ŚciÄ gnij PDF - Knights of Columbus, Supreme Council

WIARA KATOLICKA
®
SERIA LUKE’A E. HARTA
Jak Modlą się Katolicy
Część 9:
Modlitwa Pańska

Rycerze Kolumba przedstawiają
Dedykowaną Luke’owi E. Hartowi serię
książecze na temat podstawowych elementów wiary katolickiej
Modlitwa Pańska
C Z Ę Ś Ć D R U G A, S E K C J A
D Z I E W I Ą T A N A T E M A T
W I A R Y K A T O L I C K I E J
W co wierzą katolicy?
Jak są zasady kultu w Kościele katolickim?
Jak żyją katolicy?
w oparciu o
Katechizm Kościoła Katolickiego
autor:
Peter Kreeft
główny redaktor
Ojciec Juan – Diego Brunetta, O.P.
Dyrektor Katolicki Serwis Informacyjny
Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba
Tłumaczenie:
O. Janusz Pyda, O.P.
Polska Prowincja Dominikanów

©2011 Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.
Polskie Tłumaczenie Katechizmu Kościoła Katolickiego © 2002 Pallottinum Poznań.
Cytaty Pisma Świętego Zawarte w Niniejszym Dokumencie Są z Biblii Tysiąclecia
©2000.
Okładka: Duccio di Buoninsegna (c. 1260-1319), Agony in the Garden. Museo
dell’Opera Metropolitana, Siena, Italy © Scala / Art Resource, New York
Catholic Information Service
Knights of Columbus Supreme Council
PO Box 1971
New Haven CT 06521-1971
www.kofc.org/cis
cis@kofc.org
203-752-4267
203-752-4018 (fax)

O S E R I I :
Ta książeczka jest jedną z trzydziestu książeczek
przedstawiających w sposób prosty najważniejsze
elementy nauki zawartej w Katechizmie Kościoła
Katolickiego. Papież Jan Paweł II zlecił opracowanie
nowego Katechizmu, który byłby wzorcowy dla
wszystkich narodów i wszystkich kultur i zatwierdził jego
opublikowanie w 1992 roku.
Książeczki, które oferujemy, nie mają zastąpić
Katechizmu, ale przybliżyć czytelnikowi jego treść.
Książeczki są napisane w różnym stylu: poetyckim,
potocznym, zabawnym i imaginacyjnym, ale treść ich jest
zawsze zgodna z nauką Kościoła.
Katolicki Serwis Informacyjny zachęca do
przeczytania przynajmniej jednej książeczki w miesiącu,
by pogłębiać i dojrzewać w Wierze.
-iii-

S E K C J A I I : J A K M O D L Ą
S I Ę K A T O L I C Y ( K U L T )
CZĘŚĆ 9: MODLITWA PAŃSKA
1. Modlitwa doskonała
„‘Modlitwa Pańska jest najdoskonalszą z modlitw... W
niej prosimy nie tylko o to, czego możemy słusznie pragnąć,
ale także w kolejności, w jakiej należy tego pragnąć’ 1 ” (KKK
2763) * . „‘Zbadajcie wszystkie modlitwy, jakie znajdują się w
Piśmie świętym, a nie wierzę, byście mogli znaleźć w nich
coś, czego nie zawierałaby Modlitwa Pańska’ 2 ” (KKK 2762).
„Ojcze nasz” jest modlitwą, której Chrystus nauczył
swoich uczniów w odpowiedzi na ich prośbę: „naucz nas
modlić się” (Łk 11, 1). To właśnie dlatego modlitwę tę nazywa
się „Modlitwą Pańską”. Jest ona modlitwą doskonałą,
ponieważ pochodzi od Tego, który modlił się w sposób
doskonały. W Jezusowej szkole uczymy się, jak się modlić. W
tej właśnie szkole, jedyny nauczyciel napisał jedyny
podręcznik, który zawiera zaledwie pięćdziesiąt jeden słów.
Zamiast uczenia nas psychologicznych technik modlitwy,
Chrystus dał nam jej dokładne słowa. „Jezus nie pozostawia
nam jednak jakiejś formuły do mechanicznego powtarzania 3 .
1 Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, II-II, 83, 9 (numer przypisu
w KKK: 12).
* KKK – Katechizm Kościoła Katolickiego.
2 Św. Augustyn, Epistulae, 130, 12, 22: PL 33, 502 (nr przyp. w KKK: 9).
3 Por. Mt 6, 7; 1 Krl 18, 26-29 (nr przyp. w KKK: 14).
-5-

(...) Jezus podaje nam nie tylko słowa naszej synowskiej
modlitwy, ale równocześnie udziela nam Ducha, aby stały się
one w nas ‘duchem i życiem’ (J 6, 63)” (KKK 2766). Te
przekazane nam przez Chrystusa słowa nie są jak książka,
którą mamy jedynie przeczytać, ale jak nutowy zapis piosenki,
którą mamy zaśpiewać.
Musimy modlić się Modlitwą Pańską nie tylko
wypowiadając jej słowa, ale całym naszym umysłem, a nawet
nie tylko umysłem, ale i sercem. Tak naprawdę, będziemy
mogli przeniknąć modlitwę „Ojcze nasz” naszym umysłem
jedynie wówczas, gdy przenikniemy ją naszym sercem. To, co
Bóg objawił zrozumiemy jedynie wówczas, gdy będziemy
pragnąć tego, czego pragnie Bóg. (Tego właśnie dotyczą
słowa Jezusa zapisane w Ewangelii według św. Jana 7, 17 oraz
według św. Mateusza 5, 8).
2. „Ojcze Nasz”
Kiedy św. Teresa z Avila odmawiała modlitwę „Ojcze
nasz”, wydawało się jej prawie niemożliwością wyjście poza
pierwsze dwa słowa Modlitwy Pańskiej. Były one dla niej jak
piękna okolica, w której chciała zamieszkać na zawsze. Jeśli
nie będziemy zdolni do takiego odczuwania, nie zrozumiemy
owych pierwszych dwóch słów.
Jedna z największych tajemnic naszego życia zawarta jest
już w słowie „nasz”. Tajemnicą tą jest tajemnica solidarności.
Każdy człowiek odmawiający Modlitwę Pańską uczy się tego,
że ma nazywać Boga nie po prostu „moim Ojcem”, ale
„naszym Ojcem”. Każdy człowiek powinien modlić się w
imieniu całego Kościoła. Każdy chrześcijanin jest bowiem
komórką w jednym Ciele Chrystusowym, członkiem Bożej
rodziny, dzieckiem jednego Ojca. „Gdy wypowiadamy ten
-6-

zaimek [nasz], nie wyrażamy posiadania [któż mógłby
posiadać Boga?], lecz całkowicie nową relację do Boga”
(KKK 2786). „Kościół jest nową komunią Boga i ludzi. (...)
Modląc się do ‘naszego’ Ojca, każdy ochrzczony modli się w
tej komunii (...)” (KKK 2790) – chodzi tu o komunię
świętych, tajemnicę świętych obcowania. Modlimy się
pozostając we wspólnocie ze wszystkimi świętymi i aniołami,
otoczeni „mnóstwem świadków” (Hbr 12, 1).
„(...) Mimo podziałów chrześcijan modlitwa do ‘naszego’
Ojca pozostaje wspólnym dobrem (...)” (KKK 2791). „Aby
był on [zaimek ‘nasz’] wypowiadany w prawdzie 4 , należy
przezwyciężyć nasze podziały i różnice” (KKK 2792).
Ze względu na tę tajemnicę solidarności członków
Chrystusowego Ciała, wszystkie modlitwy rozbrzmiewają
głośnym echem. Moje modlitwy będą miały wpływ na moje
pra-prawnuki, na nieznajomych, których osobiście nigdy nie
spotkam, na najbardziej zapominane dusze czyśćcowe. Moje
modlitwy, wznoszące się dziś do nieba na podobieństwo mgły
unoszącej się z ziemi ku górze, spłyną z nieba jak deszcz w
zupełnie innym czasie i innym miejscu, gdziekolwiek skieruje
je Bóg, gdziekolwiek będzie ich potrzebowała spragniona
ziemia. Moje modlitwy mogą umocnić dusze bardzo ode mnie
oddalone w czasie i w przestrzeni, dokładnie tak samo, jak
moja praca czy moje pieniądze mogą wyżywić ludzi
znajdujących się daleko ode mnie. Duchowy system
transportu jest równie realny jak transport fizyczny, ponieważ
świat duchowy jest równie realny jak świat fizyczny i stanowi
jedność tak samo jak on. Siła ciążenia świata duchowego jest
dokładnie tak samo potężna jak ziemska grawitacja. Z tą
4 Por. Mt 5, 23-24; 6, 14-15 (nr przyp. w KKK: 41).
-7-

jedynie różnicą, iż siła ciążenia świata duchowego nazywana
jest nie grawitacją, a miłością.
3. „Ojcze”
Zanim Jezus nas go nauczył, „‘Wyrażenie »Bóg Ojciec«
nigdy nikomu nie było objawione. Gdy sam Mojżesz zapytał
Boga, kim On jest, usłyszał inne imię. Nam to imię zostało
objawione w Synu (...)’ 5 ” (KKK 2779). Nie znajdziemy
lepszego sposobu zwracania się do Boga, ponieważ to zwrot
„Ojcze” jest tym imieniem, którego Jezus używał stale, zaś
Jezus, „Słowo Boga”, najlepiej wie, jak się do Boga zwracać.
Jezus nazwał Boga naszym Ojcem, ponieważ sam uczynił
Boga naszym Ojcem. Dzięki Jezusowi Bóg jest także naszym
Ojcem. Bez Jezusa Bóg nie byłby nasz Ojcem. Chrystus
radykalnie odmienił naszą relację do Boga. Uczynił nas
dziećmi Bożymi, tak jak Boga uczynił naszym Ojcem (rzecz
jasna, Chrystus nie zmienił Boga, ale zmienił nas).
Słowo, którego używamy w Modlitwie Pańskiej, nie jest
zwykłym słowem „Ojciec”, ale słowem „Abba” – intymnym
zwrotem, który znaczy tyle, co nasz zwrot „Tatusiu”. Jezus
odnowił tę intymność pomiędzy nami a Bogiem, którą
utraciliśmy w raju.
Będziemy w stanie dostrzec, że owa bliskość jest czymś
niewiarygodnym jedynie wówczas, gdy najpierw dostrzeżemy
przeciwną prawdę, prawdę o wyjątkowej świętości i
niedostępnej transcendencji Boga. Jedynie jeśli poznamy
Boga poprzez cześć i adorację, naprawdę będziemy mogli Go
poznać dzięki pełnej bliskości. „Początkiem mądrości jest
bojaźń Pańska” (Prz 9, 10), ale końcem i celem mądrości jest
5 Tertulian, De oratione, 3 (nr przyp. w KKK: 23).
-8-

synowska zażyłość z Bogiem. Jezus uczynił ją dla nas
dostępną, nazywając zaprawdę nieskończoną otchłań
doskonałości – naszym Tatusiem!
Słowo „ojciec” oznacza tyle, co „dawca życia”. Zwierzęcy
ojcowie przekazują zwierzęce życie, ludzcy ojcowie
przekazują ludzkie życie, zaś Bóg daje życie Boże. W samym
centrum naszej religii znajduje się zadziwiająca „dobra
nowina”, głosząca, iż jesteśmy wezwani do tego, aby mieć
udział w życiu Boga, w naturze Bożej, bez utraty naszej
ludzkiej natury; aby stawać się jak Jezus, nasz brat – zarówno
w Jego Boskości jak i człowieczeństwie.
Sam fakt, iż jesteśmy w stanie uwierzyć w tę zaskakującą
przemianę stanowi dowód, iż rzeczywiście jej doświadczamy.
Tylko ten, kto się narodził może zrozumieć, na czym polega
przejście z nicości do istnienia. Tak też nikt nie może nazywać
Boga „Ojcem” i pojąć przemiany, jaką stanowią „nowe
narodziny” (J 3, 3), z wyjątkiem tego, kto „narodził się na
nowo” w Bożej rodzinie. „‘Kiedy słaby śmiertelnik ośmieliłby
się nazwać Boga swoim Ojcem, jeśli nie wyłącznie wtedy, gdy
wnętrze człowieka zostanie poruszone Mocą z wysoka?’ 6 ”
(KKK 2777). „Możemy adorować Ojca, ponieważ odrodził
nas do swojego życia, przybierając nas za dzieci w swoim
Jedynym Synu. Przez chrzest wszczepia nas w Ciało
Chrystusa, a przez namaszczenie swoim Duchem, który od
Głowy wylewa się na członki, czyni nas ‘namaszczonymi’”
(KKK 2782). „Tak więc dzięki Modlitwie Pańskiej zostaliśmy
6 Św. Piotr Chryzolog, Sermones, 71: PL 52, 401 CD (nr przyp. w KKK:
21).
-9-

objawieni nam samym, a równocześnie został nam objawiony
Ojciec 7 ” (KKK 2783).
Jeśli naprawdę w to wierzymy, nasze życie ulega
przemianie. „‘Należy pamiętać, że skoro nazywamy Boga
»naszym Ojcem«, powinniśmy postępować jak dzieci Boże’ 8 ”
(KKK 2784). Poprzez zewnętrzne działania wyrażamy naszą
nowo przyjętą tożsamość. „‘Trzeba nieustannie
kontemplować piękno Ojca i według niego ozdabiać swoją
duszę’ 9 ” (KKK 2784). Jest to nieskończenie mocniejszy
powód dla podniesienia poczucia naszej wartości, niż
cokolwiek, co może nam podsunąć świecka psychologia.
Istnieje wiele pouczających aspektów owej analogii
pomiędzy Bogiem a dobrym ludzkim ojcem. Jednym z nich
jest ten, iż Boga, tak jak dobrego ludzkiego ojca, „łatwo jest
ucieszyć, ale trudno usatysfakcjonować”. Boga łatwo jest
ucieszyć pierwszymi, niepewnymi krokami Jego wciąż
raczkujących duchowych dzieci, ale nie może go
usatysfakcjonować nawet heroizm Jego świętych, o ile nie
sięga doskonałości, o ile nie jest na „miarę wielkości według
Pełni Chrystusa” (Ef 4, 13, por. Mt 5, 48). W Jezusie,
doskonałym odbiciu Ojca („jaki Ojciec, taki Syn”), obie te
postawy ujawniają się z większą mocą i w większej jedności,
niż w jakimkolwiek innym człowieku. Chrystus jest
niezwykle delikatny i niezwykle twardy, nieskończenie
7 Por. Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 22 (nr przyp. w
KKK: 29).
8 Św. Cyprian, De Dominica oratione, 11: PL 4, 526 B (nr przyp. w
KKK: 31).
9 Św. Grzegorz z Nyssy, Homiliae in orationem dominicam, 2: PG 44,
1148 B (nr przyp. w KKK: 33).
-10-

cierpliwy i nieskończenie wymagający. Chrystus jest taki,
jakim nam jest bardzo trudno być: łagodny, ale nie słaby, silny,
ale nie okrutny.
Znacznie trudniej jest nam poznać i pokochać Boga jako
naszego Niebieskiego Ojca, jeśli najpierw nie poznamy i nie
pokochamy naszych ziemskich ojców, których sam Bóg
wybrał na Swój obraz i analogię dla Siebie. Jeśli w naszym
społeczeństwie słowo „ojciec” nie jest już słowem, które
wzbudza miłość, zrozumienie i szacunek, to jedynym
rozwiązaniem jest zmiana takiego stanu rzeczy, nie zaś zmiana
objawionego przez Boga języka, którym mamy się do Niego
zwracać. Nie powinniśmy naginać Bożego Słowa tak, aby
pasowało do tego, co wśród nas uległo zniszczeniu, ale raczej
naprawiać to, co zniszczyliśmy – tak, aby pasowało do
Bożego Słowa.
Nazywanie Boga „Ojcem” nie jest z pewnością przejawem
„męskiego szowinizmu”. Gdyby nim było, wówczas
musielibyśmy uznać, że Jezus był szowinistą oraz że Jedyny,
który był w stanie przekroczyć wszystkie inne grzechy kultury
w której żył, nie potrafił przekroczyć tego jednego grzechu –
„grzechu seksizmu”.
Innym powodem, dla którego określenie Boga mianem
„Ojciec” nie jest męskim szowinizmem, jest fakt, iż obraz
Bożej „męskości” wiąże się z „kobiecością” każdej związanej
z Nim ludzkiej duszy. Kościół jest Oblubienicą Chrystusa.
Ponadto, istniała kobieta na tyle doskonała, aby być Matką
Boga, ale nie było żadnego mężczyzny na tyle doskonałego,
aby stać się ojcem Boga.
-11-

4. „Któryś jest w niebie”
Czym jest owo „niebo”, o którym mówi Modlitwa
Pańska? „To biblijne wyrażenie (...) oznacza (...) nie oddalenie
Boga, ale Jego majestat. Nasz Ojciec nie znajduje się ‘gdzie
indziej’. On jest ‘ponad wszystkim tym’, co możemy
pomyśleć (...)” (KKK 2794).
Co wynika z faktu Bożej transcendencji? Przede
wszystkim, prawda o Bożej transcendencji chroni przed
bałwochwalstwem, a zatem przed oddawaniem czci
jakiemukolwiek skończonemu i możliwemu do pojęcia
stworzeniu, nie zaś nieskończonemu i nieogarnionemu
Stwórcy. Transcendencja Boga pomaga również człowiekowi
w przyjęciu wobec Niego postawy pokory i szacunku, czci i
adoracji.
Niebo jest miejscem realnym, ale nie jest miejscem
przestrzennym. Nie znajduje się ono w żadnym miejscu tego
świata. Boże Objawienie mówi nam znacznie więcej o tym, w
jaki sposób osiągnąć niebo, niż o tym, czym ono jest. Boże
Objawienie mówi nam bowiem przede wszystkim o tym, co
najbardziej potrzebujemy wiedzieć. Będziemy mieli
wystarczająco dużo czasu, aby zrozumieć czym jest niebo,
kiedy już tam trafimy. Jedynym, co wiemy na temat nieba jest
to, iż jest ono naszym domem, naszym przeznaczeniem i
naszym szczęściem. Wiemy również, iż Jezus właśnie teraz
przygotowuje w niebie miejsce przeznaczone specjalnie dla
nas (J 14, 2-3).
5. Struktura siedmiu próśb zawartych w modlitwie „Ojcze
nasz”
„Pierwsza seria próśb prowadzi nas do Ojca, by być dla
Niego: Twoje imię, Twoje Królestwo, Twoja wola! Właściwą
-12-

cechą miłości jest przede wszystkim myśleć o Tym, którego
kochamy. W żadnej z tych trzech próśb nie wymieniamy ‘nas’
(...)” (KKK 2804).
„Druga seria próśb (...) dotyczy nas (...): ‘Daj nam...
odpuść nam... nie wódź nas... zbaw nas’” (KKK 2805).
Struktura Modlitwy Pańskiej jest paralelna wobec
struktury Dekalogu. Zarówno bowiem modlitwa „Ojcze nasz”
jak i Dekalog odnoszą się w swojej strukturze do struktury
rzeczywistości. Zarówno Modlitwa Pańska jak i Dekalog
podzielone są na dwie części. Pierwsza część poświęcona jest
Bogu, druga zaś człowiekowi. Obie zaś części odnoszą się
przede wszystkim do miłości. Pierwsze trzy przykazania
Dekalogu mówią nam, jak kochać Boga, ostatnie zaś siedem
przykazań uczy nas miłości wobec naszych bliźnich. Pierwsze
trzy prośby Modlitwy Pańskiej również mówią nam w jaki
sposób realizować miłość Boga w naszym życiu, a zatem w
jaki sposób należy Go adorować, służyć Mu i Go wychwalać.
Pozostałe cztery prośby mówią nam jak kochać naszych
bliźnich. Uczą nas bowiem modlitwy w „naszych”
potrzebach, a nie jedynie w „moich” własnych sprawach. Nie
ma tutaj oddzielnej prośby mającej być modlitwą
wstawienniczą, ponieważ cała druga część Modlitwy Pańskiej
odnosi się zarówno do mnie samego, jak i do moich bliźnich.
6. „Święć się imię Twoje”
„Święcić się” jest starym zwrotem. Zapomnieliśmy już w
dużym stopniu, co ono naprawdę znaczy. Oznacza zaś
„czynienie świętym”, a słowo „święty” oznacza tyle, co
oddzielony, poświęcony, wyjątkowy, większy, godny czci.
„Świętość Boga jest niedostępną siedzibą Jego wiecznego
-13-

misterium. Jej objawienie w stworzeniu i w historii Pismo
święte nazywa chwałą (...) 10 ” (KKK 2809).
„Pojęcie ‘święcić się’ należy tutaj rozumieć nie tyle w
sensie przyczynowym (Bóg sam uświęca, czyni świętym), ale
(...) [w znaczeniu] uznać za świętego (...)” (KKK 2807). W
zwrocie tym wyrażamy przekonanie, iż Bóg jest święty i
prosimy, aby wszyscy ludzie to uznali i oddali Mu chwałę. Nie
czynimy Boga świętym, ale możemy uświęcić i dać poznać na
ziemi Jego „imię”, Jego „reputację”, Jego „istnienie”.
Dokonujemy tego będąc świętymi. Święci są nieodpartym
argumentem na rzecz chrześcijaństwa. Grzesznicy zaś są
najpoważniejszym argumentem przeciw chrześcijaństwu.
Czynimy imię Boga świętym, lub nie-świętym. Choć Bóg nie
jest od nas zależny, to inni ludzie takimi są, gdy idzie o ich
znajomość Boga. Nie mogą widzieć Boga inaczej, jak poprzez
nas. Nie mogą też zobaczyć naszej wiary inaczej, niż poprzez
nasze uczynki (Jk 2, 18).
„Od naszego życia i od naszej modlitwy zależy
nierozłącznie to, czy imię Boże będzie święcone wśród
narodów: ‘(...) prosimy, by to imię Boże było uświęcone w nas
przez nasze życie. Bo jeśli dobrze żyjemy, imię Boże jest
błogosławione; ale jeśli źle żyjemy, jest ono znieważane
(...)’ 11 ” (KKK 2814).
„‘Gdy mówimy: »Święć się imię Twoje«, prosimy, aby
było ono uświęcone w nas, (...) ale także w innych, (...) by
wypełniać przykazanie, które zobowiązuje nas do modlitwy za
wszystkich, nawet za nieprzyjaciół’ 12 ” (KKK 2814).
10 Por. Ps 8; Iz 6, 3 (nr przyp. w KKK: 59).
11 Św. Piotr Chryzolog, Sermones, 71: PL 52, 402 A (nr przyp. w KKK: 74).
12 Tertulian, De oratione, 3 (nr przyp. w KKK: 75).
-14-

Adoracja jest stałą psychologiczną potrzebą. Pozwala nam
przekroczyć samych siebie, zaś owo „samo-zapomnienie”
rodzi najczystszą radość. Adoracja sprawia, że potrafimy
odwrócić uwagę od nas samych i od naszych problemów, i
zwrócić ją w całości ku Bogu, który jest doskonałym pięknem;
dzięki niej pozwalamy, aby Boże światło rozświetliło nasze
ciemności. W adoracji bowiem stajemy z twarzą zwróconą ku
Bogu, ku światłu, zaś odwracamy się plecami do siebie
samych i naszych ciemności. Alternatywą jest stanięcie
odwróconym plecami do światła, a z twarzą zwróconą ku
swojej własnej ciemności, a zatem stanięcie w swoim
własnym cieniu. Nawet mały księżyc może spowodować
zaćmienie wielkiego słońca, ponieważ znajduje się on
znacznie bliżej ziemi. Nawet mały problem może odwrócić
naszą uwagę od Boga, ponieważ problem ów jest tak blisko,
jest tak subiektywny i tak bardzo nasz.
Choć adoracja jest potrzebą psychologiczną, powinniśmy
ją podejmować nie dlatego, że jej potrzebujemy, ale ze
względu na fakt, iż Bóg zasługuje na naszą adorację.
Oddajemy Bogu chwałę nie po to, aby bawić się z samymi
sobą w jakieś psychologiczne gry, lecz aby dać szczerą
odpowiedź wobec rzeczywistości. Tylko wówczas, gdy to
uczynimy, znajdziemy radość. Tylko wówczas, gdy
zapomnimy o sobie, naprawdę się odnajdziemy.
Musimy zaczynać raczej od Boga, a nie od siebie samych,
ponieważ „tak już jest”, w taki sposób jest uporządkowana
cała rzeczywistość. Bóg jest Pierwszy, a traktowanie Go jako
drugiego, czy też jako środka do osiągnięcia naszych celów,
jest odwróceniem porządku rzeczywistości i czynieniem sobie
fałszywego boga, bożka. Wszystkie zaś bożki zawodzą.
-15-

Adoracja jest przygotowaniem do wieczności w niebie.
Pomiędzy oddawaniem Bogu czci przez zwykłego wierzącego
a najwyższymi ekstatycznymi wzlotami ducha największych
mistyków istnieje tylko różnica stopnia; i tylko stopień
nasilenia różni małą iskierkę radości tlącą się w naszych
duszach dzięki każdemu aktowi adoracji od ognia radości,
który będzie nas wiecznie pochłaniał w niebie, gdy usłyszymy
„wejdź do radości twego Pana” (Mt 25, 21). Muzyką nieba
jest wezwanie „święć się imię Twoje”, wyśpiewywane przez
każde stworzenie, od aniołów poczynając, a na kamieniach
kończąc. Jezus mówi, iż jeśli nie będziemy chwalić Boga, to
zwykłe kamienie nas zastąpią w tej misji (Łk 19, 40).
Jedynym miejscem, gdzie nie głosi się chwały Bożej, jest
piekło.
Pragnienie uświęcenia Bożego imienia poprzez adorację i
oddawanie chwały jest czymś, co trzeba polubić; jest to
zwyczaj, którego nasza grzeszna natura musi się nauczyć,
zwłaszcza obecnie. My, współcześni egalitaryści, klękamy z
wielkim trudem. Tu, na ziemi, zdobywamy bardzo niewielką
wprawę do tego, aby uczestniczyć w chwale nieba. Zresztą, w
każdej epoce nasz „pierworodny egoizm” nie chce ustąpić
miejsca Bogu i postawić Go na pierwszym miejscu. Musimy
nad tym popracować.
7. „Przyjdź królestwo Twoje”
„W Nowym Testamencie ten sam wyraz Basileia można
tłumaczyć jako ‘królewskość’ (rzeczownik abstrakcyjny),
‘królestwo’ (rzeczownik konkretny) albo ‘królowanie’
(rzeczownik wyrażający działanie)” (KKK 2816).
„W Modlitwie Pańskiej chodzi przede wszystkim o
ostateczne przyjście Królestwa Bożego w chwili powrotu
-16-

Chrystusa 13 . To pragnienie nie oddala jednak Kościoła od jego
posłania na tym świecie, ale raczej go do niego zobowiązuje”
(KKK 2818).
Z drugiej strony jednak, „(...) chrześcijanie powinni
dostrzegać różnicę między wzrostem Królestwa Bożego a
rozwojem kultury i społeczeństwa, do jakiego się
przyczyniają. To rozróżnienie nie jest rozdzieleniem.
Powołanie człowieka do życia wiecznego nie przekreśla jego
obowiązku wykorzystania wszystkich sił i środków
otrzymanych od Stwórcy, ale pobudza go, aby w tym świecie
służyć sprawiedliwości i pokojowi 14 ” (KKK 2820).
Największą przeszkodą dla spełnienia się prośby „przyjdź
królestwo Twoje” jest pragnienie wyrażające się w słowach
„przyjdź królestwo moje”. Każdy człowiek staje przed
jednym wyborem absolutnym: pomiędzy prośbami „przyjdź
królestwo Twoje” oraz „przyjdź królestwo moje”. Jest to
wybór pomiędzy pozwoleniem Bogu by był Bogiem a
odgrywaniem roli Boga samemu. Pragnienie „przyjdź
królestwo moje” prowadzi nieuchronnie do śmierci i
bezsensu. Prośba „przyjdź królestwo Twoje” jest gwarancją
nieśmiertelności i powodzenia. Prośba ta zawsze spotyka się z
odpowiedzią ze strony Pana Boga.
8. „Bądź wola Twoja, jako w niebie, tak i na ziemi”
Kluczem do wypełnienia prośby „przyjdź królestwo
Twoje” jest wypełnienie następnego wezwania: „bądź wola
Twoja”. Sposób, w jaki może przyjść królestwo Boże, jest
13 Por. Tt 2, 13 (nr przyp. w KKK: 79).
14 Por. Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 22; 32; 39; 45; Paweł
VI, adhort. apost. Evangelii nuntiandi, 31 (nr przyp. w KKK: 83).
-17-

czymś najprostszym na świecie do zrozumienia i jednocześnie
najtrudniejszym do zrobienia. Chodzi bowiem po prostu o
przemianę całej naszej woli w wolę Bożą. Możemy
zapoczątkować tę przemianę, nawet jeśli nie jesteśmy w stanie
jej sami zakończyć. Wybór tego, czy chcemy jej
zapoczątkowania czy też nie, jest naszą „opcją
fundamentalną”, naszym najbardziej absolutnym wyborem.
Jak napisał C.S. Lewis: „Ostatecznie okaże się, iż istnieją
tylko dwa rodzaje ludzi; ci, którzy mówią Bogu: ‘Bądź wola
Twoja’, i ci, wobec których Bóg na koniec wypowie słowa:
‘Bądź wola twoja’”.
Grzech oznacza, iż moja własna wola jest w stanie buntu
wobec woli Bożej. Poprzez wypowiedzenie (i zrozumienie)
słów „Bądź wola Twoja” deklaruję, iż moja wola chce
zakończyć tenże bunt i zawrzeć z Bogiem pokój, poprzez
poddanie Mu mojej woli, poprzez chcenie tego, czego i On
chce.
Czego zaś chce Bóg? Przynajmniej dwie odpowiedzi na
tak zadane pytanie są pewne:
1) „Jego przykazaniem (...) wyrażającym całą Jego wolę,
jest ‘abyśmy się wzajemnie miłowali, jak On nas
umiłował’ 15 ” (KKK 2822).
2) „Wolą naszego Ojca jest, ‘by wszyscy ludzie zostali
zbawieni i doszli do poznania prawdy’ (1 Tm 2, 4). ‘On
jest cierpliwy... chce bowiem wszystkich doprowadzić
do nawrócenia’ (2 P 3, 9) 16 ” (KKK 2822).
[Chrystus] „‘nie mówi przecież: »Bądź wola Twoja«
we Mnie lub w was, lecz »na całej ziemi«, by został z
15 Por. J 13, 34; 1 J 3, 4; Łk 10, 25-37 (nr przyp. w KKK: 87).
16 Por. Mt 18, 14 (nr przyp. w KKK: 86).
-18-

niej usunięty wszelki grzech, a zakrólowała prawda,
by zostały zniszczone wady, a rozkwitły cnoty, i by
ziemia nie różniła się już od nieba’ 17 ” (KKK 2825).
Gdyby na ziemi wola Boża była tak doskonale wypełniana
jak w niebie, ziemia stałaby się niebem.
Czy jednak rzeczywiście pragniemy spełnienia prośby
„bądź wola Twoja” wówczas, gdy zanosimy ją do Boga w
Modlitwie Pańskiej czy też gdy działamy w świecie? Słowa
„Bądź wola Twoja” oznaczają nie tylko bierne
podporządkowanie się, ale mają też wymiar aktywny.
Albowiem Królestwo Boże nadchodzi zarówno poprzez nasze
poddanie się Jego woli, jak i naszą pracę nad wprowadzeniem
Bożej woli w świecie. Jedno i drugie jest konieczne, ponieważ
żadne dzieło, które nie jest podporządkowane Bożej woli, nie
jest Jego królestwem, ale naszym. Ale również takie poddanie
się Bogu, które nie popycha nas do działań na rzecz naszych
bliźnich, nie jest w istocie podporządkowaniem się Bogu
Jezusa Chrystusa, ale raczej jakiemuś wytworowi naszej
własnej wyobraźni.
9. „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”
Prośba ta wyraża „głęboką ufność dzieci, które oczekują
wszystkiego od swego Ojca” (KKK 2828). Dajemy w niej
Bogu „wolną rękę” – określenie „chleb nasz powszedni”
oznacza tyle, co „wszystko, co według Ciebie jest nam
naprawdę potrzebne”.
To pełne zaufanie ma solidną podstawę: Bóg rzeczywiście
stał się naszym Ojcem. Chrystus uczy nas, że czymś bardzo
17 Św. Jan Chryzostom, Homiliae in Matthaeum, 19, 5: PG 57, 280 B (nr
przyp. w KKK: 92).
-19-

ozsądnym jest w pokładanie pełnej ufności w Bogu – mówi
przecież: „Gdy którego z was syn prosi o chleb, czy jest taki,
który poda mu kamień?” (Mt 7, 9). Czyż Bóg kocha nas mniej
niż nasi ziemscy ojcowie? A może ma mniej mocy niż oni i nie
może dać nam tego, czego naprawdę potrzebujemy? A może
ma mniej mądrości i nie wie, co należy nam dać? Połącz trzy
niepodlegające wątpliwościom dogmaty, mówiące o Bożej
miłości, mocy i mądrości z faktem, iż Chrystus uczynił Boga
naszym Ojcem, a otrzymasz w pełni rzeczywistą, rozsądną i
daleką od sentymentalizmu podstawę dla zupełnego zaufania,
wyrażonego w prośbie „chleba naszego powszedniego daj
nam dzisiaj”.
Jednakże zaufanie to nie jest bierne. „Nie zachęca nas do
bierności 18 , lecz chce nas wyzwolić od wszelkich niepokojów
i trosk” (KKK 2830). Musimy ufać, ale musimy również
modlić się i pracować (ora et labora – to motto reguły św.
Benedykta), aby zdobyć nasz chleb powszedni, oraz
postępować wedle zasady przypisywanej św. Ignacemu
Loyoli, która mówi: „‘Módlcie się tak, jakby wszystko
zależało od Boga, a pracujcie tak, jakby wszystko zależało od
was’ 19 ” (KKK 2834). Kiedy z ufnością podporządkowujemy
naszą wolę woli Boga, nie czyni nas to niemrawymi, ale
silnymi. Bóg nie jest bowiem naszym rywalem, ale naszym
Ojcem. Ojciec zaś chce, aby jego dzieci dorastały do
dojrzałości. „Łaska udoskonala naturę”. Im bardziej ulegli
jesteśmy wobec łaski Bożej, tym bardziej wolna i mocniejsza
staje się nasza ludzka wola. Siła, odwaga i wolność naszej
18 Por. 2 Tes 3, 6-13 (nr przyp. w KKK: 99).
19 Przypisywane św. Ignacemu Loyoli; por. Petrus de Ribadeneyra, Tractatus
de modo gubernandi Sancti Ignatii, 6, 14 (nr przyp. w KKK: 106).
-20-

woli są skutkami naszego zaufania i uległości wobec Boga.
Bóg bowiem jest pierwszą przyczyną wszystkiego co dobre, w
tym również siły, odwagi i wolności naszej woli.
Prośba „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”
powinna być zanoszona w poczuciu zupełnej pewności, iż
będzie wysłuchana. Chrystus bowiem obiecał, że każda
prośba zanoszona w Jego imieniu zostanie wysłuchana (J 14,
13), zaś Modlitwa Pańska, której nauczył nas sam Chrystus,
jest niewątpliwie modlitwą zanoszoną w Jego imieniu. Jeśli
zatem nie otrzymamy tego, o co prosimy, możemy być pewni,
że nie jest to nasz „chleb powszedni”, że nie tego właśnie teraz
potrzebujemy. Albo Bóg, albo my sami mylimy się co do
naszych potrzeb. Co jest bardziej prawdopodobne?
Nasze potrzeby i pragnienia nie są tym samym. Zdarza się,
że potrzebujemy takich rzeczy, których wcale nie pragniemy
(na przykład modlitwy, postu, odpoczynku, zaufania, przejścia
próby, cierpienia), lub że pragniemy takich rzeczy, których
wcale nie potrzebujemy (choćby wygód, komfortu, braku
umiaru). Zaś tak naprawdę, „potrzeba tylko jednego” (Łk 10,
42). To dlatego właśnie Bóg daje nam tylko jedno: siebie
Samego w Chrystusie (patrz Flp 4, 19).
„Obecność na świecie tych, którzy głodują z braku chleba,
ukazuje jeszcze inny wymiar tej prośby (...), [której] nie
można oddzielić od przypowieści o ubogim Łazarzu 20 i o
Sądzie Ostatecznym 21 ” (KKK 2831).
„Ta prośba (...) [odnosi się] także do innego głodu, z
powodu którego giną ludzie: ‘Nie samym chlebem żyje
20 Por. Łk 16, 19-31 (nr przyp. w KKK: 101).
21 Por. Mt 25, 31-46 (nr przyp. w KKK: 102).
-21-

człowiek, lecz każdym słowem, które pochodzi z ust Bożych’
(Mt 4, 4) 22 (...). Na ziemi panuje głód, ‘nie głód chleba ani
pragnienie wody, lecz głód słuchania słów Pańskich’ (Am 8,
11)” (KKK 2835).
Prośba „chleba naszego powszedniego” zachęca nas do
modlitwy o chleb jedynie na dzień dzisiejszy, ponieważ
Chrystus poucza nas: „Nie martwcie się więc o jutro (...).
Dosyć ma dzień swojej biedy” (Mt 6, 34). Dziś módl się o
chleb na dziś. O jutrzejszy chleb będziesz się modlił jutro –
czyli wówczas, gdy jutro stanie się dziś. Chrystus żyje w
teraźniejszości i my powinniśmy postępować tak samo. W
przeciwnym razie, jeśli wciąż będziemy tylko planować, iż
będziemy szczęśliwi czy dobrzy, nigdy się takimi nie
staniemy. Albowiem „jutro jest zawsze oddalone o dzień”.
Chrystus ostrzega nas bardzo często przed zamartwianiem się
i strachem, ponieważ są to najwięksi wrogowie wiary, nadziei
i miłości.
Grecki wyraz oznaczający „powszedni”, „(...) epiouõsios,
nie jest użyty nigdzie więcej w Nowym Testamencie. (...)
Dosłownie (epioúsios: nad-zwyczajny) oznacza wprost Chleb
Życia, Ciało Chrystusa (...). ‘Eucharystia jest naszym chlebem
codziennym. (...) jednoczy nas z Ciałem Zbawiciela i czyni
nas Jego członkami, abyśmy mogli stać się tym, co
przyjmujemy...’ 23 ” (KKK 2837). Zatem, mamy się modlić o
dar, którym Bóg już nas obdarował. Kiedy modlimy się „daj
nam”, musimy być na tyle uważni, by przyjąć to, co jest nam
ofiarowywane.
22 Por. Pwt 8, 3 (nr przyp. w KKK: 107).
23 Por. św. Augustyn, Sermones, 57, 7, 7: PL 38, 389 (nr przyp. w KKK:
115).
-22-

10. „I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy
naszym winowajcom”
„Jest to zadziwiająca prośba (...) [ponieważ] słowem
wiążącym te dwie części jest wyrażenie ‘jako’” (KKK 2838).
Jeśli uważnie się nad tym zastanowimy, zauważymy, że
Chrystus nakazuje nam modlić się o nasze własne potępienie,
jeśli nie przebaczymy wszystkich grzechów wszystkim
naszym winowajcom.
Wszystkich grzechów. „To przebaczenie, Boskie ze swej
istoty, nie ma żadnych granic ani miary 24 ” (KKK 2845).
Chrystus niczego nie podkreślał z większą
dramatycznością: „Ta prośba jest tak ważna, że tylko do niej
powraca Pan i rozwija ją w Kazaniu na Górze 25 ” (KKK 2841).
Przyczyną tego nacisku jest fakt, iż: „(...) strumień
miłosierdzia [Bożego przebaczenia] nie może przeniknąć do
naszego serca tak długo, jak długo nie przebaczyliśmy naszym
winowajcom. (...) Gdy odmawiamy przebaczenia naszym
braciom i siostrom, nasze serce zamyka się, a jego
zatwardziałość sprawia, że staje się ono niedostępne dla
miłosiernej miłości Ojca” (KKK 2840). Mówiąc otwarcie,
Jezus Chrystus zapewnia nas, iż jeśli nie przebaczymy naszym
bliźnim, nie wejdziemy do nieba.
Nie oznacza to, że uzależnienie przebaczenia nam od tego,
czy przebaczymy innym jest arbitralną decyzją Boga. Chodzi
raczej o to, że z natury rzeczy niemożliwe jest, byśmy potrafili
przyjąć Boże przebaczenie, jeśli sami nie przebaczymy
naszym bliźnim – tak jak niemożliwe jest, by ktoś z
zaciśniętymi pięściami wziął do rąk ofiarowywany mu dar.
24 Por. Mt 18, 21-22; Łk 17, 3-4 (nr przyp. w KKK: 130).
25 Por. Mt 5, 23-24; 6, 14-15; Mk 11, 25 (nr przyp. w KKK: 123).
-23-

Różnica pomiędzy przebaczającą i nieprzebaczającą duszą
jest jak różnica pomiędzy Jeziorem Galilejskim a Morzem
Martwym. Do obu wpływa ta sama woda, pochodząca z rzeki
Jordan, jednakże Jezioro Galilejskie pełne jest życia (do dziś
pływają po nim rybacy, tak jak miało to miejsce w czasach
Jezusa), podczas gdy Morze Martwe w pełni zasługuje na
swoją nazwę. Nic w nim nie żyje. Różnica ta wynika stąd, że
Jezioro Galilejskie ma ujście, oddaje zatem wpływającą doń
żywą wodę, podczas gdy Morze Martwe nie ma odpływu i
zatrzymuje całą przyjmowaną wodę w sobie. Z
przebaczeniem jest jak z tą właśnie wodą – stanowi dar, który
może zostać przyjęty jedynie wówczas, gdy jest również
dawany dalej.
Cóż zatem znaczy „przebaczyć”? Przebaczenie nie jest
uczuciem, ani myślą, ale wyborem. „Nie leży w naszej mocy
nieodczuwanie obrazy i zapomnienie o niej; jednak serce (...)
przemienia ranę (...), zastępując obrazę wstawiennictwem”
(KKK 2843). Przebaczyć, to znaczy chcieć dobra dla tych,
którzy na dobro nie zasługują. Dokładnie tak postępuje wobec
nas Bóg.
I to przebaczyć nawet zanim ci, do których przebaczenie
jest skierowane, odczują żal z powodu tego, co uczynili. Bóg
również tak postępuje w stosunku do nas. Przebaczenie
„chwyta” jedynie wówczas, kiedy jego „odbiorca” je
przyjmuje, czyli kiedy wyznaje swoje winy i za nie żałuje. Ale
tak jak Bóg ofiarowuje nam swoje przebaczenie zanim jeszcze
je przyjmiemy, tak samo i my powinniśmy postępować wobec
tych, którzy zawinili wobec nas. Wynika to jasno ze zdania
„Przebacz nam (…) jako i my przebaczamy”.
Co jednak wówczas, gdy naszym zdaniem nie
potrzebujemy przebaczenia? Możemy tak myśleć jedynie jeśli
-24-

nie znamy Boga. To właśnie dlatego prośby Modlitwy
Pańskiej ułożone są w takim, a nie innym porządku. Droga do
poznania tej prawdy o nas samych – że jesteśmy grzesznikami
i potrzebujemy przebaczenia – wiedzie przez poznawanie
przenajświętszego Boga dzięki adoracji, a zatem, dochodzi się
do niej przez zrozumienie samych siebie w Bożym świetle, a
nie przez próby zrozumienia Boga w świetle naszych
kryteriów. Bowiem według ludzkich standardów większość z
nas wydaje się całkiem przyzwoitymi ludźmi, a Boże
wymagania wydają się zbyt wysokie. Naturalne, że jeśli
stosujemy ludzkie standardy, to dziwimy się: „Jak to się
dzieje, że dobrych ludzi spotykają złe rzeczy”; ale jeśli lepiej
poznamy Boga, jeśli lepiej poznamy również siebie samych,
to wówczas zacznie nas raczej dziwić, iż dobre rzeczy
zdarzają się złym ludziom. Nie zasługujemy bowiem na Boże
przebaczenie. Wspaniałą i zaskakującą tajemnicą jest to,
dlaczego Bóg tak wiele nam przebacza. Po prostu, taki
właśnie jest. I w świetle tej właśnie tajemnicy musimy się
nawzajem traktować.
„Przebaczenie świadczy również o tym, że w naszym
świecie miłość jest silniejsza niż grzech” (KKK 2844).
Przebaczenie może się wydawać słabością, podczas gdy w
istocie jest największą potęgą na świecie. Głupim wydaje się
głupstwem, lecz dla mądrych jest Bożą mądrością (1 Kor 1,
18-25).
11. „Nie wódź nas na pokuszenie”
„Prośba ta nawiązuje do poprzedniej, ponieważ nasze
grzechy są skutkiem przyzwolenia na pokusę. Prosimy
naszego Ojca, by nas nie ‘wodził na pokuszenie’” (KKK
2846).
-25-

Należy jednak pamiętać, że Bóg nigdy w sposób aktywny
nie „wodzi nas na pokuszenie”. Kuszenie jest dziełem Złego.
„‘Bóg nie podlega pokusie ku złemu, ani też nikogo nie kusi’
(Jk 1, 13); przeciwnie, chce nas wszystkich z pokusy
wyzwolić” (KKK 2846). Greckie słowo „wodzić na
pokuszenie” użyte w Modlitwie Pańskiej „[ma] wiele
znaczeń: ‘abyśmy nie ulegli pokusie’ 26 , ‘nie pozwól, byśmy
doznali pokusy’” (KKK 2846).
Słowo „pokusa” może być również przetłumaczone jako
„próba”. Prośba ta oznacza zatem również, iż w pokorze
wyznajemy naszą słabość i prosimy Boga, aby był dla nas
łagodny, zgodnie z tym, co Sam obiecał: „Nie złamie trzciny
nadłamanej” (Iz 42, 3). Byłoby czymś aroganckim prosić
Boga o wystawienie nas na próbę, myśląc, że jesteśmy
wystarczająco silni, aby ją przejść. Do Boga, a nie do nas,
należy decyzja, który człowiek może zostać poddany próbie.
Do nas należy unikanie prób, kiedy tylko jest to możliwe i
wytrwanie w nich w wierze, kiedy nie da się ich uniknąć.
Nawet sam Chrystus modlił się: „Ojcze mój, jeśli to możliwe,
niech Mnie ominie ten kielich”. Dopiero później dodał: „jeśli
nie może ominąć mnie [ten kielich] i muszę go wypić, niech
się stanie wola Twoja!” (Mt 26, 39. 42). Nie powinniśmy
uważać się za mocniejszych albo bardziej świętych od
Chrystusa!
A jednak, wierzymy, że „Wierny jest Bóg i nie dozwoli
was kusić ponad to, co potraficie znieść, lecz zsyłając pokusę,
równocześnie wskaże sposób jej pokonania, abyście mogli
przetrwać” (1 Kor 10, 13).
26 Por. Mt 26, 41 (nr przyp. w KKK: 134).
-26-

„Duch Święty pozwala nam rozróżniać między próbą,
konieczną do wzrostu człowieka wewnętrznego 27 ze względu
na ‘wypróbowaną cnotę’ 28 , a pokusą, która prowadzi do
grzechu i śmierci 29 . Musimy także rozróżniać między ‘być
kuszonym’ a ‘przyzwolić’ na pokusę. Rozróżnienie to obnaża
kłamstwo kuszenia; pozornie ‘ma owoce dobre... jest ono
rozkoszą dla oczu’ (Rdz 3, 6), ale w rzeczywistości tym
owocem jest śmierć” (KKK 2847).
12. „Zbaw nas ode złego”
Wszystkie religie świata obiecują wybawienie od zła. Nie
wszystkie religie głoszą wiarę w Boga, w prawo Boże, w
życie po śmierci czy nawet w istnienie duszy (przeczy im na
przykład religia buddyjska). Wszystkie jednak religie oferują
wybawienie od zła.
W chrześcijaństwie wybawienie od zła nie jest czymś
abstrakcyjnym, jakąś ideą czy stanem umysłu, ale relacją z
Osobą: z Wyzwolicielem i Zbawcą. Zło zaś jest relacją z Jego
wrogiem. „Zło, o którym mówi ta prośba, nie jest jakąś
abstrakcją, lecz oznacza osobę, Szatana, Złego, anioła, który
sprzeciwia się Bogu” (KKK 2851). „‘Od początku był on (...)
kłamcą i ojcem kłamstwa’ (J 8, 44), ‘Szatan zwodzący całą
zamieszkałą ziemię’ (Ap 12, 9). Właśnie przez niego grzech i
śmierć weszły na świat, ale również po jego ostatecznej klęsce
całe stworzenie będzie ‘uwolnione od grzechu i śmierci’ 30 ”
(KKK 2852). „Dlatego (...) [wołamy]: ‘Przyjdź, Panie Jezu!’
27 Por. Łk 8, 13-15; Dz 14, 22; 2 Tm 3, 12 (nr przyp. w KKK: 135).
28 Por. Rz 5, 3-5 (nr przyp. w KKK: 136).
29 Por. Jk 1, 14-15 (nr przyp. w KKK: 137).
30 Mszał Rzymski, IV Modlitwa eucharystyczna (nr przyp. w KKK: 145)
-27-

(Ap 22, 17. 20), ponieważ Jego przyjście wybawi nas od
Złego” (KKK 2853).
„Prosząc od wybawienie od Złego, modlimy się również o
uwolnienie od wszelkiego zła, przeszłego, teraźniejszego i
przyszłego, którego on jest sprawcą lub podżegaczem. W tej
ostatniej prośbie Kościół zanosi przed Boga Ojca niedolę
całego świata” (KKK 2854), wierząc, że nie ma na ziemi
takiego cierpienia, którego niebo nie mogłoby uleczyć.
Chrystus umieszcza prośbę „zbaw nas ode złego” na
końcu modlitwy „Ojcze nasz”. My chętnie umieścilibyśmy ją
na początku. Dzieci zwykle tak właśnie robią. Pierwsza
modlitwa dziecka to zwykle modlitwa wyrażona słowami:
„Boże, pomóż mi!”. Jest to oczywiście zupełnie dobra
modlitwa, a najwięksi święci nigdy z tego typu modlitwy nie
wyrośli. Wyrośli jednak z umieszczania jej na pierwszym
miejscu w porządku swych modlitw. Pouczeni przez
Modlitwę Pańską, ubierali modlitwę prośby w modlitwę
adoracji. Bowiem zanosząc do Boga jedynie prośby, nie
adorując, nie kochając Go i nie ufając Mu, traktowalibyśmy
Go nie jako osobę, ale jako maszynkę do spełniania życzeń,
nie jako nasz cel, ale jako środek do osiągnięcia naszych
celów. Kiedy maszyna nie daje nam tego, czego sobie
zażyczyliśmy, odchodzimy od niej. Nie porzucamy natomiast
osoby, którą kochamy i której ufamy, również wtedy, kiedy
nie dostajemy od niej tego, czego chcieliśmy. Tym bardziej nie
robimy tak wobec Boga.
Adoracja zmienia nie tylko miejsce naszej prośby, ale
również jej jakość. Sprawia, że z żądania, podlizywania się
czy też marudzenia (wszystkie te formy właściwe są podejściu
egocentrycznemu) nasza modlitwa staje się wyrazem zaufania
(co jest zdecydowanie postawą teocentryczną). Powinniśmy
-28-

przyznawać się do naszych potrzeb i wyrażać je szczerze, a
następnie złożyć je wszystkie w Boże ręce i tam je zostawić,
odwracając naszą uwagę od nas samych i naszych problemów,
i zwracając ją ku Bogu.
Otrzymaliśmy obietnicę uwolnienia od zła, ale nie
uwolnienia natychmiastowego. Nasze wyzwolenie nie
dokonuje się natychmiast, ponieważ nasze istnienie nie jest
istnieniem chwilowym. Jeśli maszyna od razu nie zadziała,
oznacza to, iż jest zepsuta. Religia zaś odnosi się do miłości i
do osób, nie zaś do maszyn. Dlatego właśnie wyzwolenie od
zła wymaga czasu. Przygotowanie Krzyża zajęło Bogu tysiące
lat.
Krzyż bowiem jest tym miejscem, na którym dokonuje się
wybawienie od zła. Wybawienie od zła to krwawy interes.
Modlitwa Pańska kończy się na Krzyżu, tam gdzie kończy się
Ewangelia i gdzie umiera Chrystus. Modlitwę „Ojcze nasz”
nazywamy Modlitwą Pańską nie tylko z tego powodu, iż
Chrystus jest jej autorem, ale i dlatego, że jest jej
wypełnieniem.
13. „Twoja jest moc, chwała i królowanie na wieki wieków.
Amen”
Doksologia ta (greckie słowo „doksologia” oznacza
dosłownie tyle, co „słowo chwały”) nie pochodzi wprost z
Pisma Świętego, ale Kościół wprowadził ją nieomal na
początku swojej historii. Można nią równie dobrze zaczynać
jak i kończyć modlitwę – adorując i wychwalając Boga. Nasze
życie i życie wszechświata będą robić to samo. Bóg jest Alfą
i Omegą, Pierwszym i Ostatnim. Modlitwa ta zgadza się z
najgłębszą strukturą rzeczywistości.
-29-

Słowo „Amen” nie jest po prostu stwierdzeniem „już
skończyłem”, ale raczej wyraża pragnienie „niech się tak
stanie”. Nie jest jednak zwykłym życzeniem, ale słowem
wyrażającym pewien nakaz. Gdy wielki król mówi: „niech się
tak stanie”, właśnie tak się dzieje. Król wszechświata uczynił
nas książętami (Ps 45, 16), i w związku z tym modlitwa jest
narzędziem naszej władzy. Więcej rzeczy dokonało się dzięki
modlitwie, niż się temu światu kiedykolwiek śniło. Gdyby
Bóg pozwolił nam zobaczyć wszystkie skutki, jakie pociąga
za sobą każda nasza modlitwa, na przestrzeni całej ludzkiej
historii i wobec całego rodzaju ludzkiego, prawdopodobnie
nigdy już nie bylibyśmy w stanie podnieść się z naszych
kolan.
„Końcowym ‘Amen’ wyrażamy nasze ‘Fiat’ dotyczące
siedmiu próśb: ‘Niech się tak stanie...’” (KKK 2865). Słowo
“Amen” może być słowem sakramentalnym, a zatem takim,
które rzeczywiście działa. Nasza modlitwa nie jest tylko
myślą, czy życzeniem, ale czynem („aktem modlitwy”).
W istocie, każda prośba zawarta w Modlitwie Pańskiej,
jeśli szczerze pragnie się jej realizacji, jest skuteczna. Sprawia
to, co oznaczają słowa ją wyrażające. Kiedy mówmy „Ojcze
nasz”, wiara zawarta w tej prośbie potwierdza nasze synostwo
(Rz 8, 15-16). Kiedy mówimy: „święć się imię Twoje”, w
istocie już poprzez wypowiadanie tych słów spełniamy
zawartą w nich prośbę. Kiedy modlimy się „przyjdź królestwo
Twoje”, sprawiamy jednocześnie, że królestwo to
rzeczywiście przychodzi, ponieważ królestwo Boże istnieje
przede wszystkim w modlących się sercach. Kiedy modlimy
się słowami: „bądź wola Twoja”, samo to pragnienie jest
swoim własnym wypełnieniem, ponieważ taka jest właśnie
wola Boga: abyśmy się modlili i chcieli, by „była Jego wola”.
-30-

Gdy się modlimy „Odpuść nam nasze winy, jako i my
odpuszczamy naszym winowajcom”, przebaczamy naszym
bliźnim, ponieważ jeśli tego nie robimy, to modlimy się o
nasze własne potępienie. Kiedy modlimy się „nie wódź nas na
pokuszenie”, uciekamy przed pokusą dzięki stanięciu w
obecności Bożej. Kiedy zaś modlimy się „zbaw nas ode
złego”, jesteśmy już skutecznie wybawieni od zła poprzez
zanurzenie naszych grzechów i potrzeb w Bożym ogniu i
świetle, wobec których żadna ciemność nie może się ostać.
-31-