Wyzwania 2012 roku - Infor

Nr 1 (351) 5 stycznia 2012 Cena 22,60 zł (w tym 5% VAT) Nr indeksu 35 3469 ISSN 1428–8257 

gospodarka prawo finanse 

www.gsia.infor.pl 

Najważniejsze 

zmiany przepisów 

obowiązujące 

od 2012 roku 

str. 8 

Odpowiedzialność 

za naruszenie 

dyscypliny finansowej 

str. 12 

Ministerstwo Finansów 

znów uderza 

w samorządy 

str. 20 

ISSN 1428-8257 

Wyzwania 2012 roku 

– rozmowa z Adamem Zdziebło, sekretarzem stanu 

w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego str. 6

Spis treści 

Nowości 

Nowe obowiązki zarządców dróg ............................. 4 

Będą nowe zasady oceny jakości powietrza ............ 4 

Kolejne opóźnienie w dostępie do rejestru 

PESEL ........................................................................... 4 

Koncepcja zagospodarowania Polski 

do 2030 roku ................................................................ 5 

Wnioski o środki z rezerwy na zadania drogowe .... 5 

Do 10 stycznia 2012 r. gminy mogą zgłosić się 

do konkursu na Najbardziej Efektywną 

Energetycznie Gminę ................................................. 5 

Prawo w samorządzie 

Przewidujemy zwiększenie roli samorządów 

we wdrażaniu środków Polityki Spójności 

– rozmowa z Adamem Zdziebło, sekretarzem 

stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego ....... 6 

Najważniejsze zmiany przepisów obowiązujące 

od 2012 roku ................................................................ 8 

Nowości prawne i przegląd orzecznictwa ............... 12–19 

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny 

finansowej .................................................................... 12 

Płaca minimalna w 2012 roku .................................. 16 

Od 1 stycznia 2012 r. wzrosła 

wysokość minimalnego wynagrodzenia 

za pracę. Obecnie 

wynosi ono 1500 zł. 

Zmiana wysokości naj niższej 

pensji pociągnęła za 

sobą m.in. zmianę kwot innych 

świadczeń przy sługujących 

osobom zatrudnionym 

na podstawie umowy 

o pracę. 

Finanse publiczne 

Ministerstwo Finansów znów uderza 

w samorządy ................................................................ 20 

Zmiany w podatkach dochodowych 

w 2012 roku ................................................................. 22 

Podatek rolny w 2012 roku ........................................ 24 

Wdrażanie kontroli zarządczej .................................. 25 

Trzy razy więcej środków na klimat ......................... 27 

Janosikowe do Trybunału Konstytucyjnego ........... 28 

Temat na zlecenie 

Jak określić podstawę prawną postępowania 

w sprawie alimentów .................................................. 29 

Organizacja 

Praktyczne aspekty relacji mieszkaniec–urząd ....... 30 

Likwidacja szkoły samorządowej ............................. 32 

Samorząd, chcąc zlikwi 

dować szkołę 

z końcem roku szkolnego, 

musi rozpocząć 

działania w tym kierunku 

już na początku 

roku kalenda rzowego. 

Jakie podjąć uchwały 

i kiedy roz począć rozmowy 

z ro dzica mi 

– to wszystko należy zaplanować wcześniej. 

Portale społecznościowe w instytucjach 

publicznych .................................................................. 35 

Administracja 

Opłaty za udostępnienie danych z rejestrów 

publicznych .................................................................. 37 

Zadania własne 

Wymiana doświadczeń w zakresie gospodarowania 

odpadami ..................................................................... 39 

Prężne biura poradnictwa obywatelskiego .............. 41 

Instrument do walki z nielegalnym handlem ......... 43 

Giełda pomysłów 

Powstała warmińsko-mazurska encyklopedia 

kultury .......................................................................... 45 

Gospodarka 

PROBLEM 

Nie było żadnego zbioru 

informacji, który kompleksowo 

informowałby o działaniach 

kulturalnych regionu. 

Czynniki atrakcyjności inwestycyjnej ...................... 46 

Coraz lepszy klimat wokół PPP ................................ 49 

Kształtowanie przestrzeni publicznej w małych 

miastach ....................................................................... 51 

Odpowiedzi na pytania czytelników 

Przekazanie szkoły stowarzyszeniu a fundusz 

socjalny ......................................................................... 52 

Wysokość nagrody jubileuszowej dla odwołanego 

zastępcy wójta .............................................................. 53 

Wymóg wykształcenia przy zaszeregowaniu 

pracowników samorządowych .................................. 54 

Telepraca księgowej na urlopie macierzyńskim...... 55 

Ustalenie warunków zabudowy a nadzór 

budowlany .................................................................... 56 

gazeta samorządu i administracji nr 1 ● 5.01.2012 3

Nowości 

Z rządu 

Nowe obowiązki zarządców dróg 

Do polskiego prawa zostaną wprowadzone nowe mechanizmy zarządzania bezpieczeństwem dróg. W efekcie 

zmian ma być mniej wypadków drogowych, a tym samym ofiar. 

Rada Ministrów przyjęła 20 grudnia 2011 r. projekt 

ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz 

niektórych innych ustaw. Wdroży on do polskiego prawa 

przepisy dyrektywy wspólnotowej z 2008 roku w sprawie 

zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej. 

Projekt dodaje do przepisów o drogach publicznych 

m.in. regulacje dotyczące zarządzania bezpieczeństwem 

dróg w transeuropejskiej sieci drogowej. W Polsce takie 

trasy mają ok. 4,8 tys. km i są zarządzane m.in. przez 

prezydentów miast na prawach powiatu. 

Projekt przewiduje też, że zarządca drogi, przed wydaniem 

decyzji o pozwoleniu na budowę lub zgłoszeniem 

przebudowy drogi, będzie musiał przeprowadzić 

audyt bezpieczeństwa ruchu drogowego. Audyt ma być 

również przeprowadzany przed oddaniem drogi do 

użytkowania. 

Wiol 

Będą nowe zasady oceny jakości powietrza 

Trwają prace legislacyjne dotyczące sposobu postępowania w przypadku przekroczeń norm jakości powietrza, 

działania na rzecz ochrony środowiska oraz przedsięwzięć zmierzających do osiągnięcia odpowiednich 

norm jakości powietrza. Zmianie ulegnie liczba stref, w których dokonywane będą oceny jakości 

powietrza. Obszar Polski zostanie podzielony na 46 stref. 

Rząd na posiedzeniu 20 grudnia 2011 r. przyjął projekt 

ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska 

oraz niektórych innych ustaw. Projekt nowelizacji 

ustawy wdraża regulacje dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu 

Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. (tzw. 

dyrektywa CAFE). Chodzi o nowe mechanizmy zarządzania 

jakością powietrza w strefach i aglomeracjach, 

normy jakości powietrza oraz obecność pyłu zawieszonego 

PM2,5. 

W projekcie nowelizacji Prawa ochrony środowiska 

określono m.in.: 

■■ 

zasady przeprowadzania oceny jakości powietrza pod 

kątem m.in. obecności pyłu PM2,5, 

■■ 

sposób obliczania wartości wskaźnika średniego narażenia 

dla miasta powyżej 100 tys. mieszkańców 

i aglomeracji, 

■■ 

obliczanie wartości krajowego wskaźnika średniego 

narażenia, 

■■ 

określenie pułapu stężenia ekspozycji oraz 

■■ 

wyznaczenie krajowego celu redukcji narażenia. 

Kolejne opóźnienie w dostępie do rejestru PESEL 

Zmianie uległa liczba stref, w których dokonywane 

będą oceny jakości powietrza. Obszar Polski zostanie 

podzielony na 46 stref (do tej pory było ich 170). Strefę 

ma stanowić: 

■■ 

aglomeracja powyżej 250 tys. mieszkańców, 

■■ 

miasto powyżej 100 tys. mieszkańców oraz 

■■ 

pozostały obszar województwa, niewchodzący 

w skład miasta powyżej 100 tys. mieszkańców i aglomeracji. 

W strefach tych będą dokonywane oceny jakości powietrza 

z uwzględnieniem obecności wszystkich znajdujących 

się w nim substancji. 

Zmieni się termin dokonywania ocen poziomów substancji 

w danej strefie za rok poprzedni przez wojewódzkich 

inspektorów ochrony środowiska. Zgodnie z propozycją, 

będzie to 30 kwietnia każdego roku. Nowe przepisy 

określają, że organem właściwym do opracowania projektu 

programu ochrony powietrza będzie zarząd województwa 

(do tej pory był to marszałek województwa). 

gren 

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych potrzebuje więcej czasu na wdrożenie nowelizacji ustawy o ewidencji 

ludności. Tym razem do 1 stycznia 2013 r. 

Rada Ministrów na posiedzeniu 13 grudnia 2011 r. 

przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o ewidencji 

ludności. 

Proponowana zmiana dotyczy przesunięcia daty wejścia 

w życie ustawy z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności. 

Regulacja ta miałaby obowiązywać od 1 stycznia 

4 

www.gsia.infor.pl

Nowości 

2013 r. (pierwotnie planowano, że będzie to początek 

2012 r.). 

Chodzi o to, że wprowadzenie nowych rozwiązań we 

wszystkich gminach w kraju, polegających na zapewnieniu 

bezpośredniego dostępu do rejestru PESEL, jest 

przedsięwzięciem skomplikowanym oraz złożonym pod 

względem organizacyjnym, logistycznym i technicznym. 

Uprawnieni do umieszczania danych w rejestrze 

PESEL będą po zmianach kierownicy urzędów stanu 

cywilnego, organy gminy, wojewodowie oraz organy 

właściwe do wydawania paszportów. Nowela zakłada 

też zniesienie obowiązku meldunkowego od 1 stycznia 

2014 r. 

gren 

Koncepcja zagospodarowania Polski do 2030 roku 

Polska ma wreszcie dokument wskazujący, jak efektywnie wykorzystywać krajową przestrzeń i różnorodny 

potencjał do osiągnięcia najważniejszych celów rozwojowych. Rdzeniem krajowego systemu przestrzennego 

mają być największe miasta. 

Rada Ministrów przyjęła 13 grudnia 2011 r. „Koncepcję 

przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 

(KPZK 2030)”. Jest to najważniejszy dokument dotyczący 

ładu przestrzennego Polski. Celem koncepcji 

jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju do 

zwiększenia konkurencyjności, zatrudnienia i sprawności 

państwa oraz spójności społecznej, gospodarczej 

i przestrzennej. Wskazuje ona, jak zapobiegać 

Wnioski o środki z rezerwy na zadania drogowe 

konfliktom w gospodarowaniu przestrzenią i zapewnić 

bezpieczeństwo, w tym powodziowe. Koncepcja 

kładzie też nacisk na budowanie i utrzymywanie ładu 

przestrzennego. Zdaniem autorów dokumentu, to ład 

przestrzenny decyduje bowiem o warunkach życia 

obywateli, funkcjonowaniu gospodarki i pozwala wykorzystywać 

szanse rozwojowe. 

Wiol 

Na 17 lutego 2012 r. określono termin składania wniosków o środki z rezerwy na zadania drogowe wynikające 

z zapisów art. 26 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego przez samorządy. 

Rezerwa przeznaczona jest na trzy rodzaje wydatków: 

1) inwestycje na drogach publicznych powiatowych 

i wojewódzkich oraz na drogach powiatowych, wojewódzkich 

i krajowych w granicach miast na prawach 

powiatu, 

2) utrzymanie rzecznych przepraw promowych o średnim 

natężeniu ruchu w skali roku powyżej 2 tys. pojazdów 

na dobę, 

3) remont, utrzymanie, ochronę i zarządzanie drogami 

krajowymi i wojewódzkimi w granicach miast na 

prawach powiatu. 

gren 

Wydarzenia 

Do 10 stycznia 2012 r. gminy mogą zgłosić się do konkursu 

na Najbardziej Efektywną Energetycznie Gminę 

Gminy, które wykażą się oszczędnością energii w roku 2011, a także rzeczywistą oszczędnością energii 

oraz skalą przeprowadzonych przedsięwzięć, mogą otrzymać nagrody w konkursie i uzyskać certyfikat. 

Rozpoczęta 1 października 2011 r. IV edycja 

Konkursu na Najbardziej Efektywną Energetycznie 

Gminę nabiera tempa. Pod koniec listopada 

2011 r. Krajowa Agencja Poszanowania 

Energii SA – organizator konkursu – listownie 

zaprosiła do udziału w konkursie włodarzy 

miast, miasteczek i wsi z całej Polski. 

Zainteresowane gminy zgłaszają swój udział w konkursie, 

wypełniając i przesyłając kartę uczestnictwa do 

10 stycznia 2012 r. do sekretariatu konkursu 

w KAPE SA. W drugim etapie do 15 lutego 

2012 r. zgłaszają konkretne przedsięwzięcie 

energooszczędne do konkursu w trybie on- 

-line. 

Udział w konkursie jest bezpłatny. Więcej 

informacji na stronie internetowej www.kape.gov.pl/ 

konkursdlagmin 

gren 



Przewidujemy zwiększenie 

roli samorządów we wdrażaniu 

środków Polityki Spójności 

Warto spieszyć się z wykorzystaniem unijnych dotacji i myśleć o kolejnej 

perspektywie finansowej. Wiadomo już, jakie instrumenty wsparcia 

na lata 2014–2020 przewidywane są dla samorządów. Wiadomo też, że 

już dziś trzeba ustalić priorytety w planach inwestycyjnych i rozpocząć 

wstępne prace nad propozycjami projektów. 

Rozmowa z Adamem Zdziebło, 

sekretarzem stanu w Ministerstwie 

Rozwoju Regionalnego 

❚❚ 

Jak Pan minister ocenia efektywność pozyskiwania 

funduszy unijnych przez polskie samorządy? 

Czy dobrym przykładem wykorzystywania unijnej 

szansy może być np. Janów Lubelski? 

– Z roku na rok obserwujemy skokowy wzrost samorządowych 

inwestycji. Zakontraktowano już zdecydowaną 

większość środków. W najbliższych latach czeka nas zakończenie 

i rozliczenie projektów. Należy jednak pamiętać, że 

liczy się przede wszystkim ich jakość. Tylko w ten sposób 

potencjał ekonomiczny samorządów ma szansę w pełni się 

rozwinąć, a to z kolei pozwoli na podniesienie jakości życia 

mieszkańców. Jest to o tyle cenne, że część z nich – gdyby 

nie fundusze unijne – nie mogłaby sobie pozwolić na taką 

skalę inwestycji wyłącznie z własnych środków. 

Zarówno media, jak i organizacje próbują tworzyć 

listy rankingowe gmin, które najlepiej radzą sobie z wykorzystaniem 

funduszy. Trzeba jednak pamiętać, że żadne 

statystyki nie mogą w pełni oddać możliwości inwestycyjnych, 

a to z kolei mocno przekłada się na poziom 

wykorzystania środków unijnych. 

Dlatego Ministerstwo Rozwoju Regionalnego nie chce 

brać udziału w klasyfikowaniu gmin pod tym względem. 

Uważamy, że każda z nich stara się korzystać ze wsparcia 

unijnego jak potrafi najlepiej. Natomiast sam fakt przywołania 

przez panią redaktor Janowa Lubelskiego jako 

pozytywnego przykładu świadczy o tym, że taką opinią 

cieszy się ta gmina wśród innych w województwie. Ich 

świadectwo jest warte więcej niż jakiekolwiek rankingi. 

❚❚ 

Co zrobić, by wykorzystać szanse na dotacje, 

które są jeszcze dostępne w obecnej perspektywie? 

Konkurencja jest coraz większa, coraz trudniej uzyskać 

dofinansowanie, liczy się dobry pomysł, a także 

jego dobre przedstawienie i spełnienie wymagań 

konkursowych. Czy są jeszcze inne przesłanki, 

które trzeba spełnić, by uzyskać najlepsze noty od 

ekspertów oceniających projekty? 

– Środki w obecnym budżecie, które można będzie 

pozyskać w drodze konkursowej, są na wyczerpaniu. 

Z pewnością będzie im towarzyszyło duże zainteresowanie. 

Województwa samodzielnie zarządzają procedurami 

konkursowymi, więc trudno służyć uniwersalną 

radą. 

❚❚ 

Coraz więcej mówi się o kolejnej perspektywie 

finansowej 2014–2020. Czy wiadomo już, o jakie 

dotacje będą mogły ubiegać się samorządy? 

– Przewidujemy, że w latach 2014–2020 zwiększeniu 

ulegnie rola samorządu we wdrażaniu środków Polityki 

Spójności. Projekty rozporządzeń przewidują dla nich 

6 

www.gsia.infor.pl


nowe instrumenty wsparcia, takie jak Integrated Territorial 

Investment czy Community-led Local Development. 

Jak wynika z projektów rozporządzeń, nowy system 

wdrażania będzie kładł większy nacisk na rezultaty. Jednocześnie 

trzeba będzie szybciej niż obecnie inwestować 

środki, o ile zostanie wprowadzona zasada n+2 dla całego 

okresu programowania. Muszę jednak podkreślić, że 

państwa członkowskie analizują w tej chwili propozycje 

KE, a proces negocjacji dopiero się rozpoczyna. Mimo 

to samorządy już dzisiaj powinny ustalić priorytety 

w swoich planach inwestycyjnych. Warto przeanalizować 

je pod kątem strategii „Europa 2020”, krajowych i regionalnych 

oraz własnych strategii rozwojowych oraz rozpocząć 

przygotowanie propozycji projektów. Byłoby dobrze, 

gdyby udało się rozpocząć ich realizację już w pierwszych 

miesiącach nowego okresu programowania. 

❚❚ 

Ubieganie się o unijne dofinansowanie przez samorządy 

niesie ze sobą „pułapkę” w postaci konieczności 

posiadania wkładu własnego. Ta „pułapka” to konieczność 

starania się o kredyt lub „zamrożenie” własnych 

środków budżetowych. Udział w kilku projektach to 

już obciążenie budżetu samorządu. Czy nie grozi nam 

sytuacja, że część samorządów straci możliwość ubiegania 

się o dotacje w nowej perspektywie finansowej 

z powodu zadłużenia na inwestycje z obecnej perspektywy? 

Co zrobić, by w porę zapobiec problemowi 

braku środków finansowych na tzw. wkład własny? 

– Nie nazwałbym konieczności wnoszenia wkładu 

własnego do projektów pułapką. Przeciwnie, uważam 

ten wymóg za zdrowy, gdyż skłania do racjonalnego podejmowania 

decyzji inwestycyjnych. Poza tym ta świadomość 

nie powstrzymuje samorządów przed tworzeniem 

ambitnych planów. I to oznacza, że wkład własny 

nie jest dla nich pułapką. 

Nie ulega jednak wątpliwości, że w związku z intensywnym 

inwestowaniem, budżety samorządów są napięte. 

W najbliższych latach, tendencja ta jeszcze się 

zaostrzy, bo największe projekty wejdą w decydującą 

fazę. Jednocześnie trzeba już powoli myśleć o priorytetach 

inwestycyjnych na lata 2014–2020. 

Warto pamiętać, że projekty europejskie nie są jedynymi 

realizowanymi przez władze lokalne. Mamy 

przecież partnerstwo publiczno-prywatne. Model PPP 

oznacza konieczność lepszego przygotowania projektów, 

terminowość i oszczędność. Lepiej wykorzystuje kompetencje 

poprzez podział zadań i ryzyk pomiędzy sektor 

publiczny i prywatny, uwzględnia pełny cykl życia projektu, 

łączy odpowiedzialność za inwestycję i eksploatację infrastruktury, 

pokazuje pełen rachunek korzyści i kosztów 

budowy oraz użytkowania. Ale zachęca też do aktywności 

w poszukiwaniu różnych źródeł finansowania. 

Dlatego uważam, że Platforma PPP, która została 

powołana na początku 2011 roku, powstała we właściwym 

miejscu i czasie. Przekonuje mnie o tym ogromne 

zainteresowanie i poparcie beneficjentów. W ramach 

Platformy pracuje już 51 podmiotów publicznych; 

powołaliśmy 13 sektorowych grup roboczych i 2 grupy 

horyzontalne, które pilotują kwestie prawne i finansowe. 

Platforma PPP daje członkom wymierne korzyści. 

Dzięki niej możliwa jest wymiana wiedzy, dobrych praktyk 

i sprawdzonych rozwiązań. Łatwiej identyfikować 

bariery przy ich przygotowaniu, a następnie opracować 

standardy dokumentacji i procedur. W razie potrzeby, 

dostępne jest indywidualne, kompleksowe doradztwo 

prawne, ekonomiczno-finansowe i techniczne, a także 

wsparcie merytoryczne ad hoc dla podmiotów publicznych 

realizujących projekty PPP. Wszystkie informacje 

zamieszczamy na stronie www.ppp.gov.pl. 

Uważam ten wymóg [wkład własny 

– przyp. red.] za zdrowy, gdyż skłania 

do racjonalnego podejmowania 

decyzji inwestycyjnych. 

Moim zdaniem przynosi to wymierne efekty w postaci 

liczby deklaracji i planów instytucji publicznych z całego 

kraju, które widzą w PPP szansę na większy rozmach inwestycyjny 

przy jednoczesnej uldze dla bud żetów, napawa 

optymizmem. Potrzebujemy jeszcze czasu, by wiedza na 

temat procedur i dobrych praktyk stała się powszechna. 

❚❚ 

Pozyskanie funduszy i ich wykorzystanie, a także 

rozliczenie to dopiero połowa sukcesu. Na kolejną składa 

się osiągnięcie wskaźników rezultatu i ich utrzymanie 

przez kolejne lata. Jeżeli nie uda się osiągnąć zakładanych 

wartości, grozi nam zwrot dofinansowania. 

Czy można uniknąć tej najgorszej możliwej sytuacji? 

– Nie tylko można, ale trzeba – nie widzę tu innej 

możliwości. Już na etapie planowania projektodawcy 

przedstawiają prognozy dotyczące docelowego wykonania 

wskaźników. Bywa, że rzeczywistość rozmija się 

z prognozami, natomiast spodziewam się, że odchylenia 

w większości przypadków będą na korzyść. Beneficjenci 

podchodzą rozsądnie do realizacji projektów i nie stosują 

zbyt często optymistycznych oszacowań. Widać, 

że to wpływ doświadczenia nabytego podczas realizacji 

zadań z poprzedniej perspektywy, czyli z lat 2004–2006. 

❚❚ 

Dziękuję za rozmowę. 

bdb725a2–280b-4280–9957-fc66f2f7ac67 

Rozmawiała Magdalena Pokrzycka-Walczak 



Akty prawne 

Najważniejsze zmiany 

przepisów obowiązujące 

od 2012 roku 

Od stycznia 2012 roku obowiązują nowe przepisy prawa pracy, prawa podatkowego, 

o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, świadczeniach 

rodzinnych i funduszu alimentacyjnym, a także zmiany związane z transportem 

drogowym. Ustawodawca przygotował też kolejną partię zmian 

związaną z obowiązkiem meldunkowym, które wejdą w życie w 2012 roku. 

Wtym roku w życie wchodzą zmiany w obowiązujących 

aktach prawnych w zakresie 

m.in. podwyższenia minimalnej kwoty 

wynagrodzenia, podatku CIT, jak również utrzymania 

czystości i porządku w gminach. 

Nie bez znaczenia pozostają również zmiany 

związane z ustawą o transporcie drogowym oraz 

nowelizacje w zakresie polityki społecznej, tj. zmiany 

w funduszu alimentacyjnym i świadczeniach rodzinnych. 

Tabela. Przegląd najważniejszych zmian z podaniem opisu zmiany i jej podstawy prawnej 

Przedmiot Opis zmian Podstawa prawna 

1 2 3 

Prawo pracy 

wysokości Od 1 stycznia 2012 r. pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy 

otrzymają za nią minimum 1500 zł. 

Zmiana 

minimalnego wynagrodzenia 

za pracę 

Wynagrodzenie pracownika 

w pierwszym 

roku pracy 

Wysokość dodatku za 

pracę w porze nocnej 

Minimalna podstawa 

wymiaru zasiłku chorobowego 

Wysokość wynagrodzenia pracownika w pierwszym roku jego pracy nie może być 

niższa niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli 1200 zł 

(1500 zł × 80%). 

Zmiana wysokości dodatku jest związana bezpośrednio ze wzrostem minimalnego 

wynagrodzenia za pracę. 

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do 

wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w wysokości 20% stawki godzinowej 

wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. 

Ustalając dodatek za pracę w porze nocnej dzielimy wynagrodzenie minimalne 

przez nominał godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. 

Uzyskaną kwotę mnożymy przez stawkę dodatku – 20%. Wynik ten stanowi wynagrodzenie 

za jedną godzinę pracy w porze nocnej. 

Wysokość dodatku wyniesie w: 

■■ 

styczniu, lutym, maju, listopadzie – 1,79 zł (1500/168 × 20%), 

■■ 

marcu, lipcu, sierpniu – 1,70 zł (1500/176 × 20%), 

■■ 

kwietniu, czerwcu, wrześniu – 1,88 zł (1500/160 × 20%), 

■■ 

październiku – 1,63 zł (1500/184 × 20%), 

■ 

■ grudniu – 1,97 zł (1500/152 × 20%). 

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne 

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika zatrudnionego 

w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego 

wynagrodzenia, po odliczeniu kwoty składek na ubezpieczenia społeczne. 

Rozporządzenie Rady Ministrów z 13 

września 2011 r. w sprawie wysokości 

minimalnego wynagrodzenia za pracę 

w 2012 roku 

Art. 6 ustawy z 10 października 

2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu 

za pracę 

Art. 151 § 1 ustawy z 26 czerwca 

1974 r.- Kodeks pracy (dalej: k.p.) 

Art. 92 § 2 k.p., art. 45 ust.1 ustawy 

z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach 

pieniężnych z ubezpie- 

8 

www.gsia.infor.pl


1 2 3 

Likwidacja zwolnień 

z podatku 

Nowy system kar 

i grzywien 


kierowcy 

Kara za wyłącznik tachografu 

lub magnes 

Świadczenie pielęgnacyjne 

Zbieg prawa do 

świadczenia pielęgnacyjnego 

Uznanie dłużnika za 

uchylającego się od 

zobowiązań 

Dlatego minimalna podstawa zasiłku chorobowego w 2012 roku wynosi: 

■■ 

1294,35 zł – dla pracownika zatrudnionego powyżej jednego roku 

(1500,00 zł – 13,71%), 

■■ 

1035,48 zł – dla pracownika zatrudnionego w pierwszym roku pracy 

(1200,00 zł – 13,71%). 

Podatek CIT 

Likwiduje się art. 17 ust. 1 pkt 14, a tym samym likwiduje się zwolnienie od 

podatku dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu 

terytorialnego, z wyjątkiem dopłat do oprocentowania kredytów bankowych 

w zakresie określonym w odrębnych ustawach. 

Jednocześnie aktualne pozostają zwolnienia określone w art. 17 ust. 1 pkt 14a. 

Transport drogowy 

Przewoźnik będzie odpowiadał administracyjnie lub finansowo za te naruszenia, 

na które miał wpływ lub do powstania których się przyczynił. 

Od 2012 roku wysokość kar będzie uzależniona od liczby zatrudnionych kierowców, 

tj.: 

■■ 

15 tys. zł – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio do 10 

w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli, 

■■ 

20 tys. zł – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio od 11 

do 50 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli, 

■■ 

25 tys. zł – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio od 51 

do 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli, 

■■ 

30 tys. zł – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie większej niż 

250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli, 

■■ 

40 tys. zł – dla podmiotu wykonującego inne czynności z przewozem drogowym. 

Za naruszenia zawinione przez kierowcę, odpowiada on sam. Ustawa wprowadza 

bowiem odpowiedzialność kierowcy na zasadzie winy. 

Kierowca będzie odpowiadać za złamanie okresowych ograniczeń lub zakazu 

ruchu, a także za skrócenie przerw i odpoczynków oraz wydłużenie czasu prowadzenia 

pojazdu. 

Wprowadza się wyłączną odpowiedzialność kierowcy za używanie wyłącznika 

tachografu lub magnesu. 

Jeżeli jednak kierowca udowodni w trakcie postępowania administracyjnego, 

że działał na wyraźne polecenie pracodawcy lub przełożonego, wówczas sprawą 

zajmie się prokuratura. 

Świadczenia rodzinne 

Od 1 stycznia 2012 r. wprowadza się możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego 

z tytułu opieki nad osobą, która pozostaje w związku małżeńskim, 

o ile współmałżonek osoby pozostającej pod opieką legitymuje się orzeczeniem 

o znacznym stopniu niepełnosprawności. 

W razie zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego 

więcej niż jednej osobie sprawującej opiekę nad osobą lub osobami wymagającymi 

opieki wypłaca się tylko jedno świadczenie osobie, która pierwsza 

złożyła wniosek. 

Fundusz alimentacyjny 

Organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika 

alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych (nowy 

aspekt postępowania wobec dłużników alimentacyjnych). 

Decyzja o uznaniu Decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań 

dłużnika alimentacyjnego 

za uchyla- 

okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań ali- 

alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika alimentacyjnego, który przez 

jącego się od zobowiązamentacyjnych 

w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. 

Postępowanie 

wobec dłużnika 

alimentacyjnego 

Jeżeli decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań 

alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ właściwy dłużnika kieruje 

wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, 

dołączając odpis tej decyzji oraz składa wniosek o ściganie za przestępstwo 

określone w art. 209 § 1 kodeksu karnego. 

czenia społecznego w razie choroby 

i macierzyństwa 

Art. 17 ust.1 pkt 14 ustawy z 15 lutego 

1992 r. o podatku dochodowym od 

osób prawnych (dalej: updop) 

Art. 92a ustawy z 6 września 2001 r. 

o transporcie drogowym (dalej: 

u.t.d.) 

Art. 1 ust. 2 pkt 2 u.t.d. 

Art. 92 u.t.d. 

Art. 27 ustawy z 28 listopada 2003 r. 

o świadczeniach rodzinnych (dalej: 

u.s.r.) 

Art. 27 ust. 4 u.s.r. 

Art. 5 ust. 3 ustawy z 7 września 

2007 r. o pomocy osobom uprawnionym 

do alimentów (dalej: u.p.o.u.a.) 

Art. 5 ust.3a u.p.o.u.a. 

Art. 5 ust.3b u.p.o.u.a. 



1 2 3 

Zwrot zatrzymanego 

prawa jazdy 

Nowe obowiązki 

gmin 

Gospodarowanie odpadami 

komunalnymi 

przez gminę 

Legalizacja pobytu 

Adresaci 

Uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu 

właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy: 

1) ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy określona w ust.3 oraz dłużnik 

alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązał się w każdym miesiącu 

ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty 

bieżąco ustalonych alimentów, 

2) nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego. 

Utrzymanie czystości i porządku w gminach 

Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne 

do ich utrzymania, a w szczególności: 

1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości 

i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie 

odpowiednich jednostek organizacyjnych; 

2) zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi 

gminami: 

■■ 

regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, 

■ 

■ stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości 

do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty, 

■■ 

instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok 

zwierzęcych lub ich części, 

■■ 

szaletów publicznych; 

3) obejmują wszystkich właścicieli na terenie gminy systemem gospodarowania 

odpadami komunalnymi; 

4) nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań 

powierzonych podmiotom odbierającym odpady od właścicieli nieruchomości; 

5) ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co 

najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, 

szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych 

ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających 

biodegradacji; 

6) tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający 

łatwy dostęp wszystkim mieszkańcom gminy, w tym wskazują 

miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego 

i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych; 

7) zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania 

do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy 

odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania; 

8) prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego 

gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego 

zbierania odpadów komunalnych. 

Gminy są zobowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od 

właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. 

Rada gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić 

o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na 

których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne. 

Art. 5 ust. 5,6 u.p.o.u.a. 

Art. 3 ust. 2 ustawy z 13 września 

1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku 

w gminach (dalej: u.c.p.g.) 

Art. 6c u.c.p.g. 

Cudzoziemcy 

Cudzoziemcy przebywający w Polsce nielegalnie, będą mieli możliwość złożenia 

wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkiwanie na czas oznaczony. galizowaniu pobytu niektórych cudzo- 

Art. 3 ustawy z 28 lipca 2011 r. o zale- 

Z wnioskiem cudzoziemcy powinni wystąpić do wojewody właściwego ze względu 

na miejsce pobytu cudzoziemca. 

litej Polskiej oraz o zmianie ustawy 

ziemców na terytorium Rzeczypospo- 

o udzielaniu cudzoziemcom ochrony 

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 

i ustawy o cudzoziemcach (dalej: 

u.z.p.c.) 

Ustawa umożliwia zalegalizowanie pobytu cudzoziemców, którzy przebywają Art. 1 u.z.p.c. 

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: 

1) nieprzerwanie co najmniej od 20 grudnia 2007 r., których pobyt na tym terytorium 

w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1 stycznia 2012 r., jest nielegalny, 

2) nieprzerwanie co najmniej od 1 stycznia 2010 r., którym przed tym dniem 

została wydana ostateczna decyzja o odmowie nadania statusu uchodźcy, 

zawierająca orzeczenie o wydaleniu i których pobyt na tym terytorium 

w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1 stycznia 2012 r., jest nielegalny, 

3) wobec których 1 stycznia 2010 r. trwało postępowanie w sprawie nadania 

statusu uchodźcy wszczęte na skutek kolejnego wniosku. 

10 

www.gsia.infor.pl


1 2 3 

Wsparcie osób niepełnosprawnych 

Opłaty za drugi i kolejny 

kierunek 

Monitoring karier absolwentów 

Wprowadzenie instytucji 

asystenta rodziny 

Realizacja pieczy zastępczej 

Koordynator rodzinnej 

pieczy zastępczej 

Kompetencje ośrodka 

adopcyjnego 

w procedurze przysposobienia 

Szkolnictwo wyższe 

Uczelnia niepubliczna otrzymuje dotację na zadania związane ze stwarzaniem 

studentom i doktorantom będącym osobami niepełnosprawnymi warunków do 

pełnego udziału w procesie kształcenia. 

Art. 94 ust. 4a ustawy z 27 lipca 

2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym 

(dalej: u.s.w.) 

Uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne związane 

z m.in.: 

Art. 99 ust. 1a,1b u.s.w. 

■■ 

kształceniem studentów na studiach stacjonarnych, jeżeli są to ich studia na 

drugim lub kolejnym kierunku w formie stacjonarnej, 

■■ 

kształceniem studentów na studiach stacjonarnych, w przypadku korzystania 

z zajęć poza dodatkowym limitem punktów ECTS określonym w u.s.w. 

Wysokość opłat ustala rektor uczelni publicznej. 

Uczelnia monitoruje kariery zawodowe swoich absolwentów w celu dostosowania 

kierunków studiów i programów kształcenia do potrzeb rynku pracy, w szcze- 

Art. 13a u.s.w. 

gólności po trzech i pięciu latach od dnia ukończenia studiów. 

Rodziny zastępcze 

Wprowadza się funkcję asystenta rodziny, który ma za zadanie skoncentrować 

się na praktycznym wymiarze pracy z rodziną poprzez wsparcie jej w wychowywaniu 

dzieci oraz rozwiązywaniu problemów. 

Następuje całkowity rozdział funkcji asystenta rodziny od funkcji pracownika 

socjalnego. 

Praca asystenta jest wykonywana w ramach stosunku pracy w systemie zadaniowego 

czasu pracy lub umowy o świadczenie usług funkcjonującej na zasadzie 

umowy zlecenia. 

Organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej jest wyznaczona przez starostę 

jednostka organizacyjna powiatu bądź podmiot, któremu powiat zlecił realizację 

tego zadania. 

Na terenie powiatu może działać więcej niż jeden organizator rodzinnej pieczy 

zastępczej. 

Na poziomie powiatu zakłada się utworzenie funkcji koordynatora rodzinnej 

pieczy zastępczej, który obejmuje opieką rodziny zastępcze oraz domy 

dziecka. 

Do zadań koordynatora należy m.in. udzielanie pomocy rodzinom zastępczym 

i prowadzącym rodzinne domy dziecka oraz współudział w przygotowaniu planu 

pomocy dziecku. Zgłasza on również do ośrodków adopcyjnych informacje 

o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną w celu poszukiwania dla nich rodzin 

przysposabiających. 

Wprowadza się wyłączną kompetencję ośrodka adopcyjnego w zakresie prowadzenia 

procedur przysposobienia oraz przygotowania osób zgłaszających gotowość 

do przysposobienia dziecka. 

Art. 11, 12 ustawy z 9 czerwca 2011 r. 

o wspieraniu rodziny i systemie pieczy 

zastępczej (dalej: u.w.r.p.z.) 

Art. 32 u.w.r.p.z. 



Magdalena Szochner-Siemińska 

Podstawy prawne 

●● 

Ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy 

zastępczej nad dzieckiem (Dz.U. nr 149, poz. 887) 

●● 

Ustawa z 28 lipca 2011 r. o zalegalizowaniu pobytu niektórych cudzoziemców 

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie 

ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej 

Polskiej i ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. nr 191, poz. 1133) 

●● 

Ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 

(j.t. Dz.U. z 2009 r. nr 1, poz. 7; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. 

nr 205, poz. 1212) 

●● 

Ustawa z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. 

nr 164, poz. 1365; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 84, poz. 455) 

●● 

Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 

z 2006 r. nr 139, poz. 992; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 205, poz. 1212) 

●● 

Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za 

pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679; ost. zm. Dz.U. z 2005 r. nr 157, 

poz. 1314) 

●● 

Ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (j.t. Dz.U. 

z 2007 r. nr 125, poz. 874; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 244, poz.1454) 

●● 

Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia 

społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. 


●● 

Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych 

(j.t. Dz.U. nr 205, poz. 1585; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz.1378) 

●● 

Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku 

w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. 

nr 230, poz. 1373) 

●● 

Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. 

Dz.U.z 2011 r. nr 74, poz. 397; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 234, poz. 1389) 

●● 

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, 

poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378) 

●● 

Rozporządzenie Rady Ministrów z 13 września 2011 r. w sprawie 

wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 r. (Dz.U. 

nr 192, poz. 1141) 



Dyscyplina 

Nowości prawne 

Przekazanie 

marszałkom mienia 

Funduszu 

Marszałkowie będą przejmować 

majątek Funduszu Gwarantowanych 

Świadczeń Pracowniczych 

na podstawie odpowiednich 

umów. 

Aktywa trwałe i inne składniki 

majątkowe Funduszu Gwarantowanych 


(FGŚP) przejmuje resort 

pracy lub marszałek województwa 

działający z upoważnienia 

i w imieniu ministra pracy. Zgodnie 

z art. 99 ustawy z 27 sierpnia 

2009 r. – Przepisy wprowadzające 

ustawę o finansach publicznych 

(Dz.U. nr 157, poz. 1241 ze zm.) 

aktywa trwałe i inne składniki 

majątkowe FGŚP nabyte przed 1 

stycznia 2012 r. stają się aktywami 

Funduszu Gwarantowanych Świadczeń 

Pracowniczych będącego 

państwowym funduszem celowym 

i są ewidencjonowane w księgach 

rachunkowych tego Funduszu. Dyrektor 

Krajowego Biura FGŚP przekazuje 

ministrowi pracy, a kierownik 

Biura Terenowego Funduszu 

marszałkowi województwa, dokumentację 

związaną ze sprawami 

prowadzonymi odpowiednio przez 

Krajowe Biuro albo Biuro Terenowe 

FGŚP. 

Od 6 grudnia 2011 r. obowiązuje 

rozporządzenie Ministra 

Pracy i Polityki Społecznej z 10 listopada 

2011 r. w sprawie przekazania 

mienia Funduszu Gwarantowanych 


(Dz.U. nr 256, poz. 1535). 

Przekazanie przez kierowników 

biur terenowych lub osoby pełniące 

ich obowiązki wszystkich składników 

rzeczowych majątku ruchomego 

FGŚP oraz wartości niematerialnych 

i prawnych marszałkom 

województw będzie się odbywać 


za naruszenie 

dyscypliny 

finansowej 

Nowe zasady odpowiedzialności za naruszenie 

dyscypliny finansów publicznych wejdą 

w życie 11 lutego 2012 r. Nowelizacja przepisów 

obejmuje każdy z najważniejszych elementów 

tych reguł. 

Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. 

o zmianie ustawy o odpowiedzialności 

za naruszenie 

dyscypliny finansów publicznych 

oraz niektórych innych ustaw 

(dalej: nowelizacja) zmienia m.in. 

zakres podmiotowy odpowiedzialności 

za naruszenie dyscypliny finansów 

publicznych, zasady oraz 

sam katalog naruszeń podlegających 

odpowiedzialności. 

Zakres podmiotowy 

Nowelizacja precyzuje m.in. katalog 

podmiotów objętych przepisami 

o dyscyplinie finansów publicznych. 

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 4 

ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności 

za naruszenie dyscypliny 

finansów publicznych (dalej: 

u.n.d.f.p.) odpowiedzialności w zakresie 

sektora finansów publicznych 

podlegać będą pracownicy i inne 

osoby, których obowiązki wynikają 

wprost z przepisów ustaw lub 

którym powierzono obowiązki na 

podstawie obowiązujących przepisów. 

Takie określenie podmiotu odpowiedzialnego 

za realizację określonych 

zadań sektora finansów publicznych 

przyczyni się do związania 

odpowiedzialnością osoby faktycznie 

realizujące zadanie, a nie wyłącznie 

formalnie kierujące jednostką. 

W zakresie podmiotowym istotne 

zmiany dotyczą też realizacji 

procedury zamówień publicznych. 

Nowelizacja rozszerza krąg 

podmiotów ponoszących odpowiedzialność 


finansów publicznych o inne niż 

pracownicy osoby, którym zamawiający 

powierzył przygotowanie 

i przeprowadzenie postępowania 

o udzielenie zamówienia. W tym 

zakresie zakres podmiotowy obejmuje 

tzw. pełnomocników zamawiającego. 

Obecnie odpowiedzialność w zakresie 


ponoszą osoby gospodarujące 

środkami publicznymi. Nowelizacja 

wyłączyła zapis o gospodarowaniu. 

Ustawodawca przyjął, że środki 

publiczne przekazane poza sektor 

finansów na rzecz beneficjentów nie 

powinny być włączone w zakres pojęciowy 

gospodarowania środkami 

publicznymi, gdyż z chwilą ich przekazania 

tracą taki status. 

12 

www.gsia.infor.pl


Od 11 lutego 2012 r. odpowiedzialności 


finansów publicznych określonej 

w art. 13 u.n.d.f.p. podlegać będą: 

1) osoby zobowiązane lub upoważnione 

do działania w imieniu 

podmiotu, któremu odrębną 

ustawą lub na jej podstawie, albo 

na podstawie umowy lub w drodze 

porozumienia powierzono 

określone zadania związane z realizacją 

programu finansowanego 

z udziałem: 

■■ 

środków pochodzących z budżetu 

Unii Europejskiej, 

■■ 

niepodlegających zwrotowi 

środków z pomocy udzielanej 

przez państwa członkowskie 

Europejskiego Porozumienia 

o Wolnym Handlu (EFTA) lub 

■■ 

innych środków pochodzących 

ze źródeł zagranicznych, 

niepodlegających zwrotowi; 

2) osoby realizujące projekt finansowany 

z udziałem środków unijnych 

lub zagranicznych, którym 

przekazano środki publiczne 

przeznaczone na realizację tego 

projektu lub które wykorzystują 

takie środki oraz 

3) osoby zobowiązane lub upoważnione 

do działania w imieniu 

podmiotu zobowiązanego do 

realizacji projektu finansowanego 

z udziałem środków unijnych 

lub zagranicznych, któremu przekazano 

środki publiczne przeznaczone 

na realizację tego projektu 

lub który wykorzystuje takie 

środki. 

Katalog naruszeń 

Naruszenie dyscypliny finansów 

publicznych najczęściej wiąże 

się z nieterminowym wykonaniem 

określonej prawem czynności, 

co w dalszej kolejności skutkuje 

np. koniecznością zapłaty odsetek 

od nieterminowo zrealizowanego 

świadczenia. Nowelizacja precyzuje 

zakres czasowy wykonania obowiązku 

poprzez związanie odpowiedzialności 

z niewykonaniem obowiązku 

w określonym terminie. Według nowych 

zasad, naruszeniem dyscypliny 

będzie nieprzekazanie w terminie do 

budżetu w należnej wysokości pobranych 

dochodów Skarbu Państwa 

lub jednostki samorządu terytorialnego. 

Przy takim zapisie momentem 

popełnienia naruszenia przez 

zaniechanie będzie dzień następujący 

po ostatnim dniu, w którym 

czynność mogła być wykonana. 

W zakresie stosowania ulg 

w spłacie zobowiązań nowelizacja, 

obok dotychczasowego niezgodnego 

z przepisami umorzenia należności, 

za karalne uznaje również niezgodne 

z przepisami rozłożenie na 

raty czy też odroczenie spłaty wierzytelności 

należnej jednostce sektora 

finansów publicznych (JSFP). 

W zakresie rozliczania dotacji 

naruszeniem dyscypliny finansów 

publicznych będzie niezatwierdzenie 

w terminie przedstawionego 

rozliczenia dotacji. 

Bez zmiany pozostaje odpowiedzialność 

za dokonanie wydatku ze 

środków publicznych bez upoważnienia. 

W tym jednak zakresie ustawodawca 

doprecyzował, że chodzi 

o upoważnienie wynikające z ustawy 

budżetowej, uchwały budżetowej 

lub planu finansowego. Równocześnie 

naruszeniem będzie od 11 lutego 

br. również dokonanie wydatku 

z pogwałceniem przepisów dotyczących 

dokonywania poszczególnych 

rodzajów wydatków. 

Nowelizacja wprowadza całkowicie 

nowy katalog zachowań 

podlegających odpowiedzialności 

w zakresie gospodarowania środkami 

zagranicznymi. Naruszeniem 

dyscypliny będzie m.in. wykorzystanie 

środków własnych beneficjenta 

niezgodnie z przeznaczeniem lub 

z niedotrzymaniem procedur obowiązujących 

przy ich wykorzystaniu, 

przy czym odpowiedzialność 

ta nie dotyczy środków własnych 


na podstawie umowy nieodpłatnego 

użytkowania. Umowa będzie 

sporządzana w czterech egzemplarzach, 

po dwa dla każdej ze 

stron. Powinna ona zawierać m.in. 

wartość księgową przekazywanych 

składników mienia Funduszu 

oraz zobowiązanie przejmującego 

do utrzymania przejmowanych 

składników rzeczowych majątku 

ruchomego Funduszu w stanie niepogorszonym, 

z uwzględnieniem 

normalnego zużycia. 

Umowę podpisują marszałek 

województwa i kierownik biura terenowego 

lub osoba pełniąca jego 

obowiązki. Podpisana umowa obowiązuje 

od 1 stycznia 2012 r. Do 

umowy dołącza się protokół zdawczo-odbiorczy. 

Marszałkowie województw 

przekazują jeden egzemplarz podpisanej 

umowy wraz z załącznikami, 

niezwłocznie, pocztową przesyłką 

poleconą, ministrowi pracy. 

Umowa, o której mowa, ulega 

rozwiązaniu w przypadku zmiany 

organizacji FGŚP lub powierzenia 

realizacji zadań Funduszu innemu 

podmiotowi. 

Informacja 

o odpadach 

W centralnej bazie danych dotyczącej 

odpadów zbiera się 

i przetwarza informacje dotyczące 

odrębnie każdego województwa 

oraz całego kraju. 

Marszałkowie województw 

prowadzą wojewódzką bazę danych, 

dotyczącą wytwarzania 

i gospodarowania odpadami. Baza 

ta jest tworzona na podstawie 

zbiorczych zestawień, m.in. danych 

o rodzajach i ilości odpadów, 

o sposobach gospodarowania nimi 

oraz o instalacjach i urządzeniach 

służących do ich odzysku 

i unieszkodliwiania . Do bazy, 




o której mowa, wpływają sprawozdania 

i informacje o recyklingu 

pojazdów wycofanych z eksploatacji. 

Marszałkowie prowadzą 

również rejestry udzielanych zezwoleń 

w zakresie wytwarzania 

i gospodarowania odpadami oraz 

sporządzają raporty wojewódzkie 

i przekazują je ministrowi środowiska. 

Dostęp do wojewódzkiej 

bazy danych posiadają: minister 

środowiska, minister gospodarki, 

główny inspektor ochrony 

środowiska, zarząd Narodowego 

Funduszu Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej, generalny 

dyrektor ochrony środowiska, regionalny 

dyrektor ochrony środowiska, 

starosta, wójt, burmistrz 

lub prezydent miasta, wojewódzki 

inspektor ochrony środowiska, 

zarząd wojewódzkiego funduszu 

ochrony środowiska i gospodarki 

wodnej oraz służby statystyki 

publicznej. 

Od 1 stycznia 2012 r. obwiązuje 


Środowiska z 10 listopada 2011 r. 

w sprawie niezbędnego zakresu 

informacji objętych obowiązkiem 

zbierania i przetwarzania oraz 

sposobu prowadzenia centralnej 

i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej 

wytwarzania i gospodarowania 

odpadami (Dz.U. nr 257, 

poz. 1547). 

Obowiązki zbierania i przetwarzania 

obejmują m.in. informacje o: 

■■ 

ilości i rodzajach wytworzonych 

odpadów, 

■■ 

gospodarce komunalnymi osadami 

ściekowymi, z wyszczególnieniem 

składu i właściwości 

komunalnych osadów ściekowych 

oraz miejsc ich stosowania, 

■■ 

gminnych, powiatowych i wojewódzkich 

planach gospodarki 

odpadami oraz o sprawozdaniach 

z ich realizacji, 

podmiotów nienależących do sektora 

finansów publicznych. 

Za czyn podlegający odpowiedzialności 

uznane będzie też zaciągniecie 

przez jednostkę zobowiązania 

z naruszeniem przepisów 

dotyczących zaciągania zobowiązań. 

Obecne przepisy za naruszenie 

uznają wyłącznie zaciągnięcie zobowiązania 

bez wymaganego prawem 

upoważnienia lub z przekroczeniem 

jego treści. 

Pomimo, że u.n.d.f.p. nie obejmuje 

swoim zakresem należności 

celnych i podatkowych nowelizacja 

wprowadza w tym zakresie jeden 

wyjątek. Zgodnie z nowym brzmieniem 

art. 16 u.n.d.f.p., naruszeniem 


będzie niewykonanie w terminie 

zobowiązania JSFP, w tym obowiązku 

zwrotu należności celnej, 

podatku, nadpłaty lub nienależnie 

opłaconych składek na ubezpieczenie 

społeczne lub zdrowotne, którego 

skutkiem jest zapłata odsetek, 

kar lub opłat albo oprocentowanie 

tych należności. Nie będzie jednak 

czynem naruszającym dyscyplinę 

zapłata odsetek w przypadku, 

gdy opóźnienie w zwrocie środków 

powstało na skutek konieczności 

wdrożenia czynności sprawdzających 

zasadność żądania zwrotu. 

Nowelizacja precyzuje przesłanki 

odpowiedzialności z tytułu doprowadzenia 

do obowiązku zapłaty 

odsetek. W nowym brzmieniu, 

odpowiedzialności podlega nie sam 

fakt wypłaty oprocentowania, ale 

dopuszczenie do wystąpienia oprocentowania 

nadpłaty, które jest zaliczane 

na poczet zaległości podatkowej 

lub zobowiązań bieżących. 

Tu też podobnie odpowiedzialności 

nie podlega osoba, której działanie 

doprowadziło do powstania oprocentowania 

w wyniku upływu czasu 

koniecznego do zweryfikowania 

wniosku o zwrot nadpłaty. Ustawodawca 

uwzględnia więc konieczność 

prowadzenia tzw. postępowania 

sprawdzającego i w tym zakresie 

wyłącza tego rodzaju opóźnienie 

z katalogu czynów naruszających 

dyscyplinę. 

Istotne zmiany wprowadzone 

nowelizacją odnoszą się do procedury 

zamówień publicznych. 

Ustawodawca przenosi ciężar odpowiedzialności 

na osoby bezpośrednio 

zaangażowane w realizację 

zamówienia – przygotowanie i przeprowadzenie 

postępowania. Odpowiedzialności 

tej będzie podlegać 

od 11 lutego br. wyłącznie osoba 

upoważniona do podjęcia czynności 

przez kierownika zamawiającego 

bez względu na to, czy jest pracownikiem 

zamawiającego, czy też osobą 

spoza kręgu podporządkowania 

pracowniczego. 

Odpowiedzialność za naruszenie 


według nowych zasad będzie 

zachodzić wyłącznie w przypadku 

udzielenia zamówienia. 

Naruszeniem dyscypliny finansów 

publicznych będzie też: 

■■ 

zaniechanie prowadzenia audytu 

wewnętrznego w JSFP do tego 

zobowiązanej, wskutek niezatrudniania 

audytora wewnętrznego 

albo niezawierania umowy 

z usługodawcą, 

■■ 

niedokonanie lub nienależyte dokonanie 

wstępnej kontroli zgodności 

operacji gospodarczej bądź 

finansowej z planem finansowym, 

lub kompletności i rzetelności 

dokumentów dotyczących takiej 

operacji, jeżeli miało ono wpływ 

na dokonanie wydatku powodującego 

przekroczenie kwoty 

wydatków ustalonej w planie finansowym 

JSFP, lub zaciągnięcie 

zobowiązania niemieszczącego 

się w planie finansowym jednostki 

sektora finansów publicznych, 

■■ 

niewykonanie lub nienależyte 

wykonanie przez kierownika 

JSFP obowiązków w zakresie 

kontroli zarządczej – w przypadku 

gdy odpowiedzialności nie 

14 

www.gsia.infor.pl


będzie można przypisać osobie 

działającej bez upoważniania, odpowiedzialność 

tą będzie ponosił 

kierownik jednostki, jeżeli zostanie 

udowodnione, że nie dopełnił 

obowiązków w zakresie kontroli 

zarządczej. 

Zasady odpowiedzialności 

Odpowiedzialność za naruszenie 


kształtuje się na zasadzie winy zarówno 

umyślnej, jaki i nieumyślnej. 

W tym zakresie nowelizacja podkreśla 

winę jako przesłankę odpowiedzialności. 

Obecny zapis przewiduje, 

że odpowiedzialność za naruszenie 


ponosi osoba, która popełniła czyn 

naruszający dyscyplinę finansów 

publicznych określony przez ustawę 

obowiązującą w czasie jego popełnienia. 

Nowelizacja przewiduje 

natomiast, że odpowiedzialność 


publicznych ponosi osoba, której 

można przypisać winę w czasie popełnienia 

naruszenia. Nie można 

przypisać winy, jeżeli naruszenia 

nie można było uniknąć mimo dołożenia 

staranności wymaganej od 

osoby odpowiedzialnej za wykonanie 

obowiązku, którego niewykonanie 

lub nienależyte wykonanie 

stanowi czyn naruszający dyscyplinę 

finansów publicznych. Taki 

zapis gwarantuje wyłączenie odpowiedzialności 

osoby, która nie miała 

wpływu na zaistnienie zdarzenia 

będącego naruszeniem ustawy. 

Nie bez znaczenia jest wyłączenie 

z treści u.n.d.f.p. art. 22, który 

odnosił się do pojęć umyślności lub 

nieumyślności popełnienia czynu. 

W tym zakresie ustawodawca uznał, 

że od osób dysponujących finansami 

publicznymi wymaga się wyższej niż 

przeciętna staranności. Popełnienie 

danego czynu nieumyślnie nie powinno 

więc stanowić przesłanki łagodzącej 

odpowiedzialność, gdyż 

to właśnie nieumyślność czy też 

niedbalstwo może stanowić większe 

ryzyko dla funkcjonowania 

systemu finansów niż ujawniony 

czyn umyślny. 

Nowelizacja wprowadza istotną 

zmianę w zakresie minimalnej kwoty, 

która wyłącza odpowiedzialność 


publicznych. W nowym brzmieniu 

art. 26 u.n.d.f.p., niska wartość finansowa 

naruszenia wyłączała odpowiedzialność 

wyłącznie w odniesieniu 

do kilku enumeratywnie 

wymienionych naruszeń (wymieniono 

je w art. od 5 do 16 u.n.d.f.p.), 

w przypadku których o wyłączeniu 

odpowiedzialności decydować będzie 

nie rodzaj naruszenia, lecz jego 

wartość. Wyznacznikiem tej kwoty 

będzie wysokość przeciętnego wynagrodzenia 

miesięcznego w gospodarce 

narodowej w roku poprzednim, 

ogłoszonego przez Prezesa 

Głównego Urzędu Statystycznego. 

Tomasz Podleśny 


●● 

Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy 

o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny 

finansów publicznych oraz niektórych 

innych ustaw (Dz.U. nr 240, poz. 1429) 

●● 

Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach 

publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240; ost. 

zm. Dz.U. z 2011 r. nr 234, poz. 1386) 

●● 

Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności 


publicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 14, 

poz. 114; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 240, 

poz. 1429) 

O dyscyplinie finansów publicznych 

piszemy też w portalu internetowym. 

Więcej przeczytasz 

na stronie 

www.samorzad.infor.pl 


■■ 

gospodarowaniu pojazdami wycofanymi 

z eksploatacji, przyjętymi 

do stacji demontażu lub 

punktu zbierania pojazdów. 

Kary za nielegalny 

handel na ulicy 

Maksymalny mandat, jaki mogą 

nałożyć strażnicy na osoby 

sprzedające swój towar na ulicach 

miast to 500 zł. 

Od 8 grudnia obowiązuje rozporządzenie 

Ministra Spraw Wewnętrznych 

z 24 listopada 2011 r. 

zmieniające rozporządzenie 

w sprawie wykroczeń, za które 

strażnicy straży gminnych są 

uprawnieni do nakładania grzywien 

w drodze mandatu karnego 

(Dz.U. nr 259, poz. 1554). Nowelizacja 

ta daje funkcjonariuszom 

straży gminnych prawo karania za 

nielegalny handel. Kara nałożona 

nie może jednak przekroczyć 

500 zł. Jeżeli ma być wyższa, to 

sprawa musi trafić do sądu, który 

wymierzy handlarzowi grzywnę 

od 20 zł do 5 tys. zł. Dodatkowo 

sąd, jeśli sprawa do niego 

trafi, będzie mógł orzec przepadek 

towaru. Do takiego przepadku 

może dojść nawet wówczas, 

gdy handlarz nie jest właścicielem 

towaru, którym handlował. 

Wysokość mandatu zależeć ma 

głównie od tego, jakiego rodzaju 

towar jest sprzedawany w niedozwolonym 

miejscu, oraz od tego, 

czy handlarz został przyłapany na 

nielegalnym handlu po raz pierwszy, 

czy też kolejny. 

Pomoc po powodzi 

do marszałka 

Pracodawca składa wniosek 

o pomoc z Funduszu Gwarantowanych 


(FGŚP) do marszałka 



Wynagrodzenia 


województwa właściwego ze 

względu na siedzibę pracodawcy. 

Od 20 grudnia 2011 r. obowiązuje 


Pracy i Polityki Społecznej z 10 listopada 

2011 r. w sprawie nieoprocentowanej 

pożyczki z Funduszu 

Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 

dla pracodawcy, który 

na skutek powodzi przejściowo 

zaprzestał prowadzenia działalności 

gospodarczej lub istotnie 

ograniczył jej prowadzenie (Dz.U. 

nr 262, poz. 1566). 

To marszałek województwa 

będzie rozpatrywał wniosek o pomoc 

z FGŚP. Termin na rozpatrzenie 

wniosku wynosi siedem dni od 

dnia złożenia wniosku spełniającego 

wymogi formalne. 

W przypadku pozytywnego 

rozpatrzenia wniosku marszałek 

województwa przekazuje pracodawcy 

niezwłocznie na jego rachunek 

środki nieoprocentowanej 

pożyczki z FGŚP w kwocie określonej 

w zaakceptowanym wniosku. 

Z kolei pracodawca w terminie 

siedmiu dni od dnia otrzymania 

środków, wypłaca wynagrodzenia 

pracownikom, po naliczeniu składek 

na ubezpieczenia społeczne 

i ubezpieczenie zdrowotne, zaliczek 

na podatek dochodowy 

od osób fizycznych oraz potrąceń 

na mocy tytułów wykonawczych 

na zaspokojenie świadczeń 

alimentacyjnych. Termin zwrotu 

nieoprocentowanej pożyczki na 

rachunek bankowy Funduszu pracodawca 

określa we wniosku. Do 

zwrotu nieoprocentowanej pożyczki 

stosuje się przepisy o postępowaniu 

egzekucyjnym w administracji 

w zakresie egzekucji 

obowiązków o charakterze pieniężnym. 

a60ee9ed-0717–4702-ac92–30617673b04c 

Zbigniew Kornat 

Płaca minimalna 


Od 1 stycznia 2012 r. wzrosła wysokość minimalnego 

wynagrodzenia za pracę. Obecnie wynosi 

ono 1500 zł. Zmiana wysokości najniższej 

pensji pociągnęła za sobą m.in. zmianę kwot 

innych świadczeń przysługujących osobom zatrudnionym 

na podstawie umowy o pracę. 

Od 1 stycznia 2012 r. minimalne 

wynagrodzenie za 

pracę wynosi 1500 zł. W porównaniu 

z minimalnym wynagrodzeniem 

obowiązującym w 2011 roku 

(1386,00 zł) to wzrost o 114 zł. Wątpliwości 

budzi sposób ustalania minimalnego 

wynagrodzenia za pracę, 

przede wszystkim tego, czy dotyczy 

ono tylko wynagrodzenia zasadniczego, 

czy wynagrodzenia liczonego 

łącznie z dodatkami, tj.: wysługa lat, 

premia itp. Do obliczenia wysokości 

wynagrodzenia pracownika przyjmuje 

się przysługujące mu składniki wynagrodzenia 

i inne świadczenia wynikające 

ze stosunku pracy, zaliczone 

według zasad statystyki zatrudnienia 

i wynagrodzenia określonych przez 

Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń 

osobowych, z tym że nie 

uwzględnia się przy tym: 

■■ 

nagrody jubileuszowej, 

■■ 

odprawy pieniężnej przysługującej 

pracownikowi w związku 

z przejściem na emeryturę lub rentę 

z tytułu niezdolności do pracy, 

■■ 

wynagrodzenia za pracę w godzinach 

nadliczbowych 

– art. 6 ust. 4 ustawy z 10 października 

2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu 

za pracę (dalej: u.m.w.p.). 

Do wynagrodzeń osobowych zalicza 

się dodatki za staż pracy, inne 

dodatki (np. za pracę w trudnych warunkach, 

za szczególne kwalifikacje 

itp.). Oznacza to, że minimalne wynagrodzenie 

pracowników odnosi 

się do wszystkich składników, z wyjątkiem 

świadczeń enumeratywnie 

wymienionych w u.m.w.p. 

Obowiązująca w danym roku kwota 

minimalnego wynagrodzenia za 

pracę odnosi się do pracowników zatrudnionych 

w pełnym wymiarze. Jeżeli 

pracownik zatrudniony jest w niepełnym 

miesięcznym wymiarze czasu 

pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia 

ustala się w kwocie proporcjonalnej 

do liczby godzin przypadającej 

do przepracowania przez 

pracownika w danym miesiącu, biorąc 

za podstawę wysokość minimalnego 

wynagrodzenia za pracę. 

PRZYKŁAD 

Zatrudniony pracuje od 1 stycznia 

2012 r. na 7/8 etatu. W tym 

miesiącu w firmie przypada 

21 dni roboczych, po 8 godzin 

w każdy. Daje to 168 godzin pracy, 

a dla określonego wymiaru 

etatu – 147 godzin (168/8 × 7). 

Wynagrodzenie pracownika za 

styczeń nie może być więc niższe 

niż 1312,71 zł (1500 zł: 160 

godzin × 140 godzin). 

Pracownicy samorządowi 

W przypadku pracowników samorządowych 

obowiązujące prze 

16 

www.gsia.infor.pl


pisy, oprócz minimalnego wynagrodzenia 

za pracę, wprowadzają 

pojęcie minimalnego wynagrodzenia 

zasadniczego. Należy zaznaczyć, 

że nie są to dwie różne kwestie. Wynagrodzenie 

zasadnicze jest bowiem 

elementem wynagrodzenia za pracę, 

zaś minimalne wynagrodzenie 

za pracę obejmuje niemal wszystkie 

elementy wynagrodzenia, w tym 

wynagrodzenie zasadnicze. Poziom 

minimalnego wynagrodzenia zasadniczego 

dla poszczególnych kategorii 

zaszeregowania określony został 

rozporządzeniem Rady Ministrów 

z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania 

pracowników samorządowych. 

Wynagrodzenie zasadnicze 

pracowników samorządowych jest 

w wielu przypadkach niższe, niż 

minimalne wynagrodzenie za pracę 

obowiązujące zarówno w 2011, jak 

i 2012 roku. Dla pracowników samorządowych 

maksymalne kwoty wynagrodzenia 

zasadniczego określają 

regulaminy wynagradzania funkcjonujące 

we wszystkich jednostkach samorządowych. 

Należy pamiętać o takim 

ukształtowaniu maksymalnych 

kwot wynagrodzenia zasadniczego, 

aby pracownicy mogli osiągnąć minimalny 

poziom wynagrodzenia za 

pracę obowiązujący w danym roku 

kalendarzowym. Nie każdy pracownik 

będzie miał bowiem prawo do 

dodatku stażowego, premii czy innych 

składników wpływających na 

wysokość wynagrodzenia za pracę. 

Potrącenia 

z wynagrodzenia 

Wysokość minimalnego wynagrodzenia 

za pracę ma istotne znaczenie 

przy dokonywaniu potrąceń z tego 

wynagrodzenia. Z wynagrodzenia 

za pracę pracodawca ma obowiązek 

odliczyć składki na ubezpieczenia 

społeczne oraz zaliczkę na podatek 

dochodowy od osób fizycznych. Ponadto 

na podstawie art. 87 § 1 ustawy 

z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy 

(dalej: k.p.), pracodawca może bez 

zgody pracownika z jego wynagrodzenia 

dokonać potrącenia jedynie 

następujących należności: 

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów 

wykonawczych na zaspokojenie 

świadczeń alimentacyjnych, 

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów 

wykonawczych na pokrycie 

należności innych niż świadczenia 

alimentacyjne (np. komornicze 

zajęcia wynagrodzenia na 

mocy wyroku sądowego nakazującego 

zapłatę), 

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi, 

4) kary pieniężne przewidziane 

w art. 108 k.p. 

Dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia 

odbywa się w wymienionej 

kolejności, tzn. przede wszystkim 

z wynagrodzenia potrąca się sumy na 

zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, 

przy czym świadczenia te są potrącane 

bez postępowania egzekucyj 

Tabela 1. Wysokość kwoty wolnej od potrąceń w 2011 i 2012 roku 

Rodzaj potrącenia 

Kwota wolna od potrąceń 

w 2011 roku 

Kwota wolna od potrąceń 


1. Sumy egzekwowane na mocy 

tytułów wykonawczych na pokrycie 


alimentacyjne 

1032,34 zł 1111,86 zł 

2. Należności potrącane na wniosek 

pracownika na rzecz pracodawcy 

Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi 

774,25 zł (75% z 1032,34) 833,89 zł (75% z 1111,86) 

Kary pieniężne 929,11 zł (90% z 1032,34) 1000,67 zł (90% z 1111,86) 

Należności potrącane na wniosek 

pracownika 

825,87 zł (80% z 1032,34) 889,49 zł (80% z 1111,86) 

Przegląd orzecznictwa 

■ 3 listopada 2011 r. Wojewódzki 

Sąd Administracyjny w Białymstoku 

w wyroku wskazał, że ustawodawca 

kwestię objęcia przez trwałego 

zarządcę w posiadanie nieruchomości 

potraktował wyłącznie jako 

czynność następczą w stosunku 

do ustanowienia trwałego zarządu. 

Z tego wynika, że w ustawie 

z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce 

nieruchomościami, charakteryzując 

składniki decyzji o oddaniu 

nieruchomości w trwały zarząd, 

nie wskazano wprost obowiązku 

umieszczenia w decyzji sposobu 

objęcia nieruchomości w trwały 

zarząd. Sporządzenie protokołu 

zdawczo-odbiorczego przy obejmowaniu 

w posiadanie nieruchomości 

oddanej w trwały zarząd nie wpływa 

więc na ukonstytuowanie się samego 

prawa trwałego zarządu – to 

zostaje utworzone już wcześniej. 

sygn. akt II SA/Bk 561/11 

■ 26 października 2011 r. NSA 

w wyroku wskazał, że obowiązek 

sporządzenia miejscowego planu 

zagospodarowania przestrzennego 

dla obszarów rozmieszczenia wielkopowierzchniowych 

obiektów handlowych 

wynika z regulacji art. 10 

ust. 2 pkt 8 w zw. z ust. 3 ustawy 

z 27 marca 2003 r. o planowaniu 

i zagospodarowaniu przestrzennym 

(dalej: u.p.z.p.). Przepis art. 62 

ust. 2 tej ustawy obliguje organ 

wykonawczy gminy do zawieszenia 

postępowania administracyjnego 

do czasu uchwalenia planu, 

jeżeli wniosek o ustalenie warunków 

zabudowy dotyczy obszaru, 

w odniesieniu do którego istnieje 

obowiązek sporządzenia planu 

miejscowego. Zatem zawieszenie 

postępowania jest obligatoryjne 

również w przypadku postępowania 

wszczętego wnioskiem o wydanie 

decyzji w sprawie warunków 

zabudowy dla inwestycji polega- 

gazeta samorządu i administracji nr 1 ● 5.01.2012 

17



jącej na budowie wielkopowierzchniowego 

obiektu handlowego. W tej 

sprawie dyrektor jednego z wydziałów 

urzędu miejskiego odmówił 

podjęcia zawieszonego – z uwagi 

na przygotowywany miejscowy plan 

zagospodarowania przestrzennego – 

postępowania w sprawie decyzji administracyjnej 

w zakresie ustalenia 

warunków zabudowy dla zamierzenia 

inwestycyjnego obejmującego 

budowę pawilonu handlowo-usługowego. 

Sprawa znalazła dalszy 

bieg w postępowaniu administracyjnym 

oraz sądowoadministracyjnym. 

Problem z nią związany dotyczył 

problemu wykładni przepisów 

art. 62 ust. 2, art. 15 ust. 3 oraz 

art. 14 ust. 7 u.p.z.p. 

WSA przyjął, że jeżeli obowiązek 

przedmiotowy nie występuje, nie 

ma podstaw do zawieszenia postępowania. 

Naczelny Sąd Administracyjny 

nie podzielił tej argumentacji, 

wskazując, że istota sprawy sprowadza 

się do rozstrzygnięcia, w jakich 

regulacjach należy upatrywać źródeł 

obowiązku uchwalenia miejscowego 

planu zagospodarowania 

przestrzennego w przedmiotowej 

sytuacji: wyłącznie w przepisach 

odrębnych czy też w regulacji ustawy 

o planowaniu i zagospodarowaniu 

przestrzennym. Naczelny Sąd Administracyjny 

stanął na stanowisku, 

że z przepisu art. 14 ust. 7 u.p.z.p. 

wprost wynika obowiązek sporządzenia 

planu miejscowego, jeżeli 

wymagają tego przepisy odrębne. 

Jednakże w ocenie NSA, przepis 

art. 14 ust. 7 omawianej ustawy nie 

jest jedynym przepisem regulującym 

obowiązek sporządzenia miejscowego 

planu zagospodarowania 

przestrzennego. Obowiązek taki ma 

również wynikać – zgodnie z dokonaną 

przez NSA wykładnią systemową 

i celowościową – z art. 10.3 u.p.z.p. 

sygn. akt II OSK 1531/10 

nego, co oznacza, że pracodawca ma 

obowiązek dokonywania tych potrąceń 

jedynie na podstawie prawomocnego 

wyroku sądowego zasądzającego 

od pracownika alimenty (nie musi 

czekać na wszczęcie postępowania egzekucyjnego 

przez komornika sądowego). 

Dopiero po potrąceniu świadczeń 

alimentacyjnych pracodawca 

może dokonywać dalszych potrąceń 

z wynagrodzenia pracownika, czyli 


alimentacyjne egzekwowane na mocy 

tytułów wykonawczych – zaliczek pieniężnych 

udzielonych pracownikowi 

i dopiero na koniec – kar pieniężnych 

przewidzianych w art. 108 k.p. 

Kodeks pracy wprowadza pewne 

ograniczenia w dokonywaniu potrąceń 

z wynagrodzenia pracownika, 

które mają zabezpieczyć pracownikowi 

zachowanie pewnych minimalnych 

środków do życia. Granice potrąceń 

dzielą się na ułamkowe i kwotowe. 

W przypadku egzekucji świadczeń 

alimentacyjnych – potrącenia 

mogą być dokonywane do wysokości 

3/5 wynagrodzenia, natomiast w razie 

egzekucji innych należności lub potrącania 

zaliczek pieniężnych – pracodawca 

może dokonać potrącenia do 

wysokości 1/2 wynagrodzenia. Niezależnie 

od tego, kary pieniężne potrąca 

się w granicach określonych w art. 108 

k.p. Zgodnie z tym przepisem kara 

pieniężna za jedno przekroczenie, jak 

i za każdy dzień nieusprawiedliwionej 

nieobecności w pracy, nie może 

być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia 

pracownika, a łącznie kary 

pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 

wynagrodzenia przypadającego pracownikowi 

do wypłaty, po dokonaniu 

potrąceń alimentów, innych należności 

i zaliczek pieniężnych. 

Od 1 stycznia 2004 r. w kodeksie 

pracy obowiązują kwotowe granice 

potrąceń, określające wysokość 

wynagrodzenia, jakie musi pracownikowi 

pozostać po dokonaniu potrąceń. 

Kwotowe granice potrąceń 

nie dotyczą potrąceń świadczeń alimentacyjnych, 

które w dalszym ciągu 

mogą być potrącane do wysokości 

3/5 wynagrodzenia, bez względu 

na to, jaką kwotę będzie stanowiła 

pozostała część wynagrodzenia pracownika. 

Zgodnie z art. 87 1 § 1 k.p. 

wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia 

za pracę w wysokości: 

■■ 


pracę, ustalanego na podstawie 

odrębnych przepisów, przysługującego 

pracownikom zatrudnionym 

w pełnym wymiarze 

czasu pracy, po odliczeniu składek 

na ubezpieczenie społeczne 

i zaliczki na podatek dochodowy 

od osób fizycznych – przy potrącaniu 

sum egzekwowanych na 

mocy tytułów wykonawczych na 

pokrycie należności innych niż 

świadczenia alimentacyjne, 

■■ 

75% minimalnego wynagrodzenia 

za pracę – przy potrącaniu zaliczek 

pieniężnych udzielonych pracownikowi, 

■■ 


za pracę – przy potrącaniu 

kar pieniężnych przewidzianych 

w art. 108 k.p. 

Jeżeli pracownik zatrudniony jest 

w niepełnym wymiarze czasu pracy, 

kwoty wolne od potrąceń ulegają 

zmniejszeniu proporcjonalnie do 

wymiaru czasu pracy. 

Inne należności mogą być potrącane 

z wynagrodzenia pracownika jedynie 

za jego zgodą wyrażoną na piśmie. 

Najczęściej są to składki z tytułu 

członkostwa w związku zawodowym, 

składki na dobrowolne ubezpieczenie 

na życie, raty z tytułu pożyczek w pracowniczych 

kasach zapomogowo-pożyczkowych 

itp. Aby pracodawca mógł 

potrącić z wynagrodzenia pracownika 

takie należności, musi mieć jego zgodę 

wyrażoną na piśmie. Należy jednak 

pamiętać o tym, że również te inne 

należności mogą być potrącane do 

pewnych granic. Granice te określa 

art. 91 § 2 k.p., stanowiąc, że wolna od 

potrąceń jest w tym przypadku kwota 

wynagrodzenia za pracę w wysokości: 

18 

www.gsia.infor.pl


Tabela 2. Wysokość świadczeń, na które wpływa wysokość 

minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 roku 

Rodzaj świadczenia 

Maksymalna wysokość odprawy z tytułu tzw. 

grupowego zwolnienia (15-krotność minimalnego 

wynagrodzenia obowiązującego w dniu 

rozwiązania stosunku pracy) 

Dodatek z tytułu pracy w porze nocnej (20% 

stawki godzinowej wynikającej z minimalnego 

wynagrodzenia za pracę) 

Minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego 

z tytułu pracy w pełnym wymiarze 

czasu pracy (kwota minimalnego wynagrodzenia 

za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 

13,71% tego wynagrodzenia) 

■■ 


pracę – przy potrącaniu należności 

na rzecz pracodawcy (np. 

z tytułu odpowiedzialności materialnej 

pracownika za szkodę 

wyrządzoną pracodawcy), 

■■ 


za pracę – przy potrącaniu 

innych należności (np. składka 

związkowa, składka na dobrowolne 

ubezpieczenie na życie itp.). 

Należy pamiętać, że kwoty wolne 

od potrąceń oblicza się od wynagrodzenia 

netto, czyli po dokonaniu 

odliczeń składek na ubezpieczenie 

społeczne i zaliczek na podatek dochodowy. 

Inne świadczenia 

Przy zmianie wysokości minimalnego 

wynagrodzenia zmianie 

ulega również wysokość innych 

świadczeń odwołujących się do najniższej 

pensji, m.in. wysokość: 

■■ 

maksymalnej odprawy z tytułu 

tzw. grupowego zwolnienia 

pracownika (art. 8 ust. 4 ustawy 

z 13 marca 2003 r. o szczególnych 

zasadach rozwiązywania 

z pracownikami stosunków 

pracy z przyczyn niedotyczących 

pracowników), 

Kwota świadczenia 

16 677,90 zł 

Stawka godzinowa będzie różna w różnych 

miesiącach w zależności od liczby godzin do 

przepracowania. Stawkę godzinową z minimalnego 

wynagrodzenia ustala się, dzieląc 

1500 zł przez liczbę godzin do przepracowania 

w danym miesiącu. Na przykład w styczniu, 

gdy obowiązuje 168 godzin pracy, stawka 

godzinowa z tytułu pracy w porze nocnej 

wynosi 1,79 zł. 

1294,35 zł 

■■ 

dodatku za pracę w porze nocnej 

(art. 151 8 § 1 k.p.), 

■■ 

minimalnej podstawy wymiaru 

zasiłku chorobowego (art. 45 ustawy 

z 25 marca 1999 r. o świadczeniach 

pieniężnych z ubezpieczenia 

społecznego w razie choroby 

i macierzyństwa). 

Dariusz Dwojewski 


●● 

Ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych 

zasadach rozwiązywania z pracownikami 

stosunków pracy z przyczyn niedotyczących 

pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844; 

ost. zm. Dz.U. z 2008 r. nr 237, poz. 1654) 

●● 

Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym 

wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, 


poz. 1314) 

●● 

Ustawa z 25 marca 1999 r. o świadczeniach 

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego 

w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. 

z 2010 r. nr 77, poz. 512; ost. zm. Dz.U. 

z 2011 r. nr 149, poz. 887) 

●● 

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy 

(j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. 

Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378) 

●● 

Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 

2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników 

samorządowych (Dz.U. nr 50, poz. 398; 



■ 5 grudnia 2011 r. NSA wskazał 

w uchwale, że osoba dysponująca 

tytułem prawnym do lokalu 

jest stroną, w rozumieniu art. 28 

Kodeksu postępowania administracyjnego 

(dalej: k.p.a.), w postępowaniu 

administracyjnym 

o zameldowanie (wymeldowanie) 

w tym lokalu innej osoby, prowadzonym 

na podstawie art. 47 ust. 2 

ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji 

ludności i dowodach osobistych 

(dalej: u.e.l.d.o.). Do podjęcia 

tego tematu przyczynił się 

rzecznik praw obywatelskich, 

który wniósł o rozstrzygnięcie zagadnienia 

prawnego „czy stroną 

postępowania o wymeldowanie 

(zameldowanie) w rozumieniu 

art. 28 k.p.a. jest wyłącznie osoba, 

co do wymeldowania (zameldowania) 

której toczy się postępowanie 

administracyjne, czy też 

przymiot strony przysługuje także 

podmiotowi posiadającemu tytuł 

prawny do lokalu, w którym ta 

osoba jest zameldowana (ma być 

zameldowana)?”. Sąd przyjął stanowisko, 

że nietykalność mieszkania 

jest zaliczana do grupy dóbr 

osobistych człowieka, które pozostają 

pod ochroną prawa cywilnego 

niezależnie od ochrony przewidzianej 

w innych przepisach. 

Naruszenie nietykalności mieszkania 

może polegać na zamiarze 

zameldowania się w mieszkaniu 

wbrew woli osoby, która ma prawo 

do mieszkania. W takim przypadku 

nie sposób przyjąć, że osoba 

ta nie może bronić nienaruszalności 

mieszkania w postępowaniu administracyjnym, 

a w szczególności 

nie może jako strona tego postępowania 

wykazywać, że nie są spełnione 

przesłanki do zameldowania 

w jej mieszkaniu innej osoby. 

sygn. akt II OPS 1/11 

7616e658-e4eb-47ce-be0d-e8f3be32a57b 

Maciej J. Nowak 

gazeta samorządu i administracji nr 1 ● 5.01.2012 

19


Zadłużenie 

Ministerstwo Finansów 

znów uderza w samorządy 

Mimo wcześniejszych zapowiedzi o rezygnacji z ograniczenia deficytu 

samorządów, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt ustawy, który 

jest jeszcze bardziej niekorzystny dla sektora samorządowego niż ubiegłoroczne 

propozycje resortu. 

Na początku grudnia 2011 r. Ministerstwo Finansów 

(MF) opublikowano na swojej stronie 

internetowej projekt ustawy o zmianie ustawy 

o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw 

(http://www.mf.gov.pl/dokument.php? const=6&dzi 

al=641&id=277369&typ=news). 

Przewiduje on znaczące zaostrzenie zasad zadłużania 

się jednostek samorządu terytorialnego (JST). 

Obecnie samorządy mają podwójny limit zadłużenia. 

Na koniec roku budżetowego dług nie może 

przekroczyć 60% wykonanych dochodów ogółem, 

a przypadające w danym roku kwoty obsługi zadłużenia 

nie mogą być wyższe niż 15% dochodów. Reguły 

te będą obowiązywać do końca 2013 roku. Od 

1 stycznia 2014 r. limit zadłużenia będzie ustalany indywidualnie 

dla każdej jednostki na podstawie wzoru 

z art. 243 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach 

publicznych (dalej: u.f.p.). 

Propozycje MF 

Najnowsze propozycje MF znacznie ograniczają zarówno 

obowiązujące, jak i mające wejść w życie w 2014 

roku zasady zadłużania JST. Przede wszystkim resort 

chce wprowadzić mechanizm ograniczania deficytu sektora 

samorządowego, który funkcjonowałby już od tego 

roku. Miałby on wynieść: 

■■ 

10 mld zł w 2012 roku, 

■■ 

9 mld zł w 2013 roku, 

■■ 

8 mld zł w 2014 roku i kolejnych latach. 

Z informacji MF wynika, że obecnie 

planowany deficyt JST na 2012 rok 

będzie wyższy niż 12 mld zł. 

Limit dotyczyłby sumy deficytów wszystkich JST 

(i związków JST) oraz wyników samorządowych osób 

prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych, 

a więc szpitali i instytucji kultury. 

Samorządy nie mogłyby jednak samodzielnie decydować 

o całym limicie. Z limitu dla JST wydzielone ma 

być 500 mln zł, które ma dzielić Minister Finansów 

między poszczególne jednostki, biorąc pod uwagę m.in. 

zdarzenia losowe i ich sytuacje finansową. 

Komentuje 

Ryszard Reszke, skarbnik Gliwic 

– Kwotowy limit deficytu JST, zamiast ustalonego 

z samorządami wskaźnikowego (0,6% PKB) spowoduje, 

że przy wzroście PKB limit dla samorządów 

będzie stał w miejscu, a dla rządu będzie rósł. Ponadto 

propozycja MF przewiduje sumowanie wyłącznie 

deficytów JST, a przecież są jednostki z nadwyżkami! 

Natomiast doliczanie do sumy deficytów JST wyników 

finansowych szpitali i instytucji kultury spowoduje, że limit 

rządowy zwiększy się o amortyzację w tych podmiotach, 

która nie jest wydatkiem, ale wpływa na wynik. 

Notowała wiol 

Podział deficytu 

Ministerstwo Finansów chce, aby dopuszczony limit 

deficytu dla JST (pomniejszony o 500 mln zł) był podzielony 

na kwotę: 

1) gwarantowaną przeznaczoną dla wszystkich JST 

i ich związków, które w uchwalonych (obowiązujących) 

wieloletnich prognozach finansowych lub ich 

zmianach według stanu na 31 sierpnia zaplanowały 

deficyt na kolejny rok, 

2) uzupełniającą z przeznaczeniem do podziału pomiędzy 

JST, które z powodu zmiany harmonogramu 

20 

www.gsia.infor.pl


Komentuje 

Adam Struzik, marszałek województwa 

mazowieckiego 

– Grudniowe propozycje Ministerstwa Finansów 

są sprzeczne z ustaleniami zaproponowanymi wiosną 

2011 r. Mówiono wtedy, że samorządy wezmą na siebie 

deficyt w wysokości 0,6% PKB. Dlatego chcemy, aby właśnie 

taki zapis znalazł się w ustawie. 

Minister Finansów proponuje, aby zadłużenie samorządu 

uwzględniało również długi szpitali i innych 

osób prawnych podległych samorządom. Nie zgadzamy 

się z taką propozycją. Po pierwsze, nie była ona 

do tej pory prezentowana, a po drugie – długi szpitali 

nie są wynikiem działań samorządów, lecz niedostatecznego 

finansowania w ramach Narodowego Funduszu 

Zdrowia. A zatem sytuacja finansowa szpitali jest 

uzależniona od działań podejmowanych przez stronę 

rządową. 

I wreszcie trzecia kwestia – indywidualnego czynnika 

nadwyżki operacyjnej, ustalonego dla każdego samorządu. 

Czynnik ten wejdzie w życie w 2013 roku i wskazuje, 

w jakim stopniu samorząd może obsługiwać zadłużenie. 

Naszym zdaniem jest on wystarczający. Natomiast 

ministerstwo chce dodatkowo utrzymać 60-proc. wskaźnik 

zadłużenia JST. 

Kwestią sporną jest także termin, w jakim ministerstwo 

będzie wyznaczało ten indywidualny współczynnik. 

Według założeń, ma to nastąpić dopiero pod koniec 

października. Jest to o wiele za późno, ponieważ do tego 

czasu plany budżetów są już przygotowane. Realnym terminem 

byłby sierpień, bo wtedy samorządy mają czas na 

wprowadzenie korekty. 


nie wykonały planowanych na rok poprzedni wydatków 

inwestycyjnych. 

O podziale deficytu na poszczególne kwoty ma 

decydować strona samorządowa Komisji Wspólnej 

Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST), która 

ma mieć na to czas do 30 września. Jeżeli KWRiST nie 

podejmie takiej decyzji w terminie, limit deficytu zostanie 

podzielony po połowie na kwotę gwarantowaną 

i uzupełniającą. 

Jeżeli łączny deficyt JST będzie wyższy niż kwota 

gwarantowana, to jednostki, których deficyt będzie 

niższy niż przypadająca im część kwoty gwarantowanej, 

mogą uchwalić budżet. Natomiast te, których deficyt 

będzie wyższy niż gwarantowany – muszą zmniejszyć 

go do gwarantowanej wysokości. 

Wskaźniki do wyliczenia dopuszczalnego deficytu 

MF będzie podawać do 5 października. Kwotę uzupełniającą 

ma dzielić do 31 stycznia Minister Finansów. 

Przekroczenie dopuszczalnego poziomu deficytu ma 

być naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. 

Ministerstwo Finansów chce też utrzymać 60-proc. 

limit długu w stosunku do dochodów dla poszczególnych 

gmin, powiatów i województw. 

Stanowczy sprzeciw JST 

Propozycje MF natychmiast wywołały sprzeciw samorządowców. 

Negatywnie wypowiedział się na ten temat 

m.in. Ryszard Grobelny, prezydent Poznania i prezes 

Związku Miast Polskich. 

Samorządowcy uważają, że najnowsza propozycja 

MF łamie ubiegłoroczne porozumienie w tej sprawie. 

Przedstawiciele JST zgodzili się wtedy na ograniczenie 

deficytu sektora do 0,6% PKB. Z wyliczeń wynika, że 

będzie to ok. 10 mld zł. A według MF, taki limit ma obowiązywać 

jedynie w 2012 roku, a potem ma być mniejszy. 

Poza tym samorządowcy uważają, że jedyny dopuszczalny 

wskaźnik ograniczenia deficytu JST musi odnosić 

się do PKB, a nie konkretnej kwoty. 

Komentuje 

Włodzimierz Brodiuk, starosta ostródzki 

– Planowane zmniejszenie deficytu przyniesie 

w najbliższych latach znaczne ograniczenie inwestycji 

w samorządach. W naszym powiecie planowany 

dotychczas deficyt pokrywał jedynie w części udział 

własny do zadań inwestycyjnych, przy których sięgaliśmy 

po środki zewnętrzne – zarówno unijne, jak 

i krajowe. Moim zdaniem nowe wskaźniki są szczególnie 

restrykcyjne dla powiatów. W naszym przypadku 

będziemy musieli zrezygnować zarówno z nowych 

inwestycji, jak i z remontów, czego żałuję, bo do tej 

pory byliśmy jednym z liderów w pozyskiwaniu środków 

i realizacji inwestycji. Będziemy musieli ograniczyć 

się do bardzo oszczędnej działalności bieżącej. Poza 

nowymi, ograniczającymi naszą działalność wskaźnikami, 

na samorządy nakładane są nowe zadania bez 

zabezpieczenia środków na ich wykonanie. W związku 

z tym wprowadzanie nowych ograniczeń uważam 

za niecelowe. 


Projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych 

trafił już do konsultacji. Zajmie się nim m.in. Komisja 

Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. 

81a56073–8b82–4262–8f70-edb6b9745aa6 

Wioletta Kępka 



Podatki 

Zmiany w podatkach 

dochodowych w 2012 roku 

Od 1 stycznia 2012 r. weszły w życie nowe regulacje dotyczące podatku 

dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób 

prawnych. Zmieniły się też wzory formularzy podatkowych. 

Zmiany podatkowe w 2012 roku wynikają przede 

wszystkim z nowelizacji przepisów dotyczących 

innych niż podatki dziedzin prawa, m.in.: 

■■ 

funduszy emerytalnych (nowo utworzone indywidualne 

konto zabezpieczenia społecznego) oraz 

■■ 

instrumentów finansowych (rachunki zbiorcze rejestrujące 

dochody z papierów wartościowych). 

Ponadto sprecyzowano przepisy dotyczące sposobu 

obliczania różnic kursowych w przypadku transakcji 

w walutach obcych. Zmiany mają na celu dostosowanie 

regulacji podatkowych do przepisów o rachunkowości. 

Indywidualne konto zabezpieczenia 

społecznego 

W związku z tym, że od 1 stycznia 2012 r. można 

dobrowolnie oszczędzać na emeryturę, wpłacając pieniądze 

na indywidualne konto zabezpieczenia społecznego 

(IKZE), w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku 

dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof) uregulowano 

związane z tym kwestie. Przede wszystkim, 

według nowych przepisów, kwoty zwrotu oraz wypłaty 

z IKZE (również na rzecz osoby uprawnionej po śmierci 

oszczędzającego) uważa się za przychody z innych źródeł 

(art. 20 ust. 1 updof). Natomiast wolne od podatku 

dochodowego są wypłaty transferowe środków zgromadzonych 

przez oszczędzającego na IKZE: 

■■ 

pomiędzy instytucjami finansowymi prowadzącymi 

indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego, 

■■ 

na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego 

osoby uprawnionej, po śmierci oszczędzającego, 

■■ 

w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym 

na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego 

oszczędzającego 

– art. 21 ust. 1 pkt 58b updof. 

Kwoty wpłat na IKZE dokonane przez podatnika 

w danym roku podatkowym odlicza się od dochodu 

stanowiącego podstawę obliczenia podatku dochodowego 

od osób fizycznych na zasadach ogólnych – do 

wysokości 2% podstawy pensji (w latach 2012–2014), ale 

nie więcej niż do kwoty stanowiącej 30-krotność przeciętnego 

wynagrodzenia w gospodarce. Odliczenia tego 

należy dokonać po raz pierwszy w zeznaniu podatkowym 

za rok 2012 (art. 26 ust.1 pkt 2b i ust. 6g updof). 

O podatkach dochodowych pisaliśmy w nr. 24 

z 2011 r. 

Patrz strona www.gsia.infor.pl 

Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą 

lub działy specjalne produkcji rolnej, którzy 

wybrali 19-proc. podatek z tego tytułu (na podstawie 

art. 30c updof) również mogą w zeznaniu podatkowym 

odliczyć od dochodu będącego podstawą opodatkowania 

wpłaty na IKZE, pod warunkiem że nie zostały one: 

■■ 

zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, 

■■ 

odliczone od dochodów opodatkowanych na zasadach 

ogólnych, 

■■ 

odliczone od przychodów opodatkowanych zryczałtowanym 

podatkiem dochodowym lub od dochodów 

opodatkowanych 19-proc. podatkiem tonażowym, 

■■ 

zwrócone podatnikowi. 

W przypadku wypłaty w ratach środków zgromadzonych 

przez oszczędzającego na IKZE, instytucje 

finansowe prowadzące indywidualne konta zabezpieczenia 

emerytalnego, które dokonują tych wypłat, mają 

obowiązek poboru zaliczek miesięcznych jako płatnicy 

– przy zastosowaniu najniższej stawki podatkowej 

określonej przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych 

(art. 27 updof). Jeśli pieniądze z IKZE są wypłacone 

jednorazowo, instytucje prowadzące IKZE, na wniosek 

oszczędzającego, sporządzają i przekazują podatnikowi 

i właściwemu urzędowi skarbowemu imienne informacje 

– w terminie do końca lutego następnego roku 

(art. 35 updof). 

22 

www.gsia.infor.pl


Nowe wzory 

formularzy podatkowych 

Od 2012 roku obowiązują nowe wzory deklaracji 

podatkowych (PIT-40, PIT‐37, PIT‐36, 

PIT-38, PIT‐36L, PIT-39) i załączników do nich 

(PIT/D, PIT/O, PIT/M, PIT/B, PIT/Z, PIT/ZG) 

oraz PIT‐40A/11A, oświadczeń (PIT-2, PIT-2A, 

PIT‐3, PIT-12), deklaracji (PIT-4R, PIT-6/PIT‐6L, 

PIT‐8AR) i informacji (PIT-8C, PIT-11, PIT-R, 

IFT‐1/IFT-1R). 

Nowe formularze mają zastosowanie po raz pierwszy 

do dochodów uzyskanych w 2011 roku. 

Rachunki zbiorcze 

Wprowadzenie od 1 stycznia 2012 r. możliwości prowadzenia 

przez banki i inne uprawnione do tego instytucje 

rachunków zbiorczych (omnibus accounts), na 

których można rejestrować papiery wartościowe nienależące 

do osób będących posiadaczami tych rachunków, 

spowodowało konieczność zmiany unormowań ustaw 

podatkowych, m.in. w zakresie opodatkowania dochodów 

z papierów wartościowych zapisanych na tych rachunkach. 

Od dochodów (przychodów): 

■■ 

z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych, 

■■ 

z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału 

w zyskach osób prawnych lub 

■■ 

z tytułu udziału w funduszach kapitałowych 

– przekazanych podatnikom uprawnionym z papierów 

wartościowych zapisanych na rachunkach zbiorczych, 

których tożsamość nie została ujawniona płatnikowi 

(tzw. anonimowi podatnicy), podmioty prowadzące 

rachunki zbiorcze jako płatnicy pobierają 19-proc. zryczałtowany 

podatek dochodowy. Podstawę opodatkowania 

stanowi łączna wartość dochodów (przychodów) 

przekazanych przez płatnika na rzecz wszystkich podatników 

anonimowych za pośrednictwem posiadacza 

rachunku zbiorczego. Płatnicy mają obowiązek przekazać 

kwotę pobranego podatku na rachunek II Urzędu 

Skarbowego Warszawa-Śródmieście – w terminie do 

20 dnia następnego miesiąca, a deklaracje roczne – do 

31 stycznia następnego roku (art. 30a ust. 2a, art. 41 

i art. 42 updof). 

Nie ma obowiązku sporządzania przez podmioty 

prowadzące rachunki zbiorcze informacji PIT-8C 

o dochodach uzyskanych z papierów wartościowych 

zapisanych na tych rachunkach. Dotyczy to m.in. 

odpłatnego zbycia lub z realizacji praw wynikających 

z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów 

finansowych zapisanych na tych rachunkach (art. 39 

ust. 4a ustawy o PIT). 

Podobne unormowania w zakresie rachunków zbiorczych 

zawiera ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym 

od osób prawnych (dalej: updop). Dotyczą 

one m.in.: 

■■ 

zasad opodatkowania zryczałtowanym podatkiem 

dochodów podatników anonimowych, 

■■ 

obowiązków podmiotów prowadzących takie rachunki 

jako płatników podatku oraz 

■■ 

właściwości miejscowej urzędu skarbowego. 

Różnice kursowe 

Od 1 stycznia 2012 r. zmieniają się również przepisy 

ustaw podatkowych dotyczące sposobu obliczania różnic 

kursowych (zwiększających przychody albo koszty 

uzyskania przychodów) przy rozliczeniach w walutach 

obcych. W przypadku: 

■■ 

sprzedaży lub kupna walut obcych oraz 

■■ 

otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań w walutach 

obcych 

– należy uwzględnić faktycznie zastosowane kursy. 

Natomiast w pozostałych przypadkach oraz w sytuacjach, 

gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań 

nie ma możliwości uwzględnienia faktycznie 

zastosowanego kursu waluty w danym kraju – stosuje 

się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski 

z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień 

(art. 24c ust.4 updof oraz art. 15a ust 4 updop). 

Dorota Strusiewicz-Kotela 


●● 

Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych 

oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego 

(Dz.U. nr 116, poz. 1205; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 75, poz. 398) 

●● 

Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 


nr 234, poz. 1389) 

●● 

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 


nr 234, poz. 1389) 

O podatkach piszemy też w portalu internetowym. 

Więcej przeczytasz 

na stronie www.samorzad.infor.pl 



Podatki lokalne 

Podatek rolny w 2012 roku 

Tegoroczne stawki podatku rolnego za 1 hektar są prawie dwukrotnie 

wyższe niż w 2011 roku. Rada gminy może jednak obniżyć wysokość tego 

podatku. 

Podatek rolny to należność, do opłacania której 

są zobowiązani właściciele (posiadacze) gruntów 

sklasyfikowanych w prowadzonych przez 

poszczególnych starostów ewidencjach gruntów i budynków 

jako użytki rolne. W zależności od stanu posiadania 

danej osoby – podstawą opodatkowania jest dla: 

■■ 

gruntów gospodarstw rolnych (czyli powierzchni 

przekraczającej 1 hektar fizyczny lub przeliczeniowy) 

– liczba hektarów przeliczeniowych ustalana poprzez 

przemnożenie faktycznej powierzchni przez stosowne 

przeliczniki, przy jednoczesnym uwzględnieniu zaliczenia 

gminy do jednego z czterech okręgów podatkowych 

oraz klasy poszczególnych użytków – wówczas 

podatek rolny za jeden hektar przeliczeniowy wynosi 

tyle, ile równowartość 2,5 kwintala żyta, 

■■ 

dla pozostałych gruntów – ich faktyczna powierzchnia 

wynikająca z ewidencji gruntów – wówczas podatek 

rolny za 1 hektar tych gruntów wynosi tyle, 

ile równowartość 5 kwintali żyta. 

Cena skupu żyta za pierwsze 

trzy kwartały 2011 r. wyniosła 

74,18 zł za kwintal. Rok wcześniej 

było to jedynie 37,64 zł. 

Cena skupu żyta jest podawana corocznie do publicznej 

wiadomości przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego 

w komunikacie publikowanym w Monitorze 

Polskim w terminie 20 dni po zakończeniu III kwartału 

(czyli corocznie do 20 października). Wartość ta 

jest fundamentem do ustalania stawki podatku rolnego. 

Oznacza to, że w 2012 roku podatek rolny za jeden 

hektar wynosi, w przypadku: 

1) gruntów gospodarstw rolnych – 185,45 zł (w 2011 r. 

było to 94,10 zł), 

2) pozostałych gruntów – 370,90 zł (w 2011 r. było to 

188,20 zł). 

To prawie dwukrotnie więcej niż w 2011 roku. 

Rada gminy ma jednak prawo obniżyć, w formie 

uchwały, ceny skupu żyta (a tym samym stawki podatku) 

na terenie danej gminy (art. 6 ust. 3 ustawy z 15 listopada 

1984 r. o podatku rolnym). Obniżka może mieć 

charakter kwotowy albo procentowy. W przypadku obniżki 

procentowej, może być ona przewidziana na stałe. 

W takim przypadku, aż do czasu zmiany uchwały, co 

roku ceny skupu zboża będą niższe np. o 20%. Rada nie 

ma jednak prawa uchwalić „zerowej” stawki podatku 

rolnego. Taka stawka byłaby niezgodna z prawem. 

O zasadach uchwalania aktów prawa miejscowego 

pisaliśmy w nr. 24 z 2011 r. 


Projekt uchwały w sprawie obniżenia stawki skupu 

zboża powinien trafić do zaopiniowania przez właściwą 

terytorialnie izbę rolniczą, bowiem „organy administracji 

rządowej w województwie oraz organy samorządu 

terytorialnego zasięgają opinii właściwej miejscowo izby 

o projektach aktów prawa miejscowego dotyczących rolnictwa, 

rozwoju wsi i rynków rolnych, z wyjątkiem przepisów 

porządkowych” (art. 5a ust.1 ustawy z 14 grudnia 

1995 r. o izbach rolniczych). 

Brak zasięgnięcia takiej opinii nie niesie jednak ze 

sobą żadnych konsekwencji, np. w postaci stwierdzenia 

nieważności uchwały przez regionalną izbę obrachunkową 

(RIO). Opinia izby rolniczej nie ma bowiem charakteru 

wiążącego dla organu podejmującego uchwałę. 

Jedyne, co może zostać stwierdzone przez RIO, to nieistotne 

naruszenie prawa, które nie powoduje nieważności 

uchwały. 

Marcin Binaś 


●● 

Ustawa z 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (j.t. Dz.U z 2002 r. 


●● 

Ustawa z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (j.t. Dz.U z 2006 r. 


24 

www.gsia.infor.pl


Kontrola 

Wdrażanie kontroli zarządczej 

Kontroli zarządczej bliżej do zarządzania jednostką, niż sprawdzania 

prawidłowości jej funkcjonowania. Tym m.in. różni się ona od kontroli 

finansowej, która badała zasadność i zgodność z prawem wydatków. 

Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 

(dalej: u.f.p.) wprowadziła pojęcie 

„kontrola zarządcza”. Myśląc o „kontroli” lub 

o „kontrolowaniu”, zwyczajowo rozumie się ten termin 

jako „sprawdzanie”. Dla zrozumienia istoty nowego pojęcia 

należy jednak zapomnieć o tym znaczeniu tego 

słowa. 

Obowiązek wdrożenia kontroli zarządczej obejmuje 

wszystkie jednostki sektora finansów publicznych, 

bez względu na przedmiot ich działalności, formę 

prawną oraz wielkość gromadzonych lub wydatkowanych 

środków publicznych. 

Tworząc przepisy o kontroli zarządczej, dążono do 

odejścia od wszechobecnego w kontroli finansowej 

obrazu jednostki jako instytucji wydatkującej, gromadzącej, 

płacącej oraz od konieczności tworzenia procedur, 

a w zamian silnie skoncentrowano się na zadaniach 

i celach, które jednostka ma realizować. Główną przesłanką 

tworzenia nowych przepisów było zaznaczenie, 

że jednostek sektora finansów publicznych nie tworzy 

się po to, by istniały i prawidłowo wydatkowały środki, 

ale po to, by realizowały cele i zadania, a przede wszystkim 

– by były społecznie użyteczne. Prawidłowe funkcjonowanie 

jednostek jest wyłącznie jednym z elementów 

realizacji ich zadań, nie zaś celem samym w sobie. 

Definicja kontroli zarządczej podkreśla, że jest nią 

każde działanie jednostki, wszystkie niepisane i pisane 

zasady w niej obowiązujące, wszystko co służy zapewnieniu 

realizacji celów i zadań. Kontrolę zarządczą 

w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi 

ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji 

celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, 

oszczędny i terminowy (art. 68 u.f.p.). 

Ustawodawca, ustanawiając system kontroli zarządczej, 

nie wskazał katalogu działań niezbędnych do jego 

wprowadzenia. Co zatem należy zrobić, aby wypełnić 

obowiązek ustawowy? To pytanie, na które może sobie 

odpowiedzieć wyłącznie kierownik jednostki. Każda 

jednostka jest inna, ma inne cele i zadania, napotyka 

inne trudności i wyzwania – to kierujący nią musi 

wiedzieć, co zrobić, by zadania jego jednostki były jak 

najlepiej realizowane. Ale co to znaczy „jak najlepiej”? 

Jak najlepiej to – w myśl u.f.p. – zgodnie z prawem, terminowo, 

oszczędnie i efektywnie. Warto podkreślić, że 

oszczędnie i efektywnie nie zawsze znaczy najtaniej. 

Definicja kontroli zarządczej podkreśla, że wszelkie 

działania zarządcze mają służyć realizacji celów i zadań. 

Z tym związany jest najważniejszy dla prawidłowego 

wdrożenia kontroli zarządczej aspekt wyznaczania celów 

i zadań oraz monitorowania stopnia ich realizacji. 

Wiele razy słyszy się, że „nasza jednostka ma cele i zadania 

ustanowione w ustawie”. Czy to nieprawda? Oczywiście, 

że prawda. Tyle tylko, że cele i zadania można różnie 

wykonywać, różne zadania, w ramach jednego celu 

ustawowego, mogą być priorytetowe w danym roku. Raz 

jest to przebudowa ulicy, a raz wodociągu. Tylko jasne 

Definicja kontroli zarządczej 

Kontrola zarządcza wiąże się z koniecznością wprowadzenia 

systemu zarządzania ryzykiem. 



sformułowanie priorytetów przez kierowników jednostek 

sektora finansów publicznych umożliwi poprawne 

zarządzanie jednostką. Należy podkreślić, że kontrola 

zarządcza sprawowana na tzw. drugim poziomie 

zarządzania, a więc na poziomie całej jednostki samorządu 

terytorialnego (JST) lub działu administracji 

rządowej, ma zapewnić realizację zadań w całych 

jednostkach czy działach. Wyznaczając zadania, wójt, 

burmistrz, prezydent miasta, starosta czy marszałek województwa 

nie tylko musi wyznaczyć je dla całej jednostki, 

lecz także zapewnić takie rządzenie jednostką, by 

te zadania były realizowane. 

Zamiast pojęcia „kontrola 

zarządcza” można wymiennie 

używać terminu „zarządzanie”. 

Wiele mitów narosło w związku z wdrożeniem kontroli 

zarządczej. Dla dużej grupy osób wiąże się to z ustalaniem 

czegoś nowego, wprowadzaniem nowego modelu 

jednostki, zmianami organizacyjnymi, a tymczasem 

kontrola zarządcza nie jest niczym nowym. Jeżeli jednostka 

wykonywała swoje zadania, to miała kontrolę 

zarządczą. Jedynym elementem, który nie istniał w przeważającej 

części jednostek, jest system zarządzania ryzykiem. 

Jeśli jednostka uzna, że wprowadzenie w życie 

przepisów o kontroli zarządczej jest motorem do wprowadzenia 

zmian, np. w zakresie lepszego definiowania 

celów i zadań, to taka postawa jest racjonalna i świadczy 

nie o istniejących błędach, lecz o chęci rozwoju i dokonywania 

ulepszeń przez zarządzających. 

Cele kontroli zarządczej 

Podstawowe zadania stojące przed kierownikami 

jednostek (m.in. wójtami, prezydentami, burmistrzami 

i przewodniczącymi zarządu JST) to zapewnienie: 

■■ 

zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami 

wewnętrznymi, 

■■ 

skuteczności i efektywności działania, 

■■ 

wiarygodności sprawozdań, 

■■ 

ochrony zasobów, 

■■ 

przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania, 

■■ 

efektywności i skuteczności przepływu informacji, 

■■ 

zarządzania ryzykiem. 

Ustawodawca wskazał te obszary działania jednostki, 

których jednoczesne prawidłowe funkcjonowanie 

zapewni prawidłowość wykonywania jej zadań. Otóż 

jednostka ma przede wszystkim realizować swoje cele 

(w sposób skuteczny i efektywny). Zadania muszą być 

realizowane zgodnie z prawem (zgodność działalności 

z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi). 

Pracownicy muszą wykonywać je prawidłowo, jednocześnie 

wykonując swoje obowiązki zgodnie z zasadami 

etycznymi i moralnymi ustanowionymi w jednostce. 

Wszelkie zadania muszą być wykonywane przy posiadanych 

zasobach, które, z jednej strony, wyznaczają 

i wpływają na sposób ich wykonywania, z drugiej zaś, 

ze względu na istniejące ograniczenia, powinny być jak 

najefektywniej zużywane i prawidłowo zabezpieczane 

(ochrona zasobów). 

Wykonywanie zadań powinno być stale monitorowane 

(wiarygodność sprawozdań), a w sytuacji zagrożeń 

kierownicy powinni wykazać się umiejętnością ustanowienia 

zasady uchronienia jednostki przed zagrożeniami 

(zarządzanie ryzykiem). By jednostka prawidłowo 

realizowała swoje cele, niezbędne jest ustanowienie kanałów 

przepływu informacji wewnątrz jednostki, w obrębie 

działu lub JST oraz kanałów wymiany informacji 

z klientami (efektywności i skuteczności przepływu informacji). 

Odpowiedzialność za kontrolę 

zarządczą 

Odpowiedzialność za zapewnienie funkcjonowania 

adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej 

należy do kierownika jednostki. Jest to pierwszy i podstawowy 

poziom kontroli zarządczej. 

Ustawa o finansach publicznych ustanowiła także 

drugi poziom kontroli zarządczej. Za zarządzanie 

działem odpowiada minister, zaś za zapewnienie realizacji 

zadań JST – wójt, burmistrz, prezydent miasta, 

starosta lub marszałek województwa. Osoby te muszą 

zapewnić funkcjonowanie kontroli zarządczej (w tym 

zarządzanie ryzykiem) dla całego działu lub JST. 

Agnieszka Mazurek, Handikap Audyt 

Arkadiusz Kowalewski, Passus Sp. z o.o. 

Podstawa prawna 

●● 

Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, 


Artykuł powstał na podstawie podręcznika „Kontrola 

zarządcza – ujęcie praktyczne” A. Mazurek, K. Knedler; 

Handikap. 

26 

www.gsia.infor.pl


Środki unijne 

Trzy razy więcej środków 

na klimat 

Ponad 3 mld euro Komisja Europejska chce przeznaczyć na działania 

w zakresie środowiska i klimatu w latach 2014–2020 w ramach programu 

LIFE. Będzie to niejako kontynuacja istniejącego programu – LIFE+, lecz 

zostanie on zreformowany, tak by stał się skuteczniejszy, prostszy i bardziej 

elastyczny oraz dysponował znacznie większym budżetem. 

Zainicjowany w 1992 roku program LIFE jest jednym 

z najważniejszych punktów polityki ochrony 

środowiska Unii Europejskiej. W jego ramach 

sfinansowano około 3,5 tys. projektów, przeznaczając 

2,5 mld euro na ochronę środowiska. Rozpoczęty w 2007 

roku program LIFE +, którego realizację zaplanowano do 

2013 roku, z budżetem wynoszącym ponad 2,1 mld euro, 

polega głównie na udzielaniu dotacji (obejmują one 78% 

budżetu LIFE+). Komisarz ds. środowiska Janez Potočnik 

stwierdził: Reformujemy program, aby zwiększyć jego 

wpływ poprzez pozyskanie w sposób zintegrowany wsparcia 

z innych źródeł finansowania. Natomiast komisarz ds. 

działań w dziedzinie klimatu Connie Hedegaard, dodała: 

Komisja proponuje potrojenie funduszy przeznaczonych na 

klimat w ramach nowego programu. 

W ramach programu LIFE utworzony będzie nowy 

podprogram na rzecz działań w dziedzinie klimatu. 

Obejmie on następujące obszary: 

■■ 

Łagodzenie zmiany klimatu – działania będą skoncentrowane 

na ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych; 

■■ 

Przystosowanie do zmiany klimatu – przede wszystkim 

zwiększanie zdolności adaptacji do zmiany klimatu; 

■■ 

Zarządzanie działaniami w dziedzinie klimatu i informacja 

– działania dotyczące zwiększania świadomości, 

komunikacji, współpracy oraz rozpowszechnianie 

wiedzy na temat działań mających na celu 

łagodzenie zmiany klimatu i działań adaptacyjnych. 

Podprogram na rzecz środowiska będzie obejmował 

trzy obszary: 

1) środowisko i efektywność wykorzystywania zasobów 

– polega na innowacyjnych rozwiązaniach w zakresie 

lepszego wdrażania polityki w dziedzinie środowiska 

oraz na integracji celów związanych z ochroną środowiska 

w innych sektorach; 

2) różnorodność biologiczna – jego celem będzie opracowanie 

najlepszych praktyk wspieranie sieci Natura 2000; 

3) zarządzanie w zakresie ochrony środowiska i informacja 

– ma na celu propagowanie wymiany wiedzy, 

rozpowszechnianie najlepszych praktyk, działanie na 

rzecz lepszego przestrzegania przepisów oraz kampanie 

na rzecz podnoszenia świadomości społecznej. 

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki 

Wodnej przedstawił na swojej stronie internetowej 

terminy planowanych naborów w ramach programów 

priorytetowych. I tak, priorytet „Ochrona powierzchni 

ziemi” program pt. „Zamykanie i rekultywacja składowisk 

odpadów komunalnych” będzie w I kwartale 

2012 r. (a gdy zostaną środki, to także w II i III kwartale). 

W priorytecie „Ochrona klimatu i atmosfery” program 

„System Zielonych Inwestycji – część 2 – Biogazownie rolnicze”, 

będzie można składać wnioski w III kwartale. Natomiast 

w programie „System Zielonych Inwestycji – część 4 

– Budowa, rozbudowa i przebudowa sieci elektroenergetycznych 

w celu umożliwienia przyłączenia źródeł wytwórczych 

energetyki wiatrowej (OZE)” już w II kwartale 2012 r. 

W priorytecie „Ochrona przyrody” środki będzie 

można otrzymać na program „Ochrona przyrody i krajobrazu 

– wnioski dotyczące przedsięwzięć realizowanych 

przez jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych” 

w II kwartale 2012 r., a na program „Ochrona 

przyrody i krajobrazu – wnioski dotyczące przedsięwzięć 

realizowanych przez jednostki niezaliczane do 

sektora finansów publicznych” w III kwartale. 

Priorytet „Edukacja Ekologiczna” – wnioski dotyczące 

przedsięwzięć realizowanych przez jednostki niezaliczane 

i zaliczane do sektora finansów publicznych 

będą przyjmowane w I kwartale br. Zaś w priorytecie 

„Programy międzydziedzinowe” na współfinansowanie 

LIFE+ trzeba przygotować się w III kwartale 2012 r. 

Więcej na www.nfosigw.gov.pl 

93e64582–41d3–4ca0–9a90–3f3bf565d916 

Paweł Gren 



Dochody 

Janosikowe do Trybunału 

Konstytucyjnego 

Szefowie najbogatszych polskich powiatów zamierzają zaskarżyć do Trybunału 

Konstytucyjnego zasady naliczania wpłat na subwencję wyrównawczą. 

Według starostów system wyrównywania dochodów nie spełnia 

obecnie swoich założeń i jest niesprawiedliwy. 

Gminy, powiaty i województwa, których dochody 

podatkowe na jednego mieszkańca są 

wyższe od średniej, dokonują wpłat do budżetu 

państwa. Jest to tzw. janosikowe. Środki te są przeznaczone 

na część równoważącą subwencji ogólnej dla 

mniej zamożnych gmin i powiatów oraz część regionalną 

subwencji ogólnej dla województw. Nie ma możliwości 

umarzania, odraczania lub rozkładania na raty 

wpłat do budżetu państwa. 

Konieczność zapłacenia janosikowego jest dla bogatszych 

jednostek samorządu terytorialnego (JST) coraz 

większym problemem. 

– Wpłaty na subwencję równoważącą, tzw. janosikowe, 

stanowią już bardzo duży problem dla zamożniejszych 

powiatów – twierdzi Jan Grabiec, starosta legionowski. 

– Mechanizm, który z definicji miał służyć polepszeniu 

sytuacji biedniejszych powiatów kosztem pewnych możliwości 

rozwojowych powiatów bogatszych, działa w ostatnich 

dwóch, trzech latach w taki sposób, że zamożniejsze 

jednostki po przekazaniu środków na subwencję wyrównawczą 

stają się najbiedniejsze. Tak jest w przypadku powiatu 

legionowskiego, który ze względu na dochody jest na 

11 miejscu w kraju, a po zapłaceniu janosikowego – według 

niezależnych od nas rankingów – na 287 miejscu. To 

pokazuje, że ten system nie tyle równoważy możliwości 

powiatów, ile odwraca hierarchię finansową. 

Janosikowe płaci kilkadziesiąt powiatów w Polsce. 

Najbardziej dotkliwym obciążeniem jest ono dla ok. 30 

jednostek, głównie na Mazowszu, ale nie tylko. 

– Problemem jest także to, że pieniądze z janosikowego 

nie trafiają do najbiedniejszych powiatów. Gdyby tak 

było, to przynajmniej mielibyśmy świadomość, że środki 

te służą pomocą biedniejszym społecznościom – przekonuje 

Jan Grabiec. 

Według Jana Grabca, największa pomoc wyrównawcza 

trafia do miast na prawach powiatu. 

5 grudnia 2011 r. przedstawiciele powiatów legionowskiego, 

otwockiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego, 

warszawskiego zachodniego oraz miasta stołecznego 

Warszawy powołali grupę roboczą, która zajmie się 

przygotowaniem projektu skargi na janosikowe do Trybunału 

Konstytucyjnego (TK) oraz propozycji zmian 

tego systemu. 

– Chcemy wystąpić do Trybunału, udowadniając w naszych 

opracowaniach, że obecny sposób naliczania janosikowego 

jest niekonsytucyjny. Planujemy również kampanię 

informacyjną pokazującą niesprawiedliwość janosikowego. 

Ustala się je na podstawie dochodów. My chcielibyśmy zwrócić 

uwagę również na wydatki samorządów, które różnią 

się w zależności od regionów Polski. Powiaty podwarszawskie 

np. ponoszą najwyższe koszty działalności – informuje 

Elżbieta Smolińska, starosta pruszkowski. – Kampania 

będzie skierowana nie tylko do Ministerstwa Finansów, lecz 

także do społeczeństwa i innych samorządów. Po to, aby 

uświadomić samorządowcom korzystającym z subwencji 

wyrównawczej, że nasza propozycja nie będzie biła w ich 

finanse, w wysokość pomocy, którą otrzymują. 

Problem z subwencją wyrównawczą dotyczy nie tylko 

powiatów. Jednym z najważniejszych płatników janosikowego 

jest województwo mazowieckie. Według wyliczeń 

władz regionu, w 2011 roku Mazowsze wydałoby 

na ten cel zdecydowaną większość swoich dochodów. 

Była to tak ogromna kwota, że złagodzono reguły naliczania 

janosikowego dla województw. Wyjątkowe regulacje 

dotyczyły jednak wyłącznie 2011 roku. W 2012 

roku samorządy będą dokonywać wpłat do budżetu państwa 

na zasadach z 2010 roku. 

Władze Mazowsza przygotowały obywatelski projekt 

nowelizacji przepisów o dochodach JST, który przewiduje 

zmniejszenie janosikowych wpłat, a także wprowadzenie 

motywacyjnego sposobu rozdzielania środków 

z tych wpłat uzyskanych (druk sejmowy nr 19). Poparło 

go aż 155 tys. osób. Projekt został skierowany do pierwszego 

czytania na posiedzeniu Sejmu. 

ab69c50b-6c26–428a-a571–84be1a824756 

Aneta Pilarska 

28 

www.gsia.infor.pl

Temat na zlecenie 

Jak określić podstawę prawną 

postępowania 

w sprawie alimentów 

Otrzymaliśmy pytanie z miejskiego ośrodka pomocy społecznej dotyczące 

rozbieżności w interpretacji nowelizacji ustawy z 7 września 2007 r. 

o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, gdzie pojawiły się wątpliwości 

dotyczące prawidłowości prowadzonego postępowania. 

Dotychczas kierownik miejskiego ośrodka pomocy 

społecznej (MOPS) prowadził postępowanie 

w stosunku do dłużnika alimentacyjnego, a następnie, 

zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy z 7 września 2007 r. 

o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (dalej: 

u.p.o.u.a.), działając jako organ właściwy wierzyciela, wydawał 

decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez 

dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych 

przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego. 

Nowelizacja u.p.o.u.a. wprowadza jednak 

zmiany w zakresie ustalania obowiązku zwrotu. 

Czy należy zaprzestać wydawania decyzji na podstawie 

art. 27 ust. 2 u.p.o.u.a.? 

Opinia eksperta 

Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów u.p.o.u.a., 

gmina lub MOPS wierzyciela musi wydać decyzję orzekającą 

o zwrocie należności z funduszu alimentacyjnego 

w trybie art. 27 ust. 1. Natomiast gmina lub MOPS 

dłużnika wydaje decyzję w trybie art. 5 ust. 3 u.p.o.u.a. 

Decyzja określona w art. 5 u.p.o.u.a o wszczęcie postępowania 

w stosunku do dłużnika alimentacyjnego uchylającego 

się od zobowiązań stanowi novum, stąd konieczna jest 

reorganizacja postępowania. Nowelizacja zwiększa nacisk 

na egzekwowanie należności od dłużników, których zadłużenie 

jest dłuższe niż za okres 6 miesięcy od zarejestrowania. 

Nowelizacja zmienia także tryb postępowania w sytuacji, 

gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie 

wywiadu alimentacyjnego lub też odmawia 

podjęcia działań określonych w art. 5 ust. 3 u.p.o.u.a. 

Do końca 2011 r. w przypadku zaistnienia takich 

okoliczności gmina lub MOPS kierowali wniosek o ściganie 

za przestępstwo z art. 209 § 1 Kodeku karnego 

(dalej: k.k.) do Prokuratury Rejonowej oraz wniosek do 

starosty o zatrzymanie prawa jazdy. 

Od 1 stycznia 2012 r. odmowa wykonania tych czynności 

skutkuje wszczęciem postępowania dotyczącego 

uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego 

się od zobowiązań alimentacyjnych. Konsekwencją 

tego typu postępowania jest wydanie decyzji administracyjnej 

i uznanie dłużnika alimentacyjnego za uchylającego 

się od zobowiązań. Należy jednak zapamiętać, 

że jest to decyzja niezależna od decyzji wydawanych 

przez organ właściwy wierzyciela w trybie art. 27 ust. 1 

u.p.o.u.a., tj. decyzji orzekających o obowiązku zwrotu 

należności przez dłużnika alimentacyjnego. 

Decyzja administracyjna o uznaniu dłużnika za uchylającego 

się od zobowiązań alimentacyjnych jest kluczem do 

dalszego prowadzenia postępowania. Jeżeli bowiem stanie 

się ostateczna, organ właściwy dłużnika kieruje wniosek 

do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, 

dołączając odpis tej decyzji, oraz składa wniosek 

o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 k.k. 

Konkluzja 

Od 1 stycznia 2012 r. złożenie wniosku o ściganie 

będzie uwarunkowane wcześniejszym wydaniem 

i uprawomocnieniem się decyzji o uznaniu dłużnika 

alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań. Na 

podstawie wniosku gminy lub MOPS, starosta wydaje 

decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy. 

Aby odzyskać prawo jazdy, dłużnik musi nie tylko 

dopełnić formalności wymaganych przez gminę lub 

MOPS, ale też spłacać ciążące na nim zadłużenie. 

15ba28da-4c80–4db9–9708-a3736f25d13a 

Magdalena Szochner-Siemińska 


●● 

Ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 

(Dz.U. nr 192, poz. 1378; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 205, poz. 1212) 


Organizacja 

Partycypacja 

Praktyczne aspekty relacji 

mieszkaniec–urząd 

Włączenie obywateli w życie społeczności gminnej czy powiatowej nie 

jest sprawą łatwą, ale jest o co walczyć, ponieważ w dużym stopniu zależy 

od tego ich poparcie dla działań władzy. Dlatego wszelkie pomysły, 

których celem jest uaktywnienie społeczności lokalnych, są cenne. Jedną 

z nich jest projekt „Decydujmy razem” realizowany przez siedem instytucji 

i organizacji. Rolę lidera pełni Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. 

Oprojekcie pisaliśmy już w GSiA (m.in. w numerach 

18 i 21 z 2011 r.), przedstawiając jego 

założenia, cele, instytucje i organizacje, które 

go wdrażają. Teraz chcemy zaprezentować przykłady 

dobrych praktyk, które pokazują udaną współpracę 

samorządów z obywatelami, z działającymi na ich terenie 

organizacjami pozarządowymi. To ważne, ponieważ 

takie współdziałanie stanowi istotną część partycypacji 

społecznej przejawiającej się m.in. w udziale 

mieszkańców w działaniach zbiorowych w miejscu 

zamieszkania, uczestniczeniu w powstawaniu i działalności 

grup obywatelskich oraz organizacji pozarządowych, 

które z kolei aktywnie współdziałają z samorządami. 

W ten sposób obywatele mają wpływ na to, 

co się w ich miejscowościach dzieje, mogą wesprzeć 

samorząd lub przeciwnie – zaprotestować przeciw nierozsądnym 

pomysłom. 

Dużo do zrobienia 

W Polsce mechanizmy, dzięki którym obywatele 

mogą aktywnie uczestniczyć w rządzeniu na poziomie 

lokalnym, nie są dostatecznie rozwinięte. Przejawem 

słabości tych narzędzi jest m.in. niewielka lub źle rozumiana 

współpraca jednostek administracji samorządowej 

z obywatelami oraz z organizacjami pozarządowymi. 

Tym bardziej ważne jest przedstawienie przykładów 

udanej i zadowalającej dla obu stron współpracy, która 

może stanowić przykład dla innych, zachęcać do zmiany 

sytuacji, otwarcia się obu stron na wypracowanie optymalnych 

zasad kooperacji, współdecydowania. 

Dlatego będziemy pokazywać współpracę samorządu 

lokalnego i obywateli, w tym organizacji pozarządowych, 

z punktu widzenia obu stron. Oddamy głos 

pracownikom urzędów gmin i powiatów, którzy współpracują 

z mieszkańcami, pokażemy ich ocenę wzajemnych 

kontaktów. Nie zabraknie też opinii drugiej strony 

– obywateli zaangażowanych w różne formy społecznej 

aktywności. 

Oczywiście, skoro z założenia zajmiemy się dobrymi 

praktykami, prezentowane kontakty mieszkańców 

z władzami lokalnymi będą miały wymiar pozytywny. 

Jednak dzięki temu, że będziemy pokazywać drogę dojścia 

do tej udanej współpracy, na pewno każda ze stron 

pokaże, co na początku nie działało jak należy, co udało 

się zmienić i w jaki sposób. 

Wciąż jest wiele gmin i powiatów, które nie są zachwycone 

koniecznością współpracy z mieszkańcami, 

a nawet ją torpedują, choć obowiązek współpracy, włączania 

obywateli w konsultacje ważnych dla nich przedsięwzięć 

planowanych przez władze lokalne nakłada na 

nie znowelizowana ustawa o działalności pożytku publicznego 

i wolontariacie z 22 stycznia 2010 r. 

Te obawy i niechęć mogą przełamać przykłady udanej 

współpracy, która jest pożyteczna dla całej społeczności 

gminy czy powiatu. Nic bowiem tak pozytywnie nie 

wpływa na zmianę zachowań, jak dobry przykład. Skoro 

w gminie czy powiecie X kooperacja przynosi dobre 

efekty i wszyscy na niej zyskują, to może warto i u nas 

tak postępować? 

Wybrani z wybranych 

W projekcie „Decydujmy razem” bierze udział 108 

samorządów gminnych i powiatowych z całej Polski. 

Z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej pracuje 60 

z nich, realizując tzw. ścieżkę indywidualną laboratoriów 

partycypacji publicznej, pozostałe zaś idą drogą 

subregionalną z Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej 

CAL. 

30 

www.gsia.infor.pl

Organizacja 

To właśnie współpracę tych samorządów z obywatelami 

będziemy przedstawiać. Przyjrzymy się obowiązującym 

zasadom współpracy, stosunkowi do inicjatyw 

lokalnych, czyli inicjatyw mieszkańców, które mogą oni 

złożyć samorządowi do realizacji bezpośrednio bądź za 

pośrednictwem NGO. Zapytamy o nowe formy współpracy, 

o tworzenie programów współpracy, o rady działalności 

pożytku publicznego – organ konsultacyjno 

-doradczy dla samorządów. 

Zależy nam na pokazaniu, jak kształtuje się w samorządach 

nowe podejście do spraw współpracy z mieszkańcami, 

na ile zwiększyła się świadomość, czym jest 

i może być współpraca z nimi, że wymaga ona kompetencji 

i wiedzy. A także, na ile już wiadomo, że tę współpracę 

trzeba stale poszerzać, by rozumieć ją jako angażowanie 

społeczności lokalnych i ich ciągłe wzmacnianie. 

Pokażemy przykłady inicjatyw planowanych lub realizowanych 

przez samorządy lokalne we współpracy 

z obywatelami, a także przedsięwzięcia przygotowane 

przez mieszkańców, NGOs z włączeniem do nich samorządu. 

Z zaprezentowanych przykładów mogą skorzystać 

inne samorządy lokalne, traktując je jako inspirację. 

Być może niektóre z opisanych przedsięwzięć można będzie 

niemalże skopiować, inne uświadomią, że na pewne 

sprawy można spojrzeć z innej strony i dostrzec coś, 

czego się wcześniej nie zauważało. 

Liczymy na to, że przytoczone przykłady będą inspirujące, 

nie zabraknie bowiem opisów inicjatyw ciekawych 

i ważnych dla konkretnych społeczności lokalnych. 

Móc rozwinąć skrzydła 

Gminy powinny przekonywać swoich mieszkańców, że współpraca 

jest opłacalna. 

Celem publikowanych artykułów – i na tym nam najbardziej 

zależy – jest przekonanie samorządów, w których 

współpraca ze społecznością nie układa się najlepiej, 

że warto w nią zainwestować nie tylko dlatego, że 

tak trzeba czy taki jest obowiązek. Ale z tego względu, 

że to się po prostu opłaca. Oczywiście, nie z każdą grupą 

obywateli, tylko z taką, która istotnie wyraża opinie i potrzeby 

lokalnej społeczności, jest pozytywnie aktywna 

i otwarta na współdziałanie. Nie krytykuje, nie zrzędzi, 

nie wymusza, tylko stawia na współpracę. 

Pomocne w zmianie nastawienia do współpracy 

z obywatelami może być zapoznanie się z już opublikowanymi 

przykładami zawartymi w Bazie Dobrych Praktyk, 

którą prowadzi w ramach projektu „Decydujmy 

razem” Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych 

(www.dobrepraktyki.decydujmyrazem.pl). Są tam ciekawe 

przykłady tworzenia planów, programów, strategii 

przez samorządy, które powstają z aktywnym udziałem 

mieszkańców w Polsce i za granicą. Warto obejrzeć 

załączony krótki film pokazujący doświadczenia z tego 

zakresu w Gdyni Chyloni. Na żywo widać, jakie efekty 

może przynieść współpraca. 

370599d2–846b-4d82–823f-71c6f959612b 

Jolanta Zientek-Varga 


Organizacja 

Oświata 

Likwidacja szkoły 

samorządowej 

Samorząd, chcąc zlikwidować szkołę z końcem roku szkolnego, musi rozpocząć 

działania w tym kierunku już na początku roku kalendarzowego. 

Jakie podjąć uchwały i kiedy rozpocząć rozmowy z rodzicami – to wszystko 

należy zaplanować wcześniej. 

Organ prowadzący ma obowiązek, co najmniej 

na sześć miesięcy przed terminem likwidacji 

szkoły, zawiadomić o tym zamiarze: 

■■ 

rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych 

– uczniów), 

■■ 

właściwego kuratora oświaty, 

■■ 

organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego 

(JST) właściwej do prowadzenia szkół danego 

typu (art. 59 ust. 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie 

oświaty; dalej: u.s.o.). 

Określenie roku szkolnego 

Szkoła publiczna, zgodnie z art. 59 ust. 1 u.s.o., może 

być zlikwidowana przez organ prowadzący: 

■■ 

z końcem roku szkolnego, 

■■ 

po zapewnieniu uczniom kontynuowania nauki w innej 

szkole publicznej tego samego typu, a także o tym 

samym lub zbliżonym profilu kształcenia ogólnozawodowego 

(w przypadku liceum profilowanego) albo 

kształcącej w tym samym lub zbliżonym zawodzie 

(w przypadku szkoły zawodowej). 

Przy tym rok szkolny we wszystkich szkołach i placówkach 

rozpoczyna się 1 września każdego roku, 

a kończy 31 sierpnia następnego roku (art. 63 u.s.o.). 

Okres wakacji jest więc zaliczany do roku szkolnego. 

W każdym czasie (nie tylko z końcem roku szkolnego) 

może zostać zlikwidowana jedynie szkoła: 

■■ 

w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, 

■■ 

przy zakładzie karnym lub areszcie śledczym. 

W konsekwencji likwidacja innych szkół może nastąpić 

tylko 31 sierpnia. Termin na powiadomienie 

o zamiarze likwidacji mija więc z końcem lutego. 

W przypadku szkół prowadzonych przez JST, zadania 

i kompetencje organu prowadzącego określone w art. 59 

ust. 1 u.s.o. wykonuje odpowiednio: rada gminy, rada 

powiatu, sejmik województwa (art. 5c pkt 1 u.s.o.). 

Przyjmuje się, że najpierw rada lub sejmik musi podjąć 

uchwałę o zamiarze likwidacji szkoły (tzw. uchwałę 

intencyjną). Uchwała stanowi podstawę do zawiadomienia 

rodziców uczniów, kuratora itd. o zamiarze likwidacji. 

Zawarta w art. 59 ust. 1 u.s.o. przesłanka likwidacji 

szkoły, tj. zapewnienie uczniom przez organ prowadzący 

szkołę możliwości kontynuowania nauki, musi znaleźć 

odzwierciedlenie w treści uchwały intencyjnej (wyrok 

NSA z 14 grudnia 2006 r., sygn. akt I OSK 434/06). 

W uchwale tej należy więc wskazać szkołę (szkoły), w której 

kontynuować będą naukę uczniowie z placówki przeznaczonej 

do likwidacji. Przy czym już w dacie podjęcia 

uchwały o zamiarze likwidacji powinna istnieć szkoła, 

która mogłaby przejąć zadania zlikwidowanej placówki 

(wyrok NSA z 1 grudnia 2006 r., sygn. akt I OSK 1331/06). 

Z orzecznictwa 

Art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty nie 

rozstrzyga, w jakiej formie ma wypowiedzieć 

się rada gminy co do zamiaru likwidacji szkoły. Nie 

oznacza to jednak, że forma działania rady gminy 

jest niewiadoma, gdyż jak to wynika z art. 14 ustawy 

z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, formą tą 

jest uchwała. 

Wyrok NSA z 27 kwietnia 2006 r., 

sygn. akt I OSK 209/06 

Zawiadomienie rodziców 

Przepisy nie określają, w jaki sposób należy powiadomić 

rodziców uczniów o zamiarze likwidacji szkoły. 

Jednak NSA wskazał, że: 

■■ 

informacja powinna być wyraźnie adresowana do rodziców 

dzieci uczestniczących w zajęciach w likwi 

32 

www.gsia.infor.pl

Organizacja 

Zawiadomienie i opinia kuratora 

Rola kuratora oświaty przy likwidacji szkoły nie ogranicza 

się do obowiązku zawiadomienia go przez samorząd 

o zamiarze likwidacji. 

Szkoła prowadzona przez JST może zostać zlikwidowana 

po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór 

pedagogiczny (art. 59 ust. 2 u.s.o.). Kurator powinien 

wydać taką opinię po otrzymaniu zawiadomienia 

o zamiarze likwidacji. Ma na to 14 dni od doręczenia 

zawiadomienia (art. 89 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie 

gminnym, art. 77b ustawy z 5 czerwca 1998 r. 

o samorządzie powiatowym, art. 80a ustawy z 5 czerwca 

1998 r. o samorządzie województwa). Jeżeli w tym 

czasie nie wyda opinii, należy uznać, że zaakceptował 

stanowisko samorządu. 

W procesie likwidacji szkoły ważne są terminy. 


Sześciomiesięczny termin do zawiadomienia 

kuratora oświaty o zamiarze likwidacji placówki 

szkolnej jest nieprzekraczalny. Dokonanie zawiadomienia 

właściwego miejscowo kuratora po upływie 

tego terminu powoduje, że uchwała intencyjna 

o zamiarze likwidacji szkoły jest nieważna. 

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 9 listopada 

2010 r., 

sygn. akt II SA/Go 669/10 

dowanej placówce, niewystarczająca jest sama możliwość 

zapoznania się z informacją na podstawie 

prowadzonej debaty publicznej, z uwagi na to, że 

sprawa była powszechnie znana, bowiem była przedmiotem 

obrad rady miejskiej, informowały o niej lokalne 

media (wyrok z 18 kwietnia 2001 r., sygn. akt 

SA/Sz 149/01), 

■■ 

informacja o zamiarze likwidacji szkoły powinna 

zostać imiennie skierowana do każdego z rodziców 

i musi do niego dotrzeć, forma, w jakiej to nastąpi, 

nie ma istotnego znaczenia; o tym, czy dany rodzic 

został zawiadomiony o zamiarze likwidacji szkoły, 

nie można domniemywać, podpisanie listu protestacyjnego 

przez rodzica przeciw likwidacji szkoły nie 

zwalnia od obowiązku zawiadomienia go o zamiarze 

likwidacji (wyrok z 3 kwietnia 2007 r., sygn. akt 

I OSK 66/07), 

■■ 

wystarczające jest powiadomienie rodziców obecnych 

na zebraniu w szkole (wywiadówce) oraz skierowanie 

pisemnych zawiadomień do pozostałych 

rodziców (przekazanych przez dyrektora szkoły za 

pośrednictwem dzieci), przepisy nie nakazują prowadzenia 

konsultacji ze wszystkimi mieszkańcami gminy, 

w tym potencjalnymi rodzicami uczniów (wyrok 

z 24 października 2002 r., sygn. akt I SA 1381/02). 

Uchwała o likwidacji 

Aby likwidacja szkoły doszła do skutku, rada gminy, 

rada powiatu lub sejmik województwa, po zasięgnięciu 

opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, musi 

podjąć drugą uchwałę – o likwidacji szkoły. Opinia nie 

jest wiążąca dla samorządu. Rada lub sejmik może zdecydować 

o likwidacji szkoły mimo negatywnej opinii 

organu nadzoru. 

Przepisy nie określają w jakim terminie powinna zostać 

podjęta uchwała o likwidacji. 

Należy mieć jednak na względzie, że na rozwiązanie 

stosunków pracy z pracownikami likwidowanej placówki 

potrzebny jest czas. Z nauczycielami rozwiązanie 

stosunku pracy z powodu likwidacji szkoły następuje 

po trzymiesięcznym wypowiedzeniu (art. 20 ustawy 

z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela). Okres wypowiedzenia 

dla innych pracowników szkoły określają 

przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy 

(art. 33–41 1 ). Zależy on od rodzaju umowy o pracę 

oraz stażu pracy u danego pracodawcy. Wynosi maksimum 

również trzy miesiące. Trzymiesięczny okres wypowiedzenia 

stosunku pracy z powodu likwidacji szkoły 

(pracodawcy), zarówno dla nauczycieli, jak i innych 


Organizacja 

pracowników, może być skrócony do miesiąca. Wówczas 

przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia 

za pozostałą część okresu wypowiedzenia. 


Rada gminy, podejmując uchwałę o likwidacji 

szkoły, nie jest związana regułami postępowania 

ustanowionymi w Kodeksie postępowania administracyjnego 

i nie ma prawnego obowiązku zapewnienia 

udziału wszystkim rodzicom dzieci w sesji rady, na 

której podejmuje się uchwałę. 

Wyrok NSA z 22 lutego 2007 r., 

sygn. akt I OSK 1822/06 

Zmiana terminu likwidacji szkoły, przez jego przyspieszenie, 

zobowiązuje organ prowadzący szkołę do zachowania 

w całości procedury przewidzianej w art. 59 

ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty. 

Wyrok NSA z 28 maja 2002 r., 

sygn. akt II SA/Wr 562/02 

PRZYKŁAD 

Projekt uchwały rady gminy o zamiarze likwidacji 

szkoły był opiniowany przez związki 

zawodowe. Czy projekt uchwały o likwidacji 

szkoły również trzeba przekazać związkom do 

zaopiniowania? 

Nie. Uchwała o zamiarze likwidacji szkoły i uchwała 

o likwidacji szkoły, podjęte na podstawie art. 59 

ust. 1 u.s.o., są aktami prawnymi podejmowanymi 

w sprawie objętej opiniowaniem przez odpowiednie 

władze statutowe związku zawodowego 

stosownie do art. 19 ust. 2 ustawy z 23 maja 

1991 r. o związkach zawodowych, z tym że przedstawienie 

do zaopiniowania projektu jednej z nich 

oznacza dopełnienie tego obowiązku (uchwała NSA 

z 29 listopada 2010 r., sygn. akt I OPS 2/10). Sąd 

uznał, że wskazane jest przedstawienie do zaopiniowania 

związkom zawodowym właśnie projektu 

uchwały o zamiarze likwidacji szkoły, gdyż na tym 

etapie postępowania negatywna opinia związku zawodowego 

może mieć zdecydowanie większe realne 

znaczenie, niż na etapie podejmowania uchwały 

o likwidacji szkoły. Jeśli natomiast nie przekazano 

do zaopiniowania projektu uchwały o zamiarze likwidacji, 

to należy przekazać do zaopiniowania 

projekt uchwały o likwidacji szkoły. 

Likwidacja zespołu 

Omówionej procedury nie stosuje się przy rozwiązaniu 

zespołu szkół lub wyłączeniu szkoły z zespołu . 

Taką decyzję, w przypadku zespołu szkół prowadzonych 

przez JST, może podjąć odpowiednio: rada 

gminy, rada powiatu lub sejmik województwa (art. 62 

ust. 5 w zw. z art. 5c pkt 1 u.s.o.). Do rozwiązania 

zespołu czy wyłączenia z niego szkoły wystarczy 

jedna uchwała. Nie trzeba powiadamiać rodziców 

czy kuratora. Takie zmiany mogą nastąpić w trakcie 

roku szkolnego. 

PRZYKŁAD 

Gmina chce zlikwidować szkołę podstawową 

i gimnazjum, które tworzą zespół szkół. Jak 

należy postąpić w takiej sytuacji? 

Najpierw rada gminy powinna podjąć uchwałę 

o rozwiązaniu zespołu szkół. Następnie trzeba 

zastosować procedurę likwidacji szkoły osobno 

dla szkoły podstawowej i gimnazjum. Taki pogląd 

podzielił m.in. WSA w Gliwicach w wyroku 

z 7 sierpnia 2008 r. (sygn. akt IV SA/Gl 385/08), 

wskazując, że w odniesieniu do zespołu nie można 

wszcząć procedury likwidacyjnej, bowiem żaden 

przepis ustawy o systemie oświaty nie stanowi 

podstawy prawnej dla podjęcia działań tego rodzaju. 

Ustawa ta przewiduje jedynie (w art. 62 

ust. 5) procedurę rozwiązania zespołu szkół. Procedura 

likwidacyjna z art. 59 ust. 1 i 2 u.s.o. jest 

możliwa do zastosowania tylko w odniesieniu do 

konkretnej szkoły, działającej jako odrębna jednostka 

organizacyjna. 

7826bf65–1413–4fa2-b1e6–8a42bad2a47f 

Jarosław Żarowski 


●● 

Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (j.t. Dz.U. 


●● 

Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (j.t. Dz.U. 


●● 

Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. 


●● 

Ustawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. 


●● 

Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. 


●● 

Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. 


●● 

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, 


●● 

Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego 


nr 186, poz. 1100) 

34 

www.gsia.infor.pl

Organizacja 

Komunikacja 

Portale społecznościowe 

w instytucjach publicznych 

Chwilowa moda czy długotrwały trend? Decydenci wielu instytucji publicznych 

ciągle jeszcze mają wątpliwości, czy obecność w serwisie społecznościowym 

Facebook ma sens. Przy odrobinie wysiłku gra jest warta 

świeczki. 

Praktycznie każda instytucja, niezależnie od jej 

wielkości, posiada już własną stronę internetową. 

I zwykle uważa, że to wystarczy, by zaspokoić 

potrzeby informacyjne swoich interesantów. A to nieprawda! 

Zapomina się o tym, że w dzisiejszych czasach 

Internet to nie słup ogłoszeniowy ze statycznymi informacjami. 

Dziś to narzędzie do dynamicznej komunikacji 

i interakcji między użytkownikami. I właśnie dlatego 

warto zainteresować się serwisami społecznościowymi, 

które aktywność użytkowników stawiają na pierwszym 

miejscu. 

Spośród nich największym obecnie na świecie serwisem 

społecznościowym jest Facebook. Ma 773 mln 

użytkowników, a w Polsce już ponad 7 mln (i liczby te 

ciągle rosną), co daje ogromne możliwości przekazu informacji. 

Jak pokazują statystyki, połowa użytkowników 

loguje się w portalu codziennie i spędza tam sporo czasu. 

Nic dziwnego, że zalety Facebooka odkrywa coraz 

więcej podmiotów – od prywatnych firm począwszy, 

a skończywszy na organach administracji rządowej i samorządowej. 

W tej ostatniej grupie są również instytucje 

publiczne, służące obywatelom na co dzień, takie jak 

muzea, szkoły, szpitale i wiele innych. 

Jakie są zatem zalety uruchomienia „fanpage’a” instytucji 

na Facebooku? 

Niepodważalne korzyści 

Wśród zalet, jedna z najważniejszych to szybsza 

informacja. W przypadku tradycyjnej formy informowania 

(strona internetowa, biuletyn elektroniczny 

bądź papierowy) informacja rozchodzi się bardzo 

powoli i dociera tylko do wybranych osób. A do wielu 

potencjalnych odbiorców nie dociera w ogóle. Dotyczy 

to zwłaszcza młodych ludzi, którzy jak ognia unikają 

oficjalnych, nudnych form komunikacji. Informacja 

podana na facebookowym „wallu” (w polskiej wersji 

Facebooka – tablica – przyp. red.) rozprzestrzenia 

się błyskawicznie dzięki sieci powiązanych znajomych. 

W ten sposób łatwo nagłośnić ważne informacje, np. 

dotyczące utrudnień w ruchu, klęsk żywiołowych czy 

zmian godzin pracy instytucji. 

Kolejna zaleta to obustronna komunikacja. Facebook 

znacząco skraca dystans między interesantem a instytucją. 

Użytkownik serwisu Facebook może wyrazić 

swoją opinię na dany temat, komentując post opublikowany 

na stronie instytucji. Instytucja może (a nawet 

powinna!) na bieżąco odpowiadać na zapytania internautów. 

Ma się więc już do czynienia z dialogiem – i to 

dialogiem z pominięciem oficjalnego kanału komunikacji, 

który jest zwykle bardzo zniechęcający dla większości 

interesantów (nikt nie lubi pisać oficjalnych pism 

i tygodniami czekać na odpowiedź). 

Przykładem wzorowo prowadzonej strony 

na Facebooku jest profil Katowic. 

To także lepszy wizerunek. Umiejętnie prowadzony 

fanpage może znacznie poprawić wizerunek instytucji 

w oczach interesantów. Będzie ona postrzegana jako 

mniej „sztywna” i wyniosła, bliższa zwykłym ludziom, 

bardziej otwarta na ich potrzeby i sugestie. Koniec z tradycyjnym 

wizerunkiem instytucji opartym na relacji 

urzędnik–petent, czas nawiązać z interesantami relacje 

partnerskie! 

Zakładając fanpage, instytucja zyskuje całkiem nową 

grupę odbiorców – ludzi młodych, którzy praktycznie 

nie korzystają z innych form komunikacji poza serwisami 

społecznościowymi. Nie bez powodu czasem nazywa 

się Facebook „siecią w sieci”. Serwis ten staje się coraz 

bardziej samowystarczalny – dlatego rezygnacja z obec 


Organizacja 

ności w nim to ograniczanie dostępu do potencjalnych 

odbiorców na własne życzenie. 

Jak to robić 

Aby osiągnąć dobre efekty, trzeba trochę popracować. 

Przeglądając strony polskich instytucji w serwisie 

Facebook, można znaleźć wiele przykładów „martwych 

dusz”. Ktoś uznał, że fanpage trzeba założyć, poprowadził 

go przez kilka tygodni i... strona „umarła”. Zabrakło 

czasu, przekonania, konsekwencji, pomysłu, by pociągnąć 

temat. Z drugiej strony, istnieje wiele ciekawych 

fanpage’ów, na których widać dobrą gospodarską rękę. 

„Tablica” aż puchnie od wpisów (również tych pochodzących 

od internautów), trwa konkurs, pojawiają się 

nowe zdjęcia – po prostu cały czas coś się dzieje. 

Zatem, żeby fanpage nie stał się irytującą kulą u nogi, 

należy pomyśleć o kilku ważnych sprawach. 

Bardzo ważna jest przy tym osoba odpowiedzialna 

za prowadzenie i administrowanie stroną. Konieczne 

jest wyznaczenie choćby jednego pracownika, który będzie 

regularnie zajmował się stroną. Nie tylko zamieszczaniem 

nowych materiałów, ale również kontrolowaniem 

treści dodawanych przez internautów. Może się 

bowiem zdarzyć wulgarny komentarz czy niewybredne 

uwagi do zdjęcia, na które administrator powinien zareagować 

szybko i stanowczo, usuwając je z fanpage’a. 

Pewnym rozwiązaniem może być także zlecenie opieki 

nad stroną firmie zewnętrznej. 

Kolejne wyzwanie to częste aktualizacje. Fanpage, na 

którym nic się nie dzieje, nie ma dla użytkowników Facebooka 

żadnej wartości. Konieczne jest zaplanowanie, 

jakiego rodzaju treści i jak często będzie się dodawać. 

Warto pamiętać, że fanpage nie powinien powielać treści 

publikowanych na oficjalnej stronie instytucji. Zarówno 

język, jak i informacje powinny być mniejszego kalibru, 

potraktowane bardziej na luzie. Na fanpage’u zachęca się 

członków społeczności do uczestnictwa w konkursach, 

zaprasza do zabawy, a przy okazji podejmuje również 

poważniejsze tematy. 

Akcja–reakcja. Ważną cechą serwisów społecznościowych 

jest utrzymywanie relacji z wirtualnymi „znajomymi”. 

Dlatego trzeba czytać ich komentarze i odpowiadać 

na ich potrzeby. Jeśli ktoś zadał za pośrednictwem 

fanpage’a pytanie, nie można pozostawić go bez odpowiedzi. 

Oni robią to dobrze 

Jak już wspomniano, coraz więcej polskich instytucji 

różnego szczebla aktywnie działa w portalu Facebook. 

Warto przyjrzeć się kilku z nich. 

Kancelaria Premiera posiada bardzo aktywny fanpage. 

Na stronie pojawiają się wpisy praktycznie codziennie, 

do każdego z nich internauci piszą po kilkadziesiąt komentarzy, 

mimo że ton postów z racji powagi instytucji 

jest dość oficjalny. Bogaty jest również album ze zdjęciami. 

Obecna liczba „fanów” strony wynosi ponad 6,2 tys. 

Ministerstwo Środowiska – strona tej instytucji ma 

już mniej oficjalny charakter. Na „wallu” pojawiają się 

zabawne zdjęcia, administrator udostępnia filmy oraz 

krótkie ankiety. Fanpage jest aktualizowany kilka, kilkanaście 

razy w miesiącu i posiada ok. 2,1 tys. fanów. 

Oficjalna strona Katowic w serwisie Facebook jest prowadzona 

wzorowo. Duża aktywność (posty publikowane 

kilka razy dziennie), pełne wykorzystanie możliwości, jakie 

daje serwis (np. kanał wideo, ankiety, notatki, wydarzenia) 

zaowocowały pokaźną liczbą fanów – ok. 7,6 tys. 

Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda 

Gombrowicza w Kielcach to przykład instytucji samorządowej, 

która również doceniła promocyjne walory 

serwisu Facebook. Choć wpisy mogłyby się pojawiać 

częściej, to należy docenić atrakcyjność wizualną 

fanpage’a (dużo zdjęć, filmy), a biblioteka umiejętnie 

promuje odbywające się w niej wydarzenia kulturalne. 

Czas na Facebook? Tak! 

Warto w tym miejscu wspomnieć o akcji zachęcającej 

instytucje publiczne do założenia fanpage’a na 

Facebooku, którą prowadzi firma QNT Systemy Informatyczne. 

Udostępnia ona wiele materiałów edukacyjnych, 

które pomagają utworzyć i prowadzić stronę. 

Instytucje, które zdecydują się zgłosić swój fanpage 

w okresie trwania akcji (zarówno już istniejący, jak 

i nowo założony), mają szansę wygrać atrakcyjne nagrody. 

Patronem medialnym akcji jest m.in. „Gazeta 

Samorządu i Administracji”. Więcej informacji na ten 

temat na stronie: http://www.qnt.pl/czas-na-facebook 

oraz http://www.facebook.com/QNTpoznajmySie. 

Odpowiadając na pytania zadane na początku artykułu, 

należy wyraźnie stwierdzić, że strona na Facebooku 

to dla instytucji szansa, która dobrze wykorzystana 

może przynieść znakomite efekty. Ale są to także 

obowiązki, wymagające systematycznej, często nawet 

wytężonej pracy. Decyzja o założeniu fanpage’a powinna 

być zatem dokładnie przemyślana, a wszelkie działania 

starannie przygotowane. 

5f7d5034-d705–413f-b3e9–100efbb41580 

Marceli Frączek 

Adam Zych 

36 

www.gsia.infor.pl

Administracja 

Zadania zlecone 

Opłaty za udostępnienie 

danych z rejestrów 

publicznych 

Od nowego roku obowiązują nowe zasady obliczania i uiszczania opłat za 

udostępnienie danych z rejestrów mieszkańców, rejestrów zamieszkania 

cudzoziemców oraz rejestru PESEL, a także za udostępnienie danych za 

pomocą urządzeń teletransmisji. 

1stycznia 2012 r. weszło w życie rozporządzenie 

Rady Ministrów z 12 września 2011 r. w sprawie 

opłat za udostępnienie danych z rejestrów mieszkańców, 

rejestrów zamieszkania cudzoziemców oraz rejestru 

PESEL. Opłaty te będą stanowić dochód budżetu 

państwa. 

Dane z rejestrów mieszkańców, rejestrów zamieszkania 

cudzoziemców oraz rejestru PESEL udostępnia się 

odpłatnie następującym podmiotom: 

■■ 

osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą 

w tym interes prawny, 

■■ 

jednostkom organizacyjnym, w celach badawczych, 

statystycznych, badania opinii publicznej, jeżeli po 

wykorzystaniu dane te zostaną poddane takiej modyfikacji, 

która nie pozwoli na ustalenie tożsamości 

osób, których dane dotyczą, 

■■ 

innym osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli 

wykażą interes faktyczny w otrzymaniu danych, pod 

warunkiem uzyskania zgody osób, których dane dotyczą. 

Opłaty pobrane za udostępnienie danych stanowią 

dochód budżetu państwa (art. 55 ustawy z 24 września 

2010 r. o ewidencji ludności). 

Wysokość opłat za udostępnienie 

danych 

Od 1 stycznia 2012 r. za udostępnienie danych jednostkowych 

z rejestru mieszkańców, rejestru zamieszkania 

cudzoziemców oraz rejestru PESEL pobierane będą 

opłaty w wysokości: 

1) za udostępnienie danych jednostkowych z rejestru 

mieszkańców, rejestru zamieszkania cudzoziemców 

oraz rejestru PESEL – 31 zł, 

2) za udostępnienie danych z rejestru PESEL za pomocą 

urządzeń teletransmisji danych, w drodze weryfikacji 

– 0,30 zł od jednej weryfikacji. 

Za udostępnianie danych jednostkom organizacyjnym 

w celach badawczych, statystycznych, badania opinii 

publicznej, jeżeli po wykorzystaniu dane te zostaną 

poddane takiej modyfikacji, która nie pozwoli na ustalenie 

tożsamości osób, których dotyczą, wysokość opłaty 

oblicza się według następującego wzoru: 

O = K × (A + B) + M, 

gdzie poszczególne symbole oznaczają: 

O – łączna kwota opłaty za udostępnienie danych; 

K – współczynnik wynoszący: 

■■ 

1,0 do celów badawczych lub statystycznych, 

■■ 

1,5 do celów badania opinii publicznej; 

A – opłata za prace informatyczne: 

A = 0,5 Ha × Z + 0,5 Hb × Z + 0,75 Hc × Z + 

+ 10 Hd × Z + He × Z; 

B – opłata za prace eksploatacyjne: 

B = 1,5 Hf × 10 Z + Hg × 10 Z + 1,5 Hh × 10 Z + 

+ 0,6 Hi × 10 Z + 0,5 Hj × 10 Z; 

M – koszt materiałów eksploatacyjnych doliczany 

w przypadku, gdy przekroczy 5% wartości usługi, 

a poszczególne symbole oznaczają: 

H – liczbę godzin przeznaczonych na realizację zadania: 

■■ 

Ha – czas trwania prac projektowych, 

■ 

■ Hb – czas opracowania dokumentacji programowej, 

■■ 

Hc – czas trwania prac analitycznych, 

■■ 

Hd – czas opracowania nowego programu, 

■■ 

He – czas opracowania programu z gotowych 

modułów, 


Administracja 

■■ 

Hf – czas wyboru podzbioru z bazy danych, 

■■ 

Hg – czas przetwarzania wybranych danych, 

■■ 

Hh – czas wykonania tablicy statystycznej, 

■■ 

Hi – czas drukowania wykazów z wybranego 

podzbioru zawierającego poniżej 300 danych 

jednostkowych, 

■■ 

Hj – czas drukowania wykazów z wybranego 

podzbioru zawierającego powyżej 300 danych 

jednostkowych; 

Z – opłata za udostępnienie danych jednostkowych z rejestru 


oraz rejestru PESEL. 

Termin uiszczania opłaty 

Opłatę za udostępnienie danych jednostkowych z rejestru 


oraz rejestru PESEL należy wnieść przed złożeniem 

wniosku o udostępnienie danych. Natomiast 

opłaty za udostępnianie danych z rejestru PESEL za 

pomocą urządzeń teletransmisji, w drodze weryfikacji, 

jak również za udostępnianie danych jednostkom 

organizacyjnym w celach badawczych, statystycznych, 

badania opinii publicznej, jeżeli po wykorzystaniu dane 

te zostaną poddane takiej modyfikacji, która nie pozwoli 

na ustalenie tożsamości osób, których dane dotyczą, 

wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania 

pisemnego wezwania organu udostępniającego dane. 

W wezwaniu do uiszczenia opłaty z rejestru PESEL 

za pomocą urządzeń teletransmisji danych, w drodze 

weryfikacji, wskazuje się liczbę jednostkowych weryfikacji, 

jakie zostały wygenerowane z rejestru PESEL 

w danym okresie. Wezwania wysyła się nie częściej niż 

raz w miesiącu. 

Natomiast w wezwaniu do uiszczenia opłaty za udostępnianie 

danych jednostkom organizacyjnym w celach 

badawczych, statystycznych, badania opinii publicznej, 

jeżeli po wykorzystaniu dane te zostaną poddane 

takiej modyfikacji, która nie pozwoli na ustalenie tożsamości 

osób, których dane dotyczą, wskazuje się wysokość 

opłaty, która powinna zostać obliczona według 

podanego wzoru: O = K × (A + B) + M. Wezwanie to 

wysyła się niezwłocznie po dokonaniu obliczenia wysokości 

opłaty. 

Opłaty za udostępnienie danych należy 

wnosić do kasy organu udostępniającego 

dane lub na jego rachunek bankowy. 

Dowód uiszczenia opłaty za udostępnienie danych 

jednostkowych z rejestru mieszkańców, rejestru zamieszkania 

cudzoziemców oraz rejestru PESEL załącza 

się do złożonego wniosku. Natomiast dowód uiszczenia 

opłaty za udostępnienie danych za pomocą teletransmisji, 

w drodze weryfikacji, oraz jednostkom organizacyjnym 

w celach badawczych, statystycznych, badania opinii 

publicznej, jeżeli po wykorzystaniu dane te zostaną 

poddane takiej modyfikacji, która nie pozwoli na ustalenie 

tożsamości osób, których dane dotyczą, przekazuje 

się w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania do 

organu udostępniającego dane. 

Dowód uiszczenia opłaty może mieć postać wydruku 

bądź też pliku potwierdzającego dokonanie operacji 

bankowej, generowanego elektronicznie z systemu 

bankowego. 

Krystyna Gąsiorek 


●● 

Ustawa z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz.U. nr 217, 


●● 

Rozporządzenie Rady Ministrów z 12 września 2011 r. w sprawie 

opłat za udostępnienie danych z rejestrów mieszkańców, rejestrów 

zamieszkania cudzoziemców oraz rejestru PESEL (Dz.U. nr 195, 

poz. 1153) 

38 

www.gsia.infor.pl


Ochrona środowiska 

Wymiana doświadczeń 

w zakresie gospodarowania 

odpadami 

Od kilku miesięcy „śmieci” stały się gorącym tematem. To dzięki zmianom 

w prawie, które przekazały odpowiedzialność za gospodarkę odpadami 

komunalnymi władzom gminy. Jak będzie wyglądał w praktyce 

nowy system zależy także od wiedzy, jaką zdobędą samorządowcy. 

Właśnie jesteśmy uczestnikami jednej z największych 

rewolucji ostatnich lat w Polsce 

– rewolucji odpadowej. Od 1 stycznia br. 

obowiązuje ustawa z 1 lipca 2011 r. zmieniająca ustawę 

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: 

nowelizacja u.c.p.g.). Dopiero od tego roku zarządzanie 

systemem odpadów weszło na odpowiednie tory, na których 

kraje Unii Europejskiej są od lat. Listopadowy Kongres 

ENVICON w Poznaniu poświęcony był głównie 

gospodarce odpadami i wymianie doświadczeń przedstawicieli 

sektora ochrony środowiska zarówno z Polski, 

jak i z innych krajów europejskich, którzy odgrywają 

w nim kluczowe role. 

Europejskie wymogi 

Nowelizacja u.c.p.g. całkowicie zmienia zasady odpowiedzialności 

za gospodarkę odpadami komunalnymi, 

przekazując zarządzanie nią władzom gmin. Zapisy 

ustawy wdrażają prawo następujących dyrektyw UE: 

■■ 

dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, 

■■ 

składowiskowej oraz 

■■ 

odpadowej. 

Zgodnie z dyrektywą odpadową państwa członkowskie 

stosują niezbędne środki, aby zapewnić poddawanie 

wszystkich odpadów, w tym oczywiście również komunalnych, 

procesom odzysku. W przypadkach gdy dla 

osiągnięcia tego celu jest to konieczne oraz aby ułatwić 

lub usprawnić odzysk, odpady powinny być zbierane 

oddzielnie i nie powinny być mieszane z innymi odpadami 

lub innymi materiałami o odmiennych właściwościach. 

Przy czym w dyrektywie odpadowej jest ponownie 

zastrzeżenie: „jeżeli jest to wykonalne z punktu 

widzenia technicznego, ekonomicznego i środowiskowego”. 

Również przy tym zastrzeżeniu zapisano, że do 

2015 roku selektywna zbiórka odpadów będzie obowiązywać 

przynajmniej w odniesieniu do papieru, metalu, 

plastiku i szkła. 

Natomiast do 2020 roku przygotowanie do ponownego 

wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, 

przynajmniej takich jak papier, metal, plastik 

i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości 

innego pochodzenia, pod warunkiem że te strumienie 

odpadów są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, 

zostanie zwiększone wagowo do minimum 50% 

wytwarzanych odpadów. 

W krajach Europy Zachodniej 

w usuwaniu i unieszkodliwianiu 

odpadów uczestniczą podmioty sektora 

prywatnego. W większości krajów 

przedsiębiorcy prywatni wywożą 

z gospodarstw domowych 10–20% 

odpadów, ale np. we Francji aż 60%. 

Nowelizacja u.c.p.g., wprowadzając nowe zasady postępowania 

z odpadami komunalnymi, stawia Polskę 

w gronie państw realizujących główne cele unijnej gospodarki 

odpadami. Dotyczy to m.in. kwestii ujednolicenia 

zasad finansowania, zbierania, odbioru i zagospodarowania 

odpadów komunalnych. Co więcej nowelizacja 

ta umożliwia budowę spalarni odpadów komunalnych, 

które będą miały zagwarantowane dostawy odpadów. 

W większości krajów Europy podstawowym ogniwem 

gospodarki odpadami są gminy lub związki 



międzygminne. Prowadzone przez samorządy lub ich 

związki działania obejmują odbiór odpadów, ich transport, 

unieszkodliwianie oraz planowanie gospodarki 

odpadami, czyli tworzenie planów szczegółowych. 

Współpraca między jednostkami samorządowymi 

w ramach różnego typu związków czy spółek międzygminych 

obejmuje też często składowanie i przerób odpadów. 

Natomiast zbiórkę i transport odpadów każda 

gmina organizuje we własnym zakresie. Gminy – na 

podstawie przepisów prawa miejscowego – określają 

obowiązki mieszkańców, jeśli chodzi o zbiórkę odpadów 

oraz ich segregację. Kwestię wywozu odpadów zlecają 

przedsiębiorstwom komunalnym lub prywatnym, podpisując 

z nimi specjalną umowę lub przyznając koncesję. 

Niderlandzkie doświadczenia 

Spośród 27 krajów członkowskich UE, najlepsze wyniki 

z ograniczaniem ilości odpadów komunalnych trafiających 

na wysypiska notują Austria, Holandia, Niemcy 

i Szwecja. 

W Holandii ok. 80% odpadów jest 

poddawanych recyklingowi,16% jest 

spalanych, a tylko 3–4% jest 

składowanych. 

Zagadnienia listopadowego spotkania w Poznaniu 

obejmowały politykę państwa w dziedzinie gospodarki 

odpadami, rolę samorządów i firm prywatnych w nowym 

systemie oraz inwestycje w tym obszarze. Podczas obrad 

uczestnicy mieli również możliwość zapoznania się z zagranicznymi 

rozwiązaniami w zakresie zagospodarowania 

odpadów i możliwościami ich przeniesienia na grunt krajowy. 

Ważne miejsce zajęło w nim Niderlandzkie Seminarium 

pt. „Gospodarka odpadami w praktyce”, które zostało 

zorganizowane przy współpracy z ambasadą Niderlandów. 

W tym wydarzeniu uczestniczył Marcel Kurpershoek, 

ambasador Królestwa Niderlandów, oraz przedstawiciele 

Ministerstwa Gospodarki, Rolnictwa i Innowacji Królestwa 

Niderlandów. Nie zabrakło również reprezentantów 

holenderskich firm związanych z gospodarką odpadami. 

Organizacja systemu gospodarki odpadami komunalnymi 

należy w Holandii do zadań gmin. Samorządy 

odpowiadają za zapewnienie odpowiedniej infrastruktury 

umożliwiającej segregację, odbiór odpadów od 

mieszkańców oraz unieszkodliwienie odpadów. Usługi 

te – na podstawie umów – realizują współpracujące 

z gminami firmy wywozowe. 

Mieszkańcy nie mogą samodzielnie wybrać firmy, 

która odbiera odpady. Prawo holenderskie nakłada obowiązek 

segregowania u źródła odpadów biodegradowalnych, 

papieru i kartonu, szkła, tekstyliów oraz odpadów 

chemicznych. W Holandii podstawową formą utylizacji 

odpadów komunalnych jest spalanie. Odpady metalowe 

nie są segregowane „u źródła” – są odzyskiwane na 

dalszym etapie przetwarzania. Podobnie opakowania 

plastikowe. 

Od 1995 roku w Holandii obowiązuje zakaz deponowania 

odpadów komunalnych na składowiskach. Na 

sfinansowanie gospodarki odpadami gminy pobierają 

opłaty od właścicieli mieszkań i nieruchomości z terenu 

gminy tzw. gemeentelijke heffinegen. Wysokość opłat 

ustalana jest corocznie i zależy od wielkości gospodarstwa 

domowego. Obowiązujące taryfy mogą różnić się 

w poszczególnych gminach. O sposobie uiszczania opłat 

decydują właściciele gospodarstw: opłaty można wnosić 

na rok z góry albo płacić comiesięczne raty. Ewentualna 

zmiana miejsca zamieszkania oraz wielkość gospodarstwa 

domowego w ciągu roku nie wpływa na wysokość 

opłat. W Holandii jest 7,4 mln gospodarstw domowych, 

z czego od 95% jest pobierany podatek. Gminy starają 

się odzyskać 100% wszystkich kosztów generowanych 

przez system zarządzania odpadami (obecnie pokrycie 

kosztów jest na poziomie 97%). Średnia opłata za śmieci 

na osobę na rok wynosi 100 euro. Całkowity koszt gminnego 

systemu gospodarki odpadami to 1,8 mld euro. 

Będę kolejne kongresy 

Dwa dni dla środowiska podczas Kongresu 

ENVICON okazały się cenną lekcją dla polskich i zagranicznych 

przedstawicieli sektora ochrony środowiska. 

Wymiana doświadczeń to wartość, którą uzyskują 

uczestnicy takich wydarzeń. Firma Abrys już zaprasza 

na kolejny kongres w 2012 roku, który podsumuje działania 

na rzecz ochrony środowiska i nakreśli nowe priorytety, 

które warto przyjąć przy realizacji założeń dla 

środowiska. 

ec875f61-a7b3–4cef-bf5a-d82ba6c2a2f6 

Paweł Gren 


●● 

Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości 

w gminach (j.t. Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008; ost. zm. Dz.U. 

z 2011 r. nr 230, poz. 1373) 

Tekst powstał po Międzynarodowym Kongresie Ochrony 

Środowiska ENVICON, zorganizowanym przez firmę Abrys 

Sp. z o.o., który odbył się 21 i 22 listopada 2011 r. 

40 

www.gsia.infor.pl


Urząd i obywatel 

Prężne biura poradnictwa 

obywatelskiego 

Coraz więcej samorządów (przede wszystkim powiatów, ale również 

gmin) oferuje swoim mieszkańcom możliwość korzystania z bezpłatnych 

porad obywatelskich i prawnych udzielanych przez wysoko kwalifikowanych 

specjalistów z danej dziedziny. Dzięki temu można uzyskać pomoc 

w wielu ważnych sprawach. 

Najczęściej biura poradnictwa obywatelskiego 

(BPO) i prawnego są prowadzone przez organizacje 

pozarządowe i fundacje, które realizują 

projekty związane z poradnictwem obywatelskim. Jednostki 

samorządu terytorialnego są w tym przypadku 

partnerami NGO. 

Dla najbardziej potrzebujących 

– Pomagamy przede wszystkim osobom, które do tej 

pory z różnych powodów nie miały możliwości korzystać 

z tego rodzaju wsparcia – mówi Witold Popiołek, starosta 

puławski. – I my jako samorząd lokalny tę lukę 

staramy się wypełniać. Myślę, że dzięki temu zmienia się 

na plus podejście ludzi do przedstawicieli władzy. Jeśli 

w przyszłości chcemy być społeczeństwem obywatelskim, 

to już dziś musimy o to zadbać. 

Przykład porady 

z BPO w Koszalinie 

Problem: Klientka wzięła kredyt z banku na łączną 

kwotę 13 tys. zł. Pieniądze te pożyczyła koleżance, 

zawierając z nią pisemną umowę, w której 

koleżanka zobowiązała się do spłacania rat kredytowych. 

Do chwili obecnej koleżanka nie zapłaciła 

żadnej z rat kredytu, a komornik wszczął 

egzekucję z wynagrodzenia klientki. Klientka 

oczekuje porady w zakresie dochodzenia należności 

od osoby, której lekkomyślnie zaufała. 

Porada: Doradca poinformował klientkę, że 

w pierwszej kolejności powinna pisemnie wezwać 

koleżankę do uregulowania zaległych rat kredytowych, 

wyznaczając termin do spełnienia żądania 

i zagrozić skierowaniem sprawy do sądu. Przekazał 

również wzór pozwu o zapłatę i omówił sposób, 

w jaki powinien zostać wypełniony formularz, 

oraz jakie należy dołączyć dowody. 

Starostwo Powiatowe w Puławach, we współpracy ze 

Stowarzyszeniem Lubelski Ośrodek Samopomocy i powiatem 

ryckim, realizuje projekt „Poznaj swoje prawa 

– bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie dla 

mieszkańców powiatu puławskiego i ryckiego”. Jego celem 

jest podnoszenie świadomości prawnej i obywatelskiej 

mieszkańców oraz zwiększenie powszechności dostępu 

do tego rodzaju poradnictwa. W ramach projektu 

na terenie powiatu puławskiego i ryckiego funkcjonuje 

dziewięć punktów porad prawnych i obywatelskich. 

– Jeśli chodzi o nasz projekt, grupą, która najbardziej 

potrzebuje porad specjalistów, są rolnicy, emeryci i kobiety 

po tzw. przejściach: walczące o alimenty, uczestniczące 

w postępowaniach rozwodowych – mówi Małgorzata 

Poniatowska z Biura Projektu Lubelskiego Ośrodka 

Samopomocy. 

Osobną kategorią są przedstawiciele NGO lub obywatele 

zainteresowani założeniem organizacji pozarządowej. 

Generalnie częściej z porad korzystają kobiety. 

Codzienne problemy 

Nie tylko w projekcie puławsko-ryckim, ale w wielu 

podobnych przedsięwzięciach, realizowanych w całej 

Polsce, największa liczba porad ogniskuje się wokół 

problemów związanych z codziennymi uciążliwościami 

życia, takimi jak m.in. sprawy rodzinne, emerytalno 

-rentowe, mieszkaniowe, spory majątkowe, a także cały 

szereg problemów dotyczących finansów. 

W przypadku spraw pracowniczych porady często 

dotyczą problemów związanych z niesłusznymi zwolnieniami 

z pracy i nieprawidłowymi wypłatami świadczeń 

pracowniczych. 

– Mamy też dużo spraw z kategorii roszczeń finansowych 

i sporów własnościowych. Natomiast finanse to 

przede wszystkim zadłużenia obywateli wobec różnych 



instytucji – informuje Anna Magryta-Urban ze Stowarzyszenia 

APERTO, które prowadzi Biuro Porad Obywatelskich 

w Koszalinie. 

Istnieje 10 podstawowych kategorii spraw, w rozwiązaniu 

których mogą pomóc doradcy Biura Porad Obywatelskich 

w Koszalinie, prowadzonego przez Stowarzyszenie 

APERTO: 

1) kwestie, które załatwiamy w urzędach, 

2) świadczenia, zasiłki, renty i emerytury, 

3) opieka medyczna i świadczenia dla osób chorych, 

z niepełnosprawnością lub niesamodzielnych, 

4) problemy w pracy, 

5) sprawy związane z funkcjonowaniem i założeniem 

rodziny, 

6) sprawy roszczeń majątkowych, podatków, pożyczek, 

7) sprawy sporne w przypadku własności, 

8) sprawy mieszkaniowe, 

9) kwestie zadłużenia wobec banków, urzędów, spółdzielni 

mieszkaniowych, Skarbu Państwa i innych instytucji, 

10) problemy ofiar przestępstw, podejrzanych i skazanych. 

Na miejscu, czyli w gminie 

Rola samorządu lokalnego w działaniu BPO jest niezwykle 

istotna. Już na etapie zakładania biura należy 

nawiązać współpracę z władzami gminy lub powiatu. 

– W naszym przypadku podpisaliśmy porozumienie 

o współpracy ze wszystkimi gminami i gminnymi instytucjami, 

w których działają punkty poradnictwa obywatelskiego, 

funkcjonujące w ramach naszego projektu – informuje 

Czesław Jakóbczyk, prezes Fundacji „Civitas” 

z Nakła, która realizuje projekt „Poradnictwo Prawne 

i Obywatelskie dla mieszkańców powiatu nakielskiego”. 

– Jest ich sześć: Urząd Miejski w Kcyni, Urząd Miasta 

i Gminy Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią, 

Urząd Gminy w Sadkach, Urząd Miejski w Szubinie 

i Rejonowa Biblioteka Publiczna w Szubinie. 

Biuro poradnictwa obywatelskiego nie powinno działać 

w oderwaniu od lokalnej rzeczywistości. Przychylność 

przedstawicieli samorządu dla tej inicjatywy może mieć 

różne wymiary. Zazwyczaj powiaty i gminy współpracujące 

wyznaczają w urzędzie pomieszczenia, w których w określonych 

dniach i godzinach (zwykle trzy, cztery razy w tygodniu 

przez kilka godzin) udzielane są porady. Ważne jest, 

żeby do punktu porad nie było daleko i żeby znajdował się 

on w miejscu, do którego każdy zainteresowany łatwo trafi. 

Ponadto, w ramach współpracy z BPO, gminy promują 

działalność biura, jak również ideę poradnictwa 

obywatelskiego. W Urzędzie Gminy w Sadkach plakaty 

informujące o projekcie Fundacji „Civitas” znajdują się 

w dobrze widocznym miejscu. BPO jest też promowane 

na stronie internetowej gminy. 

– Jest to dla nas bardzo ważne, więc dbamy, by informacje 

o poradnictwie obywatelskim były widoczne i dostępne 

dla każdego – mówi Katarzyna Łukaszczyk, sekretarz 

Urzędu Gminy w Sadkach. – Staramy się w możliwie szerokim 

zakresie uczestniczyć w tym przedsięwzięciu, m.in. 

poprzez udział pracowników w szkoleniach dotyczących 

poradnictwa obywatelskiego. Moim zdaniem to świetna 

inicjatywa, gdyż dzięki niej łatwiej znaleźć pomoc w wielu 

istotnych sprawach. Na przykład za poradę w gabinecie 

u prawnika na ogół płaci się kilkaset zł. A tu jest za darmo 

i na miejscu, czyli w gminie. 

Większość zadowolona z porad 

Czy tak samo uważają klienci BPO? Niekiedy można 

na to pytanie znaleźć odpowiedź, ponieważ niektóre 

biura zbierają opinie na temat swojej działalności. 

– Z analizy wyników ankiet ewaluacyjnych posiadamy informacje 

o wysokim zadowoleniu klientów z uzyskanych 

porad oraz o deklaracji korzystania w przyszłości i polecaniu 

poradnictwa wśród rodziny, znajomych – informuje 

Magdalena Bogucka z Pomorsko-Kujawskiego Zrzeszenia 

Samopomocy Obywatelskiej Sampo, koordynator 

Projektu „Pałuckie Centrum Poradnictwa Prawnego 

i Obywatelskiego”. 

Na podstawie ankiety ex-post (przekazywanej po 

udzielonej poradzie) 96% klientów BPO w Koszalinie 

deklaruje zadowolenie z wizyty w biurze. Z ankiety telefonicznej 

przeprowadzonej w trzecim miesiącu po poradzie, 

wynika, że 30% osób udało się rozwiązać swoje 

problemy, natomiast sprawy 40% osób znajdowały się 

w toku, rokując na pozytywne rozwiązanie problemu. 

– My takich ankiet jeszcze nie prowadzimy, ale z naszych 

obliczeń wynika, że od początku trwania realizacji 

projektu, czyli od grudnia 2010 r. do listopada 2011 r. 

udzieliliśmy ponad 1,5 tys. porad – informuje Czesław 

Jakóbczyk. 

Są jednak sprawy, które nie mają szans na pozytywne 

rozwiązanie. Osoby szukające pomocy na ogół to rozumieją 

i nie obwiniają doradców, przeciwnie, bardzo 

cenią sobie możliwość porozmawiania z drugą osobą. 

Zdają sobie też sprawę, że dużo zależy od nich samych. 

I sami muszą podjąć ostateczną decyzję. – Bardzo rzadko 

doradcy spotykają się z postawami wybitnie roszczeniowymi 

czy z oburzeniem, kiedy np. informują klientów, że 

nie mogą ich reprezentować w sądzie, bo takich uprawnień 

nie posiadają – mówi Teresa Kot, sekretarz powiatu 

puławskiego. – Obserwujemy raczej życzliwość, a ci 

którzy raz skorzystali z porady, często do nas wracają, by 

szukać pomocy w innych sprawach. 

11979d7b-bf2f-439c-835c-02694342bf3c 

Mariusz Gadomski 

42 

www.gsia.infor.pl


Bezpieczeństwo 

Instrument do walki 

z nielegalnym handlem 

Sprzedaż towarów wyłożonych na prowizorycznych straganach stała się 

prawdziwą plagą ulic, najbardziej dotkliwą w miejscowościach turystycznych. 

Tandetne pamiątki, okulary, zabawki, warzywa, latarki, zegarki – 

dzikie stoiska oferują niemal wszystko. Od listopada jest na to recepta. 

Oskali ulicznego handlu świadczy przykład 

Wrocławia: w 2009 roku strażnicy miejscy 

skontrolowali ponad 3,5 tys. osób sprzedających 

w miejscach niedozwolonych. Nałożyli 

1879 mandatów oraz udzielili 1613 pouczeń, 47 wniosków 

o ukaranie trafiło do sądu grodzkiego. W 2010 

roku wyniki kontroli były podobne. Kres ulicznemu 

handlowi postanowiła położyć sejmowa komisja Przyjazne 

Państwo, która zaproponowała zmiany w kodeksie 

wykroczeń. 

Nowe rozwiązanie prawne 

Od 19 listopada 2011 r. obowiązują przepisy ustawy 

z 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń 

(dalej: k.w.). Dodano art. 60 3 wprowadzający 

sankcje za sprzedaż w miejscu należącym do gminy albo 

przez nią administrowanym, poza obszarem wyznaczonym 

do tego celu przez lokalne władze samorządowe. 

Grozi za to grzywna od 20 zł do 5 tys. zł, a nawet orzeczenie 

o przepadku towaru przeznaczonego do sprzedaży, 

nawet gdy nie był on własnością sprawy wykroczenia. 

Mandatu można nie przyjąć i odwołać się do 

sądu grodzkiego. 

Posłowie przygotowujący projekt wyszli z założenia, 

że dotychczasowe regulacje prawne odnoszące się do 

wykonywania działalności gospodarczej bez wymaganego 

zgłoszenia oraz tamowania lub utrudniania ruchu 

na drodze publicznej nie usuwają negatywnych skutków 

nielegalnego handlu. W pierwszej wersji zmiany ustawy 

zagwarantowano, że sankcje ominą osoby sprzedające 

grzyby, owoce leśne i płody rolne poza administracyjnymi 

granicami miast. To rozwiązanie odsunęłoby odpowiedzialność 

od handlarzy lokujących się na trasach 

przelotowych czy na chodnikach w większych i mniejszych 

miejscowościach. Zapis wykreślono podczas dalszych 

prac legislacyjnych, gdyż ustawodawca uznał, że 

i ten rodzaj handlu musi być zgodny z normami bezpieczeństwa 

na drogach, prawem pracy oraz zasadami 

uczciwej konkurencji. 

Małgorzata Woźniak, rzecznik prasowy MSW podała 

23 listopada 2011 r., że „Minister Spraw Wewnętrznych 

Jacek Cichocki podpisał rozporządzenie, które umożliwia 

strażnikom miejskim karanie mandatami za handel 

prowadzony w miejscach niedozwolonych”. 

Zalew towarów z Chin 

W większości miejsc nielegalnej sprzedaży królują 

wyroby chińskie (m.in. podrobione zegarki i kosmetyki). 

O konieczności wprowadzenia odpowiedzialności 

za handel poza wyznaczonymi miejscami 

mówiły wiele razy m.in. władze miejscowości turystycznych, 

np. Zakopanego czy Kołobrzegu. W Sejmie 

praca nad ustawą trwała od jesieni 2010 r. Do tej pory 

straże gminne karały handlujących poza dozwolonymi 

miejscami, stosując inne przepisy kodeksu wy 

Strażnicy miejscy mają więcej możliwości do kontroli osób 

handlujących na targowiskach. 



kroczeń – m.in. o handlu, mimo braku pozwoleń na 

działalność gospodarczą czy tamowaniu ruchu. 

– Autorzy nowelizacji argumentowali, że nielegalny 

handel uliczny pociąga za sobą wiele negatywnych 

skutków, m.in. wprowadzanie do obrotu towarów niewiadomego 

pochodzenia, łamanie prawa związanego 

ze spokojem i porządkiem publicznym, nieuczciwą 

konkurencję oraz zakłócenie estetyki i harmonii przestrzeni 

publicznej – tłumaczyła na stronach resortu 

rzecznik MSW, Małgorzata Woźniak. 

Z wejścia w życie nowych przepisów nie kryje zadowolenia 

rzecznik stołecznej straży miejskiej Monika 

Niżniak, która mówi, że do tej pory można było karać 

tylko osoby nie legitymujące się wpisem do ewidencji 

działalności gospodarczej albo utrudniające lub tamujące 

ruch uliczny. W 2011 roku warszawska straż miejska 

zarejestrowała ponad 8 tys. przypadków nielegalnego 

ulicznego handlu i nałożyła za to 6 tys. mandatów. 

Zdaniem Moniki Niżniak, zmiany w ustawie nie tylko 

zlikwidują nielegalny handel, lecz także wpłyną pozytywnie 

na estetykę miast. 

Waldemar Nowakowski, przewodniczący Komisji 

Handlu w Krajowej Izbie Gospodarczej, optymistą nie 

jest – uważa, że sankcje nie powstrzymają ludzi, dla których 

uliczna sprzedaż jest jedynym źródłem utrzymania 

dla nich i ich rodzin. – Dlatego powinno tworzyć się 

miejsca, gdzie ludzie ci będą mogli w przyzwoity sposób 

handlować – konkluduje Nowakowski. 

Strażnicy miejscy twierdzą, że nowe rozwiązanie nie 

gwarantuje pełnego sukcesu. Przepisy obowiązują na 

gruntach gminnych. Uliczni handlarze schodzą z należących 

do samorządów chodników i ustawiają swoje 

kramy w pobliżu, ale już na działkach prywatnych, skąd 

usunąć ich można dopiero po wniosku właściciela czy 

zarządcy. 

Będzie porządek 

Do 8 czerwca 2010 r. zakaz handlu na ulicy regulował 

art. 99 § 1 pkt 1 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks 

wykroczeń penalizujący zajęcie bez zezwolenia 

drogi publicznej lub pasa drogowego na cele niemające 

związku z gospodarką i komunikacją drogową. Za 

złamanie przepisu groziła grzywna od 20 zł do 5 tys. 

zł albo kara nagany. Po uchyleniu przepisu powstała 

luka w prawie, ale handel uliczny nie był całkowicie 

bezkarny. 

Dużo do powiedzenia w tym zakresie miały i mają samorządy, 

dysponujące odpowiednimi środkami w przepisach. 

Można wymienić art. 54 k.w. mówiący, że „kto 

wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy 

przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach 

publicznych, podlega karze grzywny do 500 zł albo karze 

nagany”. Przepisy takie może ustanowić gmina, 

jeśli celem jest zapewnienie porządku, spokoju i bezpieczeństwa 

publicznego. Oznacza to, że jeżeli rada 

gminy zabroniła handlu w danym miejscu bez zezwolenia 

zarządcy drogi, to za wykroczenie można wymierzyć 

karę. 

Mirosław Posłuszny, prezes wrocławskiego Zrzeszenia 

Handlu i Usług, wielokrotnie zwracał się do 

władz miasta o propozycję rozwiązania „łóżkowców” 

i „kartoniarzy”, rozkładających się nielegalnie obok 

miejskich targowisk. Na spotkaniach z policją i strażą 

miejską, przedstawicielami magistratu oraz Zarządu 

Dróg i Ulic Miejskich usłyszał jedynie, że niewiele 

da się zrobić. 

Nowe zapisy 

w kodeksie wykroczeń 

Art. 60 3 § 1 k.w.: Kto prowadzi sprzedaż na terenie 

należącym do gminy lub będącym w jej zarządzie 

poza miejscem do tego wyznaczonym przez 

właściwe organy gminy, podlega karze grzywny. 

Art.60 3 § 2 k.w.: W razie popełnienia wykroczenia, 

określonego w § 1, można orzec przepadek 

towarów przeznaczonych do sprzedaży, choćby 

nie stanowiły własności sprawcy. 

– Po raz pierwszy dostaliśmy do rąk narzędzie, które 

pozwala nam walczyć z ulicznym handlem – mówi 

rzecznik straży miejskiej Sławomir Chełchowski. – Tak 

umiera demokracja w burzach oklasków – odpowiada 

rzecznikowi mieszkaniec stolicy Dolnego Śląska i sarkastycznie 

uzasadnia swoje stanowisko: – Czy na tym 

polega główne zmartwienie, że ktoś, kto niezbyt trzymając 

się prawa, pracuje, by mieć za co żyć? (...) więc z radością 

przyjmuję informację, że policja i straż miejska zamiast 

ścigać złodziei, chuliganów czy innych bandytów będzie 

zajmować się drobnymi handlarzami. 

Mieszkanka Torunia, Adela Wiśniewska, przyznaje, 

że latem na murku w pobliżu przystanku komunikacji 

miejskiej wykłada drobne ilości owoców i warzyw. 

– Mam tylko sezonowo wiśnie, marchewkę i koperek. Czy 

też jestem przestępcą? Jeśli ustawa ma dotyczyć babci handlującej 

pietruszką i selerem – dobrej jakości, bo z przydomowego 

ogródka, nietkniętego chemią – to pytam, czy 

dopadnie też odpusty kościelne promujące chińską tandetę, 

urządzane na gruntach gminnych? 

fd5cb782–7378–4a4c-af1c-8854b0569884 

Piotr Schick 

44 

www.gsia.infor.pl

GIEŁDA POMYSŁÓW 

Powstała warmińsko-mazurska 

encyklopedia kultury 

Pomysł stworzenia Leksykonu Kultury 

Warmii i Mazur przyszedł mi do głowy na 

początku 2009 r., podczas pisania szerszego 

projektu pod nazwą „Parkowa 2.0”. 

Zdałem sobie wówczas sprawę, że nie istnieje 

żaden zbiór informacji, które dałyby 

obraz kultury naszego regionu. Mamy, 

i owszem, najrozmaitsze leksykony branżowe, 

słowniki pisarzy, katalogi plastyków, 

opracowania o zabytkach Warmii 

i Mazur oraz liczne pomniejsze wykazy, 

skorowidze i monografie. Ale jednej, 

kompletnej encyklopedii kultury – nie. 

Od razu stało się jasne, że taki zbiór 

może powstać tylko w Internecie. Do 

stworzenia leksykonu wykorzystaliśmy 

informatyczne rozwiązania MediaWiki, 

znane m.in. z Wikipedii. Przy pomocy 

grupy bibliotekarzy z Wojewódzkiej Biblioteki 

Publicznej w Olsztynie stworzyliśmy 

dzieło, które obecnie liczy 5 tys. haseł, 

opisujących kulturę Warmii i Mazur 

od 1945 roku do dziś. W leksykonie wyróżniliśmy 

następujące kategorie: osoby, 

organizacje, wydarzenia i dzieła, opisane 

takimi parametrami, jak miejsce, data 

i temat. Nawigacja po leksykonie jest 

mocno intuicyjna. Znalezienie haseł jest 

możliwe dzięki wieloaspektowej wyszukiwarce, 

która bez problemu indeksuje przypisane poszczególnym 

wpisom kategorie. Leksykon nie ma również 

przesadnie rozbudowanej szaty graficznej i nastawiony 

jest przede wszystkim na funkcjonalność. 

Projekt, póki co, obejmuje czasy współczesne, poczynając 

od zakończenia II wojny światowej. Na opracowanie 

haseł o dawnych ikonach kultury, jak np. Mikołaj Kopernik 

czy Ignacy Krasicki, czas przychodzi dopiero teraz, 

po zakończeniu prac przewidzianych w harmonogramie 

i otwarciu leksykonu do edycji dla wszystkich zainteresowanych. 

Ramy takie przyjęliśmy świadomie, chcąc opisać 

bogatą kulturę regionu przede wszystkim z uwzględnieniem 

współczesnych, małych, często bardzo lokalnych 

wydarzeń i inicjatyw. Właśnie ta lokalność była i jest dla 

nas szczególnie cenna. Internet ma bowiem tę cechę, że 

uczciwie oferuje godne miejsce zarówno wielkiemu artyście, 

jak i ludowej hafciarce z przygranicznej wioski. 

Marcin Kapłon, 

zastępca dyrektora 

Centrum Edukacji 

i Inicjatyw Kulturalnych 

w Olsztynie 

Przy pisaniu leksykonu korzystaliśmy 

z dwóch rodzajów źródeł. Pierwszym 

i podstawowym był istniejący 

materiał bibliograficzny, a więc wszelkie 

dostępne publikacje książkowe i gazetowe. 

Ich wykaz zawsze znajduje się 

w przypisach przy każdym z haseł. Drugim 

– ankiety wypełniane bezpośrednio 

przez zainteresowanych. Dzięki temu 

udało się nam zachować wysoką jakość 

merytoryczną haseł, choć i tak nie uniknęliśmy 

niezamierzonego powielania 

wcześniej publikowanych błędów. 

Warto podkreślić, że Leksykon 

Kultury Warmii i Mazur ma charakter 

multimedialny. Prawie wszystkie 

hasła wzbogacone są o jedną lub więcej 

fotografii, niejednokrotnie również 

o filmy i zapisy audio. To spora 

różnica w porównaniu z Wikipedią, 

gdzie mimo wszystko znaczna liczba 

haseł jest pozbawiona jakichkolwiek 

załączników, a filmów nie ma w ogóle. 

Na szczęście, dzięki życzliwości Urzędu 

Marszałkowskiego Województwa 

Warmińsko-Mazurskiego, który 

wspiera nasze działania, nie mamy 

problemów z pojemnością serwerów. 

Od 1 stycznia 2012 r. leksykon zostaje 

otwarty do edycji na zasadach zbliżonych do Wikipedii. 

Każdy zainteresowany będzie mógł założyć swoje konto 

i edytować oraz dodawać hasła, uzyskując stopniowo odpowiednie 

uprawnienia do administratora włącznie. Dla 

osób, które nie będą chciały używać narzędzi z elementami 

języka html przygotowaliśmy specjalne ankiety, które bez 

problemu będzie można wypełnić i przesłać na nasz adres 

mailowy, my zaś zredagujemy na ich podstawie nowe hasła. 

Widać zatem, że Leksykon Kultury Warmii i Mazur nie 

będzie miał końca. Ta największa w Polsce internetowa 

encyklopedia kultury regionalnej będzie rozwijać się tak 

długo, jak to tylko możliwe, jak długo ludzie będą chcieli 

z niej korzystać i ją współtworzyć. 

Leksykon Kultury Warmii i Mazur jest dostępny pod 

adresem: www.leksykonkultury.ceik.eu 

Problem 

Nie było żadnego 

zbioru informacji, 

który kompleksowo 

informowałby 

o działaniach 

kulturalnych regionu. 

Rada 

Stworzyliśmy 

internetowy leksykon 

kulturalny. 

85997c58–18c3–457d-bedf-7db33feb2728 

Notowała Renata Maciejczak 

gazeta samorządu i administracji nr 1 • 5.01.2012 45

Gospodarka 

Rozwój lokalny i regionalny 

Czynniki atrakcyjności 

inwestycyjnej 

Najatrakcyjniejsze inwestycyjnie regiony i podregiony Polski charakteryzują 

się kombinacją kilku najważniejszych czynników. Nie na wszystkie 

mają wpływ samorządy, ale władze lokalne i regionalne mogą tak kształtować 

politykę proinwestycyjną, aby poprawiać większość z nich. 

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 

(IBnGR ) przedstawił 15 grudnia 2011 r. po raz 

siódmy wyniki corocznego badania atrakcyjności 

inwestycyjnej województw i podregionów Polski, czyli 

zdolności skłonienia do inwestycji poprzez oferowanie 

kombinacji korzyści lokalizacji możliwych do osiągnięcia 

w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. 

W raporcie oceniono 16 regionów oraz 54 podregiony 

(formalnie jest w Polsce 66 podregionów, ale na 

potrzeby rankingu największe miasta łączy się z podregionami 

otaczającymi). Województwa oceniono z punktu 

widzenia ogólnej atrakcyjności inwestycyjnej, natomiast 

podregiony – w trzech kategoriach, biorących 

pod uwagę atrakcyjność inwestycyjną dla działalności: 

1) przemysłowej, 

2) usługowej i 

3) zaawansowanej technologicznie. 

Z doświadczeń wcześniejszych edycji wynika, że wyniki 

raportu są często traktowane jako sukces lub porażka władz 

Mapa 1. Atrakcyjność inwestycyjna województw 


ZACHODNIOPOMORSKIE 

6 

LUBUSKIE 

10 

Źróło: IBnGR 

DOLNOŚLĄSKIE 

3 

POMORSKIE 

7 

WIELKOPOLSKIE 

5 

KUJAWSKO- 

-POMORSKIE 

9 

OPOLSKIE 

11 

ŁÓDZKIE 

8 

ŚLĄSKIE 

1 

WARMIŃSKO-MAZURSKIE 

14 

PODLASKIE 

16 

MAZOWIECKIE 

2 

ŚWIĘTOKRZYSKIE 

13 

MAŁOPOLSKIE 

4 

LUBELSKIE 

15 

PODKARPACKIE 

12 

regionu. Autorzy raportu podkreślają, że to błąd. Przede 

wszystkim ważna część czynników decydujących o atrakcyjności 

inwestycyjnej nie zależy bezpośrednio od władz 

samorządowych (choć mają na nie wpływ), lecz np. od położenia, 

historii czy warunków naturalnych. Ponadto polityka 

inwestycyjna jest jedynie fragmentem polityki rozwoju 

regionalnego i nie musi być najważniejszym jej aspektem, 

zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę różne strategie rozwoju 

województw. Wprost nie powinno się także traktować 

kategorii aktywności regionów wobec inwestorów, ponieważ 

nie dotyczy ona wyłącznie samorządów wojewódzkich. 

W raporcie przypomniano, że „za dużą liczbą ofert inwestycyjnych 

oraz aktywnością informacyjno-promocyjną stoją 

także samorządy lokalne, przedsiębiorstwa i osoby fizyczne 

czy wyspecjalizowane instytucje (np. specjalne strefy ekonomiczne, 

agencje rozwoju regionalnego i lokalnego)”. 

Czynniki atrakcyjności inwestycyjnej 

Ocena dokonywana jest na podstawie następujących 

czynników atrakcyjności inwestycyjnej: 

1) dostępność transportowa (decyduje o możliwościach 

i kosztach sprowadzania surowców do produkcji, dostarczania 

produktów do odbiorców oraz transportu 

pasażerskiego pracowników i kontrahentów), 

2) koszty pracy, 

3) wielkość i jakość zasobów pracy (czyli odpowiednia 

liczba wykształconych i posiadających oczekiwane 

umiejętności zawodowe pracowników, liczba pracujących 

i bezrobotnych), 

4) chłonność rynku zbytu (decyduje o możliwości sprzedaży 

towarów i usług na rynku regionalnym oraz lokalnym 

– im jest wyższa, tym szybciej przedsiębiorcy 

zwrócą się koszty inwestycji), 

5) poziom rozwoju infrastruktury gospodarczej, 

6) poziom rozwoju infrastruktury społecznej, 

7) poziom rozwoju gospodarczego, 

46 

www.gsia.infor.pl

Gospodarka 

Mapa 2. Atrakcyjność inwestycyjna podregionów 

dla działalności przemysłowej w 2011 r. 

trójmiejski 

słupski 

suwalski 

koszaliński starogardzki 

ełcki 

szczeciński 

olsztyński 

9 

elbląski 

grudziądzki 

stargardzki pilski bydgosko-toruński 

białostocki 

6 

włocławski ciechanowsko- 

łomżyński 

gorzowski 

-płocki ostrołęcko-siedlecki 

poznański 

7 koniński 

leszczyński 

skierniewicki warszawski 

zielonogórski 

łódzki 

bialski 

legnickokaliski 

3 

-głogowski 

sieradzki 

radomski 

piotrkowski 

lubelski 

jeleniogórski wrocławski 

11 4 

kielecki puławski 

częstochowski 

wałbrzyski 

opolski 

chełmsko-zamojski 

sandomierskonyski 

katowicki 

tarnobrzeski 

-jędrzejowski 

Najwyższa 

1 

rybnicki krakowski rzeszowski 

Wysoka 

2 

10 

oświęcimski tarnowski przemyski 

Przeciętna 

bielski 8 

Niska 

5 nowosądecki krośnieński 

Najniższa 


8) stopień ochrony i stan środowiska przyrodniczego, 

9) poziom bezpieczeństwa powszechnego, 

10) aktywność regionów wobec inwestorów (wskazuje 

inwestorom, jakie jest zaangażowanie władz samorządowych 

w promocję i tworzenie dobrego klimatu 

inwestycyjnego, czynnik ten mierzy się m.in. 

poprzez liczbę i jakość ofert inwestycyjnych). 

O atrakcyjności inwestycyjnej decyduje optymalna 

kombinacja tych czynników, umożliwiająca zmniejszenie 

nakładów i bieżących kosztów funkcjonowania 

przedsiębiorstwa. Każdy z czynników lokalizacji w innym 

stopniu i w inny sposób wpływa na atrakcyjność inwestycyjną. 

Przy czym inne czynniki liczą się w ogólnej 

klasyfikacji województw, a inne w ocenie podregionów 

dla poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej. 

Województwa oceniane są na podstawie siedmiu 

czynników, których znaczenie rozpatrywane jest w następującej 

kolejności: 

1) zasoby i koszty pracy (rozpatrywane łącznie), 

2) aktywność województw wobec inwestorów, 

3) dostępność transportowa, 

4) chłonność rynku (wielkość rynku zbytu), 

5) poziom rozwoju infrastruktury gospodarczej, 

6) poziom rozwoju infrastruktury społecznej, 

7) poziom bezpieczeństwa powszechnego. 

Przy ocenie podregionów czynniki brane są pod uwagę 

w zależności od rodzaju badanej działalności gospodarczej. 

W przypadku działalności przemysłowej największe 

znaczenie mają wielkość i jakość zasobów pracy, 

dostępność transportowa oraz koszty pracy. Liczy się 

także poziom infrastruktury gospodarczej. Pozostałe 

czynniki mają charakter pośredni i niedecydujący. 

Atrakcyjność podregionów dla działalności usługowej 

w największym zakresie zależy od wielkości i jakości 

zasobów pracy, chłonności rynku (przede wszystkim 

rynku instytucji publicznych i przedsiębiorstw), kosztów 

pracy oraz jakości infrastruktury gospodarczej. Dla 

działalności zaawansowanej technologicznie duże znaczenie 

ma: 

1) dostępność transportowa, 

2) chłonność rynku, 

3) zasoby pracy, 

4) poziom rozwoju gospodarczego, 

5) poziom rozwoju społecznego. 

Znając znaczenie i wpływ poszczególnych czynników 

lokalizacji na określoną atrakcyjność inwestycyjną, władze 

samorządowe mogą świadomie budować swoją 

przewagę w wyścigu o konkretne, zgodne z regionalną 

i lokalną strategią rozwoju, inwestycje. 

Ranking regionów 

Klasyfikacja województw w 2011 roku (patrz: 

mapa 1) niewiele różni się od wcześniejszych rankingów. 

Nadal bezapelacyjnie najbardziej atrakcyjnym inwestycyjnie 

regionem Polski jest Śląsk. Województwo 

wygrywa z konkurencją najlepszą w kraju dostępnością 

transportową oraz wielkością zasobów pracy i ich jakością, 

choć przewagę tę zmniejszyły rosnące w ostatnich 

latach koszty pracy. Śląskie ma też duży lokalny rynek 

zbytu oraz dobrze rozwiniętą infrastrukturę gospodarczą 

i społeczną. 

Drugie miejsce w rankingu zajęło Mazowsze, które 

w ciągu roku awansowało o jedną pozycję. Stołeczny region 

ma największy w kraju lokalny rynek zbytu i spore 

zasoby pracy, chociaż sporą barierą są najwyższe w Polsce 

koszty pracy. Województwo też coraz aktywniej zabiega 

o inwestorów. 

Trzecie miejsce zdobyło Dolnośląskie, które rok 

wcześniej było na drugiej pozycji. Region przyciąga inwestorów 

aktywnością w zabieganiu o nowe projekty, 

dobrą lokalizacją i niezłą siecią transportową oraz sporą 

chłonnością lokalnego rynku. Ponadto w województwie 

dolnośląskim dobrze rozwinięta jest infrastruktura gospodarcza 

i społeczna. 

Czwartą pozycję zajęła Małopolska, która może zaoferować 

inwestorom wielu dobrze wykształconych pracowników 

przy atrakcyjnych kosztach pracy. Ma też dobrze 

rozwiniętą infrastrukturę społeczną. 

Do grona bardziej atrakcyjnych inwestycyjnie regionów 

Polski należą jeszcze Wielkopolska (miejsce piąte), 

Zachodniopomorskie (miejsce szóste) oraz Pomorskie 

(miejsce siódme). Regiony te wyróżniają się aktywnością 

w pozyskiwaniu inwestorów. Są też atrakcyjnie położone 

i nieźle skomunikowane. 


Gospodarka 

Najbardziej atrakcyjne inwestycyjnie województwa, 

pomimo pewnych cech wspólnych, różnią się znacznie 

profilem. Dlatego przyciągają różnych inwestorów. 

Wśród średnio atrakcyjnych regionów w 2011 roku 

znalazły się Łódzkie (miejsce ósme), Kujawsko-Pomorskie 

(miejsce dziewiąte), Lubuskie (miejsce dziesiąte) 

i Opolskie (miejsce jedenaste). 

Podobnie jak rok wcześniej, najmniej atrakcyjne dla 

inwestorów są Podkarpackie (miejsce dwunaste), Świętokrzyskie 

(miejsce trzynaste), Warmińsko-Mazurskie 

(miejsce czternaste), Lubelskie (miejsce piętnaste) oraz 

Podlaskie (miejsce szesnaste). 

Ranking podregionów 


dla działalności usługowej w 2011 roku 

4 

trójmiejski 

słupski 

suwalski 

koszaliński starogardzki 

ełcki 

szczeciński 

olsztyński 

elbląski 

grudziądzki 

stargardzki 

pilski 

bydgosko-toruński 

białostocki 

8 

ciechanowsko-płocki 

włocławski 

łomżyński 

gorzowski 

ostrołęcko-siedlecki 

poznański 

6 koniński 

leszczyński 

skierniewicki 

warszawski 


1 

łódzki 

bialski 

kaliski 

legnicko- 

2 

sieradzki 

-głogowski 

wrocławski 

piotrkowski 

radomski 

lubelski 

jeleniogórski 

7 




wałbrzyski opolski 

sandomierskonyski 

-jędrzejowski tarnobrzeski 

Najwyższa 

katowicki 

rybnicki 3 krakowski 

przemyski 

Wysoka 

rzeszowski 

10 oświęcimski 5 tarnowski 

Przeciętna 

11 

bielski 

Niska 


Najniższa 



dla działalności zaawansowanej technologicznie 


5 

słupski trójmiejski 

ełcki 

koszaliński starogardzki olsztyński suwalski 

szczeciński 

9 

elbląski 

grudziądzki 

stargardzki 

białostocki 

pilski bydgosko-toruński 

8 

ciechanowsko- ostrołęcko- łomżyński 

gorzowski 

włocławski -płocki -siedlecki 

poznański 

3 koniński 

warszawski 

leszczyński 

skierniewicki 

1 


łódzki 

bialski 

kaliski 

legnicko- 

4 

-głogowski 

sieradzki 

piotrkowski radomski 

wrocławski 

lubelski 

jeleniogórski 

6 



wałbrzyski 


opolski 

Najwyższa nyski 

sandomierskokatowicki 

tarnobrzeski 

Wysoka 

7 

-jędrzejowski 

przemyski 

rybnicki krakowski rzeszowski 

Przeciętna 

oświęcimski 2 tarnowski 11 

Niska 

bielski 


Najniższa 


Ranking podregionów dzieli je na pięć klas atrakcyjności 

inwestycyjnej: najwyższej, wysokiej, przeciętnej, 

niskiej i najniższej. Ocena zależała od rodzaju działalności 

gospodarczej. Dla działalności przemysłowej największe 

znaczenie mają wielkość zasobów i koszty pracy 

oraz dostępność transportowa. Liczy się także poziom 

infrastruktury gospodarczej. Najważniejsze dla działalności 

usługowej są wielkość i jakość zasobów oraz 

koszty pracy, a także dostępność transportowa, ale bardzo 

ważna jest również chłonność rynku (zwłaszcza instytucjonalnego, 

a więc instytucji publicznych i firm). 

W przypadku działalności zaawansowanej technologicznie 

rozpatruje się w pierwszej kolejności dostępność 

transportową, chłonność rynku oraz jakość zasobów 

pracy. W tym przypadku jednak zdecydowanie większe 

znaczenie niż przy innych rodzajach działalności 

mają także pozostałe czynniki, zwłaszcza jakość infrastruktury 

społecznej i poziom bezpieczeństwa publicznego. 

We wszystkich przypadkach działalności gospodarczej 

duże znaczenie ma także poziom infrastruktury 

gospodarczej. 

W 2011 roku dla działalności przemysłowej (patrz: 

mapa 2) najatrakcyjniejsze były te same podregiony co 

w 2010 roku. Większość z nich znajduje się na południu 

Polski. Ich wspólną cechą są długie tradycje przemysłowe, 

przekładające się na posiadanie profesjonalnych 

kadr oraz wyspecjalizowanych firm, a także bardzo 

dobra dostępność transportowa (na warunki polskie). 

Do grupy najatrakcyjniejszych podregionów należą też 

łódzki, bydgosko-toruński, poznański oraz szczeciński. 

Niezmiennie dla działalności usługowej najatrakcyjniejsze 

są podregiony metropolitalne (patrz: mapa 3). 

Wygrywają one z innymi częściami kraju liczbą i wykształceniem 

potencjalnych pracowników oraz dużą 

chłonnością lokalnych rynków zbytu i rozwiniętą komunikacją. 

Tegoroczny ranking, podobnie jak rok wcześniej, 

wygrał podregion warszawski. Kolejne miejsca zajmują 

praktycznie te same podregiony co w 2010 roku. 

Znacząco swój wynik poprawił tylko podregion trójmiejski, 

który awansował z ósmego na czwarte miejsce. 

Do czołówki dołączył też podregion rzeszowski. 

W przypadku działalności zaawansowanej technologicznie 

także wygrywają podregiony o charakterze metropolitalnym 

(patrz: mapa 4), ponieważ to tam koncentruje 

się infrastruktura i kadra badawczo-rozwojowa. 

Niewiele zmieniła się także tegoroczna klasyfikacja najatrakcyjniejszych 

podregionów dla tego typu działalności. 

Podobnie jak przy działalności usługowej do najatrakcyjniejszych 

jednostek awansował podregion rzeszowski. 

8b525a60-a79b-472f-8277-d3707555dc54 

Wioletta Kępka 

48 

www.gsia.infor.pl

Gospodarka 

Inwestycje 

Coraz lepszy klimat 

wokół PPP 

W społeczeństwie zmienia się nastawienie wobec partnerstwa publiczno-prywatnego. 

Strach przed korupcją związaną z PPP przejawia już 

nie więcej niż 10% respondentów. Tendencja ta widoczna jest także 

w orga nach ścigania. 

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) od początku 

obarczone było mitem tzw. czwartego P 

(prokuratora). Na większości konferencji, szkoleń 

i spotkań poświęconych PPP powraca wątek korupcji 

lub innego rodzaju nieprawidłowości związanych 

z wdrażaniem wspólnych projektów. Jakkolwiek negatywny 

klimat wokół PPP nie ma żadnego odzwierciedlenia 

w rzeczywistości, warto uświadomić sobie 

potencjalne ryzyka i zagrożenia związane z procedurą 

wyboru i współpracy z inwestorami prywatnymi. 

Najlepszym sposobem uniknięcia 

nieprawidłowości jest stosowanie 

systemowego podejścia do PPP. 

Trzeba przyznać, że PPP – podobnie jak cały system 

zamówień publicznych – niejako z natury jest obarczone 

ryzykiem nadużyć. Styk sektora publicznego 

i biznesu w oczywisty sposób naraża obie strony kontraktów 

PPP na pokusę zachowań o znamionach przestępczych. 

Po pierwsze, chęć sięgnięcia po dodatkowe 

środki publiczne i wzbogacenia się kosztem podatnika 

jest zawsze znaczna. Po wtóre, ścisła współpraca obu 

sektorów, jeżeli nie odbywa się w sposób przejrzysty, 

może prowadzić do patologii w postaci tworzenia niejasnych 

struktur biznesowych czy stricte towarzyskich 

na linii przedsiębiorcy–władze publiczne. Kolejny istotny 

problem stanowi pranie pieniędzy, czyli legalizacja 

środków finansowych pochodzących z działalności 

przestępczej, w tym mających swe źródła za granicą. 

Dotyczy to szczególnie projektów nierentownych, 

wspieranych przede wszystkim subsydiami publicznymi. 

Ponadto, podobnie jak w przypadku typowych 

inwestycji publicznych, zawsze występuje określone 

ryzyko nieprawidłowości na etapie wyboru inwestora 

prywatnego (zamówienia publiczne, negocjacje), gospodarowania 

mieniem publicznym, niedozwolonej 

pomocy publicznej. Oprócz tego wskazać można wiele 

innych potencjalnych problemów, takich jak choćby 

przekupywanie pracowników i urzędników w celu 

uzyskania kontraktu albo realizacja intratnych zleceń 

przez podwykonawców uczestniczących w projektach 

PPP. Kwestii związanych z przestępczością na tle karnym, 

karnym skarbowym czy naruszenia dyscypliny 

finansów publicznych jest naturalnie znacznie więcej. 

Nastawienie organów kontroli i ścigania do PPP 

określić można jako neutralne. Z wiedzy autora wynika, 

że mechanizm PPP nie jest tam postrzegany w kategoriach 

podwyższonego ryzyka, większego niż zamówienia 

publiczne obejmujące innego rodzaju inwestycje 

sektora publicznego. Instytucje stojące na straży ochro 

Projekty PPP wymagają większej uwagi i zaangażowania niż 

tradycyjne inwestycje. 


Gospodarka 

✂ 

ny prawa, takie jak np. Centralne Biuro Antykorupcyjne, 

Policja, Najwyższa Izba Kontroli czy regionalne izby 

obrachunkowe z pewnością będą wnikliwie przyglądać 

się realizowanym projektom i reagować na wszelkie nieprawidłowości. 

Przedstawiciele tych jednostek deklarują 

także zainteresowanie metodą PPP i chęć pogłębiania 

swej wiedzy w przedmiocie zawiązywania partnerstw 

publiczno-prywatnych. Co ciekawe, pomimo dostrzegalnych 

w mediach głosów kojarzących PPP z korupcją, 

z różnych badań dotyczących PPP w Polsce, prowadzonych 

kilkukrotnie w ostatnich latach, wynika, że obawy 

przed korupcją przejawia nie więcej niż 10% respondentów. 

Mit korupcji pojawia się zresztą najczęściej w debatach 

na forum publicznym, dyskusjach z udziałem 

niektórych polityków czy – przede wszystkim – osób 

niemających dostatecznej wiedzy na ten temat. Tymczasem 

w rzeczywistości atmosfera wokół PPP jest 

coraz lepsza. Świadczy o tym zarówno rosnąca liczba 

postępowań o wybór inwestora prywatnego, jak i kolejne 

podpisywane umowy PPP i koncesji. 

O partnerstwie publiczno-prywatnym pisaliśmy 

w nr. 9 z 2011 r. „Poradnika Samorządowca” 

Patrz strona www.psamorzadowca.infor.pl 

Informacje te, pomimo optymistycznego wydźwięku, 

nie zmieniają faktu, że do przygotowania i realizacji 

projektów publiczno-prywatnych należy przywiązywać 

szczególną wagę. Wysoki poziom skomplikowania 

analiz przedrealizacyjnych i procedur wyboru prywatnych 

inwestorów wymusza wręcz na stronie publicznej 

dochowanie najwyższej staranności przy wdrażaniu 

przedsięwzięć PPP. Ustrzec się przed ryzykiem nieprawidłowości 

można na wiele sposobów. Wydaje się, że 

najlepsze jest stosowanie podejścia systemowego do 

PPP. Zorganizowanie systemu współpracy w ramach 

PPP w jednostce z pewnością stanowić będzie przejaw 

racjonalnego i profesjonalnego podejścia władz publicznych 

do specyfiki przedsięwzięć PPP. 

W celu uniknięcia nieprawidłowości na etapie realizacji 

projektu, ryzyko związane z wystąpieniem 

potencjalnych problemów należy przewidzieć już na 

wczesnych etapach analizy przedsięwzięcia. Jego minimalizacja 

może polegać m.in. na: 

■■ 

stworzeniu przejrzystych, wewnętrznych procedur 

postępowania przy wdrażaniu PPP, 

■■ 

dochowywaniu należytej staranności w trakcie wyboru 

partnera prywatnego, 

■■ 

korzystaniu z usług zewnętrznych doradców, zapewniających 

obiektywizm i bezstronność, a także fachową 

i ekspercką obsługę projektu od etapu analitycznego, 

poprzez doradztwo w procedurze wyboru 

inwestora, aż po podpisanie umowy o partnerstwie 

publiczno-prywatnym (lub umowy koncesji), 

■■ 

prowadzeniu stosownej polityki informacyjnej, skierowanej 

do szerokiego kręgu interesariuszy, 

■■ 

korzystaniu z doświadczeń innych podmiotów publicznych, 

które wdrażają projekty PPP. 

Podobnie jak ma to miejsce przy typowych zamówieniach 

publicznych, nie zawsze jednak uda się uniknąć 

określonych nieprawidłowości. Proces wyłaniania prywatnych 

inwestorów jest skomplikowany i kilkustopniowy, 

co sprzyja popełnianiu błędów. 

cf749931–91ef-4555-a68e-d199af977a03 

Kupon zamówienia 

Wypełnij i wyślij faksem na numer 22 761 30 31 lub 22 761 30 32 

Rafał Cieślak 

Tak, zamawiam wydanie specjalne „Poradnika Samorządowca” nr 9/2011 pt. Partnerstwo publiczno-prywatne w samorządzie 

terytorialnym 

Objętość: 300 stron, format A5. Oprawa miękka klejona. Cena 59,00 zł. Do ceny należy doliczyć koszty przesyłki 4,90 zł. 

Liczba egzemplarzy ............ 

Nazwa firmy ......................................................................... Ulica ...................................................... Kod pocztowy .............. 

Miejscowość .................................................. Tel. ............................. Faks ................................ NIP .................................... 

Imię i nazwisko ................................................. Stanowisko ..................... Tel. komórkowy ................... E-mail .............................. 

Kwotę ........................................ zł za zamówioną publikację wpłacę w terminie 7 dni od daty otrzymania przesyłki z publikacją i fakturą 

potwierdzającą przyjęcie zamówienia. 

❑ Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji marketingowych od spółek Grupy INFOR PL oraz ich partnerów handlowych. Oświadczenie 

jest niezależne od czasu korzystania z usług świadczonych przez spółki z Grupy INFOR PL. 

❑■ ■Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej od spółek Grupy 

INFOR PL. Oświadczenie jest niezależne od czasu korzystania z usług świadczonych przez spółki z Grupy INFOR PL. 

..................................................................... 

pieczątka i podpis osoby upoważnionej 

kod: 11/42/25 

50 

www.gsia.infor.pl

Gospodarka 

Zagospodarowanie przestrzenne 

Kształtowanie przestrzeni 

publicznej w małych miastach 

Jednym z najważniejszych zadań samorządów jest zarządzanie przestrzenią 

publiczną. Polityka w tym zakresie wymaga konsultacji społecznych. 

Jednak zanim zostanie ona poddana osądowi mieszkańców, powinna być 

profesjonalnie przygotowana przez zespoły architektów i urbanistów. 

Kształtowanie przestrzeni publicznej jest jednym 

z ważnych zadań polityki przestrzennej 

na szczeblu lokalnym. Różne jednostki osadnicze 

muszą podejmować to zadanie w nieco odmienny 

sposób – poszczególne kategorie jednostek mają tutaj 

bowiem odrębną specyfikę. 

– Przestrzenie publiczne miast powinny pomagać w integracji 

ich użytkowników. W ramach przestrzeni publicznej 

dokonywana jest bowiem wymiana dóbr i usług, 

a także nowoczesna w swych formach konfrontacja poglądów 

oraz opinii – uważa dr Małgorzata Czornik, specjalistka 

z zakresu problematyki miejskiej z Uniwersytetu 

Ekonomicznego w Katowicach. 

Jej zdaniem wśród trendów społeczno-kulturowych 

przyczyniających się do zagospodarowania przestrzeni 

miast bardzo istotną rolę odgrywa ponowoczesność. 

– Przestrzeń publiczna powinna stanowić formę reprezentacji 

społeczności lokalnych – twierdzi prof. dr hab. 

Mariusz Czepczyński z Uniwersytetu Gdańskiego. 

Według profesora, zarządzanie przestrzenią publiczną 

stanowi jedno z priorytetowych zadań decydentów 

lokalnych. 

W ostatnich latach w procesach kształtowania przestrzeni 

publicznej małych miast wystąpiło wiele istotnych 

zmian sprowadzających się do desakralizacji, 

historyzacji, estetyzacji oraz animacji (ożywienia funkcjonalnego 

centralnych placów). Zauważalna jest m.in. 

masowa rewitalizacja rynków oraz centralnych placów. 

W odniesieniu do rewitalizacji obszarów zurbanizowanych 

prof. dr hab. Zbigniew Grzymała ze Szkoły Głównej 

Handlowej w Warszawie wskazał, że na obszarze 

rewitalizowanym należy wdrażać tylko takie projekty, 

które będą miały oddziaływanie na obszary nieuznane 

jako kryzysowe. 

Przykładem przemian struktury przestrzennej pod 

wpływem usług mogą być podgórskie miejscowości 

Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. 

– Część miejscowości podgórskich nie odczuła dotąd 

ekspansji dużego miasta w tak silny sposób, jak położone 

w strefie północnej Krakowa miejscowości o mniej 

atrakcyjnych uwarunkowaniach przyrodniczych – mówi 

dr inż. Hanna Hrehorowicz-Gaber z Politechniki Krakowskiej. 

– Sama struktura przestrzenna podgórskich 

miejscowości podlega ciągłym przemianom, co najlepiej 

obrazują porównania sposobu oraz powierzchni zainwestowania 

w poszczególnych ośrodkach z okresu uwalniania 

się gospodarki rynkowej oraz współczesnego rozwoju 

przestrzennego. 

O nowoczesnym zaangażowaniu mieszkańców 

w planowanie przestrzenne pisaliśmy 

w nr. 16 z 2011 r. 


Podstawowe problemy stojące przed samorządami 

kształtującymi przestrzeń publiczną to znalezienie źródeł 

finansowania oraz kwestia stosowania odpowiednich 

procedur pozwalających łagodzić konflikty społeczne. 

– Przestrzeń publiczna funkcjonuje bardzo często 

w wyobrażeniu społecznym jako suma obiektywnych wyobrażeń. 

Dlatego też konieczne jest narzucenie pewnego 

sposobu myślenia na poziomie profesjonalnym przez zespoły 

architektów i urbanistów, a dopiero później poddanie 

go osądowi społecznemu – przekonuje dr inż. Dariusz 

Łaguna z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. 

4d9edf7b-63e9–4020–8b9d-5cc2b3af6871 


Tekst powstał po zorganizowanej 3–4 listopada 2011 r. 

w Łodzi przez Katedrę Zagospodarowania Środowiska 

i Polityki Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego oraz 

Katedrę Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Ekonomicznego 

w Katowicach konferencji „Kształtowanie 

przestrzeni publicznej oraz sektora usług w małych 

miastach”. 


Prawo w praktyce 


Prawo pracy – oświata 

Przekazanie szkoły stowarzyszeniu 

a fundusz socjalny 

Jakie są zasady korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 

przez emerytowanych pracowników szkoły podstawowej, która została przekazana 

do prowadzenia stowarzyszeniu. Stowarzyszenie prowadzące szkołę 

zatrudnia mniej niż 20 pracowników, w związku z tym władze stowarzyszenia 

podjęły decyzję o nieutworzeniu ZFŚS. Powiadomieni zostali o tym pracownicy. 

Po przejęciu szkoły przez stowarzyszenie istnieje oddzielne konto 

bankowe na środki ZFŚS. Korzystają z niego tylko emerytowani pracownicy. 

Czy taka sytuacja jest prawidłowa? Czy ZFŚS może obejmować tylko 

emerytowanych pracowników, wyłączając pozostałych pracowników oraz 

ich rodziny? Czy można emerytowanym pracownikom wskazać ZFŚS w innej 

szkole, prowadzonej przez samorząd – a jeśli tak, to w jaki sposób i na jakiej 

podstawie? 

Odpowiedź Nie. Przekazanie 

szkoły stowarzyszeniu na podstawie 

umowy zawieranej w trybie 

art. 5 ustawy z 7 września 1991 r. 

o systemie oświaty, jest rodzajem 

przejścia zakładu pracy na innego 

pracodawcę (art. 23 1 ustawy z 26 

czerwca 1974 r. – Kodeks pracy; dalej: 

k.p.). W razie przejścia zakładu 

pracy w trybie art. 23 1 k.p. na pracodawcę, 

który nie jest zobowiązany 

do tworzenia zakładowego funduszu 

świadczeń socjalnych (ZFŚS), 

przejmuje on środki pieniężne, należności 

i zobowiązania ZFŚS pracodawcy 

przekazującego. 

Nadwyżka przejętych środków 

pieniężnych wraz z odsetkami oraz 

przejętych należności z odsetkami 

nad przejętymi zobowiązaniami 

z odsetkami nie stanowi przychodu 

pracodawcy przejmującego, jest 

gromadzona na odrębnym rachunku 

bankowym lub wydzielonym 

subkoncie i podlega wydatkowaniu 

na zasadach określonych ustawą 

z 4 marca 1994 r. o zakładowym 

funduszu świadczeń socjalnych 

(dalej: ustawa o ZFŚS). Oznacza to, 

że przy przekazaniu szkoły na rzecz 

stowarzyszenia, środki ZFŚS szkoły 

powinny trafić na osobny rachunek 

bankowy lub wydzielone subkonto. 

Środki te będą podlegały wydatkowaniu 

na zasadach określonych 

ustawą o ZFŚS, z obowiązkowym 

stosowaniem kryterium socjalnego 

(sytuacja życiowa, rodzinna i materialna 

osób uprawnionych). 

Prawidłowe wydawanie środków 

ZFŚS oznacza, że uprawnionymi 

do nich są te osoby, którym prawo 

do świadczeń przyznaje art. 2 ust. 5 

ustawy o ZFŚS, a więc: 

■■ 

pracownicy i ich rodziny, 

■■ 

emeryci i renciści – byli pracownicy 

i ich rodziny. 

W związku z tym, po przekazaniu 

szkoły na rzecz stowarzyszenia, 

dostęp do środków ZFŚS, zgromadzonych 

na osobnym rachunku 

bankowym, powinni mieć wszyscy 

uprawnieni, a nie tylko emeryci 

i renciści. 

Po wyczerpaniu środków ZFŚS 

nowy pracodawca nie ma obowiązku 

tworzenia funduszu. W takim 

przypadku przez analogię można zastosować 

procedurę dotyczącą przekazania 

emerytów w razie likwidacji 

szkoły. 

Uzasadnienie W przypadku likwidacji 

szkoły organ prowadzący 

szkołę ma obowiązek wskazać inną 

szkołę, w której będzie naliczany odpis 

na ZFŚS na każdego nauczyciela 

będącego emerytem lub rencistą zlikwidowanej 

szkoły oraz nauczyciela 

pobierającego nauczycielskie świadczenie 

kompensacyjne, którego szkoła 

była ostatnim miejscem pracy. Osoby 

te korzystają z usług i świadczeń 

finansowanych z ZFŚS na zasadach 

i warunkach ustalonych w regulaminie 

obowiązującym we wskazanej 

szkole (art. 53 ust. 3a ustawy z 26 

stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela; 

dalej: Karta Nauczyciela). W takiej 

sytuacji z uprawnienia tego skorzystają 

jedynie emeryci i renciści przekazanej 

szkoły, którzy będą korzystali 

z ZFŚS w szkole wskazanej przez organ 

prowadzący. Pozostali uprawnie 

52 

www.gsia.infor.pl



ni, z chwilą wykorzystania środków 

ZFŚS zgromadzonych na odrębnym 

rachunku bankowym, przestaną mieć 

prawo do korzystania z ZFŚS. 

Przekazanie szkoły stowarzyszeniu, 

które nie ma obowiązku tworzenia 

ZFŚS, jest równoznaczne 

w skutkach z likwidacją szkoły dla 

emerytów i rencistów – byłych pracowników, 

którzy byli uprawnieni 

do korzystania z ZFŚS tej szkoły. 

Stosowanie art. 53 ust. 3a Karty Nauczyciela 

w drodze analogii ma tu 

pełne uzasadnienie. 

275f099a-4652–4364-baa3–129af8aec9bf 



●● 

Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym 

funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. 


z 2011 r. nr 45, poz. 235) 

●● 

Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie 

oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 256, 


poz. 1206) 

●● 

Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela 

(j.t. Dz.U. z 2006 r. nr 97, 


poz. 1206) 

●● 



Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378) 

Prawo pracy 

Wysokość nagrody jubileuszowej 

dla odwołanego zastępcy wójta 

Zastępca wójta został odwołany z funkcji zarządzeniem wójta. W zarządzeniu 

jest zapis, że „w okresie wypowiedzenia (…) odwołany zastępca ma 

prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem”. 

W dniu odwołania zastępca wójta przebywał na zwolnieniu lekarskim, obecnie 

ma przyznane świadczenie rehabilitacyjne, w konsekwencji nie biegnie 

jeszcze okres wypowiedzenia. W międzyczasie nabył prawo do nagrody jubileuszowej. 

Czy do obliczenia jej wysokości powinno być brane pod uwagę 

całe wynagrodzenie, tj. płaca zasadnicza oraz dodatki: stażowy, funkcyjny 

i specjalny? Czy też skoro odwołany zastępca nie pełni funkcji, nie należy 

uwzględniać dodatków: funkcyjnego i specjalnego? 

Odpowiedź Przy obliczaniu wysokości 

nagrody jubileuszowej należy 

uwzględnić dodatki: funkcyjny 

i specjalny. 

Uzasadnienie Nagroda jubileuszowa 

przysługuje pracownikowi 

samorządowemu po: 

■■ 

20 latach pracy – w wysokości 75% 

wynagrodzenia miesięcznego, 

■■ 

25 latach pracy – w wysokości 

100% wynagrodzenia miesięcznego, 

■■ 



■■ 



■■ 



■■ 

45 latach pracy – w wysokości 400% 

wynagrodzenia miesięcznego. 

Takie wynagrodzenie miesięczne 

oblicza się według zasad obowiązujących 

przy ustalaniu ekwiwalentu 

pieniężnego za urlop wypoczynkowy 

(art. 38 ust. 2 i 4 ustawy z 21 listopada 

2008 r. o pracownikach samorządowych). 

Ekwiwalent pieniężny za 

urlop wypoczynkowy ustala się, stosując 

zasady obowiązujące przy obliczaniu 

wynagrodzenia za czas urlopu 

(§ 14 rozporządzenia Ministra 

Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 

1997 r. w sprawie szczegółowych 

zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, 

ustalania i wypłacania wynagrodzenia 

za czas urlopu oraz 

ekwiwalentu pieniężnego za urlop; 

dalej: rozporządzenie w sprawie urlopu), 

ze zmianami określonymi 

w § 15–19 rozporządzenia w sprawie 

urlopu. Oznacza to m.in., że: 

■■ 

ekwiwalent, co do zasady, przysługuje 

w wysokości wynagrodzenia, 

jakie pracownik by otrzymał, 

gdyby w tym czasie pracował, 

■■ 

do jego ustalenia uwzględnia się 

wynagrodzenie i inne świadczenia 

ze stosunku pracy, z wyłączeniem 

składników wymienionych 

w § 6 rozporządzenia w sprawie 

urlopu, przy czym wśród tych 

składników nie ma dodatku funkcyjnego 

ani specjalnego, 




■■ 

składniki wynagrodzenia określone 

w stawce miesięcznej w stałej 

wysokości uwzględnia się przy 

ustalaniu ekwiwalentu w wysokości 

należnej w miesiącu nabycia 

prawa do niego. 

O wynagrodzeniach pracowników 

samorządowych 

pisaliśmy w nr. 24 

z 2011 r. 

Patrz strona 


Kwestie związane z ustalaniem 

prawa do nagrody jubileuszowej 

dla pracowników samorządowych 

i jej wypłacaniem uregulowane są 

też w rozporządzeniu Rady Ministrów 

z 18 marca 2009 r. w sprawie 

wynagradzania pracowników samorządowych. 

Zgodnie z przepisami 

tego rozporządzenia (§ 8 ust. 6 

i 7) podstawę obliczenia nagrody 

jubileuszowej powinno stanowić 

wynagrodzenie przysługujące pracownikowi 

samorządowemu w dniu 

nabycia prawa do nagrody, a jeżeli 

jest to korzystniejsze – wynagrodzenie 

przysługujące w dniu jej wypłaty 

(o ile w międzyczasie nie doszło do 

zmiany wymiaru czasu pracy). 

W konsekwencji w wynagrodzeniu 

miesięcznym, stanowiącym 

podstawę wymiaru nagrody jubileuszowej, 

należy uwzględnić dodatek 

funkcyjny i specjalny w wysokości 

wynikającej z aktów (dokumentów) 

określających wynagrodzenie zastępcy 

wójta. 

7d3ef078–035e-4ff2–9be8–36d518694c8e 

Jarosław Żarowski 


●● 

Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach 

samorządowych (Dz.U. nr 223, 


poz. 1183) 

●● 



Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378) 

●● 





poz. 858) 

●● 

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki 

Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie 

szczegółowych zasad udzielania urlopu 

wypoczynkowego, ustalania i wypłacania 

wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu 

pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, 


poz. 1353) 

Prawo pracy 

Wymóg wykształcenia przy zaszeregowaniu 

pracowników samorządowych 

W tabeli załącznika nr 3 do rozporządzenia z 18 marca 2009 r. w sprawie 

wynagradzania pracowników samorządowych, pod pozycją 40 w punkcie H 

znajduje się nierówny podział okna dotyczący wykształcenia wymaganego 

na stanowiskach starszego rzemieślnika, konserwatora i robotnika wysoko 

wykwalifikowanego. Czy taka konstrukcja tabeli oznacza, że starszy konserwator 

lub robotnik wysoko wykwalifikowany może być zatrudniony, jeśli 

spełnia co najmniej wymogi wykształcenia średniego zawodowego i posiada 

3 lata stażu, albo że można zatrudnić na to stanowisko osobę z wykształceniem 

zasadniczym zawodowym bez stażu? Analogicznie jest pod pozycją 50. 

Odpowiedź W IV tabeli załącznika 

nr 3 do rozporządzenia 

Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. 

w sprawie wynagradzania pracowników 

samorządowych (dalej: 

rozporządzenie w sprawie wynagradzania 

pracowników samorządowych), 

punkt H-40 wygląda następująco: 

40 

Starszy rzemieślnik (starszy: murarz, malarz, 

betoniarz, stolarz, cieśla, dekarz, monter, kowal, 

ślusarz, tokarz, frezer, tapicer, spawacz, 

elektryk, mechanik, mechanik-diagnosta, elektromechanik, 

elektromonter, radiomechanik, 

kucharz i inne), starszy konserwator, robotnik 

wysoko wykwalifikowany 

Stanowiska pomocnicze i obsługi 

określone w rozporządzeniu w sprawie 

wynagradzania pracowników 

VI 

średnie zawodowe 

zasadnicze zawodowe 

samorządowych, w punkcie H, cyfra 

40 – czyli: 

■■ 

starszy rzemieślnik, 

3 

54 

www.gsia.infor.pl



■■ 

starszy konserwator, 

■■ 

robotnik wysoko wykwalifikowany 

– to stanowiska, na które wymagane 

jest wykształcenie średnie zawodowe 

lub zasadnicze zawodowe 

– przy czym w przypadku posiadania 

wymaganego wykształcenia 

(niezależnie od tego, czy jest to wykształcenie 

średnie, czy też zasadnicze), 

wymagany jest również co 

najmniej trzyletni staż pracy. Jednocześnie, 

w przypadku zatrudnienia 

na jednym z danych stanowisk 

osoby z wykształceniem zasadniczym 

zawodowym, należy zwrócić 

uwagę, że musi być to wykształcenie 

zasadnicze zawodowe, umożliwiające 

wykonywanie zadań na danym 

stanowisku. 

Jednocześnie określone w poz. 50 

stanowisko robotnika do prac ciężkich 

nie zawiera wymogu stażu 

pracy do wykonywania tej pracy. 

Określono jedynie wymogi związane 

z wykształceniem (tj. konieczne 

jest wykształcenie zasadnicze zawodowe 

lub podstawowe). Staż pracy 

może być w tym przypadku traktowany 

wyłącznie jako dodatkowy atut 

kandydata do podjęcia zatrudnienia 

na danym stanowisku. 

4227649e-9320–4b17–83df-9e8b9ba68cd8 

Magdalena 

Szochner-Siemińska 


●● 





poz. 858) 

Prawo pracy 

Telepraca księgowej na urlopie macierzyńskim 

Główna księgowa gminnej jednostki budżetowej 

jest w ciąży. Po przejściu na urlop macierzyński 

chciałaby pracować. Czy może wykonywać 

swoje obowiązki w formie telepracy – będąc 

jednocześnie na urlopie macierzyńskim? Księgi 

rachunkowe byłyby przez ten okres przechowywane 

w jej domu. Jaki jest dopuszczalny wymiar 

czasu pracy w tej formie zatrudnienia dla 

głównego księgowego jednostki budżetowej? 

Odpowiedź Nie, w okresie urlopu 

macierzyńskiego pracownica 

nie może wykonywać pracy. Podjęcie 

pracy jest dopuszczalne jedynie 

w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego 

(art. 1821 § 4 ustawy 

z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy; 

dalej: k.p.). 

Uzasadnienie Pracownica 

uprawniona do dodatkowego urlopu 

macierzyńskiego może łączyć 

korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem 

pracy u pracodawcy 

udzielającego urlopu, w wymiarze 

nie wyższym niż połowa pełnego 

wymiaru czasu pracy. W takim 

przypadku dodatkowego urlopu 

macierzyńskiego udziela się na pozostałą 

część dobowego wymiaru 

czasu pracy. 

W sytuacji opisanej w pytaniu 

podjęcie pracy następuje na pisemny 

wniosek pracownicy, składany 

w terminie nie krótszym niż 7 dni 

Zadaj pytanie redakcji „GSiA” 

1 Na stronie internetowej www.gsia.infor.pl odszukaj 

po prawej stronie przycisk do zalogowania się. 

2 Wpisz swój login i hasło dostępu. 

3 Po zalogowaniu wybierz zakładkę „Pytania do redakcji”, 

umieszczoną po lewej stronie. 

4 Wypełnij dokładnie formularz, wpisując swoje dane i treść pytania, 

i wyślij. 

Skorzystaj z naszego serwisu dla stałych Czytelników, dostępnego na stronie 





przed rozpoczęciem wykonywania 

pracy. We wniosku pracownica 

wskazuje wymiar czasu pracy oraz 

okres, przez który zamierza łączyć 

korzystanie z dodatkowego urlopu 

macierzyńskiego z wykonywaniem 

pracy. 

Pracodawca ma obowiązek 

uwzględnić wniosek pracownicy 

w sprawie zamiaru podjęcia pracy 

w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego. 

Pracownica, po wykorzystaniu 

po porodzie co najmniej 14 tygodni 

urlopu macierzyńskiego, ma prawo 

zrezygnować z pozostałej części tego 

urlopu. W takim przypadku niewykorzystanej 

części urlopu macierzyńskiego 

udziela się pracownikowi-ojcu 

wychowującemu dziecko 

– na jego pisemny wniosek (art. 180 

§ 5 k.p.). Oznacza to, że pracownica 

musi wykorzystać co najmniej 14 

tygodni urlopu macierzyńskiego. 

Zrezygnować może z dalszej części 

tego urlopu i dopiero wtedy może 

zacząć wykonywać pracę na rzecz 

pracodawcy. 

Telepraca – mimo że jest to nietypowa 

forma zatrudnienia – pozostaje 

jednak nadal stosunkiem pracy, 

w ramach którego pracownik 

obowiązany jest świadczyć pracę 

(art. 675 k.p.). 

Wykonywanie pracy 

w trakcie urlopu 

macierzyńskiego jest 

sprzeczne z istotą tego 

urlopu i niedopuszczalne 

także w formie telepracy. 

Wymiar czasu pracy pracownika 

zatrudnionego w ramach telepracy 

nie może odbiegać od podstawowych 

norm czasu pracy przewidzianych 

przepisami – tj. 8 godzin 

na dobę i 40 godzin tygodniowo 

(art. 129 § 1 k.p.). 

Uzgodnienie między stronami 

umowy o pracę, że praca będzie 

wykonywana w formie telepracy, 

może nastąpić także w trakcie zatrudnienia 

na mocy porozumienia 

stron, z inicjatywy pracownika 

lub pracodawcy. Pracodawca powinien 

również – w miarę możliwości 

– uwzględnić wniosek 

pracownika, że praca będzie 

wykonywana w formie telepracy 

(art. 677 § 1 i 3 k.p.). Porozumienie 

to jednak może być zawarte 

dopiero po wykorzystaniu przez 

pracownicę urlopu macierzyńskiego. 

ae8f8e00–4865–4e0e-90e6–81075cc32d1b 



●● 



Dz.U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378) 

Zagospodarowanie przestrzenne 

Ustalenie warunków zabudowy a nadzór 

budowlany 

Czy organ prowadzący postępowanie w sprawie 

warunków zabudowy może wydać decyzję, czy 

też powinien zawiesić postępowanie do czasu 

zakończenia postępowania przez organ nadzoru 

budowlanego? 

budowlanego, prowadzący sprawę 

legalizacji budynku letniskowego 

(cały czas jest to ten sam obiekt, tylko 

inaczej nazwany przez inwestora), 

wydał nieostateczną decyzję na 

jego rozbiórkę. 

Stan faktyczny Inwestor złożył 

wniosek o wydanie warunków 

zabudowy dla inwestycji polegającej 

na: 

■■ 

legalizacji części budynku mieszkalnego 

w poziomie części piwnic 

i części parteru (bez stropu) – pozostałości 

po katastrofie budowlanej 

w 2010 roku, 

■■ 

nadbudowie poddasza użytkowego, 

■■ 

rozbiórce stropu nad garażem 

i pozostawieniu muru oporowego 

oraz 

■■ 

w drugim etapie – rozbiórce basenu. 

Uprawniony urbanista wykonał 

projekt decyzji, który uzyskał 

wszystkie wymagane prawem 

uzgodnienia. Jednakże przed wydaniem 

decyzji o warunkach zabudowy 

powiatowy inspektor nadzoru 

Odpowiedź Nie, organ prowadzący 

postępowanie w sprawie warunków 

zabudowy nie powinien 

zawieszać postępowania w sprawie 

ustalenia warunków zabudowy 

z uwagi na toczące się postępowanie 

w sprawie rozbiórki. 

Uzasadnienie Przedmiotem 

badania w postępowaniu legalizacyjnym 

(na podstawie art. 48 ust. 2 

56 

www.gsia.infor.pl



ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane), 

powinno być ustalenie 

zgodności obiektu z porządkiem planistycznym 

na danym obszarze, który 

jest wyznaczony albo przepisami 

miejscowego planu zagospodarowania 

przestrzennego, albo też innymi 

przepisami powszechnie obowiązującego 

prawa. Tam gdzie w związku 

z brakiem planu nie obowiązuje 

„gminny” porządek planistyczny, 

obowiązuje w zakresie zagospodarowania 

przestrzennego „państwowy” 

porządek planistyczny. Ten drugi 

porządek jest wyznaczony przede 

wszystkim ustawą z 27 marca 2003 r. 

o planowaniu i zagospodarowaniu 

przestrzennym (wyrok WSA w Łodzi 

z 21 listopada 2008 r., sygn. akt 

II SA/Łd 70/08). W związku z tym 

można stwierdzić, że orzecznictwo 

nakazuje przy ocenie zasadności 

danej rozbiórki weryfikować szereg 

cech związanych z zagospodarowaniem 

przestrzennym na danym terenie. 

Przez pojęcie „porządek planistyczny” 

należy rozumieć także 

potencjalne możliwości zagospodarowania 

danego terenu. 

O postępowaniu administracyjnym 

pisaliśmy 

w nr. 23 z 2011 r. 

Patrz strona 


W opisanej sprawie należy przede 

wszystkim ocenić, czy ma się do 

czynienia – z punktu widzenia wydawania 

decyzji o warunkach zabudowy 

– z zagadnieniem wstępnym 

(którego wystąpienie stanowi 

obligatoryjną przesłankę zawieszenia 

postępowania w danej sprawie). 

Odpowiedź na to pytanie powinna 

być negatywna. Zagadnienie 

wstępne musi mieć istotny wpływ 

na treść wydawanego rozstrzygnięcia 

administracyjnego. Elementem 

przesądzającym nie jest tutaj to, czy 

postępowanie związane z zagadnieniem 

wstępnym aktualnie toczy się 

w danej sprawie, czy też nie – po 

prostu musi ono zostać wyjaśnione 

i bez tego wyjaśnienia niemożliwe 

jest dalsze postępowanie. W tym 

przypadku wątpliwość związana 

z ewentualnym zawieszeniem postępowania 

wiąże się ze wszczęciem 

postępowania w sprawie rozbiórki, 

a nie z występowaniem obiektywnego, 

niewyjaśnionego zagadnienia. 

Gdyby postępowania w sprawie 

rozbiórki nie było, organ wydający 

decyzję o warunkach zabudowy nie 

powziąłby wątpliwości w zakresie 

zasadności zawieszenia postępowania 

(mimo że organ nadzoru budowlanego 

mógłby w innym terminie 

wszcząć takie postępowanie). 

Ponadto należy wskazać za Trybunałem 

Konstytucyjnym (wyrok 

TK z 20 grudnia 2007 r., sygn. akt P. 

37/2006), że dla postępowania legalizacyjnego 

nie ma znaczenia termin 

uzyskania ostatecznej decyzji o warunkach 

zabudowy, gdyż decyzja 

ma w tym kontekście charakter wyłącznie 

informacyjny i sama z siebie 

nie kształtuje praw ani obowiązków 

inwestora. Trybunał Konstytucyjny 

wskazał, że możliwość dokonania 

oceny zgodności z przepisami 

zagospodarowania przestrzennego 

powinna istnieć także po wszczęciu 

postępowania rozbiórkowego. 

Kierunek wskazany w orzecznictwie 

znajduje również zastosowanie 

w opisanym stanie faktycznym. 

36adcff4–10a1–46d4-b9b8–4743a1e21fa0 



●● 

Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu 

i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 

nr 80, poz. 717; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. 

nr 153, poz. 901) 

●● 

Ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane 

(j.t. Dz.U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623; 


●● 

Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania 

administracyjnego (j.t. Dz.U. 


z 2011 r. nr 186, poz. 1100) 

W następnym numerze 

przeczytasz 

Przekazywanie urządzeń 

wodociągowych 

i kanalizacyjnych 

Wybudowane przez 

odbiorcę usług urządzenia 

wodociągowe 

i kanalizacyjne, które 

spełniają wymogi 

techniczne, mogą 

być odpłatnie przekazane 

przedsiębiorstwu wodociągów 

i kanalizacji. 

Nieruchomości gminne 

przeznaczone na cele 

mieszkaniowe 

Każda gmina podejmując czynności 

z zakresu gospodarki nieruchomościami 

powinna mieć 

własną, przemyślaną 

koncepcję 

ich wykorzystania. 

Oczywiście, 

pewne rodzaje 

nieruchomości, 

bądź pewne 

uwarunkowania 

wymuszają bardzo często działania 

czysto „techniczne”. Nie zmienia to 

jednak faktu, że szersza koncepcja 

jest w tym zakresie bardzo potrzebna. 

Oszustwa dotacyjne 

Polskie przepisy nie zabezpieczają 

w pełni interesu finansowego Unii 

Europejskiej oraz środków krajowych 

stanowiących uzupełnienie „dotacji 

europejskich”. Dlatego należy wprowadzić 

uregulowania 

umożliwiającego 

penalizację 

zaniechania obowiązku 

powiadomienia 

o okolicznościach 

mogących 

mieć wpływ na zwrot już wypłaconych 

dotacji. 


Grupa INFOR PL 

Prezes Zarządu 

Ryszard Pieńkowski 

INFOR Ekspert Sp. z o.o. 

03-308 Warszawa, 

ul. Batalionu Platerówek 3 

www.infor.pl 

Prezes Zarządu 

Piotr Borkowski 

Członek Zarządu 

Aneta Kowalska 

Dwutygodnik, ukazuje się od 1999 roku 

Redaktor naczelny Grupy Publikacji 

Sfery Finansów Publicznych 

Agata Eichler 

Redaktor prowadzący 

Renata Maciejczak 

tel. (22) 212-12-28 

Redakcja 

Wioletta Kępka-Poliwodzińska, 

Dorota Majcher (sekretarz redakcji), 

Elżbieta Marszalik, 

Katarzyna Hryniewicka 

Stale współpracują 

Mariusz Gadomski, Tomasz Gąsior, Paweł Górski, Maciej 

J. Nowak, Tomasz Podleśny, Magdalena Pokrzycka-Walczak, 

Marcin Polit, Piotr Schick, Magdalena Szochner-Siemińska, 

Jolanta Zientek-Varga, Jarosław Żarowski 

Adres redakcji 

03-308 Warszawa, ul. Batalionu Platerówek 3, 

tel. (22) 212-12-28 

faks (22) 212-12-69 

www.gsia.infor.pl; e-mail: gs@infor.pl 

Biuro Reklamy 

03-308 Warszawa, ul. Batalionu Platerówek 3 

Szef Biura Reklamy 

Jarosław Piwko 

jaroslaw.piwko@infor.pl 

tel. (22) 212-12-81 

Specjalista ds. reklamy 

Bożena Pątek, tel. (22) 212-12-21, 

bozena.patek@infor.pl 

Biuro Obsługi Klienta 

05-270 Marki, ul. Okólna 40, 

tel. (22) 761-30-30, 801 626 666, 

faks (22) 761-30-31, 761-30-32, e-mail: bok@infor.pl 

Za mó wie nia na pre nu me ra tę przyj mu ją rów nież: RUCH SA, 

pry wat ni kol por te rzy oraz urzę dy pocz to we. 

Co py ri ght by IN FOR Ekspert Sp. z o.o. Pu bli ka cja jest chronio 

na prze pi sa mi pra wa au tor skie go. Wy ko ny wa nie kse roko 

pii lub powie la nie in ną me to dą oraz roz po wszech nia nie 

bez zgo dy wy daw cy w ca ło ści lub czę ści jest za bro nio ne 

i pod le ga od po wie dzial no ści kar nej. 

Redaktor graficzny: Teresa Lewicka-Stefani 

Zdjęcia w numerze: Shutterstock.com, serwisy prasowe 

firm, archiwum (zdjęcie na okładce pochodzi z Ministerstwa 

Rozwoju Regionalnego). 

Druk: Pracownia Wydawniczo-Poligraficzna TED 

INFOR Ekspert Sp. z o.o. jest podatnikiem VAT, 

NIP 527-25-75-846 

Ma te ria łów nie za mó wio nych nie zwra ca my, za cho wu jąc so bie 

pra wo do skró tów i zmian ty tu łu. Nie po no si my od po wie dzialno 

ści za treść re klam za miesz czo nych na ła mach. 

INFOR Ekspert Sp. z o.o. 

jest członkiem Izby Wydawców Prasy 

Nakład 2282 egz. 

Serwisy INFOR LEX dedykowane dla JST z GSiA 

w pdf – 5000 sprzedanych dostępów 

58 

www.gsia.infor.pl

Szanowni Państwo, 

Rozpoczynamy Nowy Rok, już dwudziesty 

drugi rok samorządu polskiego. Możemy 

się cieszyć jego sukcesami, możemy się martwić, 

że nie osiągnęliśmy tego, co można było 

osiągnąć. Nie ulega wątpliwości, że Polska jest 

krajem zupełnie innym niż była niedawno i że 

samorząd ma w tym wielkie zasługi. Ale też 

warto się zastanowić, co trzeba dalej robić, 

aby było jeszcze lepiej. A szansa jest duża 

– w najbliższych latach nie będziemy mieli 

w Polsce żadnych wyborów i żadnych kampanii, 

które zbyt często wprowadzają zamęt, 

zamiast prowadzić do poważnej dyskusji nad 

programami rozwoju Rzeczpospolitej. 

Rozwój Polski jest wynikiem pracy Jej obywateli. 

Władze państwowe mogą ją wspierać, 

ale nie mogą zastąpić. Jeśli więc chcemy 

postępu, to trzeba tworzyć warunki, aby ta 

aktywność rosła. Samorząd terytorialny jest 

jednym z podstawowych mechanizmów do 

tego prowadzących. 

Europejska Karta Samorządu stwierdza, 

że samorząd terytorialny oznacza prawo 

i zdolność społeczności lokalnej do kierowania 

i zarządzania sprawami publicznymi 

w interesie mieszkańców. A więc samorząd 

to prawo i zdolność społeczności lokalnej do 

kierowania i zarządzania sprawami publicznymi, 

na własną odpowiedzialność i w interesie 

swych mieszkańców. Aby samorząd zaistniał 

społeczność musi móc, a także umieć 

i chcieć, kierować własnymi sprawami. A to 

oznacza, że potrzebny jest ustrój, który daje 

społeczności odpowiednie możliwości. Niezbędna 

jest także świadomość obywatelska 

do podejmowania właściwych decyzji. 

Te dezyderaty wyznaczają zadania dla 

władz i społeczeństwa na najbliższe lata. 

Konieczna więc jest korekta systemu prawnego, 

aby usunąć te wszystkie bariery, które 

się nawarstwiły przez wiele lat i które blokują 

samorządność. Trzeba przywrócić działanie 

konstytucyjnej zasady głoszącej, że do 

kompetencji władz samorządowych należą 

wszystkie sprawy lokalne, niezastrzeżone 

dla innych organów władzy publicznej. Potrzebny 

jest przegląd całego prawa materialnego, 

bo nie ma miejsca na samorządność, 

jeśli ustawy narzucają nie tylko zadania, ale 

i sposób ich realizacji. 

Projekt ustawy, wniesionej przez Prezydenta 

Rzeczpospolitej idzie właśnie w tym 

kierunku, ale też stwarza ustawowe podstawy 

dla tworzenia mechanizmów, zwiększających 

udział obywateli w sprawowaniu 

władzy, a przede wszystkim w wyznaczaniu 

kierunków rozwoju gmin, powiatów i województw 

oraz określaniu rzeczywistych potrzeb 

mieszkańców. Jest to ważna ustawa, 

która powinna zapoczątkować kompleksowy 

program działań ustrojowych na rzecz 

rozwoju samorządności. 

Ale społeczności lokalne muszą też umieć 

i chcieć samodzielnie rozwiązywać własne 

sprawy. Szczególnie ważne jest, aby ludzie 

chcieli. A będą chcieć, jeśli uwierzą, że ich 

działania przyniosą rzeczywiste efekty. Muszą 

mieć zaufanie do państwa, a także do wybranych 

przez siebie władz samorządowych. Muszą 

widzieć, że są one rzeczywistymi przedstawicielami 

interesów mieszkańców i działają 

na rzecz ich realizacji, że reprezentują jedynie 

mieszkańców, a nie partie polityczne czy inne 

grupy interesów; że celem gminy czy powiatu 

jest wyłącznie zaspokajanie obecnych i przyszłych 

potrzeb ludności. 

Trzeba upowszechniać dobre przykłady, 

aby stały się wzorcami dla innych. Aktywnych 

ludzi trzeba zachęcać, aby rozwijali 

swoje działalności, przyczyniając się do budowy 

Dobra Wspólnego. 

Te hasła ładnie brzmią, ale są trudne do realizacji. 

Konieczna jest mobilizacja opinii publicznej 

i wola liderów politycznych. Ale bez nich 

samorządności grozi uwiąd, a wraz z nim zahamowanie 

rozwoju Polski. Nadchodzące lata 

stwarzają możliwość spokojnej, konstruktywnej 

pracy. Trzeba ten okres wykorzystać. I możemy 

sobie dziś życzyć, abyśmy za rok mogli 

stwierdzić, że dokonaliśmy istotnych postępów 

na tej trudnej drodze, że usunięte zostały choć 

niektóre bariery, a ludzie mają coraz większe 

zaufanie do swych przedstawicieli i coraz chętniej 

chcą uczestniczyć w pracy zarówno dla 

Kraju, jak i dla swoich Małych Ojczyzn. 

Jestem optymistą. I choć wiele osób 

wieszczy nadchodzące nieszczęścia, kryzys 

całego świata, upadek Europy i rozpad Polski, 

to ja osobiście wierzę, że rok 2012 przyniesie 

wiele dobrego dla nas wszystkich. Ale 

musimy nad tym popracować. 

Prof. Jerzy Regulski 

Prezes Fundacji 

Rozwoju Demokracji Lokalnej 

FUNDACJA ROZWOJU 

DEMOKRACJI LOKALNEJ 

Biuro Krajowe FRDL 

Sekretariat Zarządu 

Plac Inwalidów 10 

01–552 Warszawa 

tel. 22 322 84 40 

fax 22 322 84 41 

e-mail: zarzad@frdl.org.pl 

www.frdl.org.pl 

Stronę redaguje Małgorzata Herbich

Wyzwania 2012 roku - Infor

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?