Marianna Dobkowska - Stany nagości - Raster - Art.PL

ten plik pochodzi z internetowej strony magazynu artystycznego RASTER
raster.art.pl
tygodnik
zmieniamy obraz polskiej sztuki
© RASTER 2001 WSZELKIE PRAWA ZASTRZE¯ONE

Te fotografie zrobi³y na nas
naprawdê wra¿enie: nowojorska
ulica lub miejski park zas³ane
setkami nagich ludzkich
cia³ wygl¹daj¹cych jak zw³oki.
Czasem u³o¿one regularnie
jakby to mia³a byæ maniakalna,
parareligijna kompozycja,
a czasem bez³adnie rozrzucone
niczym na wysypisku
œmieci, a mo¿e po prostu wyczerpane
do cna, odpoczywaj¹ce
po monstrualnej orgii?
Okazuje siê, ¿e za to wszystko
odpowiedzialny jest jeden
cz³owiek, w dodatku artysta
– Spencer Tunick. Specjalnie
dla „Rastra” swoje wra¿enia
opisuje jedna z wielu tysiêcy
jego modelek.
OSpencerze Tunicku dowiedzia³am siê
potem. Przedtem, dok³adnie dzieñ
wczeœniej, siedzieliœmy we w³oskiej
knajpce w East Village i Margharita opowiedzia³a
nam o czymœ, co nazwa³a „naked event”. Wtedy
po raz pierwszy us³ysza³am o tym facecie. Doœæ
skomplikowanymi kana³ami informuje ludzi z
niezale¿nych krêgów artystowskich Nowego Jorku
o swoich kolejnych realizacjach. Stara siê zebraæ
oko³o dwustu osób. Na miejscu opowiada im
krótko o pozie, jak¹ chcia³by ujrzeæ i sfotografowaæ,
a potem na dany znak wszyscy wyskakuj¹ z ubrañ
i robi¹ to, czego on oczekuje. „Dobra, dobra, ale
gdzie to siê odbywa, w studiu?” Margharita
stwierdzi³a, ¿e na ulicy, gdzieœ na West Broadway.
Potem okaza³o siê, ¿e pod samym City Hall
(ratuszem), bo Tunick ma ostatnio jazdê na punkcie
znanych budynków. Andrea podekscytowa³a siê
niemo¿ebnie i zaczê³a gor¹co wszystkich nak³aniaæ
do wziêcia udzia³u w akcji, skoro ju¿ o tym wiemy.
Tommaso (producent filmów niezale¿nych spod
znaku Finishing Pictures) przyzna³ siê, ¿e mia³ ju¿
cynk poprzednim razem, ale scyka³. Pocz¹tek przed
szóst¹ dziœ rano, mieliœmy jakieœ piêæ godzin na
podjêcie decyzji. Margharita, Andrea i Mateo byli
pewni. Tomasz - mój polski znajomy, Tommaso i
ja mieliœmy pewne skrupu³y. No jasne - ciekawe,
warte poparcia, a w ogóle, to jak ju¿ jestem w
Nowym Jorku, to fajnie zrobiæ coœ nowojorskiego.
Ale z drugiej strony... stan¹æ ko³o siebie i to nie w
jakiejœ poetyckiej mgle tylko w realnym œwietle
poranka, skóra obok skóry, oko obok oka, moje
nagie cia³o pomiêdzy nagimi cia³ami znajomych i
nieznajomych. Andrea nie dawa³a za wygran¹.
Poniewa¿ nie by³o ju¿ sensu wracaæ do Brooklyn
Heights, ko³o trzeciej pojechaliœmy z Tomkiem do
mieszkania Margharity i Mateo. Pogr¹¿eni w
dyskusjach nad zdjêciami, o nowym filmie, który
montuje Mateo, dziêki w³oskim lodom, bez
których Margharita nie mo¿e ¿yæ, przetrzymaliœmy
bezsennie do pi¹tej z minutami. Zadzwoniliœmy
do Andrei i Tommaso. Wyruszyliœmy. Niewiele
siê wyjaœni³o - Andrea: tak, Margharita i Mateo:
raczej tak, reszta o krok od stchórzenia. Wszyscy
byliœmy niesamowicie podekscytowani,
rozedrgani w³osk¹ kaw¹ i brakiem snu. Taki sobie
jeden z umiarkowanie magicznych momentów. Po
krótkich poszukiwaniach dotarliœmy na miejsce,
nadzy ludzie
STANY
NAGOŒCI
marianna
dobkowska
fot. Spencer Tunick, Maine, 1997
20
które poznaliœmy po absurdalnym (jak na 5:30 w
niedzielê) t³umie. Wolno zbli¿yliœmy siê.
A potem posz³o naprawdê szybko. Margharita i
Mateo powiedzieli, ¿e boj¹ siê glin i nagle siê
ulotnili. Wysoki kole¿ka z drabin¹ po konsultacji z
ni¿szym z torb¹ fotograficzn¹ powiedzia³, ¿e kto
nie uczestniczy czynnie proszony jest o pozostanie
w tym miejscu. Reszta przejdzie za zakrêt, tam na
dany znak rozbierze siê, pobiegnie za nastêpny
róg i po³o¿y siê na ulicy. T³um nie przerzedzi³ siê.
Wszyscy byli uœmiechniêci, pewni siebie. Przekrój
ras, grup wiekowych, kategorii wagowych. Oko³o
dwustu osób. Tomek spojrza³ na nas, potem za
siebie - „nie, nie idê, poczekam na was w
samochodzie”. I wtedy, kiedy zosta³am ju¿ tylko z
Andre¹ i Tommaso, poczu³am si³ê, jakiœ pr¹d,
radoœæ? „Robiê to”- powiedzieliœmy niemal
jednoczeœnie z Tommaso. I ju¿ zaraz szliœmy za
róg. Krzyk „NOW!!”, nasze ubrania le¿¹ na asfalcie,
widzê przed sob¹ t³um nagich pleców i poœladków.
¯adnej twarzy, ¿adnego niepotrzebnego
spojrzenia. Wiatr, ch³ód asfaltu pod stopami i usta
same rozci¹gaj¹ siê w uœmiechu. Œmiej¹cy siê
t³um biegn¹cych go³ych ty³ków pod siedzib¹ Rady
Miasta Nowy Jork. Po³o¿yliœmy siê. Trwa³o to mo¿e
szeœæ, mo¿e piêæ minut. Nikt nie rozmawia³. Cisza.
Ciep³o i zapach ludzkich cia³. Nade mn¹ niebo.
B³ogostan. Jakieœ piêtnaœcie metrów ode mnie
Tunick na drabinie naœwietla w ekspresowym
tempie kolejne rolki filmu, uwieczniaj¹c ten
miêkki, skomplikowany, cielesny wzór, który
pojawi³ siê w œrodku miasta. „Paradoksalnie -
pomyœla³am - rozebranie siê jest jedn¹ z
najnaturalniejszych i najniewinniejszych czynnoœci
jakie mo¿emy wykonaæ wobec œwiata”. Zdjêcia i
policja, której prawdopodobnie w³aœnie wtedy
najbardziej przybywa³o, niewiele obchodzi³y mnie
w tamtym momencie. Roztopienie siê w masie,
katharsis, zbli¿enie do absolutu.
Potem wstaliœmy, chocia¿ nie chcieliœmy wstawaæ,
wziêliœmy siê we trójkê za rêce i pobiegliœmy do
swoich ubrañ beztroscy w swej nagoœci jak
staro¿ytni. W t³umie odnaleŸliœmy Tomka.
Zdecydowa³ siê, ale z dala od nas. Ludzie jeszcze
moment k³êbili siê. Jeden facet, korzystaj¹c z
okazji, rozdawa³ ulotki zachêcaj¹ce do wziêcia
udzia³u po po³udniu w krêceniu komedii o „naked
party”: basen, trampolina etc. ¯enada. Wyczerpani,
ale szczêœliwi pojechaliœmy na œniadanie. Gdy
weszliœmy do baru dziewczyny przy stoliku w g³êbi
na powitanie krzyknê³y do nas, ¿e bêd¹ na zdjêciach
gdzieœ z przodu. Jak nas pozna³y? Nie mam pojêcia.
Ja nie zapamiêta³am niczyjej twarzy, niczyjego cia³a
- tylko masê. I tak siê skoñczy³o.
Szczegó³ów o artyœcie dowiedzia³am siê
wieczorem, po odespaniu tej bardzo d³ugiej nocy.
Rozmawia³am ze wspólnikiem Tommaso z Finishing
Pictures Marco Marconim. Choæ robi³
Spencerze Tunicku krótki dokument niespe³na
dwa lata temu, niewiele o nim wiedzia³. Spencer
urodzi³ siê w ’67 roku w Middletown. Tunickowie
prowadzili rodzinny interes polegaj¹cy na
produkcji plastikowych telewizorków, w których
przez ma³¹ dziurkê mo¿na ogl¹daæ bajeczne
krajobrazy albo ulubionych bohaterów kreskówek
uwiecznionych na celuloidowym, obracanym
kó³eczku (u nas sta³ym motywem byli kultowi Bolek
i Lolek oraz Rumcajs). Tunick kontynuowa³
rodzinne tradycje , ale w roku 1990 przeniós³ siê
do Nowego Jorku i zacz¹³ realizowaæ w³asne
pomys³y. Nie ukoñczy³ ¿adnej szko³y artystycznej.
Od oko³o trzech lat poch³oniêty jest projektem
sportretowania nagich Stanów. Jedn¹ z
wczeœniejszych prac jest „Momentum” (1996),
gdzie t³um nagich postaci le¿¹cych na wznak
rozpoœciera siê na ziemi Central Parku. Piêæ
miesiêcy 1997 roku spêdzi³ na podró¿ach po
Stanach, kontynuuj¹c prace nad dwoma cyklami
zdjêæ. „American Zone” to indywidualne portrety
jednej lub dwóch osób, „Reaction Zone”
fot. Spencer Tunick, NYC, wrzesieñ 1998;
nasza reporterka gdzieœ w œrodku po prawej >>>

STANY NAGOŒCI c.d.
nadzy ludzie
przedstawia grupy ludzi (powy¿ej stu osób) w
niezidentyfikowanych, naturalnych przestrzeniach.
Ostatnio coraz czêœciej realizuje swoje projekty w
miejscach publicznych (Times Square),
niejednokrotnie wchodz¹c w konflikt z prawem.
Tunick niewiele wystawia - wieϾ gminna niesie,
¿e czeka na w³aœciwy moment, by œwiat ujrza³ dzie³o
w formie opas³ego albumu. Oczywiœcie nie znaczy
to, ¿e nie jest znany. Jest swoist¹ nowojorsk¹
legend¹ - dowiedzieæ siê o jego akcji i uczestniczyæ
w niej jest jak najbardziej stosowne. Wobec swoich
modeli Tunick zachowuje siê bardzo uczciwie -
bierze od nich adresy i ka¿dy dostaje sygnowan¹
odbitkê uwieczniaj¹c¹ wydarzenie. Zaraz po moim
wyjeŸdzie z Nowego Jorku Tunick mia³ ma³¹
wystawê w I-20 Gallery zatytu³owan¹ „Naked
States” dokumentuj¹c¹ jego dzia³ania z 1997 roku.
W grudniu dosta³am list od Tomka, w którym
oprócz d³ugo oczekiwanego zdjêcia znalaz³am tak¿e
ploteczkê jakoby Margharita widzia³a Andreê,
Tommaso i mnie w wiadomoœciach, gdy trzymaj¹c
siê za rêce, biegniemy na oœlep szczêœliwi jak
dzieci, wype³niaj¹c sob¹ ca³y kadr.
fot. Spencer Tunick, Pennsylvania, 1998
fot. Spencer Tunick, New York, 1997
fot. Spencer Tunick, Momentum, 1996
Alegoryzacja
eirikr henriksson
Teoria jest dla mê¿a uczonego tym,
czym dla wojownika zbroja.
Niektórzy przywdziewaj¹ zbroje
piêknie cyzelowane, zdobione z³otem i
drogimi kamieniami. Innych staæ tylko na
proste p³yty z ¿elaza, które choæ równie
mocne, nie przyci¹gaj¹ uwagi dam. Inni
jeszcze musz¹ zadowoliæ siê skórzanym
kaftanem...
Nie piêkno zbroi jest jednak istotne, lecz
jej wytrzyma³oœæ. Tylko doskonali szermierze
mog¹ walczyæ w zbroi byle jakiej,
cienkiej lub popêkanej. Ale niech strzeg¹
siê, gdy trafi¹ na lepszego od siebie rycerza
- nie bêdzie dla nich litoœci! Bowiem cios
podstêpny zwali z konia ciê¿ko pancernego
niezgu³ê, lecz krzywdy mu nie uczyni -
szermierza zaœ œwietnego ciê¿ko rani lub
wrêcz zabije, gdy w lekk¹ tylko zbrojê
przyodziany.
Wojownicy ju¿ to walcz¹ przeciwko sobie,
ju¿ to razem pl¹druj¹ wioski, by póŸniej
podrzynaæ sobie gard³a przy podziale
³upów. Wszyscy jednak ustêpuj¹ pola, gdy
spotkaj¹ szaleñca, który bez zbroi i
niewprawnie topór w d³oni obracaj¹c
biegnie ku nim i r¹bie wszystko dooko³a z
pian¹ na ustach. Nic bowiem nie uchroni -
ani mocna blacha, ani pewna rêka - przed
toporem szaleñca.
dobrowolski rados³aw
Olmoncjusz
w œwiecie
wci¹¿
nieustabilizowanym
>>>
eirikr henriksson, 1974, poganin,
antropolog, archeolog, pochodzi z
torunia, doktorant na UW.
dobrowolski rados³aw, 1970, prozaik,
doktorant w instytucie filozofii UW,
mieszka w opolu.
22
Olmoncjusz ot tak dawna nigdzie nie
wyje¿d¿a³, ¿e a¿ zdziwi¹ siê, ¿e mo¿na
w jednym miejscu tak d³ugo wytrzymaæ.
Trzy lata ju¿ siedzi w domu i nic.
Wcale mu siê nie chce zwiedzaæ œwiata. Ma
pieni¹dze? Ma. Ma czas? Ma. Mia³ nawet w
planie wyjazd do Grecji, albo do Botswany.
Ten ostatni plan wydaje mu siê po prostu
czystym szaleñstwem, na które cz³owiek
najwy¿ej raz w ¿yciu zdobyæ siê mo¿e, przynajmniej
ten, któremu nie tak bardzo pilno do
ogl¹dania cudzych k¹tów.
Plany wci¹¿ trzyma w szufladzie. Niby ich nie
zarzuci³, ale tak naprawdê to le¿¹ tam jak w
grobie.
Olmoncjusz nie dlatego nigdzie siê nie rusza,
¿e nie lubi obcych krajów. Co prawda, jego
zdaniem, w tych krajach ¿yje siê zbyt podobnie
do sposobu uprawianego we wsi podopolskiej,
¿eby by³o to jakoœ szczególnie
interesuj¹ce. W koñcu wszêdzie ludzie jedz¹,
¿eni¹ siê, rodz¹ i bardzo podobnie z tego
œwiata schodz¹. Ale nie to jest powodem tej
nies³ychanej gnuœnoœci.
Olmoncjusz po prostu lubi stabilizacjê, kocha
stagnacjê i monotoniê. Wszystkiego siê
wyzbywa, byle tylko móc co rano ogl¹daæ te
same drzewa, domy i pola. ¯eby co roku by³a
ta sama pogoda, na tej samej drodze, ¿eby
umijaæ ka³u¿e niemal z zamkniêtymi oczami.
Olmoncjusz kocha niezmienne trwanie. A
przecie¿ œwiat jest taki zmienny. Nie tylko
politycznie, klimatycznie, czy fizjologicznie, ale
w ka¿dym innym sensie. W³aœciwie trudno
znaleŸæ w nim spokojne miejsce.
Olmonkowi ciê¿ko siê z tym pogodziæ. Têskni
za tak¹ przystani¹, w której móg³by wreszcie
owe Morza Zmiennoœci porzuciæ i wyskoczyæ
na jakiœ Twardy Grunt. Dlatego siedzi w swoim
miasteczku, ogl¹da prognozê pogody i cieszy
siê jak dziecko, gdy zdarzy siê taka sama jak w
zesz³ym roku o tej porze, albo jak dwa lata
temu.