Proekti od muzi^ka umetnost

Prira~nik za nastavata po izborniot predmet 

Proekti od muzi^ka umetnost 

Viktorija Kolarovska- Gmirja 

Vera Angelkovska 

Ankica Vitanova

Prira~nik za nastavata po izborniot predmet 

Proekti od muzi^ka umetnost 

Viktorija Kolarovska- Gmirja 

Vera Angelkovska 

Ankica Vitanova

Izdava~: 

Biro za razvoj na obrazovanieto 

Za izdava~ot: 

Vesna Horvatovi}, direktor 

Urednik: 

Mitko ê{larov 

Redakcija: 

Ta{e Stojanovski 

Lektura: 

Suzana Stojkovska 

Dizajn i pe~at: 

Koma, Skopje 

Tira`: 400 

Skopje, 2008 godina 

CIP – Katalogizacija vo publikacija 

Nacionalna i univerzitetska biblioteka “Sv. Kliment Ohridski”, Skopje 

373.3.091.3:78 (035) 

KOLAROVSKA – Gmirja, Viktorija 

Prira~nik za nastavata po izborniot predmet Proekti od muzi~ka umetnost : osnovno 

obrazovanie / Viktorija Kolarovska- Gmirja, Vera Angelkovska, Ankica Vitanova. – 

Skopje : Biro za razvoj na obrazovanieto. 2008. – 27 str. : ilustr. ; 23 sm 

Bibliografija: str.27 

ISBN 978-608-206-002-6 

1. Angelkovska, Vera (avtor) 2. Vitanova, Ankica (avtor) 

a) Proekti od muzi~ka umetnost – Osnovno obrazovanie – nastavni metodi – 

Prira~nici 

COBISS.MK – ID 74001930 

* Pe~ateweto na prira~nikot e so finansiska poddr{ka na Kancelarijata na UNICEF, Skopje

1. VOVED 

Nastavniot predmet proekti po muzi~ka umetnost 

se voveduva kako izboren predmet za u~enicite vo VI, 

VII ili VIII odelenie na osnovnoto u~ili{te. So temite, 

sodrìnite i aktivnostite predvideni so nastavnata 

programa u~enicite imaat mo`nosti da gi izrazat svoite 

afiniteti vo oblasta na muzi~kata umetnost i kultura, da 

gi pro{irat i prodlabo~at znaewata za oblastite za koi 

imaat poseben interes, kako i za aktivno muzicirawe 

(peewe i svirewe) preku izrazuvawe na sopstvenite stilski 

i ànrovski pretpo~ituvawa. Predvideno e nastavata 

da se odviva niz proektni aktivnosti, so {to }e se pridonese 

za pottiknuvawe na samostojnosta i kreativnosta na 

u~enicite, smislata za timsko rabotewe, odgovornosta, umeewe 

da se isplanira i da se izvede odredena aktivnost od 

po~etok do kraj, kriti~koto mislewe i samokriti~nosta, 

sposobnosta za ocenka (evalvacija) na svoite postigawa 

i postigawata na drugite. So voveduvaweto na ovoj predmet 

se pravi vaèn ~ekor za zbogatuvaweto na estetskoto 

podra~je vo vkupniot nastaven plan na osnovnoto obrazovanie, 

so {to se dobiva dodatna mo`nost za gradewe na 

estetski ~uvstva kaj u~enicite, razvoj na emocionalnata 

sfera, sposobnost da gi prepoznavaat i iskaùvaat svoite 

emocii i ~uvstva, formirawe na muzi~kiot vkus i stavovi 

za muzi~kata umetnost i kultura. Nastavata po ovoj predmet 

dava {iroki mo`nosti za me|upredmetno povrzuvawe 

– pred s$, so muzi~koto i likovnoto obrazovanie, no i 

so predmetite od drugi podra~ja (maj~in jazik i literatura, 

istorija, geografija, stranski jazik, informatika i 

dr.). Steknatite znaewa i iskustva vo muzi~kata umetnost 

moè da najdat primena kako vo obrazovniot proces, taka 

i vo sekojdnevniot ìvot na u~enikot, ovozmoùvaj}i mu 

pokvalitetno ìveewe, ispolnuvawe na slobodnoto vreme, 

umeewe da se pronajde sebesi vo muzi~koto i kulturnoto 

opkruùvawe na lokalnata sredina, gradot i po{iroko. 

Programskite zada~i po predmetot proekti po muzi~ka 

umetnost }e se realiziraat preku izrabotka na proekti 

- proektna nastava. Nedelniot fond e 2 ~asa ili vkupno 

godi{en fond od 72 ~asa. 

NASTAVNI TEMI – PROEKTI: 

1. Muzi~ki novinari 

2. Muzi~kiot folklor okolu nas 

3. Peja~ka grupa 

4. Instrumentalna grupa 

5. Muzika i kompjuter 

2. PRIKAZ NA NASTAVNITE SODR@INI 

Kako {to se poso~uva vo samiot naslov na predmetot 

proekti po Muzi~ka umetnost, nastavata po ovoj predmet }e 

se izveduva niz proektna rabota. 

Vo nastavnata programa predvideni se proekti koi 

opfa}aat razli~ni oblasti na muzi~kata umetnost – 

muzi~kata teorija, prakti~noto muzicirawe, muzi~kiot 

folklor i novite tehnologii vo muzikata. 

Proektot: Muzi~ki novinari podrazbira podlaboko 

prou~uvawe na ìvotot i tvore{tvoto na istaknatite kompozitori 

(interpretatori). So toa, sodrìnite vo ovoj 

proekt }e bidat istraùvawata za odredeni avtori i umetnici 

poso~eni vo nastavnata programa, no i po izbor na 

u~enicite i nastavnikot. 

Proektite: Peja~ka grupa, Instrumentalna grupa, 

Foklkorot okolu nas podrazbiraat formirawe na vokalen, 

instrumentalen, vokalno-instrumentalen izveduva~ki 

ansambl (tim) i timovi so pridru`ni aktivnosti (teor- 

3 | Proekti po muzi~ka umetnost

isko prou~uvawe na muzi~kiot materijal i organizacija i 

reklama na javniot nastap). 

Proektotot Muzika i kompjuter, pokraj muzi~kite 

aktivnosti so kompjuter e vo tesna koordinacija so prethodnite 

proekti, a moè da bide i niven sostaven del. 

Ovoj vid muzi~ki aktivnosti moè da se realiziraat vo 

onie u~ili{ta koi se opremeni so potrebnata tehnika, a 

nastavnikot vo tie u~ili{ta ja dobil potrebanata obuka za 

realizacija na nastavata. Vo drugite u~ili{ta kompjuterot 

moè da se upotrebuva za realizacija na proektite od site 

nastavni temi (prebaruvawe na podatoci na Internet, 

izgotvuvawe na flaeri, pokani, plakati, izgotvuvawe na 

CD i drugi izrabotki vo zavisnost od barawata na proektot). 

Strukturata na sodrìnite vo site proekti-temi e 

fleksibilna, direktno uslovena od formuliraweto na 

konkretnata tema na proektot, za {to }e stane zbor vo pretstavuvaweto 

na sekoj proekt poedine~no. 

3. ORGANIZACIJA I REALIZACIJA 

NA NASTAVATA 

Proektnite aktivnosti }e se organiziraat vo grupi sostaveni 

od 15 u~enici. Finalniot proizvod – prezentacijata 

na aktivnostite }e bide vo u~ili{teto i nadvor od 

nego, kako i za potrebite na lokalnata sredina. Za realizirawe 

na prezentacijata }e se koristat razni materijali: 

CD, DVD, sliki, fotografii, bro{uri i sl. 

So ogled na vkupnata optovarenost na u~enicite i 

vremenskata dimenzija kako su{tinska karakteristika 

na proektot, realno e vo nastavata da se ostvarat dva 

proekta vo ramkite na polugodieto. Brojot na ~asovite 

za eden proekt moè da varira vo zavisnost od obemot na 

sodrìnata (traeweto na koncertniot nastap, obemot na 

istraùvaweto itn.). Globalnata vremenska ramka na eden 

proekt moè da se formira spored sledniov princip: 

Istraùva~iki proekti: 

XX1-2 ~asa – op{ta organizacija, utvrduvawe na temata 

i voved vo temata 

XX1-2 ~asa – finalna prezentacija na proektot 

XX50% od ostanatiot broj na ~asovite – istraùvawe 

XX25% - izgotvuvawe na prezentacijata 

XX25% - ve`bawe na prezentacijata 

Umetni~ki proekti: 

XX1-2 ~asa – op{ta organizacija, utvrduvawe na temata 

i voved vo temata 

X X1-2 ~asa – generalna proba 

XX1-2 ~asa – finalniot javen nastap 

XXostanatoto vreme – probi (individualni, grupni, 

kolektivni) 

Mo`no e ovie globalni ramki da funkcioniraat i vo 

eden ist proekt ako vo nego se zastapeni i istraùva~kite 

i umetni~kite aktivnosti (vidi ponatamu). 

Pred da se po~ne so definiraweto na temite i 

sodrìnite na proektite, nastavnikot treba da im ja pojasni 

na u~enicite su{tinata na proektot kako forma na 

nastavna rabota i metodologijata na proektnata rabota, 

odnosno da gi upati vo organizacijata i metodite na nastavata 

po ovoj predmet. 

4. DIDAKTI^KO- METODSKI NASOKI 

Terminot proekt postojano se upotrebuva vo naukata 

(metodologija na nau~noto istraùvawe) i vo umetnosta 

– oblastite vrz koi se bazira nastavniot predmet. So 

toa moème da gi razgrani~ime nau~no-istraùva~kiot i 

umetni~kiot proekt. 

Nau~no - istraùva~ki proekt e vremenski organizirana 

istraùva~ka rabota sproveduvana od nau~nikpoedinec 

ili tim od nau~nici (naj~esto) koja se naso~uva 

na prou~uvawe na odreden nau~en problem i rezultira 

so otkrivawe na novi soznanija (ili potvrduvawe na 

postoe~kite) za istiot. 


Karakteristiki na nau~no - istraùva~kiot proekt: 

XXodreduvawe na problemot koj }e se istraùva; 

XXprou~uvawe na aktuelnata sostojba so istraùvaweto 

na dadeniot problem; 

XXdefinirawe na temata i predmetot na istraùvaweto, 

celite, zada~ite, hipotezaite; 

XXplanirawe na istraùvaweto: 

- metodologija na istraùvaweto (metodi, tehniki 

i instrumenti); 

- mesto i vreme na istraùvaweto; 

- neophodni materijali i oprema; 

- u~esnici vo istraùvaweto i nivnite zada~i; 

- finansiska konstrukcija; 

XXsproveduvawe na istraùvaweto; 

XXanaliza na podatocite; 

XXobjavuvawe na rezultatite na istraùvaweto; 

XXjavna rasprava (diskusija, kritika, prifa}awe ili 

neprifa}awe na rezultatite i zaklu~ocite). 

Umetni~ki proekt e vremenski organizirana umetni- 

~ka rabota koja vklu~uva i istraùva~ka komponenta 

sproveduvana od umetnik-poedinec ili tim umetnici koja 

se naso~uva na podgotovka na scenskiot nastap (koncert, 

pretstava) i rezultira so negovoto odrùvawe pred auditorium. 

Karakteristiki na umetni~kiot proekt: 

XXodreduvawe na umetni~koto delo/dela za pretstavata/koncertnata 

programa; 

XXodreduvawe na terminot za scenskiot nastap; 

XXodreduvawe na interpretatorite (solist/i, ansambl/i, 

dirigent, nositeli na ulogite); 

XXodreduvawe na drugite u~esnici vo realizacijata 

na scenskiot nastap (scenografija, kostimografija, 

svetlo, organizacija, reklama itn.); 

XXfinansiska konstrukcija; 

XXraspored na probite; 

XXraspored na drugi dejnosti (podgotovka na scenografijata, 

kostimite i sl.); 

XXorganizacija na reklamnata kampawa; 

XXgeneralna proba i scenski nastap; 

XXjavna rasprava (diskusija, kritika, prifa}awe ili 

neprifa}awe na konceptot i kvalitetot na inerpretacijata). 

Vo obrazovanieto ovoj termin po~na da se upotrebuva 

od neodamna, ozna~uvaj}i specifi~en vid na nastava zasnovan 

na principite na nau~no-istraùva~kiot 1 , odnosno 

umetni~kiot proekt. U~enikot treba da gi sfati ovie 

karakteristiki: 

XXproektot se karakterizira so formulirawe na 

istra ùva~ki problem (tema), odnosno programa 

za scenski nastap i iznao|awe na~in za negovoto 

re{avawe; 

XXproektot trae odreden vremenski period i mora da 

dovede do finalen proizvod; 

XXrabotata na proekti bara inicijativa, samostojnost, 

odgovornost; 

XXproektot e organiziran vo odreden vremenski period, 

odnosno isplaniran; 

XXproektot podrazbira menuvawe na lokaciite vo koi 

se izveduva; 

X Xrabotata na proekt vklu~uva raznovidni aktivnosti, 

postapki, tehniki, oprema; 

XXproektot se zasnova na timska rabota i podelba na 

obvrskite; 

XXproektot bara redovna dokumentiranost; 

XXproektot bara postojano preispituvawe na postignatoto, 

odnosno ocenuvawe (evalvacija); 

X Xrabotata na proektot bara prifa}awe na rizik od 

neuspeh i spremnost da se iznajde na~in na negovoto 

nadminuvawe, odnosno menuvawe na na~inot na 

razmisluvawe i deluvawe. 

Pridrùvaweto kon ovie karakteristiki nalaga vo nastavata 

se da se menuva voobi~aenata uloga na nastavnikot 

i u~enikot {to, isto taka, treba da im se pojasni na u~enicite. 

1 Vo ponatamo{niot tekst }e go koristime izrazot istraùva~ki 

proekt kako posoodveten za nastavata vo osnovnoto obrazovanie. 


Ulogata na nastavnikot: vo tekot na nastavata, toj se 

javuva kako: 

КРУГ НА ПРАВИЛА 

Mentor 

Organizator 

Nastanuvawe na 

proektot 

Pottiknuva~ 

Instruktor 

Prezentacija na 

proektot 

Planirawewe 

na proektot 

Procenuva~ 

Refleksija na 

proektot 

Rakovodewe na 

proektot 

Ulogata na u~enikot/u~eni~kata: toj/taa se javuva 

kako: 

Nositel na idei i afiniteti 

Aktiven subjekt – istraùva~ 

Odgovoren sorabotnik 

Ocenuva~ 

Pri izveduvaweto na proektnata nastava nastavnikot 

treba da se potpira vrz li~nite ve{tini i sposobnosti 

na u~enikot, negovoto prethodno iskustvo, interesot, èlbite 

i afinitetite. Toga{ doa|a do izraz otvorenosta za 

sorabotka, spremnosta za aktivno u~estvo, inicijativata, 

posvetenosta i entuzijazmot na u~enikot kako u~esnik vo 

proektot. Preku u~estvoto vo proektot u~enikot gi razviva 

sposobnostite za planirawe, donesuvawe na odluki, 

samostojno i kriti~ko razmisluvawe, sorabotka, realizacija 

na zamislenoto. Rabotata na proektot gi podgotvuva 

u~enicite za postojano (doìvotno) u~ewe i steknuvawe 

na novi soznanija i iskustva. 

Dokumentirawe 

na proektot 

FAZI ZA REALIZACIJA NA PROEKTOT 

Sekoj u~esnik vo proektot treba da go znae “patot” koj 

vodi kon negovata celosna realizacija – {to e “pojdovnata”, 

a {to e “zavr{nata to~ka” na proektot i kako ovie dve 

to~ki me|usebno se povrzani. Zatoa na u~enicite treba da 

im se prikaàt fazite na realizacijata na proektot: 

Selekcija na temata 

Faza na istraùvawe 

Faza na akcija 

Prezentacija na proektot 

(scenski nastap) 

Evalvacija na proektot 


So prethodnoto prikaùvawe na karakteristikite na 

istraùva~kiot i umetni~kiot proekt i diskusijata za 

nivnite karakteristiki u~enicite ve}e se podgotveni da 

gi otkrijat i osoznaat ovie fazi. 

IZBOR на тема 

Ovaa faza se odviva vo prisustvo na celiot proekten 

tim, odlukata e zaedni~ka. 

U~enicite treba da sfatat deka dobro odbrana i formulirana 

tema najdirektno go uslovuva uspehot na proektot. 

Kriteriumite na dobrata tema/programa se: 

XXda e interesna i privle~na sodrìnata na temata/ 

programata za u~esnicite (u~enicite); 

XXpostoewe prostor za istraùvawe (interpretacija); 

XXsodrìnata i dobrata formulacija da e interesna 

i za javnosta. 

Pri izborot na temata doa|aat do izraz prethodnite 

soznanija i iskustva na u~enicite, no moè da postoi 

i èlbata da se steknat so sosema novi, dotoga{ za niv 

nepoznati soznanija i iskustva. 

Selekcijata na temata e mnogu va`na za motivacijata na 

u~enicite, so mo`nosta tie da go doìvuvaat proektot kako 

nivna “sopstvenost” i sozdavawe na ~uvstvoto na privrzanost. 

Sekoj u~esnik na timot ima pravo da se iskaè, da 

dade ideja i da bide soslu{an, no, isto taka, treba da go 

slu{a i po~ituva drugiot. Odlu~uvaweto se vr{i preku 

demokratski proceduri so {to u~enikot se steknuva so 

iskustvata potrebni vo negoviot ponatamo{en ìvot i deluvawe. 

Razgleduvawe na idei od u~esnicite: 

U~enicite na prvata zaedni~ka sredba na proektniot 

tim zaedno so nastavnikot diskutiraat, predlagaat, davaat 

idei (“bura na idei”). 

Nastavnikot: vnimatelno gi slu{a, nenametlivo 

pomaga vo oblikuvaweto i formuliraweto na ideite i 

zamislite na u~enicite, gi zapi{uva na tabla, pravej}i 

lista na temi, vnimava na za~uvuvaweto na kolegijalna, 

prijatelska, konstruktivna atmosfera. 

Na~in na odlu~uvawe: dogovor ili glasawe. Nastavnikot 

treba da pomogne da se dojde do konsenzus ako gleda 

deka pove}eto u~enici se nakloneti kon edna od temite. 

Ako, sepak, mora da se glasa, nastavnikot treba da vnimava 

“nadglasanite” u~enici da ne se po~uvstvuvaat povredeni, 

da se pottikne nivnata motivacija so ohrabruvawe deka 

sigurno dobro }e rabotat i }e otkrijat ne{to novo i za 

sebe i za drugite. 

Otkako temata }e bide selektirana (odbrana), treba da 

se formulira celta na proektnata aktivnost. Za da se postavi 

to~no celta treba da se odgovori na pra{aweto: 

XXZo{to sakam da ja obrabotuvam ovaa tema 

Ova pra{awe, vsu{nost, vo sebe podrazbira i drugo: 

Kolku znam za ovaa tema (êstopati interesot i èlbata 

da se raboti ne{to se povrzani so stepenot na informiranosta 

za toa.) 

Odgovorite, generalno, moè da se svedat vo tri kategorii: 

XXZnam s$ i sakam da gi spodelam moite soznanija so 

drugite. 

XXZnam ne{to i sakam da nau~am pove}e. 

XXNi{to ne znam, no sakam da nau~am (pretpostavuvame 

deka i vakviot odgovor moè da se pojavi). 

Ponatamu pra{awata moè da se konkretiziraat so 

slednovo: 

XX[to to~no sakam da nau~am za temata 

Celta se formulira so konstrukciite od tip: “Sakam da 

doznaam, otkrijam, utvrdam, ispitam... ” (za istraùva~ki 

proekt), no i: “Sakam da spodelam, pretstavam, prikaàm, 

demonstriram…” (za umetni~ki proekt). Dobro formuliranata 

cel ja pottiknuva motiviranosta na u~enicite, ja 

organizira i naso~uva nivnata rabota i im dava vizija za 

kone~niot rezultat na celiot proekt. 


Formulirawe na celta: 

Mesto i vreme: istata zaedni~ka sredba na proektniot 

tim zaedno so nastavnikot (prodolènie). 

Nastavnikot: im predlaga na u~enicite da odgovorat 

na pra{aweto “Zo{to sakam da ja obrabotuvam ovaa tema” 

(usno ili pismeno). 

U~enicite: se iskaùvaat usno ili pismeno 

Nastavnikot: vnimatelno gi slu{a (~ita) odgovorite 

i treba da sfati koja od gorenavedenite grupi odgovori 

preovladuva, odnosno so kakvi predznaewa i iskustva raspolagaat 

u~enicite. Isto taka, pomaga za formulacija na 

celta (a po potreba i ja predlaga), vnimava na za~uvuvaweto 

na kolegijalna, prijatelska, konstruktivna atmosfera. 

Formuliranata cel se zapi{uva na tablata, pod naslovot 

na temata. 

PLAN na istra@uvaweTO: 

Ovaa faza e obemna i vo sebe sodrì raznovidni aktivnosti: 

planirawe i konkretno ostvaruvawe na planot. 

U~enicite treba da sfatat deka vo proektot nema mesto za 

improvizacija i nepromislenost, a tokmu dobriot plan, 

iako ne garantira 100-procentno, no, sepak, vo ogromna 

merka go odreduva uspehot. 

Planirawe 

Planiraweto treba da se odviva vo dve nasoki: 

1. Utvrduvawe na globalnata vremenska ramka na proektot: 

Za istraùva~ki proekt: 

- istraùvawe (od…do…); 

- podgotovka na prezentacijata (od…do…); 

- zavr{na prezentacija (datum i mesto). 

Za umetni~ki proekt: 

- probi i drugi podgotovki (od...do...); 

- organizacija i reklama na scenskiot nastap (od… 

do…); 

- generalna proba i scenski nastap (datum i mesto). 

2. Detalno planirawe na aktivnostite za istraùvawe, 

odnosno raspored na probite i drugi podgotovki, a, isto 

taka, podgotovka na prezentacijata, odnosno organizacijata 

i reklamata na scenskiot nastap. 

Tek na planiraweto: 

Utvrduvawe na globalnata vremenska ramka na proektot 

moè da se napravi na krajot na prvata sredba, po selekcijata 

na temata i formuliraweto na celta. Nastavnikot im 

pomaga na u~enicite, a, po potreba, i ja zema inicijativata, 

osobeno za odreduvawe na datumite. Po zavr{uvaweto 

na prvata sredba nastavnikot moè da im dade zada~a na 

u~enicite – sekoj da razmisli kako bi trebalo da se odviva 

istraùvaweto, odnosno da predloì aktivnosti i metodi. 

Na u~enicite moè da im se podeli list so pra{awa 

na koi treba da odgovori sekoj u~esnik vo istraùvaweto: 

1. Kakvi informacii (podatoci) ni se potrebni 

2. Kolku informacii (podatoci) ni se potrebni 

3. Kade moème da gi najdeme potrebnite informacii 

(podatoci) 

4. Kolku vreme }e bide potrebno za da se obezbedat 

informaciite (podatocite) 

5. Koj e najdobriot na~in za pribirawe na informaciite 

(podatocite) 

6. Kako da gi organizirame aktivnostite za da ja 

ispolnime celta 

7. Koj e odgovoren za koi aktivnosti 

8. Koga }e ja zavr{ime sekoja od aktivnostite 

(Od: MODUL: PROEKTNA NASTAVA) 

Pra{awata 1 i 2 se odnesuvaat na vidot na informaciite 

(podatocite): tekstovi od razli~en karakter (biografii, 

kritiki, analiti~ki statii itn.), statisti~ki 

podatoci, snimki, noten materijal i sl., kako i nivniot 

obem. 

Pra{aweto 3 ve}e upatuva kon mo`nite izvori na informaciite 

(podatocite), odnosno lokaciite na istra ùvaweto 

(biblioteki, institucii, privatni domovi). 


Pra{aweto 4 ve}e predviduva na~elna vremenska ramka. 

Pra{aweto 5 predviduva nasoki na metodologijta na 

istraùvaweto. 

Pra{awata 6 i 7 upatuvaat kon formirawe na timovite 

i raspredeluvawe na obvrskite. 

Pra{aweto 8 upatuva kon podetalnoto planirawe i 

raspredeluvawe na vremeto. 

Iako ne moème da o~ekuvame site u~enici maksimalno 

odgovorno da ja sfatat ovaa zada~a (a, objektivno, 

tie ne se ni podgotveni da dadat iscrpni odgovori na site 

pra{awa), sepak, ovaa zada~a }e gi natera da razmisluvaat. 

Na slednata sredba tie }e dojdat so svoi razmisluvawa 

staveni na hartija {to moè da bide baza za detalnoto 

planirawe. 

Na slednata – vtora sredba – se razgleduvaat ideite i 

predlozite na u~enicite okolu tekot na proektot. Zada~a 

na ovaa sredba e – da se oformat timovite i da se napravi 

detalnoto planirawe vo koe treba da se opfatat aktivnostite, 

nivniot redosled, vremetraeweto, opremata i da se 

napravi raspored na izvr{itelite vo timovite. 

Formirawe na timovi i zada~i 

Planiraweto e tesno povrzano so raspredeluvaweto 

na obvrskite, odnosno, so formiraweto na pomalite timovi. 

Sekoj od timovite realizira opredeleno podra~je. 

Najva`no e sekoj od timovite da go ima definirano svoeto 

podra~je na aktivnost i vo ramkite na sekoj tim to~no da 

se raspredelat zada~ite za sekoj od u~esnicite. Sekoj tim 

ne treba da bide pogolem od 3-5 ~lena. U~esnicite vo timot 

treba da izberat odgovoren. ^lenovite na timot treba 

da opredelat mesto i vreme za odrùvawe na sredbite, navremeno 

da se informiraat za planovite, zada~ite i tekot 

na aktivnostite. Sekoj ~len na timot treba da ima ednakvi 

mo`nosti za u~estvo, a podelbata na ulogite da bide jasna 

i, najva`no e da najdat zaedni~ki jazik vo komunikacijata. 

Vo istraùva~kite proekti }e se izdvojuvaat timovite 

koi imaat sli~en karakter na dejnosta (istraùvaweto) 

vo konkretnite podra~ja {to se opfateni so sodrìnata 

na proektot/ predmetot na istraùvawe. 

Vo umetni~kite proekti }e se izdvojuvaat timovi na 

interpretatori (nositeli na programata na scenskiot nastap) 

i timovi koi vr{at druga istraùva~ka rabota svrzana 

so podgotovka na scenskiot nastap (organizacija, 

reklama, oblikuvawe na kostimite, oblikuvawe na scenata 

itn.). 

Pri formiraweto na timovite nastavnikot ja ima re- 

{ava~kata uloga, iako svoite sugestii i odluki treba da 

gi sproveduva takti~no i nenametlivo. Toj treba da gi ima 

predvid èlbite na u~enicite, nivnite sposobnosti, karakterni 

osobini i me|usebni odnosi. Za ovie karakteristiki 

na u~enicite nastavnikot bi trebalo da bide, barem 

delumno, informiran od prethodnata komunikacija so niv 

vo nastavata. No, od osobena va`nost se prvite sredbi na 

site u~esnici vo proektot, koga tie otvoreno diskutiraat 

i se iskaùvaat, davaj}i mu mo`nost na nastavnikot da gi 

proceni nivnite afiniteti za odredena dejnost, karakteristikite 

na li~nosta (otvorena ili povle~ena, srame- 

`liva) i komunikacijata na ~lenovite na istraùva~kiot 

tim. 

Po formiraweto na timovite i definiraweto na 

podra ~jata na nivnata aktivnost sekoj tim, vo prodolènie 

na istata sredba, treba da pristapi kon detalnoto planirawe 

za svojata rabota (aktivnosti, metodi i instrumenti, 

oprema, lokacii na istraùvawe, pribli`ni vremenski 

ramki). Nastavnikot im pomaga na timovite i na krajot na 

ovaa sredba se izgotvuva detalen plan na proektot. 

[to treba da sodrì planot na proektot 

Naslov na proektot 

U~esnici vo proektot 

(pomali timovi so odgovoren 

za sekoj od timovite) 

Nastavnik 

(mentor i koordinator) 


Vo globalnata vremenska ramka i razrabotkata na 

fazite na proektot treba da se navede: 

- vidot na aktivnostite (istraùvawe na teren, poseta, 

rabota vo biblioteka, probi…); 

- datumot, vremeto, mestoto; 

- u~esnicite; 

- odgovorniot; 

- opremata. 

Bidej}i nekolku aktivnosti moàt da se odvivaat 

istovremeno (vo ist period, na ist datum od razli~ni 

istraùva~ki grupi), pri izgotvuvaweto na planot treba 

da se vodi smetka za hronolo{ki jasno prikaùvawe na redosledot 

na aktivnostite. 

Sobirawe na podatoci 

Vo ovaa faza ve}e se odviva timskata rabota. Najva`no 

e sekoj tim da go definira karakterot na istraùvaweto 

(rabota na teren, studiska poseta, istraùvawe vo biblioteka 

i/ili arhiva, prebaruvawe na Internet, poseta na li- 

~nosti i sl.). Za sekoe od ovie istraùvawa treba da ima 

izgotveno instrumenti, (tabeli za pribirawe podatoci, 

pra{alnici isl.) i oprema (penkalo, hartija, diktofon, 

fotoaparat, videokamera itn.). 

1. Dokumentirawe na istraùva~kiot proekt 

XXZo{to 

XXZa kogo 

XXKako 

XXKoga 

XXКој 

2. Dokumentacija za proektot 

XXFascikli za proekt 

XXZavr{en izvae{taj na proekt 

Istra@uva^ki proekt: 

U~enicite: gi podgotvuvaat instrumentite za istra- 

ùvawe, se snabduvaat so opremata, se podgotvuvaat za posetite 

so pribirawe osnovni informacii za instituciite 

i li~nostite koi }e gi posetuvaat. 

Nastavnikot: gi konsultira u~enicite vo vrska so 

instituciite i li~nostite koi moè da se posetat; gi 

podgotvuva za posetite so davawe upatstva i informacii 

za instituciite i li~nostite; gi pregleduva tabelite za 

sreduvawe podatoci i pra{alnicite; im pomaga da nabavat 

oprema; im zakaùva sredbi. 

Umetni^ki proekti 

Timot na interpretatori: 

U~enicite: pribiraat audio, video snimki i noten 

materijal, odreduvaat programa za scenskiot nastap, odreduvaat 

potrebni muzi~ki instrumenti i oprema. 

Nastavnikot: gi proveruva sobranite materijali, 

gi sovetuva u~enicite vo vrska so programata, imaj}i ja 

predvid namenata na koncertot, karakterot na auditoriumot, 

karakterot i me|usebnata usoglasenost na delata za 

izvedba. 

Timot za organizacijata i reklamate: 

U~enicite: gi sobiraat materijalite za reklamata 

(likovni i tekstualni) od soodvetni institucii, mediumi, 

Internet. 

Nastavnikot: gi upatuva u~enicite vo soodvetnite 

institucii, im poso~uva mediumi i veb - stranici, im 

zakaùva sredbi. 

Nastavnikot treba da ima jasen uvid vo rabotata na 

sekoj tim. Zatoa sekoj tim treba da ima to~no opredelen 

termin za sredbata so nastavnikot (po potreba, moè da se 

zakaùvaat i vonredni sredbi so celiot tim ili so odgovorniot 

vo nego). Vo tekot na ovaa faza treba da se napravat 

i 2-3 sredbi na celiot proekten tim na koi tie }e ja 


pretstavat svojata rabota, rezultatite do koi ve}e do{le i 

perspektivite za ponatamo{nite aktivnosti. 

Otkako }e se soberat, podatocite se grupiraat vo pregledi 

spored slednite pra{awa: 

XXKakvi informacii imame koi nudat mo`ni odgovori 

na problemot {to go istraùvaat u~enicite 

XXKakvi informacii sobravme koi ne se korisni 

XXKako moème da gi organizirame ideite i informaciite 

za da odgovorime na pra{aweto/ 

XXKako moème da gi pretstavime informaciite na jasen 

i uverliv na~in 

XXDali treba da sobirame u{te podatoci 

(Od: MODUL: PROEKTNA NASTAVA) 

Analiza i sreduvawe na podatocite 

Vo ovaa faza sekoj tim gi analizira dobienite podatoci 

i proveruva dali gi ima dovolno, dali so niv se ispolnuva 

celta. Va`no e da se izbere soodveten na~in na nivnoto 

sreduvawe i prikaùvawe (tekst, tabeli, grafikoni, 

sliki itn.) za tie da stanat jasna potkrepa za izveduvawe 

na zaklu~ocite. 

U~enicite gi sistematiziraat, klasificiraat, prebrojuvaat, 

hronolo{ki podreduvaat itn. dobienite podatoci, 

izbiraat soodveten na~in na nivnoto prikaùvawe, 

gi oblikuvaat stavovite i formuliraat zaklu~oci. 

Nastavnikot gi konsultira u~enicite vo vrska so 

na~inot na analiza na podatocite i nivnoto logi~ko podreduvawe 

soodvetno na celta na istraùvaweto, im pomaga 

da gi definiraat stavovite i zaklu~ocite. 

Timot na interpretatorite 

U~enicite gi pravat probite (odvoeni i zaedni~ki), 

gi nau~uvaat delata za scenskiot nastap, pravat koncept na 

interpretacijata. 

Nastavnikot: im pomaga na u~enicite racionalno da 

gi organiziraat probite, prisustvuva na probite i gi sovetuva 

u~enicite za vokalnata interpretacija soodvetna 

na karakterot i sodrìnata na pesnata. 

Timot za organizacija i reklama na scenskiot nastap: 

pravi skici za reklamni materijali, organizira najavi i 

nastapi vo mediumite, dogovara za sala za scenskiot nastap 

i pomo{ni prostorii. 

Nastavnikot: gi konsultira u~enicite vo vrska so 

izgledot na reklamnite materijali i tekstovite vo mediumite, 

proveruva lista na pokaneti, organizira sredbi so 

odgovornite za prostoriite vo koi }e se odrùva koncertniot 

nastap. 


Vo ovaa faza se pravi plan za akcija, odnosno podgotovka 

na prezentacijata. Planot sodrì zada~i koi treba 

da odgovaraat na pra{awata, i toa: 

XX[to sakame da napravime 

XXKako }e go postigneme toa 

Potoa se izgotvuvaat ~ekorite – za tekot na prezentacijata. 

Bidej}i proektniot tim e sostaven od mali timovi koi 

istraùvaat na razni poliwa sekoj od niv treba da napravi 

svoj del od zaedni~kta prezentacija. So ~ekorite treba 

da se napravi redosledot na prezentaciite na timovite 

vo celosnata prezentacija. Koj i koga }e prezentira, so 

pomo{ na {to i kogo Otkako s$ ova }e se isplanira, treba 

da se vidi dali e postignata celta, odnosno dali prezentacijata 

e dobro podgotvena. Zatoa kako biten element 

na podgotovkata na zavr{nata prezentacija ja izdvojuvame 

slednava etapa: 

Prezentacija na rezultatite od istraùvawata vo 

timot. 

Vo ovaa etapa sekoj tim ja podgotvuva i ja ve`ba prezentacijata 

na svojot del od rabotata. Potoa sledi zaedni~koto 

pretstavuvawe: sekoj tim gi prezentira svoite rezultati 

pred ostanatite timovi kako edna celina. Va`no e 

sekoj od u~esnicite vo timot da ima del vo prezentiraweto. 

Na ovaa etapa ve}e sleduva iskaùvawe na vpe~atoci, 


davawe sugestii, odnosno, postoi me|usebna evalvacija na 

rabotata na u~esnicite vo celiot proekten tim. 

Preku evalvacijata treba da se otkrie dali e postignata 

celta, da se korigira, dopolni ili da se skrati prezentacijata. 

U~enicite ja podgotvuvaat i ve`baat svojata prezentacija, 

ja pretstavuvaat pred drugite timovi. 

Nastavnikot postojano gi nadgleduva u~enicite vo procesot 

na izgotvuvawe i ve`bawe na prezentacijata, gi sovetuva 

vo vrska so nea. 

Prezentacija na proektot (scenski nastap) 

Mal tim 

Za drugite 

oddelenija 

Koj prezentira 

za kogo 

Oddelni 

rabotni grupi 

Vo ramkite na oddelenieto 

Celoto 

oddelenie 

Za celo u~ili{te 

Prezantacija 

– zo{to 

Prenesuvawe na znaewe, 

iskustva... 

Dokaz na uspehot 

Za natprevar 

Za u~enici i roditeli 

Za javnosta (mediumi) 

Za lokalnata 

zaednica i dr. 

Prezantacija 

–kako 

Pretstavuvawe na 

u~ili{teto 

Natprevar 

Donesuvawe finansiski 

sredstva od sponzori 

Planirawe Podgotovka Realizacija Evalvacija 

Prezentacijata e zavr{en ~in na sevkupnata proektna 

aktivnost, nejziniot rezultat, koga vloèniot trud, dobienite 

podatoci i postignuvawa na u~enicite stanuvaat 

dostapni na potesnata i po{irokata javnost. Zatoa mnogu 

e va`no ovoj ~in da bide dobro organiziran, sve~en, promislen 

do najmali detali, da mu se dade zna~ewe. Za dobar 

tek na prezentacijata/scenskiot nastap treba da se napravi 

specijalen plan na negovoto odvivawe so vremenski 

termin, postapkite i odgovornite (vo kolku ~asot treba 

da dojde timot, koi tehni~ki pomagala treba da se namestat 

i proverat, po potreba – kade }e se presoblekuvaat 

u~esnicite, kade }e se raspejuvaat i rasviruvaat, koj }e 

gi do~ekuva i smestuva gostite itn.). Toa e osobeno va`no 

ako prezentacijata/scenskiot nastap se odviva nadvor od 

u~ili{teto, na “tu|” teren. 

U~enicite gi izvr{uvaat dogovorenite obvrski okolu 

podgotovkata i tekot na prezentacijata/scenskiot nastap. 


Nastavnikot ja sledi situacijata, gi ohrabruva 

u~enicite, pravi psiholo{ka podgotovka i dobar {timung, 

im pomaga vo izvr{uvawe na podgotovkite i go kontrolira 

tekot na prezentacijata/scenskiot nastap. 

Evalvacija na proektot 

Po zavr{uvaweto na prezentacijata/scenskiot nastap 

proektniot tim se sobira na zavr{na sredba na koja 

treba da se dade rezime vo vrska so zavr{enata proektna 

aktivnost. U~enicite treba da steknat vpe~atok na dobro 

zavr{enata i zna~ajna rabota vo tekot na koja tie se zbogatile 

so novi znaewa i iskustva, steknale prijatelstva, 

stanale del od po{irokata sredina, se promenile. 

U~enicite gi razmenuvaat vpe~atocite i iskustvata 

od vkupnata aktivnost za vremetraewe na proektot i od 

zavr{nata prezentacija/scenskiot nastap, davaat ocena na 

svojata istraùva~ka rabota/scenskiot nastap i za rabotata 

na drugite timovi. 

Nastavnikot gi iskaùva svoite vpe~atoci za proektot 

vo celina i ja analizira rabotata na u~enicite, gi ohrabruva 

i pottiknuva ponatamu da gi primenuvaat steknatite 

iskustva od ovoj vid umetni~ka dejnost, im ukaùva na dobrite 

i slabite strani na nivnata rabota na proektot. 

5. SLEDEWE I OCENUVAWE NA 

POSTIGAWATA NA UÊNICITE 

Postigawata na u~enicite vo proektnite aktivnosti 

od muzi~kata umetnost se odnesuvaat, od edna strana, na 

razbirawe i usvojuvawe na specifikite na proektot kako 

nastavna forma, a od druga – na usvojuvawe konkretni znaewa 

i umeewa preku u~estvo vo konkreten proekt. 

Sledeweto i ocenuvaweto na postigawata na u~enicite 

}e se vr{i preku nabquduvawe i vrednuvawe na: 

angaìranosta, to~nosta i odgovornosta vo izvr{uvawe na 

zada~ite, interesot, zalagaweto, davaweto idei i kreativnosta 

na u~enikot. 

PRETSTAVUVAWE NA NASTAVNITE 

TEMI - PROEKTI 

1. Proekt: Muzi^ki novinari 

Cel na proektot “Muzi~ki novinari” e u~enikot/u~eni~kata 

da gi pro{iruva znaewata od oblasta na muzikata 

i istaknatite avtori od razli~ni epohi i zemji, da stekne 

soznanija za nivniot ìvot i tvore{tvo, kako i nivnoto 

muzi~ko i vonmuzi~ko opkruùvawe, da oformi sopstven 

stav za avtorot i negovite dela i da go prikaè preku 

prezentacija ~ij{to vid koja{to samiot }e ja odredi. Vo 

sodrìnite na proektot poso~eni se istaknati kompozitori, 

kako i doma{ni avtori ~ie{to tvore{tvo pobuduva 

interes za prodlabo~eno izu~uvawe. Sepak nastavnikot, 

zaedno so u~enicite, e sloboden da izbere i drugi avtori 

ili reproduktivni umetnici spored sopstvenite afiniteti, 

karakteristikite na lokalnata sredina i potrebite 

na nastavata. Preku u~estvoto vo ovoj proekt u~enicite se 

osposobuvaat da gi formuliraat svoite misli, verbalno 

da se izrazuvaat za muzikata, gi iskaùvaat svoite emocii 

i ~uvstva, da diskutiraat, da gi soslu{uvaat stavovite 

na drugite i da gi branat sopstvenite stavovi, kriti~ki 

da prio|aat kon izvorite na informaciite, da slu{aat i 

razmisluvaat za muzi~kite dela koi stanuvaat del od nivniot 

intelektualen i emocionalen “razvoj”. 

Finalen proizvod: prezentacija, napisi i drugi materijali 

(sliki, fotografii, bro{uri i sl.). 

Organizacija na proektnite aktivnosti 

(detalen pregled na fazite od proektot): 

Selekcija na tema 

U~enicite se opredeluvaat za kompozitor ili interpretator 

~ie{to tvore{tvo }e go istraùvaat i prezentiraat. 

Tuka doa|aat do izraz nivnite prethodni soznanija i 

iskustva, no i èlbata da steknat sosema novi, dotoga{ za 

niv nepoznati soznanija i iskustva. 

Nastavnikot im ja pretstavuva na u~enicite dejnosta 

na muzi~kiot novinar. Za taa cel, na prvata zaedni- 


~ka sredba treba da se napravi razgovor na koj u~enicite 

so pomo{ na nastavnikot zaedno }e dojdat do soznanija i 

mislewa koi se mo`nostite, karakteristikite i specifikite 

na ovaa dejnost. U~enicite }e gi iskaàt svoite 

iskustva. Za nekoi od niv dejnosta na muzi~kiot novinar 

}e asocira so usno izvestuvawe na radio i televizija so 

davawe informacii za muzi~kite nastani, intervju so 

umetnicite, razgovor vo studioto i sl., kako i za ulogata 

na novinarot-voditelot. Za drugi taa dejnost }e asociira 

na pi{uvawe na tekstovi vo vesnici, spisanija, Internet 

stranici, odnosno so ulogata na novinar-pisatel. Potoa 

nastavnikot im pomaga na u~enicite da gi iskaàt svoite 

prethodni iskustva i soznanija za vidovite na novinarski 

tekstovi, kratki izvestuvawa, najavi na nastanite, kritiki, 

poobemni osvrti za pove}e nastani, esei za ìvotot 

i deloto, intervjua koi{to u~esnicite vo proektot moè 

da gi izgotvuvaat. Nastavnikot pomaga za opredeluvawe 

na avtor ili interpretator, sledej}i gi iskaùvawata na 

u~enicite i procenuvaj}i go nivnoto iskustvo vo muzi~kata 

umetnost i nejzinite istaknati dejci. Iako se o~ekuva 

deka u~enicite poseduvaat odredeni informacii za ovoj 

ànr i negovite pretstavnici, sepak, tie se minimalni i 

povr{ni. Zatoa, nastavnikot moè nenametlivo da gi pottikne 

za istraùvawe za odreden avtor ili interpretator 

koj ne im e poznat na u~enicite, motiviraj}i gi da steknat 

novi soznanija i iskustva. Nastavnikot moè da pomogne 

pri kone~noto definirawe na temata na proektot (pokraj 

standardnite “@ivotot i deloto na…”, moè da se poso~at 

temite po primer na slednive: “Godi{nite vremiwa” od 

A. Vivaldi - od prolet do zima”; “Mocart - ~udo od dete”; 

“Prokopiev i makedonskiot muzi~ki folklor” i sl.). 

Postavuvawe celi: u~enicite treba da gi formuliraat 

celite koi sakaat da gi realiziraat. 

Primer: za temata “Godi{nite vremiwa” od A. Vivaldi 

- od prolet do zima” moè da se postavat slednive celi: 

- da doznam pove}e za deloto “Zima” od Vivaldi koe go 

imam ve}e slu{ano; 

- da gi zapoznaam ostanatite dela od ciklusot 

“Godi{ni vremiwa” – da gi slu{am i da doznaam 

pove}e za niv; 

- da doznaam pove}e za Antonio Vivaldi i drugite negovi 

dela, odnosno da doznaam ne{to sosema novo za 

mene itn.; 

- da gi oblikuvam moite soznanija vo svoj tekst/tekstovi; 

- da napravam usna prezentacija; 

- da gi zainteresiram drugite. 

Faza na istra@uvawe 

Planirawe 

U~enicite pravat izbor na materijali i informacii 

koi im se neophodni za postignuvawe na celite. Vo proektot 

“Muzi~ki novinari” tie se: snimki od delata, pi{ani 

ili elektronski tekstovi za avtorot, izveduva~ite, deloto, 

programi od koncerti na koi se izveduvalo deloto {to se 

obrabotuva ili drugi dela na dadeniot avtor, razgovori 

so li~nostite koi gi poseduvaat potrebnite informacii 

i svedo{tva (izveduva~i, kriti~ari, novinari i drugi 

u~esnici i svedoci od razli~ni generacii, ako stanuva 

zbor za avtorot od dene{nicata - i samiot avtor), noten 

materijal. 

Nastavnikot vo ovoj slu~aj treba da im dade informacija 

za odredeni specifiki na deloto (postoewe na sonet 

na prvata strana na partiturata na sekoj od koncertite, 

podatok za gradot vo koj Vivaldi najdolgo prestojuval i 

sozdaval – Venecija itn.), potoa nenametlivo im pomaga na 

u~enicite pri formiraweto na timovite. 

Formirawe na pomali grupi i zada~i 

Primer: 

grupa za istraùvawe na ìvotot i tvore{tvoto 

na Vivaldi; 

grupa za istraùvawe na opkruùvaweto na Vivaldi 

(Venecija); 

grupa za istraùvawe na sonetot kako poetska 

forma; 

grupa za istraùvawe na violinski koncert 

kako muzi~ki ànr; 

grupa za poseta na izveduva~i, kriti~ri, novi 


nari i drugi u~esnici i svedoci od razli~ni 

generacii koi gi izveduvale ili istraùvale 

“Godi{nite vremiwa”, odnosno drugite dela na 

Vivaldi. 

Otkoga }e se utvrdi brojot i sostavot na timovite tie gi 

dobivaat zada~ite, odnosno aktivnostite koi treba da gi 

izvr{at. So toa po~nuva da se pravi detalnoto planirawe 

na aktivnostite na timovite spored {emata i kone~niot 

plan na celiot proekt. 

Sobirawe na podatocite 

Vo ovaa faza u~enicite go realiziraat planot za 

istraùvawe: pribiraat podatoci, gi posetuvaat instituciite 

i poedincite, baraat tekstualni podatoci i drugi 

potrebni materijali za realizacijata na celta – prezentacijata. 

Aktivnosti na grupite: 

Vo ovoj proekt prvite ~etiri grupi imaat ist ili 

sli~en karakter na aktivnostite: nivnata osnovna zada~a 

e – da gi nao|aat tekstualnite podatoci vo razli~ni izvori 

(biblioteki – enciklopedii, knigi, vesnici, spisanija 

i dr., Internet). 

Nastavnikot im zakaùva poseti na instituciite 

(Univerzitetska biblioteka, biblioteka na muzi~ko-obrazovnite 

ustanovi, republi~ki i gradski arhivi), im 

poso~uva literatura i veb - stranici na Internet. 

Grupata za poseta na izveduva~i, kriti~ari, novinari 

i drugi u~esnici i svedoci od razli~ni generacii koi 

gi izveduvale ili istraùvale “Godi{nite vremiwa”, 

odnosno drugite dela na Vivaldi ima poinakov karakter 

na aktivnostite: bidej}i tie se sretnuvaat so konkretni 

lu|e i razgovaraat so niv, treba da imaat barem najop{ta 

pretstava za taa li~nost, odnosno da doznaat nekakvi podatoci 

za nea. Potoa timot gi izgotvuva pra{alnicite za 

intervjua, odreduva materijali/oprema {to se potrebni za 

vodewe na intervju. 

Nastavnikot ima osobeno zna~ajna uloga tokmu vo podgotovkata 

na u~enicite za sredbata so li~nosta so koja }e 

se pravi intervju (dava kratka informacija za ìvotot i 

dejnosta, poso~uva drugi mo`ni izvori na informaciite), 

im obezbeduva potreben materijal, im zakaùva sredba. 

OBRAZEC NA PRA[ALNIK ZA INTERVJU 

Nastavnikot i ~lenovite na grupata izgotvuvaat pra{alnik 

za intervjuto koj{to moè da opfa}a: pretstavuvawe 

na grupite pred liceto so koe{to se vodi intervjuto. Pritoa 

se objasnuva osnovnata zada~a na u~enicite koi{to go 

vodat intervjuto. 

XXVOVEDEN DEL 

Na po~etokot na sredbata u~enicite treba u~tivo da se 

pozdravat so sogovornikot, da mu se pretstavat. Odgovorniot 

na grupata treba da mu se zablagodari za izdvoenoto 

vreme i da go zamoli za dozvola da se koristi diktafon. 

Odgovorniot na grupata: go kaùva imeto na u~ili{teto 

i na u~enicite vo proektot “Godi{nite vremiwa” od A. 

Vivaldi – od prolet do zima (sekoj u~enik/u~eni~ka go 

kaùva svoeto ime i prezime). Potoa se zablagodaruva za 

soglasnosta na sogovornikot da se sretne so u~enicite i 

za izdvoenoto vreme. Vo obra}aweto isto taka zabeleùva 

deka znaej}i za negovite izvedbi na ova delo, bi sakale da 

postavat nekolku pra{awa i da go zamolat sogovornikot da 

im dozvoli da koristat diktafon. 

Pra{awa za intervjuto 

XXGLAVEN DEL 

I tema: Izvedbata na “Godi{nite vremiwa” 

od strana na sogovornikot 

1. Zo{to se odlu~ivte za izvedbata na “Godi{nite vremiwa” 

od Antonio Vivaldi 

2. Kolku pati dosega ste go izvele ova delo 

3. Koi bea Va{ite sorabotnici (orkestri, dirigenti) vo 

izvedbite 

4. Koi izvedbi najve}e gi pametite i zo{to 

5. Dali imate snimka na nekoja od ovie izvedbi 


II tema: Li~nite stavovi na sogovornikot 

za “Godi{nite vremiwa” (estetski 

i stru~no-tehni~ki) 

6. Kako ja doìvuvate muzikata na Vivaldi 

7. Koi se predizvicite da se izveduva deloto “Godi{nite 

vremiwa” (Nastavnikot treba da im pojasni na 

u~enicite deka stanuva zbor za tehni~ka podgotvenost, 

umetni~ka zrelost na interpretatorot, odnosno 

iskustvo so izvedbata na delata od Vivaldi i 

drugi avtori od toj period – Bah, Hendl.) 

8. Kolku treba da se ve`ba za da se izveduva deloto 

“Godi{nite vremiwa” 

9. Sigurno ste slu{ale drugi violinisti kako go svirat 

ova delo. îja izvedba Vi se dopa|a i zo{to 

10. Imate li omilen koncert od “Godi{nite vremiwa” 

11. Dali bi se sloìle da dojdete kaj nas vo u~ili{te 

da gi spodelite Va{ite misli i iskustva so drugite 

u~enici, a, moèbi, i da ni otsvirite fragment od 

“Godi{nite vremiwa” po Va{ izbor 

XXZAVR[EN DEL 

Odgovorniot na grupata se zablagodaruva za razgovorot, 

iskaùva èlba sogovornikot da go poseti osnovnoto 

u~ili{te kade {to }e govori na tema: “Godi{nite vremiwa” 

od A. Vivaldi. 

NAPOMENA: Pra{awata treba da bidat rasporedeni 

me|u site u~esnici vo timot. Samata tematika na 

pra{awata moè da go odredi na~inot na rasporeduvaweto. 

da im postavi pra{awa na u~enicite – kako do{le do 

ideja za eden vakov proekt, kako do{le do ideja da napravat 

razgovor tokmu so nego (nea), kakva muzika slu{aat i 

sl. U~enicite treba da bidat podgotveni da odgovorat na 

vakvite pra{awa, da ne se sramat, da sfatat deka so toa sogovornikot 

projavuva iskren interes kon niv (pretstavnici 

na mladata generacija), saka da gi razbere nivnite 

stavovi, podobro da gi zapoznae. Toa }e pridonese za sozdavawe 

poopu{tena atmosfera na intervjuto, odnosno, za 

negovoto pouspe{no sproveduvawe. 


Vo ovaa faza sekoj od timovite vr{i detalna analiza 

na podatocite koi gi pribral sekoj ~len od timot, se pravi 

selekcija na podatocite i, eventualno, se utvrduva potrebata 

od dodatno istraùvawe. 

Nastavnikot: gi konsultira u~enicite da gi procenat 

i selektiraat podatocite, im pomaga da procenat dali se 

dovolni sobranite podatoci, ili pak ima potreba od dodatno 

istraùvawe, gi konsultira vo vrska so na~inot na 

prezentacijata i go proveruva nejzinoto izgotvuvawe. 


Plan za akcija 

Tim: Muzi~ki novinari: Marija, Naum, Mare, Stoj~e, 

Nikola, Ver~e, Aleksandar, Maja, Violeta, Jovan, Marina, 

Viki, Ane, Kole, Nata{a i Nina 

Koordinator: (ime i prezime na nastavnikot)______ 

Vo poso~eniot pra{alnik za dvete temi se sodràt re- 

~isi ist broj pra{awa. Ako vo timot se 4 u~esnici, rasporeduvaweto 

na pra{awata moè da bide 3+2+3+3. Ako se 5, 

toga{ rasporeduvaweto na istite moè da bide 3+2+2+2+2. 

Odgovorniot vo timot, pokraj svoite pra{awa, go kaùva 

vovedniot i zavr{niot pozdrav so sogovornikot. 

Nastavnikot treba da gi podgotvi u~enicite za situacija 

vo koja nivniot sogovornik, od svoja strana, moè 


[to sakame da napravime 

Kako }e go postigneme toa 

Da doznaeme pove}e za deloto “Zima” od Vivaldi koe ve}e go imame slu{ano 

Javen ~as 

êkor 1: 

Pre~ek na gostinot 

êkor 2: Pretstavuvawe na 

timot i nivnata cel 

êkor 3: 

Pretstavuvawe na ìvotot i 

tvore{tvoto na Vivaldi 

êkor 4: 

Pretstavuvawe na sonetot 

kako poetska forma 

êkor 5: 

Violinski koncert 

kako muzi~ki ànr 

êkor 6: 

Gostinot violinist (moè i 

u~enik od drugo oddelenie 

koj sviri na violina) 

Dali sme ja postignale 

celta 

Komentari 

Koj 

Marija, Naum 

Koga 

Pred po~etokot na ~asot 

So podarok “flaer” 

na koj ima sliki od 

istraùvaweto so posveta 

Mare, Stoj~e Na po~etokot na ~asot Usna prezentacija 

Nikola, Ver~e, Aleksandar 

Maja, Violeta, Jovan 

Marina, Viki Ver~e, Ane 

Kole, Nata{a, Nina 

DA 

Zadovolni sme od sprovedenoto 

intervju so sogovornikot 

i dobienite novi 

informacii za deloto 

“Zima” 

Po najavata na Mare i Stoj~e 

Po pismeniot izve{taj 

Na krajot na prezentacijata 

Po zavr{etokot 

na koncertot 

Pismen izve{taj, a vo pozadina 

odi deloto“Zima” 

Prisustvo na nastavnikot 

po makedonski jazik 

Preku slu{awe na 

„Godi{nite vremiwa” 

Diskusija, razgovor i izvedba 

na del od “Godi{nite 

vremiwa” od strana na 

gostinot 

Vo ovaa faza se utvrduva na~inot na pretstavuvaweto 

na podatocite i se izgotvuva prezentacijata na sekoj od 

timovite (hamer, poster, pismen izve{taj/esej, portfolio, 

Power Point). 

Vo istata faza se izgotvuvaat materijali koi }e pretstavuvaat 

kone~en rezultat na ovoj proekt (na primer, 

bro{ura so tekstovi, videosnimka od intervju, audiosnimka 

so deloto itn.). Site podgotveni materijali se pretstavuvaat 

pred celiot proekten tim i se pravi me|usebna 

evalvacija. 


Vsu{nost, tokmu vo ovaa faza doa|a do postepenoto 

sozdavawe na finalniot novinarski proizvod – pi{aniot 

tekst (gorenavedenite pokratki i podolgi tekstovi za objavuvawe 

vo vid na pi{an materija kaj prvite 4 tima ili 

scenario za “TV emisija” kaj 5-ot tim od tip na razgovor 

vo studioto koj moè da se izvr{i kako sredba so odredena 

li~nost ne samo na zavr{nata prezentacija, tuku i na 

redoven ~as ili na von~asovnite u~ili{ni aktivnosti). 

Zatoa e va`no u~esnicite na timovite da gi probaat svoite 

sili vo pi{uvawe na razli~ni tekstovi, a nastavnikot 

nenametlivo da gi poso~uva nasokite, stilot, obemot na 

pi{uvaweto (ovie aktivnosti dobro e da se odvivaat vo 

koordinacija so nastavnikot po maj~in jazik i literatura, 

kako i nastavnicite po istorija, likovno obrazovanie i 

drugi, vo zavisnost od potrebite na izbranata tema). 

zavr[na prezentacija 

Vo ovoj proekt zavr{nata prezentacija moè da bide 

interesna i raznovidna, da vklu~uva pove}e aktivnosti: 

prezentacija na temite od sekoj tim, razgovor so gostin, 

koncertna izvedba na fragment od deloto. Zatoa taa treba 

osobeno vnimatelno da se isplanira, jasno da se podelat 

ulogite na prezenterite, da se predvidi vremetraeweto 

na aktivnostite za da ne se zamorat u~esnicite, gostite i 

publikata. 

Zavr[na evalvacija 

So zavr{nata sredba i evalvacija se ozna~uva krajot na 

proektot i, istovremeno – perspektivata za natamo{nite 

aktivnosti na u~esnicite vo proektniot tim (na primer, aktivna 

poseta na koncerti, prodolùvawe na istraùvawata 

po ovaa i sli~ni temi vo biblioteki i na Internet itn.). 

Sledewe i ocenuvawe na 

postigawata na u~enicite 


}e se vr{i preku nabquduvawe i vrednuvawe na: anga- 

ìranosta, to~nosta i odgovornosta vo izvr{uvaweto na 

zada~ite, projaveniot interes i davaweto idei, kreativnosta, 

usvojuvaweto i primenata na novite znaewa. 

2. Proekt: Muzi^ki folklor okolu nas 

Cel na proektot “Muzi~ki folklor okolu nas” e 

u~enikot/u~eni~kata da razviva qubov i interes kon 

folklornoto nasledstvo preku sopstvenite istraùvawa, 

analizirawa, otkrivawa na novi soznanija i dostignuvawa 

vo oblasta na narodnite pesni i narodnite obredi povrzani 

so praznicite - Kolede, Pro~ka, \ur|ovden, Veligden 

i dr. Preku u~estvoto vo proektot u~enicite se pottiknuvaat 

za individualna i grupna sorabotka, organizirawe na 

timski aktivnosti vo ramkite na u~ili{teto (formirawe 

na sopstvena peja~ka folklorna grupa, priloùvawe na 

vizuelni i auditivni materijali na raznovidni izvorni 

narodni pesni i obi~ai), kako i pronao|awe na drugi 

mo`nosti za sorabotka von u~ili{teto (poseta na KUD, 

Institutot za folklor, razni koncerti na narodna muzika 

i intervju so peja~ na izvorni i novosozdadeni narodni 

pesni). 

Finalen proizvod: javen nastap, prezentacija, snimka 

(audio/video CD). 



Selekcija na tema 

U~enicite se opredeluvaat za narodnite pesni i narodnite 

obi~ai koi bi sakale da gi izveduvaat, karakteristi~ni 

za sredinata. Tuka doa|a do izraz nivnata èlba 

za prou~uvawe na narodnata tradicija i obi~aite vo uloga 

na peja~i, sobira~i na narodni pesni, kako i namenata na 

javniot nastap (povod, karakteristiki na publikata itn.). 

Se o~ekuva deka u~enicite moàt da predloàt pove}e 

temi: na primer, narodni pesni i narodni obi~ai povrzani 

so praznicite: Kolede, Pro~ka, \ur|ovden, Veligden ili 

drugi praznici karakteristi~ni za sredinata, etni~kata 

grupa, verskata zaednica. 


Nastavnikot ja nadgleduva postapkata za izbor na temata. 

Postavuvawe celi - u~enicite treba da formuliraat 

cel na proektot/ temata. 

Primer: za temata “Kolede” moè da se postavat slednive 

celi: 

- da gi spodelam so slu{atelite pesnite i obi~aite 

koi ve}e gi znam - svrzani so praznicite vo mojata 

sredina; 

- da nau~am obi~ai za nekolku praznici za koi sum 

~ul(a), no ne gi znam; 

- da doznaam pove}e za narodnata tradicija vo sredinata 

kade se nao|am, no i po{iroko (avtori, interpretatori, 

priredbi, festivali, snimki i sl.), 

odnosno da doznaam ne{to sosema novo za mene itn. 

Vo ovoj proekt, celta moè da bide i izgotvuvawe na CD 

so pesnite i obi~aite na Kolede kako finalen proizvod 

od ovaa proektna aktivnost. 


Za da gi realiziraat celite, u~enicite treba da napravat 

izbor koi materijali i informacii im se neophodni 

za istraùvaweto so ogled na specifikata na proektot 

(snimki od pesnite, pi{ani ili elektronski tekstovi za 

muzi~kiot folklor i obi~ajnite pesni, razgovori so narodnite 

peja~i – nositelite na tradicijta, istraùva~i 

na folklorot, novinari i drugi u~esnici i svedoci od razli~ni 

generacii, tekstovi na pesnite). 

Spored poso~eniot model za utvrduvawe na globalnata 

vremenska ramka, opredeluvawe na ~lenovite na grupite, 

nivnite zada~i i detalno planirawe na aktivnostite na 

grupite se prezamaat slednite ~ekori: 

Formirawe na grupite i postavuvawe zada~i 

Na primer, se formiraat grupite za: 

• istraùvawe na izveduvaweto na obi~ajot Kolede kaj 

postarite generacii; 

• poseta na KUD , izveduva~i na narodni pesni, 

• organizacija, propaganden materija, tehni~ka realizacija 

na javniot nastap; 

• interpretatori na samiot obred. 

Nastavnikot nenametlivo im pomaga na u~enicite pri 

formiraweto na grupite (ZABELE[KA: vo konkretniov 

proekt osobeno delikatno pra{awe }e bide - koi }e bidat 

interpretatorite na obredot. Moè da se pretpostavi deka 

site u~enici ne poseduvaat vokalni i kreativni sposobnosti 

za izveduvawe na samiot obred. Zatoa nastavnikot 

treba takti~no da pomogne za raspredeluvaweto na ulogite 

vo timovite, da najde na~in site prijaveni u~enici da gi 

pokaàt svoite vokalni i kreativni sposobnosti na probite 

i samite da odlu~at dali moàt da odgovorat na barawata 

za izveduvawe na samiot obred). 


Primeri na aktivnostite na grupite: 

• grupa za istraùvawe na po~etocite i pri~inite 

na izveduvaweto na obi~ajot kolede; gi nao|a tekstualnite 

podatoci za toa kako i na koj na~in se 

izveduva obi~ajot i pesnite {to se svrzani za nego 

(biblioteki - vesnici, spisanija i dr. od soodvetnite 

vremenski periodi, knigi, Internet, postari 

lu|e, folkloren institut) ili intervjua so postari 

lica. 

Primer na pra{awa za vozrasni lica: 

1. Dali ste odele na kolede 

2. Kolku godini ste imale toga{ 

3. Vo koj period od godinata se pravi kolede 

4. Dali odele i ma{ki i devoj~iwa 

5. Koga tropavte na vrata {to dobivavte 

na podarok 

6. Vo {to gi stavavte podarocite 

(tkaeni torbi ~ki) 

7. Dali palevte ogin 

8. Zo{to go palevte 


9. [to pravevte okolu oginot(igravte, 

peevte go preskoknuvavte) 

10. Otpejte ja pesnata {to ste ja peele toga{. 

11. Dali se maskiravte na kolede 

Nastavnikot im poso~uva veb - stranici na Internet, 

gi konsultira u~enicite za instituciite i poedincite kaj 

koi moàt da gi dobijat podatocite i im gi zakaùva posetite 

i sredbite; gi proveruva podgotvenite materijali 

(pra{alnici, tabeli i sl.). 

• Grupata za poseta na KUD, izveduva~i na narodni 

pesni gi posetuva licata {to se predvideni za poseta 

i pravi intervju so niv. 

Primer za pra{awa za koreografot na dru{tvoto: 

1. Dali na repertoarot imate koledarski pesni 

i igri 

2. Kakvi drugi obredni igri imate 

na repertoarot 

3. Dali ima interes kaj publikata za vakvi igri 

4. Koj e avtor na koreografiite na igrite 

Nastavnikot gi podgotvuva u~enicite za sredbata so 

li~nosta so koja }e se pravi intervju (dava kratka informacija 

za ìvotot i dejnosta), im obezbeduva potreben materija, 

im zakaùva sredba. 

Grupata za organizacija, propaganden materija, 

tehni~ka realizacija na obredot: prou~uva propagandni 

materijali za razli~ni koncerti i sobira primeroci od 

plakati, flaeri i drugi materijali. 

Nastavnikot gi upatuva u~enicite vo soodvetnite institucii 

(MMM, KUD, detski festivali i sl.) i im zakaùva 

poseta. 

Grupata za izveduvawe na obredot gi nao|a snimkite 

od pesnite i obi~ajot za kolede, gi selektira pesnite za 

samiot obred, gi proveruva i utvrduva tekstovite na pesnite; 

gi u~i pesnite i go osmisluva obredot- obi~ajot i negovata 

interpretacija. 

Nastavnikot gi sovetuva u~enicite vo vrska so izborot 

na pesnite, gi proveruva tekstovite na pesnite; pomaga da 

se organizira prikaùvaweto na obredot; prisustvuva na 

probite i gi upatuva kon pravilna vokalna interpretacija 

koja{to e soodvetna na karakterot i sodrìnta na narodnata 

pesna. 


Grupata za istraùvawe na po~etocite na izveduvaweto 

na obi~ajot kolede: gi selektira podatocite; go 

oblikuva materijalot koj }e go pretstavuva; se odlu~uva za 

vidot na prezentacijata (hamer, poster, pismen izve{taj/ 

esej, portfolio, Pauer Point - prezentacija) i ja izgotvuva 

prezentacijata. 

Nastavnikot gi konsultira u~enicite da gi procenat 


dovolni sobranite podatoci ili ima potreba od dodatno 

istraùvawe, gi konsultira vo vrska so na~inot na prezentacijata 

i go proveruva nejzinoto izgotvuvawe. 

Grupata za poseta na KUD, izveduva~i na narodni 

pesni, novinari i drugi u~esnici i svedoci na 

obi~ajot: isto kako za prethodniot tim. 

Nastavnikot: isto kako za prethodniot tim. 

Grupata za organizacija, propaganden materija, 

tehni~ka realizacija na javniot nastap dogovara mesto 

na javniot nastap od ponudenite lokacii, utvrduva termin 

za generalna proba, dogovara pomo{ni prostorii za garderoba 

- nosii ili garderoba so folklorni elementi, pravi 

nekolku skici za dizajn na plakatot, programata, flaerite, 

pokanite. Izgotvuvaat spisok za gostite koi }e gi pokanat. 

Nastavnikot ima zada~a da zakaùva sredbi so li- 

~nosta odgovorna za prostorijata vo koja }e se izveduva 

javniot nastap (direktor na u~ili{teto, pretstavnik od 

lokalnata samouprava i drugi institucii), gi konsultira 

vo vrska so dizajnot na propagandnite materijali. 

Grupata interpretatori na samiot obred: pravi 

pove}e probi na odbranite pesni, go uve`buva samiot obred, 

vnimava na scenskoto odnesuvawe, dvièwa, mimika 

itn. 


Nastavnikot postojano prisustvuva na probite i vnimatelno 

dava stru~ni sugestii, poddrùvaj}i gi u~enicite 

vo projavuvaweto na nivnata kreativnost. 


Vo ovaa faza se izgotvuva plan za akcija 

Planot za akcija go opfa}a slednite aktivnosti 

Proekt: Muzi~ki folklor okolu nas 




Prezentacija na obredot kolede i pesnite povrzani za nego 

Preku javen nastap – koncert i dramatizacija 

êkor 1: 

Pre~ek na gostite 

Koj 

Marija i Naum 

Koga 

Pred po~etokot na koncertot 

pred vlezot 

Poga~a i sol 

êkor 2: Pretstavuvawe na 

timot i nivnata cel 

Mare i Stoj~e 

Na po~etokot, po smestuvaweto 

na gostite 

Usna prezentacija 

êkor 3: 

Po~etocite i pri~inite na 

izveduvaweto na obi~ajot 

kolede 

Nikola, Ver~e i Aleksandar 


Pismen izve{taj od intervjuto, 

na primer, so dedo 

Mir~e od selo Kowari 

êkor 4: 

Kako vo KUD, se neguvaat 

obi~ajot i pesnite svrzani 

za kolede 

Maja, Violeta i Jovan 

Po pismeniot izve{taj 

Prisustvo na koreografot 

(po mo`nost) ili prezentacija 

na hamer so sliki od 

posetsta na KUD 

êkor 5: 

Izveduvawe na samiot 

obred 

Marina, Viki, Ver~e i Ane 


Samiot obred - oble~eni 

vo nosii, na ramo torbi~ki 

i stap~iwa, a od drugata 

strana ovo{je i kola~iwa 

êkor 6: 

Ispra}awe na gostite 

Kole, Nata{a i Nina 

Po zavr{etotkot 

na koncertot 

Delewe na ovo{je i 

kola~iwa za gostite 


celta 

DA 

Komentari 

Be{e prekrasno, site bea 

voodu{eveni. 


Preku planot se pravi evalvacija, se korigira samata 

prezentacija koja otkako }e se definira treba dobro da 

se ve`ba. Na krajot sleduva samata prezentacija – koncertot. 

Zavr[na prezentacija 

Vo proektot “Muzi~ki folklor okolu nas” zavr{nata 

prezentacija moè da bide interesna i raznovidna, da 

vklu~uva pove}e aktivnosti: pre~ek na gostite {to se pokaneti 

- timot e oble~en vo nosija, posluùva so poga~a i 

sol, prezentacija na temite od sekoj tim, prezentacija na 

samiot obi~aj, razgovor so gostin od KUD (ako e pokanet), 

ispra}awe na gostite so posluùvawe na jabolko, kru{a, 

bonbon~e (karakteristika na obi~ajot kolede) i dr. Kako 

i vo site drugi prezentacii, taka i vo ovaa, s$ treba dobro 

da se isplanira, jasno da se podelat ulogite na prezenterite, 

da se predvidi vremetraeweto na aktivnostite za da 

ne se zamorat u~esnicite, gostite i publikata. 


So zavr{nata sredba i evalvacija se ozna~uva zavr{uva 

weto na proektot i, istovremeno – se najavuvaat 

natamo{nite aktivnosti na u~esnicite vo istraùvaweto 

na drugi temi, kako na primer, neguvawe na pesni i obi~ai 

karakteristi~ni za sredinata (etni~kata/verskata zaednica); 

poseta na koncerti na razni kulturno - umetni~ki 

dru{tva, podgotovka na nov obi~aj svrzan so drug praznik 

itn. 

Sledewe i ocenuvawe na postigawata 

na u~enicite 


}e se vr{i preku nabquduvawe i vrednuvawe na: 

angaìranosta, to~nosta i odgovornosta vo izvr{uvaweto 

na zada~ite, projaveniot interes i davaweto idei, kreativnosta, 

usvojuvaweto i primenata na novite znaewa. 

3. Proekt: Peja^ka GRUPA 

Celta na proektot “Peja~ka grupa”: u~enikot/u~eni- 

~kata da gi pro{iruva znaewata od muzi~kata umetnost i 

kulturata za koi pokaùva poseben interes, sposobnosti i 

senzibilitet i da gi razviva svoite vokalni sposobnosti. 

U~enikot/u~eni~kata se osposobuva za zaedni~ka prezentacija 

na vokalni dela vo u~ili{teto i nadvor od nego. 

Preku ovaa tema u~enikot }e sozdava navika za redovnost i 

to~nost, tvore~ki sposobnosti, eti~ki i estetski vrednosti, 

}e razviva kolektiven intelektualno-emocionalen i 

kretiven odnos kon interpretacijata na odreden muzi~ki 

stil, sposobnost za individualna vokalna interpretacija, 

da gi po~ituva dadenite upatstva na dirigentot-mentorotkoordinatorot, 

da gi pro{iruva teoriskite znaewa vo oblasta 

na istorijata na muzikatata i muzi~kata kritika, da 

gi procenuva vrednostite na muzi~kite dela preku analiza, 

da u~estvuva na razni vidovi nastapi (vo u~ili{teto, lokalnata 

sredina, natprevari i dr.), da sorabotuva so drugi 

lica od kulturata I institucii i stru~ni organizacii od 

oblasta na umetnosta i kulturata. 

Finalen proizvod: javen nastap ili snimka (audio/ 

video). 



U~enicite se opredeluvaat za stil, ànr, tematika na 

pesnite koi bi sakale da gi izveduvaat. Tuka doa|aat do 

izraz nivnite stilski i ànrovski pretpo~ituvawa, èlbite 

da se projavat vo ulogata na peja~i i da organiziraat 

javen nastap (povod, karakteristiki na publikata itn.). 

Predlagaat pove}e temi: na primer, “Makedonski popularni 

pesni”, “Pesnite za qubovta”, “Novogodi{ni pesni” i 

sl.). So pomo{ na glasawe ili sli~en na~in ja odbiraat 

temata za koja }e pravat proekt. 

Nastavnikot pretstavuva koordinator i ja nadgleduva 

postapkata na izbor na temata. 

Postavuvawe celi: u~enicite treba da formuliraat 

cel na temata. Primer: so programata “Makedonski popularni 

pesni” moè da se definiraat slednive celi: 


- da spodelam so slu{atelite nekolku moi omileni 

pesni koi ve}e gi znam; 

- da nau~am nekolku dobri pesni koi sum ~ul(a), no ne 

gi znam; 

- da doznaam pove}e za popularnata muzika vo Makedonija 

od razli~ni vremenski periodi (avtori, 

inter pretatori, priredbi, festivali, snimki…), 

odnosno da doznaam ne{to sosema novo za mene itn. 

Vo ovoj primer celta e da se organizira scenski nastap 

- koncert posveten na makedonskata pop muzika. 


Za da ja realiziraat celta, u~enicite treba da dojdat do 

zaklu~ok koi materijali i informacii im se neophodni za 

postignuvawe na celite. So ogled na vidot na proektot tie 

se: snimki od pesnite, pi{ani ili elektronski tekstovi 

za avtori i izveduva~i, programi od koncerti, razgovori 

so avtori, izveduva~i, novinari i drugi u~esnici i svedoci 

od razli~ni generacii, noten materija, tekstovi na 

pesnite. 

Formirawe na timovi i zada~i 

U~enicite formiraat pomali grupi (po 3-5 u~enici, 

vo zavisnost od brojot, karakterot i vremetraeweto na aktivnostite 

i zada~ite). 

Formirawe na grupite: 

• istraùvawe na po~etocite na pop - muzikata vo 

Makedonija; 

• poseta na avtori, izveduva~i, novinari i drugi 

u~esnici i svedoci od razli~ni generacii; 

• organizacija, propaganden materija, tehni~ka realizacija 

na javniot nastap; 

• interpretatori. 

Nastavnikot nenametlivo im pomaga na u~enicite pri 

formiraweto na grupite. Osobeno delikatno e pra{aweto: 

koi u~enici }e bidat interpretatori na zavr{niot koncert 

Moè da se pretpostavi deka site prijaveni u~enici 

ne poseduvaat vokalni sposobnosti za javniot nastap. 

Zatoa nastavnikot treba da najde na~in site prijaveni 

u~enici da gi projavat svoite vokalni sposobnosti na probite 

i samite da odlu~at dali moàt da nastapat na javniot 

nastap. 


Vo ovaa faza u~enicite izgotvuvaat i realiziraat plan 

za istraùvawe: pribiraat podatoci, gi posetuvaat instituciite 

i poedincite, baraat tekstualni podatoci i drugi 

potrebni materijali i se podgotvuvaat za realizacijata na 

javniot nastap. 

Primeri na aktivnostite na grupite: 

• Grupata za istraùvawe na po~etocite na popmuzikata 

vo Makedonija nao|a tekstualni podatoci 

od razli~ni izvori (biblioteki - vesnici, spisanija 

i dr. od soodvetnite vremenski periodi, knigi, 

Internet). 

Nastavnikot zakaùva poseti na instituciite (Univerzitetska 

biblioteka, biblioteki na muzi~ko-obrazovni 

ustanovi, republi~ki i gradski arhivi), veb - stranici 

na Internet i dr. 

• Grupite za poseta na avtori, izveduva~i, novinari 

i drugi u~esnici i svedoci od razli~ni generacii 

posetuvaat i vodat razgovori so licata {to 

se predvideni so planot za vodewe intervju. 

Nastavnikot gi podgotvuva u~enicite za sredbata so 

li~nostite so koi }e se pravat intervjua (dava kratka informacija 

za ìvotot i dejnosta), im obezbeduva potreben 

materijal, im zakaùva sredba. 

• Grupata za organizacija, propaganden materijal, 

tehni~ka realizacija na javniot nastap prou~uva 

propagandni materijali za razli~ni koncerti i sobira 

primeroci od plakati, flaeri i drugi materijali. 


Nastavnikot gi upatuva u~enicite vo soodvetnite institucii 

(MMM, KUD, detski festivali i sl.) i im zakaùva 

poseta. 

• Grupata interpretatori nao|a snimki od pesni, gi 

selektira pesnite za javen nastap, gi proveruva i izbira 

tekstovite na pesnite i notnite zapisi; pravi 

snimka na pridru`bata na pesnata (studiska ili od 

svirewe na nastavnikot); u~enicite u~at da gi peat 

pesnite i ja osmisluvaat interpretacijata. 

Nastavnikot gi sovetuva u~enicite vo vrska so izborot 

na pesnite; gi proveruva tekstovite na pesnite; im 

pomaga da se organizira demo snimaweto, vodej}i smetka 

za tonalitetot vo vrska so opsegot na glasot na u~enikot/ 

u~eni~kata; prisustvuva na probite i gi upatuva kon pravilna 

vokalna interpretacija soodvetna na karakterot i 

sodrìnata na pesnata. 


Vo ovaa faza sekoj od grupa vr{i detalna analiza na 

podatocite {to gi pribrala, se pravi selekcija na podatocite 

i, eventualno, se utvrduva potrebata od dodatno 

istraùvawe. Vo istata faza se utvrduva na~inot na pretstavuvawe 

na podatocite i se izgotvuva prezentacijata. 

• Grupata za istraùvawe na po~etocite na pop-muzikata 

vo Makedonija gi selektira podatocite; go oblikuva 

materijalot {to }e go izloùva; se odlu~uva 

za vidot na prezentacijata (hamer, poster, pismen 

izve{taj/esej, portfolio, Pauer Point - prezentacija). 

Nastavnikot gi konsultira u~enicite da gi procenat 


dovolni sobranite podatoci ili ima potreba od dodatno 

istraùvawe, gi konsultira vo vrska so na~inot na prezentacijata 

i go proveruva nejzinoto izgotvuvawe. 

• Grupata za poseta na avtori, izveduva~i, novinari 

i drugi u~esnici i svedoci od razli~ni generacii 

( isto kako za prethodniot tim). 

Ulogata na nastavnikot isto kako za prethodnata grupa. 

• Grupata za organizacija, propaganden materijal, 

tehni~ka realizacija na javniot nastap: u~enicite 

dogovaraat mesto na javniot nastap od ponudenite 

lokacii, utvrduvaat termin za generalna proba, dogovaraat 

pomo{ni prostorii za garderoba, pravat 

nekolku skici za dizajn na plakatot, programata, 

flaerite, pokanite. Izgotvuvaat spisok za gostite 

koi }e gi pokanat. 

Nastavnikot ima zada~a da im zakaùva sredba so odgovornite 

lica za prostorijata vo koja }e se izveduva javniot 

nastap (direktor na u~ili{teto, pretstavnik od lokalnata 

samouprava i drugi institucii), gi konsultira vo 

vrska so dizajnot na propagandnite materijali. 

• Grupata interpretatori pravi pove}e probi na odbranite 

pesni, uve`buva peewe so demo snimkata 

na pridru`bata, vnimava na scenskoto odnesuvawe, 

dvièwa, mimika itn. 

Nastavnikot postojano prisustvuva na probite i ta kti- 

~no pravi stru~ni sugestii, poddrùvaj}i gi u~e ni cite vo 

projavuvaweto na nivnata kreativnost. 

Prezentacijata na rezultatite od istraùvawata e 

pred celata proektna grupa. 


Vo ovaa faza se izgotvuva plan za akcija. 

Plan za akcija 

Proekt: Peja~ka grupa (grupa u~enici) 





Sakame da ja pretstavime makedonskata popularna muzika 

Preku javen nastap – koncert 

êkor 1: 

Delewe na programata za 

koncertot i flaeri so 

sliki od podgotovkata na 

proektot 

Koj 

Marija i Naum 

Koga 

Pred po~etokot na koncertot 

pred vlezot 

Flaeri i programa 

êkor 2: Pretstavuvawe 

na ~lenovite na grupata i 

nivnata cel 

Mare i Stoj~e 

Na po~etokot, po ispolnuvawe 

na edna pesna 

Usna prezentacija 

êkor 3: 

Koga i kako se pojavila 

pop - muzikata kaj nas vo 

Makedonija 

Nikola, Ver~e i Aleksandar 


Preku hamer, moè i Pauer 

point prezentacija 

êkor 4: 

Iskaùvawa na avtori i 

interpretatori za pop 

- muzikata 

Maja, Violeta i Jovan 

Po prezentacijata Pauer 

point 

Nivno prisustvo (po 

mo`nost) ili na prezentacija 

na hamer 

êkor 5: 

Peewe na makedonski popularni 

pesni 

Marina, Viki, Ver~e i Ane 


Vokalna interpretacija na 

demo snimki 


celta 

DA 

Komentari 

Dobro be{e; ili u{te 

malku vreme imame, ili da 

skratime ne{to ili drugi 

komentari 

Preku planot se pravi evalvacija i se korigira samata 

prezentacija koja otkako }e se definira treba dobro da se 

ve`ba. Na krajot e samata prezentacija – koncertot. 

Zavr[na prezentacija 

Zavr{nata prezentacija - koncertot na peja~kata grupa 

moè da bide interesna i raznovidna, da vklu~uva pove}e 

aktivnosti: prezentacija na temite od sekoj tim, razgovor 

so nekoj interpretator ili kompozitor (ako e pokanet), 

samiot nastap na timot interpretatori vo uloga na prezenteri 

na dobrata makedonska popularna muzika i dr. Kako 

i vo site drugi prezentacii, taka i vo ovaa, treba dobro 

da se isplanira, jasno da se podelat ulogite na u~enicite, 


da se predvidi vremetraeweto na aktivnostite za da ne se 

zamorat u~esnicite, gostite i publikata. 


So zavr{nata sredba i evalvacija se ozna~uva krajot 

na proektot i istovremeno se razgovara za natamo{nite 

aktivnosti na u~esnicite vo proektnite grupi, na primer, 

neguvawe i peewe na makedonski popularni pesni od site 

ànrovi, poseta na koncerti na razni poznati interpretatori, 

podgotovka na nov koncert, no so drug ànr na pesni 

itn. 

Sledewe i ocenuvawe na 

postigawata na u~enicite 

Sledeweto i ocenuvaweto na postigawata na 

u~enicite }e se vr{i preku nabquduvawe i vrednuvawe na: 

angaìranosta, to~nosta i odgovornosta vo izvr{uvaweto 

na zada~ite, projaveniot interes i davawe idei, kreativnosta, 

usvojuvaweto i primenata na novite znaewa, razvojot 

na vokalnite sposobnosti i kultura na scenskiot 

nastap. 

4. Proekt: Instrumentalna grupa 

Celta na proektot “Instrumentalna grupa” e u~enikot/ 

u~eni~kata da gi pro{iruva znaewata od muzi~kata umetnost 

i kulturata za koi pokaùva poseben interes i da 

gi razviva svoite izveduva~ki sposobnosti. U~enikot/ 

u~eni~kata se osposobuva za zaedni~ka prezentacija na 

instrumentalni dela vo u~ili{teto i nadvor od nego. Preku 

ovaa tema u~enikot }e razviva kolektiven intelektualno-emocionalen 

i kreativen odnos kon interpretacijata 

na odreden muzi~ki stil, sposobnost za individualna i 

grupna vokalna interpretacija, da gi procenuva vrednostite 

na muzi~kite dela preku analiza, da u~estvuva na razni 

vidovi nastapi (vo u~ili{teto, lokalnata sredina, natprevari 

i dr.), da sorabotuva so drugi lica od kulturata, 

institucii, stru~ni organizacii od oblasta na umetnosta 

i kulturata. 

26 | Proekti po muzi~ka umetnost 

Finalen proizvod: javen nastap ili snimka (audio/ 

video). 



Selekcija na temata 

U~enicite gi izrazuvaat svoite afiniteti i se opredeluvaat 

za muzi~kiot stil koj sakaat da go izveduvaat 

(pop, rok, tradicionalen folklor i drugi stilovi, spored 

mo`nostite na u~enicite i u~ili{teto). 

Postavuvawe celi: u~enicite treba da fomuliraat 

cel na temata (kako obrazec za formuliraweto na celite 

moè da posluì proektot “Peja~ka grupa”). 


Za da ja realiziraat celta, u~enicite treba da napravat 

izbor na materijali i informacii {to im se neophodni 

za postignuvawe na celite. Vo proektot “Instrumentalna 

grupa” od osobena va`nost }e bide izborot na instrumentite 

i baraweto na druga oprema potrebna za programata 

za javniot nastap. Realno e da se o~ekuva deka u~enicite 

koi se prijavile za ovoj proekt ve}e svirat na odredeni 

instrumenti i ve}e gi poseduvaat. 

Tradicionalen folklor. Za formirawe za instrumentalna 

folklorna grupa moè da dojdat predvid razli~ni 

narodni instrumenti: kaval, tambura, tapan, dudu~e i dr., 

vo zavisnost od mo`nostite na u~enicite i u~ili{teto. 

Pop i rok - sostavi. Za ovie muzi~ki stilovi se formira 

grupa vo standardniot sostav: elektri~na gitara, bas 

- gitara, udarni instrumenti, klavijaturi, vokal (vo sorabotka 

so peja~ka grupa). 

Drugi sostavi. U~enicite moàt da formiraat i razli~ni 

slobodni sostavi, spored svoite mo`nosti i instrumenti 

koi gi poseduvaat (na primer, harmonika, akusti~na 

gitara, mandolina, raznovidni duva~ki i guda~ki 

instrumenti itn.). Nastavnikot treba da gi pottikne u~enicite 

za ovie aktivnosti, zatoa {to ~estopati vakvite

sostavi davaat mo`nost za kreativnost, eksperimenti so 

zvukot. U~esnicite vo vakviot sostav u~at kako da izvle~at 

maksimum od onie sredstva (instrumenti) koi vo momentot 

im se na raspolagawe, odnosno da go re{at problemot na 

nestandardniot instrumentarium. 

Mo`ni se i drugi kombinacii na instrumenti vrz baza 

na standardniot sostav (folkloren ili pop, odnosno rok 

- sostav). Nastavnikot treba nenametlivo da gi sovetuva 

u~enicite okolu izborot i konceptot na programata, aran`manite 

i za drugite interpretaciski pra{awa. 

Isto taka, kako {to ve}e e objasneto, aktivnostite vo 

ovoj proekt moè da bidat integrirani so site drugi proekti 

(kompjuterot kako sredstvo za pronao|awe na podatocite, 

nivnoto oblikuvawe, izgotvuvawe na prezentacii, 

izgotvuvawe na grafi~ki materijali itn.). 

Ostanatite fazi na proektot “Instrumentalna grupa” 

- formirawe timovi i zada~i, planirawe, sobirawe 

na podatoci, analiza i sreduvawe na podatoci, 

fazata na akcijata, zavr{nata prezentacija i evalvacija, 

kako i za sledewe i ocenuvawe na postigawata na 

u~enicite se odvivaat spored na~inot {to e daden vo 

proektot “Peja~ka grupa”. 

Proektite “Peja~ka grupa” i “Instrumentalna grupa” 

moè da imaat i zaedni~ki aktivnosti, kako i zaedni~ki 

zavr{en nastap – osobeno vo slu~aite ako i dvate grupi se 

izjasnat za ist ili blizok muzi~ki ànr. 

5. Proekt: Kompjuteri vo muzikata 

Kako {to ve}e navedeno, ovoj proekt moè da se ostvaruva 

vo u~ili{tata vo koi ima soodvetna oprema, a nastavnikot 

e podgotven niz soodvetnata obuka. Aktivnostite vo 

proektot moè da se odvivaat vo slednive nasoki: 

- prou~uvawe i primena na programite za snimawe 

muzika; 

- prou~uvawe i primena na programite za komponirawe; 

- prou~uvawe i primena na programite za pi{uvawe 

noten tekst; 

- prou~uvawe i primena na muzi~ko-obrazovnite programi. 

LITERATURA: 

1. Golabovski, S. 1999, Istorija na makedonskata muzika, 

Skopke: prosvetno delo. 

2. Etnologija na Makedoncite, izdanie na MANU. 

3. MODUL: PROEKTNA NASTAVA (materijal od obukite sprovedeni 

od TERA- Asocijacija za istraùvawe i edukacija). 

4. Muzicka enciklopedija. Zagred: Jugoslovenski leksikografski 

zavod. 

5. Muzikata na po~vata na Makedonija od Atanas Badev do denes. 

Prilozi za istraùvaweto na istorijata na kulturata 

na po~vata na Makedonija. Kniga 12. Skopje 2004. Makedonski 

akademija na naukite i umetnostite. 

6. Spisanija “Muzi~ki yvon”. 

7. Upotrebata na kompjuterite vo muzi~koto obrazovanie 

– Adaptirano od on-lajn statijata na kristina Fuertes, 

RTEE Proekt, (Komenius proekt finansiran od Evropskata 

unija) katalonija, [panija. 

8. Muzi~ki program - „Finale”. 

9. Muzi~ki program - „NoteWorthy Composer”. 


ISBN 978-608-206-002-6

Proekti od muzi^ka umetnost

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?