Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków - KSOW
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków - KSOW
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków - KSOW
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Dobre praktyki w agroturystyce<br />
w województwie<br />
podlaskim<br />
Szepietowo 2011
Wydawca:<br />
Sekretariat Regionalny <strong>KSOW</strong> Województwa Podlaskiego<br />
Departament Rolnictwa i <strong>Obszar</strong>ów Rybackich<br />
Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego<br />
ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1; 15-888 Białystok;<br />
www.podlaskie.ksow.pl; tel. 85/ 748 51 59<br />
Opracowanie autorskie:<br />
Joanna Czarkowska<br />
Anna Fatyga<br />
Publikacja powstała przy współpracy z Lokalnymi Grupami Działania<br />
z województwa podlaskiego.<br />
Fotografie pochodzą ze zbiorów<br />
Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Podlaskiego w Szepietowie<br />
oraz z archiwum Lokalnych Grup Działania.<br />
Opracowanie redakcyjne i korekta:<br />
Anna Fatyga<br />
Projekt okładki i skład komputerowy:<br />
Wioletta Iwona Cieszkowska<br />
Nakład 2500 egz.<br />
Druk:<br />
MZGraf, ul. Ludowa 89, 18-200 Wysokie Mazowieckie<br />
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju <strong>Obszar</strong>ów Wiejskich<br />
Europa inwestująca w obszary wiejskie<br />
Publikacja opracowana przez Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci <strong>Obszar</strong>ów Wiejskich<br />
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej<br />
w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju <strong>Obszar</strong>ów Wiejskich na lata 2007-2013<br />
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju <strong>Obszar</strong>ów Wiejskich na lata 2007-2013<br />
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Położenie województwa podlaskiego<br />
na obszarze Zielonych Płuc Polski,<br />
jego zróżnicowane ukształtowanie<br />
oraz nieocenione zasoby przyrodnicze<br />
są magnesem przyciągającym turystów<br />
nie tylko z kraju ale i z zagranicy. Walory<br />
te są doskonałą bazą do powstawania<br />
i rozwoju gospodarstw agroturystycznych<br />
oraz usług związanych z pobytem<br />
gości.<br />
Jednym z instrumentów promujących<br />
tego typu działalność, był ogólnopolski<br />
konkurs „Zielone Lato” organizowany<br />
corocznie od 1994 r. do 2006 r.<br />
Lata 2007 – 2009, to kontynuacja konkursu,<br />
ale już na poziomie wojewódzkim.<br />
W latach 2010 – 2011 przedsięwzięcie<br />
przeszło transformację i odbywało się<br />
pod hasłem konkursu na najciekawszy<br />
projekt z zakresu turystyki wiejskiej<br />
zrealizowany z udziałem funduszy unijnych,<br />
który był finansowany ze środków<br />
Krajowej Sieci <strong>Obszar</strong>ów Wiejskich.<br />
Konkursy skierowane do kwater<br />
agroturystycznych oddziałują wielowymiarowo:<br />
• turyści otrzymują gwarancję wysokiej<br />
jakości usług w konkursowych gospodarstwach,<br />
• organizatorzy mają możliwość weryfikacji<br />
ofert z faktycznym stanem i bezpośredni<br />
kontakt z kwaterodawcą,<br />
• właścicielom gospodarstw agroturystycznych<br />
służą jako impuls w kierunku<br />
podnoszenia jakości oferowanych<br />
usług i poszerzania swej oferty.<br />
Wydawnictwo „Dobre praktyki<br />
w agroturystyce w województwie podlaskim”<br />
ma na celu promowanie gospodarstw<br />
uczestniczących w konkursach<br />
organizowanych w latach 2008 - 2011.<br />
Posiada innowacyjny układ, w którym<br />
alfabetycznie usystematyzowano poszczególne<br />
Lokalne Grupy Działania<br />
z krótką charakterystyką przyrodniczoturystyczną<br />
obszaru funkcjonowania<br />
każdej z nich.
Czym są Lokalne Grupy Działania?<br />
Powstają jako oddolna inicjatywa<br />
mieszkańców chcących aktywnie<br />
działać na rzecz lokalnej społeczności.<br />
Warunkiem działania takiej grupy<br />
jest chęć rozwoju własnego obszaru.<br />
Lokalna Grupa Działania to ludzie,<br />
którzy chcą, poprzez wykorzystanie<br />
lokalnych zasobów, stworzyć lepsze<br />
warunki życia wszystkim mieszkańcom.<br />
Partnerzy podejmują wspólne,<br />
praktyczne działania dzieląc się zasobami,<br />
odpowiedzialnością i korzyściami.<br />
Mam nadzieję, że wydawnictwo<br />
„Dobre praktyki w agroturystyce<br />
w województwie podlaskim”, które<br />
powstało dzięki aktywnemu wsparciu<br />
szesnastu Lokalnych Grup Działania,<br />
stanie się ciekawą formą prezentacji<br />
osiągnięć gospodarstw agroturystycznych<br />
i Lokalnych Grup Działania<br />
województwa podlaskiego.<br />
Joanna Czarkowska<br />
6
Lokalna Grupa Działania<br />
Biebrzański Dar Natury<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu grajewskiego: Rajgród, Grajewo,<br />
Radziłów, Wąsosz, Szczuczyn<br />
adres: Wojewodzin 2, 19 - 200 Grajewo<br />
kontakt: tel. 86/ 273 80 44<br />
e-mail: lgd.biebrza@op.pl<br />
www.lgd-bdn.pl<br />
Najcenniejszym obiektem przyrodniczym<br />
LGD „Biebrzański Dar Natury” jest<br />
unikatowy na skalę europejską Biebrzański<br />
Park Narodowy i jego otulina. Gminy<br />
LGD częściowo wchodzą w jego skład lub<br />
stanowią jego otulinę. Park chroni rozległe<br />
i prawie niezmienione dolinowe torfowiska<br />
z unikalną różnorodnością gatunków roślin,<br />
ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych<br />
ekosystemów. Dolina Biebrzy jest<br />
bardzo ważnym miejscem gniazdowania,<br />
żerowania i odpoczynku ptactwa wodnobłotnego,<br />
toteż w roku 1995 została wpisana<br />
na listę siedlisk konwencji dotyczącą<br />
obszarów mokradłowych o międzynarodowym<br />
znaczeniu, zwłaszcza jako środowiska<br />
życia ptactwa wodno-błotnego.<br />
Głównym zbiornikiem wód powierzchniowych<br />
jest Jezioro Rajgrodzkie,<br />
którego 2/3 powierzchni znajduje się<br />
w gminie Rajgród. Jest to duże rynnowe<br />
jezioro polodowcowe należące do grupy<br />
jezior Pojezierza Rajgrodzkiego. Innymi,<br />
choć już znacznie mniejszymi są jeziora:<br />
Ślepe, Toczyłowo, Mierucie.<br />
<strong>Obszar</strong> LGD to nie tylko bagienne<br />
pejzaże, rozległe torfowiska, dziewicze<br />
łąki, jeziora, rzeki, ale także gościnna wieś,<br />
bogate dziedzictwo kulturowo-historyczne<br />
oraz ludzie, przedsiębiorczy i otwarci na<br />
wyzwania. Kulturę regionu promuje m.in.<br />
zespół śpiewaczo - teatralny „Szczuczyniacy”,<br />
który poza pieśniami podlaskimi<br />
7
i mazowieckimi ma w swoim repertuarze<br />
widowiska tradycyjne i obrzędowe: Wielką<br />
Sobotę, Oczepiny, Pieczenie chleba,<br />
Andrzejki, Urodziny, Rajki. Uznaniem cieszy<br />
się także zespół „Król Herod”, który<br />
reaktywował tradycję chodzenia z Herodem.<br />
Tradycja regionu podtrzymywana<br />
jest także poprzez organizowanie imprez<br />
cyklicznych np. Palinocka w Szczuczynie,<br />
Zapusty Radziłowskie. Kulturę ludową<br />
podtrzymuje Jadwiga Solińska, artystka<br />
ludowa z Wąsosza. Największe sukcesy<br />
osiągnęła w plastyce obrzędowej, zdobniczej<br />
i pisarstwie.<br />
Warto zobaczyć<br />
• pozostałości dworsko-ogrodowe w: Ciszewie,<br />
Mieczach, Opartowie, Słuczu,<br />
• pozostałości dwu zespołów folwarcznych<br />
(aleja dojazdowa z nasadzeniami)<br />
w Łazarzach,<br />
• zabytkowy zespół urbanistyczny w Rajgrodzie,<br />
• dworek Rydzewskich w Rajgrodzie,<br />
• grodzisko zwane „Górą Zamkową”<br />
z XI–XIII w. w Rajgrodzie,<br />
• kościół parafialny z 1865 r. w Rydzewie,<br />
• pozostałości zespołu dworskiego w Białaszewie<br />
- kamień upamiętniający wydarzenia<br />
z powstania styczniowego,<br />
• zespół betonowych schronów bojowych<br />
w Ciemnoszyjach – punkt oporu Sowieckiego<br />
Rejonu Umocnionego Linii<br />
Mołotowa (12 schronów),<br />
• zespół dworski w Dyble,<br />
• zespół dworski z parkiem w Kurejwie,<br />
• strażnicę graniczną w Kurkach,<br />
• pozostałości zespołu dworskiego w Wojewodzinie,<br />
• zagrodę w Barwikach,<br />
• kuźnię drewnianą w Klimaszewnicy<br />
z pocz. XX w.,<br />
• pozostałości założenia dworskiego w Zakrzewie,<br />
• dworek w Modzelach,<br />
• zespoły dworsko-parkowe w: Bzurach,<br />
Chojnowie, Niećkowie.<br />
8
Agroturystyka<br />
„Nad wodą”<br />
Robert Wiszowaty<br />
Rajgród, ul. Kolonia Prawa 22<br />
19-206 Rajgród<br />
powiat grajewski, gmina Rajgród<br />
tel. 86/ 272 16 10<br />
kom. 794 497 620, 604 524 698<br />
www.eholiday.pl/noclegi-dg4693.html<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• uczestnictwo w pracach gospodarskich<br />
4 pokoje 9 miejsc<br />
500 m 3 km 3 km<br />
2 km 22 km 2,5 km 2,5 km<br />
9
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Regina i Jan Zawadzcy<br />
Ciemnoszyje 47<br />
19-200 Grajewo<br />
powiat grajewski, gmina Grajewo<br />
tel. 86/ 273 21 21<br />
kom. 665 789 555<br />
3 pokoje 6 miejsc<br />
1 km 500 m 30 km<br />
3 km<br />
5 km<br />
10
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Ciszewianka”<br />
Anna i Marian Zawistowscy<br />
Ciszewo 32<br />
19-206 Rajgród<br />
powiat grajewski, gmina Rajgród<br />
tel. 86/ 273 31 91, kom. 511 044 973<br />
e-mail: ciszewo@ciszewo.pl<br />
www.ciszewo.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• samodzielny domek z bala całoroczny,<br />
• przejażdżki bryczką<br />
• wycieczki z przewodnikiem Biebrzańskiego<br />
Parku Narodowego<br />
4 pokoje 12 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
13 km<br />
1,5 km<br />
7 km<br />
6 km 25 km 7 km<br />
11
Lokalna Grupa Działania<br />
Brama na Bagna<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powatu zambrowskiego: Rutki, Kołaki Kościelne,<br />
Zambrów, Szumowo<br />
z powiatu białostockiego: Zawady<br />
adres: ul. Legionowa 9, pok. 3, 18-300 Zambrów<br />
kontakt: tel. 86/ 273 80 44<br />
e-mail: lgd.biebrza@op.pl<br />
www.lgd-bdn.pl<br />
Foto: W. Kruszyński<br />
Foto: W. Kruszyński<br />
Brama na Bagna to obszar położony<br />
pomiędzy trzema obszarami przyrodniczo<br />
cennymi objętymi ochroną: Narwiańskim<br />
Parkiem Narodowym, Biebrzańskim Parkiem<br />
Narodowym i Parkiem Krajobrazowym<br />
Doliny Narwi.<br />
To najlepsze miejsce na bazę<br />
wypadową do Bagiennej Krainy, do królestwa<br />
dwóch najpotężniejszych rzek<br />
północnego Podlasia, nadających rytm<br />
życia lokalnej ludności, do krainy, gdzie<br />
głównym środkiem transportu na rzece<br />
wciąż pozostaje płaskodenna łódka zwana<br />
„pychówką”, do Doliny Biebrzy i Narwi.<br />
Wiosna to apogeum rozlewisk, pola<br />
kaczeńców rozciągające się po horyzont<br />
i tysiące ptaków na przelotach. Lato oferuje<br />
barwny świat kwiatów i owadów. Koneserzy<br />
zapewne skuszą się na uchwycenie<br />
klimatów związanych z codziennym<br />
życiem mieszkańców bagiennej krainy.<br />
Jesienne mgły sprzyjają pejzażystom. To<br />
także czas godowej aktywności łosi i jeleni.<br />
Zima to krajobraz malowany szadzią<br />
oraz możliwość portretowania z bliska<br />
łosi, wydr i bobrów. Brama na Bagna to<br />
doskonałe miejsce do podpatrywania<br />
przyrody. Do typowych wspomnień z wy-<br />
12
praw należy widok bobrów pływających<br />
wokół łodzi, spożywających na brzegu<br />
kolację lub robiących wieczorną toaletę.<br />
To doskonałe miejsce do podglądania<br />
i rozpoznawania ptaków. Należy jednak<br />
pamiętać, że intensywność ptasiego<br />
życia zmienia się w cyklu rocznym.<br />
Amatorów masowych przelotów gęsi,<br />
kaczek, łabędzi i żurawi zapraszamy<br />
w marcu i kwietniu. Zwolennicy<br />
pełnej różnorodności ptasiej, łącznie<br />
z wodniczką i żołną, powinni zaplanować<br />
swoją wycieczkę na maj i czerwiec.<br />
Czymże byłaby rzeka bez swojej<br />
bagiennej Doliny lub pobyt bez „chrztu<br />
bagiennego”? W błotnej przygodzie<br />
niezbędne są buty gumowe. Warto jednak<br />
pójść na całość, czyli zdecydować się na<br />
brnięcie boso, nie dbając o to jak głęboko<br />
grzęźnie noga. Dla jednych to cuchnąca,<br />
zasysająca, czarna maź, dla innych<br />
kołysząca się równina leczniczych borowin.<br />
Efekt końcowy jest jednak zawsze<br />
ten sam. Wszyscy, którzy się odważyli<br />
włożyć stopę w błoto, są bogatsi o nowe<br />
doświadczenie.<br />
Warto zobaczyć:<br />
•<strong>Obszar</strong> <strong>Specjalnej</strong> <strong>Ochrony</strong> Ptaków<br />
„Bagno Wizna” – obejmuje blisko 15 tys.<br />
ha i stanowi rozległe, szerokie na 10 km,<br />
płaskie i w większości silnie zatorfione obniżenie<br />
terenu, którego obrzeżami płynie<br />
Narew. Coroczne wykaszanie oraz cykliczne<br />
zalewanie łąk płytką wodą zapewnia<br />
idealne warunki do gniazdowania i żerowania<br />
wielu cennym gatunkom ptaków.<br />
•Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR)<br />
Wizna (w Grądach Woniecku) – „chluba<br />
gospodarki socjalistycznej”. W latach<br />
sześćdziesiątych XX w. osuszono rozległy<br />
obszar, położony między Wizną, Rutkami<br />
i Zawadami wypełniający szeroką na<br />
10 km dolinę Narwi, tuż poniżej ujścia<br />
Biebrzy.<br />
•Rezerwaty „Bagno Wizna” – żyjący<br />
świadkowie błędów. Trwające w latach<br />
sześćdziesiątych XX w., wielkoobszarowe<br />
melioracje przyległego obszaru torfowisk<br />
doprowadziły do zaniku roślinności chronionej<br />
i zarośnięcia terenu brzozą i olszą.<br />
•Jezioro Maliszewskie – zaskakujący<br />
relikt, obiekt nietypowy o tyle, że pochodzący<br />
ze starszego niż ostatnie (bałtyckie)<br />
– zlodowacenia środkowopolskiego.<br />
Większość jezior na terenie Polski z tego<br />
okresu już dawno zarosło i przestało istnieć.<br />
Podobny los czeka niestety i to jezioro.<br />
Póki co, cieszy jednak bogactwem<br />
ptaków, które znalazły dogodne schronienie<br />
w porastających płyciznę szuwarach.<br />
Obecnie jezioro zajmuje powierzchnię<br />
około 85 ha i charakteryzuje się bardzo<br />
dużą, kilkunastometrową miąższością<br />
osadów jeziornych. Te osady to skarbnica<br />
wiedzy o zmianach klimatycznych na<br />
przestrzeni ostatnich 130 tys. lat.<br />
•„Dworek Łosie” – 6 km od Zambrowa.<br />
•Rezerwat przyrody „Grabówka”–<br />
utworzony w 1996 roku. Jest to obszar<br />
lasu w środkowej części uroczyska Grabówka-Wierzbowo,<br />
o powierzchni 60<br />
ha, leżący ok. 4 km w kierunku wschodnim<br />
od Zambrowa na południe od drogi<br />
Zambrów-Wierzbowo.<br />
•Stanowiska archeologiczne - w obrębie<br />
miejscowości: Podłatki Duże, Podłatki<br />
Małe, Ćwikły-Krajewo oraz Ćwikły-Rupie.<br />
•Architektura sakralna<br />
• kościół klasycystyczny w Szumowie<br />
z 1867 r.,<br />
• w miejscowości Paproć Duża wierna<br />
rekonstrukcja kościoła ewangelickiego,<br />
w którym ślub wziął Marszałek Józef<br />
Piłsudski z Marią z Koplewskich<br />
Juszkiewiczową,<br />
• we wsi Rutki-Kossaki kościół parafialny<br />
z końca XVII w. z nietypowo usytuowaną<br />
dzwonnicą,<br />
• w Ciborach-Kołaczkach kościół z 1743 r.<br />
13
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Bożena Zajkowska<br />
Łaś Toczyłowo 36<br />
16-075 Zawady<br />
powiat białostocki, gmina Zawady<br />
kom. 782 438 575<br />
e-mail: zajkowscy01@wp.pl<br />
3 pokoje 7 miejsc<br />
500 m 300 m<br />
35 km 200 m 10 km<br />
14
Fundacja Biebrzańska<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu sokólskiego: Suchowola, Korycin,<br />
Janów, Dąbrowa Białostocka, Nowy Dwór<br />
z powiatu monieckiego: Jaświły, Mońki, Goniądz,<br />
Trzcianne<br />
z powiatu augustowskiego: Sztabin, Bargłów<br />
Kościelny, Lipsk<br />
adres: ul. Plac Kościuszki 21, 16-150 Suchowola<br />
kontakt: tel. 86/ 273 80 44<br />
e-mail: lgd.biebrza@op.pl<br />
www.lgd-bdn.pl<br />
Na obszarze działania LGD „Fundacja<br />
Biebrzańska” znajduje się Biebrzański<br />
Park Narodowy, który jest geograficznym<br />
spoiwem gmin działających w ramach<br />
„Fundacji Biebrzańskiej”.<br />
Jest to obszar niezwykle cenny przyrodniczo.<br />
Znajdują się tu ostatnie w Europie<br />
Środkowej i Zachodniej, tak rozległe<br />
i prawie niezmienione torfowiska z unikalną<br />
różnorodnością gatunków roślin,<br />
ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych<br />
ekosystemów. Miłośnicy turystyki<br />
przyrodniczej mogą podziwiać unikalną<br />
faunę i florę podczas wycieczek pieszych<br />
i rowerowych oraz na specjalnych ścieżkach<br />
edukacyjnych Biebrzańskiego Parku<br />
Narodowego. Wiosenne rozlewiska Biebrzy<br />
stanowią cel przyjazdów ornitologów<br />
z całej Europy. Można tu podziwiać około<br />
280 gatunków ptaków, z czego 180 lęgowych.<br />
Swoje siedliska mają tu m.in. orliki,<br />
błotniaki, wodniczka, dubelt, bekasik, batalion,<br />
czapla siwa, bocian czarny. Bagna<br />
Biebrzańskie są jednocześnie największą<br />
w kraju ostoją populacji łosia liczącej<br />
ponad 600 sztuk. Wszystkie te walory<br />
przyrodnicze można podziwiać podczas<br />
spływu Biebrzą – tratwami i kajakami,<br />
które stanowią prawdziwe wyzwanie dla<br />
osób pragnących aktywnie spędzić wolny<br />
czas, sprawdzić swoje siły i umiejętności<br />
nawigacji. Jest to doskonały sposób na<br />
zobaczenie z bliska piękna przyrody Biebrzy.<br />
Równie atrakcyjne dla spływów kajakowych<br />
są rzeki Kumiałka oraz Brzozówka.<br />
Poza Doliną Biebrzy warto odwiedzić<br />
15
Foto: S. E. Mucha<br />
Bagna Bachmackie w gminie Suchowola,<br />
będące miniaturą Biebrzy.<br />
Specyficzny klimat terenów „Fundacji<br />
Biebrzańskiej” to nie tylko wspaniała<br />
przyroda, ale także miasteczka i wsie<br />
z zabytkami architektury sakralnej i świeckiej,<br />
świadczące o bogatej historii regionu.<br />
Zachowały się tu liczne przykłady charakterystycznego<br />
drewnianego budownictwa<br />
mieszkalnego z oryginalnymi elementami<br />
zdobniczymi mającymi delikatne wpływy<br />
orientalne, tatarskie i żydowskie. Stare<br />
drewniane budynki oraz przydrożne krzyże<br />
i kapliczki podkreślają odrębność kulturową<br />
regionu.<br />
Tradycją regionu, kultywowaną do<br />
dnia dzisiejszego, jest także pisankarstwo,<br />
tkactwo, hafciarstwo, plecionkarstwo,<br />
rzeźba i pieczywo obrzędowe. Turyści<br />
mogą poznać metodę wyrobu obrzędowego<br />
pieczywa: „korowaja weselnego”.<br />
Gospodarstwa agroturystyczne serwują<br />
specjały kuchni regionalnej. Na terenach<br />
„Fundacji Biebrzańskiej” turyści znajdą<br />
wiele atrakcyjnych produktów: miody<br />
nektarowe i spadziowe, chlebek na tataraku,<br />
ser klinek dąbrowiecki, kartacze goniądzkie,<br />
sękacz suchowolski, żurawinę<br />
biebrzańską. Można spróbować oryginalnego<br />
sera korycińskiego „swojskiego”.<br />
tylko fort centralny – w nim mieści się<br />
również Muzeum Twierdzy,<br />
• Geograficzne Centrum Europy w Suchowoli,<br />
• wieś Okopy, w której urodził się ks. Jerzy<br />
Popiełuszko,<br />
• kościoły w: Starej Kamiennej, w Jaminach,<br />
• drewniany młyn z początku XX wieku<br />
w Rudce,<br />
• drewnianą zabudowę we wsiach Nowe<br />
i Stare Dolistowo, Zabiele, Czerwonka,<br />
• cmentarze w: Krasnymborze, Sztabinie<br />
i Jaminach, gdzie znajdują się piękne<br />
krzyże i nagrobki z dawnej odlewni Karola<br />
Brzostowskiego zlokalizowanej w Hucie<br />
Sztabińskiej,<br />
• średniowieczne warownie zwane grodziskami<br />
w Milewszczyźnie, Niewiarowie,<br />
Grodzisku, Grodziszczanach, Krzeczkowie,<br />
osady wczesnośredniowieczne oraz<br />
cmentarzyska kurhanowe,<br />
• wiatrak holenderski z XIX wieku w Białousach,<br />
• Muzeum Lipskiej Pisanki, gdzie można<br />
podziwiać słynne lipskie pisanki wielkanocne,<br />
o niepowtarzalnym wzorze,<br />
a osoby zainteresowany mogą samodzielnie<br />
wykonać pisankę pod okiem<br />
lipskich artystek,<br />
• Izbę Tkactwa Regionalnego przy Gminnym<br />
Ośrodku Kultury, Sportu i Turystyki<br />
w Janowie, gdzie można podziwiać kolekcję<br />
janowskich tkanin dwuosnowowych,<br />
które trafiły do muzeów i galerii<br />
w kraju i za granicą, i poznać sposób<br />
wykonywania dywanów.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• Twierdzę Osowiec – carskie umocnienia<br />
zbudowane w latach 1882-1915.<br />
Ze składających się na obiekt czterech<br />
fortów, do zwiedzania udostępniony jest<br />
16
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Dolina Biebrzy”<br />
Robert Dembowski<br />
Wroceń 44<br />
19-110 Goniądz<br />
powiat moniecki, gmina Goniądz<br />
tel. 85/ 738 39 26, kom. 603 078 051<br />
e-mail: robert@dolinabiebrzy.pl;<br />
r.dembowski@op.pl<br />
www.dolinabiebrzy.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• spływy tratwami po Biebrzy<br />
• transport 8-osobowym mikrobusem po<br />
Biebrzańskim Parku Narodowym<br />
• sprzedaż pozwoleń, kart wstępu, pamiątek,<br />
map oraz przewodników po BPN<br />
• wycieczki z przewodnikiem na bagna<br />
• loty balonem<br />
• ekologiczny plac zabaw dla dzieci<br />
• wieża widokowa z pomostem obserwacyjnym<br />
V - IX<br />
5 pokoi 20 miejsc<br />
300 m 1,5 km 23 km 12 km 12 km<br />
17
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Nad stawem”<br />
Elżbieta i Tadeusz Grabowscy<br />
Okopy Kolonia 34<br />
powiat sokólski, gmina Suchowola<br />
16-150 Suchowola<br />
tel. 85/ 712 48 51, kom. 602 721 353<br />
e-mail: grabowski@centrumeuropy.pl<br />
www.centrumeuropy.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• basen<br />
• kort tenisowy<br />
• plac zabaw dla dzieci<br />
• przejażdżki bryczką, kuligi<br />
• zabawy sylwestrowe<br />
• wycieczki do Biebrzańskiego Parku<br />
Narodowego<br />
5 pokoi 15 miejsc<br />
500 m<br />
18
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Chata za wsią”<br />
Danuta i Jan Kułakowie<br />
Hamulka 9<br />
16-200 Dąbrowa Białostocka<br />
powiat sokólski, gmina Dąbrowa Białostocka<br />
tel. 85/ 712 90 09, kom. 607 192 445<br />
e-mail: kulak@hamulka.pl<br />
www.hamulka.pl, www.tratwy.eu<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• pokaz tradycyjnego wypieku sękacza<br />
• spływ tratwą po Biebrzy<br />
• kuligi, przejażdżki furmanką<br />
• nauka pisania pisanek<br />
• pokaz rzeźbiarstwa<br />
3 pokoje 8 miejsc<br />
19
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Stanica pod bocianem”<br />
Jan Maliszewski<br />
Laskowiec 3<br />
19-104 Trzcianne<br />
powiat moniecki, gmina Trzcianne<br />
tel. 85/ 738 40 09,<br />
kom. 663 356 722<br />
5 pokoi 27 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
500 m<br />
500 m<br />
15 km<br />
500 m 200 m 2 km 35 km 15 km<br />
20
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Leśny Dworek”<br />
Małgorzata i Bogusław<br />
Ostapowiczowie<br />
Kryłatka 4<br />
16-310 Sztabin<br />
powiat augustowski, gmina Sztabin<br />
tel. 87/ 641 40 78, kom. 512 479 870<br />
e-mail: malgorzata.ostapowicz@op.pl;<br />
www.lesnydworek.krylatka.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• wolnostojący domek wiejski<br />
• sauna<br />
• bania fińska<br />
• boisko do gier zespołowych<br />
• warsztaty obróbki lnu<br />
5 pokoi 14 miejsc<br />
10 km 21 km<br />
21 km 10 km<br />
10 km<br />
21
„Pensjonat nad Biebrzą”<br />
Krystyna Rogało<br />
Dolistowo Nowe 69A<br />
19-124 Jaświły<br />
powiat moniecki, gmina Jaświły<br />
tel: 601 640 138<br />
www.psa.org.pl/?p=160<br />
4 pokoje 10 miejsc<br />
3 km 200 m<br />
25 km<br />
100 m 200 m<br />
22
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Jadwiga i Bogdan Siebiedzińscy<br />
ul. Polna 50<br />
16-310 Sztabin<br />
powiat augustowski, gmina Sztabin<br />
tel. 87/ 64 12 179<br />
e-mail: agroturbiebrza@interia.pl<br />
www.agroturbiebrza.fr.pl,<br />
www.turystyka-biebrza.pl<br />
5 pokoi 20 miejsc<br />
3 km<br />
15 km 500 m 12 km<br />
3 km<br />
23
Stowarzyszenie Lokalna Grupa<br />
Działania<br />
Kanał Augustowski<br />
i Rospuda<br />
Foto: .G. Dworakowski<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu augustowskiego: Nowinka, Płaska,<br />
Augustów<br />
adres: ul. Wojska Polskiego 51<br />
16-300 Augustów<br />
kontakt: 87/ 643 30 56<br />
fax. 87 643 29 03<br />
e-mail: lgd@lgd-rospuda.pl<br />
www.lgd-bdn.pl<br />
<strong>Obszar</strong> gmin wchodzących w skład<br />
LGD wyróżnia się unikatowym charakterem<br />
środowiska. Ponad 60% obszaru,<br />
w tym Puszcza Augustowska, Dolina<br />
Rospudy czy Wigierski Park Narodowy,<br />
objęte jest różnymi systemami ochrony<br />
przyrody, większość Programem Natura<br />
2000. Z racji bardzo atrakcyjnych walorów<br />
przyrodniczo-krajobrazowych, zachowania<br />
tradycyjnego charakteru zabudowy<br />
wiejskiej, dużej ilości zbiorników wodnych<br />
i wysokiego stopnia zalesienia obszar<br />
LGD jest szczególnie predysponowany<br />
do organizacji turystyki i rekreacji. Istnieje<br />
możliwość odwiedzenia i obcowania z najbardziej<br />
atrakcyjnymi widokowo i cennymi<br />
przyrodniczo obszarami i obiektami. Wysoką<br />
jakością wyróżnia się tu także specyficzna<br />
dla regionu kuchnia i bogata baza<br />
rodzimych surowców do przetwórstwa<br />
24
olno-spożywczego. Składa się na to obfitość<br />
runa leśnego i dziczyzny, zagłębie<br />
mleczarskie, drewno najwyższej jakości,<br />
dobre warunki dla rozwoju upraw ekologicznych.<br />
Na tych ziemiach historia i dziedzictwo<br />
kulturowe odcisnęły swoje ślady.<br />
Na uwagę zasługuje jedyne w północnowschodniej<br />
Polsce muzeum Armii Krajowej,<br />
przy Szkole Podstawowej w Janówce.<br />
W Puszczy Augustowskiej koło wsi<br />
Jabłońskie znajduje się uroczysko „Święte<br />
miejsce”, gdzie na polanie stoi drewniana<br />
kaplica oraz wznosi się stary nadpalony<br />
dębowy krzyż. Nazwa tego miejsca wiąże<br />
się z cudownymi uzdrowieniami pielgrzymujących<br />
tu ludzi. Najcenniejszym zabytkiem<br />
kultury materialnej tego obszaru jest<br />
Kanał Augustowski, który przez jeziora:<br />
Sajno, Necko, Białe i Studzieniczne oraz<br />
rzekę Czarną Hańczę łączy dorzecza Wisły<br />
i Niemna na długości ponad 100 km<br />
(z czego po stronie białoruskiej około 20<br />
km). Jego malowniczy krajobrazowo szlak<br />
kajakowy, żeglarski oraz komunikacji statkami<br />
pasażerskimi stał się dużą atrakcją<br />
turystyczną. W chwili obecnej trwają starania<br />
o wpisanie Kanału do rejestru Światowego<br />
Dziedzictwa Kultury UNESCO.<br />
Stowarzyszenie „Lokalna Grupa<br />
Działania – Kanał Augustowski i Rospuda”<br />
pomaga poprawiać jakość życia mieszkańców,<br />
zaspokaja ich potrzeby społeczne<br />
i kulturalne z wykorzystaniem specyfiki<br />
obszaru.<br />
Warto zobaczyć<br />
• Kanał Augustowski ze śluzami,<br />
• Dolinę Rospudy,<br />
• rzekę Czarną Hańczę,<br />
• Zespół kościoła parafialnego w Mikaszówce<br />
z ok. 1907 roku w gminie Płaska,<br />
• Zespół Komunikacyjny Wąskotorowej Kolei<br />
Leśnej – Monkinie w gminie Nowinka,<br />
• przydrożne krzyże i kapliczki.<br />
25
„Stadnina Koni Żarnowo”<br />
Lucyna Karpeta i Agnieszka<br />
Winkler<br />
Żarnowo I 36<br />
16-300 Augustów<br />
powiat augustowski, gmina Augustów<br />
tel. 87/ 644 79 97, kom. 606 136 741<br />
e-mail: stadninazarnowo@interia.pl<br />
www.stadnina.zarnowo.site.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• 20 dobrze wyszkolonych koni<br />
• dwa place maneżowe do nauki jazdy<br />
konnej<br />
• mini cross<br />
• boisko do gry w siatkówkę<br />
• altana z ogniskiem i grillem<br />
• stół do pin-ponga<br />
• plac zabaw<br />
4 pokoje 18 miejsc<br />
3 km 8 km 3 km 3 km<br />
26
Stowarzyszenie Lokalna Grupa<br />
Działania<br />
„Kraina Bobra”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu bielskiego: Brańsk, miasto Brańsk, Rudka<br />
z powiatu wysokomazowieckiego: Ciechanowiec,<br />
Czyżew, Klukowo, Kulesze Kościelne, Nowe<br />
Piekuty, Szepietowo, Wysokie Mazowieckie<br />
adres: ul. Mickiewicza 1A<br />
18-200 Wysokie Mazowieckie<br />
kontakt: tel./fax 86 275 74 52<br />
e-mail: krainabobra@wp.pl<br />
www.krainabobra.eu<br />
<strong>Obszar</strong> działania LGD „Kraina Bobra”<br />
to bogaty region pod względem zasobów<br />
wodnych. Część terenu LGD należy<br />
do obszaru funkcjonalnego Zielonych Płuc<br />
Polski, a także do <strong>Obszar</strong>u Specjalnego<br />
<strong>Ochrony</strong> Ptaków Natura 2000 „Dolina<br />
Dolnego Bugu” oraz <strong>Obszar</strong>u Chronionego<br />
Krajobrazu „Dolina Bugu i Nurca”.<br />
Istotnym atutem, zwiększającym<br />
jego atrakcyjność turystyczną jest występująca<br />
tu fauna i flora, charakteryzująca<br />
się dużą różnorodnością. Najbardziej charakterystyczny<br />
dla regionu jest pospolicie<br />
występujący nad wodami bóbr europejski,<br />
będący pod ścisłą ochroną.<br />
O atrakcyjności obszaru LGD świadczy<br />
również dziedzictwo kulturowe. Na<br />
uwagę zasługują zabytkowe dworki i pałace<br />
wraz z przynależnymi do nich parkami,<br />
grodziska, kościoły, kapliczki, stare chaty<br />
i młyny. Dziedzictwo kulturowe to także dzisiejsze<br />
kulinaria i tradycyjne potrawy oraz<br />
27
produkty mające swoje korzenie w przeszłości,<br />
odzwierciedlające warunki, sposób<br />
oraz styl życia, a także przynależność<br />
społeczną mieszkańców „Krainy Bobra”.<br />
Na terenie LGD „Kraina Bobra” wyznaczone<br />
są szlaki turystyczne (samochodowe,<br />
rowerowe i piesze) oraz ścieżki<br />
edukacyjno-przyrodnicze. Organizowane<br />
są cykliczne imprezy, które mają szczególne<br />
znaczenie dla rozwoju turystyki. To<br />
ciekawy sposób spędzenia wolnego czasu.<br />
Najpopularniejsze to Wianki na Nurcu,<br />
Podlaskie Święto Chleba, festyn św. Bartłomieja,<br />
Brańskie Dni Kultury, Przegląd<br />
Orkiestr Dętych, Hodyszewskie Dni Gimnazjalistów,<br />
Przegląd Teatrów Wiejskich<br />
i Obrzędowych, Festyn Rolnika i Przedsiębiorcy,<br />
Dni Czyżewa, Święto Mleka<br />
a także coroczne dożynki gminne.<br />
Warto zobaczyć<br />
• Pałac w Ciechanowcu - siedziba Muzeum<br />
Rolnictwa,<br />
• Sanktuarium Maryjne w Hodyszewie<br />
z cudownym źródełkiem,<br />
• cerkiew unicka, obecnie kościół rzymsko-katolicki<br />
w Wysokiem Mazowieckiem,<br />
• dworski park krajobrazowy w Szepietowie<br />
Wawrzyńcach,<br />
• drewniana barokowa rzeźba św. Jana<br />
Nepomucena z połowy w. XVIII w Szepietowie<br />
Podleśnym,<br />
• kościół parafialny z 1875 r w Dąbrówce<br />
Kościelnej,<br />
• grodzisko z XI wieku w Brańsku.<br />
28
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Joanna Kaczyńska<br />
Mystki Rzym 16<br />
18-200 Wysokie Mazowieckie<br />
powiat wysokomazowiecki,<br />
gmina Wysokie Mazowieckie<br />
tel. 86/ 275 30 98, kom. 606 917 229<br />
e-mail: j.w.kaczynscy@wp.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• nauka jazdy konnej<br />
4 pokoje 12 miejsc<br />
1,5 km 15 km<br />
5 km 1,5 km 1,5 km<br />
29
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Na Skarpie”<br />
Danuta i Bolesław<br />
Młynarczukowie<br />
Wojtkowice Glinna 26<br />
18-230 Ciechanowiec<br />
powiat wysokomazowiecki, gmina Ciechanowiec<br />
tel. 86/ 277 26 80, kom. 694 618 790<br />
www.naskarpie.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• „pływające krowy” na Bugu podczas<br />
przeprawy na pastwisko<br />
• żeremia bobrów<br />
5 pokoi 15 miejsc<br />
13 km 25 km<br />
odbiór gości<br />
przez<br />
gospodarza<br />
obwoźny<br />
13 km<br />
30
Fundacja<br />
„Kraina Mlekiem<br />
Płynąca”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu kolneńskiego: Mały Płock, Kolno, Turośl,<br />
Grabowo, Stawiski<br />
z powiatu łomżyńskiego: Zbójna, Nowogród<br />
adres: ul. Krótka 15<br />
18-516 Mały Płock<br />
kontakt: tel./fax 86/ 279 19 10<br />
e-mail: fundacja@kraina1.nazwa.pl<br />
www.krainamlekiemplynaca-leader.pl<br />
<strong>Obszar</strong> Lokalnej Grupy Działania<br />
„Kraina Mlekiem Płynąca” znajduje się<br />
w obrębie Zielonych Płuc Polski, na <strong>Obszar</strong>ze<br />
Chronionego Krajobrazu Równiny<br />
Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi.<br />
Do wypoczynku zachęcają tu malownicze<br />
krajobrazy i obfitujące w runo<br />
kompleksy leśne. Nieskażone środowisko<br />
przyrodnicze z unikalnymi okazami<br />
flory i fauny to niepodważalny walor tego<br />
regionu. Piękno krajobrazu dopełniają<br />
typowo polskie widoki kościelnych wież,<br />
przydrożnych kapliczek i krzyży, łaciatych<br />
krów i bocianów na łące. <strong>Obszar</strong> LGD słynie<br />
nie tylko z przyrody, ale i z kultury ludowej.<br />
Lokalni artyści zajmują się tkaniem<br />
na krosnach, rzeźbiarstwem, wyplataniem<br />
koszy, czy też tworzeniem wycinanek kurpiowskich.<br />
Atrakcyjność wypoczynku podnoszą<br />
nie tylko podtrzymywane do dziś<br />
tradycje ludowe i obrzędy, ale także słyszana<br />
jeszcze gwara.<br />
Turyści mogą korzystać z różnych<br />
form aktywnego wypoczynku: turystyki<br />
pieszej, rowerowej i konnej, której sporą<br />
atrakcją jest szlak wiodący śladami<br />
31
W obrębie działania LGD znajdują<br />
się również miejsca doskonale<br />
nadające się do biwakowania. Można<br />
także skorzystać z usług gospodarstw<br />
agroturystycznych.<br />
Warto zobaczyć:<br />
umocnień wojennych tzw. Linii Mołotowa.<br />
Położenie nad Narwią sprzyja rozwojowi<br />
turystyki wodnej zwłaszcza kajakarstwa.<br />
Warte polecenia są spływy kajakowe Pisą<br />
do Narwi, Biebrza – Narew, Narwią z Łomży<br />
do Nowogrodu i z Nowogrodu do Laskowca.<br />
Wspaniałych wrażeń dostarcza<br />
wodna wyprawa gondolami na trasie Łomża<br />
– Nowogród. Miłośnicy militariów mają<br />
okazję przejść szlakiem schronów bojowych<br />
SGO „Narew” od Nowogrodu przez<br />
Szablak do Łomży. Między Nowogrodem<br />
i Szablakiem są znakomite warunki do<br />
uprawiania paintball’u.<br />
Prawdziwą przyjemnością jest<br />
również spacer starą aleją kasztanowowiązową<br />
w Dzierzbi oraz wypoczynek<br />
nad Zalewem koło Stawisk. Stąd już bardzo<br />
blisko do wiatraka „holendra” z początku<br />
XX w., wciąż dzielnie trwającego<br />
na swoim „posterunku”. Miłośników przyrody<br />
i odpoczynku w otoczeniu natury<br />
zachwyci ścieżka edukacyjna Rezerwatu<br />
przyrody „Uroczysko Dzierzbia”.<br />
• Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie,<br />
który położony jest na wysokiej skarpie<br />
nadnarwiańskiej na wprost ujścia<br />
Pisy do Narwi. Utworzono go w 1927<br />
roku jako Muzeum Kurpiowskie. Około<br />
3 tys. znajdujących się w nim zbiorów<br />
pochodziło ze zbiorów prywatnych twórcy<br />
skansenu Adama Chętnika. Muzeum<br />
zostało zniszczone w 1939 roku. Ponownie<br />
otwarto je w latach 60. Obecnie<br />
na powierzchni około 3,5 ha znajdują<br />
się 23 budynki mieszkalne i gospodarcze<br />
z odpowiednim wyposażeniem oraz<br />
kilkadziesiąt obiektów tzw. małej architektury:<br />
barcie, kapliczki, studnie, bróg<br />
itp. Wszystkie budynki są konstrukcji<br />
zrębowej, z okresu od końca XVIII w.<br />
do I połowy XX w. Pochodzą z terenu<br />
Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Na terenie<br />
skansenu znajdują się pozostałości<br />
średniowiecznego grodu książąt mazowieckich,<br />
• zespół klasztorny Franciszkanów z XVII-<br />
XIX wieku w Stawiskach,<br />
• klasyczny dwór murowany z 1835 roku<br />
w Małym Płocku,<br />
• pradolinę Narwi oraz grodzisko wczesnośredniowieczne,<br />
• kościoły parafialne w: Zbójnej, Dobrymlesie,<br />
Kuziach, Grabowie, Borkowie, Łosewie,<br />
Lachowie, Koźle, Lemanie, Turośli,<br />
Romanach,<br />
• „Jazową Górę” w Dobrymlesie,<br />
• zespół dworsko-parkowy w Grabowie<br />
z XIX w.,<br />
• park dworski Kisielnickich w gminie Stawiski,<br />
• fragmenty umocnień Linii Mołotowa,<br />
• stawy rybne w Grabowie,<br />
• przydrożne kapliczki i krzyże.<br />
32
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„U Gosi”<br />
Małgorzata i Wiesław<br />
Barżykowscy<br />
Zabiele 2<br />
18-520 Stawiski<br />
powiat kolneński, gmina Stawiski<br />
tel. 86/ 474 30 85, kom. 500 237 803<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• możliwość uczestniczenia w pracach<br />
polowych<br />
• kontakt ze zwierzętami gospodarskimi<br />
4 pokoje 7 miejsc<br />
500 m<br />
5 km 200 m 5 km<br />
33
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Sosnowe”<br />
Małgorzata i Marek Domańscy<br />
Tabory Rzym 13<br />
18-416 Zbójna<br />
powiat łomżyński, gmina Zbójna<br />
tel. 86/ 212 00 93, kom. 600 791 371<br />
e-mail: sosnowe@vp.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• obozy integracyjne<br />
• hipoterapia<br />
• nauka jazdy konnej<br />
5 pokoi 20 miejsc<br />
8 km<br />
8 km<br />
8 km<br />
34
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Celina Rydel<br />
Cieciory 52<br />
18-525 Turośl<br />
powiat kolneński, gmina Turośl<br />
tel. 86/ 214 18 11<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• grzybobranie<br />
• kontakt ze zwierzętami gospodarskimi<br />
2 pokoje 9 miejsc<br />
500 m<br />
300 m<br />
35
Stowarzyszenie<br />
„Królewski Gościniec<br />
Podlasia”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu białostockiego: Dobrzyniewo Duże<br />
z powiatu monieckiego: Jasionówka, Knyszyn,<br />
Krypno<br />
adres: Białostocka 23<br />
16-002 Dobrzyniewo Duże<br />
kontakt: tel./fax 85/ 719 78 11<br />
e-mail: krolewskigosciniecpodlasia@wp.pl<br />
www.krolewskigosciniecpodlasia.pl<br />
Stowarzyszenie „Królewski Gościniec<br />
Podlasia” to cztery gminy, które tworzą<br />
spójną całość i leżą w bezpośrednim<br />
sąsiedztwie Białegostoku.<br />
Teren LGD wchodzi w skład obszaru<br />
funkcjonalnego Zielonych Płuc Polski.<br />
Znaczna cześć gmin należy do obszaru<br />
europejskiego sieci ekologicznej Natura<br />
2000 i pokryta jest siecią korytarzy ekologicznych<br />
łączących poszczególne obszary<br />
przyrodnicze.<br />
Na obszarze LGD funkcjonują od<br />
wielu lat prawnie chronione obiekty przyrodnicze:<br />
• <strong>Obszar</strong> Chronionego Krajobrazu Doliny<br />
Narwi,<br />
• Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej<br />
im. prof. Witolda Sławińskiego,<br />
• Rezerwat Kulikówka,<br />
• Rezerwat Krzemianka,<br />
• Rezerwat przyrody „Wielki Las”.<br />
Niewątpliwą atrakcją terenów należących<br />
do LGD jest gmina Knyszyn z bogatą historią.<br />
Rozwój osadnictwa w tym regionie<br />
nastąpił na przełomie XV–XVI w. za<br />
panowania Kazimierza Jagiellończyka.<br />
Okoliczne ziemie stanowiły wówczas dobra<br />
królewskie zarządzane przez Radziwiłłów.<br />
Największy jednak rozkwit nastąpił<br />
za panowania króla Zygmunta Augusta.<br />
„Czasy Zygmuntowskie” były złotym wiekiem<br />
dla regionu. Założony przez królową<br />
36
Bonę Knyszyn, w 1568 r. otrzymał prawa<br />
miejskie od króla Zygmunta Augusta.<br />
Wybudowano wówczas ratusz na rynku,<br />
łaźnie, budynek wagi, wybrukowano ulice.<br />
Jednocześnie z rozbudową Knyszyna<br />
zagospodarowano okoliczne tereny.<br />
W latach 1554–1559 na polecenie króla<br />
Zygmunta Augusta przeprowadzono<br />
„pomiarę włóczną”, w wyniku czego wymierzone<br />
zostały nowe granice wsi i uporządkowane<br />
zostało osadnictwo. Przez<br />
te tereny wiódł wówczas licznie uczęszczany<br />
szlak łączący Wilno z Knyszynem<br />
i Krakowem. Stąd też wywodzi się nazwa<br />
Lokalnej Grupy Działania – „Królewski<br />
Gościniec Podlasia” nawiązująca<br />
do dawnych, „królewskich” czasów.<br />
Knyszyn na wiele lat stał się ulubionym<br />
miejscem pobytu Króla Zygmunta<br />
Augusta. Tutaj chętnie wypoczywał,<br />
stąd władał Rzeczpospolitą Obojga Narodów.<br />
Podpisał wiele dokumentów m.in.<br />
pierwszą w Polsce Ustawę Morską i Leśną.<br />
W Knyszynie znajdował się dwór<br />
królewski i stadnina na 3000 koni. Dwór<br />
zdobiły słynne arrasy zwane obecnie<br />
wawelskimi. Król Zygmunt August zmarł<br />
w Knyszynie 7 lipca 1572 r. Tutaj znajdował<br />
się sarkofag z sercem króla, który<br />
prawdopodobnie przeniesiono do podziemi<br />
kościoła o najstarszych murach<br />
w archidiecezji, pochodzących z 1520 r.<br />
W kryptach kościoła znajduje się tajemniczy<br />
napis: „Kto mnie zamknął, ten mnie<br />
otworzy”.<br />
Z historią Knyszyna ściśle związane<br />
są dzieje nieopodal leżącego Krypna,<br />
które słynie z Sanktuarium Maryjnego.<br />
Do poznawania historii i zwiedzania<br />
okolicy można wykorzystać liczne szlaki<br />
turystyczne rowerowe, piesze, kajakowe,<br />
konne, samochodowe.<br />
• pozostałości dworu z XVI w. gdzie zmarł<br />
król Zygmunt August,<br />
• kościół z lat 1881-1885 w Krypnie –<br />
sanktuarium Maryjne,<br />
• kościół w Dobrzyniewie Kościelnym wybudowany<br />
w latach 1905 – 1910 r. w stylu<br />
neogotyckim,<br />
• kościół w Jasionówce, w którym znajdują<br />
się ośmiogłosowe organy z 1833 r.,<br />
• wioskę tematyczną „Kraina Słowian”<br />
w Obrubnikach, gm. Dobrzyniewo Duże.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• pozostałości parku dworskiego z XVI<br />
wieku w Knyszynie,<br />
• pomnik króla Zygmunta Augusta na<br />
rynku miejskim w Knyszynie,<br />
37
Stowarzyszenie<br />
N.A.R.E.W. - Narwiańska<br />
Akcja Rozwoju Ekonomicznego<br />
Wsi<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu białostockiego: Choroszcz, Suraż, Łapy,<br />
Turośń Kościelna, Tykocin, Poświętne<br />
z powiatu wysokomazowieckiego: Kobylin Borzymy,<br />
Sokoły<br />
w powiecie bielskim - Wyszki<br />
adres: Lipowa 4<br />
18-106 Turośń Kościelna<br />
kontakt: tel. 85/ 650 51 04<br />
e-mail: biuro@stowarzyszenienarew.org.pl<br />
http://stowarzyszenienarew.org.pl<br />
<strong>Obszar</strong> LGD N.A.R.E.W. jest niezwykle<br />
urozmaicony przyrodniczo, dzięki<br />
położeniu na terenie Narwiańskiego Parku<br />
Narodowego. Narew rozlewa się tworząc<br />
labirynt koryt, starorzeczy i malowniczych<br />
zakoli wypełniających całą szerokość doliny<br />
rzeki. Wokół roztaczają się obszary<br />
siedlisk regularnie użytkowanych rolniczo<br />
i terenów torfowo-bagiennych. Tereny podmokłe<br />
rozciągają się po obu stronach rzeki.<br />
Podpatrzeć tu można unikatowe gatunki<br />
zwierząt, takie jak: wodniczka, derkacz,<br />
bocian czarny, cyraneczka, orlik krzykliwy,<br />
kret europejski, gronostaj, łasica, ryjówka<br />
aksamitna, traszki, kumaki nizinne, grzebiuszki<br />
ziemne.<br />
Ziemie te od zawsze zasiedlane były<br />
przez ludność różnych kultur. Mieszkają tu<br />
wyznawcy katolicyzmu i prawosławia. Na<br />
panujące zwyczaje związane ze świętami,<br />
czy codziennym obrządkiem, bardzo silny<br />
wpływ miały kultura ruska, szczególnie silna<br />
między Łapami a Tykocinem oraz natura<br />
rzeki Narwi.<br />
38
Ze względu na żywą tu wciąż tradycję<br />
oraz kultywowanie obyczajów, mieszkańców<br />
wyróżnia gościnność, przywiązanie do<br />
kultury szlacheckiej oraz do wartości religijnych<br />
i etycznych. Na szczególną uwagę zasługuje<br />
silna integracja mieszkańców gmin<br />
należących do LGD. Istnieją tu mocne więzi<br />
międzyludzkie, które są umacniane częstymi<br />
spotkaniami. Wyraża się to poprzez<br />
pielęgnowanie lokalnego folkloru i udział<br />
w licznych zespołach ludowych na przykład:<br />
Narwianki, Klepaczanki, Narwiańskie<br />
Uhowianki, Hetmanki. Cyklicznie organizowane<br />
są festyny, takie jak: „Dzień Ogórka”<br />
w Kruszewie, „Granie na byle czym”, „Noc<br />
świętojańska” w Uhowie, Biesiada Miodowa<br />
w Kurowie, Jarmark Dominikański<br />
w Choroszczy oraz odpusty: św. Jana, św.<br />
Antoniego i św. Anny, jak również Dni Miasta<br />
Choroszczy, Tykocina, Łap.<br />
Tutaj wciąż żywa jest tradycja rybołówstwa,<br />
wikliniarstwa (wyplatanie koszy,<br />
sprzętu rybackiego), transportu rzecznego<br />
(łódki pychówki, spływy rzeczne) oraz budownictwa<br />
(dworki szlacheckie i budownictwo<br />
drewniane).<br />
Nad Narwią przygotowywane są wyjątkowe<br />
potrawy kuchni regionalnej: bigos<br />
ze śliwkami, kiszka, placki ziemniaczane,<br />
babka ziemniaczana, zupa grzybowa, kołduny,<br />
chleb z duszą, kopytka, śliwowica, nalewki,<br />
tradycyjne kiszonki. Z obszaru LGD<br />
N.A.R.E.W. pochodzą słynne narwiańskie<br />
oraz kruszewskie ogórki, które znajdują się<br />
na liście produktów tradycyjnych.<br />
• neogotycki murowany kościół z lat 1906-<br />
1912 w Sokołach,<br />
• drewnianą cerkiew pounicką z 1655 r.<br />
przeniesioną w 1833 r. z Tykocina, obecnie<br />
pełniącą funkcję kościoła cmentarnego<br />
w Sokołach,<br />
• zabytkowy dwór Stefanii Karpowicz<br />
w Krzyżewie,<br />
• „Kładkę nad Narwią” Śliwno – Waniewo,<br />
• park podworski z XVIII wieku w Pietkowie,<br />
• ponad 500-letni dąb Rudosław w Pietkowie,<br />
• muzeum archeologiczne w Surażu,<br />
• Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy,<br />
• cerkiew w Topilcu.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• Tykocin, zwany perłą baroku – miasto<br />
z 600-letnią historią, tutaj znajdowała się<br />
niegdyś jedna z największych i najbogatszych<br />
gmin żydowskich w kraju,<br />
• Synagogę i Oddział Muzeum Podlaskiego<br />
w Tykocinie,<br />
• Europejską Wieś Bocianią w Pentowie,<br />
• kurhany w Doktorcach,<br />
• zespół pałacowo-parkowy Branickich<br />
z XVII wieku w Choroszczy,<br />
• Narwiański Park Narodowy w Kurowie,<br />
39
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Niezapominajka”<br />
Wanda i Ryszard Hrycowie<br />
Jeńki 97<br />
18-210 Sokoły<br />
powiat wysokomazowiecki, gmina Sokoły<br />
tel. 86/ 47 64 617, kom. 886 201 145<br />
e-mail. hrycjenki@op.pl<br />
www.niezpominajka.in<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• gospodarstwo ekologiczne<br />
• pokaz wyrobu serów kozich i krowich<br />
• pokaz wypieku chleba<br />
• boisko do piłki nożnej, koszykówki<br />
i siatkówki<br />
• świetlica na spotkania integracyjne<br />
3 pokoje 10 miejsc<br />
7 km 1,5 km<br />
1,5 km 12 km 200 m<br />
40
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Szlachecka zagroda”<br />
Iwona i Zbigniew Kulikowscy<br />
Rzędziany 13<br />
16-080 Tykocin<br />
powiat białostocki, gmina Tykocin<br />
tel. 85/ 661 17 55<br />
kom. 668 846 656,<br />
e-mail: szlacheckazagroda@op.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• boisko do siatkówki<br />
• stół do ping-ponga<br />
4 pokoje 11 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
200 m<br />
300 m 300 m 6 km<br />
41
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Magiczny zakątek”<br />
Ewa i Andrzej Roszko<br />
Waniewo Kolonia 64<br />
18-218 Sokoły<br />
powiat wysokomazowiecki, gmina Sokoły<br />
tel. 85/ 650 21 01, kom. 782 978 440<br />
e-mail: magicznyzakatek@gmail.com<br />
www.magicznyzakatek24.pl<br />
5 pokoi 13 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
3 km 2 km 500 m 18 km<br />
obwoźny<br />
4 km<br />
42
Stowarzyszenie Lokalna Grupa<br />
Działania<br />
„Nasza Suwalszczyzna”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu suwalskiego: Suwałki, Bakałarzewo,<br />
Filipów, Raczki i Przerośl<br />
adres: ul. Świerkowa 60, pok.107<br />
16-400 Suwałki<br />
kontakt: 87/ 565 92 67<br />
e-mail: lgdns@op.pl<br />
www.lgd.suwalszczyzna.com.pl<br />
<strong>Obszar</strong> działalności LGD „Nasza<br />
Suwalszczyzna” obejmuje pięć gmin wiejskich<br />
położonych w powiecie suwalskim.<br />
Krajobraz obszaru działania LGD<br />
jest zróżnicowany - stopniowo wznosi się<br />
od ok. 120 do ok. 300 m n.p.m. Jest on<br />
rezultatem ostatniego zlodowacenia zwanego<br />
bałtyckim oraz epoki polodowcowej.<br />
Moreny czołowe w postaci wysokich<br />
wzniesień, głębokie rynny lodowcowe, ozy<br />
stanowiące wyniesienia o stromych zboczach,<br />
przypominające sztucznie usypane<br />
wały, różnej wielkości i kształtu wzgórza,<br />
największe w Polsce nagromadzenie głazów<br />
narzutowych, oczka wytopiskowe to<br />
tylko niektóre specyficzne dla Suwalsz-<br />
czyzny formy krajobrazu. Pejzaż ten chroni<br />
m.in. najstarszy w kraju Suwalski Park<br />
Krajobrazowy.<br />
Pojezierze suwalskie kojarzone<br />
jest przede wszystkim z największym<br />
akwenem regionu - jeziorem Wigry. Jednak<br />
na tym obszarze znajduje się aż 67<br />
jezior powyżej 1 ha, o łącznej powierzchni<br />
prawie 50 km². Jeziora mają różnorodny<br />
charakter – od typowych, głębokich<br />
jezior rynnowych, poprzez morenowe<br />
o urozmaiconej linii brzegowej, powstałe<br />
przez wytopienie wielkich brył lodu,<br />
po oczka i bardzo płytkie, zarastające<br />
zbiorniki, powoli zamieniające się w torfowiska.<br />
43
Klejnotami przyrodniczymi są nie<br />
tylko jeziora, ale również źródełka i rzeki,<br />
w tym największe: Rospuda i Czarna<br />
Hańcza. <strong>Obszar</strong> ten charakteryzuje się<br />
wysoką różnorodnością przyrodniczą.<br />
Duże znaczenie dla zachowania bogactwa<br />
występujących tu gatunków roślin,<br />
zwierząt i grzybów ma odmienna rzeźba<br />
terenu, zróżnicowane warunki wodne i mikroklimatyczne,<br />
mozaikowaty układ gleb,<br />
mało intensywna gospodarka rolna, niski<br />
stopień chemizacji środowiska i ograniczona<br />
w wielu rejonach bezpośrednia presja<br />
człowieka.<br />
Suwalszczyzna to miejsce występowania<br />
wielu rzadkich i chronionych gatunków<br />
roślin w tym roślin drapieżnych.<br />
Fauna Suwalszczyzny charakteryzuje się<br />
udziałem gatunków niespotykanych w pozostałej<br />
części Polski, jak np. zając bielak.<br />
Równie bogaty jest tu świat ptaków, na<br />
który składają się zarówno gatunki lęgowe<br />
np. bielik jak i przelotne np. gęś zbożowa.<br />
W rzekach spotykane są liczne gatunki<br />
ryb, w tym charakterystyczne dla wód<br />
czystych, jak np. pstrąg potokowy. Liczne<br />
jeziora zamieszkiwane są przez takie gatunki,<br />
jak: sieja, sielawa, troć jeziorowa,<br />
stynka i głowacz pręgopłetwy.<br />
O bogactwie tego regionu stanowi<br />
nie tylko przyroda. Jest to również teren,<br />
na którym występują nieliczne, lecz cenne<br />
zabytki kultury materialnej.<br />
• Pozostałości zespołu pałacowego w Dowspudzie<br />
(gm. Raczki). Z XIX-wiecznego<br />
pałacu hrabiego gen. Ludwika Michała<br />
Paca zachowały się: zabytkowy portyk,<br />
budynek kordegardy, dwukondygnacyjne<br />
piwnice, wieża narożna zwana Bocianią<br />
oraz park z pięknymi alejami lipowo-grabowymi<br />
i malowniczymi stawami.<br />
Tradycja Paca jest podtrzymywana do<br />
dziś przez Zespół Szkół w Dowspudzie.<br />
W obiektach szkoły można spędzić urlop,<br />
nocując w zabytkowej kordegardzie lub<br />
schronisku w internacie, korzystając ze<br />
sprzętu sportowego i boisk, wypożyczyć<br />
rowery i kajaki, pojeździć konno, poznać<br />
historię Dowspudy w Izbie Pamięci.<br />
• Poniemieckie obiekty fortyfikacje z okresu<br />
II wojny światowej, należące do linii<br />
Pozycji Granicznej Prus Wschodnich.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• Pokamedulski Zespół Klasztorny w Wigrach<br />
– nad jeziorem Wigry należy<br />
do najpiękniejszych zabytków Ziemi<br />
Suwalskiej. Klasztor zbudowany jest<br />
na wzniesieniu usypanym jeszcze przez<br />
Jaćwingów. W podłodze przedsionka<br />
klasztoru znajduje się zejście do krypty<br />
grobowej, w której są nisze grobowe ze<br />
szczątkami kamedułów, udostępnione<br />
do zwiedzania. Na tarasie górnym znajduje<br />
się Wieża Zegarowa, z której można<br />
podziwiać rozległy widok na nadwigierskie<br />
okolice.<br />
44
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Dom gościnny<br />
Woleninowo”<br />
Urszula i Witold Grabowscy<br />
Zielone Drugie 20<br />
16-402 Suwałki<br />
powiat suwalski, gmina Suwałki<br />
tel. 87/ 563 80 40<br />
kom. 602 581 542, 604 933 150<br />
e-mail: grabowska4@onet.eu<br />
www.woleninowo.suwalszczyzna.net<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• pokazy domowego wypieku chleba, bułek<br />
drożdżowych itp.<br />
• domowy kącik i wyodrębniony plac zabaw<br />
dla dzieci<br />
• opieka nad dziećmi po uzgodnieniu<br />
• boisko do siatkówki<br />
• stół do tenisa stołowego<br />
• grzybobranie z doświadczonym grzybiarzem<br />
• sauna parowa<br />
• możliwość wędkowania w przydomowym<br />
stawie<br />
5 pokoi 10 miejsc<br />
1 km 5 km<br />
5 km<br />
5 km<br />
45
Agrokwatera<br />
„Miodoborze”<br />
Violetta Barbara Kamińska<br />
Motule Stare 36<br />
16-424 Filipów<br />
powiat suwalski, gmina Filipów<br />
tel. 87/ 569 66 14,<br />
kom. 669 906 925<br />
e-mail: emzuma3@gmail.com,<br />
violakaminska@wp.pl<br />
www.kaminscy.suwalszczyzna.net<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• zarybiony staw, w którym można wędkować<br />
• dla dzieci: plac zabaw, domek na drzewie<br />
• kontakt ze zwierzętami (kucyk)<br />
• boisko do piłki siatkowej<br />
• stół bilardowy oraz stół do tenisa stołowego<br />
• sauna<br />
• kolekcja dawnych maszyn rolniczych<br />
i sprzętu gospodarstwa domowego<br />
4 pokoje 11 miejsc<br />
1 km 1 km 20 km<br />
1 km 5 km<br />
46
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Zacisze”<br />
Walentyna i Konstanty<br />
Rakowscy<br />
Krzywólka 29A<br />
16-427 Przerośl<br />
powiat suwalski, gmina Przerośl<br />
tel. 87/ 569 12 37<br />
kom. 693 140 129<br />
e-mail: agrorakowscy@wp.pl<br />
www.agrorakowscy.suwalszczyzna.com.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• staw, łódka<br />
• sucha sauna<br />
• kabina z hydromasażem<br />
• pokój do zabiegów kosmetycznych<br />
• sala gimnastyczna z siłownią - atlasem<br />
oraz rowerem treningowym<br />
• tradycyjne dania kuchni regionalnej<br />
• dania wegetariańskie lub dietetyczne<br />
• po sezonie letnim organizowane są turnusy<br />
dla odchudzających się pod nadzorem<br />
lekarza<br />
5 pokoi 16 miejsc<br />
47
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Zofii<br />
Zofia Tarasiewicz<br />
Tartak 9<br />
16-402 Suwałki<br />
powiat suwalski, gmina Suwałki<br />
tel. 87/ 563 71 74,<br />
kom. 602 120 886<br />
e-mail: kasiatara@yahoo.com<br />
www.wigry.win.pl/tartak<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• warsztaty z przetwórstwa mleka tradycyjnymi<br />
metodami<br />
• warsztaty przygotowywania potraw<br />
regionalnych<br />
• przejażdżki bryczką<br />
• kuligi<br />
6 pokoi 15 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
200 m<br />
200 m<br />
1,5 km 1,5 km 2 km<br />
48
Lokalna Grupa Działania<br />
„Puszcza Białowieska”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu hajnowskiego: Hajnówka, Białowieża,<br />
Narew, Narewka, Czyże, Czeremcha, Dubicze<br />
Cerkiewne, Kleszczele<br />
z powiatu bielskiego: Bielsk Podlaski, Boćki, Orla<br />
adres: ul. Parkowa 3<br />
17-200 Hajnówka<br />
kontakt: tel. 85/ 682 50 26, fax 85 682 50 26<br />
e-mail: biuro@lgd-puszcza-bialowieska.pl<br />
www.lgd-puszcza-bialowieska.pl<br />
Foto: Zbiory LGD „Puszcza Białowieska<br />
<strong>Obszar</strong> LGD stanowi zwarty kompleks<br />
terytorialny położony w południowo-wschodniej<br />
części województwa<br />
podlaskiego często nazywany „centralną<br />
częścią Krainy Żubra”, której istotnym elementem<br />
jest Puszcza Białowieska.<br />
Terytorium LGD „Puszcza Białowieska”<br />
stanowi obszar niezwykle interesujący<br />
pod względem przyrodniczym<br />
i kulturowym. To region, gdzie obszary<br />
przyrodniczo chronione zajmują prawie<br />
połowę powierzchni regionu, gdzie unikatowe,<br />
nieliczne w skali kraju, autentyczne<br />
i wciąż żywe są walory dziedzictwa kulturowego.<br />
Mieszkańcy wsi przy tradycyjnym,<br />
mało dochodowym rolnictwie przez lata<br />
wykorzystywali rzemieślnicze umiejętności<br />
rodzinne, pozwalające na utrzymanie<br />
i funkcjonowanie gospodarstwa. Rękodzieło<br />
umożliwiło przetrwanie rodzinom w najtrudniejszych<br />
okresach historii. Ta część<br />
Krainy Żubra to również jeden z najładniejszych<br />
i najczystszych regionów Polski.<br />
Nadal w wielu gospodarstwach domowych<br />
używa się tradycyjnych sprzętów, eksponuje<br />
pamiątki religijne, kultywuje zwyczaje<br />
i rozmawia gwarą. Te lokalne tradycje<br />
otoczone aurą historii i pewnej tajemniczości,<br />
doskonale wpisują się w wymagania<br />
stawiane turystyce wiejskiej, zwłaszcza<br />
w kryteria regionalnego produktu turystycznego.<br />
Doskonale są one zachowane<br />
w sieci markowych kwater agroturystycznych<br />
wyróżnionych znakiem promocyjnym<br />
49
Krainy Żubra. Nadają swoistego wizerunku<br />
tej formie turystyki, tworząc ciekawą<br />
barwną opowieść o regionie.<br />
Wśród przepastnych dziewiczych<br />
lasów Puszczy Białowieskiej, przeplatanych<br />
krętymi ścieżkami, często trudno dostępnym<br />
dla zwykłych śmiertelników, możemy<br />
zaobserwować wspaniałości Krainy<br />
Żubra. To niesamowite miejsce zaskakuje<br />
na każdym kroku. Swe tajemnice odkrywa<br />
powoli, pozwalając odkrywcy na chwilę<br />
zachwytu, oczarowania i tajemnicy. Kraina<br />
Żubra bywa piękna i przyjazna w słoneczny,<br />
letni dzień, uśpiona, okryta śnieżną<br />
pierzynką, tajemnicza i groźna podczas<br />
burzy, by za chwilę zaskoczyć wielobarwną<br />
tęczą.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• Magiczną krainę, która przechowała<br />
w sposób wyjątkowy najcenniejsze swoje<br />
skarby. Z oddali widać dostojne kopuły<br />
podlaskich cerkwi, górujące nad dachami<br />
drewnianych domków. Wraz z pierwszym<br />
pianiem koguta, z kominów powoli,<br />
jeszcze sennie, zaczyna unosić się dym.<br />
Pierwszy brzask otwiera skrzypiące wrota<br />
stodół. Obudzone zwierzęta domowe<br />
witają swoich gospodarzy serdecznie.<br />
Pojedyncze dźwięki życia wiejskiego są<br />
coraz głośniejsze, by już po chwili zabrzmieć<br />
w pełnym dostojeństwie, radości<br />
z nadchodzącego dnia. Sąsiedzkie<br />
powitania, rozmowy, narady, nawoływania<br />
i głośne modlitwy umilkną dopiero<br />
o zmierzchu. Wędrując od wsi do wsi,<br />
architektoniczną mozaikę kultur i stylów,<br />
zabytków i nowoczesnych budynków,<br />
spotkamy w każdej miejscowości. W całości<br />
tworzą one niesamowity klimat najmniejszej<br />
nawet miejscowości.<br />
• Tę część Krainy Żubra, która zachwyca<br />
wielokulturowością. Niesamowitym wręcz<br />
i unikatowym zjawiskiem jest charakterystyczna<br />
podlaska gwara, rozbrzmiewająca<br />
wieloma językami i dialektami. Mieszkańcy<br />
niemal każdej miejscowości na co<br />
dzień posługują się swoistym dialektem.<br />
Zapisana w nim została historia, kultura<br />
i wiara tutejszych ludzi. Rozbrzmiewa<br />
ona w pieśniach, rozmowach i modlitwach.<br />
Cechą, która wyróżnia Krainę<br />
Żubra spośród innych obszarów kraju,<br />
jest współistnienie obok siebie wielu<br />
kultur (polskiej, białoruskiej, ukraińskiej,<br />
litewskiej) oraz wyznań (katolicyzmu,<br />
prawosławia, judaizmu). Na przestrzeni<br />
wieków dokonało się zjawisko ich<br />
wzajemnego przenikania i wzbogacania.<br />
Można tego doświadczyć podczas<br />
licznych odpustów, uroczystości obrzędowych,<br />
obchodów świąt, sięgających<br />
głęboko w historię. Podróżując po<br />
Krainie Żubra możemy być świadkami<br />
i współuczestnikami wielu festynów i imprez<br />
masowych o charakterze ludowym.<br />
Wiele spośród nich ma za zadanie ocalenie<br />
od zapomnienia dawnych zwyczajów<br />
i obrzędów.<br />
• Takie miejsce, gdzie w każdą niedzielę<br />
można być uczestnikiem innego obrzędu<br />
ludowego, wysłuchać innych pieśni, spróbować<br />
potraw innej kuchni regionalnej.<br />
Foto: Zbiory LGD „Puszcza Białowieska Foto: Zbiory LGD „Puszcza Białowieska<br />
50
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Zacisze u Anny”<br />
Anna i Wiesław<br />
Czerniakiewiczowie<br />
Hajdukowszczyzna 12<br />
17-210 Narew<br />
powiat hajnowski, gmina Narew<br />
kom. 504 421 046<br />
e-mail: zaciszeanny@gmail.com<br />
www.zaciszeuanny.narew.gmina.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• domek z sauną<br />
• zarybiony staw<br />
• ogród ziołowo-warzywny (ekologiczna<br />
żywność z własnych upraw)<br />
• boisko do siatkówki oraz plac zabaw<br />
dla dzieci<br />
2 pokoje 8 miejsc<br />
1 km<br />
po<br />
uzgodnieniu 20 km 20 km<br />
51
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Pokoje gościnne<br />
na poddaszu”<br />
Ewa i Tomasz Hryniewiccy<br />
Trześcianka 190/2<br />
17-210 Narew<br />
powiat hajnowski, gmina Narew<br />
tel. 85 681 57 12, kom. 608 283 144<br />
www.napoddaszu.dobrynocleg.pl<br />
5 pokoi 14 miejsc<br />
8 km<br />
20 km<br />
1 km<br />
1 km po<br />
uzgodnieniu<br />
52
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Przylesie”<br />
Anna i Aleksander<br />
Janczukowie<br />
Lipiny 34A<br />
17-200 Hajnówka<br />
powiat hajnowski, gmina Hajnówka<br />
tel. 85/ 684 30 31, kom. 507 865 105<br />
e-mail: a.a.janczuk@interia.pl<br />
www.przylesie.bialowieza.pl<br />
5 pokoi 16 miejsc<br />
23 km<br />
23 km 3,5 km 3,5 km<br />
53
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Twój Raj”<br />
Wiktor Łukaszuk<br />
Tarnopol 17<br />
17-220 Narewka<br />
powiat hajnowski, gmina Narewka<br />
kom. 692 490 816, 692 570 015<br />
e-mail: twojraj@op.pl<br />
www.twojraj.com.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• boisko do piłki nożnej, siatkowej<br />
• masaże lecznicze<br />
• sauna<br />
• zarybiony staw<br />
• bilard<br />
5 pokoi 20 miejsc<br />
500 m 10 km 5 km 1,5 km 5 km<br />
54
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Nina i Konstanty<br />
Pawlukiewiczowie<br />
Pasieka 16<br />
17-111 Boćki<br />
powiat bielski, gmina Boćki<br />
tel. 85/ 731 37 12<br />
e-mail: pawlukiewicz@o2.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• grzybobranie<br />
• możliwość uczestnictwa w pracach<br />
gospodarskich<br />
• kuchnia regionalna<br />
IV-XI<br />
4 pokoje 8 miejsc<br />
4 km 200 m 4 km<br />
3 km<br />
11 km<br />
7 km 7 km<br />
55
„Zawilcowa Dolina”<br />
Mirosław Roszyc<br />
Piliki 112<br />
17-100 Bielsk Podlaski<br />
powiat bielski, gmina Bielsk Podlaski<br />
tel. 509 582 576<br />
e-mail: roszczyc15@wp.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• nauka jazdy konnej<br />
• hipoterapia<br />
• organizacja imprez integracyjnych<br />
56
Lokalna Grupa Działania<br />
„Puszcza Knyszyńska”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu białostockiego: Czarna Białostocka, Supraśl,<br />
Wasilków, Zabłudów, Juchnowiec Kościelny,<br />
Gródek, Michałowo<br />
adres: ul. Piłsudskiego 64 (Centrum Edukacji)<br />
16-030 Supraśl<br />
kontakt: tel./fax 85/ 710 88 50, kom. 504 288 464<br />
e-mail: lgd@puszczaknyszynska.org<br />
www.leader.puszczaknyszynska.org<br />
Foto: .W. Sarnociński<br />
Lokalna Grupa Działania „Puszcza<br />
Knyszyńska” jest jednym z niewielu kompleksów<br />
leśnych w Polsce, który wykazuje<br />
sporo cech naturalności. Jej największe<br />
walory to drzewostany ze wspaniałym<br />
ekotypem sosny supraskiej, urozmaicona<br />
rzeźba terenu, liczne źródła, cenne zespoły<br />
roślinne oraz bogaty świat ptaków.<br />
Oprócz wspaniałej przyrody Puszcza ma<br />
do zaoferowania liczne walory kulturowe<br />
i pamiątki historii.<br />
Są to tereny stworzone dla zwolenników<br />
turystyki aktywnej w wielu jej formach:<br />
pieszej, rowerowej, wodnej, konnej<br />
a nawet narciarskiej. Amatorzy pieszych<br />
wycieczek mogą wędrować licznymi, dobrze<br />
oznakowanymi szlakami turystycznymi<br />
i podziwiać malownicze widoki.<br />
<strong>Obszar</strong> działania LGD „Puszcza<br />
Knyszyńska” to tereny, gdzie mieszka<br />
w zgodzie z naturą kilkadziesiąt tysięcy<br />
ludzi. Miasta i wsie rozwijają się,<br />
57
a jednocześnie kwitnie dzikie życie w rezerwatach.<br />
Z jednej strony dynamiczna<br />
aglomeracja białostocka, z drugiej szum<br />
wiatru w koronach drzew.<br />
Największym skarbem Puszczy<br />
są mieszkający tu ludzie. Dla siebie wymagający,<br />
ceniący tradycję, ale patrzący<br />
optymistycznie w przyszłość, sympatyczni<br />
i otwarci. Turysta jest tu miłym gościem.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• Bagno Krzemianka w okolicach Rybnik<br />
i Kopiska,<br />
• secesyjny pałac Buchholtzów (1892-<br />
1903) z parkiem pałacowym w Supraślu<br />
• Muzeum Ikon w Supraślu,<br />
• Sanktuarium Maryjne w Świętej Wodzie,<br />
• grodzisko zwane Górą Zamkową w Gródku<br />
– pozostałość twierdzy granicznej leżącej<br />
na szlaku łączącym Podlasie z Rusią<br />
Czarną. Wielowiekowe osadnictwo<br />
w tym miejscu potwierdziły badania archeologiczne.<br />
Foto: .P. Ejsmont<br />
Foto: .R. Gardocki<br />
Foto: .K. Poznańska<br />
58
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Ranczo Pasynki”<br />
Krystyna i Jan Lewocowie<br />
Pasynki 17<br />
16-060 Zabłudów<br />
powiat białostocki, gmina Zabłudów<br />
kom. 602 634 044, 501 379 997<br />
e-mail: ranczo-pasynki@wp.pl<br />
www.ranczo-pasynki.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• boisko do koszykówki i piłki nożnej<br />
• plac zabaw, piaskownica<br />
• ruska bania<br />
• grillownia<br />
• huśtawki ogrodowe<br />
• kontakt ze zwierzętami<br />
5 pokoi 15 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
1 km 15 km<br />
15 km<br />
1,5 km 5 km<br />
59
Stowarzyszenie<br />
„Sąsiedzi”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu łomżyńskiego: Wizna, Jedwabne, Łomża,<br />
Przytuły, Piątnica, Śniadowo, Miastkowo<br />
adres: ul. Polowa 16<br />
18-400 Łomża<br />
kontakt: tel: 86/ 473 53 35<br />
e-mail: lgdsasiedzi@gmail.com<br />
www.lgd-sasiedzi.pl<br />
Foto: .S. Pawlak<br />
<strong>Obszar</strong> działania LGD „Sąsiedzi”<br />
jest niezwykle atrakcyjny turystycznie ze<br />
wspaniałą przyrodą i zabytkami o skali europejskiej.<br />
Przez jego teren biegną liczne<br />
szlaki turystyczne, a także przyrodnicze<br />
umożliwiające poznanie flory i fauny tego<br />
obszaru. To doskonałe miejsce dla aktywnych<br />
turystów.<br />
<strong>Obszar</strong> LGD to miejsce okrutnie<br />
doświadczone w czasie obu wojen światowych.<br />
Do dnia dzisiejszego znajdują się tu<br />
budowle militarne fascynujące swoją monumentalnością<br />
i kryjące wiele tajemnic.<br />
Gospodarstwa agroturystyczne obszaru<br />
LGD oferują wspaniałe atrakcje dla<br />
aktywnych m.in. spływy kajakowe, rejsy<br />
gondolami, loty balonem, przejażdżki<br />
bryczką, jazdę konną, turystykę rowerową,<br />
quady, paintball i wiele innych.<br />
Połączenie historii i przyrody oraz<br />
bogatej bazy noclegowej i gościnności gospodarzy<br />
powoduje, że każdy znajdzie tu<br />
coś dla siebie.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• Biebrzański Park Narodowy – największy<br />
w Polsce park z unikalną różnorodnością<br />
gatunków roślin, ptaków i największą<br />
ostoją łosia w Polsce. Dolina<br />
60
Biebrzy jest bardzo ważnym miejscem<br />
gniazdowania, żerowania i odpoczynku<br />
ptactwa wodno-błotnego.<br />
• Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny<br />
Narwi – Dolina Narwi w granicach parku<br />
to prawdziwy ptasi raj. Naturalne siedliska<br />
roślinne i ich różnorodność powoduje,<br />
że znajduje tu miejsce bytowania 170<br />
gatunków ptaków z czego 120 to gatunki<br />
lęgowe.<br />
• Muzeum Przyrody w Drozdowie – mieści<br />
się w dawnym dworze rodziny Lutosławskich.<br />
W muzeum można podziwiać<br />
wystawy: Przyroda Kotliny Biebrzańskiej,<br />
Podwodny świat pięciu kontynentów<br />
oraz trofea łowieckie, salon dworski<br />
z pamiątkami po rodzinie Lutosławskich<br />
i Romanie Dmowskim.<br />
• Forty w Piątnicy – Twierdza Łomża –<br />
w skład kompleksu wchodzą trzy forty<br />
betonowo-ziemne połączone ze sobą<br />
wałami międzyfortecznymi i fosami. Stanowiły<br />
duży zespół obronny wokół Piątnicy.<br />
Budowane przez Rosjan, nigdy tak<br />
naprawdę nie były przez nich wykorzystane.<br />
W 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej<br />
Polacy broniąc przez<br />
5 dni fortów przed Armią Czerwoną dali<br />
cenny czas na przygotowanie obrony<br />
Warszawy. Podobnie w 1939 roku<br />
Niemcom nie udało się zdobyć fortów<br />
w bezpośredniej walce i tak jak w 1920<br />
roku dopiero upadek Nowogrodu i groźba<br />
okrążenia, zmusiła obrońców do ich<br />
opuszczenia.<br />
• Schrony polskie odcinka Wizna – miejsce<br />
gdzie we wrześniu 1939 roku rozegrała<br />
się bohaterska bitwa, która przeszła<br />
do historii jako Polskie Termopile.<br />
Między 7-10 września, 700 żołnierzy<br />
polskich odpierało atak 40 tys. Niemców.<br />
Do legendy przeszedł dowódca odcinka<br />
kpt. Władysław Raginis, który nie opuścił<br />
miejsca walki i zginął wysadzając się<br />
granatem.<br />
• Grodzisko w Starej Łomży – z około<br />
IX-X wieku z osadą i ruiny kościoła p.w.<br />
św. Wawrzyńca.<br />
Foto: .S. Pawlak Foto: .S. Pawlak<br />
61
Gospodarstwo<br />
Gościnne „U Adama”<br />
Adam Robert Dąbrowski<br />
Rakowo Czachy 15A<br />
18-421 Piątnica<br />
powiat łomżyński, gmina Piątnica<br />
tel. 86/ 219 22 14, kom. 508 733 922<br />
V-X<br />
3 pokoje 8 miejsc<br />
2 km<br />
1 km 2 km<br />
62
„Zajazd Herbu Wielbut”<br />
Monika Kosiorek-Olbryś<br />
Konarzyce, ul. Łomżyńska 161<br />
18-400 Łomża<br />
powiat łomżyński, gmina Łomża<br />
tel. /fax 86/ 215 75 36, kom. 502 176 334<br />
www.zajazdherbuwielbut.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• nordic walking<br />
• zwiedzanie fortów w Piątnicy<br />
• transport do 30 osób<br />
• kulig<br />
• plac campingowy<br />
15 pokoi 40 miejsc<br />
4 km<br />
63
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Carski Trakt”<br />
Elżbieta i Jan Nadolni<br />
Sulin Strumiłowo 4<br />
18-430 Wizna<br />
powiat łomżyński, gmina Wizna<br />
tel. 86/ 219 64 89, kom. 668 819 508<br />
e-mail: carskitrakt@carskitrakt.pl<br />
www.carskitrakt.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• wycieczki z przewodnikami do Biebrzańskiego<br />
Parku Narodowego<br />
• kuligi i jazdy bryczkami<br />
• loty balonem<br />
• quady<br />
• paintball<br />
• ekspozycja staroci<br />
9 pokoi 18 miejsc<br />
64
Zajazd<br />
„Kasztelan Wiski”<br />
Bożena i Zenon Ościsłowscy<br />
ul. Krótka 1, 18-430 Wizna,<br />
powiat łomżyński, gmina Wizna<br />
tel. 86/ 219 64 99<br />
e-mail: kasztelanwiski@wp.pl<br />
www.kasztelanwiski.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• organizacja imprez okolicznościowych,<br />
integracyjnych, konferencji<br />
12 pokoi 40 miejsc<br />
65
Lokalna Grupa Działania<br />
„Sejneńszczyzna”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu sejneńskiego: Sejny, Krasnopol, Giby,<br />
Puńsk<br />
adres: ul. Piłsudskiego 2/6<br />
16-500 Sejny<br />
kontakt: tel. 87/ 735 13 89, 87/ 565 90 49<br />
fax 87/ 735 13 95<br />
e-mail: biuro@lgd-sejnenszczyzna.pl<br />
www.lgd-sejnenszczyzna.pl/<br />
Foto: Zbiory LGD „Sejneńszczyzna”<br />
Sejneńszczyzna znana jest z czystych<br />
jezior, pięknych lasów i przepięknych<br />
krajobrazów. To kraina 103 jezior<br />
oraz rzek: Czarnej Hańczy i Marychy,<br />
gdzie można spędzić wolny czas w atrakcyjnym<br />
środowisku naturalnym. To obszar<br />
pagórkowaty z jeziorami, siecią strumieni<br />
i małych rzek - dorzeczy Niemna. W I tysiącleciu<br />
region ten zamieszkiwała ludność<br />
bałtyjska, należąca do plemienia<br />
Jaćwingów. Przez pięć kolejnych wieków<br />
kształtował się krajobraz kulturowy, poddawany<br />
wpływom dwóch grup etnicznych:<br />
polskiej i litewskiej.<br />
Na turystów odwiedzających Sejneńszczyznę<br />
czeka bogata oferta kwater<br />
agroturystycznych oraz liczne formy spędzania<br />
czasu wolnego. Do najpopularniejszych<br />
należą spływy kajakowe Czarną<br />
Hańczą, Kanałem Augustowskim czy Szlamicą,<br />
a także żeglowanie po Wigrach.<br />
Inną bardzo popularną formą<br />
spędzania czasu jest grzybobranie<br />
i wędkowanie. Okoliczne lasy to raj dla<br />
grzybiarzy, gdzie od lipca do listopada<br />
można zbierać maślaki, kurki, borowiki,<br />
rydze, kanie i zielonki, które są przysmakiem<br />
w każdej kuchni. Ukryte wśród<br />
66
Foto: Zbiory LGD „Sejneńszczyzna”<br />
wzgórz polodowcowej moreny czołowej<br />
oraz większych i tych mniejszych, zupełnie<br />
nieznanych, wciąż czystych jezior można<br />
złowić sieję, sielawę oraz węgorza.<br />
Pobyt na Sejneńszczyźnie to doskonała<br />
okazja do degustacji potraw<br />
i przysmaków regionalnych: kartaczy,<br />
blinów litewskich, czenaków, sękaczy<br />
i mrowiska.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• ostępy Puszczy Augustowskiej, jednego<br />
z największych kompleksów leśnych<br />
w Środkowej Europie w gminie Giby,<br />
wyjątkowo malownicze krajobrazy nad<br />
jeziorami Wigry i Długie oraz nad rzeką<br />
Czarną Hańczą w gminie Krasnopol,<br />
• Wigierski Park Narodowy wraz z otuliną,<br />
• stare dworki szlacheckie w gminie<br />
Sejny,<br />
• imprezy plenerowe, promujące kulturę<br />
i tradycję litewską.<br />
Foto: J. Czarkowska Foto: Zbiory LGD „Sejneńszczyzna” Foto: Zbiory LGD „Sejneńszczyzna”<br />
67
Bożena i Jan<br />
Sewastynowiczowie<br />
Sumowo 32<br />
16-500 Sejny<br />
powiat sejneński, gmina Sejny<br />
tel: 87/ 516 52 95, 604 108 111<br />
e-mail: kukle@su.home.pl<br />
www.kukle.com.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• organizacja zielonych szkół, koloni<br />
i obozów<br />
• biesiady ze specjałami kuchni regionalnej<br />
i litewskiej (cepeliny, sękacz, kakory)<br />
32 pokoje 100 miejsc<br />
68
Centrum Rozrywki<br />
i Wypoczynku<br />
„Šilaine”<br />
Irena i Albin Szuszczewiczowie<br />
Oszkinie 41<br />
16-515 Puńsk<br />
powiat sejneński, gmina Puńsk<br />
tel. 87/ 516 12 42, 87/ 516 17 12<br />
kom. 609 438 671<br />
e-mail: albinas@interia.pl<br />
www.silaine.mnt.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• boiska do: siatkówki, koszykówki i piłki<br />
nożnej<br />
• minibar<br />
• wędzarnia ryb<br />
• bania wodna (sauna japońska), sauna<br />
fińska<br />
• kąpielisko niestrzeżone z pomostem<br />
• leśne ścieżki rekreacyjne<br />
• zjeżdżalnia linowa<br />
• minigolf<br />
• huśtawki<br />
• kontakt ze zwierzętami<br />
• organizacja imprez sezonowych<br />
5 pokoi 24 miejsca<br />
2 km<br />
2 km<br />
2 km<br />
69
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Teresa i Eugeniusz<br />
Waszkiewiczowie<br />
16-506 Giby 124A<br />
powiat sejneński, gmina Giby<br />
tel: 87/ 516 50 36<br />
kom. 509 292 506<br />
e-mail: gwaszkis@wp.pl<br />
www.gibywypoczynek.prv.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• imprezy noworoczne, okolicznościowe<br />
• kuligi<br />
• spływy kajakowe Czarną Hańczą<br />
• wycieczki do Wilna<br />
• ogrodzony parking<br />
5 pokoi 12 miejsc<br />
500 m 1 km 1,5 km<br />
34 km 1,5 km 1,5 km<br />
70
Stowarzyszenie Północno-Wschodnia<br />
Lokalna Grupa Działania<br />
„Szelment”<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu suwalskiego: Jeleniewo, Szypliszki,<br />
Rutka-Tartak, Wiżajny<br />
adres:16-411 Szypliszki, ul. Suwalska 21<br />
kontakt: tel. 87/ 565 90 43,fax. 87/ 565 90 49<br />
e-mail: biurolgd@lgdszelment.pl<br />
www.lgdszelment.pl<br />
Foto: Zbiory UG Rutka-Tartak<br />
Gminy tworzące Północno-<br />
Wschodnią Lokalną Grupę Działania<br />
„Szelment” położone są na Pojezierzu<br />
Wschodniosuwalskim. Całe Pojezierze to<br />
region wyjątkowo atrakcyjny pod względem<br />
krajobrazowym i przyrodniczym,<br />
toteż utworzono tu wiele miejsc chronionych.<br />
Należą do nich: Suwalski Park Krajobrazowy,<br />
<strong>Obszar</strong> Chronionego Krajobrazu<br />
„Pojezierze Północnej Suwalszczyzny”.<br />
Tu także znajdują się Ostoje: Jeleniewo<br />
i Suwalska, wchodzące w skład Europejskiej<br />
Sieci Ekologicznej NATURA 2000.<br />
Pojezierze Wschodniosuwalskie to niemal<br />
kraina z baśni, kraina najpiękniejszych jezior,<br />
lasów i wzgórz.<br />
Mozaikę krajobrazową i przyrodniczą<br />
uzupełnia równie barwna, różnorodna<br />
kultura i tradycja. Nie tak dawno jeszcze<br />
na tej ziemi żyli wspólnie Polacy, Litwini,<br />
Niemcy i Żydzi. Tu także znaleźli schronienie<br />
przed prześladowaniami cara nieliczni<br />
dziś Rosjanie - staroobrzędowcy. W czasach<br />
średniowiecza tereny te zamieszkiwali<br />
Jaćwingowie – lud należący do bałtyjskiej<br />
grupy językowej. Po wojowniczych<br />
plemionach pozostały do dziś trwałe ślady<br />
w postaci wczesnośredniowiecznych grodzisk<br />
i cmentarzysk. Znalezione podczas<br />
badań archeologicznych przedmioty stanowią<br />
bogate kolekcje eksponatów, które<br />
można zobaczyć w Muzeum Okręgowym<br />
w Suwałkach i Muzeum Archeologicznym<br />
w Warszawie.<br />
Piękno przyrody terenów należących<br />
do LGD „Szelment” najlepiej widać<br />
71
Foto: D. Wnukowska<br />
w zimowej krasie. Do zimowej aktywności<br />
zachęcają narciarskie trasy zjazdowe, wyciągi<br />
talerzykowe i przenośnik taśmowy<br />
w Wojewódzkim Ośrodku Sportu i Rekreacji<br />
„Szelment”. Wszystkie trasy są sztucznie<br />
naśnieżane, ratrakowane i oświetlone.<br />
Jeden ze stoków posiada naturalną rynnę<br />
idealną do uprawiania snowboardu. WO-<br />
SiR „Szelment” to nowoczesny kompleks<br />
zapewniający dostęp do wszelkich form<br />
turystyki aktywnej, uprawiania sportów zimowych<br />
ale także aktywnego wypoczynku<br />
latem.<br />
W obszarze działania LGD „Szelment”<br />
funkcjonują liczne gospodarstwa<br />
agroturystyczne, które zapewniają gościnę<br />
przy wiejskim, suto zastawionym stole.<br />
Oferują aktywny wypoczynek o każdej<br />
porze roku, przejażdżki zaprzęgiem<br />
konnym lub konno, kuligi, spływy kajakowe,<br />
wędrówki piesze, rowerowe lub na<br />
nartach. Zapewniają posiłki z produktów<br />
pochodzących z własnych gospodarstw<br />
rolnych oraz inne dodatkowe atrakcje jak<br />
ognisko, sauna, możliwość korzystania<br />
ze sprzętu wodnego. Wśród produktów lokalnych<br />
wielkim powodzeniem cieszą się<br />
sery podpuszczkowe. To prawdziwy rarytas<br />
wytwarzany z mleka krowiego, według<br />
tradycyjnej receptury.<br />
Warto zobaczyć:<br />
Foto: Zbiory UG Rutka-Tartak<br />
• Cisową Górę,<br />
• Garb Wiżajn z Górą Rowelską,<br />
• punkt widokowy „U Pana Tadeusza”<br />
o wysokości ok. 225 metrów znajdujący<br />
się na skraju wsi Smolniki. Unikalny<br />
krajobraz z został wykorzystany przy<br />
realizacji filmów: „Dolina Issy” Tadeusza<br />
Konwickiego i „Pan Tadeusz” Andrzeja<br />
Wajdy,<br />
• jezioro Hańcza i Szelment,<br />
• miejscowości: Becejły, Błaskowizna, Bachanowo,<br />
Kaletnik,<br />
• Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji<br />
„Szelment” położony na Jesionowej Górze<br />
(252 m.n.p.m.) nad Szelmentem<br />
72
Stowarzyszenie Lokalna Grupa<br />
Działania<br />
Szlak Tatarski<br />
<strong>Obszar</strong> LGD gminy<br />
z powiatu sokólskiego: Sokółka, Szudziałowo,<br />
Krynki, Kuźnica, Sidra<br />
adres: ul. Marszałka J. Piłsudskiego 2<br />
16-100 Sokółka<br />
kontakt: tel./fax: 85/ 711 50 50<br />
e-mail: biuro@szlaktatarski.org.pl<br />
www.szlaktatarski.org<br />
Malownicze krajobrazy Wzgórz Sokólskich,<br />
bogata fauna i flora oraz wielokulturowość<br />
terenu tworzą jego unikalny<br />
charakter, stanowiący doskonałą bazę do<br />
rozwoju turystyki i agroturystyki. Wyjątkowość<br />
tego regionu docenił reżyser Jacek<br />
Bromski, umiejscawiając tu akcję serii komedii<br />
„U Pana Boga…”.<br />
Puszcza Knyszyńska, która pokrywa<br />
część obszaru LGD „Szlak Tatarski”,<br />
jest jednym z najwspanialszych obszarów<br />
Polski, idealnym dla osób poszukujących<br />
odpoczynku na łonie natury. Na odwiedzających<br />
Ziemię Sokólską czekają lasy pełne<br />
owoców runa oraz chronionych gatunków<br />
zwierząt i ptaków. Można tu spotkać wolno<br />
żyjące stada żubrów, jeleni, podejrzeć<br />
życie bobrów oraz bocianów, żurawi i bekasów.<br />
Jest to teren niezwykle atrakcyjny<br />
dla wędkarzy, którzy w licznych rzekach<br />
i stawach mogą łowić szczupaki, okonie,<br />
amury, karpie.<br />
Na przestrzeni wieków współżyli tu<br />
przedstawiciele różnych wyznań: katolicy,<br />
prawosławni, ewangelicy, Żydzi oraz<br />
muzułmanie, których obecność na trwałe<br />
wpisała się w architekturę i tradycję tego<br />
regionu. <strong>Obszar</strong> LGD zawdzięcza swą wyjątkowość<br />
osadnictwu tatarskiemu, sięgającemu<br />
XVII w. Tylko tutaj można spróbować<br />
specjałów kuchni tatarskiej: pierekaczewnika,<br />
kołdunów tatarskich czy też listkowca.<br />
Odnaleźć tu można również zapomniane<br />
smaki dawnych Kresów - kumpiaka, serów<br />
73
suszonych, bab ziemniaczanych oraz wielu<br />
innych.<br />
Piękno tych ziem można podziwiać<br />
wędrując szlakami turystycznymi. Na<br />
szczególną uwagę zasługują: Szlak Rękodzieła<br />
Ludowego, Mały i Duży Szlak Tatarski,<br />
Szlak Ekumeniczny (tereny w okolicach<br />
wsi Ozierany i Kruszyniany), Trasa Wierszalin<br />
oraz ścieżka ekologiczna „Nietupa”<br />
- Rezerwat „Nietupa”. W okolicy Sannik<br />
warto zatrzymać się przy wieży widokowej,<br />
z której można podziwiać piękne lasy<br />
i pejzaż gminy Krynki.<br />
Stowarzyszenie LGD „Szlak Tatarski”<br />
przy wsparciu społeczności lokalnej<br />
stara się podnieść atrakcyjność regionu<br />
oraz poprawić jakość życia jego mieszkańców,<br />
dbając przy tym o zachowanie i promocję<br />
środowiska naturalnego oraz zasobów<br />
historyczno-kulturowych regionu.<br />
Warto zobaczyć:<br />
• centrum Krynek - zabytkowy układ przestrzenny<br />
z XVII w., z którego wychodzi<br />
promieniście dwanaście ulic (układ unikalny<br />
w Polsce i Europie),<br />
• kościoły w: Krynkach (XX w.) projektu<br />
Stefana Szyllera - autora m.in. mostu<br />
i wiaduktu Poniatowskiego w Warszawie,<br />
barokowe wyposażenie wnętrza<br />
świątyni pochodzi z XVII i XVIII w.;<br />
w Sidrze z XVIII w.; w Zalesiu z XVII w.,<br />
kościół kolegiacki w Sokółce,<br />
• cerkwie prawosławne w: Krynkach z XIX<br />
wieku w Sokółce,<br />
• dawną synagogę żydowską „Kaukaski<br />
BethMidrasz” w Krynkach,<br />
• cmentarz żydowski w Krynkach, jeden<br />
z najstarszych na Podlasiu,<br />
• meczet i mizar w Kruszynianach z XVIII/<br />
XIX w.,<br />
• zabytkowy meczet oraz mizar w Bohonikach<br />
(XIX/XX w.),<br />
• najstarszy na Białostocczyźnie dwór murowany<br />
w Pawłowiczach (XVII w.),<br />
• dwór modrzewiowy w Łosośnie Małej<br />
(XVIII w.),<br />
• w odległości ok. 1 km na zachód od<br />
Łosośny Małej znajduje się grodzisko<br />
wczesnośredniowieczne, a u jego podnóża<br />
młyn wodny z 1798 r.,<br />
• punkt widokowy w Dębnicy,<br />
• budynki z czasów kanclerza Antoniego<br />
Tyzenhauza (XVIII w.), w jednym<br />
z nich mieści się obecnie Muzeum Ziemi<br />
Sokólskiej,<br />
• Izba Regionalna w Janowszczyźnie,<br />
• ruiny zboru kalwińskiego w Sidrze<br />
(XVI w.),<br />
• ruiny kamiennego młyna wodnego<br />
z 1890 r.,<br />
• młyn wodny w Sidrze z II poł. XIX w.,<br />
• pozostałości zespołów dworskich<br />
w Krzysztoforowie (z 1939 r.), Makowlanach<br />
(1915 r.) oraz Potrubowszczyźnie<br />
(1879 r.),<br />
• Silvarium w Poczopku – niepowtarzalny<br />
ogród leśny, obejmuje obszar prawie 20<br />
ha lasów, łąk i cieków wodnych,<br />
• zabytkowe wiatraki sokólskie w Wojnowcach,<br />
Szczęsnowiczach, kolonii<br />
Minkowce.<br />
74
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Tatarska Jurta”<br />
Dżenneta Bogdanowicz<br />
Kruszyniany 58<br />
16-120 Krynki<br />
powiat sokólski, gmina Krynki<br />
tel. 85/ 749 40 52, kom. 606 603 760<br />
e-mail: dzenneta@wp.pl<br />
www.kruszyniany.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• kuchnia tatarska<br />
• spotkania integracyjne dla firm<br />
• przyjęcia okolicznościowe<br />
• wycieczki plenerowe bryczką i kuligiem<br />
• zwiedzanie tradycyjnych tatarskich jurt<br />
5 pokoi 20 miejsc<br />
3 km 1 km<br />
3 km<br />
3 km<br />
75
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Gospoda w chlewie”<br />
Wiesław Kundzicz<br />
Kundzicze 7<br />
16-120 Krynki<br />
powiat sokólski, gmina Krynki<br />
tel. 85/ 722 75 69, kom. 608 415 649<br />
www.kundzicze.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• przejażdżki wozami konnymi<br />
• kuligi<br />
• grzybobranie<br />
5 pokoi 10 miejsc<br />
500 m<br />
300 m<br />
5 km<br />
76
Stowarzyszenie Lokalna Grupa<br />
Działania<br />
Tygiel Doliny Bugu<br />
<strong>Obszar</strong> LGD:<br />
woj. podlaskie, powiat siemiatycki: Drohiczyn,<br />
Dziadkowice, Grodzisk, Mielnik, Milejczyce,<br />
Nurzec-Stacja, Perlejewo, Siemiatycze,<br />
woj. mazowieckie: Huszlew, Jabłonna Lacka, Korczew,<br />
Łosice, Olszanka, Platerów, Repki, Sabnie,<br />
Sarnaki, Stara Kornica, Sterdyń<br />
adres: ul. Warszawska 51, lok. 7<br />
17-312 Drohiczyn<br />
kontakt: 85/ 655 77 06, kom. 517 396 270<br />
e-mail: biuro@tygieldolinybugu.pl<br />
www.tygieldolinybugu.pl<br />
Stowarzyszenie „Lokalna Grupa<br />
Działania - Tygiel Doliny Bugu” składa się<br />
obecnie z 19 gmin z województwa podlaskiego<br />
i mazowieckiego położonych po<br />
obu stronach Bugu. Tereny nadbużańskie,<br />
niezmiernie bogate krajobrazowo, przyrodniczo<br />
i kulturowo, są jednak mało znane<br />
w Polsce. Zadaniem LGD jest promocja<br />
tych pięknych ziem jako miejsca wypoczynku,<br />
inwestycji i spokojnego zamieszkania.<br />
Walory kulturowe i krajobrazowe<br />
Nadbużańskiego Podlasia najlepiej promuje<br />
„Szlak nadbużańskich grodzisk”. Szlak<br />
o długości 41 km, rozpoczyna się w Drohiczynie,<br />
obok Góry Zamkowej i prowadzi do<br />
miejscowości Bużyski. Wiedzie przez nadbużańskie<br />
miejscowości, zlokalizowane<br />
w gminach Drohiczyn i Siemiatycze. Zagęszczenie<br />
najstarszych antropogenicznych<br />
form terenu, jakimi są grodziska, kurhany<br />
i cmentarzyska kurhanowe, na tym<br />
terenie jest imponujące i wyjątkowe w skali<br />
województwa podlaskiego. Te wytworzone<br />
przez człowieka formy terenu - nieme,<br />
żywe dowody historii, świadkowie bitew,<br />
wojen i minionych wieków - kształtowane<br />
77
przez czas, przetrwały do współczesności.<br />
Są obiektami tajemniczymi i budzącymi<br />
ciekawość. Często ukryte są wśród<br />
pól i gęstych lasów, z dala od obecnych<br />
siedzib ludzkich.<br />
Bogactwo kulturowe regionu nadbużańskiego,<br />
które popularyzuje „Szlak<br />
nadbużańskich grodzisk”, ukazuje wczesnośredniowieczne<br />
zabytki archeologiczne<br />
w Drohiczynie, Sadach, Krupicach,<br />
Rogawce, Cecelach, Skiwach Małych<br />
i Dużych, Miłkowicach Maćkach oraz Bużyskach.<br />
W połączeniu z malowniczym<br />
otoczeniem, czystym środowiskiem oraz<br />
bogatą ofertą turystyczną, krajobraz kulturowy<br />
sprawia, że można tu odnaleźć<br />
znakomite warunki do wypoczynku i rekreacji.<br />
Warto zobaczyć:<br />
to ponad 700 gatunków roślin i największa<br />
w Polsce kolekcja roślin leczniczych<br />
i aromatycznych. Posiada status Ogrodu<br />
Botanicznego. Na 15 ha znajduje się<br />
wiele rzadkich roślin. Ogród otoczony<br />
jest pięknym lasem, co pozwala uprawiać<br />
w nim rośliny leśne w naturalnych,<br />
najlepszych dla nich warunkach.<br />
• Szlaki turystyczne Kupiecki i Doliny<br />
Moszczonej.<br />
• Św. Górę Grabarkę – główne miejsce<br />
kultowe polskiego prawosławia.<br />
• Grodzisko wczesnośredniowieczne z XI<br />
- XII wieku w Mielniku na Górze Zamkowej,<br />
ruiny gotyckiego kościoła z XVI w.,<br />
plebania z XVIII w., kościół z lat 1913-<br />
1920, cerkiew z 1825 r., drewniana cerkiew<br />
cmentarna z około 1770 r., bożnica<br />
z I połowy XIX w., obecnie dom mieszkalny<br />
i galeria.<br />
• Kopiec pamięci Podlasia z repliką<br />
krzyża i tablicą upamiętniający pobyt<br />
papieża Jana Pawła II w Drohiczynie<br />
w 1999 r. Usypany z ziemi przywożonej<br />
ze wszystkich parafii diecezji drohiczyńskiej.<br />
Z jego szczytu rozciąga się wspaniały<br />
widok na miasto i pobliską, malowniczą<br />
okolicę.<br />
• Górę Zamkową - dawne grodzisko w Drohiczynie.<br />
Wzniesienie będące dawniej<br />
elementem militarnej siły włodarzy drohickiego<br />
grodu. To punkt widokowy, skąd<br />
roztacza się piękny widok na dolinę rzeki<br />
Bug. Z tym miejscem związane są liczne<br />
legendy.<br />
• Muzeum Diecezjalne w Drohiczynie.<br />
Muzeum ma swoją siedzibę w skrzydle<br />
pofranciszkańskiego klasztoru z przełomu<br />
XVII i XVIII wieku. Turyści, mogą<br />
wysłuchać zadziwiających historii oraz<br />
obejrzeć eksponaty. A jest co oglądać –<br />
stare księgi i dokumenty, atlas geograficzny<br />
z 1648 r. z mapami całego świata,<br />
w gablotach bogato haftowane ornaty<br />
i pasy słuckie, a także misternie wykonane<br />
monstrancje Jabłonowskich, Sapiehów<br />
i Radziwiłłów i niezwykły relikwiarz.<br />
• Podlaski Ogród Ziołowy w Korycinach -<br />
78
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Ziołowy Zakątek”<br />
Mirosław Angielczyk<br />
Koryciny 73<br />
17-315 Grodzisk<br />
powiat siemiatycki, gmina Grodzisk<br />
tel. 85/ 656 86 62<br />
e-mail: biuro@ziolowyzakatek.pl<br />
http://ziolowyzakatek.pl<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• izba tradycji zielarskich<br />
• sklep ziołowy<br />
• ogród botaniczny<br />
• możliwość samodzielnego zbierania ziół<br />
• ośrodek edukacji przyrodniczej<br />
• „Nadbużańskie spotkania ziołowe”<br />
• warsztaty zielarskie<br />
17 pokoi 45 miejsc<br />
12 km 2 km 30 km<br />
79
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
Irena i Dymitr Leoniukowie<br />
Słochy Annopolskie 117<br />
17-300 Siemiatycze<br />
powiat siemiatycki, gmina Siemiatycze<br />
tel. 85/ 656 10 58<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• zarybiony staw<br />
• organizacja imprez okolicznościowych,<br />
sylwester, święta<br />
4 pokoje 12 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
1 km 4 km<br />
4 km<br />
80
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Stanley-Ranczo”<br />
Lucyna Niewiarowska<br />
Miłkowice Janki 2<br />
17-312 Drohiczyn<br />
powiat siemiatycki, gmina Drohiczyn<br />
tel. 85/ 655 10 19<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• organizacja imprez integracyjnych,<br />
okazjonalnych, tanecznych<br />
• przejażdżki bryczką<br />
5 pokoi 12 miejsc<br />
po<br />
uzgodnieniu<br />
1 km<br />
1 km 8 km<br />
81
Gospodarstwo<br />
agroturystyczne<br />
„Zaścianek szlachecki”<br />
Maria Tołwińska<br />
Jasionówka 5<br />
17-306 Dziadkowice<br />
powiat siemiatycki, gmina Dziadkowice<br />
tel. 85/ 657 11 28<br />
gospodarstwo oferuje:<br />
• rajdy konne<br />
• kuligi<br />
• przejażdżki bryczką<br />
• staropolska łaźnia<br />
5 pokoi 12 miejsc<br />
200 m 12 km<br />
1 km<br />
15 km 4 km<br />
82