Pobierz publikację w formacie *.pdf - Inicjatywy

I. ZAGADNIENIA OGÓLNE
przymusowej przynależności do zrzeszeń) nie dotyczy samorządów
powoływanych przez ustawodawcę w ramach art. 17
Konstytucji.
Natomiast na podstawie art. 59 ust. 1 Konstytucji RP
zapewnia się wolność zrzeszania się w związkach zawodowych,
organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach
pracodawców.
Wolność zrzeszania się nie ma jednak charakteru absolutnego.
Konstytucja RP zawiera przepisy ją ograniczające
(art. 31, art. 58 ust. 2, art. 13 Konstytucji RP).
1. KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ
POLSKIEJ 1
1.1. Zasada pomocniczości
Zasada pomocniczości (subsydiarności) zakłada takie
zorganizowanie państwa, w którym kompetencje i zdolność
do działania przypisane są w pierwszej kolejności partnerom
społecznym. Jeśli działania tych partnerów okażą się niewystarczające,
w drugiej kolejności owe kompetencje przechodzą
na bardziej złożone instancje wyższe, by wreszcie – jeżeli żadna
instancja społeczna nie okaże się skuteczna – przejść w gestię
państwa.
Zasada pomocniczości (subsydiarności) wymieniona
została w preambule Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (RP)
oraz w art. 5 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie 2 . Zgodnie z tym przepisem, „Współpraca,
o której mowa w ust. 1 (pomiędzy organizacjami a administracją)
odbywa się na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron,
partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności”.
1.2. Wolność zrzeszania się
Wolność zrzeszania się to podstawa działania i tworzenia
stowarzyszeń i innych zrzeszeń. Wolność ta została wprowadzona
w art. 58 i 59 Konstytucji RP. Zgodnie z art. 58 ust.
1 Konstytucji RP, „każdemu zapewnia się wolność zrzeszania
się”. Należy przyjąć, że art. 58 Konstytucji gwarantujący wolność
zrzeszania (także w ujęciu negatywnym – wolność od
Zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, mogą być ustanawiane
ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych
wolności i praw, ale tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne
w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa
lub porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności
publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia
te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Ingerencja
w sferę praw i wolności określona w art. 31 ust. 3 Konstytucji
RP winna być rozumiana jako wymóg stosowania takich środków
prawnych, które będą skuteczne, a więc rzeczywiście będą
służyły realizacji zamierzonych przez prawodawcę celów, jak
również niezbędne, w tym sensie, że chronić będą określone
wartości w sposób bądź w stopniu, który nie mógłby być osiągnięty
przy zastosowaniu innych środków, jak również wymóg
korzystania ze środków jak najmniej uciążliwych dla podmiotów,
których prawa lub wolności ulegną ograniczeniu 3 .
Art. 13 Konstytucji RP zakazuje tworzenia i istnienia
partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich
programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu,
faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub
działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową,
stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub
wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur
lub członkostwa.
Natomiast zgodnie z art. 58 ust. 2 Konstytucji RP, zakazane
jest tworzenie i działanie organizacji, których cel lub
działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie
rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.