Pomoce dydaktyczne (PDF)

MIESIĘCZNIKOWATE (Menispermaceae)
WYSTĘPOWANIE: tropikalne lasy Ameryki
i Azji. Nieliczne gatunki dochodzą do wsch. części
obszaru śródziemnomorskiego. Do rodziny należy
około 70 rodzajów z 400 gatunkami.
MORFOLOGIA: najczęściej 2-pienne zdrewniałe
pnącza, niekiedy krzewy lub małe drzewa. Liście pojedyncze,
całkowite, rzadziej dłoniastoklapowane.
Ustawione skrętolegle.
KWIATY: drobne, 1-płciowe, z reguły promieniste,
3-krotne z okwiatem kielichokształtnym,
ustawionym w wielu okółkach lub zróżnicowanym
na kielich i koronę (najczęściej po 6 działek i płatków,
wolnych). Kw. męskie zazwyczaj z 6 pręcikami
po 3, w 2 okółkach. Kw. żeńskie często z prątniczkami,
posiadają zazwyczaj 3-6 słupków, półksiężycowato
wygiętych o bardzo krótkich szyjkach,
siedzących na dnie kwiatowym lub wyniesione
ponad nie.
OWOCE: pestkowiec lub orzeszek.
MIŁORZĘBOWATE (Ginkgoaceae)
WYSTĘPOWANIE: jedyny współczesny przedstawiciel
miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)
rośnie na niewielkim stanowisku we wsch.
Chinach, w górach Tianmu Shan. Został odkryty
przez niemieckiego uczonego Engelberta Kaempfera
w Japonii w 1690 r. Najstarsze kopalne szczątki
pochodzą z triasu (225 mln lat temu).
MORFOLOGIA: osiąga 30 m wys. i 5 m śred.
pnia. Żyje ponad 1000 lat. Korona młodych drzew jest
piramidalna, a starych – rozłożysta. Gałęzie odchodzą
od pnia pod kątem prostym. Liczne krótkopędy.
Na pniach i na dolnej stronie konarów starych drzew
mogą pojawiać się narośla Czi-Czi, wydłużające się
geotropicznie na kształt stalaktytów; po osiągnięciu
ziemi zakorzeniają się i wypuszczają gałązki. Liście
sezonowe, o wachlarzowatym kształcie i widlastej
(dichotomicznej) nerwacji.
KWIATY: drzewo pierwszy raz zakwita w wieku
25-30 lat. Kwiaty rozdzielnopłciowe rozmieszczone
– 38 –
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Wiele gatunków
zawiera silne trucizny (np. kurarę) używane przez
tubylców do zatruwania strzał.
JK
dwupiennie, wyrastają w maju z krótkopędów.
Męskie zebrane w kotki o dł. 3-4 cm. Żeńskie składają
się z długiej szypułki, zakończonej zwykle
2 zalążkami, z których każdy otoczony jest u nasady
zgrubieniem. Najczęściej rozwija się tylko 1 i przekształca
w zarodek otoczony pestką i mięsistą
łupiną, która po dojrzeniu wydziela ostry, nieprzyjemny
zapach.
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Jest drzewem
odpornym na zanieczyszczenia miejskie; nie atakują
go bakterie, grzyby ani owady. We wsch. Azji sadzony
w pobliżu świątyń buddyjskich. Jądro pestki
jadalne.
JK