01 - Ballina.indd - Gazeta Express

More documents

Recommendations

Info

38 BOTA MILIARDERI MODEST Për shkak se ka lidhur më shumë se 500 milionë njerëz dhe për shkak se ka formësuar marrëdhëniet sociale mes tyre, për shkak të krijimit të një sistemi të ri për shkëmbimin e informatave dhe për shkak të ndryshimit të mënyrës së jetesës tonë, Marck Zuckerberg u shpall nga revista amerikane TIME si “Njeriu i Vitit” 2010. N ë pasditen e 16 nëntorit 2010, Mark Zuckerberg ishte duke e kryesuar një takim në Aquarium, një nga dhomat e konferencave të kompanisë Facebook. Papritmas u hap dera dhe brenda hyri një person me fl okë të thinjur, i shoqëruar nga disa bashkëpunëtorë të tij. Ai iu prezantua Zuckerbergut: Robert Miller, drejtor i FBI-së. Ata shtrënguan duart dhe biseduan ca minuta, e më pas Miller u largua. Më pas mbretëroi një qetësi dhe të gjithë shikuan njëritjetrin, duke parashtruar pyetjen, “Çfarë në djall ndodhi?” Ishte kjo një pyetje me vend. Para gati shtatë viteve, në shkurt të vitit 2004, Zuckerberg ishte një student 19-vjeçar në Harvard, kur startoi shërbimin e tij në rrjet, nga dhoma e tij në konvikt. Shërbimi u pagëzua me emrin Thefacebook. com dhe u cilësua si një shërbim online, që lidhë njerëzit nëpërmjet rrjeteve sociale nëpër kolegje. Këtë vit, Facebook regjistroi anëtarin e vet të 550-miliontë. Anëtarët e Facebookut fl asin 75 gjuhë dhe së bashku kalojnë më shumë se 700 bilionë minuta për çdo muaj në Facebook. Pra, çfarë ndodhi? Për më pak se shtatë vjet, Zuckerberg arriti të ndërlidhë një të dymbëdhjetën e njerëzimit në një rrjet të vetëm, duke krijuar një etnitet social, pothuajse dy herë më të madh se SHBA-ja. Po të ishte Facebook një shtet, atëherë do të ishte shteti me popullatën e tretë më të madhe në botë, duke u rreshtuar vetëm prapa Kinës dhe Indisë. Çdo gjë fi lloi si një zbavitje, por u shndërrua në diçka tejet reale, në diç që ndryshoi mënyrën e lidhjes së njerëzve me njëri-tjetrin. Ne tani po udhëheqim jetën tonë sociale nëpërmjet një rrjeti, i cili e ka shndërruar Zuckerbergun në miliarder. Facebook është shkrirë me fabrikën sociale të jetës amerikane, por jo vetëm asaj amerikane, por të njerëzimit në tërësi: gati gjysma e amerikanëve janë të regjistruar në Facebook, por 70 për qind e përdoruesve të këtij rrjeti jetojnë jashtë SHBA-së. Kemi hyrë në epokën e Facebookut dhe Mark Zuckerberg është njeriu që na solli deri këtu. Zuckerberg ka lindur në vitin 1984 dhe është rritur në Dobbs Ferry, në New York. Marku ka tri motra dhe më e vjetra prej tyre, Randi, është kryesuese e marketingut për konsumatorë të kompanisë. Zuckerberg ka kryes shkollën e mesme në vendlindjen e tij. Më vonë, ai vendosi të ndjekë studimet në Harvard. Jeta e Zuckerbergut në Harvard ishte subjekt i fi lmit “The Social Network”, i cili e pati premierën në tetor. Por realiteti është shumë më i komplikuar. Zuckerberg shpesh është cilësuar si një njeri i largët dhe asocial, por kjo nuk është tërësisht e saktë. E vërtetë, të zhvillosh një bisedë me të mund të jetë një gjë mjaft sfi duese. Ai fl et shpejt dhe me saktësi dhe nëse nuk ka ndonjë të dhënë për të ofruar, atëherë zhytet Bota ka 6.9 miliardë banorë, 2 miliardë prej tyre janë shfrytëzues të internetit. A do të vijë momenti kur të gjithë do të jenë të anëtarësuar në Facebook? në heshtje. Nëse fl et me bashkëpunëtorët e tij, atëherë e kupton se të gjithë e adhurojnë. Zuckerberg në fi lm është një krijesë e thjeshtë me motive të qarta: ai shfrytëzon shkathtësitë e tij si programues, për të joshur vajzat, për të fituar para dhe për të siguruar ftesa nëpër ahengje. Ky është një fi ksion. Në jetën e vërtetë, Zuckerberg qysh më herët ka pasur një të dashur: Priscilla Chan, e cila tani është studente e vitit të tretë në mjekësi, në Universitetin e Kalifornisë. Çifti është takuar para shtatë viteve në Harvard, para se ai të fi llonte rrjetin Facebook. Tani ata jetojnë së bashku në në Palo Alto. Sa u përket parave, indiferenca e tij është pothuajse patologjike. Jeta e tij është modeste, përkundër faktit se revista Forbes ka vlerësuar se pasuria e Zuckerbergut arrin në 6.9 miliardë dollarë. Në shtator të këtij viti, Zuckerberg ndau 100 milionë dollarë nga pasuria e tij, për të ndihmuar sistemin shkollor në Newark. Zuckerberg e pëlqen të jetë i rrethuar nga njerëzit. Facebooku është realizimi i një ëndrre, por është gjithashtu edhe vdekja e një ëndrre tjetër, e cila fi lloi në vitet ‘60. Është kjo periudha kur për herë të parë u shpalos arkitektura e internetit. Rrjeti nuk drejtohej nga një kompjuter i vetëm. Askush nuk ishte përgjegjës. Një parajsë e barazisë dhe e anonimitetit. Në vitet ‘70, interneti vazhdoi të rritej dhe të zgjerohej. Kur rrjeti arriti më në fund në vitet ‘90, interneti me plot kuptimin e fjalës shpërtheu, nga 2.6 milionë shfrytëzues në vitin 1990, në 385 milionë në vitin 2000. Zuckerberg është dy gjenerata larg viteve ‘60. Ai nuk ka ndjenja E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë, 3 janar 2011 sentimentale për barazinë dhe anonimitetin. Ai filloi Facebookun, për t’u mundësuar studentëve që të komunikojnë mes vete dhe që të ruajnë kontaktin. Në të vërtetë, ai bëri hapin e parë dhe i mundësoi gjeneratës së tij që të pushtojë internetin. Facebook nuk mbeti i izoluar në konvikte. Zuckerberg dhe shokët e tij të dhomës, Dustin Moskovitz dhe Sean Parker, i cili është bashkëthemelues i Napster, drejtuan Facebookun dhe mundësuan që ky rrjet të pushtojë botën. Deri në fund të vitit 2004, Facebook depërtoi në qindra kolegje amerikane. Në vitin 2005, u zgjerua në shkollat e larta dhe në shkollat jashtë SHBA-së. Rritja ishte e jashtëzakonshme. Në dhjetor të vitit 2006, Facebook kishte 12 milionë shfrytëzues. Në dhjetor të vitit 2009, ky numër arriti në 350 milionë. Vizioni i Zuckerbergut është që pas facebookizimit të rrjetit, ju do të gjeni diç në mes: sa herë që të hyni online, ju do të shihni miqtë tuaj. Facebook është i vendosur në dy ndërtesa në Paolo Alto, të cilat janë disa minuta larg njëra-tjetrës. Të punësuarit në Facebook trajtohen mirë, por megjithatë, atraksioni kryesor në këtë kompani është vizioni i Zuckerbergut. Facebook është një kompani private dhe nuk publikon bilancet fi nanciare. Analistët dhe gazetarët besojnë se të hyrat e Facebookut sillen diku prej 1.1 deri në 2 miliardë dollarë. Dihet se Zuckerberg është i vendosur të mbrojë privatësinë e njerëzve me çdo kusht, por në këtë fushë ende ka probleme. Në një artikull të publikuar më herët gjatë këtij viti, në European Psychiatry, është përshkruar rasti i një femre, e cila ka humbur vendin e saj të punës, për shkak të varësisë nga Facebooku. Në bazë të disa të dhënave, që nga fillimi i punës së rrjetit, është shtuar numri i shkurorëzimeve mes anëtarëve të Facebookut. Bëhet fjalë këtu për një rrjet të shkëmbimit të informatave dhe marrëdhëniet mes çifteve nuk mund të kufizohen vetëm në shkëmbimin e informatave. Por edhe sa mund të rritet Facebook në të ardhmen? Kjo kompani tashmë është aq e fuqishme, sa që ka fi lluar të shtyhet me qeveritë dhe kompanitë e tjera. Vizita e Millerit në Facebook nuk ishte e rastësishme. Zuckerberg tashmë ka një bazë më të gjerë të të dhënave, sa ka FBI-ja. Për këtë arsye, autoritetet nganjëherë trokasin në dyert e Facebookut, për të huazuar informata të ndryshme nga kompania. Në anën tjetër, disa qeveri i frikësohen kësaj baze të gjerë të të dhënave. Kina ka bllokuar këtë faqe që nga viti 2009. Irani, Pakistani dhe Arabia Saudite e kanë ndaluar atë. Bota ka 6.9 miliardë banorë, 2 miliardë prej tyre janë shfrytëzues të internetit. A do të vijë momenti kur të gjithë do të jenë të anëtarësuar në Facebook? Zuckerberg është i kujdesshëm. Ai nuk dëshiron të fl asë për atë se deri ku do të arrijë Facebooku. Tani e tutje, Zuckerbergu që krijoi Facebookun, nuk do të jetë Zuckerbergu që do ta drejtojë atë. Ai po udhëton, ndoshta do të martohet, të krijojë familje dhe jeta e tij jashtë Facebookut do të bëhet më e komplikuar. Ndoshta edhe Facebooku, bota që krijoi, do të bëhet gjithashtu më i komplikuar.
M E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë, 3 janar 2011 BOTA ë 9 dhjetor të vitit 2006, një email arriti në adresë të Daniel Ellsbergut, njeriut që zbuloi informata për luftën në Vietnam. Emri i dërguesit ishte “Wikileaks”. Në porosi nga Ellsbergu u kërkua që të bëhet fytyrë publike e projektit, qëllimi i të cilit ishte hapja e një shtegu të ri. Ellsberg nuk kishte asnjë njohuri për këtë grup, i cili ende nuk kishte debutuar si duhet. E, nuk kishte dëgjuar as për kryesuesin, australianin 35-vjeçar, me emrin Julian Assange, i cili në rrethin e miqve të tij njihej si një haker- me vizionin që të shfrytëzojë teknologjinë si një mjet për ndryshime politike. Guximi i shprehur në porosi e shtyri Ellsbergun që të lexojë e-mailin deri në fund. Wikileaks synonte asgjë më pak se t’i jepte fund shtypjes, me bërjen publike të fshehtësive të veta. “Qeverisja me anë të konspiracionit dhe frikës varet nga fshehtësitë. Kemi ardhur në përfundim se nxitja e një lëvizjeje globale e rrjedhjes së lirë paraqet intervenimin më efikas politik”, kishte shkruar autori. Katër vjet më vonë, shumë gjëra mund të thuhen për Assangen, pjesa më e madhe prej të cilave janë gjëra të pakëndshme. Në Londër, ai është duke luftuar kundër ekstradimit të tij në Suedi, ku përballet me akuzat se ka abuzuar seksualisht dy mbështetëse të Wikileaksit. Në vitin 2010, Wikileaks u shndërrua në një forcë revolucionare, duke bërë publike fshehtësi në një nivel deri më tani të paprecedent. Assange dhe kompania e tij shkaktuan çrregullime të mëdha në qendrat e pushtetit. Informatat e shpërndara në të katër anët e botës nuk kanë trazuar vetëm marrëdhëniet e jashtme të SHBA-së, por edhe aleancat dhe politikat e brendshme të shteteve të tjera. Wikileaks është pozicionuar gjithashtu edhe si konkurrencë e medieve dhe e agjencive të inteligjencës. Me publikimin në tërësi të dokumenteve, kjo faqe ka çrregulluar tregun, siç thonë ekonomistët, duke dobësuar traditën e vjetër të editorëve dhe të analistëve që të skanojnë informatat, para se ato t’u shërbehen lexuesve dhe shikuesve. “Ky nuk është kërcënim vetëm për ata që dëshirojnë të ruajnë fshehtësitë e tyre. Wikileaks është kërcënim edhe për ata të cilët dëshirojnë të sigurojnë fshehtësitë e të tjerëve”, deklaroi një ish-anëtar i Komitetit drejtues të Wikileaksit, i cili deshi të mbetet anonim. Të arriturat e Assanges janë edhe teknologjike. Wikileaks ka ngjallur idenë që një nga këshilltarët e Assanges e ka cilësuar si “rishfaqje të ideve në kulturën e hakerëve- një parajsë digjitale që është anonime dhe rezistente ndaj sulmeve apo tentimeve për infi ltrim të shërbimeve të inteligjencës. Rezultatet janë impresive. Në ditët e Ellsbergut është dashur gati një vit, për të fotokopjuar 7 mijë dokumentet e Pentagonit dhe gati një vit tjetër për t’i publikuar ato. Modeli Wikileaks ka reduktuar dukshëm afatet kohore dhe mundëson një publikim universal të arkivave në tërësi. Këtë vit, Wikilieaks ka publikuar gati gjysmë milioni “Vitileaksi” i Assanges Viti 2010 ka qenë vit i themeluesit të faqes “Wikileaks” nga Julian Assange. Pa marrë parasysh se cili do të jetë fati i tij në gjykatat suedeze, britanike apo amerikane, ai ka prodhuar një makinë, të cilën askush nuk e di se si ta ndalë. faqe dokumente, duke përfshirë këtu 76 mijë faqe të raporteve ushtarakë për Afganistanin, 391 mijë për Irakun dhe që nga 28 nëntori 2010, Wikileaks ka publikuar 251 mijë faqe dokumente. “Qeveria amerikane ka kuptuar se Wikileaks nuk është një ngjarje- është një kapacitet- dhe të gjithë ata që mund të nxjerrin informatat nga sistemi i klasifi kuar, mund t’i publikojnë ato në gjithë botën, pa lejuar redaktimin apo censurimin e tyre”, thotë Clay Shirky, ekspert në Universitetin e New Yorkut për internet. “Ideja e fshehtësive të shkëmbyera, por të sigurta, ka vdekur”, shtoi ai. Pas publikimit të informatave të fshehta nga Wikileaksi, State Departamenti ndërpreu lidhjet mes bazës së të dhënave Net-Centric Diplomacy, në të cilën regjistrohet trafi ku kabllor, me bazën e klasifi kuar të Pentagonit, të quajtur SIPRNet. Tani, edhe përkundër të gjitha përpjekjeve për të shtuar masat e sigurisë, askush nuk e di se çfarë ka ndodhur me të vërtetë. A ka përjetuar bota një akt të gazetarisë? Vjedhje? Shërbim Publik? Spiunazh? Prokurori i përgjithshëm i SH- BA-së, Eric Holder, tha se bëhet fjalë për një vepër tejet serioze, rreth së cilës duhet të bëhen hetime kriminale. FBI-ja në ndërkohë ka filluar të kërkojë dëshmi për kontaktet e mundshme mes Wikileaksit dhe ushtarakut Bradley Manning, për të cilin dyshohet se ka përcjellë një varg informatash të fshehta. Në sipërfaqe fi lloi të duket një precedent i rëndësishëm ligjor. Nëse Assange nuk ka bërë asgjë tjetër, pos që ka pranuar informatat dhe ka publikuar përmbajtjen e tyre, atëherë padia kriminale kundër tij do të kërcënonte edhe gazetën New York Times dhe organizatat e tjera të lajmeve. Por kërcënimi me aksion ligjor nuk ishte reagimi i vetëm i autoriteteve. Shumë shpejt pasoi edhe sulmi kundër themeleve ekonomike dhe strukturore të Wikileaksit. Banka e Zvicrës mbylli xhirollogarinë e Wikileaksit, ngase Assange nuk është banor i përhershëm i Zvicrës. Amazon, një prej provajderëve kryesorë në internet, largoi Wikileaksin nga serverët e vet, pas një thirrjeje telefonike që mori nga senatori Joe Liebermann, kryesues i Komitetit për siguri të brendshme. Për shkak se qasja në internet varet nga kompanitë private, këto precedente ishin alarmuese. Presidenti i Brazilit, Luiz Inácio Lula da Silva, apeloi që Assanges t’i ofrohet përkrahje dhe theksoi se SHBA-ja po cenon lirinë e shprehjes. Zëvendëspresidenti i Bolivisë, Alvaro García Linera, madje publikoi disa dokumente të Wikileaksit në faqen e tij zyrtare në internet. Do të nevojitet ca kohë për të vlerësuar ndikimin që ka pasur Wikileaks në botë. Nga njëra anë, me qasjen shumë më të madhe në dokumentet në lidhje me atë se si punojnë qeveritë e tyre, qytetarët dhe ekspertët ishin në gjendje të vlerësojnë paraqitjen e udhëheqësve të tyre të zgjedhur dhe të marrin pjesë në drejtimin e politikës. Por avokatët e qeverive më të hapura ishin të gatshëm që të pranojnë çmimin. Steven Aftergood, njeriu që angazhohet kundër sekreteve ekscesive, thotë se Assange nuk ka shfrytëzuar publikimin e dokumenteve për të forcuar dhe mbrojtur shoqërinë e lirë për sulme nga brenda. Dhe në ndërlidhje me këtë, ishte vështirë të parashikohet çmimi i aferës Wikileaks. Për shembull, a do të ngadalësonte Nuk mendoj se është kjo një praktikë apo kulturë që do të ndryshojë. Juliani me të vërtetë ka startuar diçka. Me përjashtimin e tij, makina nuk do të ndalet”, theksoi Jennifer Robinson, njëra nga avokatët e Assanges. 39 Irani programin e vet bërthamor, pasi lexoi kërkesën e mbretit saudit, Abdullah, dërguar SHBA-së për të shkatërruar këtë program? A do të tolerojnë italianët një kryeministër, i cili sipas ambasadorit amerikan, po përfi ton personalisht nga kontrata për energji me Rusinë? Këto fshehtësi nuk ishin as për së afërmi diamanti në kurorën e arkivave të klasifi kuara amerikane. Asnjë nga dokumentet e publikuara nga Wikileaksi nuk e kishin vulën “top secret”. Qeveria amerikane ka pësuar në të kaluarën goditje më të mëdha. Spiunët amerikanë ua shitën sovjetikëve dizajnin e bombës së hidrogjenit, emrat e agjentëve të dyfi shtë dhe lokacionet e qendrave amerikane për përgjim. Por përmasat e rrjedhjes së fundit tejkalojnë përmasat e çfarëdo rrjedhjeje tjetër të regjistruar deri më tani. Assange deri më tani ka hedhur poshtë akuzat se vendimi i tij për të publikuar fshehtësitë rrezikon jetët e zyrtarëve. Sido që të jetë, viti 2010 ka qenë vit i Assanges. Pa marrë parasysh se cili do të jetë fati i tij në gjykatat suedeze, britanike apo amerikane, ai ka prodhuar një makinë, të cilën askush nuk e di se si ta ndalë. “Nuk mendoj se është kjo një praktikë apo kulturë që do të ndryshojë. Juliani me të vërtetë ka startuar diçka. Me përjashtimin e tij, makina nuk do të ndalet”, theksoi Jennifer Robinson, njëra nga avokatët e Assanges.
Page 1 and 2: Express E www.gazetaexpress.com N°
Page 3 and 4: E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë
Page 5 and 6: Vizita e Vitit E enjte, 30 dhjetor
Page 27 and 28: 2010 E enjte, 30 dhjetor 2010 - E h
Page 31 and 32: VESHJE E SIPËRME PREJ SHAJAKU (shq
Page 37: E enjte, 30 dhjetor 2010 - E hënë
Page 53 and 54: E enjte, 330 dhjetor 2010 - E hën
Page 57 and 58: E en eenjte, jt jte, e, 30 3 330 0

01 - Ballina.indd - Gazeta Express

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?