царина 

/ Гласило на Царинската управа на Република Македонија / март 2009 / број 8 / 

ДОКАЗ ЗА ПРЕФЕРЕНЦИЈАНО ПОТЕКЛО – УСЛОВ ЗА БЕЗЦАРИНСКИ ИЗВОЗ 

НА СТОКИТЕ СО МАКЕДОНСКО ПОТЕКЛО 

ОВЛАСТЕН ЕКОНОМСКИ ОПЕРАТОР И МАЛИТЕ И СРЕДНИ ПРЕТПРИЈАТИЈА 

ЕВРОПОЛ И НЕЈЗИНАТА УЛОГА ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА

Содржина 

НОВОСТИ 

34 - 

5 

УСЛОВИ И НАЧИН ЗА 

ОЦЕНУВАЊЕ НА 

КРИТЕРИУМИТЕ ЗА 

ВИСИНАТА НА ИЗНОСОТ 

НА ОПШТАТА ГАРАНЦИЈА 

ВО УВОЗ ЗА ОБЛАГОРОДУВАЊЕ 

И ЦАРИНСКО СКЛАДИРАЊЕ 

ДОКАЗ ЗА ПРЕФЕРЕНЦИЈАНО 

ПОТЕКЛО – УСЛОВ ЗА 

БЕЗЦАРИНСКИ ИЗВОЗ 

НА СТОКИТЕ СО 

МАКЕДОНСКО ПОТЕКЛО 

ВНЕСУВАЊЕ И ИЗНЕСУВАЊЕ 

НА ЕФЕКТИВНИ ДОМАШНИ 

И СТРАНСКИ ПАРИЧНИ 

СРЕДСТВА ВО 

ПАТНИЧКИОТ ПРОМЕТ 

TARIC - ИНТЕГРИРАНА 

ТАРИФА НА 

ЕВРОПСКАТА УНИЈА 

ИНТЕГРИТЕТ И БОРБА 

ПРОТИВ КОРУПЦИЈА 

7 

9 

12 

14 

СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН 

УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ 

НА СТОКА И ЗАШТИТА 

НА ПРАВА ОД 15 

ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ 

ЦАРИНСКИТЕ КУЧИЊА 

– НЕЗАМЕНЛИВО 

СРЕДСТВО ВО БОРБАТА 

ПРОТИВ НЕДОЗВОЛЕНАТА 

ТРГОВИЈА 

ОВЛАСТЕН ЕКОНОМСКИ 

ОПЕРАТОР И МАЛИТЕ И 

СРЕДНИ ПРЕТПРИЈАТИЈА 

ИНСТРУМЕНТ ЗА 

ПРЕТПРИСТАПНА 

ПОМОШ – ИПА 

ЕВРОПОЛ 

И НЕЈЗИНАТА УЛОГА 

ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА 

ДЕВИЗНИ ПРЕКРШОЦИ 

17 

18 

22 

24 

28 

ЦАРИНСКИ 

ПРОПИСИ 

Теми на бројот 

НОВОСТИ 

ИНТЕГРИТЕТ 

И БОРБА ПРОТИВ 

КОРУПЦИЈАТА 

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА 

И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ

″ 

″ 

НАМАЛУВАЊЕ НА УВОЗНИТЕ 

ДАВАЧКИ ЗА ДОМАТНО ПИРЕ

- 

-

- 

- 

-

1 

 

Земја или група 

на земји 

Протокол за 

потекло 

Службен весник каде е објавена последната верзија 

на Протоколот за потекло 

 

- 

- 

-

□ 

□ 

 

 

- 

-

34/01; 49/01; 

54/01; 84/01; 103/01; 54/02; 70/02; 77/02; 13/03 

08) 

 

. 4/08

3 

 

07 

 

 

07) 

07)

81/08 

 

 

 

. 4/08

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ 

TARIC - ИНТЕГРИРАНА 

ТАРИФА НА ЕВРОПСКАТАУНИЈА 

TARIC – кратенката произлегуваодфранцускиотназив 

“Tarif Intégré de la Communautée” иозначува 

Интегрирана тарифа на Европската заедница. 

TARIC е електронска база на податоци, во 

која се содржани царинскидавачкиимерки на трговска 

политика кои се применуваат при извозот/увозотна 

стокиод/во Европската унија. 

Главната карактеристика на Царинската унија 

на Европската заедница,епримена на единствени 

царински тарифи иодстранување на царински и 

квантитативниограничувања во трговијата помеѓу 

земјите членки.На ниво на заедницата се регулираиопштата 

трговска политика какоиполитиката 

за слободна трговија со трети земји.Растечкиотбројна 

законскиакти на земјите членки на Европската 

унија воделотна тровијата меѓу земјите 

членки,какоислободната трговија со трети земји 

претставува ризик од нивно погрешно, некомплетноинецелосно 

спроведување. 

Ваквата ситуација земјите членки јаимаат регулирано 

со централизирање наовие регулативи 

и нивно шифрирање на единствен и постојанначин. 

Интегрираната тарифа на Европската унија 

позната како ТАРИК е дизајниранадаги прикаже 

различните правилаодносно прописи кои се применуваат 

на специфични производи кога тие се 

увезуваатво царинското подрачје на заедницата 

или кога се извезуваоднеа.Главната цел на Интегрираната 

тарифа на Европската унија ТАРИК, 

е автоматски 

преносна законодавство до државните 

адмонистрации на земјите членки, аистите ова го 

добиватво електронска форма.Тие овиеподатоци 

ги користатглавно задаги„хранат“ своите државни 

системи за царинење, со цел да се обезбеди 

потполноавтоматскo 

царинење, а податоците 

ги користатзаизготвување на своите национални 

тарифи. 

12

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ 

ТАРИК базата на податоци се одржуваодстрана 

на ТАРИК менанџери,кои гоанализираат објавеното 

законодавство или законодавството што 

требадасе објавиија преведуваатво ТАРИК концепти 

кои можат да се прифататво ТАРИК базата 

од страна на сервисотза превземање на податоци.Овојпроцес 

на преведување е наречен ТАРИК 

интегрирање. Ова законодавство мора да биде интегрирано 

најдоцна донеговото објавување во 

Службен весник, а може да биде интегрирана и 

кога е сеуште во фаза на нацрт, аажурираните делови 

секојдневно се испраќат до царинските администрации. 

Сите држави членки на ЕУ мораат 

да бидатповрзани со ТАРИК заедничката комуникациска 

мрежа на Европската комисија која се наоѓа 

во Брисел (DG TAXUD – ( Генерален директорат 

заданоциицаринска унија), којаовозможуваавтоматска 

електронскадистрибуција на податоци. 

Заради динамиката на чести промени на трговската 

политика на ЕУ, секојдневно се ажурира 

ТАРИК базата во Брисел . 

Структурата на ТАРИК содржи одредбиодХармонизирзниотсистем, 

одредбиодКомбинираната 

номенклатура на Европската унијаиспецифичните 

одредби на законодавството на Заедницата . 

Во ТАРИК се содржани следниве главни 

видови на мерки: 

1. Тарифни мерки: 

- царинскидавачки за трети држави,како што се 

дефинирани со Комбинираната коменклатура; 

- укинување на царинските давачки; 

- тарифни квоти; 

- тарифни преференцијали; 

2. Земјоделски мерки: 

- земјоделски компоненти; 

- дополнителнидавачки за шеќериукинување на 

царинските давачки; 

- компензаторнидавачки; и 

- извозни субвенции; 

3. Трговски мерки: 

- антидампинг мерки; и 

- компензаторнидавачки; 

4. Мерки кои се однесуваат наограничувањето 

надвижење на стоката: 

- увознииизвозни забрани; 

- увознииизвозниограничување; 

- количинскиограничувања; 

5. Мерки за собирање на статистички податоци: 

- 

- 

надзор на увозот, и 

надзор над извозот. 

Дневната трансмисија на ТАРИК податоците 

преку електронска мрежа,гарантира моментнии 

точниинформации на националните администрации 

на земјите членки на ЕУ, кои ги користат овие 

податоци за внесување во националните системи 

за царинење заради обезбедување на максимал- 

на автоматика при царинењето. Овие информации, 

исто така се дистрибуираатконтрети страни 

како што се економски оператори, меѓународни 

организации и трговскиасоцијации. ТАРИК базата 

на податоци е достапна во секоевреме наинтернет 

страницата на Европската комисија. 

Правниотстатус на ТАРИК е Регулативата наСоветот 

(ECC) од 23 јули 1987 година за тарифаистатистичка 

номенклатура и за заедничката царинска 

тарифа (Службен весник L 256, 07/09/1987), дополнета 

од Регулативата на Советот (ЕСС) бр. 

254/2000 од 31 јануари 2000 година( 

Службен весник 

L 028, 03/02/2000). 

Со пристапувањето на Република Македонија 

во Европската унија требадабидатзавршени сите 

подготовки за целосно вклучување на ТАРИК базата 

на Царинската управа на Републикиа Македонија 

во ТАРИК базата на Европската унија.За таа 

цел Царинската управа на Република Македонија 

во својатаорганизациона поставеност ворамките 

на одделението за тарифа,вредност, потеклои 

лабораторијаимаислужба за ТАРИК. 

Службата за ТАРИК започна соработа во текот 

на 2008 година ворамките наСекторотза царински 

систем при што ги изврши основните подготовките 

за воведување на националнаинтегрирана 

тарифа-ТАРИМ. Изготвени се exсel листи на податоци 

поврзани со тарифни, нетарифнииданочни 

меркииизвршено е ажурирање на новите тарифниознаки 

кои произлегуваат од измените на 

новата царинска тарифа за 2009 година. Исто така 

изготвени се листи на стоки соданочни намалувањаиакцизи 

согласноизмените на Законотна ДДВ 

и Законотзаакциза какоилистите на стоки кои може 

да бидатпредмет надвојна намена. 

Најзначајниот дел е изготвувањето на Excel табелата 

која гиопфаќа сите лиценци (дозволи,сертификати, 

решенија, одобренија)кои гииздаваат 

релевантните институциите во државата, а поврзани 

со тарифните ознаки. Истата табела се искористи 

за потребите на Exim програмата за аплицирање 

на барања заиздавање на лиценциодстрана 

наделовната заедницата. 

Потребно е да се истакне дека во тек е воведувањето 

на субапликацијата за ТАРИМ ворамките 

на новиоткомјутерски софтвер на Царинската управа 

CDPS со кое нешто ќе се овозможи започнување 

наимплементацијата на националната база 

на податоци ТАРИМ, која ќе ги содржи сите информации 

кои се потребни заизвоз, увоз и транзитна 

стоките и услугите, 

а која ќе бидеподлога за 

подоцнежното имплементирање и превземање 

на ТАРИК системотна Европската унија. 

ЏелилТаири, 

Тања Веселиновска, 

Одделениеза ТАРИК 

13

ИНТЕГРИТЕТ И БОРБА ПРОТИВ КОРУПЦИЈА 

ИНТЕГРИТЕТ 

И БОРБА ПРОТИВ КОРУПЦИЈА 

Во февруари 2009 година, врз основа на различни 

сознанијаипримениинформации,беареализирани 

11 внатрешниистраги воорганизационите 

единици на Царинската управа.За спроведените 

истрагиизготвени се 3 извештаи со заклучоци 

за постоење основани сомненија дека царинските 

работници работеле спротивно на законските 

одредби,какои8 

извештаи во кои не е утврдено 

повреда на позитивните законски прописи 

од страна на царинските службеници. Истиот месец 

инспекторите од Одделението за внатрешна 

инспекција вo 

две царинскииспостави (Гевгелија 

и Тетово) изврши контрола на негативноодговорените 

предметиодверификацијата надоказите 

за потекло. Инспекторите извршија увид на начинотна 

постапување на Царинскаиспостава Штип 

околу преземање мерки по конкретни ЕЦД, какои 

контрола за ненавременоактивирање наинструментите 

заобезбедување на царинскидолг наодредени 

царински обврзници. За направените 

контролиизготвени се 5 извештаи, доставенидо 

надлежните раководителииСекторотза контролаиистраги. 

Воистиот месец, реализирани се 21 дисциплинска 

постапка против 20 царински службеници, 

од кои во 7 случаи е изречена мерка парична 

казна, во 13 случаи езапрена дисциплинската 

постапкаипрестанокнаработен односсоотказе 

изречена за 1царински службеник. 

Во февруари 2009 година во Царинската управа 

беше спроведена внатрешна ревизија за наплатата 

на побарувањата врз основа на користење 

на услуги за МАКЦИС. Со ревизијата констатирани 

се2наоди и дадени се3препораки за постапување. 

Согласно правилникотза форма,содржина 

и начинотзадоставување наизјави за квалитетот 

и состојбата на внатрешните контроли, пропишан 

од страна на Министерството за финансии, 

изготвен е годишниот извештајзаизвршените ревизии 

и активности на Одделението за Внатрешнаревизија 

во Царинската управа за 2008 година 

ТРАНСПАРЕНТНОСТ 

Во февруари 2009 година преку отворената царинска 

телефонска линија (број 197) се примени 

вкупно 4.736 повикаили во просек 169 повици на 

ден и тоа: 

- 3повици се А класа ( информации за кои се бара 

неодложнаакцијаодстрана наиспоставаили 

мобилна екипа) и по кои се превземени, 

- 6повици сеBкласа (информации кои барааат 

понатамошни дополнителни испитувања од 

други одделенија воСекторотза контролаиистрагиилиоддруги 

одделенија во Царинска управа), 

проследени до одделение заразузнавање и 

истраги задополнителнаобработка, 

- 17 повици Јкласа ( информации проследени 

до Сектор за професионална одговорност, а кои 

се однесуваатнажалби на граѓани за коруптивно 

и непрофесионалноработење на царинските работници. 

Оддосегашните анализи констатирано 

е дека само 10% од овие информации имаат завршница, 

додека останатите 90% не содржат доволно 

податоци за покренување на истрага исе 

оквалификувани како неосновани. 

До Гранична полиција се упатени 108 барања 

заасистенција,проверка на лица/возила заостварен 

влез илиизлез, адоДежурниот центар за состојби 

при Бирото за безбедност на Министерството 

за внатрешниработи се упатени седум барања 

идобиен е соодветен одговор. 

Во февруари 2009 година наофицијалнатаинтернет 

страна на Царинската управа објавени се 

94 информации на македонски, англискииалбански 

јазик, додека наинтранет порталотконтинуирано 

се објавуваат информации за вработените 

во Царинската управа. 

14


Врз основа наразузнавачкиинформации и анализа 

наризикот, специјалните мобилни единици 

на Царинската управа во февруари 2009 годинаизвршија 

преглед на 403 камиони, 278 автобуси, 259 

автомобилиили на вкупно 940 возила на граничните 

премини иво внатрешноста, аСлужбата за 

мобилни скенери изврши 1.480 скенирања на 

1.315 товарни моторни возила,53автобусии112 

патнички моторни возила при што се запленети 

разни стоки (акцизна стока, текстил, какоифалсификувана 

стокаодповеќе трговски марки). 

Истовремено, и царинските службеници на граничните 

преминииво внатрешните царинскииспостави 

врз основа на методата на селективност и 

анализа наризикво царинскотоработење, спречија 

повеќе обиди за криумчарење, при што се 

запленети над 

380.000 парчиња трговски стоки или над 150 

видови трговски стоки: 

939.185 парчиња цигари 

15.060 парчиња запалки 

8.164 парчиња бижутерија 

2.590 лампионииукраси 

2.352 парчињаразновидни текстилни производи 

 

 

1.500 ваучери за мобилен телефон 

1200 крпи 

800 парчиња ловечка муниција 

680пара очила за сонце и 650 футроли заочила 

400 филмови за фотоапарат и голема количина 

најразновидни производи задомаќинство 

При спроведување нарутински контроли во внатрешноста 

на Република Македонија царинските 

работнициодОдделението заоперативниработиоткрија 

4.154 парчињаразлична стока,за која 

сопствениците на истата не поседувале никаква 

документација за платени увознидавачки. Стоката,која 

се состои од текстилни производи,накит и 

друга техничка стока била пронајдена водве комбиња 

марка Форд транзит со македонски регистарскиознаки,кои 

претходнооствариле влез во 

Македонија преку граничниотпремин Деве Баир. 

Покрај ова, Мобилните тимови ја запленија и 

следната стока: 

- 15.000 запалки, 

- 4.794парчиња разни производи (пепелници, 

филмови за фотоапарат, греачи за вода, релеи, 

светилки, сетови за централно заклучување и 

аларми заавтомобили, текстилни производи,бижутерија,најлонска 

фолија), 

- 1620 кг. прехрамбени производи, 

- 180 литри нафта, 

- 33 кутии соразлични фармацевтски производи 

(Endofill, Endomethasone и Foredent) . 

15


Заоткриените обиди за недозволен преносна 

стока,какоизаостанатите недозволени постапувања, 

до Комисијата заодлучување по прекршок 

при Царинската управа се доставени 201 барања 

за поведување на прекршочна постапка, од кои: 

21 барања по прекршочна пријава за возиладоставениодМинистерството 

за внатрешниработи, 

37 барања по записникза царински прекршок доставениодСекторотза 

контролаиистраги, 120 барања 

по записникза царински прекршок доставени 

одцаринските испостави, аостанатите 23 се 

вратени предметиодОсновните судови кои сорешенија 

се огласуваат за ненадлежни. Комисијата 

за одлучување по прекршок при Царинската управа 

во февруари реши 24 предмети воредовнаи 

итна постапкаизаистите изрече глоба во вкупен 

износ од 1,1 милион денари (околу 18 илјади евра) 

и ја одзеде стоката предмет на царински прекршок. 

Во текотна февруари Царинската управаиздаде 

219 покани за плаќање на глоба, односноизрече 

мандатни казни на сторителите на царински 

прекршоци во вкупен износ од околу 2,5 милиони 

денари (околу 40,5 илјади евра). 

Во февруари 2009 година Царинската управа 

донесе 165 решенија задополнителна наплата на 

помалку пресметан царински долг во вкупен износ 

од 3,2 милиониденари (околу 52,5 илјади евра). 

Воовој месец се извршенидополнителни контроли 

по разни основи во 24 трговски друштва, 

врз основа на кои се изготвени 19 предлози задополнителна 

наплата на помалку пресметан царински 

долг во вкупен износ од 941.447 денари. 

Царинската управа до основните јавни обвинителства,во 

текотна месец фвруари поднесе 14 

пријави за покренување за кривична постапка 

против16физички лицаи2правни лица. 

Основите за поднесување на кривични пријави 

во февруари 2009 година се следните: криум- 

16 

чарење, поднесени вкупно 7кривични пријави 

против8физички лица,производствоипуштање 

во промет штетни средства за лекување, поднесена 

е1пријава против едно физичко лице, транспорт 

и промет со акцизна стоки без бандероли, 

поднесени се4кривична пријава противпротив5 

физички лица, царинска измама, поднесени се 2 

кривични пријави против 2физички лица и2 

правни лица. Вкупната вредност на стоката предмет 

на кривичноделоизнесува 1,7 милиониденари 

(околу 28 илјади евра), ненаплатените односно 

избегнатите царинскидавачкиизнесуваат 3,6 милиониденари 

(околу 59 илјади евра). 

Во февруари 2009 година Царинската управа 

откри 6 обиди за повреда на право одинтелектуална 

сопственост и привремено задржа 11.239 

парчињаразлична стока. 

Најголем дел од привремено задржаната стока 

ја сочинуваат: 

- 4.595 парчиња парфеми, парфеми истикови 

(сет), тоалетна вода; 

- 3.576 парчиња патики; 

- 1.776 парчиња текстил(тренерки, блузи, долен 

веш) ; 

- 513 парчиња разна стока (привезоци, каиши 

со токи,ташни, алки) ; 

- 400 парчиња филмови за фотоапарат; 

- 379 парчињарезервниделови. 

Во периодот од 01.02.2009 до 28.02.2009 година е 

поднесено едно ново барања за преземање на 

царински дејства според Законот за царински 

мерки за заштита на праваодинтелектуална сопственост 

и тоа за трговската марка: BMG IMPEX 

444 A EXTRA QUALIT. Исто така воовојпериод беше 

одобреноипродолжување нарокза наредната 

година за една трговски марки кои беа регистрирани 

од минатата година и тоа за ТМ 

CONVERSE. Во февруари 2009 година се донесeни 

одобренија за уништување за 919 парчиња фалсификувана 

стока.


Во Царинската управа на Република Македонија 

заедно со царинските работнициработат и успешно 

помагаатвоработењетоиоткривањето на 

дрогиинаркотични средстваиобучени кучињата 

детектори заоткривање на дрога. 

Првата позначајна обука на царинските кучиња 

е реализирана во септември 2004 година преку 

донација на две кучиња одрасата Лабрадор 

ЛАКИ И БУЛУТ иобука надвајца царинскиработници. 

Обуката беше реализирана во полициската 

академија на Турција во Анкара, 

поточно водресерскиот 

центар за кучиња во периодот септември 

- декември 2004 година.Веднашпосле обуката, 

кучињата почнаа да се употребуваатво царинските 

контроли на разни локации, за претрес на 

автомобили, автобуси, 

камиони, воразлични царинскииспостави. 

Во изминатиов период постигнати се значителни 

резултати, што ја потврдува определбата 

дека се мошне корисни заработењето на Царинската 

управа. 

Неколку карактеристични примери 

се: 

- во јануари 2006 година на граничниот 

премин Ќафасан, 

при преглед на комбе со 

скопски регистерски таблички Булут почна да 

гребе по преградата зад шоферското седиште 

која ја дели кабината со товарниот простор од 

комбето, а еден од присутните во шега ми рече 

,,отепајси го, аитиотепајси се“ и се повлече од 

тука, но за среќа упорноста на кучето имојата 

упорност и помошта одколегата одцаринската 

испостава,подемонтирање на преградата на која 

гребеше Булут откривме 22 кг. високо квалитетен 

хероин од авганистанско потекло кој беше 

наменет за пазаротна Западна Европа. 

- во Битола на повик од МВР со кое имаме 

одлична соработка во патничко возило Опел 

вектра во сијаличката на кровот од возилото 

БУЛУТ лоцира 200 г. хероин. 

Исто така, карактеристичен 

пример екако кучето застрашувачкиделуваше 

уште со неговото покажување пред зградата 

во која се наоѓашестанотво којтребаше да 

вршиме претрес. Во текот на прегледот беше 

утврденодека дрогата ево соседниотстанза кој 

царинските службеници немаа налог да извршат 

претрес. Поконкретно, дилерите исплашени од 

посетата на униформирани службенициицаринското 

куче пред нивната зграда, 

во паника ја префрлиле 

дрогата со тежинаод980 г. хероин и 100 г. 

кокаин, 

ја фрлиле од прозоротнадвор,но БУЛУТ 

имго лоцира местото,при претрес на станот дека 

дрогата ја чувале во каучотво којшто спиеле. 

Царинските кучиња се многу вредниработници 

во царинската служба итие даваат огромен 

придонес во откривањето на недозволената 

трговија со дрога. Во Царинската управа однеодамна 

се набавени нови царински кучиња,како 

засилување на постоечката случба, при што со 

нивнатаобука значително ќе се подобри административниоткапацитет 

на Царинската управа. 

Букрески Богатин, 

Водична службено куче 

17

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ 

ОВЛАСТЕН ЕКОНОМСКИ ОПЕРАТОР 

И МАЛИТЕ ИСРЕДНИ ПРЕТПРИЈАТИЈА 

1. Која е улогата на Царината…. ионаа на 

Светската царинскаорганизација (СЦО)? 

Царината игра важна улога во спроведување 

на трговијата.Тоа вклучува наплата на царинскии 

другидавачки, изготвување на статистички податоци 

за синџиротна надворешна трговија, исполнување 

на обврските на трговските субјекти, сигурност 

на трговскиотсинџир наразменаиолеснување 

на трговијата, заштита на граѓаните, животната 

срединаикултурното наследство.Бидејќи 

меѓународната трговија е дел од светската економија 

потврдено е дека застарените, несоодветните 

и неефикасните царински постапки претставуваатмногу 

скапиограничувања. 

Поради тоа, модернизацијата ихармонизацијата 

на Царината претставуваат главна цел за 

олеснување на меѓународната трговија (преку ратификување 

на Ревидирана Кјото конвенција за 

поедноставување и усогласување на царинските 

постапки). Царината мора да продолжи да врши 

ефективни контроли за спречување на прекуграничниоткриминал 

и тероризам, кои токму поради 

новите можности кои ги нудат светските пазари 

во моментов земаатголем замав и стануваатсе 

пософистицирани. 

СЦО е единствената меѓувладинаорганизација 

надлежна за царински прашања која ја промовира 

националната иекономската благосостојба 

на сите нејзини 171 членки, поборник за чесна, 

транспарентна ипредвидлива царинска служба. 

Итака, додекаодедна страна законската трговија 

цвета, Царината може да превзема ефективни 

мерки против незаконитоделување. 

2. Што е Рамка на стандарди за обезбедување 

иолеснување на глобалната трговија? 

Рамката на стандарди ќе го револуционизира 

царинскотоработење за таа да може да се соочи 

со предизвиците на 21 век идаја зајакне безбедностаисигурноста 

на трговијата заобезбедување 

иолеснување на глобалната трговија.Развиена е 

од СЦО и нејзините земји членки во тесна соработка 

со меѓународните организации и светската 

деловна заедница. Имплементацијата на Рамката 

на стандарди позитивно ќе влијаеврзекономскиот 

и социјалниот развој, ќе делува превентивно 

против меѓународниот тероризам, ќе ја осигура 

наплатата на давачки иќе го унапредува олеснувањето 

на трговијата на светско ниво. 

Рамката на стандарди наСЦО се состои од четири 

основни елементи.Прво,Рамката ги хармонизира 

барањата за предвремени електронски 

информации за товароткајпратките кои влегуваат, 

излегуваат или транзитираат. Второ, секоја земја 

која се приклучува на Рамката превзема обврска 

за примена надоследен пристапза управување 

соризикза справување со заканите по безбедноста.Трето,Рамката 

налага спроведување на 

контрола на високоризични пратки,наменети за 

извозсо пожелно користење наопрема заразоткривање 

која не врши оштетување на стоката, 

како што се на примеррентген скенери за големи 

возила иконтејнери и детектори за радијација. 

Четврто, Рамката ги дефинира погодностите кои 

Царината ќе ги обезбеди за деловната заедница 

која ги исполнуваат минималните бебедносни 

стандарди на синџиротна снабдување. 

ЧЕТИРИОСНОВНИ ЕЛЕМЕНТИ 

Предвремени 

електронски 

информации 

Усогласување на 

барањата за предвремени 

електронскиинформации 

за пратки кои се 

увезуваат, извезуваат или 

транзитираатнизедна 

земја. 

Управување соризик 

Обврска за примена на 

доследен пристапза 

управување соризик 

за справување со 

заканите по 

безбедноста. 

Контрола на пратки 

наменети заизвоз 

Спроведување на 

контрола на високо 

ризични пратки, 

наменети заизвозсо 

пожелно користење на 

методи заразоткривање 

кои не јаоштетуваат 

стоката. 

Партнерство со 

деловната зедница 

Царинатаиобезбедува 

погодности наделовната 

заедница која гиисполнува 

минималните бебедносни 

стандарди и ги запазува 

најдобрите пракси на 

синџиротна снабдување. 

18


Рамката на стандарди,заснована на претходноопишаните четири клучни елементи се потпира надва 

меѓусебно поврзани столба,на мрежно унапредување нарелација Царина-Царинаина партнерството 

Царина-Деловна заедница. Ваквата стратегија на двојна потпора има повеќе предности, Столбовите 

опфаќаатниза стандарди кои се зајакнати задагарантираат лесно, разбирливоибрзо спроведување на 

меѓународно ниво. 

ДВА СТОЛБА 

Столб Царина -Царина 

Се состои од 11стандарди: 

1. Интегрирано управување со синџиротна снабдување 

2. Овластување за контрола на товар 

3. Современа технологија на контролнатаопрема 

4. Системи за управување соризик 

5. Високоризичен товар или контејнер 

6. Предверемени електронскиинформации 

7. Селектирање и комуникација 

8. Мерки заизвршување 

9. Проценка на безбедност 

10. Интегритет на вработените 

11. Безбедносни контроли на пратки наменети заизвоз 

Столб Царина-Деловна заедница 

Се состои од 6стандарди: 

1. Партнерство 

2. Безбедност 

3. Овластување 

4. Технологија 

5. Комуникација 

6. Олеснување 

Рамката на стандарди содржи и детален попис 

на барањатаиусловите за ЦаринатаиОвластените 

економски оператори (ОЕО) со цел да им помогне 

да гиимплементираатбарањатаодРамката 

на стандарди. 

За возврат надемонстративната примена на 

пропишаните стандарди за безбедност, Царината 

ќе им обезбеди олеснителни погодности на ОЕО 

од типотна побрзаобработка на пример со намален 

преглед на нивната стока, што пак ќерезултира 

во значителна заштеда на време и пари. 

3. ШтоеОвластенекономскиоператор -ОЕО? 

Погореја споменавме важноста на партнерството 

помеѓу бизнисзаедницатаиЦарината заимплементација 

на Рамката на стандарди. Овластениот 

економски оператор (ОЕО) е дефиниран како 

„ страна, вклучена во меѓународен транспорт 

на стока собило која функција, одобренаодстрана, 

или во име на Царинска управа, а која ги 

исполнува стандардите забезбедностна синџирот 

на снабдување на СЦО или други соодветни 

стандради“. 

Споменатите стандарди за безбедност 

се детално наведени во Рамката на стандарди 

и ги покриваат следните области: 

Докажано исполнување на царинските услови: 

услови одредени за ОЕО, кои Царината ги 

зема предвид при разгледување на квалификациите 

на барателотза ОЕО; 

Задоволителенсистем на управување со трговскатаевиденција:сепризнава 

важноста за 

водење на веродостојна трговска евиденција 

од страна на ОЕО и нејзинатадостапност за Царината; 

Финансискаодржливост:сепризнаваиспол- 

нувањето на условотзадобра финансиска состојба,со 

што ОЕО може да гиисполниобврските 

произлезениодРамката на стандарди; 

Консултации, сораборкаикомуникација: утврдува 

меркииза Царинатаиза ОЕО со цел поттикнување 

на взаемно-корисниработни врски. 

Образование, обуки изнаење: ја признава 

важноста на зајакнување на вработените и потребатаодзнаење 

на соодветни постапкиисправување 

со неповолни ситуации (и во Царинатаикај 

ОЕО); 

Размена наинформации, пристап идоверливост: 

обезбедување на безбедниинформации и 

спречување на нивна злоупотреба или неовластенаизмена; 

Безбедностна товар: барање заобезбдување 

наинтегритетотна товарот и одржување на висока 

контрола на пристап; 

Безбедностна транспорт: се охрабрува ЦаринатаиОЕО 

да работатзаедно со цел обезбедување 

на безбедност на транспортотна стока; 

Безбедностна објекти: барања за примена на 

безбедносни мерки во објектите, контрола и 

надзор на периметрите. 

Безбедностна вработените: елементи кои 

треба даги применуваат и Царината иОЕО, а 

кои се однесуваат на вработување, безбедносни 

проверки на вработените; 

Безбедностна трговските парнери: охрабрување 

на ОЕО да склучуваат договори со нивни- 

19


те партнери во синџиротна снабдување со цел 

исполнување на безбедноста; 

Управување со кризиизакрепнување по неповолни 

состојби: ранопланирање на непредвидени 

ситуации за закрепнување по 

неповолни состојби; 

Мерки, анализа и зајакнување. Барање за 

зајакнување на конзистентноста, интегритетот 

на безбедностаиидентификација на критериумите 

за безбедносни системи. 

со тројца вработени ќе мора да гиисполнува сите 

безбедносни критериуми, но ќе ги исполнат на 

различно ниво одона на кое голема компанија 

трабадагоисполни.На пример, интегритетотна 

стоката може да се осигура со нејзино ставање 

под постојаннадзор со користење на систем за видео 

надзор,ноисто така може да се исполниисо 

чување на сигурно заклучено место. 

4. Дали сеоднесува намене? 

Да.Дуриииндиректнодасте инволвирани во 

меѓународниотпреносна стока. Дефиницијата за 

ОЕО која емногу општа,езамисленадагиопфати 

оние субјекти кои се вклучени во меѓународниот 

синџир на снабдување: почнувајќи одпроизводство 

па се до пуштање на стоката во слободен промет 

на нивното одредиште. Намерата есо тек на 

време да се создадат целосно сигурни синџири на 

снабдување. Малите и средни претпријатија 

претставуваатвиталнаалка воовојсинџир.Воодредени 

случаи поголемиот дел од синџиротесоставен 

токму од мали исредни претпријатија.Во 

време на изработката на овој текст, Царинските 

управи на 149 од вкупно 171 Членки на СЦО ја 

превземаа обврската за воведување на Рамката 

на стандарди. Продолжуваме да ги охрабруваме 

сите наши Членкидаја превземат оваа обврска. 

5. Кои се предизвиците? 

Позицијата мало/средно претпријатие, наспроти 

ОЕОепрепознаена како специфичен случај. 

Постојат предизвици иистите се однесуваат 

надопирање доиобука на заедницата на малии 

средни претпријатија. Основно правило е дека поволностите 

се суштината за разгледување на потенцијалите 

за успех на програмите за ОЕО. Без 

јасни, опипливиивидливи погодности,трговските 

субјекти немадаимаат апсолутно никаква мотивацијаипричинадапревземаат 

обврска заисполнување 

на критериумите потребни задобивање 

на ОЕО овластување. 

Тука е и прашањетооколу трошоците. Несомнено,трошоците 

кои малите и средни претпријатија 

треба даги направат воинвестиции за безбедноста 

преставуваат поголем товар за нив отколку 

за големите компании.Но, ова го ублажува 

фактот што одредени безбедносни мерки се поефтини 

за малите и средни претпријатија одона 

штоистите би биле за големите компании.На пример, 

условот за надзор на вработените полесно 

може да биде исполнет од мало/средно претпријатиебидејќиистотоима 

помалбројвработениотколку 

голема компанија.Јасно е дека мала фирма 

6. Кои се поволностите? 

Првата поволност за ОЕО несомнено ќе биде 

самиотстатус на ОЕО. Сеповеќе потенцијални корисници 

го гледаат статусот како важен фактор 

при изборотна нивните деловни парнери. Бенефициите 

што можат да ги очекуваат малите и 

средни претпријатија –увозници/извозници се 

поконкретни,како на пример:помалку информации 

потребни заослободување на стоката,побрзаобработка 

надокументите иослободување на 

стоката, минимална проверка на безбедноста на 

товарот, приоритет заобработка кајЦарината во 

време на услови на зголемени заканиили појавување 

на неповолна ситуација која налага затварање 

на пристаниште и/или граници, итн. Взаемното 

признавање на ОЕО овластувањата помеѓу Царинските 

управиисто така се смета за еднаодосновните 

поволности. Добар број на Царинските 

управи веќе работат на аранжмани за взаемно 

признавање на билатерално ниво. Целта, од долгорочна 

гледна точка,евоспоставување на глобален 

систем за взаемно признавање. Меѓутоа,погодностите 

од статусот ОЕО за малите и средни 

претпријатија може потешко даимприкаже на 

субјектите кои работат од позиции далечни за 

делот од процесот кој сеоднесува на пренос на 

стока.Голем бројна малиисредни претпријатија 

се инволвирани токму на средина на преносотна 

стока, негдепомеѓу производителот и примачот. 

Студијата на Асоцијацијата заистражување на 

преку-гранични прашања, изработена за BASC 

(Business Alliance for Safe Commerce – Стопански 

сојуз за безбедост на трговијата), организација 

20


составенаод60% малиисредни претпријатија во 

Јужна Америка, утврди дека нема позитивна линиска 

врска помеѓу трошоците заинвестирање во 

безбеднота иефективноста. Всушност, со многу 

малиинвестиции може да се добијатголеми подобрувања 

на безбедносната ефективност. 

Студијата потврди дека одредени малиинвестиции 

ги создадоа следните предности: 

Подобар надзор на транспортниот процес и 

активностите 

Подобрен начинна вработување и политикии 

практики заобработка наизлез 

Зајакнати пракси за внатрешна безбедност 

Поголема точност на информациите за 

транспортот и книговодство 

Поголема прецизност при оценување на 

квалитетотнаделовните партнери 

Студијатаисто така потврдувадека многу скапи 

безбедносни инвестиции, како на пример високо-технолошкирешенија 

за проверка на товар, 

физичка проверкаиследење на товар/транспорт 

всушност резултирале во релативно ниско ниво 

на безбедносна ефективност. 

Вооваа насока, интересна есудијатаизготвена 

од научнициодУниверзитетот Стантфорд за Институтот 

за производство. Студијата открива дека 

повеќето компании се колебаат далидасе нафататсоинвестиции 

за зајакнување на безбденоста. 

Ова епоради тоа што вниманиетоимесвртено на 

директните трошоци кои би биле потребни, а не 

наона што сега се препознава како споредни придобивки 

кои можат да се добијат од таквите инвестиции.Воизвештајотсезаклучувадекаинвестициите 

за безбедност на синџирот на снабдување 

не само што би биле надоместок туку и ги надминуваат 

придобивките, како на пример постои 

зголемена безбедност на производите (38% намалени 

кражби,загуба,ситни кражби), подобрено управување 

соинвентарот (14% намален вишокна 

инвентар), (12% пријавено навремена достава) 

зголемена видливост на синџиротна снабдување 

(50% подобар пристап до податоци за трговскиот 

синџир, 30% зголемени информации за временски 

скали), побрзи постапки (29% скратено време 

потребно за транзит, 28% скратено време задостава); 

зголемено задоволство на потрошувачите 

(26% намалени трошоци за потрошувачоте и 20% 

зголемен бројна нови потрошувачи). 

Овиенаоди можебиимаат особено значење за 

многуте мали и средни претпријатија кои не 

можат директнодаги користатпогодностите за товар 

што пристига, кои царината ги нуди на превозник 

или примач кој е ОЕО. Има многу мали и 

средни претпријатија кои делуваатна средина на 

трговскиот синџир, на кои судбината на нивната 

стока им останува непозната откако тие ќеси ги 

завршат задачите во серијата трансакции во трговскиотсинџир.Типичен 

пример на такви мали 

и средни претпријатија може да се види во улогата 

која јаиграатмалите, странски шпедитери. 

7. Како да станам Овластен економски 

оператор? 

Царинските управи, членки на СЦО кои ја 

превзеле обврскатадајаимплементираатРамката 

на стандарди во моментов работатнаразвивање 

на национални програми за ОЕО кои ќе се базираатна 

стандардите и насоките наСЦО. И покрајтоа 

што темпото на воведување на програмите 

за ОЕО ќе зависиодкапацитетотна државната 

управа, истите полека почнуваат да функционираат. 

Во Европската uнија на пример, ОЕО стана 

реалност на 1јануари 2008 година. 

Потенцијалните ОЕО ќе треба самите да извршат 

проверка на својата способност за исполнување 

на безбедносните стандарди, да се регистрирааткајсоодветниотцаринскиорганпо 

што Царината, 

или во одредени случаи овластена трета 

страна ќе изврши проценка ипроверка на тоа 

дали барателот гиисполнува безбедносните услови, 

согласно националната програма за ОЕО. 

Доколку се задоволнидека ОЕО гиисполнува тие 

стандарди,Царинатаиздаваовластување. Овластувањето 

епредмет на периодичниревизии. 

8. Штоако не станамОЕО? 

Општо познато е дека не сите мали исредни 

претпријатија ќе станат Овластени економски 

оператори. Во такви случаи СЦО смета дека е 

важно сите олеснувања кои веќе постојат, како на 

пример поедноставените царински постапки да 

останатприменливи. 

9. Што понатаму? 

СЦО е свесна за потребата за промоција на Рамката 

на стандарди низ целата заедница на малии 

средни претпријатија, и нејзиниот прв чекор е 

токму оваа статија. СЦО е активно учествува воангажманите 

за импементација на Рамката заедно 

со Царинските управи ибизнис заедницата. Таа 

работи со трговски тела кои ги застапуваатмалите 

и средни претпријатија на пилотпроектиииницијативи 

за јакнење на капацитетите и сметадека 

еважнодасе продожи соработа на подигање на 

свеста особено на Царинските управи, бидејќи 

тие ја имплементираат Рамката на стандарди, 

какоина малите и средни претпријатија за значењето 

на статусот ОЕО. 

Дополнителниинформации можат да се добијат 

во Царинската управа итрговските асоцијации 

и стопанските комори. 

21


ИНСТРУМЕНТ 

ЗА ПРЕТПРИСТАПНА ПОМОШ – ИПА 

ШТО Е ИПА? 

Инструментот запретристапна помош ИПА 

претставува елемент со којсерационализираат и 

поедноставуваат процедурите на Комисијата за 

користење на овиесредства, а воедно се врши и 

подобрување на координацијата на активностите 

на Комисијата. 

Основната цел на ИПАепостигнување на повисоки 

стандарди вореализирањето на целокупната 

претпристапна помош со примена иста регулатива 

иза земјите кандидат и за земјите потенцијални 

кандидати за членство.ИПА ги замени досега 

применуваните инструменти запомошна Заедницата: 

ФАРЕ,ИСПА, САПАРД, КАРДС. 

Децентрализација 

Со цел искористувањето на ИПАфондовите, Комисијата 

и земјата корисник потпишуваат рамковни 

спогодби со кои се упредуваат принципите 

на нивната соработка.Република МакедонијаиЕвропската 

kомисијана30.01.2008 година потпишаа 

рамковна спогодба, која стапи на сила на 

04.03.2008 година запрвите4компоненти. 

Оваа спогодба подразбира и промена на начинот 

на имплементацијанаЕУ помошта, при што започна 

подготовката за децентрализирано управување 

со средствата од ИПАфондовите. Тоа значи 

дека Република Македонија самостојно ќеуправува 

со европскитефондови кои досега се реализираа 

преку Европската агенција за реконструкција. 

Националнаструктураза ИПА икомпоненти 

Националната структура на ИПА имапрецизно 

утврдени надлежности и неа ја сочинуваат повеќе 

одговорни лица и државни институции: 

Национален ИПА Координатор еЗаменик 

претседателот на Владата на Република Македонија-Ивица 

Боцевски,којеодговорен за надгледување 

на целокупниот процес на претпристапната 

помош. 

22 

Секторски координатор за третата и четвртата 

компонента еЗаменик претседателот на 

Владата на Република Македонија - Зоран 

Ставревски. 

Секретаријатот заевропски прашања е надлежен 

за програмирањето и контролата на проектите, 

какоинивна усогласеност со стратешките 

приоритети на државата со цел приближување 

кон ЕУ. 

Националениот координатор за акредитација 

е одговорен зарегуларностнасите трансакции 

од европскитефондови. 

Националениот фонд,со функција на директентрезор 

за сите плаќањаостварувани по основ 

на ЕУфондовите. 

Сектор за централно финансирање исклучување 

надоговори одговорен за сите активности 

поврзани со тендерирањето, евалуацијата 

и склучувањето на договорите, какоиисплата на 

средстванакрајнитекорисници. 

Секое министерство иинстиуција корисник 

има Виш програмски службеник и ИПА Работни 

групи кои се одговорни за техничка имплементација 

наИПА Проектите (изработка на проектни 

фишеа, дефинирање на работни задачи и 

технички спецификации,спроведување на тендери, 

склучување на договори, следење и спроведување 

на проекти, извесување иревизија). 

Инструментот запретристапна помош (ИПА) е 

сочинетодследниве 5компоненти: 

Компонента 1 – Транзициска помоши 

институционална надградба 

Компонента 2 –Прекугранична соработка 

Компонента 3 - Регионаленразвој 

Компонента 4 – Развој на човешкиресурси 

Компонента 5 – Рураленразвој 

Акредитација 

Република Македонија успешно ја заврши фазата 

на национална акредитација запрватаитре-


тата компонента од ИПА фондовите, при што се 

обезбедени околу 220 милиони евра (и тоа за компонета 

1 –„Помош за транзицијаиинституционална 

надградба“ -150 милиони евра и затретата компонента 

–„Помош зарегионаленразвој“ –70милиони 

евра). По официјалното поднесување на документацијата 

заакредитација во Брисел, Европската 

комисија треба дадонесе одлука за пренесување 

на надлежностите задецентрализирано 

управување на Македонија со средствата од овие 

фондови, односно без посредствонаЕвропската 

агенција зареконструкција Со тоа Република Македонија 

ќестане дел од сложениот систем на институции 

на Европската унија. Таа самостојно ќеуправува 

со европските фондови иќе ги насочува 

кон свои приоритети и потреби. 

Се очекува во блиска иднина да биде поднесен 

акредитациониот пакет иза останатите три компоненти. 

ИПА фондовите ќебидат целосно достапни 

несамо за државните институции, туку и за 

бизнис заедницата, цивилното општество и 

невладиниот сектор. 

Регионални и хоризонтални програми 

TAIEX – Техничка помош за размена на информации 

е инструмент на Генералниот директорат 

за проширување, којсефинансира од ИПА 

фондовите врз основа на принципот „прв пријавен, 

прв услужен“. Програмата предвидува е пренесување 

на искуства одЕвропската комисија и 

земјите членки наземјите кандидати и потенцијални 

кандидати од Западниот Балкан, заради 

приближување иимплементација наевропското 

законодавството, како ијакнење на нивните административни 

капацитети. Со програмата раководи 

Гемералниот директорат за проширување 

во соработка со експерти од државните институции 

на земјите членки. Со цел пружање на посебна 

техничка помош се ангажираат и експерти од 

различни здруженија иинституции од полуприватниот 

сектор, универзитети и приватниот сек- 

Европската комисија, односно Генералниот директорат 

за проширување во рамките на првата 

компонента (помошпти транзицијаиинституционална 

надградба)врши програмирање на хоризонтални 

и регионални програми. 

Целта на овие 

програми е промоција нарегионалната соработкаизајакнување 

на знаењата помеѓу земјитекориснички,како 

и поддршка на иницијативиодзаеднишки 

интерес. 

И TAIEX Е ДЕЛ ОД ИПА 

тор. 

Преку TAIEX се обезбедуваат: 

- експертски мисии во земјата корисник; 

- семинари и работилници при решавање на 

клучни проблеми во процесот на приближување 

на законодавството; 

- специјализирана обука заадминистрацијата; 

- мисии за процена; 

- користење на бази на податоци. 

Учество на Царинскатауправа 

во ИПАфондовите 

Царинската управанаРепублика Македонија е 

учесник вонеколку програми финансирани од 

ИПАфондовите: 

- ИПА 2007„Проект за поддршканаимплементацијата 

на Стратегијата за царински реформи“ 

има три компоненти и тоа: 

1. Техничка помош за надградба на царинските 

ИТ системи; 

2. Техничкапомош за понатамошното усогласување 

на царинското законодавство во Република 

Македонија со законодавството на ЕУ; 

3. Техничкапомош за зајакнување на граничнитеконтроли–зајакнување 

на капацитетитево борбата 

против измама, корупција, недозволена трговија 

со наркотични средства. 

- ИПА 2008 „Проект за воведување на NCTS 

( Новиот комјутеризиран транзитен систем)“; 

- ИПА 2009 „Проект за воведување иразвој на 

Интегрирано тарифно опкружување“ 

Во Регионалната програма ИПА 2009, 

Царинската 

управанаРепублика Македонија ќеземе 

учество во следниве проекти за зајакнување 

на врските помеѓу земјитеворегионот: 

- Проект за примена на Блупринтитеза царина и 

оданочување; 

- Проект за развој на ИТ интерконективноста и 

оперативниот капацитет на царинсјата и 

даночната служба; 

- Проект за развој на регионалната трговија и 

инвестициитево земјите од Западниот Балкан. 

Слаѓана Дамјаноска, 

Одделениеза меѓународна соработкаи 

европски интеграции 

23


ЕВРОПОЛ 

И НЕЈЗИНАТА УЛОГА 

ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА 

ЕВРОПОЛ е организација наЕвропската унија 

надлежна за спроведување на правото,којаработи 

со криминалистичко-разузнавачкиинформации. 

Нејзина цел е подобрување на ефективноста 

и соработката помеѓу надлежните органи на земјите 

членки во спречувањето и борбата противсериозниот 

меѓународен криминал итероризмот. 

Мисијата на ЕВРОПОЛ е да дадезначаен придонес 

кон активностите на органите надлежни за спроведување 

на законот против организираниот криминал 

итероризмот на Европската унија, соакцент 

на откривање на криминални организации. 

ЕВРОПОЛ ги поддржуваактивноститеза органитеза 

спроведување на законот на земјите членки, 

најмногуводелот против: 

Недозволена трговија со дрога; 

Мрежитезаилегална миграција; 

Тероризмот; 

Фалсификување на пари (фалсификување на 

еврото) идруги платежни средства; 

Трговија со луѓе (вклучително и злоупотребана 

децата); 

 

 

Недозволена трговија со возила; и 

Перење пари. 

Понатаму, други главни приоритети на ЕВРО- 

ПОЛ се криминалот против лица, финансискиот 

криминал и компјутерскиот криминал, и тоа кога 

е вклучена организирана криминална структура 

и кога се погодени две илиповеќе држави. 

ЕВРОПОЛ обезбедува поддршка за: 

- Олеснување на размената на информации помеѓу 

земјите членки преку нивните офицери за 

врскипоставени воЕВРОПОЛ какопретставници 

на нивните национални органи надлежни за спроведување 

на законот; 

- Обезбедување на оперативни анализи за поддршканаоперациите; 

- Подготовканастратешкиизвештаи (на пр: проценкаодзакани) 

и криминалистички анализи врз 

основа надоставените информации и разузнавачки 

податоци од страна на земјите членки и 

трети страни; 

- Давање експертизаитехничка поддршка заистрагите 

иоперациитеспроведени ворамкинаЕУ, 

под надзор и законска надлежностназасегнатите 

земји членки. 

ЕВРОПОЛ е исто такаактивен во унапредување 

на криминалистичките анализиихармонизацијата 

на истражните техники во земјите членки.Моделот 

за управување соинформации на ЕВРОПОЛ 

го опишува протокот на информации на ниво на 

ЕВРОПОЛ. Развиен во соработка со земјите членкииусогласен 

со Раководителите на националнитеОдделенија 

заЕВРОПОЛ, тојјадефинира практичната 

работа заракувањето и размената на информации 

помеѓу ЕВРОПОЛ инеговите партнери. 

Тој исто такаобезбедувапочитување на строгите 

правила за заштита на податоци. 

Овој текстдава одговори на прашањата во врска 

со улогата на ЕВРОПОЛ, процесот на управување 

соинформации и користењето и дисеминацијата 

на податоците доставени до ЕВРОПОЛ. Исто 

така, овдеќебидат дадени појаснувања заглавните 

продукти на ЕВРОПОЛ вообласта на размена на 

информации, оперативни и стратешки анализи, 

какоиоперативната поддршка. 

Вотекстот се посочени практични примери како 

дополнение на објаснувањата,соцел да имсе 

помогне на вработенитево органите надлежни за 

спроведување на законот подобро да го разберат 

обемот на активности кои се одвиваат во 

ЕВРОПОЛ. 

24


Претставеност во Европол 

Офицеризаврски 

Сите земји членки имаат барем по еден офицер 

за врски воЕВРОПОЛ. Офицеритеза врскина 

земјите членки ја претставуваат сопствената државаиза 

своето работење се одговорни пред матичната 

држава. Трети страни (земји кои не се 

членки наЕУ и меѓународни организации) кои 

имаат договор за соработка со ЕВРОПОЛ можат 

исто така дапостават офицер за врски во ЕВРО- 

ПОЛ, што е предмет на договор. ЕВРОПОЛ 

постави свои офицери за врски во Вашингтон 

(САД) и Централата на ИНТЕРПОЛ во Лион 

(Франција). 

Офицеритеза врсканаземјите членкинаЕУсе 

овластени да разменуваат информации помеѓу 

Националните Одделенија, ЕВРОПОЛ идругите 

земји членки. Понатаму, тие сеовластени да користат 

неколку компјутерски системи на 

ЕВРОПОЛ, со цел да ја исполнат својата задача. 

Офицерите за врски помагаат при размената на 

информации помеѓу нивните Национални ОдделенијаиЕВРОПОЛ 

особено за: 

Доставување на информации до ЕВРОПОЛ од 

националното одделение; 

Испраќање на информации од ЕВРОПОЛ до 

националното одделение; 

Соработка со вработените воЕВРОПОЛ преку 

обезбедување на информации и давање совет 

при анализирањето на информации кои се 

однесуваат на други држави. 

Офицеритеза врскиодтрети држави во принцип 

ги имаат иститезадачиизадолженија,какои 

офицерите за врски на државите членки, соисклучок 

на пристапот до компјутерскитесистемина 

ЕВРОПОЛ. 

Зграда на ЕВРОПОЛ 

25


Национални одделенијазаЕвропол 

Националните одделенија за ЕВРОПОЛ (НОЕ) 

се лоцирани во секоја земја членкаисе екипирани 

со комбинација одслужбеници од органите 

надлежни за спроведување на законот и цариници,какоицивиленперсонал. 

НОЕ еединственото 

тело за врскапомеѓу ЕВРОПОЛ и државите членки;сите 

информации се разменуваат преку ова одделение. 

Националните одделенија имаат пристап 

до релевантни национални податоци и до 

информацискиот систем на ЕВРОПОЛ ( IS). 

ФормалнитезадачинаНОЕ се опишани во Конвенцијата 

за ЕВРОПОЛ, како ш то е наведено 

подолу: 

по нивна иницијатива ќе го снабдуваат 

ЕВРОПОЛ, соинформации потребни заизвршување 

на неговитезадачи; 

Да одговараат на барањата на ЕВРОПОЛ за 

информации и совети; 

Дагиажурираат информациите; 

Дагивреднуваат информациитево согласност 

со националното право за надлежните органи и 

да им го достават овојматеријал; 

Да испраќаат барања за совет, информации и 

анализидоЕВРОПОЛ; 

Да внесуваат податоци во компјутерските 

системи; 

Да обезбедат законска покриеност при секоја 

размена на информации помеѓу нив иЕВРОПОЛ. 

Националниконтактточки 

Истите принципи и одговорности кои се применуваат 

на НОЕназемјите членки се подеднакво 

применливи иза Одделенијата поставени во секојатрета 

страна,како контактточка соЕВРОПОЛ 

за размена на информации во рамки на договор 

за соработка. Овие одделенија се нарекуваат 

национални контакт точки (НКТ) итие делуваат 

како национално одделение заЕВРОПОЛ, со тоа 

што тие немаат пристап до Информацискиот 

систем на ЕВРОПОЛ. Тиеможат да бидат поврзани 

со посебно определени електронски линии со 

криптирани уреди заради зајакната заштита. 

Движењето на информациитесеодвивапреку 

Канцеларијата за врски на третата страна во 

ЕВРОПОЛ или во случајкога не постои Канцеларија 

за врски, директно преку Одделот за управување 

со информации на ЕВРОПОЛ ( Information 

Management). 

ОвојОддел е надлежен за примање 

идоставување на информации до трети страни. 

Оваовозможува контролиран и структуриран начин 

заразмена на информации помеѓу ЕВРОПОЛ 

26


итрети земјиимеѓународни тела за соработка со 

кои е склучен договор. 

земјите членки, ЕВРОПОЛ и земји кои несечленки 

на ЕУ и меѓународни тела. 

Управувањесоинформации 

на Европол 

Визијата на ЕВРОПОЛ е да стане центар со светскореноме 

за поддршканаземјите членкинаЕУ 

во борбата против организираниот криминал итероризмот. 

ЕВРОПОЛ воспостави управен комитет за стратешки 

информации, кој претставува хоризонтална 

работна група составена од високи функционери 

на ЕВРОПОЛ со надлежност водоменот на управувањето 

со информации. Тој постапува како 

контакт точка за информации и прашања во областа 

на управување соинформации на ЕВРОПОЛ. 

Поддржувајќи гооперативниот дел на управувањето 

со информации на ЕВРОПОЛ, Комитетот ги 

соединуванаедно место ограничувањата на технологијата 

и политиката и препорачуваактивности 

за да одговори на организациските потребина 

управувањето соинформации. 

Оперативната работа воЕВРОПОЛ обезбедува 

максимална вредностодкористењето на информации 

добиени од земјите членки, преку користење 

на циклусот за управување соинформациите. 

Овој циклус е процес на собирање на информации,вреднување, 

средување, анализирање ипоследователно 

доставување на збогатен (информациски) 

продукт за потребите на истрагата ворамкиназемјите 

членки.Збогатената информација е 

пресудна за откривање на идното распоредување 

инасочување на ресурситево борбата против 

организираниот криминал. 

Една од главните придобивки одракувањето 

соинформациитеќебидеможноста да се приоретизира 

работата.Добро дефинираниот процес за 

текот на информациите ќеги олесни сите активности 

од собирање на релевантни податоци кон 

создавање на продукти на ЕВРОПОЛ потребни за 

неговитекрајни корисници. Сите чекори во процесот 

на управување соинформации го олеснуваат 

извршувањето на задачите и координацијата 

на сите нивоа. Протокот на информации се врши 

помеѓу земјите членки, ипомеѓу земјите членкии 

ЕВРОПОЛ, користејќи го притоа системот за размена 

на информации. Тој исто така се јавува меѓу 

27 

На процесот за управување со информации 

требадасе гледа каконешто што евотек, кое требадабиде 

прилагодено на новите предизвици и 

околината која се менува. Сите партнери на 

ЕВРОПОЛ се добредојдени да продолжат со 

својот придонес. 

Процесзауправување 

соинформации на Европол 

Процесот за управување соинформации езаснован 

на необработени информации, кои можат 

да се однесуваат на криминал, сторител, осомничено 

лице. Целта на процесот за управување со информации 

езбогатување на основната информација,којаобезбедува 

дополнителни сознанија за 

активностите на криминалците. Соодветното 

управување соинформациите давапојасна слика, 

која вообичаено не им епозната на истражните 

органи и чијацел е да биде искористена за зајакнување 

на напорите истражителите од органите 

надлежни за спроведување на законот. 

Посакуван резултат во таа насока е „ информација 

креирана запостапување “. Размената на збогатените 

информации е главна задача на 

ЕВРОПОЛ; тој дава поддршка на напорите на органите 

надлежни за спроведување на законот и 

претставува основно средство во истрагите и 

искоренувањето на организираниот криминал. 

Процесзауправување 

соинформации 

Како што покажувадијаграмот, необработените 

информации се вреднуваат и сложуваат содруги 

информации добиени од различни извори. 

Тогашинформацијата може да биде анализирана 

илиистражувана задасе идентификуваат одредени 

движења, сознанија или трендови накриминална 

активност заданакрајседоставидозасегнатите 

земји членки. Безбедноста на информациите 

и податоцитекои пристигаат воЕВРОПОЛ е 

од огромно значење, затоа ставот на ЕВРОПОЛ е 

дека сите податоци кои се доставуваат до 

ЕВРОПОЛ требадабидат обележани со код за ракување. 

Следствено на тоа и продуктите кои се 

доставуваат од ЕВРОПОЛ до одредени земји 

членки,ќебидат соодветно означени.

ЦАРИНСКИ ПРЕКРШОЦИ 

ДЕВИЗНИ ПРЕКРШОЦИ 

Во Службен весник на Република Македонија 

бр. 

81од07.07.2008 година,сеобјавени измените 

на Законот задевизно работење. Дел од измените 

на законот се однесуваат на работењето на Царинската 

управа иконтрола над протокот на девизите. 

Со измената на законот се регулира начинот 

на постапувањето на царинксиот орган при спроведување 

на царинската постапка во делот на 

девизните прекршоци. Со измената на законот, по 

прекршоцитекои се однесуваат за внесување иизнесување 

на девизи, прекршочна постапка води и 

прекршочна санкцијаизрекува Царинска управа, 

односно Комисија за одлучување по царински 

прекршоци. 

Во Службен весник на Република Македонија 

бр.69од04.07.2008 година е објавена Одлуката за 

измена и дополнување на на одлуката за условите 

и висината на износот на ефективни странски пари 

и чекови кои можат да се внесуваат илиизнесуваат 

од Република Македонија. Споредодлуката, 

изменети се износот на ефективни странски пари 

кои можат да се внесуваат или изнесуваат од 

земјата, и тоа: 

Внесувањенаефективнистрански пари 

Резиденти во Република Макекедонија можат 

слободно да внесуваат ефективни странски пари 

воизнос од 10.000 евра, а заизнос над 10.000 евра 

внесувањето се врши согласно одредбите на Законот 

за спречување на перење пари и други приносиодказниводелоифинансирање 

на тероризам. 

При влегување во Република Македонија, резидентите 

седолжни да го пријават износот на 

ефективни странски пари над 10.000 евра кој го 

внесуваат во земјата. 

Нерезиденти во Република Макекедонија можат 

слободно да внесуваат ефективни странски 

пари воизнос од 10.000 евра, а заизнос над 10.000 

евра внесувањето се врши согласно одредбите на 

Законот за спречување на перење пари и други 

приносиодказниводелоифинансирање на тероризам. 

При влегување во Република Македонија, 

нерезидентитеседолжни да го пријават износот 

на ефективни странски пари над 10.000 евра кој го 

внесуваат во земјата и притоа од царинскиот 

орган задолжително добиваат писмена потврда. 

Писмената потврда во која е наведен износот на 

ефективни странски пари кои ги внесуваат во 

Република Македонија, седолжни да ја дадат на 

увид на царинскиот орган при излегување од 

Република Македонија. 

Изнесувањенаефективнистрански пари 

Резиденти во Република Макекедонија можат 

слободно да изнесуваат од Република Македонија 

ефективни странски пари воизнос од 2.000 евра. 

При излегување во Република Македонија, резидентите 

седолжни да го пријават износот на 

ефективни странски пари над 2.000 до 10.000 евра 

кој го изнесуваат во земјата. Наведениот износможе 

да се изнесуваодРепублика Македонија врз основанапотврда 

од овластена банкаили менувачница 

за купени странски пари или врз основа на 

потврда од банка за подигнати девизни средства 

од девизна сметка. Потврдата важи да правото поминување 

на границата, анајдоцна до 90 дена од 

денот на издавање на истата. 

При службено патување во странстворезидентите 

можат да го изнесат износот на девизните 

средства содржан во налогот за извршување на 

дознаката во странство, утврден врз основа на 

одлука за патување во странаство,во којсеназначени: 

земајта во која се патува, целта на патувањето,колку 

лица патуваат и времето на престојво странство,какоивисината 

на потребнитесредства 

запрестојанаслужбениот пат при што износот не 

смее да надминува10.000 евра по лице. Изнесуваето 

на износот на ефективни странски пари над 

10.00,00 евра езабрането. 

Неразиденти во Република Макекедонија можат 

слободно да изнесуваат од Република Македонија 

ефективни странски пари во износ од 

10.000 евра, а заизнос над 10.000 евра изнесувањето 

се врши согласно одредбите на Законот за 

спречување на перење пари и други приносиод 

казниво дело и финансирање на тероризам. 

28


Износот кој го изнесуваат нерезидентите неможе 

да биде поголем од пријавениот износ при влегување 

во Република Македонија, за кој имаат добиено 

потврда од царинскиот орган. 

Секое постапување спротивно на правилата и 

прописите на царинското работење претставува 

прекршок. Со член 56 а став 1точка , 22 од Законот 

за девизно работење и Законот за измени и дополнување 

на законот за девизно работење, 

предвидено е секое внесување или изнесување 

на ефективни домашни и странски пари, чековии 

монетарно злато спротивно на условите утврдени 

од Владата на Република Македонија и Народна 

банканаРепублика Македонијадапретставува 

девизенпрекршок, за кој прекршокепредвидена 

глоба во износ од 7. 000 –10.000 евра за правно 

лице резидент илинерезидент, 

односно глоба во 

износ од 1.500 – 3.000 евра за физичко лице резидент 

илинерезидент. 

Царинскиот орган согласно надлежности утврдени 

со Законот за царинска управа е надлежен за 

вршење на контрола при влез иизлез во царинското 

подрачје, и при откривање на прекршување 

на Законот задевизно работење, царинскиот 

орган е должен даја спроведе целокупната постапка 

попрекршокот. Доколку од страна на царинските 

службеници е откриено незаконито однесување 

на лицатa 

при спроведување на царин- 

ската постапка, царинскиот службеник задолжително 

требаистото да го забележи и притоа da изготви 

Записникза царинскипрекршок, како иницијален 

акт врз основа накој би можело датече 

понатамошната прекршочна постапка. Во 

Записникот за царинскипрекршокзадолжително 

се наведуваат сите податоци и тоа: 

За физичко лице 

1. име и презиме на сторителот на царински 

прекршок, 

2. датум на раѓање и матичен број, 

3. место на живеење и адреса, 

4. државјанство, 

5. број на патна исправаили лична карта и од које 

издадена, 

6. занимање . 

За правно лице 

1. назив и седиште на правното лице, 

2. даночен број и жиро сметка, 

3. вид на дејност со која се занимава правното 

лице, 

4. податоци за одговорно лицево правното лице 

(sпоред податоците потребни за физичко лице) 

При опишување на дејствието на настанот,во 

записникот за царинскипрекршокзадолжително 

се забележуваат битните елементи за дејствието 

од кое произлегува правилно утврдување на фак- 

29


тичката состојба и правилна квалификација и 

правно обележје на прекршокот и тоа: 

- време на откривање на прекршокот, датум и 

час, 

- место на откривање на прекршокот, 

- начин на којесторенпрекршокот, 

- сите потребни податоци, забелешки, карактеристики 

занастанот, 

- податоци за лицата кои се затекнати на самото 

место на настанот доколку истите би можело да 

посведочат занастанот. 

Во записникот се забележуваат и задолжително 

е потребно да се содржани ситебитни елементи 

на дејствието на извршување od kои би можело 

соточностдасе утврди правната кавалификација 

на царинскиот прекршок. 

По составувањето и изготвување на записникот 

за царински прекршок истиот треба дабиде 

потпишан од страна на царинскиот службениккој 

го составилзаписникот,како и царинскиот службениккојбил 

присутен при откривањето на прекршокот.Записникот 

се потпишуваиодстрана на 

лицето сторител на прекршокот и истиот има праводастави 

забелешкиназаписникот доколку не 

се согласува соистиот и може да се произнесе по 

истиот. Доколку сторителот на прекршокот одбие 

да потпише записник за царински прекршок 

илиодбива прием на записникот,записникот задолжително 

се потпишува одстрана на сите царински 

службеници кои се присутни на настанот 

(најмалку двaјца) и во забелешка кон записникот 

се наведувадека сторителот одбива да потпише и 

прими записник и се наведуваат и причините за 

одбивањето. 

Записникот за царинскипрекршоксеизготвува 

водоволен број примероци,Истиот се заведува 

воделоводникот на организационата единица 

по што се става деловоден и царински пречат, 

еден примерокзадолжително се доставувадостранкитесторители 

на царинскиот прекршок. Останатите 

примероци од записникот се основа за 

понатамошната прекршочна постапка. Согласно 

член 57 одЗаконот за девизно работење, ефективните 

домашни и странски пари, чековиимонетарно 

злато и хартии од вредност со кои бил извршенпрекршокот 

или кои биле наменети заизвршување 

на прекршок или што настанале соизвршување 

на прекршокот, привремено се одземаат. 

За привремено одземените ефективни странски 

пари, на лицето од коесеодземени се издава 

Потврда за привремено одземени средства исе 

изготвува спецификација надевизните средства 

по апоени и сериски броевинабанкнотите. 

Согласно Законот задевизно работење, ефективните 

домашни и странски пари, чековиимонетарно 

злато и хартии од вредностштосе привремено 

одземени како предмет напрекршок или 

кривично дело, од страна на овластениот орган, 

се депонираат кај Народната банканаРепублика 

Македонија. Министерот за финансии го пропишуваначинот 

и постапката на депонирањето и издавањето 

на привремено одземените предмети. 

Записникот за царински прекршок иписмените 

доказипопредметот се основа за изготвување на 

Барање за поведување на прекршочна постапка 

коеседоставувадоКомисијата заодлучување по 

царинскипрекршок. 

Во случај сторителот на прекршокот да естрански 

државјанин, царинскиот орган е должен 

да ја спроведе целокупната претходно неведена 

постапка и привремено да ја задржи патната исправаидане 

дозволинасторителот да го напушти 

царинскот подрачје на Република Македонија. 

Шефот на царинската испостава е должен целокупната 

документација за откриениот девизен 

прекршок со Барање за поведување на прекршочна 

постапка дагодостави доКомисијата за 

одлучување по царинскипрекршок, која ја спроведувапостапката 

веднаши којатреба да донесе 

одлука ворок од три дена од приемот на Барањето 

заповедување на прекршочна постапка. 

Против одлуката на Комисијата заодлучување 

по прекршок, оштетената странка има право на 

тужба доУправен суд наРепублика Македонија, 

којагоодлага извршувањето на Решението на Царинска 

управа. 

CARINSKA UPRAVA 

REPUBLIKA MAKEDONIJA 

30

Горан Георгиев 

Марија Боневска 

Ирена Цветковска 

При користењето на податоците од оваа публикација ги молиме корисниците задолжително да го наведат изворот

Ð²ÐµÑÐ½Ð¸Ðº ÑÐ°ÑÐ¸Ð½Ð° Ð±ÑÐ¾Ñ 8 - Ð¦Ð°ÑÐ¸Ð½ÑÐºÐ° ÑÐ¿ÑÐ°Ð²Ð° Ð½Ð° Ð ÐµÐ¿ÑÐ±Ð»Ð¸ÐºÐ° ÐÐ°ÐºÐµÐ´Ð¾Ð½Ð¸ÑÐ°

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Ð²ÐµÑÐ½Ð¸Ðº ÑÐ°ÑÐ¸Ð½Ð° Ð±ÑÐ¾Ñ 8 - Ð¦Ð°ÑÐ¸Ð½ÑÐºÐ° ÑÐ¿ÑÐ°Ð²Ð° Ð½Ð° Ð ÐµÐ¿ÑÐ±Ð»Ð¸ÐºÐ° ÐÐ°ÐºÐµÐ´Ð¾Ð½Ð¸ÑÐ°