Ochrona przyrody w wielofunkcyjnym gospodarstwie leśnym ...

Tomasz Wiczanowski Sebastian Klisz Piotr Karbownik 

Ochrona przyrody w wielofunkcyjnym 

gospodarstwie leśnym – podejście procesowe. 

Tomasz Wiczanowski Sebastian Klisz Piotr Karbownik

Nadleśnictwo Wejherowo 

Źródło: LMN 


„Zasady postępowania hodowlanego i 

ochronnego w LKP ….” 

1. Zastąpiono gospodarczy typ drzewostanu (GTD) 

typem hodowlanym lasu 

2. Zawieszono stosowanie rębni zupełnej 

3. Określono kierunki rozwoju gospodarki leśnej: 

– szczegółowego rozpoznania warunków 

przyrodniczych, 

– restytucji zdegenerowanych zbiorowisk roślinnych, 

– preferowania odnowień naturalnych, 

– ochrony siedlisk, 

– oparcie ochrony lasu na procesach samoregulacji i 

naturalnej odporności ekosystemów leśnych, 

– realizacji zadań z zakresu edukacji ekologicznej 

oraz doświadczalnictwa leśnego 


FSC 

• 1999 - pierwszy audyt 

• 2005 - Zasady, kryteria i wskaźniki 

dobrej gospodarki leśnej w Polsce 


Powszechna inwentaryzacja 

przyrodnicza siedlisk i gatunków Natura 

2000 

• ok.13,5 tys. ha - 13 typów siedlisk 

leśnych 

• ok. 490 ha - 12 typów siedlisk 

nieleśnych 

• ok. 70 % gruntów będących w zarządzie 

Nadleśnictwa 


„Charakterystyka roślinności 

rzeczywistej oraz współczesnej 

potencjalnej roślinności naturalnej 

Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy 

Oliwsko-DarŜlubskie” 


9160 – Grąd subatlantycki 

• Bśw 

• BMśw 

• LMśw 

• Lśw 

• Lł 

• Lw 

• Ol 


Cel hodowlany 

Podstawą planowania działań gospodarczych jest 

określenie długoterminowego celu hodowlanego, 

którym jest uzyskanie składu gatunkowego oraz 

powiązań ekologicznych moŜliwie zbliŜonych do 

współczesnej potencjalnej roślinności naturalnej. 

Technicznym wskaźnikiem takiego stanu jest uzyskanie 

struktury gatunkowej i przestrzennej drzewostanu 

określonej w opracowaniu fitosocjologicznym dla LKP 



Reguła upełnomocnienia (empowerment) w 

procesie ochrony zasobów przyrodniczych. 

Źródło: opracowanie własne. 


Wyodrębnione obszary koordynacyjne w 

ramach procesu ochrony zasobów 

przyrodniczych. 


Schemat procesu ochrony zasobów 

przyrodniczych w Nadleśnictwie Wejherowo 


Identyfikacja wejść i wyjść procesu ochrony 

zasobów leśnych według Modelu SIPOC. 

Źródło: opracowanie własne. 


Znaczenie procesu w ochronie zasobów przyrodniczych. 


Wskaźniki 

Dotychczas stosowane wskaźniki „techniczne”: 

1. Zasobność na jednostce powierzchni. 

2. Przyrost bieŜący 

3. Średni wiek drzewostanów 

4. Tabele klas wieku 

5. inne 


Wskaźniki – ochrona zasobów 

przyrodniczych 

• Stan zachowania siedlisk i gatunków Natura 2000 

• ? 

• ? 

• Karta bioróŜnorodności lasu – Hanne Hubertz 

(Wejherowo 1999) 


Stopień zniekształcenia (degeneracji) 

fitocenoz leśnych – dr R. Markowski 

1 - fitocenozy naturalne i zbliŜone do 

naturalnych 

2 - fitocenozy umiarkowanie zniekształcone 

3 - fitocenozy silnie zniekształcone 

4 - leśne zbiorowiska zastępcze (fitocenozy 

bardzo silnie zdegenerowane) 


1 - fitocenozy naturalne i zbliŜone do naturalnych 

• obejmuje płaty roślinności leśnej bez wyraźnych cech 

antropogenicznych zniekształceń oraz nieznacznie 

zmienione. Jakościowy skład florystyczny fitocenozy jest 

w pełni zgodny z charakterystyczną kombinacją gatunków 

zespołu. 

• do najczęstszych przejawów odkształceń naleŜą, m.in.: 

- jednostkowy udział (do 10%) obcych siedliskowo i 

geograficznie drzew w drzewostanie i wysokim podszycie, 

- uproszczona struktura wiekowa jako przejaw 

monotypizacji oraz częściowy brak niektórych składników 

domieszkowych, zuboŜony udział ilościowy składników 

warstwy krzewów i runa 

• zalicza się tu płaty zarówno o drzewostanach dojrzałych 

jak i dojrzewających (około 50-80 lat), a w przypadku 

olsów i buczyn takŜe postacie względnie młode 


2 - fitocenozy umiarkowanie zniekształcone 

• zachowane są podstawowe cechy strukturalne i 

florystyczne zespołu; obecne są wszystkie lub prawie 

wszystkie regularnie występujące w nim gatunki 

• drzewostany zawierają domieszkę, w granicach od 11 do 

30%, siedliskowo i geograficznie obcych drzew 

• mogą zaznaczać się róŜne formy degeneracji 


3 - fitocenozy silnie zniekształcone 

• cechy florystyczne zespołu są słabo uchwytne, 

• moŜliwa identyfikacja na podstawie 

fragmentarycznie zachowanej, charakterystycznej 

kombinacji gatunków 

• silnie zmieniony skład gatunkowy drzewostanu, 

przy jednoczesnym występowaniu w runie i 

podszycie odnowienia właściwych dla danego 

zespołu gatunków drzew i krzewów 

• silne zuboŜenie warstwy zielnej, 

• silna rubetyzacja (zwłaszcza na siedliskach 

grądów) oraz silne zadarnienie, najczęściej w 

lasach na gruntach porolnych. 


4 - leśne zbiorowiska zastępcze (fitocenozy 

bardzo silnie zdegenerowane) 

• wtórne zbiorowiska leśne o drzewostanach 

najczęściej sztucznie wprowadzonych, 

niezgodnych z siedliskiem 

• pierwotna, charakterystyczna kombinacja 

gatunków jest silnie zatarta lub całkowicie 

zniszczona i zupełnie nieczytelna. 

• starsze płaty z samosiewami drzew 

lekkonasiennych, będące często stadiami 

regeneracyjnymi (lub degeneracyjnymi) dawnych 

zbiorowisk leśnych. 


Wnioski: 

1. Proponujemy rozpoczęcie prac nad 

powszechnym stosowaniem w Lasach 

Państwowych skali stopni zniekształceń 

dr R. Markowskiego jako jednego ze 

wskaźników ochrony zasobów 

przyrodniczych w lasach gospodarczych. 


Wnioski: 

2. Proponujemy, aby wyznaczyć Leśnym 

Kompleksom Promocyjnym funkcję ośrodków 

regionalnego rozpoznania zbiorowisk leśnych. 

Zadaniem tych ośrodków byłoby zaproponowanie 

typów gospodarczych drzewostanów (Typów 

Hodowlanych Lasu – THL) opracowanych na 

podstawie rozpoznania fitosocjologicznego 

nadleśnictw wchodzących w skład LKP - dla 

pozostałych nadleśnictw znajdujących się w 

moŜliwie jednorodnym geobotanicznie obszarze. 



Wnioski: 

3. Postulujemy, aby ulokować kompetencje do 

podejmowania decyzji w miejscu gdzie istnieją najlepsze 

warunki do oceny sytuacji, przewidywania kierunków jej 

zmian i skutków, jakie wywoła. Tak wyposaŜeni 

bezpośredni wykonawcy (leśniczowie) w odpowiednie 

uprawnienia, wsparcie techniczne oraz niezbędne zasoby 

będą tworzyć poziom operacyjny w procesie ochrony 

zasobów leśnych. Przekłada się to na takie 

sformułowanie zasad i instrukcji, aby nie zastępowały 

bezpośrednich wykonawców (leśniczych) i nie narzucały 

im szablonowych rozwiązań. 


Wnioski: 

4. Wzmocnienie procesowego charakteru 

nadleśnictw i utrwalenie perspektywy 

realizacji celu strategicznego w postrzeganiu 

wszystkiego, co wykonuje się w 

poszczególnych etapach procesu 

zarządzania zasobami leśnymi. 


Dziękujemy za uwagę

Ochrona przyrody w wielofunkcyjnym gospodarstwie leśnym ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?