kozhakanova-dissertacia.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Сүз уқар ушбу кунда киши борми?<br />
Демайман сүзим юртга бирда еқар.<br />
Езган сунг ерда қолмас тешик мунчоқ,<br />
Бировдан-биров олиб, элга тарар.<br />
Бир кишимас езганим ялли юрт-ку,<br />
Ғижинмаек чироқлар уқсанг ярар.<br />
―Ит маржонни на қилсин‖ – деган сүз бор,<br />
Дили утли йигитлар бир уйланар [77, 39б.]<br />
Ҿзбек тіліндегі аудармасындағы басты ерекшелік аудармашы ақын<br />
сҿздерін басқа сҿздермен аударғанымен, сҿздердің синонимдерін сҽтті таңдап<br />
алып отырған. Мҽселен, ақынның «Шамданбай-ақ, шырақтар, ұқсаң жарар»,<br />
деген жолдарын «Ашуланбайық шырақтар, ұқсан жарар» деп ҿзге<br />
аудармалармен салыстырғанда дҽл аудара алған. «Сҽулесі бар жігіттер» деген<br />
образды сҿзді «Жүрегі отты жігіттер» деп сҽтті баламасын берген. Ақынның<br />
осы ҿлеңінің ҿзге туыстас тілдердегі аудармаларын саралай келе, осы соңғы<br />
нұсқаның түпнұсқадағы оймен кҿбірек үндестік тапқанын байқадық.<br />
1986 жылы Абай «Ғылым таппай мақтанба» атақты ҿлеңін жазды.<br />
«Ғалым таппай мақтанба, Орын таппай баптанба. Құмарланып шаттанба, Ойнап<br />
босқа күлуге, – деген ақын «ғылым» деген сҿзді қайталай айта отырып, адам<br />
бойындағы қазынаның үлкені жҽне ҽрбір жігерлі жастың талпынатын арманы –<br />
ғылым болуы керектігін түсіндіреді. Ғылым сҿзі Абай шығармаларында жиі<br />
қолданылатын сҿз. Оның да ғылым табу, ғылым оқу, ғылым бағу, ғылым іздеу<br />
тізбелері Абай шығармаларында ғана кездесетін тіркестер. Абайдың ҿлең<br />
тіліндегі айқын ҿзгешелік – ондағы Абайдың ҿзі жасаған сан алуан мҽнді жаңа<br />
тіркестердің молдығы. «Жаңа сҿздер, эпитеттер, теңеулер, жаңа сҿйлемдер<br />
жасау, қазақтың ҽдеби тілін дамыту, ұстарту жҿнінде Абайдың қазақта ҽлі<br />
теңдесі жоқ. Ҿзі тапқан, ҿзі жасаған сҿздер, сҿз тіркесі, эпитет, теңеулер, жаңа<br />
сҿйлемдер, мақал-мҽтелдер Абай ҿлеңдерін тағы да дҽл, ҿткір кҿрікті етті», –<br />
деген екен ғалым Б. Кенжебаев [92, 133б.].<br />
Ҿзбек тіліне Уйғуннің аудармасы:<br />
Илм топмай махтанма<br />
Урин топмай бопланма<br />
Хуморланиб шодланма,<br />
Уйнаб бекор кулигига! [77,40б.].<br />
Аудармашы «Ілім таппай мақтанба, Орын таппай баптанба. Құмарланып<br />
шаттанба, Ойнап бекер күлуге!, – деп дҽлме-дҽл аударма жасайды. Ақын ҿлеңі<br />
сҿзбе-сҿз аударылған деуге болады. Тек қана ақын «босқа күлуге» десе,<br />
аудармашы «бекер күлуге» деп мағыналас сҿзімен аударған.<br />
Қырғыз тіліне А.Токомбаевтың аудармасы:<br />
129
Change language