24.12.2014 Views

Jacek Kajtoch.

Jacek Kajtoch.

Jacek Kajtoch.

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

W założonym w tym czasie w Bytomiu kasynie katolickim<br />

prowadzono żywą agitację za utrzymaniem wyznaniowego charakteru<br />

szkoły i za wniesionymi pod obrady I Soboru Watykańskiego<br />

nowymi dogmatami (dogmat papieskiej nieomylności<br />

w sprawach wiary). Starano się ponadto naświetlać niektóre problemy<br />

ówczesnej nauki, przede wszystkim przyrodoznawstwa,<br />

w duchu klerykalnym, aby uodpornić wiernych przed wpływem<br />

rozwijającej się nowoczesnej cywilizacji.<br />

Jak powiedziano, działalność Bonczyka wyrażała zasadnicze<br />

idee, propagowane przez „Centrum". Zajęcie przez Prusy stanowiska<br />

dominującego w rzeszy niemieckiej zaniepokoiło niektóre<br />

kręgi katolickie. W Prusach bowiem rządziła partia narodowo-<br />

-liberalna, na czele której stali wielcy kapitaliści i obszarnicy,<br />

protestanci, nastawieni szowinistycznie. Koła katolickie wysuwały<br />

szereg postulatów pod adresem rządu, między innymi domagano<br />

się rozciągnięcia na całe Niemcy przywilejów, jakie otrzymał kler<br />

katolicki w Prusach po roku 1850 za lojalną postawę w czasie<br />

Wiosny Ludów, utrzymania nadzoru szkolnego oraz przywrócenia<br />

państwa kościelnego. Żądania te parlament odrzucił. Kiedy w dodatku<br />

część niemieckiego duchowieństwa i katolików świeckich<br />

nie chciała uznać dogmatu o nieomylności papieża, Pius IX zażądał<br />

wobec opornych sankcji państwowych. Bismarck nie tylko<br />

nie przychylił się do żądań papieża, ale wykorzystał tarcia w kościele<br />

do zadania mu ciosu. W roku 1871 kanclerz zniósł oddział<br />

katolicki przy pruskim ministerstwie wyznań, w roku następnym<br />

odebrał duchowieństwu nadzór nad szkołami.<br />

Centrum znalazło się w trudnej sytuacji. Głównym ośrodkiem<br />

jego siły — poza katolicką Bawarią i Nadrenią — był Śląsk. Dobro<br />

kościoła zależało od zwarcia szeregów, powodzenia sojuszu<br />

polsko-niemieckiego. Centrum zostało zmuszone rozwojem wypadków<br />

do obrony praw językowych i narodowych Polaków.<br />

„Dzięki temu — przyznaje katolicki publicysta współczesny, Aleksander<br />

Rogalski — kościół zdołał odeprzeć ataki i przetrwać<br />

prześladowania". 9<br />

„Współpraca Polaków z Centrum •— pisze znany historyk Kazimierz<br />

Piwarski — była wynikiem chwilowej zbieżności celów,<br />

miała tedy charakter w znacznej mierze koniunkturalny. [...] Przywódcy<br />

Centrum toczyli walkę z rządem i pod hasłem-obrony re-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!