Sprawozdanie ze spotkania z przedstawicielami organizacji ...

SPRAWOZDANIE
ze spotkania w ramach
„Programu Stosowania Prawa na rzecz Zwalczania Przestępstw z Nienawiści”
realizowanego przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR)
OBWE
spotkanie z reprezentantami organizacji pozarządowych zajmujących się rasizmem,
dyskryminacją rasową, ksenofobią, antysemityzmem i nietolerancją
dn. 15 listopada 2006 r.
Dnia 15 listopada 2006 r. w siedzibie MSWiA przy ulicy Batorego 5 w Warszawie
odbyło się spotkanie, w którym wzięli udział: Pan Jarosław Zieliński – Sekretarz Stanu
MSWiA, przedstawiciele Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i
Etnicznych MSWiA, przedstawiciele Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka
(ODHIR) oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych (NGO).
Spotkanie miało charakter konsultacyjny.
Pierwszą częścią spotkania była prezentacja dokonana przez eksperta ODIHR,
dotycząca „Programu Stosowania Prawa na rzecz Zwalczania Przestępstw z Nienawiści”
oraz doświadczeń związanych z jego realizacją.
Następnie w formie dyskusji dokonano analizy sytuacji w Polsce i poruszono
następujące kwestie:
1) NGO zwróciły uwagę na kwestię wypytywania przez pracodawców byłych więźniów o
fakt odbywania kary więzienia, choć po odbyciu kary fakt ten nie powinien być poruszany
– wynika z tego, że problemów związanych z przestępstwami z nienawiści może być
więcej niż ODIHR sądzi. Przedstawiciele ODIHR oświadczyli, że będą starali się
uwzględnić wszystkie nowe sugestie.
2) Zadano pytanie, czy przesłanką przestępstwa z nienawiści jest np. dyskryminacja z
powodu ubóstwa. Przedstawiciele ODIHR wskazali, że definicje dotyczące przestępstw z
nienawiści zostały opisane w załączonej ulotce, choć mają one charakter otwarty i
roboczy.
3) Na pytanie czy ODIHR zamierza lobbować na rzecz zmiany polskiego Kodeksu karnego
w kwestiach związanych z dyskryminacją oświadczono, że ODIHR nie zamierza zmieniać
prawa, tylko szkolić policjantów. Szkolenia te uważa priorytet. Efekty takich szkoleń są
widoczne w niektórych krajach, gdzie np. Policja umożliwia przeprowadzanie spotkań z
przedstawicielami mniejszości, podczas których mogą oni m.in. przedstawiać swoją
kulturę. ODIHR poszukuje w społeczeństwie osób podatnych na przestępstwa z
nienawiści i w związku z tym oczekuje od NGO wskazania, gdzie ma kierować swoje
działania.
4) Przedstawiciel NGO, poruszając zagadnienie „parad równości” stwierdził, że trudno
mówić o współpracy z przedstawicielami władzy, do których zaliczył Policję, gdy władza
wysyła sygnały, że nie toleruje inności. Według niego podobnie ma się sprawa
oświadczenia Pana wicepremiera Romana Giertycha, w myśl którego nie będzie w szkole
spotkań np. z przedstawicielami organizacjami mniejszości seksualnych. Następnie
przedstawiciel NGO stwierdził, że w Polsce prześladowani są geje, komuniści i inni
przedstawiciele „różnorodności w społeczeństwie”, a w związku z nietolerancją władzy i
Strona 1 z 2

akiem przyzwolenia na różnorodność nie wszystkie rozwiązania, które sprawdzają się
np. w Wielkiej Brytanii sprawdzą się w Polsce.
5) Zastępca Dyrektora DWRMNiE zwróciła uwagę, że sytuacja zmieniła się, szczególnie w
stosunku do „parad równości”. MSWiA podejmuje stanowcze kroki zmierzające do
przeprowadzenia szkoleń Policji w zakresie unikania przestępstw rasistowskich i
ksenofobicznych. Obecny rząd przeznaczył na zwalczanie zjawisk nietolerancji,
rasistowskich i ksenofobicznych więcej środków niż jakikolwiek inny. Należy rozwijać
współpracę między państwem i organizacjami pozarządowymi.
6) Przedstawicielka NGO potwierdziła uwagi Zastępcy Dyrektora DWRMNiE. Wspomniała
też o bardzo dobrej współpracy między Policją i ośrodkiem dla uchodźców w Podkowie
Leśnej.
7) Inna przedstawicielka NGO zauważyła, że obecnie jesteśmy w szczególnie trudnej
sytuacji, gdyż nie potrafimy powiedzieć co jest przestępstwem z nienawiści. Np. niektórzy
sędziowie orzekają, że określenie „ty asfalcie” nie nosi znamion przestępstwa z
nienawiści. Pokazuje to, że prawnicy nie są przygotowani do rozwiązywania tego typu
problemów. Łatwiej skazać za chuligaństwo niż za przestępstwo z nienawiści.
8) Przytoczone w trakcie dyskusji przykłady doprowadziły do wniosku, że policji potrzebna
jest klarowna instrukcja postępowania w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia
przestępstwa z nienawiści.
9) Przedstawicielka NGO stwierdziła, że NGO nie mogą „kolaborować” z Policją. A
spotkania takie jak niniejsze powinny być organizowane na neutralnym gruncie, a nie w
siedzibie MSWiA.
10) Ekspert ODIHR zauważając, że przedstawiciele NGO zbaczają z tematu spotkania zadał
pytanie charakterystykę dobrego funkcjonariusza Policji. Według obecnych na spotkaniu
przedstawicieli NGO dobry Policjant to Policjant, który wie co robić, który ma jasną
procedurę. Procedura może być wzorowana na podręcznikach amerykańskich, gdzie
czynności, które policjant ma wykonywać w określonych sytuacjach opisane są krok po
kroku. Bardzo ważne jest, aby w efekcie szkoleń Policji wypracować podręczniki
umożliwiające utrwalanie i rozwijanie nabytej wiedzy. Niezbędne są również
odpowiednie rozporządzenia i inne akty wykonawcze do ustaw zawierających jedynie
ogólne regulacje. Policjanci będą dobrzy, jeżeli będą czuli się bezpieczni. Jeżeli w
przypadku, gdy zgłoszą bezprawne zachowanie – nawet swoich kolegów lub
przełożonych – nie spotkają ich szykany. W Policji powinny być osoby znające różne
języki obce. Policjanci powinni odbywać szkolenia z zakresu poznawania różnych kultur i
religii, poznawania np. symboliki organizacji radykalnych, a także w zakresie
komunikacji interpersonalnej.
11) Przedstawiciel NGO wysunął propozycję wprowadzenia odpowiednich zajęć na aplikacji
prokuratorskiej. Bowiem od prokuratorów w znacznej mierze zależy to jak organy
państwa zajmują się sprawami ksenofobii.
12) Przedstawiciele ODIHR zobowiązali się do uwzględnienia w czasie szkoleń powyższych
uwag.
W ostatniej części spotkania Pan Jarosław Zieliński – Sekretarz Stanu MSWiA
zapewnił przedstawicieli NGO o chęci współpracy, w tym przy uwzględnieniu w
uzasadnionych przypadkach „strażniczej roli” NGO.
Sporządził:
Konrad Walczuk
główny specjalista
ZMRiK DWRMNiE
MSWiA
Strona 2 z 2