Eksperci o motywacji pracowników

portal nf.pl
Eksperci o motywacji pracowników
Ebook na temat sposobów skutecznego motywowania
Warszawa 2014
Publikacja przygotowana przez Nowoczesna Firma S.A. - właściciela portalu nf.pl

Eskperci o motywacji
pracowników
Zmotywowany pracownik to gwarancja sukcesu firmy!
W dzisiejszych czasach pełnych zmian, kluczem do sukcesu organizacji staje się zmotywowany zespół, który
jest w stanie realizować strategię firmy, uczyć się i wprowadzać innowacje, dzięki którym możliwe jest osiągnięcie
przewagi nad konkurencją. Aby zainspirować podwładnych, trzeba jednak wiedzieć, co najbardziej
motywuje ich do aktywności. Liczy się przecież nie tylko wysokość zarobków.
Na motywację bezpośrednio najbardziej wpływa satysfakcja z wykonywanej pracy wpływa Jest wiele narzędzi,
którymi pracodawcy mogą zwiększać satysfakcję swoich pracowników, ale należy dobierać je indywidualnie
do potrzeb firmy i osób. W naszym ebooku przedstawiamy kilka sposobów skutecznego motywowania.
Zapraszamy do lektury
Grzegorz Popławski
redaktor naczelny portalu nf.pl
tel. 22 379 47 30
grzegorz.poplawski@nf.pl
portal.nf.pl
2

Jak wyzwolić zaangażowanie
w zespole?
Co zrobić, gdy sukces przedsięwzięcia zależy od zaangażowania
całego zespołu? Czy zaangażowanie
zespołu może mieć większe znaczenie, niż jakość
pomysłu?
Wyobraźmy sobie projekt oparty na bardzo dobrym
pomyśle, którego nikt nie realizuje. Czy taki
projekt może zakończyć się sukcesem? Co z tego,
że pomysł jest dobry skoro brakuje działań i zaangażowania?
Można uruchomić różne działania, aby
zaangażować zespół. W zaangażowaniu zespołu
pomocny może być też coaching zespołowy. Coaching
wspiera uczestnictwo i zaangażowanie. Pozwala
uruchomić kreatywne myślenie. Wpływa na
odkrycie i uruchomienie motywacji.
Cele, które angażują
Pierwszym krokiem prowadzącym do wzrostu
zaangażowania będzie uczestnictwo członków
zespołu w stawianiu celów projektu. Uczestnictwo
sprzyja budowaniu zaangażowania. Często
bardziej angażujemy się w realizację celów, które
sami sobie stawiamy niż w realizację celów, które
są nam narzucone. Znacznie bardziej utożsamiamy
się z projektami, które współtworzymy. Czujemy
się mocno związani i odpowiedzialni za ich
realizację. Stajemy się współtwórcami i współwłaścicielami
projektu. To już tak jest, że najbardziej
dbamy o to, co do nas należy. Na przykład wiele
osób bardziej dba o własne auto niż o auto z wypożyczalni.
Wartość odmiennych perspektyw
i punktów widzenia
W kolejnym kroku zespół przeprowadza diagnozę,
określa szanse, zagrożenia, słabe i mocne strony.
Zespół przygląda się dotychczasowym strategiom
działania i poszukuje takich, które najlepiej sprawdziły
się w podobnych sytuacjach. Ten etap pozwala
przygotować się do skutecznego działania. Praca
zespołowa umożliwia spojrzenie na sytuacje z różnych
perspektyw i punktów widzenia. Dobrze, jeśli
do głosu dojdą optymiści, realiści i krytycy. Każde
spojrzenie jest cenne. Każde doświadczenie może
wnieść coś nowego. Warto przed podjęciem działań
przeprowadzić dogłębną analizę. To trochę tak
jak w zawodzie lekarza. Dobry lekarz najpierw bada
pacjenta a dopiero później przepisuje lekarstwo.
Kreatywność
Sukces projektu często zależy od przyjętych sposobów
realizacji. Dlatego kolejnym ważnym krokiem
będzie wypracowanie pomysłów, które pozwolą
zrealizować projekt. Można przeprowadzić burzę
mózgów. Cenne będzie uruchomienie wyobraźni
a nawet pobudzenie myślenia abstrakcyjnego.
Warto, by w przygotowaniu pomysłów uczestni-
portal.nf.pl
3

czyli wszyscy członkowie zespołu. Takie podejście
jeszcze bardziej zwiększy zaangażowanie. Bardzo
często ludzie chętniej stosują metody, które sami
wymyślili niż metody, które pochodzą z zewnątrz.
Oczywiście można zapytać, co w sytuacji, jeśli zespół
wymyśli mało skuteczne sposoby? Jest takie ryzyko.
Dlatego warto upewnić się, jakich zasobów będzie
potrzebował zespół, do tego by wymyślić skuteczne
metody prowadzące do realizacji celu. Kto jeszcze
powinien zostać zaangażowany w pracę zespołu,
by uzyskać najwyższą, jakość? Taka droga prowadzi
do budowania samodzielnych i skutecznych zespołów.
Wraz ze zdobytym doświadczeniem zespół będzie
budował coraz to lepsze metody prowadzące
do realizacji projektów.
Podjęcie działań
W kolejnym kroku zespół zobowiązuje się do realizacji
konkretnych zadań. To czas, by zastanowić się
nad przeszkodami, które mogą się pojawić i nad
metodami ich pokonania.
Podjęte działania mogą prowadzić do sukcesu lub
porażki. Porażka może być źródłem cennych wniosków,
które pozwolą na zmianę dotychczasowego
sposobu myślenia i działania. To cenne lekcje, które
budują potencjał na przyszłość. Sukces to okazja do
wspólnego świętowania i budowania podwalin pod
kolejne projekty.
Podsumowanie
Zaangażowanie uczestników projektu jest kluczem
prowadzącym do uzyskania sukcesu. Może
stanowić o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstwa.
Samodzielne zespoły szybciej i efektywniej
osiągają cele. Potrafią wyciągać wnioski
i wprowadzać zmiany. Wymagają mniejszej kontroli.
Mogą być źródłem wartościowych pomysłów.
Uczestnictwo w pełni wykorzystuje potencjał
ludzki. Praca w samodzielnym zespole może
przynosić satysfakcję i dumę.
Bartłomiej Kukuła
portal.nf.pl
4

Jak zatrzymać cennych ludzi
w firmie?
Czy słyszałeś kiedyś o tym, że pracownicy zatrudniają
się w firmie, ale odchodzą od szefa? Nie?
Nikt Ci o tym wcześniej nie powiedział? No to będę
pierwsza! Ale nie bój się, nie zostawię Cię z tym problemem.
wielce prawdopodobne, że starają się uzyskać taką
informację od odchodzących pracowników. Musisz
wiedzieć koniecznie, że podawane przez odchodzących
przyczyny rozstania się z firmą są najprawdopodobniej
najbardziej wiarygodną informacją,
Jeśli Twoi pracownicy odchodzą i masz poczucie, że
nic na to nie możesz poradzić, mam dla Ciebie dobrą
wiadomość! W dużej mierze to Ty jesteś za to
jakiej zatrudnieni udzielają. Dlaczego? Bo kiedy odchodzą,
to tak naprawdę nie mają już nic do stracenia!
Pamiętaj o tym, kiedy będziesz analizować te
informacje.
odpowiedzialny jako szef! A skoro jesteś odpowiedzialny,
MOŻESZ TO ZMIENIĆ!
No dobrze, to zacznijmy od poznania powodów,
dla których ludzie najczęściej odchodzą z firmy. Jeśli
pracujesz w dużej firmie i chcesz wiedzieć, jak
to u Was jest, możesz zasięgnąć języka w HR-ach.
Oni tam najprawdopodobniej wiedzą, jest bowiem
Dlaczego pracownicy odchodzą?
Pracujesz w mniejszej firmie, w której nie ma HR?
A może jesteś właścicielem małej ale prężnej firmy
i nie masz skąd wziąć takiej informacji? Nie szkodzi.
Za chwilę podam Ci najważniejsze powody, dla których
ludzie rozstają się ze swoimi pracodawcami.
portal.nf.pl
5

Otóż:
• Nie mają możliwości dalszego rozwoju zawodowego.
• Mają trudne relacje z przełożonym.
• Nie są zadowoleni ze swojego zakresu obowiązków
– mają poczucie, że nie realizują tego, co
naprawdę lubią i co chcą robić.
• Brakuje im nowych wyzwań.
• Tak naprawdę nie wiedzą, jakie są wobec nich
oczekiwania i jakie stawia się przed nimi cele.
• Mają poczucie, że są zbyt nisko wynagradzani
– nieadekwatnie do osiąganych wyników.
• Nie widzą perspektyw otrzymania wyższego wynagrodzenia.
• Brakuje im jasnych zasad nagradzania za dobrze
wykonaną pracę.
• Mają trudności we współpracy w firmie (najczęściej
związane z rozwiązaniami organizacyjnymi,
np. źle funkcjonujące kanały komunikacyjne,
procedury lub systemy informatyczne utrudniające
wykonywanie zadań).
• Czują się niedoceniani.
• Brakuje im konstruktywnych informacji zwrotnych
na temat ich pracy.
I co? Zaskoczony? Jakbyś tak się dokładnie przyjrzał
i zastanowił, na które z tych powodów masz wpływ,
to okaże się, że tak naprawdę bardzo dużo jak nie
wszystko jest w Twoich rękach. No dobrze, nie piszę
Ci o tym, żeby wpędzić Cię w poczucie winy, ale
żeby uświadomić Ci, jak wiele od Ciebie zależy. Tak
więc dbaj o swoich pracowników, dawaj im wsparcie,
buduj zaufanie - pamiętaj, że mają wolny wybór
i w każdej chwili mogą od Ciebie odejść.
No dobrze, pewnie sobie pomyślisz, ale jak to zrobić?
Oto kilka wskazówek, co możesz zrobić, żeby
zatrzymać cennych ludzi przy sobie:
1. Buduj kulturę organizacji
Mów często swoim ludziom o tym, co jest dla Was
ważne, co jest ważne dla Waszych klientów, co będzie
ważne w przyszłości. Angażuj ich w ustalanie
reguł działania. Opowiadaj im o wizji firmy, rozmawiajcie
o roli każdego z Was w realizacji tej wizji.
Spraw, by Twoi ludzie angażując się w realizację
wizji firmy mieli poczucie, że uczestniczą w czymś
ważnym i wartościowym, dzięki temu będą bardziej
zaangażowani i lojalni.
2. Określaj oczekiwania i dawaj wsparcie
Ludzie potrzebują wiedzieć, czego się od nich oczekuje,
żeby jeszcze lepiej mogli realizować swoje
zadania. Mów więc, czego oczekujesz i dawaj im
ciągłe wsparcie. Zadawaj pytania i słuchaj swoich
podwładnych. Pytaj często o to, co Ty możesz zrobić
ze swojej strony, żeby Twoi ludzie osiągali lepsze
rezultaty? Dowiedz się też, co sądzą o: relacjach
w zespole, relacji z przełożonym, rozwoju procesów
w firmie, systemach motywacyjnych w firmie, planowaniu,
innowacyjności, możliwościach poprawy
efektywności itp.
3. Wspieraj rozwój
Przez cały czas szukaj nowych wyzwań zapewniających
rozwój. Pomagaj w zdobyciu nowych umiejętności,
dziel się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Wychowuj swoich następców. Nie obawiaj się konkurencji
z ich strony. Pomyśl, że nie będziesz mógł
portal.nf.pl
6

awansować, jeśli nie będziesz miał nikogo, kto
mógłby Cię zastąpić. Twórz w swoim zespole kulturę
wzajemnego uczenia się, dzielenia się wiedzą.
Ułatwiaj ludziom odnoszenie sukcesów. Wpieraj
rozwój kariery w swoim zespole, ale też w innych
działach firmy. Wspieraj kreatywność i pozwól ludziom
znajdować własne rozwiązania.w firmie, systemach
motywacyjnych w firmie, planowaniu, innowacyjności,
możliwościach poprawy efektywności
itp.
4. Udzielaj informacji zwrotnych
Kiedy dajesz informacje zwrotne (te pozytywne
i te negatywne), pokazujesz, że dbasz o relacje
w zespole. Wpływasz w ten sposób na zwiększenie
motywacji i efektywności. Dzięki temu pracownicy
mogą się rozwijać i wiedzą też, jakich zachowań od
nich oczekujesz. Jak udzielać informacji zwrotnych?
Zbierz fakty. Udziel informacji zwrotnej tak szybko,
jak to będzie możliwe. Krytykuj na osobności, ale
chwal publicznie. Okaż dobre intencje. Przedstaw
sprawę obiektywnie, unikaj wyrażania opinii. Bądź
konkretny, koncentruj się na faktach. Wskaż wpływ
zachowań na realizację celów biznesowych, satysfakcję
klientów, koszty itp. Opisz swoje uczucia. Zapytaj
pracownika o jego ocenę sytuacji i uważnie
wysłuchaj. Pozwól mu przedstawić własne propozycje
rozwiązań. Poproś o wprowadzenie zmian
i zaproponuj wsparcie.
5. Regularnie rozmawiaj
Pytaj często o to, czego Twoi pracownicy potrzebują,
co chcą zmienić w swojej pracy, jakie mają pomysły
na lepsze zaspokajanie potrzeb klientów, co
chcieliby zmienić w firmie lub w dziale, czego chcą
portal.nf.pl
się nauczyć, jak się dzisiaj czują itp. Odpowiedzi na
te pytania uwzględniaj w planowaniu zmian i przydzielaniu
zadań. Dzięki temu dajesz pracownikom
poczucie, że są ważni i że mają wpływ na to, co się
dzieje wokół.
6. Szanuj rodzinę
Nie chodzi tu bynajmniej o to, żebyś szanował ojca
swego i matkę swoją, chociaż to też niewątpliwie
jest ważne, ale o to, żeby wspierać pracowników
w równoważeniu pracy z ich życiem prywatnym.
Unikaj sytuacji, w których pracownik będzie zmuszony
dokonywać wyboru między pracą a rodziną.
Zobacz w nim człowieka, czyjegoś męża, ojca, córkę.
Okazuj zainteresowanie i wsparcie. Bądź wyrozumiały
w trudnych chwilach.
7. Traktuj jednakowo i bądź sprawiedliwy
Nikogo nie faworyzuj. Nagradzaj sprawiedliwie za
osiągnięte wyniki. Naucz się „przyłapywać” ludzi na
dobrej pracy i nagradzaj ich za to pochwałą, premią,
nagrodą, dodatkowym urlopem, gadżetem firmowym.
Pamiętaj, że ludzie pracują po to, żeby zarabiać
pieniądze, dlatego ustalaj jasne i sprawiedliwe
reguły dotyczące wynagradzania i premiowania.
8. Dbaj o dobrą atmosferę
Bądź pozytywnie nastawiony, wprowadzaj dobry
nastrój, eliminuj stres. Pamiętaj o tym, że ludzie
dużo lepiej pracują w przyjemnej atmosferze,
w której jest miejsce na poczucie humoru i optymizm.
W takiej atmosferze mają lepszy dostęp do
kreatywności i mogą pełniej wykorzystywać swój
potencjał.
7

8. Dbaj o dobrą atmosferę
Przekazuj swoim pracownikom informacje na temat
rynku, wyników firmy na tle konkurencji, opinii
i oczekiwań klientów, planowanych zmian w organizacji,
strategii itp. Dzięki temu będą czuli się ważni
i potrzebni, a to wyzwoli ich większe zaangażowanie
i chęć pozostania dłużej w organizacji.
10. Buduj atmosferę zaufania
Przede wszystkim wierz we własne możliwości
i umiejętności. Nie bój się zatrudniać ludzi lepszych
od siebie. Bądź lojalny. Dziel się swoją wiedzą
i doświadczeniem. Deleguj ambitne zadania, dajesz
przez to możliwość rozwoju i samorealizacji. Dbaj
o rozwój zawodowy swoich pracowników. Monitoruj
efekty pracy. Sprawiedliwie oceniaj i nagradzaj
wyniki. Zawsze dotrzymuj danego słowa (nie musisz
zawsze mówić o tym, co robisz, ale zawsze rób
to, o czym mówisz). Traktuj wszystkich jednakowo
i bądź sprawiedliwy. Przyznawaj się do swoich błędów
i przejmuj odpowiedzialność za błędy popełniane
w zespole (szczególnie za te spowodowane
niejasnymi oczekiwaniami, brakiem odpowiedniego
przeszkolenia, brakiem odpowiednich narzędzi).
Słuchaj tego, co pracownicy chcą Ci o sobie powiedzieć.
Trochę się tego, jak widzisz, zebrało. Reguły są
proste, trudniej może być z realizacją. Jednak nie
zniechęcaj się. Trening czyni mistrza. Masz w ręku
narzędzia, które pomogą Ci zatrzymać w firmie
cennych pracowników. Ale pamiętaj, nic na siłę. Bywają
takie sytuacje, kiedy niektórym pracownikom
trzeba pozwolić a nawet pomóc odejść, żeby, jak to
mawiał mój były szef, „swoim odejściem wzmocnili
konkurencję”. Po czym poznasz, że pracownik musi
odejść? Po tym, że nie realizuje celów, nie pasuje do
zespołu, psuje atmosferę pracy, wszystko krytykuje
i demotywuje innych swoim zachowaniem. Ale pamiętaj
– traktuj każdego odchodzącego pracownika
z należytym szacunkiem i wykaż maksimum dobrej
woli, aby ułatwić mu tą sytuację i to bez względu na
to, kto podjął decyzję o jego odejściu z firmy. Ci, co
zostają z Tobą będą Cię bacznie obserwować, żeby
sprawdzić, czy potrafisz z klasą rozstać się z pracownikiem,
bo dzięki temu będą wiedzieli, czego
mogą się po Tobie spodziewać w przyszłości.
Kamila Malanowicz
portal.nf.pl
8

Pracownik lubi wybór, czyli jak
motywować skutecznie
Nagradzanie wszystkich pracowników tak samo
i „po równo” jest może wygodne dla firmy, ale efekt
motywacyjny takiego działania jest wątpliwy. Pracownik
czuje się naprawdę doceniony tylko wtedy,
gdy dostanie od szefa to, na czym mu najbardziej
zależy.
Takim narzędziem jest system kafeteryjny, w ramach
którego pracodawca dokonuje zamówienia
świadczeń pracowniczych mając do dyspozycji
wiele różnorodnych kategorii. Wybrać może zajęcia
sportowe, pakiet dodatkowego ubezpieczenia
zdrowotnego dla pracowników i ich rodzin, kartę
lunchową, vouchery na weekendowe wyjazdy i dodatkowo
– bilety do teatru oraz kina. Komponuje
Przykładów nietrafionych benefitów jest wiele –
choćby karnet na basen podarowany osobie, która
nie lubi pływać czy rodzinne ubezpieczenie zdrowotne
dla singla „z wyboru”. Jak najlepiej zatem wykorzystać
budżet ZFŚS do motywowania ludzi? To
pytanie spędza sen z powiek wielu pracodawcom
i pracownikom działów HR. Zastanawianie się komu
dać bon na zakupy, a komu bardziej odpowiadałby
bilety do kina, to niepotrzebny wysiłek i strata czasu.
Ryzyko nietrafienia w gust konkretnej osoby jest
duże, a ponadto można się narazić na zarzut naruszenia
zasady równości w traktowaniu pracowników.
ofertę świadczeń pozapłacowych, biorąc pod uwagę
potrzeby pracowników oraz budżetu firmy.
Pracownik dostaje narzędzie, dzięki któremu sam
może wybierać benefity z pakietu przyznanego
przez pracodawcę. To zdecydowanie wpływa na
podniesienie jego motywacji do pracy. Wie, że dostał
coś, czego aktualnie potrzebuje i na czym mu
zależy. Ma także świadomość, że jeśli jego potrzeby
się zmienią, następnym razem może wybrać zupełnie
coś innego. Pracodawca natomiast ma pełną
kontrolę nad świadczeniami – to on ustala kwotę,
jaką chce przeznaczyć dla jednego pracownika oraz
pakiet świadczeń, który będzie mu przysługiwał.
Taki system daje pewność, że środki przeznaczone
Czy jest rozwiązanie idealne?
Najbliższym ideału jest narzędzie zapewniające
pracownikom samodzielny wybór świadczeń. To
rozwiązanie najwygodniejsze i najlepiej odpowiadające
na potrzeby obu stron – zarówno pracodawców,
jak i pracowników.
na benefity będą wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem.
Jak wzmocnić skuteczność motywacji?
System kafeteryjny daje możliwość wyboru szerokiego
wachlarza benefitów, odpowiadającego rozpiętości
zainteresowań i potrzeb pracowników każdej
firmy.
portal.nf.pl
9

Indywidualne traktowanie pracowników przynosi
najlepsze rezultaty motywacyjne. Dla ludzi młodych
i bezdzietnych, skoncentrowanych na realizacji pasji,
idealnym świadczeniem, którego nie powinno
zabraknąć w ofercie pracodawcy, jest karta MultiSport,
umożliwiająca codzienną aktywność fizyczną
– od ćwiczeń fitness aż po treningi sztuk walki.
Karta MultiWeekend to idealna propozycja dla
osób, które potrzebują regeneracji sił, a także lubią
zwiedzać, chętnie ruszają się z miejsca, cenią komfort
w hotelach i pensjonatach oraz dobrą kuchnię.
Dla pracowników, którzy założyli już rodziny oraz
tych w dojrzalszym wieku, cennym dodatkiem do
wynagrodzenia będzie dodatkowe ubezpieczenie
zdrowotne, dzięki któremu bez problemu skorzystają
z porady lekarza specjalisty.
Eugeniusz Benjamin Chyłek
portal.nf.pl
10

Jak oddziaływać na czyjąś
motywację
Podejmując działania napotykamy różne przeszkody.
W konsekwencji nasza motywacja spada. Czasami
sytuacja jest tak trudna, że słowo „motywacja”
w ogóle znika z naszego słownika.
by wspierać pracowników w drodze do osiągnięcia
celu. Chętnie dzieli się swoją wiedzą. Jest życzliwy
i cierpliwy. Dotrzymuje obietnic. Jeśli coś idzie nie
tak, preferuje otwartą i szczerą rozmowę. Zanim
sam powie i oceni uważnie słucha, po to by zrozumieć.
Nie obmawia innych za plecami. Potrafi dochować
tajemnicy. Egzekwuje zobowiązania nawet
wtedy, gdy jest to nieprzyjemne. Jest sprawiedliwy,
wymagający i konsekwentny. Mocno zorientowany
na celu i na wynikach. To sprawia, że podwładni
może nie zawsze go lubią, ale mają do niego zaufanie.
Jednak warto pamiętać, że wytrwałość i wiara w sukces
mogą wszystko zmienić.
- Co zrobić, gdy motywacja spada?
- Jak ją podtrzymać?
- Jak wspierać motywację u innych?
Jako szefowie możemy podejmować działania, by
wspierać motywację podwładnych. To ambitne zadanie.
Do uzyskania pozytywnych rezultatów nie
wystarczą same umiejętności menadżerskie. Ważne
są relacje w zespole, poczucie bezpieczeństwa,
zaufanie, dobre intencje u obu stron, chęć do zmiany.
Chcesz żeby ktoś coś zrobił? Postaraj się wzbudzić
w nim szczere chęci. Zrobi to naprawdę dobrze tylko,
jeśli sam będzie tego chciał. Odwołaj się, więc do jego
osobistego interesu - Dale Carnegi.
W zespole Jana pracował Piotr...
...jeden z bardziej doświadczonych i utalentowanych
telemarketerów. Piotr przechodził kryzys zawodowy.
Jan szybko zauważył pochmurną minę
Piotra. Martwił się tym, że Piotrowi spadają wyniki
sprzedażowe. Jan zaprosił Piotra na rozmowę. Zapytał
go o to, co się dzieje. Piotr ufając swojemu
szefowi niemal wykrzyczał:
Jan z zasadami
Jan, coach i szef działu telemarketingu, opowiada,
jaka była jego droga do wspierania motywacji
u swojego podwładnego. Warto zrozumieć, jakim
szefem jest Jan. Jan potrafi budować atmosferę zaufania
w pracy. Jego podwładni mówią, że jest „Janem
z zasadami”. Kieruje się dobrymi intencjami,
portal.nf.pl
11

Mam już tego dość! Dość stresu i napięcia! Mam
dość tych wrednych klientów! Wyprowadzają mnie
z równowagi! Jestem napięty i boli mnie brzuch. Lubię
tę robotę, potrafię mieć wyniki, ale nie wtedy jak
mi emocje szaleją. Kiedyś to było inaczej. Panowałem
nad sobą. A dzisiaj? Chyba się wypaliłem!
Jan siedział spokojnie i słuchał. Słuchał nie po, to by
odpowiedzieć, ale po to by zrozumieć. Chciał nawet
poczuć, to, co w tej chwili czuł jego pracownik.
Telemarketer jeszcze przez kolejne piętnaście minut
opowiadał o tym jak to jest. Jan nie oceniał. Nie
radził i nie negował. To sprawiło, że Piotr wyrzucił
z siebie, to, co go gnębiło. W pewnym momencie
szef zadał ważne pytanie.
Czego chcesz w zamian?
Zadał to pytanie, ponieważ chciał żeby Piotr wyobraził
sobie to w jaki sposób chciałby pracować.
To trochę tak jak z budową domu. Zanim zaczniemy
budowę, wyobrażamy sobie jak dom ma wyglądać.
Później idziemy do architekta, który przelewa naszą
wizję na papier. Nie zastanawiamy się w pierwszej
kolejności, w jaki sposób dom wybudować. Nie biegniemy
też od razu z łopatą, by rozpocząć budowę.
Myślimy raczej o tym, gdzie chcemy mieszkać,
ilu potrzebujemy pokoi i jak urządzonych. Liczymy
koszty, planujemy itd.. Janowi chodziło o to, by Piotr
zobaczył jak chce by wyglądała jego praca w przyszłości.
Telemarketer odpowiedział, że chce pracować
normalnie, panować nad emocjami, cieszyć się
pracą i utrzymać spokój wewnętrzny.Rozmawiali
jeszcze jakiś czas ze sobą. Jan zainspirował Piotra,
portal.nf.pl
by ten wyobraził sobie taką idealną sytuację, gdy
pracuje „normalnie”. Pracownik zobaczył siebie
opanowanego i cierpliwego. Zobaczył też inne niż
do tej pory relacje z klientami. Poczuł jak napięcie
spada. Był to moment przełomowy dla Piotra. To
była inspirująca i motywująca wizja przyszłości. Coś,
co sprawiło, że chciał zaplanować działania. Ta wizja
powstała w głowie Piotra. Tu narodziła się motywacja
wewnętrzna.
W trakcie dalszej rozmowy Jan zapytał:
Co możesz zrobić, by pracować normalnie?
Telemarketer wygenerował bardzo długą listę pomysłów.
W budowaniu tej listy pomocne było kolejne
pytanie zadane przez szefa:
Co w przeszłości pomagało Ci osiągać stan opanowania
i równowagi?
Piotr przypomniał sobie, że kilka lat wcześniej nie
miał problemu z panowaniem nad nerwami. Jednak
dużo wtedy ćwiczył - biegał, grał w siatkówkę, jeździł
na nartach. To pomagało odreagować stres. Z czasem
nawał obowiązków spowodował, że zrezygnował
z ćwiczeń. Dodatkowe wyzwania w pracy, coraz
większa konkurencja na rynku wywierały ogromną
presję. Stwierdził, że to nie czas na własne przyjemności.
Teraz doszedł do wniosku, że akurat w jego
sytuacji, to podejście kompletnie zawiodło.
Gdy lista zapełniła się pomysłami, szef zapytał?
Jaki będzie Twój pierwszy krok?
Jan wiedział, że teraz jest czas na pytanie związane
z działaniami. To dobry czas, ponieważ Piotr wiedział,
czego pragnie, miał mnóstwo pomysłów i był
zmotywowany do działania. Tu chodziło o to, by
pracownik zdecydował się na pierwszy krok, który
będzie prowadził do celu. Jan wiedział, że jeśli Piotr
12

pozostanie z tak długą listą, to być może nigdy nie
rozpocznie działań.
Piotr spojrzał na listę i zakreślił zielonym pisakiem
słowo „siatkówka w czwartki”. Postanowił powrócić
do gry, którą kiedyś tak bardzo uwielbiał. W każdy
czwartek po 20:00 zbierała się jego stara drużyna.
Wielokrotnie zapraszali go na treningi. Decyzja zapadła
- czwartki o 20:00. Zanim jednak przystąpił
do działania.
Jan zadał kolejne pytanie:
Co może stanąć Ci na drodze?
Czasami tak już bywa, że mamy w sobie entuzjazm,
postanawiamy, że coś zrobimy, jednak nigdy tego
nie robimy. Czasami jest tak, że są obiektywne przeszkody.
Jeśli sobie je uświadomimy i zaplanujemy
jak je ominąć, będzie nam łatwiej dotrzymać słowa.
Okazało się, że akurat w czwartki o 20:00, Piotr
uczestniczył w spotkaniach lokalnego Klubu Biznesu.
Gra w siatkówkę w innym dniu odpadała – cały
zespół od lat spotykał się właśnie w czwartki. Wtedy
Piotr zastanowił się czy spotkania biznesowe mają
jakiś wpływ na jego życie. Doszedł do wniosku, że
nic do niego nie wnoszą. Pomimo tego, że wielu
innym służyły, dla Piotra były jedynie stratą czasu.
Postanowił, że zrezygnuje ze spotkań na rzecz siatkówki.
Podjęte działania, włożony wysiłek i zaangażowanie
zaczęły przynosić pierwsze efekty. Rozmowy
z klientami stały się bardziej wyważone. Telemarketer
był opanowany i cierpliwy. W ślad za
tym wzrosła wydajność. To jeszcze bardziej zmotywowało
Piotra do działania. Osiągnął to sam. Sam
siebie zmotywował. Zrobił to, bo tego chciał i sam
znalazł sposób by to osiągnąć. Wspierał go w tym
Jan.
portal.nf.pl
Przedstawiona sytuacja nasuwa pytania, jakie
każdy szef może zadać podwładnemu, by oddziaływać
na jego motywację:
• Czego pragnę, czego chcę?
• Czego nie chcę?
• Czego chcę w zamian?
• Co dobrego przyniesie mi ta zmiana?
• Jak by to było, gdybym już to osiągnął? Jak bym
się wtedy czuł?
• Jak wyobrażam sobie taką idealną sytuację?
• Co mogę zrobić, by osiągnąć cel? Jakie mam
możliwości?
• Jak radziłem sobie z tym w przeszłości?
• Co zamierzam zrobić? Jakie chcę podjąć działanie?
• Kiedy to zrobię?
• Jakie mogę napotkać przeszkody?
• Ta sytuacja nasuwa także pytania związane
z budową zaufania w zespole:
• Czym jest zaufanie w zespole?
• Jak zdobywać i utrzymywać zaufanie?
• Jakie znaczenie w procesie wspierania motywacji
ma charakter szefa?
• Co mogę robić, by zasługiwać na zaufanie innych?
• Po czym poznam, że naprawdę potrafię słuchać
innych?
• Jak pracować nad byciem cierpliwym?
Bartłomiej Kukuła
13

Zorganizuj dedykowane szkolenie dla swoich pracowników
Zwiększ ich zaangażowanie!
Zapewniamy szkolenia z zakresu:
• Motywowania pracowników
• Kierowania zespołem (menadżerskie)
• Zwiększania sprzedaży
• Umiejętności Interpersonalnych
Dowiedz się więcej
Zapytaj doradcę o szkolenia:
www.superszkolenia.pl
tel.: 696 918 316
Jak sprawić,
by pracownicy
mieli więcej energii
i zapału do
pracy???

Jestem grzeczny, czyli sposób na
sukces Mariusza Szczygła
Jako jedynak nie lubi współautorstwa i nie podzieli
się batonikiem. W złym tekście znajdzie jedno dobre
zdanie, a z ludźmi, których zwolnił, pisuje miłe
esemesy.
wałem, że ludzi, którzy są mili i sympatyczni – zabrzmi
to jak banał, ale to jest moja prawda – spotyka
więcej fajnych propozycji. A ci, którzy są histeryczni,
drobiazgowi i niemili, propozycji dostają mniej. Podejrzewam,
że inni chcą ze mną współpracować,
ponieważ jestem pozytywnie nastawiony do ludzi.
Z Mariuszem Szczygłem – dziennikarzem, reporterem,
pisarzem i współzałożycielem Fundacji
Instytutu Reportażu, rozmawia Olimpia Wolf
Dasz jakiś przykład?
Gdy prowadziłem w telewizji program „Na każdy
temat”, nie mieliśmy prawie żadnych kłopotów
Czy według Ciebie można mieć wpływ na
swoją karierę, a tym samym na lepsze
zarobki?
Jasne. Pracowałem w wielu redakcjach i zaobserwo-
z pozyskiwaniem gości, którzy opowiadali rzeczy
bardzo intymne – np. o amputacji piersi czy o nietypowych
upodobaniach seksualnych. Wydaje mi
się, że powodował to niekopniakowy sposób prowadzenia
programu. Ludzie mieli poczucie, że nie
portal.nf.pl
15

ędą ośmieszeni i wyśmiani. Życzliwy sposób bycia
sprawdza się w moim życiu. Akceptuję ludzi i oni
to czują. Współpracownicy w mediach garną się do
mnie. A niektórzy pomagają mi często bezinteresownie
w pracy.
Bezinteresownie?
Czasami proszę kogoś o pomoc w zrobieniu researchu
do jakiegoś tematu, znalezieniu wycinków prasowych
w bibliotece, albo zadzwonieniu w moim
imieniu do kilku osób i zapytaniu ich o coś. Chętnie
bym za to zapłacił, ale nie chcą. Myślę, że robią to
z życzliwości, że procentuje moja życzliwość do ludzi.
Ale czasami w pracy – jako redaktor -
musisz podjąć przykre dla innych decyzje.
Na przykład odrzucić komu tekst.
Kiedy byłem redaktorem, dostawałem czasem złe
teksty, ale nigdy się nie zdarzyło, żeby ktoś był urażony
moją recenzją. Znam redaktorów, którzy krzyczą:
to jest beznadzieja, wyrzucam do kosza, napisz
jeszcze raz. Też jestem w stanie to powiedzieć, ale
nie w taki sposób, żeby ktoś miał żal, czuł się podle
i źle o sobie myślał. Krytykując tekst zaczynam od
tego, co jest w nim dobre, bo nie chcę, żeby autor
czuł się zdołowany.
Skąd się wzięło Twoje pozytywne
podejście do ludzi?
Gdy byłem mały, miałem lęk przed podwórkiem
i większą grupą ludzi – do dziś jako reporter nie
lubię podchodzić do tłumów. Wytworzyłem sobie
wtedy metodę sympatycznego podejścia do obcych
i podwórka. Żeby było mi lepiej. Wyrachowałem
sobie w dzieciństwie, że lepiej być miłym niż
niemiłym. Że to się bardziej opłaca. A potem weszło
mi w krew.
A rodzice?
Na pewno wpłynęli, bo mama zawsze mi kazała być
grzecznym. Choć ja bardzo lubię być niegrzeczny.
Niegrzeczny?
To, że jestem z małego miasteczka i to, że wywodzę
się z bogobojnej i tradycyjnej rodziny spowodowało,
że lubię prowokować. Z tej grzeczności wypuszczam
powietrze. Przejawia się to na przykład w tym,
co piszę. Na początku lat 90. jako młody reporter
napisałem tekst „Onanizm polski” o stosunku Polaków
do masturbacji. 21 lat temu był to wstrząs
obyczajowy! A przy okazji moja prowokacja wobec
małego miasteczka i rodziny. A w 1995 roku jako
pierwsi w telewizji w programie „Na każdy temat”
poprosiliśmy seksuologa, żeby pokazał publicznie,
jak zakładać prezerwatywę na banana. Ale to był rodzaj
prowokacji, który uchodził mi na sucho.
Dlaczego?
Dlatego, że wypowiedzi opatrywałem przyjemnymi
komunikatami. Dla wielu byłem miłym facetem,
który zajmuje się „tymi wszystkimi obrzydliwościami”.
Gdy prowadziłem „Na każdy temat” napisano
o mnie: „U niego nawet morderczyni jest osobą,
której się współczuje, a nie taką, którą chce się napiętnować”.
Czyli ten niekopniakowy sposób prowadzenia
programu powodował, że goście czuli się
bezpiecznie.
I taki sposób bycia procentuje: inni chcą ze mną
portal.nf.pl
16

współpracować, a jak chcą współpracować, to moja
kariera rozwija się.
A co Ci utrudnia rozwój zawodowy?
Kiedyś - nieśmiałość. Bardzo często nie udało mi
się dostać fajnego tematu w redakcji, bo się do niego
nie zgłosiłem. Gdyby nie nieśmiałość, mógłbym
w wielu przypadkach zebrać jeszcze lepszy materiał.
Ale minęła Ci.
Walczyłem z nią. Potem znalazłem metodę. Zawsze
przed spotkaniem z większą grupą ludzi przygotowywałem
anegdotę lub dowcip. Pamiętam jak miałem
19 lat i szliśmy z kolegą na imprezę. Mówię:
o czym będziemy tam rozmawiać? Kolega: co się
martwisz, zobaczymy. Ja: jak to, to ty nie masz nic
przygotowanego? On: a co miałbym mieć? Ja: bo ja
mam przygotowane dwie historyjki.
Brało się to z moich kompleksów, bo wydawało mi
się, że jestem nieciekawy i nieatrakcyjny towarzysko.
To się zmieniło. Dzisiaj nie mam już wielkich
kłopotów z nieśmiałością. Wszędzie wejdę, ale i tak
każdą sytuację staram się rozładować dowcipem.
A coś jeszcze przeszkadza Ci w karierze?
Jest jedna rzecz, która przeszkodziła mi w karierze
międzynarodowej. Podczas sukcesów moich książek
za granicą mógłbym mieć więcej przyjemności
i korzyści. Nie tylko finansowych. Często zapraszają
mnie na festiwale literackie, proponują stypendium.
Miałem kiedyś propozycję darmowego pobytu we
Francji przez trzy miesiące i nie przyjąłem.
Bo?
Bo nie znam angielskiego, a tym bardziej francuskiego.
Brak znajomości języka angielskiego jest
największą przeszkodą w mojej karierze.
Z czego on wynika?
Uczyłem się z 15 nauczycielami i z każdym doszedłem
do 15 lekcji. Dalej nie jestem w stanie. Gdy
znajdę się w międzynarodowym towarzystwie –
a nie ma tłumacza – mówię: I don’t speak English,
but I understand little”. Mój kolega Wojtek Tochman
(reporter – przyp. red.) powiedział mi, że tak
się nie mówi. Ale gdy ja tak mówię, oni mnie rozumieją.
Najważniejsze to nie przejmować się aż tak,
bo żyłka może pęknąć w głowie.
I nie pojechałem do Francji, z obaw, że się nie dogadam
i będzie to dla mnie żenujące i poniżające.
Takich fajnych propozycji, których nie podejmuję,
mam mnóstwo. Wiele redakcji prosi mnie o teksty –
oczywiście drukuję czasami w gazetach na Ukrainie,
w Czechach albo we Włoszech w La Repubblica, ale
to są teksty tłumaczone. Gdybym pisał po angielsku,
to sądząc z recenzji moich książek za granicą,
mógłbym zrobić karierę międzynarodowego reportera.
Żałujesz?
Dziwne, lecz wcale mnie to nie dopinguje, żeby uczyć
się angielskiego. Nie idzie mi ten język i nie uzależniam
wszystkiego od kariery międzynarodowej. Ona
powolutku i tak się toczy. Książki wychodzą i to już
mi daje satysfakcję. Powiem ci, że ja się zadowalam
„małym”. To znaczy staram się w życiu nie mieć wielkich
oczekiwań tylko nastawiam się na małe.
portal.nf.pl
17

To Twoja recepta na rozczarowanie?
Tak. Potrafię zadowolić się małym sukcesem czy
osiągnięciem. To mi przynosi satysfakcję i nie jestem
rozgoryczony. Przypomniała mi się historia
z tym związana. Jesienią 1999 roku byłem we Włoszech.
Wszedłem do pięknej księgarni w Rzymie,
w której książki miały wspaniałe okładki. Pomyślałem
wtedy: ale fajnie być autorem książki, która jest
na półce w takiej księgarni. Ale nie postanowiłem:
moja książka będzie na tej półce. Ostatnio byłem
w tej samej księgarni. Patrzę – a tam trzy moje
książki. Obawiam się jednak, że gdybym postawił
sobie za zadanie, że muszą być tam moje książki
w ciągu 10 lat – nie wyszłoby.
To jak działasz, gdy chcesz osiągnąć
sukces zawodowy, np. napisać książkę?
Wyznaczam sobie małe zadania – takie szczebelki
do pokonania. Czyli że spróbuję napisać książkę na
polski rynek. Nie zakładam od razu, że będzie przetłumaczona
na obce języki.
Można więc powiedzieć, że
nie wyznaczasz sobie celów
długoterminowych tylko krótsze. Czy
jest tak też w biznesie, którego jesteś
współwłaścicielem?
Tak, zawsze mam krótsze cele. Gdy założyliśmy
Fundację Instytutu Reportażu, bardzo się cieszyłem,
że udało się nam otworzyć księgarnię „Wrzenie
Świata”, kupić w miarę dobrze wyglądające meble
i zapłacić pracownikom za pierwszy miesiąc.
A gdy pierwszego dnia przyszło tylko 15 osób, nie
narzekałem: „przegraliśmy pierwszy dzień”. Cieszyłem
się, że mimo braku reklamy przyszło aż 15. Ale
mój wspólnik fundacji i kolega Wojtek Tochman, zawsze
ma wielkie wizje. On jak Stanisław Wyspiański
„teatr swój widzi ogromny”. I ma na przykład wizję,
że Fundacja Instytut Reportażu będzie w przyszłości
dużym koncernem wydawniczym, zajmującym
się literaturą faktu. I ja mu tego życzę, ale osobiście
nie kokietuję takich myśli.
To nie jest łatwe na co dzień cieszyć się
małymi rzeczami.
Co więcej – ja umiem się cieszyć nawet porażkami.
Albo inaczej: porażki przekuwać w sukcesy. Nauczyłem
się tego od dwóch ludzi. Pierwszy to reżyser
Witold Orzechowski, który wymyślił talk show
„Na każdy temat”. On zawsze uważał, że z każdej
wady należy zrobić zaletę. Pewnego razu redaktorka
programu powiedziała na zebraniu: Witku,
czy ty zauważyłeś, że on (Szczygieł – red.) okropnie
siada i wstaje? Rzeczywiście siadałem niezgrabnie
– jak grzmot. A wstawałem jak niedołęga. I wtedy
Witek powiedział coś, co zrobiło na mnie ogromne
wrażenie: dobrze, postaramy się z Mariuszem nad
tym popracować, ale trzeba by się zastanowić, czy
czasem to nie jest sposób siadania, który jest tak
charakterystyczny, że przypadnie ludziom do gustu
i jeżeli my to za pół roku zmienimy, to widzowie zaczną
za tym tęsknić. Już pomijam, czy to zmieniliśmy
czy nie, ale zobacz, jak on to powiedział! Nie
poniżył mnie, nie stwierdził, że jestem debilem, co
nie umie usiąść. I jeszcze starał się wyciągnąć z tej
ewidentnej wady telewizyjnej jakąś potencjalną zaletę.
I to było fajne.
Innym razem do programu o naturystach, którzy
mieli wystąpić nago, przyjechało troje gości, a miało
portal.nf.pl
18

yć siedmioro. Trudniej jest zrobić godzinny program
z trzema osobami. No i teraz co? Zawalili nam
program? Nie. Witold Orzechowski mówi: z wady
robimy zaletę. Powiesz: „Temat naturyzmu w dalszym
ciągu w Polsce jest takim tematem tabu, że
proszę sobie wyobrazić, że w ostatniej chwili cztery
osoby zrezygnowały ze strachu. A jednej pani
nawet rodzina nie pozwoliła przyjechać do telewizji.
I dlatego tym bardziej przywitajmy tych, którzy
przyjechali, wielkimi brawami…” Rozumiesz? Nagle
ci urastają do rangi bohaterów, a to, że jest mniej
gości, staje się wartością.
A druga osoba?
Drugą osobą, która zawsze z wady wyciągała zaletę
był Tomasz Bata – pierwszy Bata, który założył
obuwnicze imperium Batów (M.Sz. opisał Batę
w „Gottlandzie” – przyp. red.). Podczas wielkiego
kryzysu Bata nie miał skóry, a buty robiło się wtedy
tylko ze skóry. Miał za to dużo płótna. I on z wady
zrobił zaletę. Wymyślił buty płócienne. Te wszystkie
płócienne buty, co teraz mamy, (po czesku lodiczki,
czyli łódeczki) są wymysłem Baty. Pomysłem, który
wziął się z rozpaczy. Te dwa przykłady były dla mnie
bardzo dobrą szkołą.
przejrzystość i wolę, żeby stało równo. Ale gdyby
taki drobiazg miał mnie wyprowadzić z równowagi,
byłoby to poniżające dla mojego człowieczeństwa.
Z czego to się bierze?
Z tego, że sam mam dużo wad: spóźniam się, źle
stawiam różne rzeczy, robię błędy. Ale też i z tego,
że zawsze widzę człowieka w drugiej osobie. Tak jak
w sobie widzę człowieka i daję sobie taryfę ulgową.
Nie, nie umiem być faszystą samego siebie.
A zwolniłeś kiedyś pracowników?
We „Wrzeniu Świata” zwolniłem trzy osoby. To była
nasza wspólna decyzja ze wspólnikami, ale ja ją
przekazywałem. Myślę, że nie poczuły się urażone.
Dalej się znamy i wysyłamy sobie miłe esemesy.
Czyli mówisz przykre rzeczy, ale
nieinwazyjnie?
Tak, muszę czasem powiedzieć prawdę, która jest
bolesna lub niemiła, ale nie chcę uderzać w człowieka,
bo sam się boję uderzenia w siebie. Gdy ktoś
mi zrobi przykrość, to się z tym strasznie źle czuję.
I być może tym pozytywnym działaniem chcę to
uprzedzić. To jest moja tarcza obronna.
A jaki jesteś jako szef?
Nie umiem mówić przykrych rzeczy. Pracownicy
czasem zastanawiają się, czy to jest szczere, że zawsze
jestem miły. Ale to jest szczere. Ja po prostu
mam bardzo niski poziom agresji. Żebym się zdenerwował,
to musiałby się chyba zawalić budynek
z „Wrzeniem świata”. Uważam, że drobiazgi nie
mają prawa mnie wyprowadzić z równowagi. Na
przykład pracownik postawi coś krzywo, a ja lubię
portal.nf.pl
Więc jak zwracasz im uwagę?
Na przykład mówię: słuchaj, wczoraj mi genialnie zaparzyłaś
w ekspresie kawę, ale nie możesz trzymać
filiżanki za brzeg palcami, bo z tego miejsca będzie
pił klient. Albo: w tamtym tygodniu ze wszystkim się
wyrabiałeś i jeszcze szukałeś klientom książek dodatkowo,
a dziś jesteś na dyżurze trzecią godzinę,
a toaleta jest nieposprzątana. Wiedzą, że to nie jest
atak na nich, tylko krytyka sytuacji i działania.
19

Nie atakujesz personalnie.
A w życiu! A poza tym czasami kupuję im drobne
prezenciki. Tak po prostu, nie z jakiejś okazji. Na
przykład jednemu z naszych kolegów bardzo podobała
się pewna książka, ale wiedziałem, że nie ma
na nią pieniędzy. Więc mu kupiłem za tydzień.
Mówisz że obawiasz się ataków i krytyki.
To jak sobie z nimi radzisz?
Teraz już wiem, że jestem dobrym autorem i oddanym
kolegą – więc krytyka już mniej mnie dręczy.
Kiedyś gorzej ją znosiłem, bo byłem niedowartościowany
i miałem więcej kompleksów i wątpliwości
co do swojej osoby. A teraz – zwłaszcza po psychoterapii
– znam swoją wartość, swoje ograniczenia
i możliwości. Zaakceptowałem ograniczenia i krytyka
już nie jest aż tak bolesna. Krytyka boli tylko niepewnych
swojej wartości. Staram się z każdej krytycznej
uwagi wyciągnąć coś pozytywnego. Czasami
piszę do recenzentów i dziękuję im za krytykę moich
książek. Piszę, że naprawdę sobie to przemyślałem
albo, że biorę to pod uwagę. Albo tłumaczę im,
dlaczego oni się mylą. Że nie mogłem zrobić, tak jak
oni by chcieli, ponieważ byłoby to z jakiś powodów
niemożliwe. Przysyłają odpowiedzi, że przepraszają,
a nawet, że tak naprawdę to nie chcieli krytykować
książki, ale tak wyszło…
Co jeszcze zyskałeś po psychoterapii?
To, że umiem mówić „nie” i jestem asertywny. Kiedyś
ludzie wchodzili mi na głowę i każdy mógł nawrzucać
wszystko. Teraz nawet potrafię powiedzieć
„sprzeprzaj”. Oczywiście rzadko to używam. Potrafię
powiedzieć: bardzo przepraszam, ale nie jestem
w stanie tego wysłuchać. Nie daje pieniędzy na ulicach,
bo umiem powiedzieć: przepraszam, nie daję
pieniędzy na ulicy.
Czy asertywność pomogła ci w karierze?
Teraz nie robię tego, czego nie chcę. Szkoda mi na
to życia. I żałuję, że umiem odmawiać dopiero teraz.
Gdy ktoś mi proponuje jakiś temat, tekst, projekt,
który mi się nie podoba, to choćby nie wiem
co – odmówię. Kiedyś nie umiałem poradzić sobie
z nadmiarem zadań – nie wyrabiałem, niedosypiałem
i skończyłbym chyba w psychiatryku. Teraz
umiem powiedzieć „nie”.
Komu ostatnio odmówiłeś?
Niedawno największy polski reżyser zaproponował
mi współpracę scenariuszową. Spotkam się z nim,
ale odmówię.
Dlaczego?
Nie chcę pisać scenariuszy. Piszę reportaże. Wielu
reporterów powiedziałoby, że scenariusza łatwo się
nauczyć. Spróbuj. Ale ja nie chcę próbować.
Inaczej widzisz swoją drogę zawodową?
Chcę być reporterem i pisać teksty sam. Nie lubię
współautorstwa i duetów. Źle bym zniósł, że razem
jesteśmy współautorami. Chcę być sam dyrektorem
swojego pisania. Jestem niezależnym typem
jedynaka. Nawet batonikiem nie lubię się dzielić.
Wolę kupić drugi.
portal.nf.pl
20

A miałbyś jakieś rady dla osób, które
chcą odnieść sukces w pracy?
Jest jedna rzecz w drodze do zadowolenia życiowego
i sukcesu. Zauważyłem, że warto być dobrym
w jednej rzeczy, góra w dwóch, trzech. Nie trzeba
być dobrym we wszystkim.
Chodzi o to, żeby się nie rozdrabniać?
Tak. Jak będę dobry w jednej rzeczy czy dziedzinie,
to będzie mój kapitał.
I prędzej czy później zaprocentuje.
To mogą być dwie dziedziny, trzy, ale nie chodzi
o to, żeby być we wszystkim najlepszym. Nie muszę
być dobrym reporterem, ale mogę być dobrym
wywiadowcą. Nie muszę być dobrym reporterem
i wywiadowcą, mogę dobrze pisać newsy. Albo nie
muszę być dziennikarzem, tylko mogę świetnie gotować.
Ostatnio byłem pod Koszalinem na spotkaniu
z gimnazjalistami. Jeden z uczniów zapytał: jak
przeżyć szkołę? Powiedziałem, że wcale nie miałem
najlepszych ocen ze wszystkiego. Co więcej – z matematyki
zawsze miałem lufę. Na pierwszy semestr
– niedostateczny. Na drugi – ledwo dostateczny.
A na maturze pomagał mi w zadaniach mój nauczyciel
i dyrektor szkoły. Byłem bardzo dobry z polskiego
i dyrektorowi zależało, żebym zdał maturę i poszedł
na dobre studia humanistyczne. W związku
z tym, radzę wam, jak przeżyć szkołę: nie musicie
się uczyć bardzo dobrze ze wszystkiego. Wystarczy,
że dostatecznie. Ale musicie mieć jedną dziedzinę,
w której jesteście bardzo dobrzy. Albo przynajmniej
dobrzy.
Jeśli jesteśmy dobrzy w jakiejś dziedzinie
i lubimy ją, to łatwiej o motywację
wewnętrzną. Co Ciebie motywuje?
Napędzają mnie formalne rzeczy, czyli umowa z wydawnictwem
albo to, że obiecałem w redakcji, że
będzie tekst.
Czyli motywacja zewnętrzna motywuje?
Tak, a jeśli nie mam zewnętrznej motywacji, motywuje
mnie złe samopoczucie, że czegoś nie napisałem.
Że jestem bezczynny i bezproduktywny. Ale
częściej są to motywacje zewnętrzne. Na przykład
obiecałem bohaterom, że o nich napiszę. Przez długi
czas bardzo mnie motywowało ujrzenie swojego
nazwiska w druku. Jak już zachłysnąłem się miłością
własną, to teraz motywuje mnie to, że pisanie jest
rozmową z czytelnikami. Mam pewną grupę czytelników
– kilkadziesiąt tysięcy osób. Część z nich do
mnie piszę, rozmawia, kontaktuje się. Czekają na
moje książki. Między nami jest niepisana umowa, że
chcę im znowu coś powiedzieć, a oni wiernie czekają.
Ale często mam taką motywację – jako reporter
– że zobaczyłem czy usłyszałem coś naprawdę
wspaniałego i chcę się tym podzielić.
Czyli masz motywację wewnętrzną.
Tak, taką wewnętrzną, pierwotną, myślę, że każdy
to przeżył. Był w fajnym miejscu i natychmiast chciał
zaesemesować lub wysłać ememesa do żony czy
znajomego. Tak samo jest ze mną reporterem –
chcę natychmiast podzielić się z innymi.
portal.nf.pl
21

Jesteś i reporterem, i zajmujesz się
biznesem. Osiąganie sukcesu w biznesie
wiąże się z odwagą – wkraczamy
w coś nowego, nie mamy pewności,
czy przedsięwzięcie się uda. Powiedz,
jak to było w Twoim przypadku, gdy
zaczynaliście? Byłeś odważny czy bałeś
się?
Gdy planowaliśmy założenie Instytutu Reportażu,
który miał za zadanie gromadzić książki na temat
polskiego reportażu, bałem się trochę. Wojtek Tochman
powiedział: słuchaj, ale kto nam sfinansuje
bibliotekę? Ja na to: nie wiem. To wymyśliliśmy, że
założymy księgarnię, żeby na siebie zarabiała. Ale
potem zorientowaliśmy się, że księgarnia sama na
siebie nie zarobi. Trzeba być siecią typu Empik lub
Matras, żeby wyjść na swoje. Więc Wojtek wymyślił,
że będziemy kluboksięgarnią, czyli że będzie można
u nas napić się kawy, zjeść ciasto i przekąski. A potem
jeszcze doszło wino i piwo. Obawiałem się też,
czy ktokolwiek do nas przyjdzie, bo jesteśmy na tyłach
Nowego Światu. Mówiłem do Wojtka: popatrz,
wcześniej w tym miejscu był sklep z nietypowymi
sukienkami i kawiarnia. Nikt tam nie przychodził
i zbankrutowali. Więc jaka jest pewność, że my osiągniemy
sukces? A on na to: zaprosimy swoich znajomych,
a oni zaproszą swoich znajomych. W ten
sposób spróbujemy. I Wojtek miał rację. Nie bał się.
Założenie biznesu – ale też i pisanie
– wiążą się nie tylko z odwagą, ale
z ewentualną porażką. Jak sobie radzisz
z niepowodzeniem?
Gdy porażka spotyka mnie z mojej winy i umiem
z niej wyciągnąć wniosek, bardzo często powtarzam
go niemalże na głos: np. pamiętaj, że drugim
razem nie możesz wydrukować tekstu, jeśli nie miałeś
pewności, że ten człowiek chciał to powiedzieć.
Jeśli nie przeczytałeś mu tego na głos przez telefon.
Nigdy więcej tego nie zrób, bo następna osoba się
obrazi. I już więcej nie popełniam takiej gafy. Przestaję
o tym myśleć – nie zadręczam się tym, bo nie
jestem męczennikiem.
Masz hrabalowskie podejście do życia.
Tak, nie wstydzę się przyznać do błędów i ułomności.
U mnie nie ma tematów tabu. Bohumil Hrabal
mówił „codziennie zrzucam siebie z piedestału”.
I o to chodzi: nie mam nabożnego stosunku do własnej
osoby. Potrafię np. powiedzieć, że studiowałem
aż 16 lat, bo powtarzałem lata. Albo że gdy zdałem
na studia dziennikarskie, to myślałem, że Kafka
to mała kawa, a nie pisarz. Wydaje mi się, że mam
już takie osiągnięcia, że nie muszę się tego wstydzić.
Ale moja mama twierdzi, że to skandal mówić
o tym publicznie. Że sobie umniejszam, poniżam
się przed ludźmi. A ja uważam, że to jest moja siła.
Bo wtedy nikt mnie nie zaatakuje. Nie powie: „jesteś
głupi”, skoro sam o sobie tak mówię.
Takiej postawy nauczyła Cię Zofia
Czerwińska?
Tak, Zofia Czerwińska – aktorka i moja przyjaciółka
– ma niesamowity dystans do siebie samej. Ona wypuszcza
z siebie powietrze i zarządza śmiechem na
własny temat. Na przykład mówi: „Z dnia na dzień
brzydnę coraz bardziej, o ile to w ogóle jeszcze jest
możliwe” I to jest świetne. Bo wtedy nikt nie może
jej skrzywdzić i zrobić przykrości. Bo największą
„przykrość” sama sobie robi. I w dodatku dowcipnie.
Ostatnio, jak się spotkaliśmy, powiedziałem: Zosiu,
portal.nf.pl
22

jakoś chłodno tutaj jest. A ona: to już ode mnie taki
trupi chłód. I to mi się strasznie podoba, bo mało
jest ludzi, którzy mają takie podejście do siebie. Wydaje
mi się, że umieją to wypracować ci, którzy mieli
kompleksy w młodości i musieli dojść do ładu ze
wszystkimi lękami, niedociągnięciami i deficytami.
w niskiej brunetce, a pani bardzo chce mi wcisnąć
do ożenku wysoką blondynkę. Ona jest piękna, ale
ja jej nie kocham. „Ojej, no to mnie pan ma” – odpowiadała.
Wymyślanie takich argumentów w sytuacjach
krytycznych przychodzi mi bez trudu. I na
pewno pomaga w karierze zawodowej.
Zmierzyć się ze sobą.
Tak. Natomiast ludzie, którzy byli rozpieszczani
przez rodziców, wszystko się im udawało, częściej
są drażliwi na swoim punkcie. W przeciwieństwie
do mnie i do Zosi – nie umieją przyjmować żadnych
uwag. Nawet dowcipnych.
Skończyłeś niedawno pracę nad
antologią pt. „100/XX. Antologia
polskiego reportażu XX wieku”. Miałeś
kontakt z ponad 100 autorami. Czy Twoje
nastawienie do ludzi ułatwiło Ci pracę?
Czasem naprawdę było trudno. Zwłaszcza starsze
reporterki o dominujących osobowościach, chciały
dać mi tekst, który im się podoba, a nie mnie. A antologia
jest według mojego wyboru. Znalazłem na
to prosty sposób. Kiedy jedna z reporterek mówiła:
panie Mariuszu już przygotowałam tekst do antologii
– to jest najlepszy mój tekst. A jaki pan chce? Gdy
podałem tytuł, to powiedziała: nie, to jest słabe, nie
zgadzam się. Ja na to – żeby nie używać argumentu
„no to ja w takim razie rezygnuję z pani osoby
w antologii”, mówię: szanowna pani, proszę sobie
wyobrazić, że pani ma 12 córek. Ja się zakochałem
Zewnętrzne oznaki Twojego sukcesu to
m.in. liczba wydanych książek, program
„Na każdy temat”, Fundacja Instytutu
Reportażu oraz tytuł Dziennikarza
Roku 2013. A czym on jest dla Ciebie
wewnętrznie?
Tym, że nie muszę wstawać o siódmej rano, jeśli
tego nie chcę. Że mogę odmówić i odrzucić fantastyczne
propozycje finansowe, bo nie mam hopla
na punkcie forsy. Od 13 lat kilka razy w roku dostaję
propozycje prowadzenia programu telewizyjnego.
Zawsze odmawiam. I to jest ten sukces, że mogę
sobie na to pozwolić. Moje pisanie mnie utrzymuje.
Sukces dla mnie jest tym, że mogę żyć, jak chcę.
Że nie muszę pożyczać pieniędzy i jestem samowystarczalny.
To dla mnie bardzo ważne, bo jestem
z rodziny, która nigdy nie miała za dużo grosza.
I powiem ci, że mam takie poczucie, że zostawiony
nago na Marszałkowskiej – bez środków do życia
– poradziłbym sobie. Nie mam lęku przed przyszłością.
I to jest dla mnie sukces. Życzyłbym tego każdemu.
Olimpia Wolf
portal.nf.pl
23

4 style pracy w zespole
Aby twój zespół działał efektywnie, musisz określić,
co każdy z pracowników rozumie przez pracę.
Istnieją cztery podstawowe style pracowania. Reprezentanci
różnych podejść często kłócą się, czy
lepiej jest pracować ciężko, czy sprytnie oraz czy
dokładne przemyślenie wszystkich działań nie jest
marnowaniem czasu i niepotrzebnym przedłużaniem.
Znacznie lepiej jest przeznaczyć czas marnowany
na kłótnie na dokładne określenie, jaki styl pracy
reprezentują poszczególni pracownicy. Aby zespół
działał efektywnie należy dobrać pracowników rozsądnie
i w sposób dopasowany do zadania.
Robienie
Ci, którzy przez pracę rozumieją robienie ożywają
dopiero, gdy zadania są wykonane a projekty doprowadzone
do końca. Zazwyczaj się koncentrują
na swoich zadaniach.
Mogą być tak pochłonięci swoim zadaniem, że zaniedbują
komunikację z resztą zespołu. Mają też
skłonność do lekceważenia planowania.
Przewodzenie
Liderzy tworzą wizję i inspirują innych do podążania
za nią. Nie da się lekceważyć ich podejścia – bez
niego zespół byłby tylko grupą chomików, które się
bez celu kręcą w swoich kółkach.
portal.nf.pl
24

Liderzy potrafią być oderwani od reszty i nie zawsze
rozumieją praktyczne aspekty wdrażania wizji
w życie. A przez to, że idą jako pierwsi, czasem zapominają,
by oglądać się na resztę.
Relacje
Niektórzy skupiają się na budowaniu relacji w zespole.
Ciężko pracują, aby atmosfera w grupie była
dobra, a konflikty zakończone kompromisem.
Osoby skupione na relacjach mogą sobie nie radzić
z pracą wymagającą więcej uwagi. Pozostawieni
sami sobie dbają o dobro zespołu, ale ich praca
może być mało efektywna.
Jednak bez dobrej drużyny nie są w stanie wprowadzić
swoich znakomitych planów w życie. Ich praca
jest bezpośrednio uzależniona od wyzwań, jakie
przed nimi stoją. A konkretnie od ich rzeczywistego,
a nie teoretycznego rozwiązania.
Każdy z tych odmiennych stylów sprawdza się
w połączeniu z innymi. Dopiero dzięki wzajemnemu
wspieraniu się każdy z pracowników ma szansę
pokazać swój prawdziwy potencjał. Dlatego lepiej
jest dokładnie poznać słabe i mocne strony swojego
zespołu, zamiast wskazywać kto pracuje mniej,
a kto więcej.
Nauka
To typ inżyniera i badacza. Lubią dokładnie poznać
problem ze wszystkimi jego niuansami. Są zdyscyplinowani
i myślą bardziej strategicznie niż większość
ludzi.
Opracowane na podstawie tekstu Shelley Prevost
z inc.com
Konrad Budek
portal.nf.pl
25