okrzyki: Ten człowiek jest pijany, szalony! 

[...] Albert [rzekł]: 

– [...] W tym z pewnością nie masz słuszności, że samobójstwo [...] porównujesz do wielkich czynów, gdy 

przecież nie można go uważać za nic innego jak tylko za słabość, bo oczywiście łatwiej jest umrzeć niż 

mężnie znosić życie pełne udręki. 

Odparłem [...]: – Nazywasz to słabością! Proszę, nie daj się uwieść pozorowi. Czy lud jęczący pod nieznośnym 

jarzmem tyrana śmiesz nazwać słabym, jeśli wreszcie powstanie i starga swe pęta? Człowieka, który 

w strachu, że pożar objął jego dom, czuje napięcie wszystkich sił i z łatwością unosi ciężary, które by w spokoju 

umysłu ledwie mógł poruszyć; człowieka, który dotknięty obelgą, we wściekłości rzuca się na sześciu 

i zwycięża ich, nazwieszże słabym? 

przełożył Leopold Staff 

Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera, 

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971. 

115 

115

116 

116 




III 

Stefan Żeromski 

Ludzie bezdomni (fragmenty) 

– Istnieją na pewno kryteria dobra i zła [– wołał Kalinowicz]. 

– A… skoro istnieją… – z cicha mówił Korzecki. 

– Wiemy przecie, że niewolnictwo jest formą życia, do której wracać nie należy. […] 

– Więc cóż z tego? 

– Nasza świadomość jest już kryterium. Dobro społeczne… 

– Właśnie: dobro społeczne! Zawsze to mówimy i jakoby wiemy, co to jest szczęście i dobro społeczeństwa, 

ale nigdy nas nie zajmuje szczęście jednostki. 

[…] 

– Szczęście jednostki musi być podporządkowane dobru ogółu. 

– To jest właśnie mowa przemocy nad duszą człowieka... – mówił Korzecki [...]. – Ileż to ludzi święta 

inkwizycja spaliła na stosie dla tej zasady, dla tego kryterium. 

– Święta inkwizycja! – pienił się młody. – Co pan za rzeczy wywłóczy, u licha! Ale co to jest szczęście 

jednostki? [...] Ja tego nie rozumiem. 

– Istotnie, jest to coś tak od nas dalekiego, że pan tego nawet wcale nie rozumie. [...] Możność uczynku, 

mówienia, myślenia, a przynajmniej czucia, przynajmniej wzdychania według swej woli. [...] 

– Nie ulega jednak wątpliwości, że wyuczenie się abecadła, sylabizowanie i bazgroty kaligraficzne – jest to 

męka [– mówił Kalinowicz]. […] A tej torturze dziecko musi być poddane. [...] Cierpienie! Wszelka praca jest 

cierpieniem. Cóż tu mówić! Taka sprawa higieny. Za pomocą czego mogą zwalczyć w naszych miasteczkach 

epidemię? Rozumie się, że za pomocą przymusu. Co czynić ze zbójami, rzezimieszkami? [...] Każdego 

obywatela należy przytrzymać za rękę, gdy coś przedsiębierze, i zapytać, czy działa z pożytkiem, zbadać, czy 

nie idzie wbrew, czy nie psuje tego, co ród ludzki pracowicie zbudował. [...] 

Czyliż nie wiemy na pewno, że dzieciobójstwo albo chińskie mordowanie starców – to są złe rzeczy, 

a uczucie solidarności między ludźmi – to jest rzecz dobra? Że mówić prawdę jest dobrze, a kłamać źle? I kto 

by chciał propagować ideę dzieciobójstwa albo niszczyć uczucie solidarności, powinien być usunięty... 

– Że mówić prawdę jest dobrze, a kłamać – źle, tego ja, na przykład, który tu z panem siedzę w jednym 

pokoju, wcale nie jestem pewny. Częstokroć mówienie, a nawet wyznawanie kłamstwa jest najwyższą cnotą, 

zasługą i bohaterstwem. Jest ono zupełnie takie samo jak mówienie prawdy. Pozostawiam człowiekowi 

zupełną swobodę mówienia prawdy albo kłamania. Co jeden człowiek może wiedzieć o prawdzie albo 

fałszu duszy drugiego człowieka? W sercu ludzkim są takie oceany, pustynie, góry i wędrujące lodowce... 

Chrystus powiedział: „Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni”. Oto wszystko. [...] Szerzenie idei niewolnictwa 

jest niemożliwe wśród takich ludzi tak samo, jak niemożliwa to jest rzecz, żebyśmy dwaj weszli do towarzystwa, 

gdzie zgromadziły się subtelnie wychowane kobiety, i żebyśmy tam zaczęli prowadzić jakąś karczemną 

rozmowę albo [...] pozrzucali ubranie. [...] A przecie nie ma żadnego pisanego prawa, które by zabraniało 

tej swobody. To cząsteczka właśnie tego uczucia solidarności, które wszystko przeniknie [...]. Złe niewątpliwie 

jest tylko jedno: krzywda bliźniego. Człowiek – jest to rzecz święta, której krzywdzić nikomu nie wolno. 

Wyjąwszy krzywdy bliźniego, wolno każdemu czynić, co chce. 

– Idylla, proszę pana, idylla, czyli Arkadia. Krzywda bliźniego... Dobre sobie! A cóż to jest krzywda? Gdzież 

jej granica? 

– Granica krzywdy leży w sumieniu, w sercu ludzkim. 

– No, proszę pana, czyż to nie są żarty? 

– Nie. To jest myśl najbardziej twórcza ze wszystkich. Na niej świat stoi. Niech no pan pomyśli, co by z nim 

było, gdyby wymazać te słowa: „Po tym poznają, żeście uczniami moimi, jeśli się wzajem miłować będziecie”. 

Miłość między ludzi należy siać jak złote zboże, a kąkol nienawiści trzeba wyrywać i deptać nogami. 

Czcij człowieka... – oto nauka. 

Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1997.


II 

WYPRACOWANIE 

na temat nr ....................... 



PODST WOWY 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

117 

117

118 

118 




III 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................


II 



PODST WOWY 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

119 

119

120 

120 




III 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................


II 

Brudnopis (nie podlega ocenie) 



PODST WOWY 

121 

121

122 

122 


OCENIANIE ARKUSZA POZIOM POZIOM PODST PODSTAWOWY 

PODST WOWY 


Wielka nieobecna 

Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi zdającego mogą przybierać różną formę językową, 

ale ich sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę zdającego, należy stosować punktację 

z modelu. 

Uwaga: Za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w rubryce 

„punkty cząstkowe”. Nie przyznaje się połówek punktów. Za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędną nie 

przyznaje się punktów. 

Nr 

zadania 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 



III 

Proponowane odpowiedzi 

Dwa pierwsze zdania akapitu 1. zawierają spostrzeżenia na temat 

relacji między ludźmi. Przeredaguj je tak, aby każdemu z nich 

nadać formę prawdy ogólnej. 

Nikt nie lubi, gdy ktoś jest od niego bogatszy (lepszy). 

Zawsze znajdzie się ktoś, kto jest od nas bogatszy (ma więcej; 

jest lepszy; komu mamy czego zazdrościć). 

Przez powtórzenie jakiego słowa w akapicie 1. autor sygnalizuje, 

że wypowiada sądy o charakterze uniwersalnym? Zapisz to 

słowo. 

Każdy. 

Na podstawie akapitu 2. wymień trzy czynniki, które zdaniem autora 

decydują o nierówności między ludźmi. 

Natura, otoczenie, przypadek (szczęście). 

Użyte w akapicie 3. sformułowanie „Im dalej w las, tym więcej 

nierówności” jest przekształconym przysłowiem. Wyjaśnij, w jakim 

znaczeniu autor użył tego sformułowania. 

Im aktywniej (im dłużej) bierzemy udział w życiu społecznym, tym 

więcej dostrzegamy przejawów nierówności. 

Na podstawie akapitu 5. wyjaśnij, co według autora tekstu było 

przyczyną upadku komunizmu. 

Komunizm upadł, bo chociaż ci, którzy próbowali go wcielać w życie, 

głosili równość, w rzeczywistości tylko zastępowali jedne nierówności 

innymi. 

Wskaż zdanie, które najlepiej określa związek między akapitem 1. 

a akapitami od 2. do 5. 

A. Akapity od 2. do 5. zawierają definicje terminów wspomnianych 

w akapicie 1. 

B. Akapity od 2. do 5. służą udowodnieniu stwierdzenia zawartego 

w akapicie 1. 

C. Treści akapitu 1. oraz akapitów od 2. do 5. są sprzeczne. 

D. Akapit 1. nie łączy się treściowo z akapitami od 2. do 5. 

B. 

Maksymalna 

liczba punktów 

2 

(po 1 za 

przeredagowaniekażdego 

z dwóch 

zdań) 

1 

1 

1 

1 

1 

Punkty 

cząstkowe 

1 

0 

0 

0 

0 

0


III 

Nr 

zadania 

7. 

8. 

9. 

10. 

11. 

12. 

13. 

14. 


Autor tego tekstu chętnie posługuje się paradoksami. Zacytuj 

dwa z nich. 

Na przykład: 

– ci, którzy się domagają równości w imię mitu, sami ją muszą 

w imię natury odrzucić; 

– uparta wiara w równość wynika w istocie z wiedzy o nierówności; 

– wszyscy są równi, ale niektórzy są jednak równiejsi; 

– by jednak ten system w miarę sprawnie działał i niwelował nadmierne 

nierówności, ludzie muszą uwierzyć w równość i nierówność 

zarazem; 

– to właśnie mit równości autoryzuje nierówność. 

Na podstawie akapitów 7. i 8. wyjaśnij jednym zdaniem, na czym 

polega pozytywny wpływ mitu równości na ludzi. 

Na przykład: 

– ten mit sprawia, że ludzie dążą do lepszego życia (do pozytywnych 

zmian); 

– ten mit sprawia, ze ludzie dążą do awansu. 

W akapicie 8. Żakowski cytuje Orwella. Wyjaśnij, jaką prawdę 

o świecie wyraża dzięki cytatowi z powieści Folwark zwierzęcy. 

Teoretycznie (formalnie; zgodnie z rozmaitymi hasłami) ludzie są 

równi, ale praktyka (rzeczywistość) jest inna (w praktyce, w rzeczywistości 

ludzie nie są naprawdę równi). 

Na podstawie akapitu 9. zinterpretuj zdanie: „W realnym świecie 

nadmiar konsekwencji prowadzi do katastrofy”. 

Historia uczy, że ponoszą klęskę (przegrywają) zarówno ci, którzy 

próbują realizować hasła ideologii konsekwentnie uznających nierówność, 

jak i ci, którzy próbują wcielać w życie hasło równości. 

Na podstawie akapitu 9. sformułuj dwa wnioski na temat zalet 

ustroju demokratycznego. 

Na przykład: 

– pozwala uniknąć rewolucji; 

– zapobiega grabieży; 

– zapobiega drastycznym nierównościom. 

W jakim znaczeniu autor używa w tekście słowa mit? Sformułuj 

definicję wyrazu mit w tym znaczeniu. 

Mit to fałszywe wyobrażenie silnie zakorzenione (utrwalone) 

w zbiorowej świadomości. 

Które dwa zdania w akapicie 10. jednoznacznie służą potwierdzeniu 

przekonania autora, że równość to „wielki mit”? Zacytuj je. 

Nierówność jest faktem. 

Równość jest tęsknotą. 

Wskaż prawdziwe zakończenie zdania. 

Przytoczony tekst Jacka Żakowskiego to 

A. reportaż. 

B. esej. 

C. felieton. 

D. artykuł historyczny. 

B. 



PODST WOWY 

Maksymalna 


2 

1 

1 

1 

2 

(po 1 za 

wniosek) 

2 

1 

1 

Punkty 

cząstkowe 

1 

0 

0 

0 

1 

1 

0 

0 

123 

123

124 

124 


Nr 

zadania 

15. 

16. 



III 


Z akapitów 6., 9. i 10. zacytuj dwa sformułowania, które świadczą 

o tym, że autor chce wpłynąć na odbiorcę. 

Na przykład: 

– bądźmy realistami, pozbądźmy się… 

– to jednak nie znaczy, że warto… 

– wciąż musimy szukać… 

Zinterpretuj tytułowe metaforyczne wyrażenie „wielka nieobecna”. 

„Wielka nieobecna” to równość. „Wielka” – ważna, pożądana przez 

ludzi, ale „nieobecna”, bo niemożliwa do urzeczywistnienia. 

Razem 

Temat 1. 

Rządzący i ich powinności. Omów temat na podstawie porównania Pieśni XIV z Ksiąg wtórych Jana 

Kochanowskiego z wierszem Czesława Miłosza Do polityka. Określ, jakie zabiegi językowe stosują autorzy, 

aby ich teksty miały charakter pouczenia i zmuszały do refleksji. 

I. ROZWINIĘCIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów) 

Maksymalna 


Punkty 

cząstkowe 

Punktacja: 

1. Określenie zasady zestawienia utworów, np.: 0–3 

a. oba skierowane do ludzi mających większy niż inni wpływ na losy społeczności, 

b. oba zawierają refleksje na temat powinności rządzących, 

c. wypowiedziane z różnych perspektyw historycznych, 

d. Kochanowski pisał w XVI-wiecznej Polsce Jagiellonów, 

e. Miłosz pisał w wieku XX – stuleciu totalitaryzmów i wojen. 

2. Rządzący w pieśni Kochanowskiego, np.: 0–8 

a. ludzie sprawujący władzę w państwie, 

b. wymierzający sprawiedliwość (czuwający nad przestrzeganiem sprawiedliwości lub prawa), 

c. „pasterz” – zwierzchnik, ktoś, kto kieruje ludźmi, ale też opiekuje się nimi, 

d. zastępuje Boga na ziemi (zajmuje wysokie miejsce w społeczeństwie), 

e. odpowiedzialny przed Bogiem, 

f. podlega karze bez względu na swoją pozycję, 

g. nie powinien dbać o własne interesy, 

h. powinien działać dla dobra ogółu, 

i. zło czynione przez rządzących bardziej szkodliwe niż występki zwykłych ludzi, 

j. przewinienia (grzechy) ludzi sprawujących władzę doprowadzają do upadku państw. 

3. Rządzący w wierszu Miłosza, np.: 0–8 

a. wiersz wyrazem trudności z jednoznacznym scharakteryzowaniem polityka, 

argumenty: 

b. stawianie pytań dotyczących jego osoby, 

c. gromadzenie określeń przeciwstawnych, np. „zbrodniarz” – „bohater”, „dobry” – „przeklęty”, 

d. interpretacja słowa „golem”, np. postać przypominająca wprawdzie człowieka, ale zarówno mająca cechy 

nadludzkie, jak i pozbawiona cech ludzkich (tajemnicza, nieobliczalna), 

e. interpretacja metafory „twarz […] zakryta”, 

f. polityk może służyć dobru społeczności („ocalasz”), 

g. może przyczynić się do upadku państwa („gubisz”), 

h. nie może unikać odpowiedzialności („nie umywaj rąk”), 

i. sprawuje sądy, 

j. wymierza kary, 

k. kontrast między prywatnym a publicznym wizerunkiem polityka, 

l. popełnia ludzkie błędy. 

1 

1 

20 

0 

0


III 


4. Wskazanie w obu utworach środków językowych służących perswazji, np.: 0–3 

a. wyraźne określenie adresatów, 

b. apostrofy, 

c. tryb rozkazujący, 

d. słownictwo odwołujące się do najgłębszych emocji, np. w utworze Kochanowskiego w drugim wersie 

„ludzką sprawiedliwość”, w wierszu Miłosza już w pierwszym wersie „człowieku”, 

e. w utworze Miłosza – wykrzyknienia, 

f. w utworze Miłosza – pytania retoryczne. 

5. Podsumowanie – związane z tematem, wynikające z analizy tekstów, 0–3 

pełne, np.: 3 

dostrzeżenie podobieństw w ujęciu tematu przez poetów, wskazanie na uniwersalność problemu: wyjątkowa 

odpowiedzialność polityka, bardziej dotkliwe skutki błędów rządzących, politycy – niewolni od ludzkich 

słabości, podobne środki językowe zastosowane w celu nadania wypowiedzi poetyckiej charakteru pouczenia 

i przestrogi, 

częściowe, np.: (2) 

dostrzeżenie podobieństw w ujęciu tematu przez poetów, wskazanie na uniwersalność problemu: wyjątkowa 

odpowiedzialność polityka, bardziej dotkliwe skutki błędów rządzących, 

próba podsumowania, np.: (1) 

lakoniczne stwierdzenie na temat podobieństwa w ujęciu tematu przez autorów z różnych epok. 

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów) 

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu. 

– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna; 

pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5 

– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3 

– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1 

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów. 

III. STYL (maksymalnie 5 punktów) 

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5 

– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3 

– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1 


IV. JĘZYK (maksymalnie 12 punktów) 

– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeologia 

i fleksja, 12 

– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9 

– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo, 

frazeologia, 6 

– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), fleksyjnych, 

3 

– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1 


V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty) 


PODST WOWY 

– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3 

– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja, 2 

– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimo 

różnych błędów). 1 


VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4 

125 

125

126 

126 




III 

Temat 2. 

Co jest ważniejsze – prawa jednostki czy prawa społeczeństwa? Zanalizuj przytoczone fragmenty utworu 

Johanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera oraz powieści Stefana Żeromskiego Ludzie 

bezdomni, żeby scharakteryzować stanowiska uczestników obu dyskusji. Weź pod uwagę zaprezentowane 

przez bohaterów kryteria oceny postępowania człowieka. 


Punktacja: 

1. Rozpoznanie wstępne przywołanych utworów, np.: 0–2 

a. dwa teksty z różnych epok, 

b. Cierpienia młodego Wertera to utwór z XVIII w. (z „okresu burzy i naporu” w Niemczech, zapowiedź 

romantyzmu), 

c. Ludzie bezdomni to utwór z okresu Młodej Polski, 

d. oba teksty łączy spór o wartości. 

Cierpienia młodego Wertera 

2. Charakterystyka fragmentu, np.: 0–1 

a. uczestnicy dyskusji to główny bohater, Werter, i Albert, narzeczony (mąż) Lotty, ukochanej Wertera, 

b. punktem wyjścia dyskusji – samobójczy gest Wertera. 

3. Poglądy Alberta, np.: 0–4 

a. potępia samobójstwo, 

b. uważa je za głupotę, 

c. uważa je za słabość, 

d. sądzi, że łatwiej umrzeć, niż znosić cierpienie, 

e. istnieją obiektywne kryteria oceny postępowania, 

f. niektóre czyny należy postrzegać jako negatywne niezależnie od ich pobudek, 

g. akceptuje łagodzenie kary dla osób szalonych lub pijanych. 

4. Poglądy Wertera, np.: 0–5 

a. ludzie sądzą innych zbyt pochopnie (nie zbadawszy pobudek czynów), 

b. należy poznać motywy czynów, 

c. istnieją okoliczności usprawiedliwiające naruszenie prawa, 

d. przykłady: uczucie do bliskich, pragnienie ich uratowania, zazdrość, miłość (namiętność), 

e. przypomina, że prawo – choć bezduszne – uwzględnia okoliczności łagodzące, 

f. namiętność to przejaw (manifestacja) wolności (szlachetności), 

g. nie akceptuje politowania dla szalonych albo pijanych, 

h. ludzie niezwykli (twórczy) są niesłusznie postrzegani jako szaleńcy lub pijacy, 

i. samobójstwo nie jest słabością, 

j. samobójstwo to przejaw odwagi i determinacji. 

Ludzie bezdomni 

5. Charakterystyka fragmentu, np.: 0–1 

a. rozmowa postaci epizodycznych, 

b. wiąże się z ważną dla wymowy powieści kwestią wyborów życiowych. 

6. Poglądy Kalinowicza, np.: 0–4 

a. przekonany, że istnieją kryteria odróżniania dobra od zła, 

b. dobro społeczne (pożytek) jako kryterium, 

c. szczęście jednostki podporządkowane dobru ogółu, 

d. życie społeczne wymaga ograniczenia wolności jednostki, 

e. przykłady: przymus szkolny, wprowadzanie higieny, karanie przestępców, 

f. konieczność represji wobec ludzi naruszających zasady życia społecznego, 

g. poglądy Korzeckiego uważa za nierealistyczne (utopijne). 

7. Poglądy Korzeckiego, np.: 0–5 

a. dobro jednostki przeciwstawia dobru społecznemu, 

b. uważa, że zbyt mało troszczymy się o dobro jednostki,


III 


c. wywyższanie dobra społecznego prowadzi do przemocy (przykład: inkwizycja), 

d. szczęście jednostki utożsamia z jej wolnością, 

e. neguje istnienie sztywnych reguł oceny moralnej, 

f. argument: usprawiedliwia kłamstwo, 

g. ocena zależy od nieznanych wewnętrznych (duchowych) pobudek, 

h. nie chce osądzać, oceniać (przywołanie nauki Chrystusa), 

i. istnieją zachowania nieakceptowane społecznie, choć zgodne z prawem, 

j. zasadą postępowania: solidarność, niekrzywdzenie innych (granice wolności jednostki wyznacza wolność 

innych jednostek), 

k. potrzeba kierowania się sumieniem, 

l. ewangeliczna zasada miłości bliźniego. 



dostrzeżenie, że w każdym z przytoczonych fragmentów utworu zaprezentowane jest stanowisko osoby, 

która opowiada się po stronie prawa, norm społecznych, za ograniczeniem wolności jednostki, za ocenianiem 

według uczynków (Albert, Kalinowicz), oraz kogoś, kto przeciwstawia się rygoryzmowi wobec jednostki, 

ograniczeniom wolności, co nie znaczy, że nie uznaje żadnych zasad postępowania (Werter, Korzecki); 

refleksja na temat tego, że ukazany spór ma charakter ponadczasowy (uniwersalny), ponieważ to, jakie 

zajmuje się w nim stanowisko, zależy od przeżyć, doświadczeń, sytuacji jednostki, 

częściowe, np.: (2) 

dostrzeżenie, że w każdym z przytoczonych fragmentów utworu zaprezentowane jest stanowisko osoby, 

która opowiada się za ograniczeniem wolności jednostki i ocenianiem według uczynków, oraz kogoś, kto 

przeciwstawia się rygoryzmowi wobec jednostki; refleksja na temat tego, że ukazany spór ma charakter 

ponadczasowy (uniwersalny), 


lakoniczne stwierdzenie, że każdy z fragmentów zawiera dwie odmienne wizje kryteriów oceny postępowania 

człowieka. 

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów) 




– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3 

– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1 


III. STYL (maksymalnie 5 punktów) 


– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3 

– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1 




PODST WOWY 


i fleksja, 12 


– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo, 

frazeologia, 6 

– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), fleksyjnych, 

3 

– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1 


127 

127

128 

128 





III 


– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja, 2 

– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimo 

różnych błędów). 1 


VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4

Miejsce na naklejkę 

z kodem szkoły 


III 

EGZAMIN MATURALNY 

Z JĘZYKA POLSKIEGO 

Czas Czas pracy pracy 180 180 minut 

minut 

Instrukcja dla zdającego 

2008 2008 


Wypełnia zdający 

przed rozpoczęciem pracy 


POZIOM POZIOM ROZSZERZONY 

ROZSZERZONY 

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron. 

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego 

egzamin. 

2. Arkusz zawiera dwa tematy sprawdzające tworzenie tekstu własnego 

w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. 

Wybierz jeden z nich i napisz wypracowanie. 

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym 

tuszem/atramentem. 

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl. 

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 

6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny 

i słownika ortograficznego. 

7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający. 

Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. 

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL. 

Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. 

Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe. 

dysleksja 

Życzymy powodzenia! 

PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO 

Za napisanie wypracowania można otrzymać łącznie 40 punktów 

129 

129

130 

130 


POZIOM POZIOM ROZSZERZONY ROZSZERZONY 

Zestaw Zestaw Zestaw III 

III 


Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko 

na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj 

tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. 

Niech się język gotuje (fragmenty) 

1. Na pewno polski chłop nie miał przez wieki świadomości narodowej, cokolwiek to znaczy. Można to uznać 

za mankament. Jednak z mojej perspektywy – artystycznej i kulturowej – uznaję to za pozytyw. Nie mając 

świadomości narodowej, chłop miał świadomość swojego losu. Żył w uniwersum bytu ludzkiego. Nie miał 

świadomości narodowej, nie miał więc też poczucia winy za upadek Polski. Był wyzwolony z permanentnej 

udręki typowej dla polskiego inteligenta. 

2. Dla mnie ów brak jest zarazem warunkiem bogactwa, dzięki któremu może ujawnić się nagi los ludzki. 

Owszem, chłop nie miał swojej historii jako zbiorowość, ale posiadał ją jako indywiduum i ród przywiązany 

do przodków i ziemi. Bo kultura chłopska była przede wszystkim kulturą bytu i miejsca. 

3. Świadomość narodowa wśród chłopów pojawia się dość późno, dopiero pod koniec XIX w. Aktem dla 

niej znamiennym była dopiero wojna polsko-bolszewicka, kiedy chłopi na wezwanie Witosa masowo poszli 

na front. 

4. Drugim etapem jej rozwoju była II wojna światowa, kiedy chłopi poszli do partyzantki. Co najmniej trzy 

piąte leśnej partyzantki AK stanowili chłopi, nie mówiąc już o tzw. intendenturze, bo przecież wieś żywiła 

partyzantów. [...] 

5. Kultura chłopska nie potrafiła się zagnieździć w świadomości przeciętnego polskiego inteligenta. Pod tym 

względem jesteśmy ewenementem na skalę europejską. Nigdzie nie spotkamy takiej skali społecznego 

wstydu, że oto żyjemy w tej samej przestrzeni co chłopi. I zaprzeczenia tym korzeniom wśród inteligentów 

pochodzących ze wsi. [...] W okresie zaborów nadrzędna stała się idea niepodległości, i wszystko, co nie 

było jej podporządkowane, traktowane było jako kulturowo obce lub trzeciorzędne. 

6. Skorzystali na tym zaborcy. To oni uwłaszczyli polskich chłopów: najpierw w zaborze pruskim w 1823 r., 

później w austriackim w 1848 i wreszcie w rosyjskim w 1863. Na marginesie powiem – mało kto o tym wie 

– że ostatnie uwłaszczenie odbyło się w 1931 r. Otóż wtedy to Sejm Rzeczypospolitej specjalną ustawą 

uwłaszczył chłopów na kawałku ziemi na Spiszu. Do 1931 r. panowała tam pańszczyzna, co notabene odkryli 

wówczas dziennikarze. Czy trzeba coś jeszcze dodawać w tej kwestii? [...] 

7. [Kultura chłopska – dop. red.] umierała przez dziesięciolecia. Początków agonii możemy się dopatrzyć już 

w drugiej połowie XIX w., kiedy chłopi zaczęli emigrować do Stanów Zjednoczonych, Brazylii, do Niemiec, do 

Francji. Można się jej dopatrywać w wojnach, które rozrzucały chłopów po frontach całej Europy. Wreszcie – 

paradoksalnie – kultura chłopska umierała wraz z wkraczaniem pisma. To, co było ambicją kulturalną młodych 

pokoleń chłopskich, wyznaczało jednocześnie jej kres. Bowiem kultura chłopska była kulturą mowy. [...] 

8. I definitywnie skończyła się, gdy na wieś wkroczyła cywilizacja w postaci telewizora, pralki, telefonu. Do 

tej pory chłopska izba była najważniejszą instytucją kulturalną, ponieważ tam się zbierali ludzie na sąsiedzkie 

pogwarki, a teraz zamiast pogwarek i spotkań każdy miał w domu ekran, który do niego gadał. 

9. Jaka była ta chłopska mowa przedtem, można prześledzić w pierwszych zapiskach chłopskich, kiedy 

widać jeszcze, w jaki sposób przenoszą struktury mowy żywej na pismo. Jak pismo stawia im opór, ogranicza 

konwencją, w której nie mogą się zmieścić. Tych form zapisów chłopskich było całe multum i nie sposób 

ich nawet ponazywać i skatalogować w określone formy. 

10. Przecież wśród chłopów nie było nawet umów pisanych, tylko ustne. Wszystko odbywało się „na słowo”. 

Istniała moralna instytucja słowności. Dziś jest ona przecież w kompletnym zaniku. Niedawno spotkałem 

nawet ludzi, którzy już nie rozumieli, co pojęcie „słowność” znaczy. [...] 

11. Według mnie była to najbardziej uniwersalistyczna kultura polska, ponieważ nie była obciążona żadnymi 

serwitutami ideologicznymi. Była czystą kulturą bytu. Przy czym nie była to kultura rozgadana, ponieważ 

znała wagę słowa. Na posiadach chłopi z trudem wydobywali je z siebie. Słowo miało dla nich funkcję nie 

tylko informacyjną, ale i zaklinającą, pocieszającą, proroczą. 

12. W dzieciństwie lubiłem słuchać starych chłopów, którzy nie pracowali, bo nie mieli już sił, mieli po 90 lat 

i wspaniałe życiorysy. Znałem nawet takiego, który 25 lat służył w armii carskiej i z Sachalina wrócił do wsi 

piechotą. Szedł tak kilka lat. Był staruszkiem, a ja byłem dzieckiem. Mówił do mnie: „Chodź, chłopak, siądźmy 

na schodach”. I snuł te swoje opowieści.


I 


13. Chłopska mowa żywa nie znosiła przymiotników. Przymiotnik i imiesłów były jej – poza terenami wschodnimi 

– obce. Chłop nie używał nigdy słów „piękne”, „śliczne”, „brzydkie”. Świat określał rzeczownikiem 

i orzeczeniem. Przy całej swej metaforyczności była to mowa konkretna. 

14. Nie cały obszar kultury chłopskiej jest dla mnie ważny, tylko to właśnie, co usłyszałem w chłopskim słowie. 

Pismo jest przecież czymś wtórnym i sztucznym. Prawdziwym językiem jest mowa. Co prawda dzisiaj coraz 

częściej mówimy pismem, ale jeśli chce się pisać książki, to musi się człowiek bronić przed pismem właśnie 

i sięgać do mowy żywej, bo tam się język warzy, kipi, gotuje. I owe chłopskie świadectwa z pogranicza mowy 

żywej i pisma otwarły przede mną głębię mowy polskiej. Właśnie: nie mowy chłopskiej, tylko polskiej! [...] 

15. Wyobraźnia spełniała w kulturze chłopskiej funkcję kompensacyjną. Ich byt był biedny, często wręcz podły. 

Żyli w zamkniętym świecie, więc rekompensowali to wyobraźnią. Owe zabobony, kwalifikowane przez 

skrajnych racjonalistów jako objaw ciemnoty, są dla mnie objawem wielkości ludzkiej wyobraźni. Ta kultura 

nie godziła się z własną bezradnością, więc wymyślała struktury wyobrażeniowe na każdą okoliczność, tak 

by się pocieszyć. Pamiętam, że kiedyś miałem kłopot z przysłowiami chłopskimi, bo ciągle spotykałem 

przysłowia wzajemnie sprzeczne. Właściwie to na każde przysłowie można by znaleźć kontrprzysłowie. 

I dopiero po lekturze krótkiego eseiku Karela Èapka zrozumiałem, że właśnie na tym ich mądrość polegała, 

by człowiek na każdą okoliczność znalazł przysłowie, ponieważ podbudowywało go ono w jego przeczuciach 

i nadziejach. 

16. Dzięki temu była to kultura pełna afirmacji dla istnienia, mimo ogromu poniżenia i niedostatku. Zdumiewające! 

Tekst opracowany na podstawie: 

Niech się język gotuje, z Wiesławem Myśliwskim rozmawiają Katarzyna Janowska i Piotr Mucharski, 

„Gazeta Wyborcza” 10–11 listopada 2007. 


Wyjaśnij, jakie zalety dostrzega Myśliwski w fakcie, że polski chłop długo nie miał świadomości narodowej. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wyjaśnij, co to znaczy, że kultura chłopska była „kulturą bytu i miejsca”. 

POZIOM POZIOM POZIOM ROZSZERZONY 

ROZSZERZONY 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wypisz co najmniej dwa wydarzenia, które miały wpływ na kształtowanie się świadomości narodowej chłopów. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

131 

131

132 

132 




III 


Wskaż wypowiedzenie, które najtrafniej określa zależność między akapitem 5. a akapitem 6. 

A. Akapit 6. zawiera dygresję – jego treść jest luźno związana z treścią akapitu 5. 

B. Akapit 6. zawiera myśl wynikającą z refleksji zawartej w akapicie 5. 

C. Akapit 6. zawiera przykład sytuacji, o której mowa w akapicie 5. 

D. Akapit 6. zawiera zaprzeczenie myśli wyrażonej w akapicie 5. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wyjaśnij, jaką funkcję w toku myślowym tego tekstu pełni pytanie kończące akapit 6. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wskaż trzy przyczyny zanikania kultury chłopskiej. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wypisz trzy z dostrzeżonych przez Myśliwskiego cech mowy chłopskiej. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


Wyjaśnij, w jakim celu autor odwołuje się w akapicie 12. do przykładu z własnego życia. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................


I 


Określ, jaką funkcję pełni wykrzyknienie 

a) na końcu akapitu 14., 

b) na końcu akapitu 16. 


.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 


W kontekście akapitu 14. wyjaśnij sens tytułu tego tekstu. 


ROZSZERZONY 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

133 

133

134 

134 


Część II – pisanie własnego tekstu w związku z tekstem 

literackim zamieszczonym w arkuszu 

Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów). 

Temat 1. 

Wizerunek śmierci, człowiek wobec śmierci. Co na ten temat mówią i jak mówią dwa utwory z różnych 

epok – średniowieczny moralitet Każdy i wiersz Wisławy Szymborskiej O śmierci bez przesady? Dokonaj 

analizy i interpretacji porównawczej załączonych tekstów. 

Każdy (fragment) 

(Śmierć zatrzymuje Każdego) 

Śmierć 

Stój, Każdy! Tak beztrosko twarz twoja rozśmiana, 

O Stwórcy swoim nie pamiętasz? 

Każdy 

O co pytasz? 

Dokąd ciekawość swą posuwasz? 

Śmierć 

Oznajmię ci wraz. Uważ: 

W wielkim pośpiechu posłana-m do Ciebie 

Od Boga z majestatu jego w niebie. 

Każdy 

Bóg cię do mnie w poselstwie wyznaczył? 

Śmierć 

Nie inaczej. 

Choć ty go zapomniałeś tu na dole. 

On o tobie pamięta w niebian kole, 

O czym, nim się rozstaniesz ze mną, będziesz wiedział. 

Każdy 

Czego Bóg chce ode mnie? 

Śmierć 

Usłysz, co powiedział: 

Zdania sprawy, rachuby bez zwłoki 

Chce od ciebie Pan niebios wysoki. 



III 

Każdy 

Daj mi czas na rachubę: toć to rzecz niełatwa. 

Sam twój widok mi w głowie wszystkie myśli gmatwa. 

Śmierć 

Zaraz się musisz w podróż wybrać długą, 

Księgę rachunków, stan liczb zabierz cały. 

Nigdy się wracać wstecz nie wolno sługom, 

Zważ więc, by cyfry wszystkie się zgadzały. 

Bowiem przed Bogiem rachunek zdać trzeba.

Część Część Część II 

II 

Przed nim, przed władcą wszechmogącym nieba, 

Zdasz sprawę: jakim trybem twe życie się wiło, 

Ile uczynków dobrych, ile złych w nim było. 

Nuże do pracy, bądź do drogi gotów, 

Nikt cię nie zbawi z tych nagłych kłopotów. 

Każdy 

Och, jam nie gotów na ten zliczeń koniec. 

Nie znam cię wcale – cóżeś ty za goniec? 

Śmierć 

Jestem Śmierć, co się nikogo nie lęka, 

Co nęka wszystkich, a jej nikt nie nęka. 

Bóg nikomu nie pozwoli, 

By się oparł mojej woli. 

Każdy 

Przybywasz, Śmierci, gdym cię czekał najmniej. 

Ty jedna zbawić możesz tej chwiIi – 

Okaż łaskawość, czas odwłoki daj mi, 

Tysiąc wypłacę funtów. Rozkaz pili, 

Ty sprawę odwlecz po nową dnia jasność. 

Śmierć 

Nie uda ci się w żaden zwieść mnie sposób, 

Nie oszczędzę za złoto, srebro ni bogactwa 

Papieża, króla, księcia ni żadnego władztwa. 

Gdybym chciała brać dary z rąk potężnych osób, 

Mogłabym snadnie kupić cały świat na własność. 

Lecz jam nie taka, mój zwyczaj jest różny: 

Nie daję żadnej zwłoki. Dalej, w trud podróżny! 

Każdy 

Biada! godziny nie dasz mi w rozterce? 

Ostrzeżeń Śmierć-li nie śle, nim zawoła? 

Przeczuć nie można ciebie w przestróg wątku? 

Goryczą poi twa obecność serce, 

Bo wiem, że liczby moje nie w porządku. 

O, gdybym lata swe znów od początku 

Miał do przeżycia, jakąż bym sporządził 

Rachubę! W lęku ni raz bym nie zbłądził. 

Błagam cię, Śmierci, oszczędź mię łaskawie, 

Póty w skrusze zawiłych liczb swych nie ustawię. 

Śmierć 

Na nic te krzyki, płacz twój i błagania. 

W drogę gotuj się zaraz – nie proś zmiłowania. 

Jeśli ratunku pragniesz, bierz przyjaciół; 

Wiesz dobrze o tym, że każde stworzenie, 

Że człowiek każdy rzucić musi ziemię, 

Od czasu, kiedy Adam łaskę stracił. 

Każdy 

Jeśli, o Śmierci, dokonam podróży 

I szczęście w liczbie dobrze mi posłuży, 

Powiedz na mękę Pańską, zali wkrótce 

Na miejsce to znów powrócę? 



ROZSZERZONY 

135 

135

136 

136 


Śmierć 

Zapewnić cię, Każdy, mogę: 

Gdyś w tamtą raz się wybrał drogę, 

Nie wrócisz tutaj nigdy. Uwierz mej nauce. 

Każdy 

O Boże Wszechmogący, o wszech niebios Panie, 

Miejże litość nade mną w tym strasznym frasunku. 

Czy z łez padołu nikt przy mnie nie stanie? 

Nikt znajomy nie pójdzie w drogę dla ratunku? 

Śmierć 

Pójdzie, gdy dość śmiały będzie, 

By przed Boga nieść orędzie. 

Chyżo pośpieszaj przed obecność Pana, 

Gdzie liczba z czynów wnet musi być zdana. 

Mniemałeś, że na zawsze dane ci jest życie, 

Że twoje są dobra świata? 

Każdy 

Myślałem tak niezbicie. 



III 

Śmierć 

Nie, nie – te rzeczy to dzierżawa tylko. 

Skoro ty miniesz jedną krótką chwilką. 

Komu innemu będzie to zapłata – 

Ale jak ciebie zabrakło wśród świata, 

Jego zabraknie na tym miejscu także. 

Szaleńcem jesteś, Każdy, bo posiadasz rozum, 

A nie poprawiasz się, nie żyjesz pod mą grozą, 

Choć ja przychodzę nagle. 

Każdy 

W jakąż stronę się zwrócę, ja – nędzarz, 

By uciec smutkom, w które ty mię wpędzasz? 

Do jutra oszczędź mię, Śmierci łaskawa, 

W sercu moim nastąpi poprawa, 

Kiedy zasięgnę dobrej rady. 

Śmierć 

Nie, na zwłokę się taką nie godzę, 

Z nikim nie idę w układy. 

W samo cię serce ugodzę, 

Nie pozwolę na rady po drodze. 

Teraz czas mi z twych oczu uciekać, 

Byś mógł sposobić się w drogę, nie zwlekać. 

Dzień to jest – dowiedz się ninie 1 – 

Który nikogo nie minie. 

1 ninie – teraz, obecnie. 

(Śmierć odchodzi) 

przełożył Stanisław Helsztyński 

Każdy (Everyman). Średniowieczny moralitet angielski, 

Biblioteka Dramatyczna Drogi nr 4, Warszawa 1933.


II 

Wisława Szymborska 

O śmierci bez przesady 

Nie zna się na żartach, 

na gwiazdach, na mostach, 

na tkactwie, na górnictwie, na uprawie roli, 

na budowie okrętów i pieczeniu ciasta. 

W nasze rozmowy o planach na jutro 

wtrąca swoje ostatnie słowo 

nie na temat. 

Nie umie nawet tego, 

co bezpośrednio łączy się z jej fachem: 

ani grobu wykopać, 

ani trumny sklecić, 

ani sprzątnąć po sobie. 

Zajęta zabijaniem, 

robi to niezdarnie, 

bez systemu i wprawy. 

Jakby na każdym z nas uczyła się dopiero. 

Tryumfy tryumfami, 

ale ileż klęsk, 

ciosów chybionych 

i prób podejmowanych od nowa! 

Czasami brak jej siły, 

żeby strącić muchę z powietrza. 

Z niejedną gąsienicą 

przegrywa wyścig w pełzaniu. 



ROZSZERZONY 

Te wszystkie bulwy, strąki, 

czułki, płetwy, tchawki, 

pióra godowe i zimowa sierść 

świadczą o zaległościach 

w jej marudnej pracy. 

Zła wola nie wystarcza 

i nawet nasza pomoc w wojnach i przewrotach, 

to, jak dotąd, za mało. 

Serca stukają w jajkach. 

Rosną szkielety niemowląt. 

Nasiona dorabiają się dwóch pierwszych listków, 

a często i wysokich drzew na horyzoncie. 

Kto twierdzi, że jest wszechmocna, 

sam jest żywym dowodem, 

że wszechmocna nie jest. 

Nie ma takiego życia, 

które by choć przez chwilę 

nie było nieśmiertelne. 

Śmierć 

zawsze o tę chwilę przybywa spóźniona. 

Na próżno szarpie klamką 

niewidzialnych drzwi. 

Kto ile zdążył, 

tego mu cofnąć nie może. 

Wisława Szymborska, Wiersze wybrane, 

Wydawnictwo a5, Kraków 2004. 

137 

137

138 

138 


Temat 2. 

Poetyckie widzenie podróży. Zanalizuj i zinterpretuj utwory Jacka Dehnela Instrumenta oraz Topole, 

współtworzące cykl pt. Niderlandy. Pięć pocztówek. Odczytaj z nich wrażenia turysty i człowieka, który 

poznaje świat. 

I. 

Instrumenta 

Niderlandy. Pięć pocztówek 

Pocztówka do J. W. 

z Muzeum Uniwersyteckiego w Utrechcie. 

Na awersie szklany model Aurelia Aurita, 1882. 

Przeszliśmy już z uwagą przez kolejne działy: 

kolekcja dentystycznych cęgów i fantomów 

do ćwiczeń w wyrywaniu spróchniałych trzonowców, 

zroślaki w formalinie, czaszki, kostne guzy. 

Przeszliśmy przez galerię rektorskich portretów; 

korytarz szeleszczący jak ogromna toga 

splendorów utrechckiego uniwersytetu. 

Lecz za tamtymi drzwiami była głębsza wiedza, 

sala z mokrym widokiem na trujący ogród: 

w gablotach wielkie kwiaty z papieru i gipsu, 

kunsztownie malowane (pręciki i słupki – 

tam, gdzie rodzi się życie). 

Dalej, pod kloszami 

ze szkła – szklane ukwiały; stułbie i meduzy 

z siatką drobnych naczynek, parzydełek, znamion, 

jak nagle skamieniałe pajęczyny w rosie, 

jak kosztowne guziki i hafty szat doży, 

zza szyby znać, że dźwięczne. 

Inne instrumenta, 

globusy; astrolabia, kompasy, lunety, 

zdawały się wskazywać sam środek pokoju, 

gdzie w sześciennej gablocie stał układ słoneczny. 

W centrum gładka i lśniąca kula – niby złota, 

ale pewnie mosiężna. A dalej kolejne 

kulki z różnych materii, kamieni i rogu: 

Ziemia, Wenus, księżyce, pierścienie Saturna 

na zmyślnych wysięgnikach, osiach i pokrętłach, 

w podstawie precyzyjnie rytowane skale 

i wreszcie mała korbka ze słoniowej kości, 

żeby to wszystko zgrabnie wprawiać w ruch bez końca. 

A dookoła, w całym tym rzadkim powietrzu 

o stałej wilgotności i temperaturze 

unosiła się wiara w pewność obliczenia, 

pewność istnienia ręki, dla której wygody 

starannie wytoczono koniec korbki. 

Mały 

świat, w którym wydmuchane ze szkła dzwonki meduz 

i cienkie płatki kwiatów trwają przez stulecia, 

zegar bije kwadranse, cyfra i litera 

są stale przypisane ilościom i dźwiękom. 

Jest pewnie zaludniony – słusznie go odgradza 

gruba szyba od naszych innych, szorstkich czasów. 

Warszawa, 12 XI 2004 



III


II 

II. 

Topole 

Pocztówka do M. G. na odwrocie polaroidu 

z porośniętą drzewami groblą 

mijaną w drodze do Brugii 

Jak wtedy, we Florencji, w Ogrodach Boboli, 

gdzie za małą gloriettą, fortecznym pałacem, 

posągami, źródłami, barokową grotą 

wszedłem na czubek wzgórza i stanąłem 

oko 

w oko 

z takim pradawnym, surowym pejzażem 

(zamek, droga, winnice, siwe pasma roli), 

że chciałem pukać w niebo, żeby się przekonać 

czy nie jest, pod błękitem, cedrową deseczką – 

tak tu szukałem włosia z pędzla i faktury 

gruntowanego płótna na nawisie chmury. 

Nad brzegiem autostrady siedemnastowieczność 

w całej okazałości: równo wytyczona 

grobla i dwa szpalery bezlistnych topoli. 

Aż dziw, że to nie malarz przyodziany w atłas, 

i jedwab, lecz przyziemno-nadziemna pogoda 

– mgła, wiatr, mróz, pory roku, rozpryśnięta woda – 

dobiera intensywność i koloryt światła 

tu i tam – we Florencji, w Ogrodach Boboli. 

Warszawa, 25 XI 2004 

Jacek Dehnel, Wiersze (1999–2004), 

Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2006. 



ROZSZERZONY 

139 

139

140 

140 




III 

WYPRACOWANIE 

na temat nr ....................... 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................


II 



ROZSZERZONY 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

141 

141

142 

142 




III 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

..............................................................................................................................................................................


II 



ROZSZERZONY 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

.............................................................................................................................................................................. 

143 

143

144 

144 




III 

Brudnopis (nie podlega ocenie)


II 

Brudnopis (nie podlega ocenie) 



ROZSZERZONY 

145 

145

146 

146 


OCENIANIE ARKUSZA POZIOM POZIOM ROZSZERZONY 

ROZSZERZONY 


Niech się język gotuje 

Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różną formę językową, ale ich 

sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia, należy stosować punktację z modelu. 

Uwaga: za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w rubryce 

„punkty cząstkowe”. Nie należy przyznawać połówek punktów. Za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędną 

nie przyznaje się punktów. 

Nr 

zadania 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 



III 


Wyjaśnij, jakie zalety dostrzega Myśliwski w fakcie, że polski chłop 

długo nie miał świadomości narodowej. 

np.: 

– Chłop miał świadomość własnego losu (ludzkiego bytu). 

– Chłop nie czuł się winny za utratę niepodległości przez Polskę 

(był wolny od udręki, jaką stale odczuwała polska inteligencja). 

Wyjaśnij, co to znaczy, że kultura chłopska była „kulturą bytu 

i miejsca”. 

np.: 

Chłop miał przede wszystkim silne poczucie więzi z rodziną (własny 

los postrzegał jako kontynuację bytu przodków) oraz związku 

z ziemią (z miejscem, na którym przyszło mu żyć i pracować). 

Wypisz co najmniej dwa wydarzenia, które miały wpływ na kształtowanie 

się świadomości narodowej chłopów. 

np.: 

– uwłaszczenie, 

– wojna polsko-bolszewicka, 

– druga wojna światowa. 

Wskaż wypowiedzenie, które najtrafniej określa zależność między 

akapitem 5. a akapitem 6. 

A. Akapit 6. zawiera dygresję – jego treść jest luźno związana 

z treścią akapitu 5. 

B. Akapit 6. zawiera myśl wynikającą z refleksji zawartej w akapicie 

5. 

C. Akapit 6. zawiera przykład sytuacji, o której mowa w akapicie 

5. 

D. Akapit 6. zawiera zaprzeczenie myśli wyrażonej w akapicie 5. 

B. 

Wyjaśnij, jaką funkcję w toku myślowym tego tekstu pełni pytanie 

kończące akapit 6. 

np.: 

– Puentuje zawarte w akapicie 6. informacje o uwłaszczeniu na 

Spiszu (zwraca uwagę, że zaskakująco długo na terenach polskich 

utrzymywała się pańszczyzna). 

– Podkreśla, w jak niewielkim stopniu interesowano się niską pozycją 

chłopów w społeczeństwie (brak poszanowania dla ludu). 

Maksymalna 


1 

1 

1 

1 

1 

Punkty 

cząstkowe 

0 

0 

0 

0 

0


III 

Nr 

zadania 

6. 

7. 

8. 

9. 

10. 


Wskaż trzy przyczyny zanikania kultury chłopskiej. 

np.: 

– Emigracja chłopów w drugiej połowie XIX w. 

– Wojny, w wyniku których chłopi wcielani do wojska trafiali w różne 

regiony Europy. 

– Upowszechnianie się (ekspansja) pisma. 

– Upowszechnianie się zdobyczy cywilizacji (ekspansja telewizji). 

Wypisz trzy z dostrzeżonych przez Myśliwskiego cech mowy chłopskiej. 

np.: 

– zwięzłość (znała wagę słowa), 

– konkretność (brak przymiotników), 

– metaforyczność, 

– bogactwo przysłów. 

Wyjaśnij, w jakim celu autor odwołuje się w akapicie 12. do przykładu 

z własnego życia. 

np.: 

– Aby uwiarygodnić (potwierdzić) wagę słowa (rozmowy) w kulturze 

chłopskiej. 

– Aby udowodnić, że osobiście poznał kulturę, o której pisze (był 

jej uczestnikiem). 

Wystarczy wskazanie jednej z tych możliwości. 

Określ, jaką funkcję pełni wykrzyknienie 

a) na końcu akapitu 14., 

b) na końcu akapitu 16. 

np.: 

a) 

– Podkreśla wielkie znaczenie mowy chłopskiej w pogłębieniu 

przez autora znajomości mowy polskiej. 

– Zwraca uwagę, że mowa polskich chłopów jest ważnym składnikiem 

polszczyzny (kultury polskiej). 

b) 

– Podkreśla kontrast między warunkami życia chłopów a obecną 

w kulturze chłopskiej radością życia. 

– Wyraża szacunek (podziw, fascynację) autora dla obecnej w kulturze 

chłopskiej radości istnienia. 

W kontekście akapitu 14. wyjaśnij sens tytułu tego tekstu. 

np.: 

Tytuł wyraża życzenie (pragnienie), by język literatury sięgał do 

żywej mowy (by język rozumiany jako żywa mowa – a nie pismo 

– był źródłem twórczej aktywności, źródłem kultury). 



ROZSZERZONY 

Razem 

Maksymalna 


1 

1 

1 

1 

1 

10 

Punkty 

cząstkowe 

0 

0 

0 

0 

0 

147 

147

148 

148 




III 

Temat 1. 

Wizerunek śmierci, człowiek wobec śmierci. Co na ten temat mówią i jak mówią dwa utwory z różnych 

epok – średniowieczny moralitet Każdy i wiersz Wisławy Szymborskiej O śmierci bez przesady? Dokonaj 

analizy i interpretacji porównawczej załączonych tekstów. 


Punktacja: 

Fragment moralitetu Każdy 

1. Ukształtowanie wypowiedzi, np.: 0–2 

a. scenka dramatyczna, 

b. dialog postaci alegorycznych, 

c. kompozycja fabularna, 

d. zawiązanie sytuacji dramatycznej: człowiek wezwany przez śmierć do stawienia się przed oblicze Boga, 

e. interpretacja alegorii: autor moralitetu ukazuje moment umierania. 

2. Wizerunek śmierci, np.: 0–5 

a. personifikacja śmierci, 

b. brak cech jej wyglądu, 

c. działa z woli Boga, 

d. jest bezlitosna (nieodwracalna), 

e. jest wszechmocna (ma władzę nad wszystkimi, niezależnie od pozycji społecznej i majątku tych, po których 

przychodzi), 

f. jest nieprzekupna, 

g. zaskakuje (przychodzi nagle), 

h. pamięć o niej może skłaniać ludzi do poprawy. 

3. Człowiek wobec śmierci, np.: 0–4 

a. boi się śmierci, bo grzeszył, 

b. jest przez nią zaskoczony, 

c. nieprzygotowany na jej przyjście, chciałby cofnąć czas, 

d. próbuje przekupić śmierć, 

e. ujawnia swoją naiwność – sądził, że uniknie śmierci, a dobra doczesne otrzymał na zawsze. 

O śmierci bez przesady 

4. Ukształtowanie wypowiedzi, np.: 0–2 

a. wiersz (tekst poetycki), 

b. monolog liryczny, 

c. kompozycja afabularna, 

d. nadawca ujawnia się jako „my” liryczne (wypowiada się w imieniu ludzi), 

e. kontrast jako zasada kompozycji, 

f. dyskursywny charakter wypowiedzi. 

5. Wizerunek śmierci, np.: 0–5 

a. personifikacja śmierci, 

b. nie zna się na wielu rzeczach, na których znają się ludzie, 

c. nie zna się dobrze nawet na tym, czym się zajmuje (swoje zadanie wykonuje „niezdarnie”), 

d. wprawdzie święci tryumfy, ale ponosi też klęski, 

e. czasami jest słaba, powolna, 

f. nie jest wszechmocna (każdy przejaw życia jest zaprzeczeniem śmierci), 

g. zaskakuje człowieka (przychodzi nagle), 

h. ma jedynie moc niszczenia (jest wyłącznie destrukcyjna). 

6. Człowiek wobec śmierci, np.: 0–4 

a. zna się na wielu rzeczach, na których nie zna się śmierć, ma wiele umiejętności, których ona nie ma (może 

cieszyć się życiem), 

b. na swój sposób „pomaga” śmierci, wywołując wojny i przewroty, 

c. mocy śmierci przeciwstawiona moc życia, nie tylko ludzkiego (każdy człowiek przynajmniej przez chwilę 

jest nieśmiertelny), 

d. na swój sposób zawsze wygrywa ze śmiercią, bo udaje mu się choć przez chwilę żyć – zaprzeczyć jej 

wszechmocy, 

e. dystans człowieka wobec śmierci (interpretacja tytułu).


III 


7. Funkcjonalne wykorzystanie kontekstu, np.: 0–1 

nawiązanie do motywu tańca śmierci albo motywu ars moriendi. 



wskazanie na to, co łączy, a co różni wizerunki śmierci oraz postawy człowieka wobec śmierci ukazane 

w przywołanych tekstach; dostrzeżenie różnicy w wymowie utworów – w moralitecie Każdy wyeksponowana 

jest siła i nieuchronność śmierci, konieczność przygotowania się na jej przyjście, w wierszu Szymborskiej 

dominuje myśl o mocy życia, to utwór o wymowie optymistycznej, 

niepełne, np.: (2) 

wskazanie na to, co łączy, a co różni wizerunki śmierci oraz postawy człowieka wobec śmierci ukazane 

w przywołanych tekstach, 


lakoniczne stwierdzenie różnic między wizerunkami śmierci w obu tekstach. 

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty) 




– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części. 1 


III. STYL (maksymalnie 2 punkty) 


– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1 




i fleksja, 8 


– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo 

i frazeologia. 4 

– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych. 

2 




ROZSZERZONY 


– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); na ogół poprawna interpunkcja. 1 


VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4 

149 

149

150 

150 




III 

Temat 2. 

Poetyckie widzenie podróży. Zanalizuj i zinterpretuj utwory Jacka Dehnela Instrumenta oraz Topole, 

współtworzące cykl pt. Niderlandy. Pięć pocztówek. Odczytaj z nich wrażenia turysty i człowieka, który 

poznaje świat. 


Punktacja: 

1. Rozpoznanie wstępne, np.: 0–1 

a. zapisy wierszy – teksty na widokówkach, 

b. możliwość dosłownego i metaforycznego (na poziomie symbolicznym) rozumienia utworów. 

2. Ukształtowanie utworów, np: 0–6 

podmiot liryczny i adresat 

a. w utworze Instrumenta – „my”, turyści zwiedzający muzeum, 

b. w utworze Topole – „ja”, podróżnik (po Niderlandach, wcześniej po Florencji), 

c. odbiorcy – nieobecni w tekście, zasygnalizowani w podtytułach jako adresaci pocztówek (inicjały), 

sytuacja liryczna 

d. w utworze Instrumenta – zwiedzanie muzeum, 

e. w utworze Topole – wspomnienie (wrażenie) z podróży, 

f. w utworze Instrumenta słownictwo naukowe z różnych dziedzin, 

g. przykłady (przynajmniej z dwóch dziedzin): 

– słownictwo anatomiczne – „trzonowce”, „zroślaki”, „czaszki”, „kostne guzy”, 

– słownictwo biologiczne – „pręciki”, „słupki”, „ukwiały”, „stułbie”, „meduzy”, „naczynka”, „parzydełka”, 

„znamiona”, 

– słownictwo związane z astronomią – „globusy”, „astrolabia”, „kompasy”, „lunety”, „Ziemia”, „Wenus”, 

„księżyce”, „pierścienie Saturna”, 

h. w utworze Instrumenta połączenie konkretnego i szczegółowego opisu (funkcja informatywna) 

i. z poetycką obrazowością (funkcja poetycka), np.: „korytarz szeleszczący jak ogromna toga”, „jak nagle 

skamieniałe pajęczyny w rosie, / jak kosztowne guziki i hafty szat doży", „wydmuchane ze szkła dzwonki 

meduz”, 

j. w utworze Topole słownictwo z zakresu historii sztuki – „glorietta”, „pędzel”, „faktura gruntowanego płótna”. 

3. Wiersze jako bezpośredni (dosłowny) zapis wrażeń z podróży, np.: 0–7 

a. tekstom towarzyszy opis ilustracji na widokówkach, 

b. w wierszu Instrumenta na awersie – eksponat zoologiczny z muzeum, 

c. w wierszu Topole na awersie – pejzaż, 

d. pejzaż na polaroidzie – sposób utrwalania wrażeń z podróży, 

e. utwory odnoszą się do konkretnych miejsc, 

argumenty: 

f. tytuł cyklu wskazuje na rejon Europy, 

g. w wierszu Instrumenta – Muzeum Uniwersyteckie w Utrechcie, 

h. w wierszu Topole – droga do Brugii, 

i. w wierszu Instrumenta – odtworzenie etapów zwiedzania muzeum, 

j. ekspozycja świadczy o naukowym charakterze muzeum, 

k. interpretacja dosłownego sensu tytułu (dział muzeum), 

l. w wierszu Topole – skromne elementy pejzażu (grobla, rzędy topoli), 

ł. aluzje do klimatu – „mgła”, „wiatr”, „mróz”, 

m. wrażenia ważniejsze niż szczegóły opisu w wierszu Topole. 

4. Podróż jako metafora, np.: 0–7 

w wierszu Instrumenta 

a. muzeum uniwersyteckie jako mikroświat (model świata), 

b. zwiedzanie muzeum metaforą poznawania świata przez człowieka, 

c. kolejne działy muzeum jako etapy lub sfery poznania (sfery życia), 

d. metaforyczne odczytanie tytułu – sposoby, metody, narzędzia, tu: poznania świata, 

e. dział anatomiczny symbolem zdobywania przez człowieka wiedzy o sobie, 

f. portrety znakiem władzy, autorytetu, zaszczytów, 

g. rośliny i zwierzęta symbolem rodzenia się życia, 

h. dział astronomiczny (przyrządy astronomiczne) symbolem poznawania kosmosu, 

i. kosmos jako precyzyjny mechanizm,


III 


j. motyw wiary w naukę – „w pewność obliczenia”, 

k. pytanie o istotę wprawiającą świat w ruch (interpretacja motywu korbki), 

l. doświadczenie czasu (interpretacja motywu zegara), 

ł. motyw ładu świata – „cyfra i litera / są stale przypisane ilościom i dźwiękom”, 

m. próba interpretacji zakończenia (kontrast dwóch światów, niepewność wiedzy o świecie), 

w wierszu Topole 

n. natura jako obraz (tekst kultury), 

o. pogoda (natura) jako malarz, 

p. pytanie o twórcę, 

5. Funkcjonalne wykorzystanie kontekstów, np.: 0–1 

a. historycznoliterackiego – porównanie z innymi utworami podejmującymi motyw podróży, 

b. filozoficznego – refleksja na temat różnych koncepcji powstania świata, pytań o możliwości i sposoby 

poznania. 

6. Znajomość i umiejętne stosowanie terminologii teoretycznoliterackiej. 0–1 



refleksja na temat poetyckiej próby oddania kolorytu miejsc, połączenia tekstów z wizerunkami, na temat 

tego, że kreacje nadawcy i odbiorcy stwarzają wrażenie autentyczności, bo sugerują związek tekstów z biografią 

artysty; dostrzeżenie, że wrażenia z podróży wpisane zostały w różne konteksty kulturowe – i że 

w wierszach dochodzi do swoistego odwrócenia motywów: sztuczny świat muzeum jest symbolem świata 

rzeczywistego, a prawdziwy pejzaż sprawia wrażenie tworu człowieka (dzieła malarskiego), 

niepełne, np.: (2) 

refleksja na temat poetyckiej próby oddania kolorytu miejsc i dostrzeżenie, że w wierszach dochodzi do 

swoistego odwrócenia motywów: sztuczny świat muzeum jest symbolem świata rzeczywistego, a prawdziwy 

pejzaż sprawia wrażenie tworu człowieka (dzieła malarskiego), 


lakoniczne stwierdzenie, że świat muzeum jest symbolem świata rzeczywistego, a pejzaż sprawia wrażenie 

tworu człowieka. 

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty) 




– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części. 1 


III. STYL (maksymalnie 2 punkty) 


– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1 




ROZSZERZONY 


i fleksja, 8 


– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo 

i frazeologia. 4 

– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych. 

2 


151 

151

152 

152 





III 


– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); na ogół poprawna interpunkcja. 1 


VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4

Polski, 2008, Przykładowa, ark 7 - Matura 2010

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?