POPYT NA DREWNO W POLSCE zmiany strukturalne oraz - Instytut ...

POPYT NA DREWNO 

W POLSCE – zmiany 

strukturalne oraz 

możliwości zaspokojenia 

Strategie rozwoju lasów i leśnictwa 

w Polsce do 2030 roku 

III Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, IBL, DGLP 

Sękocin, 15-17 marca 2011 

Prof. nadzw. dr hab. Ewa Ratajczak 

Instytut Technologii Drewna, Poznań

PLAN PREZENTACJI 

Mechanizm kreowania popytu na drewno 

Rynek drzewny w Polsce na tle UE i skutki 

światowego kryzysu ekonomicznego 

Trendy w zużyciu drewna – problemy 

metodologiczne oceny wolumenu i kierunków 

Stymulatory zmian w zużyciu drewna i 

materiałów drzewnych 

Długofalowe perspektywy rozwoju rynku 

drzewnego w Polsce 

Strategie rozwoju lasów i leśnictwa w Polsce do 2030 roku, Sękocin, 15-17.03.2011

RYNEK DRZEWNY I MECHANIZM KREOWANIA 

POPYTU NA DREWNO 

Rynek drzewny (surowca, materiałów i produktów 

finalnych) elementem całej gospodarki 

determinowany wieloma czynnikami 

o charakterze makro- i mikroekonomicznym, 

oddziałujących w krótkim i długim czasie 


Teoria: popyt na drewno 

jest popytem wtórnym 

Popyt na 

surowiec 

drzewny 

Popyt na materiały 

drzewne 

Popyt na 

drzewne wyroby 

finalne* 

* domy, meble, opakowania z drewna i 

papieru, podłogi, okna, drzwi itp. = ok. 

20.000 wyrobów 

Praktyka: (perspektywa producenta 

drewna) = łańcuch drzewny 

Surowiec 

drzewny 

Materiały 

drzewne 

Wyroby 

gotowe 

Ostateczne 

miejsca 

zastosowań 

wyrobów 


OGÓLNE DETERMINANTY POPYTU 

NA WYROBY DRZEWNE (I DREWNO) 

• Poziom rozwoju gospodarczego (PKB, fundusz spożycia, poziom 

oszczędności, dochody i struktura wydatków ludności) 

• Sytuacja demograficzna (liczba ludności, struktura wiekowa ludności, 

liczba gospodarstw domowych i ich struktura itp.) 

• Aktywność sektora budowlanego (zasoby mieszkaniowe, liczba 

nowych mieszkań, powierzchnia mieszkań, rozwój budownictwa 

przemysłowego i użyteczności publicznej), a także popyt restytucyjny, 

związany z odnawianiem istniejących zasobów mieszkaniowych, 

biurowych, hotelowych itp.) 

• Aktywność sektora energetycznego (konieczność uzyskania energii 

ze źródeł odnawialnych) 

• Skala i zakres substytucji drewna przez inne surowce i materiały 

(tworzywa sztuczne, metal, szkło, beton), wynikające z relacji cenowych 

• Popyt rynków zagranicznych 

• Czynniki psychologiczne i/lub społeczne (wynikające z modelu i 

stylu życia, trendów mody, estetyki i ekologii) 


GLOBALNA GOSPODARKA – GLOBALNY KRYZYS 

• Do niedawna - dobra koniunktura w światowej gospodarce, 

wynikająca m.in. z rozwoju sektora budowlanego 

• Kryzys gospodarczy w USA i jego negatywny wpływ 

na gospodarkę światową w niespotykanej dotąd skali 


SKALA KRYZYSU 

Dynamika PKB - % 

2008 

Dynamika PKB - % 

II kw. 2009 

1,1 0,8 5,6 4,0 

7,9 

-3,9 -4,8 -10,9 

-0,7 

-6,4 

Źródło: Rzeczpospolita 2009, nr 202, s. B4; Dziennik 2009, nr 180, s. A1. 


KRYZYS U GŁÓWNYCH PARTNERÓW POLSKI 

Dynamika PKB (%) 2007 

2008 

2009 

2,5 

1,3 

2,2 

0,7 

3,0 

0,7 

-2,1 

-4,0 

-5,1 

Niemcy 

Francja 

Wielka Brytania 

Źródło: Dziennik 2009, nr 189, s. A2 


ŚWIAT – ZUŻYCIE MATERIAŁÓW 

I WYROBÓW DRZEWNYCH 

2008/2007 

Tarcica 

6,0% 

Płyty 

5,1% 

Ogółem 

0,0% 

Tarcica 

-11,5% 

Płyty 

-5,2% 

Papier 

-3,5% Ogółem 

-6,2% 

Papier 

-0,3% 

Tarcica 

-17,7% 

Płyty 

-19,0% 

Papier 

-7,4% 

Ogółem 

-12,7% 

UE-27 WNP Am. Pn 

Tarcica – m 3 

Płyty drewnopochodne – m 3 

Papier i tektura – m.t. 

Ogółem – m 3 EQ c 

Źródło: Forest Products Annual Market Review 2008-2009, 

UNECE/FAO United Nations New York and Geneva, 2009 


ZUŻYCIE MATERIAŁÓW DRZEWNYCH W UE 

2005 2009 2009/2008 

ilość % 

Materiały tarte mln m 3 102,5 86,5 -8,7 -9,1 

Płyty drewnopochodne mln m 3 57,3 57,1 -1,4 -2,3 

Papier i tektura mln mt 86,8 80,8 -8,9 -9,9 

Razem* UE-27 mln m 3 (e) 600,0 548,4 -50,6 -8,5 

Ameryka Pn mln m 3 (e) 765,7 516,7 -94,2 -15,4 

___________________________ 

* W ekwiwalencie drewna okrągłego - 1 m 3 materiałów tartych = 1,89 m 3 ; 1 m 3 płyt = 1,64; 1mt papieru = 3,60 m 3 

Źródło: UNECE/FAO Forest Products Annual Market Review, 2009-2010, UN, New York, Geneva 2010, s. 6 


W POLSCE – 

spowolnienie, lecz nie kryzys, bo: 

 

 

 

 

 

 

 

Relatywnie duży rynek wewnętrzny (mniejsze uzależnienie 

od eksportu) 

Duży optymizm konsumentów (zapobiegający panice) 

Mniejsze zadłużenie gospodarstw domowych 

Wahania kursów walutowych → spadek eksportu, ale jeszcze 

większy spadek importu 

Dość stabilny system bankowy/finansowy („renta zacofania”?) 

Szybka decyzja stabilizacyjna (gwarancje depozytów 

bankowych) 

Napływ funduszy unijnych 


RYNEK SUROWCA DRZEWNEGO W POLSCE 

• Duże zasoby drewna – duże pozyskanie (2009 r. – 34,6 mln m 3 - 5 

miejsce w Europie) 

• Ok. 78% powierzchni lasów, 84% zasobów drzewnych i 96% pozyskania – 

z Lasów Państwowych (2009 rok) 

• Handel zagraniczny - relatywnie mały wpływ na rynek drewna 

• Okresowo – dopływ drewna z terenów poklęskowych 

(znaczenie głównie dla lokalnych rynków drewna) 

• Drewno z upraw plantacyjnych (aktualnie niewielkie znaczenie) 

• Mimo spadku zapotrzebowania na drewno w efekcie światowego kryzysu 

gospodarczego, w niektórych subsegmentach rynku surowca drzewnego: 

popyt >podaży (efekt konkurencyjności polskich wyrobów i dużych 

potrzeb sektora energetycznego) 

• Trudności w ocenie wielkości deficytu drewna 


SEKTOR DRZEWNY 

W GOSPODARCE POLSKI – 

Przemysły: drzewny, cel.-pap. i meblarski: 

2008 2009 

67 300 64 540 firm 

326 000 311 000 zatrudnionych 

71 mld zł 71 mld zł produkcji sprzedanej 

Źródło: GUS 

Sektor drzewny (2009): 

3% PKB 

10% produkcji sprzedanej* 

14% zatrudnionych* 

10% wartości eksportu 

4% wartości importu 

* w przetwórstwie przemysłowym 


UDZIAŁ EKSPORTU W PRODUKCJI 

GŁÓWNYCH WYROBÓW DRZEWNYCH 

2009 

Produkcja 

3,9 

7,7 22,4 

mln m 3 mln m 3 mld PLN 

3,3 

mln ton 

94% 

48% 

Eksport 

11% 

25% 

Tarcica 

Płyty 

drewnopochodne 

Meble 

Papier 

i tektura 



EKSPORT WYROBÓW DRZEWNYCH Z POLSKI 

mld zł 

32,9 33,0 

36,1 

39,9 

38,2 

41,0 

wyroby z drewna 

ogółem 

meble 

17,1 17,2 

18,8 

20,6 20 

21,1 

2004 2005 2006 2007 2008 

2009 



POZYSKANIE I ZUŻYCIE DREWNA W POLSCE 

39 

38 

37,6 

37 

36 

35,9 

35,7 

35,4 

35,4 

36,6 

35 

34 

33,4 

33,7 

34,3 

34,9 

Pozyskanie 

Zużycie 

33 

32 

31,9 

32,4 

31 

30 

29 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Źródło: GUS, rok 2010 szacunek 


JAK OKREŚLIĆ ZUŻYCIE DREWNA 

Duże zróżnicowanie wyrobów drzewnych oraz 

niedostatki systemu statystycznego (i brak danych 

branżowych) → niemożność bezpośredniego 

określenia ilości zużytego w nich drewna. 

Rozwiązaniem → metoda modelowych wskaźników 

jednostkowego zużycia materiałów w wyrobach, 

uwzględniająca: 

• właściwości materiału (drewno lite, materiały 

drewnopochodne), 

• strukturę materiałów drzewnych w wyrobach 

finalnych (i substytucję), 

• przydatność materiałów i wyrobów drzewnych 

w różnych miejscach zastosowań ze względu 

na posiadane cechy. 

Szczegóły metody: www.itd.poznan.pl 

(zakładka „Działalność wydawnicza”) 


BUDOWNICTWO 

GŁÓWNYM KREATOREM POPYTU NA DREWNO 

• W sektorze budowlanym zastosowane blisko 60% materiałów drzewnych 

wytwarzanych w Polsce: ok. 40% bezpośrednio i 

20% w postaci mebli i elementów wyposażenia 

wnętrz) 

• W Polsce zużycie materiałów drzewnych w 

budownictwie jest niższe niż w UE i świecie 

• Wpływ światowego kryzysu gospodarczego na 

sektor budowlany w Polsce – mniejszy niż 

średnio w Europie i Ameryce Pn 


NAJBLIŻSZA PRZYSZŁOŚĆ 

– GŁÓWNE WYZWANIA RYNKOWE 

‣ Pokonanie skutków globalnego kryzysu ekonomicznego po 

stronie popytu (w Polsce i na rynkach zagranicznych) 

‣ Zaopatrzenie w drewno w okresie poprawy koniunktury 

i przy dodatkowym popycie ze strony sektora 

energetycznego (podaż i ceny surowca) 

‣ Nasilanie się międzynarodowej konkurencji (Chiny, Rosja, 

Europa Śr.-Wsch., Pd.-Wsch. Azja) 

‣ Duża zależność od wahań kursów walut (strefa EURO? 

2015?) 

‣ Wzrost substytucji (materiałów drogich materiałami 

tańszymi) 


PROGNOZY RZĄDU DLA POLSKI DO 2014 

(ZMIANY ROCZNE W %) 

Źródło: Miesięcznik 

Kapitałowy 12/2010 


GŁÓWNE STYMULATORY ZMIAN 

NA RYNKU DRZEWNYM 

 

 

 

 

 

Postęp techniczny, zwłaszcza: 

• zmiany w metodach i technikach wytwarzania 

• rozwój inżynierii materiałowej 

Przekształcenia struktury bazy surowcowej 

Substytucja (drewno/materiały drzewne, stosowane materiały drzewne/nowe 

materiały drzewne oraz materiały drzewne/materiały niedrzewne) 

Przeobrażenia struktury produkcji wyrobów finalnych – wyroby gotowe 

o zmienionych (lepszych) walorach użytkowych i eksploatacyjnych 

Ewolucja popytu na drzewne wyroby finalne (m.in. unifikacja, ale i 

dyferencjacja potrzeb) 


POPYT NA DREWNO 

I MOŻLIWOŚCI POKRYCIA POTRZEB 

• Brak aktualnych (uwzględniających kryzys gospodarczy) prognoz 

dot. wielkości popytu na drewno (wyniki badań ITD – jesienią 2011) 

• Poprawne ujęcie: popyt na określonych segmentach rynku 

drzewnego (na konkretne wyroby) i w efekcie – na konkretne 

sortymenty (i postaci drewna), a nie łączny popyt na drewno 

• Przewidywany wzrost produkcji materiałów i wyrobów 

drzewnych oraz zapotrzebowanie energetyki mogą spotęgować 

istniejący deficyt drewna na krajowym rynku surowcowym 

• Uzupełniającym źródłem surowca do produkcji przemysłowej z 

konieczności jest i będzie import, a także surowce alternatywne 

wobec drewna pochodzącego bezpośrednio z lasu (drewno z 

plantacji drzew szybkorosnących i drewno poużytkowe), jednak 

możliwe do wykorzystania tylko w postaci rozdrobnionej (na płyty 

drewnopochodne, celulozę, pellety) 


UDZIAŁ BIOMASY I ODPADÓW W ZUŻYCIU ENERGII 

W UE-27 W LATACH 1990-2008 

Biopaliwa płynne 

dla transportu 

Komunalne 

odpady stałe 

Biogaz 

Drewno i odpady 

drzewne 

Źródło: Eurostat 2009 za: Forest Products Annual Market Review.., op. cit. s. 102 


PRODUKCJA ENERGII ODNAWIALNEJ 

W POLSCE 

2009 

3,6% 2,1% 

1,6% 

0,2% 

energia geotermalna 

energia z biomasy 

energia wiatrowa 

energia wodna 

energia pozostała 

Energia odnawialna: 

UE zalecenia: 

7,5% w 2010 

15% w 2020 

92,5% 

Polska (2009) 

7,2% produkcji 

5,2% zużycia 

OGÓŁEM: 5,7 mln ton oleju ekwiwalentnego (toe) 

w tym: 

z biomasy – 5,3 mln toe 

Źródło: Ochrona Środowiska 2010, GUS, Warszawa 2010, s. 223 


ZAPOTRZEBOWANIE 

ENERGETYKI NA BIOMASĘ 

• W Polsce od 2015 roku - energia z „odpadów i pozostałości z produkcji 

leśnej i przemysłu przetwarzającego jej produkty” 

nie powinna być uznawana za zieloną energię (Dz.U. 2008 Nr 156) 

• Biomasa drzewna na cele energetyczne – powinna być zastąpiona 

biomasą rolniczą (z „upraw energetycznych” – drzew, krzewów i roślin 

o krótkiej rotacji wzrostu oraz pozostałości organicznych z rolnictwa 

i ogrodnictwa, np. słoma) 

• Nowe regulacje? 


TRENDY TECHNICZNO-TECHNOLOGICZNE 

W PRODUKCJI MATERIAŁÓW DRZEWNYCH 

‣ Dążenie do uzyskiwania produktów o nowych 

i udoskonalonych właściwościach (tailor-made 

products, mass customization) 

‣ Zmiana właściwości materiałów i wyrobów 

drzewnych dla poszerzenia zakresu zastosowań 

‣ Zmiana myślenia: od technologii high tech do eco 

tech (m.in. projektowanie pod kątem recyklingu, 

„zielone”/pasywne budownictwo, „zielona” energia) 

‣ Oprócz oszczędności energii - oszczędność surowca 

i czasu pracy 

‣ Substytucja tradycyjnych materiałów drzewnych 

materiałami nowoczesnymi 

‣ Wzrost znaczenia innowacji (i współpracy 

przemysłu ze sferą nauki) 


PRZEWIDYWANIE PRZYSZŁOŚCI – TRUDNE 

O przyszłości decyduje wiele różnorodnych, 

wzajemnie na siebie oddziałujących czynników; 

niektóre – niemożliwe do przewidzenia 

Nowym instrumentem przewidywania przyszłości→ 

foresight 


PROJEKT 

„Foresight w drzewnictwie – 

scenariusze rozwoju badań naukowych 

w Polsce do 2020 roku” 

POIG.01.01.01-30-022/08 

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego 

Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu 

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 

1 CZERWCA 2009 – 31 STYCZNIA 2011 


GŁÓWNE NURTY BADAŃ Z ZAKRESU DRZEWNICTWA 

W POLSCE W ŚWIETLE FORESIGHTU 

• Optymalizacja wykorzystania surowca 

• Poznawanie właściwości drewna w różnej postaci (okrągłe, odpady 

przemysłowe, poużytkowe) i kombinacji z innymi surowcami (rośliny 

jednoroczne, tworzywa sztuczne) oraz zastosowania surowców 

alternatywnych wobec drewna z lasu 

• Wykorzystywanie inżynierii genetycznej w sterowaniu procesami 

biosyntezy 

• Doskonalenie procesów przetwarzania drewna 

• Przedłużanie trwałości drewna 

• Doskonalenie metod uszlachetniania materiałów 

i wyrobów drzewnych (m.in.: nano-powłoki, 

nano-warstwy, technologie antystatyczne) 

• Nowe materiały i produkty drzewne 

• Wykorzystywanie inżynierii materiałowej 

• Ograniczenie uciążliwości procesów technologicznych 

dla otoczenia i środowiska naturalnego 

Więcej: www.itd.poznan.pl/foresight 


DOKĄD ZMIERZA 

POLSKIE DRZEWNICTWO? 

Do 2020 roku największy wpływ na 

innowacyjność polskiego sektora drzewnego 

- badania w obszarach: 

„Kompozyty drzewne” i „Bioenergia” 

Najważniejsze spodziewane efekty badań naukowych: 

– ekonomiczne: nowe produkty i technologie, optymalizacja wykorzystania 

surowca drzewnego z wszystkich dostępnych źródeł, wzrost eksportu 

(zwłaszcza wyrobów wysoko przetworzonych), 

– społeczne: lepsza ochrona środowiska naturalnego (w tym przeciwdziałanie 

zmianom klimatu) i poprawa jakości życia społeczeństwa 


PONADTO 

W kreowaniu rozwoju sektora leśno-drzewnego – 

spodziewany wzrost znaczenia kwestii społecznych. 

Między innymi: 

• zmiana percepcji pozyskiwania drewna przez społeczeństwo 

(postrzeganego niekiedy jako niszczenie lasów), 

• zaspokajanie różnorodnego popytu na zasoby lasów i 

zrównoważonego zarządzania nimi, 

• uwzględnienie popytu na ekologiczne produkty drzewne (np. 

„zielone” budownictwo), 

• zmiany w popycie w kontekście gospodarki elektronicznej. 

Ważne dla drzewnictwa - urzeczywistnianie idei 

zrównoważonego rozwoju poprzez podejście holistyczne, 

tj. łączenie celów ekonomicznych, społecznych 

i środowiskowych, dla ochrony zasobów 


Dziękuję za uwagę! 

Strategie rozwoju Strategie lasów rozwoju i leśnictwa lasów i leśnictwa w Polsce w Polsce do 2030 do 2030 roku, roku, Sękocin, Sękocin, 15-17 15-17.03.2011 marca 2011

POPYT NA DREWNO W POLSCE zmiany strukturalne oraz - Instytut ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?