GEOGRAFIA

UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI 

WYDZIAŁ NAUK O ZIEMI 

PAKIET INFORMACYJNY ECTS 

GEOGRAFIA 

STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA 

(LICENCJACKIE) 

ROK AKADEMICKI 2009/2010 

PAKIETY INFORMACYJNE ECTS AKTUALIZOWANE SĄ KAŻDEGO ROKU AKADEMICKIEGO. 

ROK PODANY NA STRONIE TYTUŁOWEJ INFORMUJE, ŻE PAKIET OBEJMUJE PROGRAM 

DLA STUDENTÓW ROZPOCZYNAJĄCYCH STUDIA W DANYM ROKU AKADEMICKIM. 

PAKIETY ECTS SĄ DOSTĘPNE W INTERNECIE NA STRONIE 

http://www.us.szc.pl/ECTS/ 

Opracowanie: Dr Andrzej Osadczuk

ECTS 2009-10 Geografia – Studia pierwszego stopnia 

SPIS TREŚCI 

1. PODSTAWOWE INFORMACJE O SYSTEMIE ECTS 3 

2. PODSTAWOWE INFORMACJE O UNIWERSYTECIE SZCZECIŃSKIM 5 

3. INFORMACJE O WYDZIALE NAUK O ZIEMI 7 

• WŁADZE WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 7 

• JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 7 

• TEMATY BADAWCZE REALIZOWANE NA WYDZIALE NAUK O ZIEMI 8 

• SPECYFIKA BADAWCZA JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 8 

• WSPÓŁPRACA WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI Z OŚRODKAMI ZAGRANICZNYMI 10 

• UDZIAŁ WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI W PROJEKTACH BADAWCZYCH 11 

• BAZA NAUKOWO-BADAWCZA WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 15 

4. PROGRAM STUDIÓW 16 

5. PLAN STUDIÓW 17 

6. CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTÓW 19 

A. PRZEDMIOTY OGÓLNE 19 

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 24 

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 30 

D. PRZEDMIOTY DO WYBORU 60 

- 2 -


1. PODSTAWOWE INFORMACJE O SYSTEMIE ECTS 

CO TO JEST SYSTEM ECTS 

Budowanie “Europy bez granic” umożliwia studentom podejmowanie częściowych studiów na uczelniach zagranicznych. 

Istotnym warunkiem dla pełnego rozwoju tej formy kształcenia jest pełne uznawanie okresu studiów 

odbywanych za granicą i uzyskanych dyplomów. Służyć ma temu European Credit Transfer System, czyli Europejski 

System Transferu (i Akumulacji) Punktów, zwany w skrócie ECTS. 

ECTS to zorientowany na studenta system transferu i akumulacji punktów zaliczeniowych oparty na przejrzystości 

procesu i efektów kształcenia. Jego celem jest ułatwianie planowania, zdobywania, oceniania, uznawania i 

walidacji kwalifikacji oraz jednostek kształcenia, a także mobilności studentów. Sprzyjać ma on udoskonaleniu 

procedur i pełnemu uznawania okresu studiów odbywanych za granicą. Ma także ułatwić polskim studentom studiowanie 

na tym samym kierunku w innych uczelniach polskich. System ECTS jest szeroko wykorzystywany w 

szkolnictwie wyższym i może być stosowany w innych formach uczenia się przez całe życie. 

“Pełne uznawanie studiów” oznacza, że okres studiów odbyty za granicą lub w innej polskiej uczelni zastępuje 

porównywalny okres studiów odbyty w uczelni macierzystej niezależnie od różnic w treści programów. Stosowanie 

ECTS opiera się na wzajemnym zaufaniu pomiędzy współpracującymi ze sobą uczelniami i każda uczelnia 

sama wybiera sobie partnerów do tej współpracy. 

ECTS to system ułatwiający zaliczanie okresu studiów odbytych przez studenta w uczelni zagranicznej przez jego 

uczelnię macierzystą. System ECTS został opracowany w drugiej połowie lat 80-tych w ramach ówczesnego 

Programu Erasmus. Od tego czasu system ECTS jest wdrażany przez coraz większą liczbę uczelni europejskich, 

a najszersze zastosowanie systemu obserwuje się w uczelniach uczestniczących w wymianie studentów Programu 

Socrates - Erasmus. 

System ECTS stanowi kodeks sprawdzonych rozwiązań dotyczących uznawania (okresu) studiów. Jego podstawą 

jest przejrzystość programu studiów i zasad zaliczania zajęć. Uznawanie okresu studiów jest jednym z podstawowych 

warunków wyjazdów w ramach programu Socrates-Erasmus. Oznacza to, że okres studiów odbytych 

za granicą (w tym egzaminy lub inne formy oceny) zastępuje porównywalny okres studiów w uczelni macierzystej, 

niezależnie od tego, że treść uzgodnionego programu studiów za granicą może się różnić od programu w uczelni 

macierzystej. System ECTS sam w sobie nie reguluje treści, struktury czy ekwiwalencji programów studiów, są to 

bowiem kwestie związane z jakością kształcenia, do których system ECTS się nie odnosi. 

JAK DZIAŁA SYSTEM ECTS 

Stosowanie systemu ECTS bazuje na następujących dokumentach: 

Pakiet Informacyjny (Information Package), w którym zawarte są informacje o kierunkach studiów, programach 

nauczania, regulaminie studiów, zasadach przyjęcia oraz przepisach administracyjnych uczelni. Pakiet będący 

swego rodzaju przewodnikiem adresowany jest do studentów i nauczycieli akademickich w uczelniach partnerskich. 

Ma on pomóc im w wyborze odpowiedniego programu zajęć i zaplanowaniu studiów a także uzyskać praktyczne 

informacje. Pakiet aktualizowany jest co roku, najczęściej dostępny jest w formie publikacji lub w wersji 

elektronicznej. 

Porozumienie o planach i programach zajęć (Learning Agrement) obowiązuje zarówno uczelnię macierzystą 

jak i zagraniczną oraz studenta. Student, po wybraniu uczelni w której zamierza odbyć pewien okres studiów, 

wypełnia formularz zgłoszeniowy. W porozumieniu z koordynatorem ECTS wydziału macierzystego, ustala na 

podstawie pakietu informacyjnego uczelni przyjmującej program zajęć w tejże uczelni. Po przyjęciu wniosku studenta 

przez uczelnię przyjmującą, student oraz uczelnia macierzysta i przyjmująca podpisują porozumienie o 

programie zajęć, w jakich student ma uczestniczyć oraz liczbę punktów ECTS, jaka ma być przyznana za ich 

zaliczenie. 

Wykaz zaliczeń (Transcript of Records) jest podstawowym dokumentem uprawniającym studenta do ubiegania 

się o pełne zaliczenie okresu studiów za granicą. Stanowi także potwierdzenie faktu odbycia studiów za granicą 

dla przyszłych pracodawców. w wykazie odnotowuje się wszystkie przedmioty i zajęcia w których student uczestniczył 

wraz z uzyskaną liczbą punktów oraz ocenami przyznanymi zgodnie ze skalą ocen stosowaną w danej 

uczelni. Połączenie punktów i stopni daje odpowiednio “ilościowy” i “jakościowy” opis pracy studenta w okresie 

studiów za granicą. Wykazy zaliczeń studenta z uczelni macierzystej dołączane do formularzy zgłoszeniowych są 

szczególnie pomocne przy podejmowaniu decyzji przez uczelnie przyjmującą. 

- 3 -


PUNKTY ECTS I ZASADA ICH PRZYZNAWANIA 

Punkty ECTS są wartością liczbową (od 1 do 60) przyporządkowaną poszczególnym przedmiotom na podstawie 

pracy, jaką musi wykonać student, aby je zaliczyć. Odzwierciedlają one pracę, jakiej wymaga każdy przedmiot w 

stosunku do całkowitej ilości pracy, jaką musi wykonać student, aby zaliczyć pełny rok akademicki studiów w 

danej uczelni. Punkty są przyporządkowywane wykładom, ćwiczeniom praktycznym, seminariom, konsultacjom, 

zajęciom grupowym i indywidualnym, pracom terenowym, pracy samodzielnej w bibliotece i domu oraz egzaminom. 

Punkty ECTS są relatywnym a nie bezwzględnym miernikiem ilości pracy wymaganej od studenta, ponieważ 

określają, jaka część z całości pracy wymaganej w danym roku akademickim przypada na określony przedmiot 

w programie. W ramach ECTS ilość pracy wymaganej w całym roku akademickim odpowiada 60 punktom, 

na semestr zazwyczaj przypada po 30 punktów. Punkty przyporządkowuje się wszystkim nauczanym przedmiotom, 

jeśli stanowią one integralną część programu studiów i podlegają ocenie. 

Punkty ECTS przyporządkowywane są przedmiotom, natomiast przyznawane są studentom, dopiero po zaliczeniu 

przedmiotów zgodnie z wymogami uczelni przyjmującej. Punkty nie są przyznawane za dobre oceny – liczba 

punktów za dany przedmiot jest z góry ustalona i taka sama dla wszystkich studentów, którzy ten przedmiot zaliczyli. 

Jakość pracy, jaka została włożona w zaliczenie przedmiotu wyrażana jest w postaci ocen. 

Wyniki studenta w nauce dokumentuje się w postaci ocen wystawianych zgodnie ze skalą obowiązującą w danej 

uczelni lub w danym kraju. Modelową praktyką jest podawanie również oceny ECTS, w szczególności w przypadku 

transferu punktów. Skala ocen ECTS opiera się na rankingu studentów, sporządzonym na podstawie danych 

statystycznych. Dane statystyczne o wynikach studentów w nauce są w związku z tym wstępnym warunkiem 

stosowania systemu ocen ECTS. Studentom, którzy otrzymali oceny pozytywne według skali obowiązującej w 

danej uczelni, oceny ECTS „przydziela się” w następujący sposób: 

A – dla najlepszych 10% 

B – dla następnych 25% 

C – dla kolejnych 30% 

D – dla kolejnych 25% 

E – dla kolejnych 10%. 

Dla studentów, którzy nie uzyskali ocen pozytywnych, wprowadzono dwie oceny, FX i F. FX oznacza „niedostateczny 

– uzyskanie zaliczenia wymaga uzupełnienia pewnych braków”, a F oznacza „niedostateczny – uzyskanie 

zaliczenia wymaga uzupełnienia istotnych braków”. Podawanie procentu studentów, którzy nie uzyskali zaliczenia/ocen 

pozytywnych, w Wykazie zaliczeń ECTS nie jest obowiązkowe. 

Uczelnia wysyłająca i przyjmująca przygotowuje, dla każdego studenta biorącego udział w ECTS, wykaz zaliczeń 

przed jego wyjazdem na studia do innej uczelni i po jego powrocie. Uczelnia macierzysta uznaje liczbę punktów 

uzyskanych za konkretne przedmioty w partnerskich uczelniach i wówczas punkty za przedmioty zaliczone w 

uczelni przyjmującej zastępują punkty, które normalnie studenci uzyskaliby w uczelni macierzystej. W ten sposób 

uczelnia macierzysta uznaje okres studiów odbyty przez studenta w uczelni przyjmującej. 

Punkty mogą być gromadzone (akumulacja) w celu uzyskania kwalifikacji/dyplomu, zgodnie z decyzją danej instytucji 

przyznającej stopnie naukowe/tytuły. Jeżeli student osiągnął efekty kształcenia w innych ramach czasowych 

lub warunkach kształcenia (formalnych, pozaformalnych, nieformalnych), to przypisane im punkty mogą zostać 

uznane po pomyślnej ocenie, walidacji lub uznaniu tych efektów kształcenia. Punkty przyznane w jednym programie 

mogą zostać przeniesione do innego programu (transfer), oferowanego przez tę samą lub inną instytucję. 

Transfer punktów może nastąpić tylko wtedy, kiedy instytucja przyznająca stopnie naukowe/tytuły uzna te punkty i 

związane z nimi efekty kształcenia. 

Transfer i akumulację punktów ułatwia stosowanie podstawowych dokumentów ECTS (katalogu przedmiotów, 

formularza zgłoszeniowego (aplikacyjnego) studenta, porozumienia o programie zajęć i wykazu zaliczeń), a także 

suplementu do dyplomu. 

Koordynatorem ECTS dla kierunku „Geografia” jest Dr Andrzej Osadczuk 

(Zakład Geologii Morza, tel. 091 444 2476, andros@univ.szczecin.pl) 

- 4 -


2. INFORMACJE O UNIWERSYTECIE SZCZECIŃSKIM 

Uniwersytet Szczeciński, Al. Papieża Jana Pawła II 22a, 70-453 Szczecin 

WŁADZE UCZELNI 

JM Rektor 

Prof. dr hab. Waldemar Tarczyński 

profesor zwyczajny US 

http://www.us.szc.pl/tarczynski 

Prorektor ds. 

Finansów i Rozwoju 

Prof. dr hab. Józef 

Perenc 

Prorektor ds. 

Nauki i Współpracy 

Międzynarodowej 

Prof. dr hab. Andrzej 

Witkowski 

Sekretariat Rektora 

rektorat@univ.szczecin.pl 

tel. (0*91) 444-11-72 

tel./fax: (0*91) 444-11-74, 

Prorektor ds. 

Kształcenia 

Prof. dr hab. Edward 

Włodarczyk 

Prorektor ds. 

Studenckich 

Dr hab. Mirosława 

Gazińska, prof. US 

tel. (091) 444 1010 

tel. (091) 444 1156 

tel. (091) 444 1010 

tel. (091) 444 1155 

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE UCZELNI 

• Wydział Filologiczny 

• Wydział Humanistyczny 

• Wydział Matematyczno-Fizyczny 

• Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 

• Wydział Nauk o Ziemi 

WYDZIAŁY 

• Wydział Nauk Przyrodniczych 

• Wydział Prawa i Administracji 

• Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług 

• Wydział Teologiczny 

• Zamiejscowy Wydział Administracji w Jarocinie 

• Punkt Konsultacyjny w Gorzowie Wlkp. 

• Zamiejscowe Ośrodki Dydaktyczne 

JEDNOSTKI MIĘDZYWYDZIAŁOWE I OGÓLNOUCZELNIANE 

• Biblioteka Główna, biblioteki wydziałowe 

• Wydawnictwo Naukowe 

• Archiwum US 

• Akademickie Centrum Kształcenia Językowego 

• Międzywydziałowe Studium Kształcenia Pedagogicznego 

• Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości 

• Akademickie Biuro Karier 

• Akademickie Centrum Kultury 

• Alliance Française 

• Studium Wychowania Fizycznego i Sportu 

ADMINISTRACJA I OBSŁUGA GOSPODARCZA 

- 5 -

Podstawowe informacje o Uniwersytecie Szczecińskim 


Uniwersytet Szczeciński rozpoczął swoje funkcjonowanie 1 września 1985 r. Początkowo w strukturze uczelni 

znajdowały się 4 wydziały: Humanistyczny, Ekonomiczny, Matematyczno-Fizyczny, Biologii i Nauk o Morzu oraz 

2 instytuty na prawach wydziału: Prawa i Administracji oraz Kultury Fizycznej. Ponadto powołano 5 jednostek 

międzywydziałowych: Bibliotekę US, Ośrodek Badań Krajów Południa, Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych, 

Studium Wychowania Fizycznego i Sportu, Studium Wojskowe oraz Zakład Nowych Technik. 

Obecnie Uniwersytet Szczeciński liczy 10 wydziałów (w tym jeden zamiejscowy) 6 jednostek międzywydziałowych 

i 3 jednostki ogólnouczelniane. Na Uniwersytecie studiuje obecnie 30 754 studentów (w tym 15 835 na studiów 

stacjonarnych i 14 919 na studiach niestacjonarnych). Kształcenie realizowane jest na 42 kierunkach. Studia 

prowadzone są w systemie stacjonarnym i niestacjonarnym na poziomie pierwszego i drugiego stopnia oraz 

jednolitych studiów magisterskich. 

Od roku akademickiego 2001/2002 Uniwersytet Szczeciński stał się uczelnią autonomiczną w rozumieniu Ustawy 

o szkolnictwie wyższym. Pełne prawa akademickie posiadają dzisiaj: Wydział Filologiczny, Wydział Humanistyczny, 

Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Wydział Nauk Przyrodniczych, Wydział Prawa i Administracji, 

Wydział Teologiczny, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług, Wydział Nauk o Ziemi. Pięć wydziałów posiada 

prawo do nadawania stopnia doktora habilitowanego. 

Uniwersytet jako centrum rozwoju intelektualnego regionu prowadzi ożywioną współpracę z wieloma polskimi i 

zagranicznymi uczelniami i instytucjami naukowymi. W 1997 roku US przystąpił do europejskiego Programu Sokrates/Erasmus 

w ramach, którego współpracowało 6 uczelni partnerskich, co pozwoliło odbyć studia zagranicą 

41 studentom. Obecnie w ramach nowego programu Unii Europejskiej LLP (Lifelong Learning Programme), w 

którego skład wchodzi m.in. Program Erasmus i Leonardo da Vinci, Uniwersytet Szczeciński współpracuje z 71 

europejskimi uczelniami, w których aktualnie studiuje 112 polskich studentów. Wśród partnerów europejskich są 

takie uczelnie jak: Uniwersytet w Barii, Uniwersytet Ernst-Moritz-Arndt w Greifswaldzie, Uniwersytet Jean Moulin 

w Lyon, Uniwersytet w Nantes, Uniwersytet w Talinie, Uniwersytet w Walencji i wiele innych. 

Poza europejskim programem LLP, Uniwersytet Szczeciński współpracuje z 21 światowymi uczelniami w ramach 

umów dwustronnych, m.in. z Uniwersytetem w Antwerpii, Uniwersytetem Marii i Piotra Curie w Paryżu, Łotewskim 

Uniwersytetem w Rydze, Uniwersytetem Technicznym w Berlinie, Uniwersytetów Sankt Petersburgu, Państwowym 

Ukraińskim Uniwersytetem im. Miecznikowa w Odessie, Kalifornijską Akademią Nauk w USA. 

W ramach współpracy krajowej Uniwersytet Szczeciński aktywnie bierze udział w systemie mobilności studentów 

MOST. W programie uczestniczy rocznie około 13 studentów. 

W 2005 r, w Uniwersytecie Szczecińskim powołany został Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości, który stanowić 

ma wsparcie dla przedsiębiorczych studentów, absolwentów i pracowników US w realizowaniu ich pomysłów, 

poprzez wykorzystanie kreatywności i wiedzy dla powstania małych i średnich przedsięwzięć gospodarczych. 

W ramach Uniwersytetu Szczecińskiego od roku akademickiego 2006/2007 istnieje Akademickie Biuro Karier, 

którego zadaniem jest niesienie pomocy studentom i absolwentom Uniwersytetu w przygotowaniu do aktywnego i 

skutecznego wejścia na rynek pracy w trakcie trwania studiów i po ich zakończeniu. ABK współpracuje z wieloma 

instytucjami gospodarczymi i administracyjnymi w celu stworzenia spójnej bazy informacji dotyczącej ofert pracy, 

staży czy praktyk zawodowych. 

- 6 -


3. INFORMACJE O WYDZIALE NAUK O ZIEMI 

Realizującym kierunek studiów 

„Geografia” 

Kierunek „Geografia” jest realizowany przez Wydział Nauk o Ziemi, który jest najmłodszą jednostką organizacyjną 

Uniwersytetu Szczecińskiego, działającą od 1 września 2008 roku. Wydział powstał na bazie Instytutu Nauk o 

Morzu, który funkcjonował od 1990 roku w ramach Wydziału Nauk Przyrodniczych. 

WŁADZE WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 

Dziekan Prodziekan ds. Nauki Prodziekan ds. Kształcenia 

Prof. dr hab. Ryszard Krzysztof Prof. dr hab. Marek Dutkowski Dr Krystyna Osadczuk 

Borówka 

tel. 091 4442256 

e-mail: ryszard@univ.szczecin.pl 

tel. 091 4442484 

e-mail: marek.dutkowski@univ.szczecin.pl 

tel. 4442473 

e-mail: osadczuk@univ.szczecin.pl 

Adres Dziekanatu: 70-383 Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 18 (pawilon), tel. 091 444-2520 

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 

1. Instytutu Nauk o Morzu 

• Zakład Geologii i Paleogeografii 

• Zakład Geologii Morza 

• Zakład Geomorfologii Morskiej 

• Zakład Hydrografii i Gospodarki Wodnej 

• Zakład Klimatologii i Meteorologii Morskiej 

• Zakład Oceanografii Fizycznej 

• Zakład Paleooceanologii 

• Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej 

6. Muzeum Geologiczne 

7. Stacja Brzegowa w Międzyzdrojach 

8. Kuter naukowo-badawczy SNB-US-1 

2. Katedra Badań Miast i Regionów 

3. Katedra Gospodarki Społecznej i Organizacji Przestrzeni 

4. Katedra Rekreacji 

5. Katedra Turystyki 

Kadrę dydaktyczno-naukową Wydziału Nauk o Ziemi stanowią: profesorowie (12), doktorzy habilitowani (6), doktorzy 

(25) oraz asystenci (20), reprezentujący następujące dziedziny: nauki o Ziemi, nauki ekonomiczne, nauki o 

kulturze fizyczne i nauki humanistyczne. 

W chwili obecnej na wydziale prowadzone są następujące kierunki studiów: 

• geografia – studia I stopnia 

• geografia – jednolite studia magisterskie (od 1990 r.) 

• turystyka i rekreacja – studia I stopnia 

• turystyka i rekreacja – studia II stopnia 

Wydział Nauk o Ziemi posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora w dziedzinie nauk o Ziemi w dyscyplinie 

geografia. W 2009 roku Wydział uzyskał uprawnienia w zakresie nadawania stopnia doktora habilitowanego w 

dziedzinie nauk o Ziemi w dyscyplinie geografia. W roku akademickim 2010/11 zostaną uruchomione studia doktoranckie. 

Na Wydziale Nauk o Ziemi działa Samorząd Studencki i 4 studenckie koła naukowe: 

• SKN Turystyki „Odkrywcy” 

• Geoinformatyczne Koło Naukowe "GISior" 

• SKN Geografów „Kroczek” 

• SKN Geologów 

- 7 -


TEMATY BADAWCZE REALIZOWANE NA WYDZIALE NAUK O ZIEMI 

Badania naukowe WNoZ koncentrują się głównie na następujących problemach badawczych: 

• badania geomorfologiczne i geologiczne dna i brzegów Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Pomorskiej oraz geochemia 

wybranych elementów ekosystemu ujścia Odry; 

• badania morfodynamiki i analiza systemów cyrkulacyjnych strefy brzegowej Bałtyku z zastosowaniem metod 

teledetekcji i eksperymentalnych badań terenowych; 

• zastosowania systemów informacji geograficznej (GIS) w kompleksowych badaniach morskiej strefy brzegowej 

oraz dla potrzeb zarządzania i gospodarowania tą strefą; 

• badania krajobrazowe strefy brzegowej wybrzeży europejskich (Polski, Niemiec, Włoch, Holandii); 

• badania krajobrazu strefy brzegowej; 

• współczesne i dawne zmiany klimatyczne w Polsce i rejonie Morza Bałtyckiego na tle zmian globalnych; 

• holoceńska ewolucja doliny dolnej Odry i Zalewu Szczecińskiego; 

• współczesne zmiany warunków lodowych i temperatury wody w Morzu Bałtyckim; 

• biostratygrafia osadów plejstocenu i holocenu w basenie Morza Bałtyckiego i północnego Atlantyku przy zastosowaniu 

analizy diatomologicznej; 

• przebieg morskiej transgresji w basenie Morza Bałtyckiego w holocenie w świetle badań mikro- i makropaleontologicznych. 

• rekonstrukcje paleoklimatyczne z wykorzystaniem mikroskamieniałości krzemionkowych w basenie Morza 

Bałtyckiego oraz Północnego Atlantyku 

• zmiany w składzie i dynamice fitoplanktonu oraz zespołów mikroflory lodu morskiego Północnego Atlantyku i 

Oceanu Arktycznego jak efekt współoddziaływania cyrkulacji atmosferycznej i oceanicznej na kształtowanie 

się warunków klimatycznych skali regionalnej i ponad regionalnej (półkula północna). 

• ekologia i bioróżnorodność meio- i megabentosu równi abysalnej sub-równikowego obszaru Północno- 

Wschodniego Pacyfiku w rejonie pola konkrecjonośnego Clarion-Clipperton, ze szczególnym uwzględnieniem 

możliwości przewidywania środowiskowych konsekwencji eksploatacji konkrecji polimetalicznych; 

• ekologia zespołów bentosowych akwenów przybrzeżnych Bałtyku (Zatoka Pomorska, Zalew Szczeciński), ze 

szczególnym uwzględnieniem efektów oddziaływania dopływu wód rzecznych i sedymentacji materii organicznej 

pochodzenia roślinnego 

• badanie flory okrzemkowej morskiego litoralu, obszaru wód śródlądowych z uwzględnieniem zmian zachodzących 

pod wpływem postępującej industrializacji 

• badania oceanograficzne południowego Bałtyku, oraz przybrzeżnych wód osłoniętych, 

• transport i selekcja zanieczyszczeń atmosferycznych nad Bałtykiem 

• stan i struktura gospodarki morskiej regionu szczecińskiego, 

• społeczne uwarunkowania rozwoju lokalnych i regionalnych systemów osadniczych; 

• antropogeniczne determinanty i waloryzacja środowiska dla potrzeb turystyki. 

SPECYFIKA BADAWCZA JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 

A. Instytut Nauk o Morzu: 

Zakład Geologii i Paleogeografii – kierunek badań: geologia, paleogeografia, stratygrafia 

W zakład realizuje badania nad: postglacjalną i holoceńską ewolucją doliny dolnej Odry i jeziora Dąbie; rekonstrukcją 

warunków środowiskowych w Morzu Bałtyckim i Zalewie Szczecińskim oraz jeziorach przybrzeżnych w 

okresie późnego glacjału i holocenu na podstawie analizy litologicznej, geochemicznej, izotopów trwałych węgla i 

tlenu oraz paleomalakologicznej i paleobotanicznej; litostratygrafią i chronostratygrafią czwartorzędu Pomorza; 

analizą facjalną i mikrofacjalną osadów jeziornych, lagunowych i morskich; wpływem człowieka na rozwój geo- i 

ekosystemów jeziorno-bagiennych, stanem współczesnym i prognozowaniem rozwoju strefy brzegowej Morza 

Bałtyckiego w okresie najbliższych stuleci z uwzględnieniem zdarzeń ekstremalnych. 

Zakład Geologii Morza – kierunek badań: geologia, sedymentologia, geochemia, geofizyka 

Zależności występowania oraz rozmieszczenia osadów eupelagicznych wraz z rozpoznaniem warunków środowiskowych 

formowania nagromadzeń złożowych. Rozpoznania powiązań morfostrukturalnych rozwoju oceanów, 

w świetle ewolucji Geosystemu wraz z ujawnieniem cykliczności formowania złóż. Badania sejsmoakustyczne 

zbiorników lagunowych i jeziornych w celu wyróżnienia kompleksów sejsmoakustycznych oraz rozpoznania 

zmian warunków sedymentacyjnych dla ustalenia podobieństw i odrębności środowiskowych formowania osadów. 

Badania zmienności litogeochemicznej osadów dennych Zalewu Szczecińskiego. 

Zakład Geomorfologii Morskiej – kierunek badań: geomorfologia, litodynamika, sedymentologia 

W zakładzie prowadzi się badania nad: sedymentologią i geochemią osadów oraz rzeźbą i historią rozwoju Zalewu 

Szczecińskiego, Roztoki Odrzańskiej i jezior Pomorza Zachodniego; rzeźbą dna i strukturą osadów Zatoki 

Pomorskiej; morfometrią i sedymentologią utworów budujących Bramę Świny; morfodynamiką strefy brzegowej 

- 8 -


Bałtyku Południowego oraz procesy eoliczne w strefie plaży i wydm nadmorskich a także morfologiczne i krajobrazowe 

efekty antropresji w morskiej strefie brzegowej. 

Zakład Hydrografii i Gospodarki Wodnej – kierunek badań: hydrografia, gospodarka wodna, zjawiska lodowe 

Zakład prowadzi badania nad: hydrologią i meteorologią południowych wybrzeży Bałtyku ze szczególnym 

uwzględnieniem: zjawisk i procesów lodowych, morfologii i topografii pokryw lodowych, związków charakterystyk 

zlodzenia z czynnikami hydrologiczno- meteorologi-cznymi; współczesnymi zmianami warunków termicznolodowych; 

wpływem cyrkulacji atmosferycznej na warunki hydrometeorologiczne; morfologią pokryw lodowych na 

akwenach południowego wybrzeża Bałtyku. 

Zakład Klimatologii i Meteorologii Morskiej – kierunek badań: meteorologia, klimatologia, agrometeorologia 

W zakładzie prowadzi się badania nad: meteorologią, klimatologią, agrometeorologią; oddziaływaniem niekorzystnych 

– ekstremalnych czynników meteorologicznych; wpływem klimatu na zmiany przyrostów rocznych 

drzew; fizycznymi, biologicznymi i chemicznymi procesami wymiany między morzem i atmosferą; aerozolami 

morskimi: produkcją, rozmiarami cząstek, składem chemicznym, transportem w atmosferze i wymianą zanieczyszczeń 

między morzem a atmosferą, w szczególności bakterii i par rtęci. 

Zakład Oceanografii Fizycznej – kierunek badań: oceanografia fizyczna 

Prowadzone są badania nad: procesami fizycznymi zachodzącymi w rejonie estuarium Odry ze szczególnym 

uwzględnieniem ekstremalnych warunków hydro-meteorologicznych wpływających na ograniczenia żeglugi i pracy 

w portach; hydrometeorologicznymi uwarunkowaniami wymiany wód rzecznych i morskich w estuarium Odry; 

hydrologicznymi i meteorologicznymi uwarunkowaniami zmienności pól fizycznych wód Zatoki Pomorskiej oraz 

wahania-mi poziomu morza u południowych wybrzeży Bałtyku. Problemy bezpieczeństwa żeglugi statków na 

oceanach i morzach z uwagi na warunki hydrometeorologiczne. 

Zakład Paleooceanologii – kierunek badań: paleoekologia, paleooceanologia, taksonomia 

W zakładzie realizuje się badania nad: taksonomią oraz bioróżnorodnością flory okrzemkowej morskiej strefy 

litoralnej; rekonstrukcją warunków środowiskowych, paleocyrkulacji w skali regionalnej (Morze Bałtyckie) oraz w 

skali ponad regionalnej (Półkula Północna - Ocean Atlantycki, Ocean Arktyczny) oraz wschodnia część Pacyfiku 

(rejon Zatoki San Francisco) w okresie późnego glacjału i holocenu na podstawie analizy diatomologicznej oraz 

malakologicznej; okrzemkami i mięczakami jako biologicznymi wskaźnikami degradacji środowiska morskiego 

oraz zbiorników lagunowych; bioróżnorodnością fauny bezkręgowców w środowisku Zalewu Szczecińskiego oraz 

Zatoki Pomorskiej na tle antropogenicznych oddziaływań. Wykorzystanie okrzemek w rekonstrukcjach paleoklimatycznych 

(Północny Atlantyk, Cieśnina Baffina) oraz radiolarii w strefie frontu Polarnego w Atlantyku Południowym 

(praca doktorska realizowana w AWI w Bremerhaven). Bioróżnorodność organizmów abysalu oceanicznego 

- badania nad mało znanymi taksonami głębokowodnych Protozoa i bezkręgowych Metazoa - dostarczenie nowych 

danych na temat różnorodności biologicznej w środowisku morskich w szerokim znaczeniu. 

Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej – kierunek badań: teledetekcja, kartografia morska, GIS 

Problematyka badawcza zakładu obejmuje: analizę systemów cyrkulacyjnych strefy brzegowej z użyciem zdjęć 

lotniczych i satelitarnych; teledetekcyjną analizę prądów powierzchniowych i zjawisk upwellingu w rejonie Bałtyku 

Pd.; teledetekcyjną analizę morfodynamiki strefy brzegowej; Systemy Informacji Geograficznej (GIS) strefy brzegowej 

oraz zarządzanie strefą brzegową; teledetekcyjne badania zmian roślinności oraz użytkowania ziemi strefy 

brzegowej Pomorza Zachodniego; konstrukcja logiczno – pojęciowych modeli dynamiki strefy brzegowej. Badania 

krajobrazu strefy brzegowej. 

B. Katedry: 

Katedra Badań Miast i Regionów – kierunek badań: rozwój regionalny i lokalny – jego uwarunkowania i równoważenie.Przedmiotem 

prac badawczych są procesy rozwoju społeczno-gospodarczego w układzie terytorialnym. 

Szczególną uwagę poświęca się środowiskowym i przestrzennym aspektom funkcjonowania i rozwoju miast i 

regionów nadmorskich. Badania mają na celu z jednej strony gromadzenie wiedzy geograficznej o Szczecinie i 

jego obszarze metropolitalnym, województwie zachodniopomorskim, Polsce Północnej i całej Europie Bałtyckiej, 

z drugiej zaś – poszukiwanie prawidłowości i formułowanie rekomendacji do praktyki społeczno-gospodarczej. 

Katedra Geografii Społecznej i Organizacji Przestrzeni – kierunek badań: geografia społeczna, problemy organizacji 

przestrzeni 

Katedra zajmuje się badaniem struktur i procesów społecznych w Polsce i w regionie zachodniopomorskim ze 

szczególnym uwzględnieniem problematyki związanej z przemianami struktur demograficznych miejskich i wiejskich 

systemów osadniczych; rozwojem lokalnym i regionalnym w układach transgranicznych; percepcją oraz 

waloryzacją przestrzeni społeczno-ekonomicznej w wymiarze regionalnym i krajowym; społecznymi stymulantami 

oraz destymulantami rozwoju cywilizacyjnego, uwarunkowaniami i poziomem życia ludności w lokalnych i regionalnych 

systemach osadniczych; zróżnicowaniem przestrzennym oraz zmiennością zachowań wyborczych ludności 

oraz ich uwarunkowaniami; środowiskowymi determinantami rozwoju turystyki i rekreacji w regionie nadmorskim 

oraz zagospodarowaniem turystycznym i ochroną środowiska województwa zachodniopomorskiego. 

Katedra Rekreacji – kierunek badań: kultura fizyczna w zakresie rekreacji i turystyki 

Problematyka zadań badawczych Katedry jest wpisana w zakres rozwoju zmienności morfologiczno-funkcjonalnej 

człowieka i w jego uwarunkowania współczesnych przekształceń cywilizacyjnych warunków życia. Dotyczy tak 

starzenia się człowieka, jak i różnic płciowych, a także wpływu nadmiernego wysiłku fizycznego, wynikającego z 

- 9 -


nieodpowiedniego trybu życia, bądź też bezczynności ruchowej. Poziomem odniesienia dla problemów badawczych 

jest wykazanie zachowania procesów homeostazy organizmu przy uwzględnieniu optymalizacji i indywidualizacji 

obciążeń wysiłkowych człowieka, będących składową jego trybu życia. Celem nadrzędnym natomiast jest 

kształtowanie zdrowia jako wypadkowej wieku chronologicznego, płci, warunków życia (tj. wysiłku związanego np. 

z pracą zawodową czy rekreacją oraz turystyką). 

Katedra Turystyki – kierunek badań: turystyka i bioklimatologia 

Przedmiotem prac badawczych są: ocena walorów krajoznawczych Pomorza dla rozwoju ruchu turystycznego, ze 

szczególnym uwzględnieniem turystyki młodzieżowej; waloryzacja bioklimatyczna polskiego wybrzeża Bałtyku i 

pojezierzy dla potrzeb turystyki; znaczenie walorów kulturowych w turystyce. Polsko-niemiecka współpraca turystyczna 

w strefie Zalewu Szczecińskiego i dolnej Odry. 

WSPÓŁPRACA WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI Z OŚRODKAMI ZAGRANICZNYMI 

W ramach programu Sokrates/Erasmus, studenci i pracownicy WNoZ mieli okazję zdobywać doświadczenie w 13 

partnerskich uczelniach zagranicznych, takich jak: 

• Göteborg Universitet (Szwecja), 

• University of Aberdeen (Szkocja), 

• Universidad de Barcelona (Hiszpania), 

• Universitá degli Studi di Bari (Włochy), 

• Universita degli Studi di Siena (Włochy), 

• Universität Rostock (RFN), 

• Universita di Palermo (Włochy), 

• Universitá degli Studi di Messina (Włochy), 

• Universitet Oslo (Norwegia), 

• University of Porto (Portugalia), 

• Universidade do Algarve, Faro (Portugalia), 

• Universität Kiel (RFN), 

• E-M-A Universität Greifswald (RFN). 

Aktualnie Wydział kontynuuje współpracę w ramach nowego programu Unii Europejskiej LLP (Lifelong Learning 

Programme), w którego skład wchodzi m.in. Program Erasmus i Leonardo da Vinci, z sześcioma ostatnimi z wymienionych 

uczelni. 

Pracownicy WNoZ nawiązali współpracę z wieloma innych zagranicznymi ośrodkami naukowymi, poza edukacyjnym 

programem LLP, uczestnicząc w różnych projektach badawczych: 

• współpraca badawcza z Geographisches Institut (Universität Greifswald, RFN) oraz Institut für Ostseeforschung 

Warnemünde (RFN) w ramach grantów międzynarodowych: GOAP, Era Net – INFLOW, BASYS. 

• Akademie fuer Raumforschung und Landesplanung (Hannover, Niemcy) 

• Agentur fuer Kommunalentwicklug des Landes Rheinland-Pfalz (Kaiserslautern, Niemcy) 

• współpraca z California Academy of Sciences, San Francisco, 

• uczestnictwo w programach międzynarodowych: BASYS, GOAP, Global Change – LOICZ, BALTEX, Baltic 

University Project, EUCC – Coastal Guide and Coastal Atlas, Era Net, 

• uczestnictwo studentów i pracowników w Baltic University Project, 

• organizowanie wspólnie z Uniwersytetami w Greifswaldzie, Kilonii 1-2 tygodniowych polsko-niemieckich szkół 

letnich wiedzy o strefie brzegowej, dla wybranych studentów geografii i geologii, 

• uczestnictwo pracowników naukowych naszego Instytutu za granicą oraz pracowników zagranicznych uczelni 

u nas w zajęciach seminaryjnych. Dotyczy to: 

- University of Florida USA 

- Uniwersytety w Kilonii, Halle, Greifswaldzie i Frankfurcie n/Menem – Niemcy, 

- University of Amsterdam – Holandia, 

- Służba Geologiczna Grenlandii i Danii w Kopenhadze oraz Duńskie Narodowe Muzeum Archeologii Morskiej 

w Roskilde – Dania, 

• pracownicy naszego Instytutu są promotorami, współopiekunami oraz konsultantami prac doktorskich realizowanych 

na zagranicznych uniwersytetach. Dotyczy to doktorantów z: 

- Uniwersytetu w Goeteborgu – Szwecja, 

- Uniwersytetu we Frankfurcie n/Menem – Niemcy, 

- Narodowego Muzeum Archeologii Morskiej w Roskilde – Dania, 

- Ernst-Moritz-Arndt- Universitaet w Greifswaldzie – Niemcy 

• Kalifornijska Akademia Nauk (USA) – umowa o współpracy w latach 1999 – 2007 obejmuje: 

- prowadzenie wspólnych badań flory okrzemkowej morskiego litoralu w rejonie wschodniej Afryki (Kenia) 

oraz wybrzeży Kalifornii (USA) – prace magisterskie naszych studentów, 

- wymiana studentów (do 6 tygodni), 

- wymiana pracowników (do 2 tygodni), 

- 10 -


• Uniwersytet we Frankfurcie n/Menem – wspólne badania nad florą okrzemkową morskiego litoralu Niemiec 

oraz obszarów tropikalnych, 

• Uniwersytet w Greifswaldzie (Niemcy) – wspólne badania dotyczące paleogeografii i ekologii Zalewu Szczecińskiego 

i akwenów przyległych, 

• Uniwersytet w Kilonii (Niemcy) – wspólne badania dotyczące morfologii wybrzeży bałtyckich Schlezwig – 

Holsteinu z użyciem zdjęć lotniczych, 

• Uniwersytet w Halle (Niemcy) - wspólne badania teledetekcyjne akumulacyjnych wybrzeży południowego 

Bałtyku, 

• Instytut Badań Morza Bałtyckiego w Warnemünde (Niemcy): 

- udział studentów i pracowników w geologicznych rejsach badawczych po Bałtyku i na Północnym Atlantyku 

- udział pracowników w niemieckich programach badawczych - udział w rejsie badawczym (13-26.06.2007) 

w rejon Grenlandii Zachodniej na statku Maria S. Merian – projekt DFG - Deglaciation history, coastal 

development, and environmental change during the Holocene in western Greenland. Udział pracowników 

i studentów w rejsach naukowo badawczych (Morze Bałtyckie, Pn. Atlantyk), udział studentów we Floating 

University na pokładzie Maria S. Merian – 2008. 

• udział studentów i asystentów w kursach organizowanych w ramach projektu NorFA dotyczących paleoekologii, 

historii środowiskowej i archeologii strefy brzegowej Bałtyku, 

• University of Florida w Gainesville (USA) – wspólne badania dotyczące dynamiki brzegów Florydy, 

• University Reggio Calabria (Włochy) oraz konsorcjum TELCAL– badania krajobrazu strefy brzegowej Calabrii, 

• Uniwersytet w Uppsali (Szwecja) – uczestnictwo w Baltic University Project – współudział w opracowaniu 

międzynarodowego podręcznika akademickiego, 

• Alfred Wegener Institut für Polar und Meeresforschung, Bremerhaven – współudział w badaniach nad zmianami 

klimatycznymi w świetle analizy diatomologicznej oraz analizy radiolarii (prace magisterskie 2 naszych 

studentów). Obecnie realizowana jest praca doktorska z zakresu analizy radiolarii w strefie frontu polarnego 

na południowym Atlantyku. Analizowany jest rdzeń o długości 110 m obejmujący ostatnie ok. 850 000 lat (zakończenie 

pracy 2009 rok) 

• P.P. Shirshov Institute of Oceanography, Russian Academy of Sciences, Moskwa, Rosja –wspólne badania 

nad głębokowodnymi Komokiacea, 

• Woods Hole Oceanographic Institution, Woods Hole, Mass. USA – wspólne badania nad głębokowodnymi 

biocenozami abysalu Pacyfiku, 

• Laboratoire Arago, Banyuls Sur Mer, Francja – wspólne badania nad flora okrzemkową sektora Oceanu Indyjskiego, 

Oceanu Południowego-subantarktyka, Wyspy Kergulena, 

• Papanin Institute of Inland Waters Biology, Russian Academy of Science, Borok. Projekt naukowy: Studies of 

Diatoms (Bacillariophyceae) from Eurasian Sphagnum bogs. Biodiversity, biogeography and taxonomy of organisms 

and their relationships to climatic cyclicity. Projekt finansowany przez Kasę Mianowskiego. Pobyt dr 

Maksima Kulikowskiego w Zakładzie Paleooceanologii, 

• Tokyo University of Marine Science and Technology, Japan – współpraca nt. Flora okrzemkowa strefy morskiego 

litoralu, wymiana naukowa obejmuje przyjazdy dr Tsuyoshi Watanabe oraz pobyty w Tokio, 

• Akademia Nauk Ukrainy, Sevastopol, Ukraina – wspólne badania nad florą okrzemkową Morza Czarnego ze 

szczególnym uwzględnieniem wybrzeży Krymu. W ramach współpracy realizowane są pobyty naukowej dr 

Eleny Nevrovej, 

• Instituto de Oceanografia - Botânica Marinha, Faculdade de Ciências da Universidade de Lisboa, Portugal – 

wspólne badania nad ekologią i składem gatunkowym flory okrzemkowej równi pływowej Estuarium rzeki 

Tag. Pobyty naukowe doktoranta z Uniwersytetu w Lizbonie, Lourenco Ribeiro. 

UDZIAŁ WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI W PROJEKTACH BADAWCZYCH 

A. Międzynarodowe granty badawcze: 

• PROJECT ODER (European Union 3rd Framework Programme), 1993-1994, kierownik polskiego zespołu 

badawczego: dr T. Radziejewska. 

• GOAP - Greifswalder Bodden und Oderästuar-Austauschprozesse. Grant niemieckiego Ministerstwa 

Nauki i Techniki (BMFT) - projekt koordynowany przez Instytut Geografii Uniwersytetu w Greifswaldzie, realizowany 

we współpracy z kilkoma niemieckimi instytucjami naukowymi na akwenie Zalewu Szczecińskiego i 

Zatoki Greifswaldzkiej. Realizacja 1994 - 1997, Zakład Geomorfologii Morskiej; 

• Prace wykonywane w ramach projektu: „Heat Island Study in the area of Rome by integrated use of remote 

sensing techniques: Preliminary study of Urban Heat Island in the area of Rome by use of remote 

sensing techniques oraz Multitemporal analysis of land cover in urban and rural area of Rome 

based on ERS-1 SAR data” w ENEA, Rzym w 1994 i 1995, dr Halina Kowalewska-Kalkowska. 

• GEUS 12/6 96 OBE. Sequence stratigraphy of submarine Late Glacial and Holocene sediments in the 

Southwestern Baltic Sea. Finansowane przez Greenland & Danmark Geological Survey w Kopenhadze 

oraz Institut für Ostseeforschung w Warnemünde - Zakład Paleooceanologii. 

- 11 -


• BASYS Baltic Sea System Study. An European regional sea research project funded by the European 

Commission DG XII, MAST III/ Inco Programmes. 1996- 99. 

• Geochronologia osadów lagunowych, limnicznych i bagiennych w obszarze ujściowym Odry. Dotacja 

celowa Fundacji Współpracy Polsko- Niemieckiej - realizacja 2000 – 2002 (nr 5392/00/EC). Kier. prof. dr hab. 

Ryszard K. Borówka, dr Andrzej Osadczuk, przy współpracy z Institute für Geographie Universität Greifswald, 

RFN. (84500 zł). 

• Badania w ramach międzynarodowego programu BALTEX, skupiającego ośrodki naukowo-badawcze krajów 

nadbałtyckich. Badania naukowe skupiają się wokół Zatoki Pomorskiej i akwenów przyległych. Zakład Oceanografii 

Fizycznej. 

• BioCASE – A biodiversity collection access service for Europe – V Program Ramowy lata 2001-2004. 

Zakład Paleooceanologii (12000€) 

• Biogeography of the marine littoral benthic diatom flora (Bacillariophyceae) – California Academy of 

Sciences - Zakład Paleooceanologii. 

• Littorina transgression in the western Baltic Sea – Baltic Sea Research Institute, Grant DFG. Zakład Paleooceanologii. 

• COASTLEARN – “Multimedia distance training package for Eastern Europe on Integrated Coastal 

Management”. Udział w programie Leonardo da Vinci z partnerami zagranicznymi w konsorcjum: Holandia – 

4 instytucje, Wielka Brytania – 2 instytucje, Turcja – 1 instytucja, Chorwacja - 1 instytucja, Słowenia - 1 instytucja, 

Rumunia - 1 instytucja, Polska - 1 instytucja. Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej. 

• W ramach inicjatywy podjętej przez Europejską Unię Ochrony Brzegów (EUCC) z siedzibą w Leiden opracowany 

został w wersji polskiej atlas brzegów europejskich pt. „Coastal Atlas”. Jest to zbiór map wcześniej 

publikowanych, których fragmenty dotyczące morskiej strefy brzegowej opracowane zostały w postaci elektronicznej. 

Część dotycząca polskiego wybrzeża opracowywana jest pod redakcją prof. K. Furmańczyka. 

Atlas zawiera ok. 50 map tematycznych podzielonych na pięć grup tematycznych. Zakład Teledetekcji i Kartografii 

Morskiej. 

• “Landscape classification and comparison analysis of selected sections of Calabria coastal zone using 

remote sensing methods”. Realizacja tematu w ramach umowy dwustronnej z University Reggio Calabria 

(prof. M. Vendittelli) oraz konsorcjum TELCAL (D. Cruciani) Włochy. Zakład Teledetekcji i Kartografii 

Morskiej. 

• EUROSION „Coastal Erosion Evaluation of the needs for action” 2002. Projekt międzynarodowy realizowany 

we współpracy z Uniwersytetem w Barcelonie (Hiszpania). Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej. 

• Holocene high-resolution reconstruction of North Sea water inflow changes into the Baltic Sea, ecosystem 

responses and future scenarios (INFLOW), BONUS+ Joint Baltic Sea Research Programme 

Theme 2, 2009-2012, wykonawca Zakład Paleooceanologii, prof. Andrzej Witkowski. 

• MICORE – 7 Ramowy Morphological Impacts and COastal Risks induced by Extreme storm events. 

Grant agreement: 202798, Grant agreement: 202798, Duration: 36 months, Total Project Cost: 4.6 million euros. 

Wykonawca: Joanna Dudzińska-Nowak - Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej. 

• Skutki poszerzenia UE na wschód dla Berlina i Brandenburgii i pogranicza polsko-niemieckiego. 

Wspólny projekt Katedry Rozwoju Regionalnego z Hamburger Archiv fuer Weltwirtschaft w Hamburgu, Instytutem 

Badań nad Gospodarką Rynkową w Gdańsku, Instytutem Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Planowania 

Przestrzennego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Instytutu Geograficznego Uniwersytetu 

Wrocławskiego z inicjatywy Federalnego Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Mieszkalnictwa 

Niemiec. 

• Southern Baltic Arc (Szafirowy Łuk) – oddziaływanie Via Hanseatica na rozwój regionalny. Wspólny 

projekt INTERREG z rządami niemieckich krajów związkowych Szlezwik-Holsztyn i Meklemburgia- 

Przedpomorze Niemiec, urzędami marszałkowskim województw oraz władzami obwodu Federacji Rosyjskiej, 

Republiki Litwy i Republiki Łotwy. 

• COMMIN – Promoting Spatial Development by Creating COMmon MINdscapes. Wspólny projekt z Akademie 

fuer Landesplanung und Raumforschung (ARL) w Hanowerze (Niemcy), finansowany ze środków IN- 

TERREG, Phare i Tacis. Celem projektu jest stworzenie sieci porozumienia, napisanie i wykonanie podręczników 

planowania przestrzennego dla krajów bałtyckich. 

B. Granty badawcze KBN, MNiI, MNiSW, MŚ: 

2008-2011 Chronologie przyrostów radialnych cisa pospolitego w Polsce i ich dendroklimatologiczna 

analiza. Decyzja nr 4242/B/P01/2008/34) na realizację projektu badawczego habilitacyjnego; 

kierownik grantu – dr Anna Cedro 

2008-2011 Geneza i ewolucja torfowisk dolinowych środkowej Polski i ich antropogeniczne przekształcenia. 

Nr N N306 276735, kierownik dr Jacek Forysiak, Uniwersytet Łódzki, Wydział 

Nauk Geograficznych, wykonawca prof. A. Witkowski (badania okrzemek); prof. R.K. Borówka 

(badania geochemiczne) 

2008-2011 Zmiany środowiska geograficznego Zatoki Pomorskiej w holocenie w świetle badań 

diatomologicznych i geochemicznych. Nr projektu N N305 084235, kierownik dr Robert 

Kostecki, Zakład Geologii i Paleogeografii Czwartorzędu, Instytut Geoekologii i Paleogeografii, 

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, wykonawca prof. A. Witkowski. 

2008-2009 Wykorzystanie w stratygrafii i analizie paleośrodowiskowej kopalnych promienic 

- 12 -

- 13 - 


z plejstoceńskich osadów atlantyckiego sektora Oceanu Południowego (ODP Leg 177 

Site 10914). Projekt badawczy promotorski MNiSW, nr N N306 099434, kierownik prof. dr 

hab. A. Witkowski, wykonawca Bartosz Kotrys. (40 000 zł). 

2008 Wytwarzanie i charakterystyka nowego materiału z pancerzyków okrzemek z różnym 

udziałem i rozmiarem porów. Nr N N507 438834, kierownik dr hab. K. A. Konopka, Politechnika 

Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej, wykonawca prof. A. Witkowski. 

2007-2009 Litogeneza i geochemia osadów dna i strefy brzegowej Zalewu Szczecińskiego. Projekt 

zamawiany, Ministerstwo Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki 

Wodnej, kier. prof. dr hab. A. Witkowski, (2 805 268 zł). 

2007-2009 Weryfikacja i reinterpretacja wyników badań zanieczyszczenia osadów jeziornych metalami 

ciężkimi, biogenami i związkami organicznymi oraz opracowanie ujednoliconej 

metodyki w tym zakresie w oparciu o analizy osadów dla zbiorników zaporowych i jezior, 

dla których zachodzi potrzeba przystąpienia do ich rewitalizacji na podstawie badań 

w wybranych zbiornikach wodnych – praca pilotażowa. Grant zamawiany przez Departament 

Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Środowiska, finansowany przez 

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Kier. prof. dr hab. Ryszard K. 

Borówka). Realizacja 

2007-2009 Zmiany poziomu wody jezior doliny środkowej Płoni w czasach historycznych – decyzja 

nr 3025/B/P01/2007/33 (Grant promotorski, kierownik: prof. dr hab. Ryszard K. Borówka, 

2006-2009 Holoceńskie transgresje i regresje południowego Bałtyku w strefie brzegowej Zatoki 

Pomorskiej i na Nizinie Szczecińskiej oraz ich związek z regionalnymi i globalnymi 

zmianami poziomu morza, projekt badawczy MNiSW nr 2 PO4E05030, kierownik: prof. dr 

hab. Ryszard Borówka (210 500 zł) 

2006-2009 Zmiany klimatyczne na obszarze Oceanu Południowego w okresie ostatnich 30 000 lat 

w świetle badań diatomologicznych o wysokiej rozdzielczości. Projekt badawczy promotorski 

nr 2 P04G 093 30 MEiN, kierownik prof. dr hab. A. Witkowski, wykonawca Patrycja Gregorowicz. 

(60 000 zł). 

2006-2008 Wpływ przemian antropogenicznych na bioróżnorodność okrzemek (Bacillariophyceae) 

z rodzaju Eunotia w Europie ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Polski. Projekt 

badawczy własny MNiSW, nr N304 002 31/0215, kierownik prof. dr hab. A. Witkowski. (240 

000 zł). 

2005-2008 Późnovistuliański i holoceński rozwój doliny Regi, Decyzja 0570/P04/2005/29, Kierownik 

projektu – Bernard Cedro, 

2005-2007 Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na zmienność opadów na polskim wybrzeżu Bałtyku. 

Grant promotorski nr 2PO4E04328. Realizacja – mgr Małgorzata Świątek pod kierunkiem prof. 

K. Kożuchowskiego, 

2004-2008 Ekstremalne zjawiska meteorologiczne, hydrologiczne i geomorfologiczne, Projekt nr 

PBZ-KBN-086/P04/2003, kierownik: prof. dr hab. Stanisław Musielak, wykonawcy: prof. dr 

hab. R. Borówka, prof. dr hab. M. Dutkowski, prof. US dr hab. Kazimierz Furmańczyk. 

2004-2007 Zespoły okrzemek bentosowych systemu rzeki Odry: struktura zbiorowisk 

i charakterystyka stanu środowiska naturalnego. Projekt badawczy własny MNiI, nr 2 

P04G 097 27, kierownik dr Henner Damke, wykonawca dr Brygida Wydrowska-Wawrzyniak 

(200 000 zł). 

2004-2006 Dendrochronologiczna i dendroklimatologiczna analiza sekwencji przyrostów rocznych 

dębu omszonego występującego na jednym stanowisku w Polsce w rezerwacie Bielinek, 

w porównaniu do kształtowania się słojów przyrostu rocznego u rodzimych gatunków. 

Projekt badawczy własny nr 2P04E01027, kierownik: dr Anna Cedro. 

2004 Holoceńskie zmiany klimatyczne w rejonie Oceanu Południowego na podstawie analizy 

okrzemkowej. Projekt badawczy własny MNiI, nr 2 P04C 077 26, kierownik P. Gregorowicz. 

(35 860 zł). 

2003-2005 Teledetekcyjne badania tendencji zmian położenia linii brzegowej wybrzeża Zatoki Pomorskiej. 

Grant nr 3PO4E 050 23. Kierownik prof. US dr hab. Kazimierz Furmańczyk. 

2003-2005 Współczesne otwornice (Foraminifera) w powierzchniowych osadach równi abysalnej 

Północno-Wschodniego Pacyfiku (pole konkrecjonośne Clarion-Clipperton). Projekt 

badawczy własny nr 3 P04F 004 25, kierownik dr T. Radziejewska. (75 560 zł). 

2003-2005 Zastosowania metod akustycznych i sejsmoakustycznych w badaniach sedymentologicznych 

dna zbiorników jeziornych i lagunowych (nr P04D 02824). Kier. dr Andrzej 

Osadczuk. Kwota 132 500 zł. 

2003-2004 Roślinność wskaźnikiem dynamiki nadmorskich wydm Mierzei Bramy Świny, grant KBN, 

3P04E05724, dr T.A. Łabuz. 

2002-2005 Rekonstrukcja warunków paleoekologicznych w czasie ostatnich 40 tysięcy lat w Górach 

Zagros w Iranie, na podstawie analizy szczątków roślinnych Jeziora Zeribar. Grant 

KBN 3 P04F 089 23, kierownik: prof. K. Wasylikowa, Instytut Botaniki PAN, Kraków; wykonawcy: 

prof. A. Witkowski, dr B. Wawrzyniak-Wydrowska. 

2002-2005 Zróżnicowanie systematyczne i ekologia fykoflory wybranych mikrosiedlisk ekosystemów 

mszarnych Pomorza Zachodniego ze szczególnym uwzględnieniem desmidii (De-


smidiaceae) i okrzemek (Bacillariophyceae) na tle wybranych parametrów troficznych 

siedliska. Projekt badawczy własny nr 3 P04F 019 23, kierownik prof. dr hab. A. Witkowski. 

(133 000 zł). 

2002-2004 Opracowanie operacyjnego systemu prognozowania warunków hydrologicznych 

w estuarium Odry. Grant nr 3PO4E 041 22, kierownik dr Halina Kowalewska-Kalkowska, 

2002-2004 Serwis dostępu do kolekcji na temat bioróżnorodności w Europie” („BioCASE = Biological 

collections access service for Europe”), Dotacja podmiotowa na dofinansowanie 

projektu, kierownik prof. dr hab. A. Witkowski. (30 900) zł. 

2001-2003 Zespoły mięczaków w osadach holoceńskich ujściowego odcinka Odry na tle zmian 

środowiskowych.. Kierownik dr BrygidaWawrzyniak-Wydrowska (65 300 zł.) 

2001-2003 Zmiany składu gatunkowego flory okrzemkowej w Zalewie Szczecińskim w wyniku długotrwałego 

dopływu zanieczyszczeń wód Odry. Projekt badawczy promotorski nr 

6PO4G08120, mgr Małgorzata Bąk pod kierunkiem prof. dr hab. A. Witkowskiego. (48 000) zł. 

2001-2002 Struktura i dynamika prądów jeziora Dąbie - Grant KBN -. Realizacja mgr T. Wolski pod 

kierunkiem prof. B. Wiśniewskiego, 

2000-2001 Zapis współczesnych zmian klimatycznych w przyrostach radialnych Pinus silvestris 

w ekstremalnych warunkach siedliskowych Pobrzeża Bałtyku i morza. Kierownik mgr 

Anna Cedro. 

1999-2002 Holoceńskie zmiany paleohydrologiczne w Zalewie Szczecińskim w świetle badań sekwencji 

pokryw osadów dennych - grant KBN (projekt badawczy nr 6PO4E00216).. Kierownik 

prof. US dr hab. Krzysztof Borówka (239 000 zł) 

1999-2001 Przenoszenie zanieczyszczeń organicznych do Bałtyku w obszarze ujścia Odry. Projekt 

badawczy własny KBN nr 6P04E00117, Instytut Oceanologii PAN w Sopocie, wykonawca: dr 

Brygida Wawrzyniak-Wydrowska. 

1999-2001 Wykorzystanie mięczaków słodkowodnych jako organizmów wskaźnikowych zanieczyszczenia 

środowiska wodnego metalami ciężkimi (Cu, Pb, Zn, Co, Cd, Hg). Kierownik 

dr Stanisław Piotrowski. 

1999-1999 Wpływ czynników antropogenicznych wnoszonych z wodami Odry na florę okrzemkową 

Zalewu Szczecińskiego - grant KBN (projekt badawczy nr 6PO4E00316). mgr Małgorzata 

Bąk (10000 zł) 

1998-2001 Badania współczesnej dynamiki strefy brzegowej wybranych rejonów południowego 

Bałtyku - grant KBN (projekt badawczy nr 0786/PO4/98/14).(Zakład Geomorfologii Morskiej, 

Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej) Kierownik prof. dr hab. Stanisław Musielak. 

1998-2001 Geneza trzech generacji wałów piaszczystych budujących Bramę Świny, w świetle badań 

morfometrycznych i litologiczno-sedymentologicznych - promotorski grant KBN (projekt 

badawczy nr 6 PO4E 016 15), mgr inż. Krystyna Osadczuk pod kierunkiem prof. US dr 

hab. Ryszarda K. Borówki. 

1998-2000 Zmiany we florze okrzemkowej Morza Mastogloia, jako klucz do zrozumienia współczesnych 

i przyszłych zmian środowiska Morza Bałtyckiego - grant KBN (projekt badawczy nr 

6PO4E04314). Kierownik prof. dr hab. Andrzej Witkowski (64 800 zł). 

1998-1999 Okrzemki jako wskaźniki oddziaływania Wisły na warunki paleoekologiczne w Zatoce 

Gdańskiej - grant promotorski (projekt badawczy nr 6PO4E00113). (pod kierunkiem prof. dr 

hab. Andrzeja Witkowskiego).( 42 200 zł.). 

1997-1998 Petrologiczne mikrofacjalne zróżnicowanie osadów jurajskich w Zalewie Szczecińskim 

w odsłonięciach regionu Pomorza Zachodniego – grant KBN (projekt badawczy nr 

6PO4D02912).. Kierownik dr Bernard Cedro. 

1996-1997 Mineralogiczno-geochemiczne aspekty współczesnej sedymentacji lagunowej 

w Zalewie Szczecińskim (promotorski grant KBN, nr 6PO4D048 08). Dr Andrzej Osadczuk 

pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Musielaka. (32 500 zł) 

1994-1995 Zmiany w faunie dennej Zalewu Szczecińskiego na podstawie badań przeprowadzonych 

w latach 1989-1991. Projekt badawczy własny KBN nr 6 P205 077 07, kierownik dr Brygida 

Wawrzyniak-Wydrowska. 

1993-1996 Lodowe warunki zalewów przymorskich południowego wybrzeża Bałtyku. Kierownik prof. 

US dr hab. Józef Girjatowicz. 

1992-1994 Spektra wielkościowe bentosu przybrzeżnej strefy Zatoki Gdańskiej. Projekt badawczy 

własny KBN Nr 5 5481 91 02, kierownik dr T. Radziejewska 

- 14 -


BAZA NAUKOWO-BADAWCZA WYDZIAŁU NAUK O ZIEMI 

• LABORATORIUM SEDYMENTOLOGICZNE 

• LABORATORIUM PALEOBOTANICZNE 

• INSTRUMENTALNE LABORATORIUM GEOCHEMICZNE 

• LABORATORIUM DENDROMETRYCZNE 

• LABORATORIUM DIATOMOLOGICZNE 

• LABORATORIUM BADAŃ BENTOSU 

• LABORATORIUM INTERPRETACJI ZDJĘĆ LOTNICZYCH I OBRAZÓW SATELITARNYCH 

• LABORATORIUM GIS 

• STACJA MORSKA W MIĘDZYZDROJACH 

SPECJALISTYCZNY SPRZĘT DO TERENOWYCH PRAC BADAWCZYCH: 

• Kuter badawczy SNB-US-1 (o długości 11 m i zanurzeniu 1,10 m, przeznaczony do badań w rejonie Zalewu 

Szczecińskiego i wód przybrzeżnych Zatoki Pomorskiej z zakresu: oceanografii fizycznej i biologicznej, geologii, 

geomorfologii morskiej oraz hydrochemii, wyposażony w następujące urządzenia: radar, GPS, echosonda, 

brama rufowa ułatwiająca pobór prób, próbniki do osadów: rurowe, czerpakowe, próbniki do poboru wody. 

• Łódź pontonowa Falcon 500 (z silnikiem spalinowym o mocy 50 KM) 

• Samochód terenowy Nissan Navara 

• Samochód terenowy Ford Maverick 

• Wiertnica geologiczna typu MERES do pobierania rdzeni osadów o średnicy do 10 cm z głęb. do 35 m 

• Urządzenie wiertnicze "Power Unit" firmy BORROS z osprzętem do pobierania osadów próbnikami o 

średnicy do 8 cm z głębokości do ok. 15 m przy wierceniu mechanicznym lub ręcznym, 

• Ręczne sondy geologiczne typu "INSTORF" z próbnikami o średnicy 6, 8 i 10 cm, 

• System akustycznego rozpoznawania rodzaju osadów RoxAnn Groundmaster (200kHz/28 kHz); 

• System profilowania sejsmoakustycznego Seabed Oretech 3010 z systemem akwizycji danych CODA 

DA50 

• Sonda wieloparametrowa do badania wody 6600 UPG Multi-Parameter Water Quality Monitor (YSI Inc., 

USA) 

• Prądomierz akustyczny 2D-ACM do pomiarów prądów i temperatury wody do głębokości 200 m 

• Salinometr CyberScan; 

• Anemometry "Lutron" do pomiaru prędkości wiatru; 

• Automatyczna stacja meteorologiczna Vaisala; 

SPECJALISTYCZNA APARATURA LABORATORYJNA: 

• Spektrometr absorpcji atomowej SOLAAR 969 do oznaczania zawartości metali w skałach, osadach i wodzie; 

• Dyfraktometr rentgenowski HZG-4 o określania składu mineralnego osadów i skał; 

• Derywatograf Q-1500D do termicznej analizy minerałów; 

• Analizator cząstek elementarnych CNS; 

• Fluorymet 10 AU do określania zawartości barwników roślinnych; 

• Mineralizator mikrofalowy do mineralizacji próbek osadów; 

• Liofilizator do próbek osadów; 

• Laserowy analizator wielkości cząstek Mastersizer (Malvern, Wielka Brytania); 

• Zestawy sit do analizy granulometrycznej: Fritsch "Analysette 3" oraz Retsch ; 

• 2 mikroskopy polaryzacyjne Jenapol-U do badań mineralogicznych w świetle przechodzącym i odbitym; 

• 3 mikroskopy świetlne Leica i Nikon z przystawkami do analizy mikroorganizmów oraz osadów kopalnych; 

• 2 mikroskopy stereoskopowe Nikon z systemem analizy obrazu "LUCIA"; 

• Mikroskop odwrócony Eclipse TE 300 z systemem analizy obrazu do badań mikroorganizmów; 

• Zestaw do pomiarów dendrometrycznych; 

• Laboratorium do wizualnej interpretacji zdjęć lotniczych stereoskopowych 

• Laboratorium komputerowe z oprogramowaniem do przetwarzania obrazów oraz GIS; stacje robocze 

na bazie PC z oprogramowaniem MicroStation, Erdas Imagine, ArcInfo oraz TNT Mips do przetwarzania obrazów 

oraz GIS; skaner Mirage II formatu A3 w świetle przechodzącym i odbitym do skanowania diapozytywów, 

negatywów i zdjęć z rozdzielczością do 1400 x 2800 dpi; 

• System do odbioru zobrazowań z satelity meteorologicznego Meteosat; system PC Weatherfax do odbioru 

pogodowych map faksymilowych oraz ostrzeżeń nawigacyjnych; 

• System do odbioru i przetwarzania obrazów satelitarnych TeraScan Desktop HRPT/SeaWiFS/WEFAX 

System; 

- 15 -


4. PROGRAM STUDIÓW 

CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW 

Studia pierwszego stopnia na kierunku geografia, trwają 3 lata (6 semestrów) i kończą się nadaniem tytułu zawodowego 

licencjata. Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi 2300 (180 punktów ECTS). 

KWALIFIKACJE ABSOLWENTA 

Absolwent kierunku geografia Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Szczecińskiego posiada podstawową wiedzę 

z zakresu geografii oraz zna relacje kształtujące funkcjonowanie systemu przyroda - człowiek. Zna podstawowe 

procesy zachodzące w przyrodzie, społeczeństwie i gospodarce. Posiada umiejętności wykorzystywania wyników 

analiz i informacji o naturalnych i antropogenicznych zjawiskach i procesach dla potrzeb kompleksowego gospodarowania 

i zarządzania przestrzenią. W związku ze specyfiką badań prowadzonych na Wydziale Nauk o Ziemi i 

zawartością realizowanych treści programowych, absolwent geografii Uniwersytetu Szczecińskiego jest szczególnie 

kompetentny w zakresie zagadnień fizyczno-geograficznych, społeczno-ekonomicznych i regionalnych 

środowisk obszarów nadmorskich, morskich i strefy brzegowej morza, a także obszarów przygranicznych (euroregionalnych). 

Wiedza i umiejętności nabyte w trakcie studiów pozwalają absolwentowi geografii na podejmowanie pracy w 

urzędach administracji państwowej, w instytucjach i przedsiębiorstwach, których działalność związana jest z wykorzystaniem 

zasobów naturalnych, turystyką, ochroną i kształtowaniem środowiska geograficznego oraz w instytucjach 

związanych z gospodarką morską i ochroną brzegów. 

Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady 

Europy oraz umie posługiwać się językiem specjalistycznym w stopniu niezbędnym do wykonywania zawodu. 

Absolwent jest przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. 

PRZEDMIOTY OGÓLNE 

L.p. Nazwa przedmiotów Liczba 

godzin 

Punkty 

ECTS 

1. Język obcy 120 5 

2. Technologia informacyjna 30 2 

3. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ergonomia 5 - 

4. Ochrona własności intelektualnej 10 2 

5. Wychowanie fizyczne 60 - 

Razem 225 9 

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 


godzin 

Punkty 

ECTS 

6. Astronomiczne podstawy geografii 30 4 

7. Elementy fizyki i chemii Ziemi 30 4 

8. Matematyka z elementami statystyki 60 6 

9. Podstawy ekonomii 30 4 

10. Podstawy geografii fizycznej 30 4 

11. Podstawy geografii społeczno-ekonomicznej 30 4 

12. Systemy informacji geograficznej GIS 60 5 

13. Wstęp do socjologii 30 3 

Razem 300 34 

PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 


godzin 

Punkty 

ECTS 

14. Biogeografia lądów 30 2 

15. Geografia ekonomiczna 75 5 

16. Geografia fizyczna Polski 45 4 

17. Geografia ludności 30 4 

18. Geografia osadnictwa 30 4 

19. Geografia polityczna 30 3 

20. Geografia regionalna świata 60 2 

21. Geografia społeczna 30 4 

22. Geografia społeczno-ekonomiczna Polski 45 4 

23. Geologia dynamiczna i historyczna 120 7 

24. Geomorfologia 75 6 

- 16 -


25. Gleboznawstwo i geografia gleb 30 3 

26. Gospodarka przestrzenna 45 4 

27. Gospodarka wodna 30 1 

28. Hydrologia 60 4 

29. Kartografia i topografia 75 6 

30. Meteorologia i klimatologia 75 6 

31. Oceanografia biologiczna 45 2 

32. Oceanografia fizyczna 45 5 

33. Planowanie przestrzenne 30 2 

34. Podstawy kształtowania i ochrony środowiska 45 4 

35. Przygotowanie do egzaminu dyplomowego 10 

36. Region i regionalizacja 30 2 

37. Teledetekcja 75 7 

38. Ćwiczenia terenowe z geografii ekonomicznej 40 2 

39. Ćwiczenia terenowe z geografii społecznej 40 2 

40. Ćwiczenia terenowe z geologii 40 2 

41. Ćwiczenia terenowe geomorfologii 40 2 

42. Ćwiczenia terenowe z meteorologii i hydrografii 40 2 

43. Ćwiczenia terenowe z topografii i kartografii 40 2 

44. Kompleksowe ćwiczenia terenowe regionalne 80 4 

45. Przedmioty do wyboru 300 20 

Razem 1775 137 

Razem wszystkie przedmioty: 2300 180 

PRAKTYKI ZAWODOWE – 3 tygodnie 

5. PLAN STUDIÓW 

Objaśnienie symboli: W - wykłady; S - seminaria; Ć - ćwiczenia; L - laboratoria; 

E - egzamin; O - zaliczenie na ocenę; Z - zaliczenie bez oceny 

I ROK 

Przedmiot 

Liczba godzin zajęć 

R W S Ć L 

Punkty 

ECTS 

Forma 

zaliczenia 

1 SEMESTR 

Astronomiczne podstawy geografii 30 15 15 4 O 

Podstawy geografii fizycznej 30 30 4 E 

Podstawy geografii społeczno-ekonomicznej 30 30 4 E 

Hydrologia 60 15 45 4 E 

Elementy fizyki i chemii Ziemi 30 30 4 E 

Matematyka z elementami statystyki 30 15 15 2 O 

Geologia dynamiczna i historyczna 60 30 30 2 O 

Kartografia i topografia 45 15 30 2 O 

Podstawy ekonomii 30 30 4 O 

Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ergonomia 5 5 - Z 

Razem 350 215 60 75 30 

2 SEMESTR 

Wstęp do socjologii 30 30 3 O 

Matematyka z elementami statystyki 30 15 15 4 E 

Geologia dynamiczna i historyczna 60 30 30 5 E 

Kartografia i topografia 30 15 15 4 E 

Meteorologia i klimatologia 75 30 45 6 E 

Technologia informacyjna 30 30 2 O 

Ćwiczenia terenowe z geologii 40 40 2 O 

Ćwiczenia terenowe z topografii i kartografii 40 40 2 O 

Ćwiczenia terenowe z meteorologii i hydrografii 40 40 2 O 

Razem 375 120 165 90 30 

- 17 -

II ROK 

Przedmiot 



R W S Ć L 

Punkty 

ECTS 

Forma 

zaliczenia 

3 SEMESTR 

Lektorat 30 30 - Z 

Wychowanie fizyczne 30 30 - Z 

Geografia osadnictwa 30 15 15 4 E 

Oceanografia fizyczna 45 30 15 5 E 

Geografia społeczna 30 15 15 4 E 

Geomorfologia 75 30 45 6 E 

Teledetekcja 45 15 30 4 O 

Gleboznawstwo i geografia gleb 30 15 15 3 O 

Geografia ludności 30 15 15 4 E 

Razem 345 135 135 75 30 

4 SEMESTR 


Wychowanie fizyczne 30 30 - Z 

Teledetekcja 30 15 15 3 E 

Geografia ekonomiczna 75 30 45 5 E 

Podstawy kształtowania i ochrony środowiska 45 30 15 4 E 

Biogeografia lądów 30 30 2 O 

Ćwiczenia terenowe z geomorfologii 40 40 2 O 

Ćwiczenia terenowe z geografii ekonomicznej 40 40 2 O 

Ćwiczenia terenowe z geografii społecznej 40 40 2 O 

Kompleksowe ćwiczenia terenowe regionalne 80 80 4 O 

Przedmioty do wyboru 90 90 6 O 

Razem 530 195 275 60 30 

III ROK 

Przedmiot 


Punkty 

ECTS 

Forma 

zaliczenia 

R W S Ć L 

5 SEMESTR 


Geografia fizyczna Polski 45 30 15 4 E 

Geografia społeczno-ekonomiczna Polski 45 30 15 4 E 

Ochrona własności intelektualnej 10 10 2 O 

Systemy informacji geograficznej (GIS) 60 15 45 5 O 

Geografia polityczna 30 15 15 3 E 

Gospodarka przestrzenna 45 30 15 4 E 

Przedmioty do wyboru ( w tym, co najmniej 60 godzin przedmiotów 

120 120 8 O 

humanistycznych) 

Razem 385 250 90 45 30 

6 SEMESTR 

Lektorat 30 30 5 E 

Geografia regionalna świata 60 30 30 2 E 

Oceanografia biologiczna 45 30 15 2 E 

Region i regionalizacja 30 15 15 2 O 

Gospodarka wodna 30 15 15 1 O 

Planowanie przestrzenne 30 15 15 2 O 

Przedmioty do wyboru 90 90 3 O 

Przygotowanie do egzaminu dyplomowego 10 O 

Razem 315 195 90 30 30 

Praktyki zawodowe - 3 tygodnie 

Razem wszystkie przedmioty 2300 1110 815 375 180 

- 18 -


6. CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTÓW 

A. PRZEDMIOTY OGÓLNE 

Wydział: Nauk o Ziemi 

Kierunek: Geografia 

Specjalność: 

Forma i poziom studiów: stacjonarne studia pierwszego stopnia 

Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Akademickie Centrum Kształcenia Językowego 

Nazwa przedmiotu: JĘZYK OBCY 

Punkty ECTS: 5 Rok: II,III Semestr: 4-6 Typ przedmiotu: ogólny Język nauczania: 

polski/angielski 

Stacjonarne: 

Niestacjonarne: 

Liczba godzin: 

Wykłady: 

ćwiczenia * : 

120 

Prowadzący przedmiot: pracownicy Akademickiego Centrum Kształcenia Językowego 

Wymagania wstępne: opanowanie języka na poziomie B1 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: 

Czynne opanowanie języka (poziom B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy. 

Rozumienie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, łącznie ze 

zrozumieniem dyskusji na tematy z zakresu swojej specjalności. Porozumiewanie się z rodzimym użytkownikiem języka, 

formułowanie przejrzystych wypowiedzi ustnych bądź pisemnych w szerokim zakresie tematów. 

Formułowanie przejrzystych i szczegółowych wypowiedzi ustnych lub pisemnych, a także wyjaśnianie swojego stanowiska 

w sprawach będących przedmiotem dyskusji. 

Metody dydaktyczne: konwersacja, ćwiczenia pisemne 

TREŚCI KSZTAŁCENIA 

Czynne opanowanie języka (poziom B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy) ze 

szczególnym uwzględnieniem następujących tematów: Terminologia geograficzna i geografia Polski. Cechy charakterystyczne 

stylów architektonicznych oraz elementy historii Polski. Zagadnienia społeczno- polityczne. Baza noclegowohotelowa 

oraz żywieniowa. Formy spędzania czasu wolnego: kino, teatr, muzea, galerie, sport, formy rekreacji. Język 

biznesu i reklama, korespondencja handlowa, prowadzenie rozmów i negocjacji. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny i ustny po 6 semestrze 

Literatura podstawowa: 

Literatura uzupełniająca: 

Data: październik 2009 

Sporządziła: dr Krystyna Osadczuk 

- 19 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Wydział Nauk o Ziemi, Instytut Nauk o Morzu, Z-d Geomorfologii Morskiej 

Nazwa przedmiotu: TECHNOLOGIA INFORMACYJNA 

Punkty ECTS: 2 Rok: I Semestr: 2 Typ przedmiotu: ogólny Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



wykłady: - - 

ćwiczenia: 

30 - 

Prowadzący przedmiot: mgr Marta Arent 

Wymagania wstępne: 

Podstawowa umiejętność obsługi zestawu komputerowego 


Student poprawnie i samodzielnie porusza się w środowisku arkusza kalkulacyjnego i edytora tekstu, potrafi wybrać 

odpowiednie narzędzie do rozwiązania problemu w tworzonym dokumencie. Potrafi stworzyć bazę danych i się nią samodzielnie 

posługiwać. Przygotowanie studentów do egzaminów ECDL (European Computer Driving License). 

Metody dydaktyczne: 

Indywidualne praca przy komputerze, konwersacja, praca z zeszytem ćwiczeń. Rozwiązywanie zadań z pomocą programów 

komputerowych 


treści programowe ćwiczeń 

Pojęcie i znaczenie Technologii Informacyjnej. Podstawy Technik Informatycznych. Zapisywanie informacji oraz edycja 

dokumentów w edytorze tekstowym. Praca na danych oraz liczenie statystyk w arkuszu kalkulacyjnym. Zasady tworzenia 

i poruszania się po bazach danych. Zastosowanie grafiki prezentacyjnej i menadżerskiej. Usługi dostępne w sieciach 

informatycznych i narzędzia internetowe. Wyszukiwanie i przetwarzanie informacji geograficznych oraz literatury na 

World Wide Web (WWW). Podstawy grafiki rastrowej i jej zastosowanie. Publikowanie informacji w Internecie poprzez 

tworzenie stron internetowych. 

Forma i warunki zaliczenia: 

Rozwiązanie zadań z wykorzystaniem sprzętu komputerowego i oprogramowania 


Allan J., Duck R., Wayers J., (2002): Analiza i prezentacja danych [w:] Nauki o środowisku. Ćwiczenia praktyczne. PWN, 

Warszawa. 

Allan J., Duck R., Wayers J., (2002): Technologia informacyjna i źródła pisane [w:] Nauki o środowisku. Ćwiczenia praktyczne. 

PWN, Warszawa. 

Allan J., Duck R., Wayers J., (2002): Przekazywanie informacji [w:] Nauki o środowisku. Ćwiczenia praktyczne. PWN, 

Warszawa. 

Wrotek W. (2006): Informatyka Europejczyka. Technologia informacyjna. Wyd. Helion, Gliwice. 


Jezierski M. Gimp w praktyce [online]. Dostępny w Internecie: . 

Wimmer J. Kurs języka HTML - poradnik webmastera [online]. Dostępny w Internecie: 






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Inspektorat Bezpieczeństwa i Higieny Pracy i Ochrony Przeciwpożarowej Uniwersytetu 

Szczecińskiego 

Nazwa przedmiotu: BEZPIECZENSTWO I HIGIENA PRACY ORAZ ERGONOMIA 

Punkty ECTS: 0 Rok: I Semestr: 1 Typ przedmiotu: ogólny Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: - 


5 - 

Prowadzący przedmiot: pracownik Inspektoratu BHP i OP Uniwersytetu Szczecińskiego 

Wymagania wstępne: znajomość ogólnych zasad zachowania bezpieczeństwa 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia:. 

Metody dydaktyczne: Metody podające: wykład konwencjonalny, wykład problemowy, wykład konwersatoryjny. 


treści programowe wykładów: 1. Regulacje prawne dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w prawodawstwie 

Polskim i Unii Europejskiej. 2. Obowiązki uczelni, przełożonych w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych 

warunków pracy i nauki. 3. Czynniki ergonomiczne w kształtowaniu warunków pracy, w tym normy higieniczne dla 

stałych pomieszczeń pracy. 4. Niebezpieczne czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne na zajęciach laboratoryjnych, 

pracowniach i w czasie zajęć terenowych. 5. Unikanie zagrożeń ze szczególnym uwzględnieniem środków ochrony 

zbiorowej i indywidualnej. Postępowanie powypadkowe (uregulowania prawne, ubezpieczenia). 6. Udzielanie pierwszej 

pomocy przedmedycznej w sytuacji wypadkowej. 7. Podstawy prawne w zakresie ochrony p. poż., systemy wykrywania 

pożarów, substancje palne i wybuchowe, zapobieganie zagrożeniom pożarowym, postępowanie w czasie pożaru i innych 

miejscowych zagrożeniach, podręczny sprzęt gaśniczy, ewakuacja 

Forma i warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo w zajęciach 


. 


. 


Sporządził: dr Krystyna Osadczuk 

- 21 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Wydział Prawa i Administracji US 

Nazwa przedmiotu: OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ 

Punkty ECTS: Rok: III Semestr:5 Typ przedmiotu: Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 10 10 


Prowadzący przedmiot: dr Joanna Szyjewska-Bagińska 



Metody dydaktyczne: wykłady z odniesieniem do zagadnień praktycznych. 


Treści programowe wykładów: pojęcie własności intelektualnej. Przedmiot prawa autorskiego. Podmiot prawa autorskiego, 

autorskie prawa osobiste i majątkowe. Umowy licencyjne i przenoszące majątkowe prawa autorskie. Ochrona 

praw autorskich. Ochrona baz danych.. Ochrona baz danych. Wybrane zagadnienia ustawy o świadczeniu usług drogą 

elektroniczną. Ochrona własności przemysłowej 

Własność intelektualna w uczelniach. Informacja patentowa. 


Zaliczenie pisemne na ocenę 


Barta, R. Markiewicz: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Wolters Kluwer 2005 

Barta J., R. Markiewicz: Handel elektroniczny. Prawne problemy, Wolters Kluwer 2005 


Podrecki P.: Prawo Internetu, LexisNexis 2003 


Sporządziła: dr Joanna Szyjewska-Bagińska 

- 22 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Studium Wychowania Fizycznego i Sportu US 

Nazwa przedmiotu: WYCHOWANIE FIZYCZNE 

Punkty ECTS: Rok: I Semestr: 1 i 2 Typ przedmiotu: Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 


60 

Prowadzący przedmiot: pracownicy Studium Wychowania Fizycznego i Sportu US 



osiągnięcie odpowiedniej dla wieku sprawności fizycznej 

Metody dydaktyczne: ćwiczenia na sali gimnastycznej, basenie, boiskach sportowych 


Studenci wybierają zajęcia spośród bogatej oferty SWFiS: piłka siatkowa, piłka koszykowa, piłka nożna, aerobic, zajęcia 

kulturystyczne w siłowniach, pływanie, taniec towarzyski, turystyka rowerowa i tenis stołowy. 


Zaliczenie bez oceny 





- 23 -


B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 





Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Instytut Fizyki 

Nazwa przedmiotu: ASTRONOMICZNE PODSTAWY GEOGRAFII 

Punkty ECTS: 4 Rok: I Semestr: 1 Typ przedmiotu: podstawowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 - 


- 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Jerzy Stelmach, prof. US 

Wymagania wstępne: znajomość fizyki oraz geografii fizycznej na poziomie szkoły średniej 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia:. wykorzystywania praw fizyki i chemii do wyjaśnienia genezy zjawisk występujących 

w środowisku; prognozowania zachowania środowiska; identyfikowania skutków działania praw przyrody; wykorzystywania 

praw przyrody w działalności człowieka. 

Metody dydaktyczne: Metody podające: wykład konwencjonalny, wykład problemowy, wykład konwersatoryjny. 


treści programowe wykładów: Ewolucja materii we Wszechświecie. Pole elektromagnetyczne. Pole geomagnetyczne. 

Ruchy ciał niebieskich w układzie topocentrycznym. Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi. Zjawiska związane z układami 

Ziemia–Słońce oraz Ziemia–Księżyc. Drgania i fale. Teoria elastyczności w badaniu ośrodków skalnych. Zjawisko promieniotwórczości, 

przemiany promieniotwórcze. Badania fizyczne mikrostruktury minerałów i skał. Zasady zachowania 

energii i masy. Dynamika płynów. Termodynamika fenomenologiczna. Woda i procesy w niej zachodzące. Migracje 

pierwiastków chemicznych w wodzie i atmosferze. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę (test) 


Mietelski J. (1995): Astronomia w geografii. PWN, Warszawa. 

Karpowicz M. (1960): Zadania z astronomii ogólnej. PWN, Warszawa. 


. 


Sporządził: dr hab. Jerzy Stelmach prof. US 

- 24 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Instytut Fizyki Wydziału Matematyczno-Fizycznego US 

Nazwa przedmiotu: ELEMENTY FIZYKI I CHEMII ZIEMI 

Punkty ECTS: 4 Rok: I Semestr: 1 Typ przedmiotu: podstawowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 

ćwiczenia: 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Ryhor Fedaruk, prof. US 

Wymagania wstępne: wiedza z zakresu fizyki i chemii zdobyta w szkole średniej 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: Opanowanie podstawowych praw fizyki i chemii. Nabycie umiejętności wykorzystywania 

praw fizyki i chemii do wyjaśnienia genezy zjawisk i procesów występujących na Ziemi 

Metody dydaktyczne: wykład i metody aktywizujące, metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy; 


treści programowe wykładów: Ewolucja materii we Wszechświecie. Pole elektromagnetyczne. Pole geomagnetyczne. 

Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi. Zjawiska związane z układami Ziemia – Słońce oraz Ziemia – Księżyc. Ruchy ciał 

niebieskich w układzie topocentrycznym. Drgania i fale. Teoria elastyczności w badaniu ośrodków skalnych. Zjawisko 

promieniotwórczości, przemiany promieniotwórcze. Badania fizyczne mikrostruktury minerałów i skał. Zasady zachowania 

energii i masy. Dynamika płynów. Termodynamika fenomenologiczna. Woda i procesy w niej zachodzące. Migracje 

pierwiastków chemicznych w wodzie i atmosferze. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny 


Piersa H. (1995): Elementy fizyki dla ekologów. RW KUL, Lublin. 

Orear J. (1995): Fizyka. T. I i II. Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa. 

Kane J.W., Sternbeim M.M. (1998): Fizyka dla przyrodników. PWN, Warszawa. 

Tarjan S. (1987): Fizyka dla przyrodników. T. I i II. PWN, Warszawa. 

Literatura uzupełniająca: Tarjan S. (1987): Fizyka dla przyrodników. T. I i II. PWN, Warszawa. 


Sporządził: dr hab. Ryhor Fedaruk, prof. US 

- 25 -


Wydział: Wydział Nauk o Ziemi 




Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Instytut Matematyki Wydziału Matematyczno-Fizycznego US; Zakład Oceanografii 

Fizycznej WNoZ 

Nazwa przedmiotu: MATEMATYKA Z ELEMENTAMI STATYSTYKI 

Punkty ECTS: 6 Rok: I Semestr: 1 i 2 Typ przedmiotu: podstawowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 

ćwiczenia : 

30 

Prowadzący przedmiot: dr Grzegorz Szkibiel (wykłady), dr Halina Kowalewska-Kalkowska (ćwiczenia) 

Wymagania wstępne: podstawowe wiadomości z matematyki ze szkoły średniej, umiejętność rozwiązywania prostych 

zadań matematycznych z zakresu szkoły średniej. 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: Przyswojenie aparatu matematycznego niezbędnego w dalszym cyklu kształcenia, 

rozwijanie umiejętności precyzyjnego formułowania i rozwiązywania problemów, doskonalenie umiejętności abstrakcyjnego 

myślenia. Nabycie podstawowych wiadomości z zakresu metod statystycznych, do których należy poznanie 

podstawowych pojęć i technik badawczych w statystyce; umiejętność porządkowania i klasyfikowania danych, ich opisu, 

badania różnego rodzaju powiązań, formułowania uogólnień, a także, prezentowania i interpretowania danych statystycznych 

w kategoriach statystyki. Poznane metody studenci będą mogli wykorzystać nie tylko w trakcie kształcenia, 

ale także w przyszłej pracy zawodowej 

Metody dydaktyczne: Wykłady: stymulacja do pracy własnej poprzez prezentację problemów z dziedzin demografii, 

kartografii i geologii oraz możliwości ich rozwiązania w oparciu o metody matematyczne. 

Ćwiczenia: prezentacja metod statystycznych, w trakcie ćwiczeń odbywających się w pracowniach komputerowych, 

studenci będą mieli możliwość zastosowania metod statystycznych, przy czym obliczenia dokonywane będę również w 

oparciu o arkusz kalkulacji EXCEL 


treści programowe wykładów: Podstawy rachunku macierzowego. Metody rozwiązywania układów równań. Eliminacja 

Gaussa. Funkcje elementarne. Granice i pochodne funkcji. Układy współrzędnych i ich transformacje. 

treści programowe ćwiczeń: Podstawowe pojęcia i terminy statystyczne. Populacja, próba, cechy statystyczne, skale. 

Szeregi statystyczne: szczegółowe i rozdzielcze; budowa i prezentacja graficzna. Metody statystyki opisowej: miary 

położenia, dyspersji, asymetrii, koncentracji. Rozkład normalny. Estymacja i estymatory. Tworzenie przedziałów ufności. 

Wyznaczanie minimalnej liczebności próby. Weryfikacja hipotez statystycznych. Interpretacja wyników otrzymanych po 

weryfikacji hipotez. Współzależność zjawisk. Analiza korelacji i regresji prostej. Testy statystyczne w analizie korelacji. 

Analiza szeregów czasowych. Zastosowanie metod statystycznych w geografii. 

Forma i warunki zaliczenia: wykłady: w pierwszym semestrze zaliczenie na ocenę, w drugim semestrze egzamin 

ćwiczenia: obecność na ćwiczeniach, aktywny udział w ćwiczeniach, kolokwium zaliczeniowe po każdym semestrze 


Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., 1999, Statystyka, Elementy teorii i zadania, Wyd. Akad. Ekon., Wrocław 

Makać W., Urbanek-Krzysztofiak D., 2000, Metody opisu statystycznego, Wyd. UG, Gdańsk 

Balicki A., Makać W., 2000, Metody wnioskowania statystycznego, Wyd. UG, Gdańsk 

Bażańska T., Nykowska M., 1997, Zbiór zadań z matematyki dla studentów wyższych uczelni ekonomicznych, Centrum 

Szkoleniowo-Wydawnicze „Kwantum”, Warszawa 

Czechowski T., 1972, Wprowadzenie do zastosowań matematyki w ekonomii, PWN, Warszawa 

Piszczała J., 1988, Matematyka i jej zastosowanie w naukach ekonomicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w 

Poznaniu, Poznań. 


Walkenbach J., 2004, Excel 2003 PL. Biblia, Helion 

Middleton M. R., 2004, Microsoft EXCEL w analizie danych, Wyd. RM, Warszawa 


Sporządziła: dr H. Kowalewska-Kalkowska 

- 26 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Katedra Turystyki 

Nazwa przedmiotu: PODSTAWY EKONOMII 

Punkty ECTS: 4 Rok: I Semestr: 1 Typ przedmiotu: 

podstawowy 

Stacjonarne: 

Język nauczania: 

polski 



Wykłady: 30 


- 

Prowadzący przedmiot: dr Agnieszka Siewiera 

Wymagania wstępne: ogólna wiedza dotycząca sytuacji społeczno-politycznej i ekonomicznej na świecie (szkoła średnia, 

media) 


umiejętność posługiwania się podstawowymi pojęciami z dziedziny ekonomii, rozumienia mechanizmów gospodarczych 

w obszarze makro- i mikroekonomii; rozpoznawania zasad funkcjonowania podmiotów rynkowych, zdobycie wiedzy 

umożliwiającej samodzielną ocenę zjawisk gospodarczych na podstawie wskaźników ekonomicznych 

Metody dydaktyczne: wykład informacyjny, praca z materiałami źródłowymi (roczniki statystyczne, biuletyny informacyjne, 

prasa, media), dyskusja kierowana, metody aktywizujące 


Działalność gospodarcza jako czynnik zmian środowiska życia człowieka i krajobrazu. Etapy rozwoju nowożytnej gospodarki 

światowej z perspektywy geograficznej. Podstawowe kategorie ekonomiczne. Czynniki wpływające na koniunkturę 

gospodarczą w różnych koncepcjach ekonomicznych. Wpływ procesów globalnych na sytuację gospodarczą. 

treści programowe wykładów 

Przedmiot i zakres ekonomii. Podstawowe kategorie i prawa ekonomii. Współczesne systemy gospodarcze. Gospodarka 

rynkowa, rynek i rodzaje konkurencji. Struktura podmiotowa rynku – przedsiębiorstwo, konsument, państwo. Struktura 

przedmiotowa rynku – popyt, podaż, cena. Wzrost gospodarczy i dochód narodowy. System pieniężno-kredytowy. 

Bank centralny i polityka monetarna. Inflacja. Polityka fiskalna. Bezrobocie. Międzynarodowy system walutowy. Handel 

zagraniczny. Globalne problemy gospodarki światowej. 

treści programowe ćwiczeń lub innych rodzajów zajęć 

Forma i warunki zaliczenia: Aktywne uczestnictwo w zajęciach, wykonanie pracy zaliczającej. Zaliczenie na ocenę. 


Begg D., Fischer S. Dornbusch R. (red. nauk. przekł. Ryszard Rapacki), Makroekonomia, PWE, Warszawa 2007. 

Drela K., Kiernożycka-Sobejko A., Pluskota P., Mikroekonomiczne ABC dla studentów, Uniwersytet Szczeciński, 

Szczecin 2007. 

Grzywacz W., Podstawy makroekonomii, Wyższa Szkoła Zawodowa "Oeconomicus" Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego 

w Szczecinie, Szczecin 2004. 

Marciniak S. (red.), Makro- i mikroekonomia: podstawowe problemy, Warszawa 2007. 

Milewski R. (red.), Elementarne zagadnienia ekonomii, PWN, Warszawa 2005. 

Próchnicki L., Zrozumieć gospodarkę - makroekonomia, Szczecin 1999. 

Samuelson P. A., Nordhaus W. D., Ekonomia, PWN, Warszawa 2006. 

Sułkowski CZ. (red.), Makroekonomia: teoria i polityka makroekonomiczna, Szczecin 2001 


Baszyński A., Kalinowska B., Knapińska M., Makroekonomia: państwo w gospodarce, Poznań 2006. 

Grzelak A., Makroekonomia w procesie integracji z Unią Europejską, Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej, Szczecin 2005. 

Samuelson W., Marks S.(red. nauk. przekł.: Ryszard Rapacki), Ekonomia menedżerska, Warszawa 2009. 

Sułkowski Cz. (red.), Wybrane problemy rozwoju i funkcjonowania gospodarki, Szczecin 2008. 

oraz: 

prasa (Rzeczpospolita, Puls Biznesu, Gazeta Wyborcza), Ekonomista; 

aktualne akty i ustawy prawne, strony internetowe wiążących instytucji, roczniki statystyczne; 


Sporządziła: dr A. Siewiera 

- 27 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geologii i Paleogeografii – Instytut Nauk o Morzu 

Nazwa przedmiotu: PODSTAWY GEOGRAFII FIZYCZNEJ 

Punkty ECTS: 4,0 Rok: I Semestr: 1 Typ przedmiotu: podstawowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 





Prowadzący przedmiot: dr Tomasz Duda 


Pozytywnie zaliczone postępowanie kwalifikacyjne na studia geograficzne 


Celem wykładu jest przedstawienie planety Ziemi oraz wszelkich procesów prowadzących do jej ukształtowania. Wykład 

zapoznaje z najważniejszymi zagadnieniami związanymi z globalnymi cyklami i procesami na Ziemi, jak zlodowacenia, 

zmiany poziomu morza, tektonika płyt litosfery a także występowanie strefowości, rytmiki lub też katastroficznych zdarzeń 

przyrodniczych. 

Metody dydaktyczne: prezentacja multimedialna 


Zagadnienia wstępne. Najnowsze trendy i idee występujące w badaniach Ziemi. Metody badań w geografii fizycznej. 

Ziemia jako planeta Układu Słonecznego. Wnętrze Ziemi. Kształtowanie się planety w początkach prekambru. Tektonika 

płyt litosfery. Zmiany w położeniu oceanów i kontynentów. Płyty tektoniczne. Strefowość i rytmika na kuli ziemskiej. 

Zmiany w oświetleniu Ziemi. Przyczyny globalnych zmian w środowisku przyrodniczym Ziemi. Zlodowacenia kontynentalne 

na Ziemi. Lodowce górskie kuli ziemskiej. Procesy fluwialne i rzeki kuli ziemskiej. Zmiany poziomu morza na świecie. 

Pustynnienie – jego przyczyny i skutki na Ziemi. Obieg pierwiastków w przyrodzie. Masowe wymierania w dziejach 

geologicznych Ziemi. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny - test 


Andel van.T, Nowe spojrzenie na starą planetę, wyd. PWN, Warszawa 1998 

Borówka R.K. Ewolucja Ziemi Encyklopedia „Geografia Świata”, t.3, wyd. Kurpisz, Poznań 1996 


Stanley S., Historia Ziemi, PWN, Warszawa 2002 

Redfern R, Ziemia, wyd. Muza, Warszawa 2002 

Ward P., Kres ewolucji, wyd. Prószyński i s-ka, Warszawa 1995 


Sporządził: dr Tomasz Duda 

- 28 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Instytut Nauk o Morzu: Zakład Geomorfologii Morskiej 

Nazwa przedmiotu: WSTĘP DO SOCJOLOGII 

Punkty ECTS: 3 Rok: I Semestr: 2 Typ przedmiotu: podstawowy Język nauczania: polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


Prowadzący przedmiot: dr Tomasz A. Łabuz 


Posiadanie wiedzy o świecie i społeczeństwie na poziomie szkoły średniej. 


Opanowanie materiału z zakresu podstaw socjologii ogólnej: pojęcia socjologiczne, przedmiot badań, problemy i zjawiska 

społeczne. 

Umiejętność podjęcia rozmowy na temat problemów społecznych: wyjaśnienia przyczyn zjawisk i zmian społecznych, 

Umiejętność wytłumaczenia związków pomiędzy rozwojem turystyki a procesami społecznymi oraz wpływów turystyki na 

przemiany społeczne i funkcjonowanie społeczeństwa 

Umiejętność całościowego spojrzenia na procesy , problemy i przemiany społeczne 

Metody dydaktyczne: wykład (omawianie, prezentacje, foliogramy) 


treści programowe wykładów: 

Socjologia jako nauka. Metody badawcze socjologii: kwestionariusz ankiety, wywiad i obserwacja. Podstawowe kategorie 

pojęciowe socjologii –społeczeństwo, społeczność, zbiorowość, społeczeństwo lokalne i globalne, wspólnota terytorialna, 

więzi społeczne, stosunki społeczne. Czynniki kształtujące społeczeństwo. Socjalizacja. Pojęcie socjologii i jej znaczenie 

w turystyce i rekreacji. Podstawy i formy organizacji życia społecznego, wielkie i małe struktury społeczne. Rodzina jako 

grupa i instytucja społeczna. Terytorialne postaci życia zbiorowego. . Państwo, naród. Typy społeczeństw. 

Kultura i jej wpływ na życie społeczne. Osobowość społeczna, rola społeczna, Współczesne przemiany i procesy społeczne, 

problemy społeczne. Globalizacja 


brak takich zajęć 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę po uprzednim zaliczeniu ćwiczeń na podstawie ocen i obecności 


1. Goodman N., 1997, Wstęp do socjologii, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań, 

2. Kosmski St., Socjologia ogólna. Zagadnienia podstawowe, PWN, Warszawa 1989, 

3. Kosiński S., Socjologia ogólna. Zagadnienia podstawowe, PWN, Warszawa 1987, 

4. Szacka B., Wprowadzenie do socjologii. Oficyna Naukowa, Warszawa 2003, 

5. Turowski J., 1993, Socjologia. Małe struktury społeczne. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 


1. Klosowska A., Socjologia kultury: Kultura masowa, Warszawa 1980, 

2. Szczepański J., 1993, Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa (lub 1970 i inne), 

3. Sztumski J., 1999, Wstęp do metod i technik badań społecznych. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice, 


Sporządził: dr Tomasz A. Łabuz 

- 29 -


C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 





Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Paleooceanologii 

Nazwa przedmiotu: BIOGEOGRAFIA LĄDÓW 

Punkty ECTS: 2 Rok: III Semestr: 4 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 





- - 

Prowadzący przedmiot: dr Małgorzata Bąk 

Wymagania wstępne: opanowanie przyrodniczych treści dydaktycznych realizowanych na wcześniejszych etapach 

kształcenia na kierunku Geografia; umiejętność pracy z różnymi źródłami geograficznymi, przyrodniczymi, statystycznymi; 


Opanowanie treści dydaktycznych, umiejętność powiązania rozmieszczenia organizmów żywych na Ziemi z czynnikami 

kształtującymi ten obraz w przeszłości oraz umiejętność oceny współczesnych czynników kształtujących rozmieszczenie 

flor i faun 

Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja multimedialna 



Definicja i zakres przedmiotu, związki biogeografii z innymi dyscyplinami biologicznymi, historyczny przegląd koncepcji 

biogeograficznych, Czynniki środowiska a rozmieszczenie geograficzne organizmów, Wpływ współczesnego i dawnego 

klimatu na rozmieszczenie organizmów, Historia geologiczna kontynentów a granice i zakres regionów fito- i zoogeograficznych, 

Zasięgi geograficzne, Strefowość roślinna i piętrowość, Pojęcie endemizmu, bioróżnorodności, migracji i inwazyjności 

gatunków, Antropogeniczne oddziaływania na rozmieszczenie gatunków, rozszerzanie się i kurczenie zasięgów. 

Przegląd Państw roślinnych (holarktyczne, paleotropikalne, neotropikalne, australijskie, przylądkowe, holantarktyczne, 

morskie) i Państw i krain zoogeograficznych (antarktyczna, australijska, etiopska, madagaskarska, orientalna, nearktyczna, 

neotropikalna, palearktyczna), Porównanie regionów fito- i zoogeogaficznych. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę w formie pisemnej 


Kostrowicki A.S., 1999: Geografia biosfery. Biogeografia dynamiczna lądów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa; 

Podbielkowski Z., 2002: Fitogeografia części świata t.1, Europa, Azja, Afryka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa; 

Podbielkowski Z. 2002: Fitogeografia części świata t. 2, Ameryka, Australia i Oceania, Antarktyda, Wydawnictwo Naukowe 

PWN, Warszawa; 

Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 1986, 2002. Geografia roślin, PWN, 

Umiński T. 1998. Życie naszej ziemi. WSiP 

Rogalska S, Rogalski M, Wawrzyniak-Wygrowska B., Witkowski A. 2001, Życie w wodzie i na lądzie. Wydawnictwo 

Kurpisz, Poznań; 


Udvardy M.D.F. 1978. Zoogeografia dynamiczna. PWN. 

Umiński T. 1974. Zwierzęta i kontynenty. WSiP. 

Umiński T. 1976. Zwierzęta i oceany. WSiP. 


Sporządził: dr Małgorzata Bąk 

- 30 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Katedra Badań Miast i Regionów 

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA EKONOMICZNA 

Punkty ECTS: 5 Rok: II Semestr: 4 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 30 


45 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Henryk Rogacki (wykład), mgr Natalia Sypion-Dutkowska (ćwiczenia) 


znajomość podstaw geografii ekonomicznej, statystyki i ekonomii z I roku studiów 


Posiadanie umiejętności opisu i wyjaśniania zjawisk gospodarczych w ujęciu przestrzennym z wykorzystaniem podstaw 

teoretycznych i technik badawczych właściwych dla geografii rolnictwa, przemysłu, transportu i usług. 

Metody dydaktyczne: Wykład i ćwiczenia z wykorzystaniem badań terenowych, technik audiowizualnych i opracowań 

studialnych wykonywanych przez studentów. 


Podstawowe teorie wyjaśniające lokalizację i rozmieszczenie obiektów w podstawowych sferach gospodarki (rolnictwo, 

przemysł i budownictwo, transport i usługi). Współczesne koncepcje opisujące zachowanie podmiotów gospodarczych 

(także kontekst globalizacyjny). Techniki badań ilościowych w geografii rolnictwa, przemysłu , transportu i usług oraz 

interpretacja wyników uzyskiwanych przy opracowywaniu konkretnych przykładów zjawisk gospodarczych ze 

szczególnym uwzględnieniem ich aspektów przestrzennych. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie ćwiczeń i egzamin pisemny 


Domański R., 2004. Geografia teoretyczna. Ujęcie dynamiczne. PWN, Warszawa. 

Godlewska H., 2001. Lokalizacja działalności gospodarczej. Wybrane zagadnienia. WSHiFM, Warszawa. 

Kuciński K., 2004. Geografia ekonomiczna. Zarys teoretyczny. SGH, Warszawa.. 

Michalski T., 2005. Geografia społeczno-gospodarcza dla ekonomistów. WSFiA w Sopocie. Pelplin 2005. 

Wieloński A., 2005. Geografia przemysłu. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. 


Kuciński K. (red.), 2007. Geografia. Kompendium w Zarysie i zadaniach. Difin, Warszawa. 


Sporządził: prof. dr hab. Henryk Rogacki 

- 31 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geologii i Paleogeografii 

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA FIZYCZNA POLSKI 

Punkty ECTS: 

4,0 

Rok: 

III 

Semestr: 

5 

Typ przedmiotu: kierunkowy 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 

ćwiczenia: 

15 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Karol Rotnicki, mgr Kamila Mianowicz 


umiejętność pracy z różnymi źródłami geograficznymi, m.in. mapami, przekrojami geologicznymi, znajomość zagadnień 

z geologii, geomorfologii, hydrografii, klimatologii i in. zgodnie z programem nauczania geografii realizowanym na wcześniejszych 

etapach kształcenia; 


opanowanie treści programowych, doskonalenie umiejętności analizy i syntezy danych, doskonalenie umiejętności wnioskowania na 

podstawie różnorodnych danych wyjściowych; 


wykład informacyjny, praca z geograficznymi materiałami źródłowymi (m.in. mapami), dyskusja kierowana, metody aktywizujące, metody 

samodzielnego dochodzenia do wiedzy; 


treści programowe wykładów Główne elementy środowiska geograficznego Polski. Ewolucja środowiska geograficznego Polski od 

kambru do czwartorzędu na tle budowy geologicznej Europy i Polski. Czwartorzęd w Polsce, zasięgi zlodowaceń kontynentalnych, 

zlodowacenia górskie. Surowce mineralne Polski. Rzeźba Polski i jej zróżnicowanie wiekowe; wydmy śródlądowe i pokrywy lessów. 

Czynniki środowiskowe i masy powietrza kształtujące klimat Polski; regiony klimatyczne. Zasoby wodne, nadwyżki i deficyty wód, wody 

powierzchniowe, retencja, wody podziemne – zróżnicowanie regionalne. Gleby strefowe, pozastrefowe i astrefowe w Polsce. Szata 

roślinna i jej postglacjalna ewolucja. Charakterystyka geobotaniczna szaty Polski, synantropizacja. Piętrowość klimatu, pokrywy glebowej 

i roślinności w Karpatach i Sudetach. Morze Bałtyckie, bilans wodny, dynamika wód, właściwości fizyko - chemiczne, ewolucja w 

czwartorzędzie. Ekosystemy Polski, regionalizacja fizyczno-geograficzna Polski: główne regiony oraz prowincje i podprowincje. 

treści programowe ćwiczeń: Podział Polski na regiony fizyczno-geograficzne. Główne jednostki tektoniczne Polski. Charakter 

przejściowy Polski. Regiony fizyczno-geograficzne Polski wg Jerzego Kondrackiego. Pas gór – Karpaty. Granice, budowa geologiczna, 

rzeźba, sieć rzeczna. warunki klimatyczne, roślinność. Alpidy, budowa płaszczowinowa, piętra klimatyczno-roślinne, inwersja termiczna 

i opadowa, różnice pomiędzy Tatrami Wysokimi a Zachodnimi, Pieniny, przełom antecedentny Dunajca. Pas gór – Sudety. 

Granice, budowa geologiczna, rzeźba, sieć rzeczna. warunki klimatyczne, roślinność. Fałdowania, budowa zrębowa, rzeźba kształtowana 

w strefie klimatu gorącego wilgotnego, wulkanizm, kotliny jako węzły hydrograficzne, ślady zlodowacenia w Karkonoszach. Pas 

wyżyn polskich. Granice, budowa geologiczna, rzeźba, sieć rzeczna. warunki klimatyczne, roślinność. Wał Metakarpacki, kuestowa 

budowa Wyżyny Śląska-Krakowskiej, występowanie surowców mineralnych, przełom Wisły, kras, piętrowa budowa Gór Świętokrzyskich, 

występowanie lessu, zjawiska peryglacjalne. Pas Nizin Polskich. Granice, budowa geologiczna, rzeźba, sieć rzeczna. warunki 

klimatyczne, roślinność. Rzeźba staroglacjalna, zlodowacenia, Nizina Mazowiecka jako niecka artezyjska, stepowienie Wielkopolski, 

przebieg wałów moren spiętrzonych i pradolin, występowanie sandrów i powierzchni zwydmionych, zastoiska plejstoceńskie. Pas Pojezierzy. 

Granice, budowa geologiczna, rzeźba, sieć rzeczna. warunki klimatyczne, roślinność. Rzeźba młodoglacjalna, zlodowacenie 

wisły, rodzaje jezior polodowcowych, typy krajobrazu, przebieg pradolin i wałów moren czołowych, atrakcyjność turystyczna Pojezierzy. 

Pas Pobrzeży. Granice, budowa geologiczna, rzeźba, sieć rzeczna. warunki klimatyczne, roślinność. Wybrzeże abrazyjne i akumulacyjne, 

wydmy transgresywne, jeziora przybrzeżne, ujście deltowe, charakter lagunowy ujścia Odry. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin 

Warunkiem podejścia do egzaminu jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń (obecność na zajęciach oraz zrealizowanie zadań 

praktycznych); 


Starkel L. (red.), 1999: Geografia Polski. Środowisko Przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 

Kondracki J., 1988: Geografia fizyczna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 

Borówka R.K. i inni, 2002: Przyroda Pomorza Zachodniego. Oficyna In Plus. Szczecin. 



Sporządził: prof. dr hab. Karol Rotnicki mgr Kamila Mianowicz 

- 32 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Katedra Geografii Społecznej Organizacji Przestrzeni 

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA LUDNOŚCI 

Punkty ECTS: 4 Rok: II Semestr:3 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: polski 

Stacjonarne: 





15 - 

Prowadzący przedmiot: dr Małgorzata Ślusarczyk-Jurek 


Znajomość podstaw geografii społeczno-ekonomicznej oraz umiejętności i wiedza z zakresu przedmiotów: „Matematyka 

i statystyka”, „Technologia informacyjna” (tworzenie arkusza kalkulacyjnego MS Excel ) „Kartografia i topografia”. 


Zapoznanie studentów ze zjawiskami i procesami demograficznymi w kraju i na świecie, wykształcenie 

umiejętności korzystania ze źródeł statystycznych oraz rozpoznawania i oceny dynamiki procesów i struktur ludnościowych. 

Student potrafi obliczyć i zinterpretować podstawowe wskaźniki demograficzne. 


Metody podające: wykład konwencjonalny, wykład problemowy, wykład konwersatoryjny. Metody problemowe: metoda 

przypadku, dyskusja, burza mózgów. Metody operatywne: analiza danych statystycznych, tworzenie i analizowanie 

schematów, analiza porównawcza, różne formy graficznej prezentacji wyników. Metody eksponujące: prezentacje multimedialne. 



Przedmiot i zakres badań geografii ludności. Podstawowe źródła informacji o ludności. Czynniki determinujące liczbę 

i rozmieszczenie ludności. Teorie determinizmu i indeterminizmu geograficznego. Podstawowe procesy ludnościowe we 

współczesnym świecie. Ruch naturalny ludności. Fazy rozwoju ludności, przyrost i ubytek naturalny. Czynniki poziomu 

rozrodczości. Teoria przejścia demograficznego. Ruch wędrówkowy ludności i jego przyczyny. Imigracja, emigracja, 

saldo i efektywność oraz kierunki i selektywność migracji. Ruch rzeczywisty ludności: modele reprodukcji i ich charakterystyka. 

Struktury ludnościowe i ich zmiany. 


Dynamika ruchu naturalnego w wybranych państwach świata - konstrukcja i analiza wykresu wg K. Witthauera. Badanie 

ruchu rzeczywistego ludności, konstrukcja i interpretacja wykresu wg koncepcji Webba. Analiza struktury ludności ze 

względu na: płeć (krzywa feminizacji), wiek (starość demograficzna), zatrudnienie (trójkąt Ossana). Kartograficzne metody 

prezentacji zjawisk ludnościowych. 


egzamin pisemny, poprzedzony uzyskaniem zaliczenia z ćwiczeń na podstawie systematycznie sporządzanych prac 

oraz czynnego, aktywnego uczestnictwa w ćwiczeniach. 

Literatura podstawowa: - 

Holzer J. Z.. 1999. Demografia. PWE Warszawa. 

Jagielski A., 1994. Geografia ludności. PWN Warszawa. 

Kosiński L., 1967. Geografia ludności. PWN Warszawa. 

Latuch M., 1985. Demografia społeczno-ekonomiczna. PWE Warszawa. 

Mitręga M., 1995. Demografia społeczna. „Śląsk” Katowice. 

Zdrojewski E. Z., 1994. Zarys geografii ludności — przewodnik do ćwiczeń. WSP Słupsk. 

Okólski M., 2004, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie. Wydawnictwo Naukowe 

SCHOLAR, Warszawa. 

Jędrzejczyk D., 2001, Podstawy geografii ludności, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa. 

Kędelski M., Paradysz J., 2006. Demografia. Akademia Ekonomiczna. Poznań. 


Kurkiewicz J., 1992, Podstawowe metody analizy demograficznej, Warszawa 

Kurkus W., 1984, Przewodnik do ćwiczeń z geografii ludności, Uniw. Warsz., Warszawa 

Okólski M., 2004, Demografia zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 

KaczmarekT., KoralewskiT., Matykowski R., 1998., Wielka encyklopedia geografii świata, tom XII, Ludność świata. Wydawnictwo 

Kurpisz, Poznań. 


Sporządził: dr Małgorzata Ślusarczyk-Jurek 

- 33 -


Wydział: NAUK O ZIEMI 




Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Katedra Geografii Społecznej I Organizacji Przestrzeni 

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA OSADNICTWA 


polski 

Stacjonarne: 




Ćwiczenia : 

15 - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Jarosław Jurek prof. US (wykład), dr Małgorzata Ślusarczyk-Jurek (ćwiczenia) 


Wiedza dotycząca podstaw funkcjonowania człowieka w środowisku geograficznym. Wiedza z zakresu geografii ludności. 

Umiejętności aplikowania metod statystycznych i wykorzystywania technik komputerowych do badań przestrzennych. 


Zdobycie wiedzy dotyczącej genezy jednostek osadniczych, ich rozwoju i transformacji funkcjonalnej oraz przestrzennej. 

Poznanie prawidłowości kształtujących specyfikę systemów osadniczych w różnych skalach terytorialnych. Umiejętność 

badania struktur wielkościowych, funkcjonalnych, przestrzennych jednostek i systemów osadniczych oraz ich wzajemnych 

relacji. 


Wykład akademicki. Metoda problemowa. Studium przypadku. 



Istota geografii osadnictwa: przedmiot i zakres badań, metodyka badań, przyroda i kultura w kształtowaniu się osadntwa, 

elementarne formy osadnicze. Pierwotne formy osadnicze: osadnictwo okresowe i stałe związane 

z rolnictwem, typy miast - sumeryjski, asyryjski, babiloński, egipski, helenistyczny, rzymski; formogeneza jednostek 

osadniczych. Osadnictwo wiejskie: typy fizjonomiczne osiedli wiejskich i ich klasyfikacja oraz rozmieszczenie, typologia 

genetyczna kształtów wsi, funkcjonalna i przestrzenna modernizacja obszarów wiejskich. Osadnictwo miejskie: geneza 

miasta i kryteria miejskości, funkcje miast - centralne, egzogeniczne, endogeniczne; wielkościowa 

i funkcjonalna hierarchia miast, organizacja przestrzeni miejskiej - morfologia i fizjonomia miasta, obszary funkcjonalne, 

rozkłady społeczne; rewitalizacja przestrzeni miasta. Rozwój miasta i relacje z otoczeniem: procesy urbanizacyjne, 

formy przestrzennej ekspansji miasta, systemy miast i systemy osadnicze. 

treści programowe ćwiczeń: 

Struktura wielkości miast według kolejności. Hierarchia miast w oparciu o identyfikację funkcji centralnych. Typologia 

morfogenetyczna wiejskich jednostek osadniczych. Klasyfikacja jednostek osadniczych ze względu na skalę oraz fazę 

zurbanizowania. Delimitacja wielkomiejskich struktur osadniczych. 


Egzamin po uzyskaniu zaliczenia ćwiczeń 


- Bański J. 2006. Geografia polskiej wsi. PWE Warszawa 

- Geografia urbanistyczna. 2008. S. Liszewski (red.). Uniwersytet Łódzki. Łódź. 

- GolachowskiS., Kostrubiec B., Zagożdżon A., 1974. Metody badań geograficzno-osadniczych. PWN Warszawa. 

- Jędrzejczyk D., 1980. Przewodnik do ćwiczeń z geografii osadnictwa. Uniwersytet Warszawski. Warszawa. 

- Kiełczewska-Zaleska M. 1972. Geografia osadnictwa. PWN. Warszawa 

- Maik W. 1997. Podstawy geografii miast. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 

- Słodczyk J. 2003. Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia. Uniwersytet Opolski. Opole 

- Szulc H. 1995. Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce. Prace IGiPZ PAN 163. Warszawa 

- Szymańska D. 2007. Urbanizacja na świecie. PWN. Warszawa 

- Węcławowicz G. 2007. Geografia społeczna miast. Uwarunkowania społeczno-przestrzenne. PWN. Warszawa 


- Domański R. 2000. Miasto innowacyjne. Studia KPZK PAN, tom CIX. PWN Warszawa 

- Majer A. 1999. Miasta Ameryki; Kryzys i polityka odnowy. KPZK PAN, tom CVII. PWN Warszawa 

- Parysek J.J. 2005. Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku; Rozwój i przekształcenia strukturalne. Wydawnictwo 

Bogucki Poznań 

- Sokołowski D. 2006. Funkcje centralne i hierarchia funkcjonalna miast w Polsce. UMK Toruń 


- 34 - 

Sporządził: dr hab. Jarosław Jurek, prof. US







Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA REGIONALNA ŚWIATA 

Punkty ECTS: 2 Rok: III Semestr: 6 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 --- 


30 --- 

Prowadzący przedmiot: dr Janina Musielak (wykład), mgr Gracjan Golecki (ćwiczenia) 


Podstawowa wiedza z zakresu geografii fizycznej i społeczno-ekonomicznej świata. 


Zdobycie elementarnej wiedzy z zakresu geografii regionalnej. Umiejętność analitycznego myślenia oraz interpretacji danych 

statystycznych. 


Wykład. Ćwiczenia (różne formy – dyskusja, ćw. do wykonania w formie map, zestawień i opracowań statystycznych) 



Położenie geograficzne. Zarys dziejów geologicznych kontynentów. Ukształtowanie powierzchni. Czynniki kształtujące klimat, cyrkulacja 

powietrza, strefy i typy klimatu. Wody lądowe (współczesny układ sieci rzecznej, jeziora, wody gruntowe). Gleby, ich rodzaje, przydatność 

rolnicza. Zasiedlanie kontynentów. Rasy i rodziny językowe. Rozmieszczenie ludności. Ruch naturalny i migracyjny. Procesy urbanizacji na 

kontynentach. Cechy współczesnego rolnictwa. Rozmieszczenie i wielkość upraw. Hodowla. Wielkość i struktura przemysłu. Górnictwo. 

Przemysł przetwórczy. Transport. 


Położenie geograficzne kontynentu, charakterystyka przebiegu i rozwinięcie linii brzegowej. Tektonika: dzieje geologiczne, podział na 

jednostki tektoniczne, surowce mineralne. Ukształtowanie powierzchni terenu: geneza ukształtowania powierzchni terenu, główne formy 

terenu i ich rozmieszczenie, wpływ czynników kształtujących obecnie istniejące formy terenu. Klimat: czynniki klimatotwórcze, wpływ cyrkulacji 

atmosfery na klimaty określonych kontynentów, typy klimatów oraz ich charakterystyka. Wody śródlądowe określonych kontynentów: 

powstawanie i przeobrażanie się sieci rzecznych, powstawanie i przeobrażanie się jezior na określonych kontynentach, charakterystyka 

współczesnych układów sieci rzecznych oraz głównych rzek, wody gruntowe i inne. Gleby: charakterystyka głównych procesów glebotwórczych, 

erozja gleb, rodzaje gleb i ich wykorzystanie w rolnictwie. Szata roślinna i zwierzęca określonych kontynentów. Zagadnienia związane 

z ludnością kontynentów: główne procesy zasiedlania kontynentów, grupy etniczne i językowe określonych kontynentów, współczesny 

obraz rozmieszczenia ludności, ruch naturalny oraz migracyjny ludności, procesy urbanizacyjne oraz charakterystyka największych 

miast regionów. Rolnictwo: typy współcześnie działających gospodarstw rolnych, rozmieszczenie oraz wielkość ważniejszych upraw, hodowla 

zwierząt. Przemysł: charakterystyka głównych gałęzi przemysłu na określonym kontynencie (p. wydobywczy, p. przetwórczy). 

Transport i komunikacja: struktura i znaczenie danego rodzaju transportu, na przykładzie. 


Wykład – egzamin pisemny. Ćwiczenia – pozytywne oceny z ćwiczeń realizowanych na zajęciach oraz kolokwium. 


Makowski J. (2008): Geografia regionalna świata. PWN, Warszawa 

Encyklopedia Geograficzna Świata. (1995-1997): T. I - VII. Wyd. OPRES, Kraków. 

Martyn D. (1995): Klimaty kuli ziemskiej. PWN, Warszawa. 

Maryanski A. (1994): Narodowości świata. Państwowe Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa. 

Mityk J. (1975): Geografia fizyczna części świata (zarys fizjograficzny). PWN, Warszawa. 

Stupnicka E. (1978): Zarys geologii regionalnej świata. Wyd. Geologiczne, Warszawa. 


ABC Świat: Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Australia i Oceania, 

Antarktyda, Afryka I i II, Europa I i II, Azja I i II, Polska I i II, Wyd. Kurpisz, 

Poznań 1998 – 2000 

Augustowski B., Lądy i oceany. Zarys geografii fizycznej świata, PZWS, 

Warszawa 1964 

Balińska – Wuttke K., Powstanie i budowa kontynentów, seria „Omega”, 

nr 158, 1970 

Barbag J., Geografia ekonomiczna Stanów Zjednoczonych i Kanady, 

PWE, Warszawa 1974 

Bednarek R., Prusinkiewicz Z., Geografia gleb, PWN, Warszawa 1997 

Czajkowski P., Maryański A., Geografia ekonomiczna Azji Południowo – 

Wschodniej, PWE, Warszawa 1984 

Czeppe Z., Flis J., Mochnacki R., Geografia fizyczna części świata, t. I i II, 

PWN, 1958 – 1960 

2000 


Dobosiewicz Z., Geografia ekonomiczna Afryki, PWE, Warszawa 1991 

Encyklopedia geograficzna świata, t. 1 – 12, Wyd. Opres, Kraków 1995 

Encyklopedia geografii świata – Azja, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995 

Geografia ekonomiczna kapitalistycznych krajów Europy (praca zbiorowa), PWE, 

1978 

Geografia powszechna, t. 3, 4, 5, Wiedza Powszechna, Warszawa 1966 – 1967 

Makowski J. Geografia fizyczna świata, PWN, Warszawa 2008 

Maryański A., Geografia ekonomiczna Azji Południowej, PWE, Warszawa 1987 

Maryański A., Geografia ekonomiczna Ameryki Łacińskiej, PWE, Warszawa 

1977 

Maryański A., Geografia ekonomiczna Azji Wschodniej, PWE, Warszawa 1989 

Olszewski T., Geografia ekonomiczna Australii i Oceanii, PWE, Warszawa 1975 

Rościszewski M., Geografia ekonomiczna Azji Zachodniej, PWE, Warszawa 

1979 

Słownik Geografii Europy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976 

Sporządził: Gracjan Golecki 

- 35 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Katedra Geografii Społecznej i Organizacji Przestrzeni 

Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA SPOŁECZNA 


polski 

Stacjonarne: 




ćwiczenia: 

15 - 

Prowadzący przedmiot: dr Mariam Pirveli 


Znajomość treści wykładanych wcześniej przedmiotów społeczno-ekonomicznych (zwłaszcza z geografii ludności i geografii 

osadnictwa: pojęcia, mierniki, metody i techniki badań w tym komputerowe). Umiejętność posługiwania się z 

technik komputerowych, statystycznych i kartograficznych. Znajomość języka obcego (angielskiego), edytorskich i 

graficznych programów oraz e-poczty. 


Cele kształcenia: Przedstawić „styl, warunki i jakość życia” jako zagadnienie z zakresu geografii społecznej oraz ukazać 

jego aplikacyjny charakter badań. Wprawić studentów w samodzielne poszukiwanie, pozyskiwanie i przetworzenie 

informacji. 

Efekty kształcenia: rozpoznawanie przestrzennych desygnatów stylu, poziomu i jakości życia; problemowe 

wykorzystanie dotychczasowej wiedzy. 


Wykład i ćwiczenia w formie zajęć projektowych z wykorzystaniem komputerów, środków audiowizualnych, metoda 

problemowa, praca z materiałem źródłowym. W czasie trwania zajęć studenci proponują pytania egzaminacyjne. 



Styl, warunki i jakość życia jako społeczno-geograficzny problem badawczy. Uzależnienie człowieka działającego w 

zbiorowości od czynników przyrodniczych, społecznych i gospodarczych a kwestia stylu życia. Od weberowskiego 

strande przez giddensowski styl życia do cyber-cygana. Konfrontacja i wyjaśnianie trzech pojęć: „styl życia”, „warunki 

życia”, „jakość życia”. Przestrzenne aspekty stylu, warunków i jakości życia. Kryteria i mierniki stylu, warunków i jakości 

życia – źródła wtórne i studium przypadku. Aprzestrzenna przestrzeń społeczności lokalnej 


(1) Wejściówka. Wybór narzędzia oraz przygotowanie instrumentu badawczego do zbadania stylu, warunków i jakości 

życia. Przeprowadzenie badań (respondentami są studenci danej grupy). Podział zadań domowych wg Mercer’a. (2) (3) 

(4) Wejściówka. Prezentacja przygotowanego materiału. (5) Prezentacja wyników badań. Test zaliczeniowy. 


Merytoryczna aktywność na zajęciach. Kolokwia. Egzamin – test pisemny 


E-Skrypt wewnętrznego użytku, przygotowywane i udostępnione studentom przez osobę prowadzącą. 

Mercer’s quality of living factors http://www.mercer.com/referencecontent.htmidContent=1306640 

Giddens A., 2002, Nowoczesność i tożsamość – „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. PWN. Warszawa. 

Walmsley D.J, G.J. Lewis, 1997, Geografia człowieka. Podejścia behawioralne. Warszawa. 


Social Geography (SG). Editors-in-Chief: Anthony Giddens, Matthew Hannah & Benno Werlen http://www.socialgeography.net/ 

Silverman D., 2009, Prowadzenie badań jakościowych, PWN. Warszawa. 

Zarycki T. (1997) Nowa przestrzeń społeczno-polityczna Polski. Warszawa. 


Sporządził: dr M. Pirveli 

- 36 -







Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA SPOŁECZNO–EKONOMICZNA POLSKI 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 --- 

Ćwiczenia : 

15 --- 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Henryk Rogacki (wykład), dr Tomasz Rydzewski (ćwiczenia) 


Podstawowe wiadomości z zakresu geografii społeczno – ekonomicznej. 


Korzystanie ze źródeł statystycznych dotyczących różnych zagadnień i problemów społeczno – ekonomicznych w skali 

Polski. Rozpoznawanie procesów ludnościowych oraz ich związków ze środowiskiem przyrodniczym i społeczno – 

gospodarczym w Polsce. Umiejętność analizowania i interpretowania struktur społecznych w Polsce. Przetwarzanie 

i wykorzystywanie danych i wiedzy o gospodarce Polski. Rozumienie zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących 

w Polsce. 


Wykład. 

Ćwiczenia klasyczne połączone z dyskusją. 



Przyrodnicze warunki gospodarowania i rozmieszczenia ludności. Zmiany granic i struktury ludności Polski w XX wieku. 

Procesy urbanizacji i dezurbanizacji. Współczesne tendencje demograficzne i migracyjne. Struktura agrarna, własnościowa 

i przestrzenna rolnictwa. Sytuacja surowcowa Polski. Rozmieszczenie przemysłu przetwórczego. Sieć transportowa 

oraz przepływy towarowe i pasażerskie. Powiązania zagraniczne Polski. Przekształcenia społeczne 

i gospodarcze Polski lat dziewięćdziesiątych XX wieku. 


Przyrodnicze podstawy funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki. Polska w międzynarodowej przestrzeni politycznej, 

społecznej i gospodarczej. Organizacja terytorialna kraju. Ludność – uwarunkowania przestrzenne rozmieszczenia ludności, 

procesy urbanizacji struktura zawodowa i demograficzna. Przestrzenne aspekty zróżnicowania struktury ludności. 

Układ osadniczy kraju. Uwarunkowania i rozmieszczenie rolnictwa. Sytuacja surowcowa Polski. Charakterystyka wybranych 

sekcji i działów przemysłu oraz jego struktura. Infrastruktura techniczna. Powiązania Polski z systemem gospodarki 

światowej. Struktura regionalna Polski. 


Wykład – zaliczenie egzaminu pisemnego z problematyki objętej programem przedmiotu. 

Ćwiczenia – pozytywne oceny z ćwiczeń realizowanych na zajęciach (50% oceny) oraz kolokwium na koniec zajęć 

(50% oceny) 


Domański R. (1990): Zasady geografii społeczno-ekonomicznej. PWN, Warszawa 

Fierla I. (red.) (2001): Geografia gospodarcza Polski. PWE, Warszawa 

Rogacki H. (2007): Geografia społeczno-gospodarcza Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 

Skrzypczak W. (1997): Geografia ekonomiczna. Efekt, Warszawa 


Fierla I. (red.) (1998): Geografia ekonomiczna Polski. PWE, Warszawa 

Kuciński K. (1998): Geografia ekonomiczna. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 

Parysek J. J., Rogacki H. (2002): Procesy społeczno-gospodarcze w Polsce w końcu XX wieku. Bogucki Wydawnictwo 

Naukowe S. C., Poznań 

Węcławowicz G. (2002): Przestrzeń i społeczeństwo współczesnej Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 

Głębocki B., Parysek J. J., Rogacki H. (red.) (2000): Wielka Encyklopedia Geografii Świata. Polska, t. XX. Wydawnictwo 

Kurpisz, Poznań 

Sporządził: prof. dr hab. Henryk Rogacki, dr Tomasz 


Rydzewski 

- 37 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geologii Morza, Zakład Geologii I Paleogeografii 

Nazwa przedmiotu: GEOLOGIA DYNAMICZNA I HISTORYCZNA 

Punkty ECTS: 2,0 (po 

semestrze 1) 

5,0 (po semestrze 2) 

Rok: I Semestr: 1,2 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 60 


60 

Prowadzący przedmiot: : prof. R. Kotliński, mgr R. Woziński, mgr D. Zawadzki 

Wymagania wstępne: opanowanie geograficznych treści kształcenia na poziomie szkoły średniej, umiejętność pracy z 

różnymi źródłami geograficznymi, m.in. mapami, przekrojami geologicznymi; 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: opanowanie treści programowych, kształtowanie syntetycznego spojrzenia na 

zasoby geologiczne oraz czas geologiczny, doskonalenie spostrzegawczości, rozwój zainteresowań poznawczych; 

umiejętność rozpoznawania podstawowych minerałów, typów skał oraz skamieniałości 

Metody dydaktyczne: informacyjny, pokaz, praca na okazach minerałów, skał i skamieniałości, praca z mapami geologicznymi 

oraz z kompasem geologicznym. 


Geologia dynamiczna: Geologia jako dziedzina nauki. Struktura i ewolucja wszechświata. System przyrodniczy Ziemi 

(Geosystem) – kształtowanie i ewolucja hydrosfery, atmosfery, biosfery, litosfery oraz termodynamika systemu. Ziemia 

jako planeta - fizyka i chemizm Ziemi. Budowa Ziemi. Zarys geologii regionalnej płyt litosferycznych, z elementami stratygrafii. 

Pochodzenie i klasyfikacja skał oraz ich przestrzenne występowanie. Procesy geologiczne wewnętrzne – diastrofizm 

(plutonizm, wulkanizm, metamorfizm). Trzęsienia Ziemi. Deformacje skorupy ziemskiej. Procesy geologiczne 

zewnętrzne (wietrzenie, powierzchniowe ruchy masowe, erozja, sedymentacja, diageneza). Denudacja. Środowiska 

sedymentacyjne (procesy akumulacji i osady). Lądowe (rzeczne, fluwialne, jeziorne, limniczne, eoliczne, glacjalne). 

Przejściowe – wybrzeży morskich (plaże, estuaria, delty, laguny, równie pływowe). Morskie (epipelagiczne, hemipelagiczne, 

eupelagiczne). Gleby i ich rodzaje. Wody podziemne. Zjawiska krasowe. Zlodowacenia plejstoceńskie w Polsce. 

Powstanie i ewolucja Morza Bałtyckiego. Procesy geologiczne i ich rola w powstawaniu złóż kopalin. 

Geologia historyczna: Podstawowe pojęcia, sposoby fosylizacji, potencjał fosylizacyjny. Metody określania wieku skał. 

Tabela stratygraficzna. Systematyka: mikroskamieniałości, gąbki, koralowce, trylobity, szkarłupnie, graptolity, mięczaki: 

ślimaki, małże, głowonogi, ramienionogi. Archaik; proterozoik; Paleozoik; Mezozoik; Kenozoik. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny po drugim semestrze 

Warunkiem podejścia do zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń (obecność na zajęciach oraz zrealizowanie 

zadań praktycznych); 


Ciesielczyk J., Jabłońska M., Kozłowski K., 2006 „Geologia dla studentów geografii” Wyd. Uniwersytetu Śląskiego 

Książkiewicz M. (1972): Geologia dynamiczna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. 

Mizerski W., Orłowski S. (2001): Geologia historyczna dla geografów. PWN. 

Radwańska U. (2007); Podstawy paleontologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 

Stanley S.M. (2002): Historia Ziemi. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Literatura: 


Czubla P., Mizerski W., Świerczewska – Gładysz E. (2005) Przewodnik do ćwiczeń z geologii, Wyd. Naukowe PWN. 

Borówka R.K., Cedro B. Skarby Ziem –Co kryje Ziemia Wyd. Kurpisz, Poznań. 

Mizerski W. (2002): Geologia dynamiczna dla geografów. Wydawnictwo Naukowe PWN, 

Kłysz P., Skoczylas J. (2003): Oblicze naszej planety – geologia i geomorfologia w zarysie. Wydawnictwo Naukowe 

UAM, Poznań. 

Mizerski W., Sylwestrzak H., (2002): Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 

Mizerski W. (2004): Geologia regionalna kontynentów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 

Stanley S.M. (2005): Historia Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 

Machalski M., Stolarski J.(1998): Paleofakty. Wydawnictwo RTW. 


Sporządził: prof. R. Kotliński , mgr D. Zawadzki 

- 38 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geomorfologii Morskiej 

Nazwa przedmiotu: GEOMORFOLOGIA 


polski 

Stacjonarne: 





45 - 

Prowadzący przedmiot: dr Krystyna Osadczuk 

Wymagania wstępne: znajomość geografii fizycznej na poziomie szkoły średniej oraz geologii dynamicznej 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia:. rozpoznawania form powierzchni Ziemi oraz ich genezy; oceny intensywności 

procesów rzeźbotwórczych w różnych warunkach środowiskowych; oceny skutków działania procesów rzeźbotwórczych 

dla środowiska geograficznego i człowieka; wykorzystywania narzędzi badawczych w pracy terenowej i laboratoryjnej 

Metody dydaktyczne: Wykład – prezentacja multimedialna. Ćwiczenia- wykonywanie i analiza map geomorfologicznych 

z różnych obszarów świata, wykonywanie przekrojów morfologicznych, 


treści programowe wykładów i ćwiczeń: Metody badawcze geomorfologii. Czynniki endogeniczne i procesy egzogeniczne 

w powstawaniu i kształtowaniu form powierzchni Ziemi. Wietrzenie. Procesy i formy denudacyjne. Rzeźbotwórcza 

działalność rzek. Procesy i formy krasowe. Rzeźbotwórcza działalność lodowców i lądolodów, formy rzeźby plejstoceńskiego 

i współczesnego zlodowacenia. Strefa peryglacjalna. Procesy i formy eoliczne. Rzeźba litoralna. Formy biogeniczne. 

Formy antropogeniczne. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru). Poprawne wykonanie 10 ćwiczeń praktycznych 

(praca z mapami), przygotowanie pracy pisemnej na wybrany temat. 


Allen P.A. (2000): Procesy kształtujące powierzchnie Ziemi. PWN, Warszawa 

Bloom A. D., Powierzchnia Ziemi. PWN, Warszawa 1980, 

Embleton C., Thornes J. (red.)(1985): Geomorfologia dynamiczna. PWN, Warszawa 

Jania J. (1997): Glacjologia. PWN, Warszawa. 

Klimaszewski M. (2002): Geomorfologia. PWN, Warszawa 

Kunsky J., Zjawiska krasowe. PWN, Warszawa 1991, 

Linder L. (red), Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Wyd. PAE, Warszawa 1992, 

Migoń P. (2006): Geomorfologia. PWN, Warszawa. 

Scheidegger A. C., Geomorfologia teoretyczna. PWN, Warszawa 1974, 

Wielka Encyklopedia Geografii Swiata (1997): t. VI: Rzeźba powierzchni Ziemi, red. Witt A., Borówka R. K., Wydawnictwo 

Kurpisz sc, Poznań 


Allen J. R. L., Fizyczne procesy sedymentacji. PWN, Warszawa 1977, 

Bridge J., R. Demicco, Earth Surface Processes, Landforms and Sediment Deposits,Cambigge Unversity Press,2009 

Galon R., Dybik J., pr. zbiorowa., Czwartorzęd Polski. PWN, Warszawa 1967, 

King L. C., The Morphology of Earth. Edinburg-London 1967, 

Leontiew O. K., Ryczagow G. I., Obszczaja geomorfołogija. Wysszaja Szkoła. Moskwa 1971, 

The Encyclopedia of Geomorphology. Ed. R. W. Fairbridge. Encyclopedia of Earth Sc., vol. III, Hutchinson ross publ. 

Comp. 1968 



- 39 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geografii Społecznej i Organizacji Przestrzeni, Zakład Geologii i 

Paleogeografii 

Nazwa przedmiotu: GLEBOZNAWSTWO I GEOGRAFIA GLEB 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 15 

Ćwiczenia: 

15 

Prowadzący przedmiot: dr inż. Dariusz Rakowski, mgr Karolina Brzozowska, mgr Kamila Mianowicz 

Wymagania wstępne: opanowanie geograficznych treści kształcenia na poziomie szkoły średniej, umiejętność pracy z 

różnymi źródłami geograficznymi, m.in. mapami, przekrojami geologicznymi, profilami glebowymi; 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia :Zapoznanie studenta z terminologią i wiedzą nt. gleboznawstwa i kartografii gleb/ 

opanowanie treści programowych, opanowanie podstawowych metod laboratoryjnej analizy gleb, doskonalenie umiejętności 

oceny i wyciągania wniosków, kształtowanie postaw ekologicznych w zakresie ochrony i rekultywacji gleb; określanie 

i rozpoznawanie typów gleb i ich elementów składowych, wskazywanie optymalnego zagospodarowania gleb. 

Metody dydaktyczne: wykład informacyjny, metody laboratoryjne, praca z różnymi źródłami informacji (mapy, przekroje, 

profile geologiczne i glebowe); 


Treści programowe wykładów: 

Gleba jako wielofunkcyjny komponent środowiska przyrodniczego. Czynniki i procesy glebotwórcze. Profil glebowy jako 

zapis dziejów funkcjonowania środowiska. Poziomy genetyczne i diagnostyczne gleb. Jednostki taksonomiczne gleb, 

systematyka gleb Polski, taksonomie międzynarodowe. Geograficzne uwarunkowania rozmieszczenia gleb na kontynentach. 

Gleby Polski i ich waloryzacja. Mapy gleb. Naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla pokrywy glebowej na kuli 

ziemskiej. Strategie ochrony gleb. 

Treści programowe ćwiczeń lub innych rodzajów zajęć: Procesy glebotwórcze. Budowa profilu glebowego. Fizyczne 

właściwości gleby. Postacie wody glebowej. Powietrze w glebie. Składniki mineralne w glebie – metoda sitowa i trójkąta 

Ferreta. Chemiczne właściwości gleby. Mikro- i makroelementy. Kompleks sorpcyjny. Biologiczne właściwości gleby. 

Rodzaje i funkcje próchnicy. Biomasa zwierzęca. Biologiczne właściwości gleby – biomasa roślinna. Szczątki makroskopowe 

roślin. Przegląd najważniejszych gleb Polski. Przegląd najważniejszych gleb świata. Rozkład gleb na teoretycznym 

kontynencie. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę; 

Warunkiem podejścia do zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń (obecność na zajęciach oraz zrealizowanie 

zadań praktycznych); 


Bednarek R., Prusinkiewicz Z., (1999): Geografia Gleb. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 

Buckman H.C., Brady N.C., (1971): Gleba i jej właściwości. PWRiL, Warszawa. 

Dobrzański B., Uziak S., Klimowicz Z., Melke J. (1987): Badanie gleb w laboratorium i w polu. Przewodnik do ćwiczeń z 

gleboznawstwa dla studentów 

Dobrzański B., Zawadzki S. (1995): Gleboznawstwo. PWRiL Warszawa 

Myślińska E., (2001): Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. PWN, Warszawa. 

Uggla H. (1981): Gleboznawstwo Rolnicze. PWN Warszawa. 

Zawadzki S., (2002): Podstawy gleboznawstwa. PWRiL, Warszawa. 

Zawadzki S. (red.), (2002): Gleboznawstwo. Podręcznik dla studentów. PWRiL, Warszawa. 



Sporządził: mgr Karolina Brzozowska, mgr Kamila Mianowicz, 

dr inż. Dariusz Rakowski 

- 40 -







Nazwa przedmiotu: GOSPODARKA PRZESTRZENNA 


polski 

Stacjonarne: 




Ćwiczenia: 

15 - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Jarosław Jurek prof. US (wykład), dr Małgorzata Ślusarczyk-Jurek (ćwiczenia) 


Wiedza z zakresu geografii społecznej i gospodarczej. 


Systematyzacja wiedzy dotyczącej traktowania przestrzeni w badaniach geograficznych. Zapoznanie się z modelami 

gospodarki przestrzennej. Identyfikacja uwarunkowań oraz instrumentów kształtowania zagospodarowania przestrzeni. 

Umiejętność krytycznej oceny stanu zagospodarowania przestrzennego oraz specyfikacji projektów dotyczących 

stanu wykorzystania lokalnego potencjału rozwojowego. 


Wykład akademicki. Metoda problemowa. Studium przypadku. 



Podstawowe pojęcia i zakresy znaczeniowe: gospodarka przestrzenna i ład przestrzenny, planowanie przestrzenne 

i zagospodarowanie przestrzenne, rozwój regionalny i zarządzanie rozwojem w przestrzeni. Przedmiot gospodarki 

przestrzennej: istota przestrzeni, typologia przestrzeni, przestrzeń jako dobro publiczne. Podmiotowa struktura gospodarki 

przestrzennej: ustawowe regulacje podmiotowości w gospodarce przestrzennej, samorząd terytorialny 

i jego zakresy kompetencyjne, narodowy poziom strategii rozwoju regionalnego. Cele i zadania w gospodarce przestrzennej. 

Pryncypia zagospodarowania przestrzennego. Uwarunkowania gospodarki przestrzennej. Narzędzia realizacji 

celów i zadań gospodarki przestrzennej. Polityka przestrzenna: rozwój lokalny i regionalny, bierna i czynna polityka 

przestrzenna, planowanie rozwoju gminy i strategie rozwoju dla różnych skal terytorialnych, prawno-finansowe 

zakresy kształtowania polityki przestrzennej. 

treści programowe ćwiczeń: 

Aplikacja metod oceny przydatności i wykorzystania przestrzeni dla wybranych funkcji. Analiza zagospodarowania turystycznego 

miejscowości wypoczynkowych jako przejaw adaptacji przestrzeni turystycznej. Percepcja oraz waloryzacja 

zagospodarowania przestrzeni w skali lokalnej jako składowa społecznego kształtowania organizacji 

i ładu przestrzennego. 


EGZAMIN PO UZYSKANIU ZALICZENIA ĆWICZEŃ 


-Domański R., 2006. Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne. PWN. Warszawa. 

-Gaczek W.M., 2003. Zarządzanie w gospodarce przestrzennej. Branta. Bydgoszcz. 

-Gorzym-Wilkowski W.A., 2006. Gospodarka przestrzenna samorządu terytorialnego – zarys. UMCS. Lublin. 

-Karwińska A., 2008. Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe. PWN Warszawa. 

-Parysek J.J., 2006. Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Uniwersytet A. Mickiewicza. Poznań. 

-Podstawy gospodarki przestrzennej – wybrane aspekty. 2005. S. Korenik, J. Słodczyk (red.). AE Wrocław. 

-Potoczek A., 2003. Polityka regionalna i gospodarka przestrzenna. Toruń. 


-Gospodarka regionalna i lokalna. 2008. Z. Strzelecki (red.). PWN Warszawa. 

-Miszczuk A., Miszczuk M., Żuk K., 2007. Gospodarka samorządu terytorialnego. PWN Warszawa. 

-Parysek J.J., 1997. Podstawy gospodarki lokalnej. Uniwersytet A. Mickiewicza. Poznań. 

-Podstawy teoretyczne gospodarki przestrzennej i zarządzania przestrzenią. 2003. T. Bajerowski (red.). Uniwersytet 

Warmińsko-Mazurski. Olsztyn. 

-Rozwój lokalny i lokalna gospodarka przestrzenna. 1996. J. Parysek (red.). Wyd. Bogucki.Poznań. 


Sporządził: dr hab. Jarosław Jurek, prof. US 

- 41 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Zakład Hydrografii i Gospodarki Wodnej 

Nazwa przedmiotu: GOSPODARKA WODNA 


polski 

Stacjonarne: 




ćwiczenia: 

15 - 

Prowadzący przedmiot: dr Małgorzata Świątek 


Znajomość zasad gospodarowania wodą na poziomie szkoły średniej. Znajomość treści programowych przedmiotu 

Hydrologia prowadzonego na I roku studiów 


Znajomość i rozumienie zasad gospodarowania wodą w Polsce i na świecie. Świadomość zagrożeń wynikających z 

nieprawidłowego gospodarowania wodą. Znajomość możliwości alternatywnych form wykorzystywania zasobów wodnych, 

zasad zrównoważonego rozwoju oraz działania zgodnego z prawodawstwem polskim i unijnym. Umiejętność wyznaczania 

ilościowego zagrożeń związanych z eksploatacją wód podziemnych oraz magazynowania wody w zbiorniku 

retencyjnym. Umiejętność wyznaczenia bilansu wodnego danej zlewni oraz scharakteryzowania parametrów fali wezbraniowej. 


Przedmiot realizowany jest jako wykład i ćwiczenia polegające na wykonaniu przez studentów opracowań graficznych, 

zestawu obliczeń oraz pisemnej interpretacji uzyskanych wyników 



Cele gospodarki wodnej, zakres działania. Gospodarowanie wodą współcześnie oraz w ujęciu historycznym. Obszary o 

nadmiarze i deficycie wód. Formy retencji (sztuczna, naturalna; sterowana i niesterowalna). Retencyjne przysposobienie 

dorzeczy. Magazynowanie zasobów wodnych, sztuczne zbiorniki retencyjne, budowle hydrotechniczne. Wpływ jezior 

zaporowych na środowisko geograficzne. Typy powodzi, ich naturalne i antropogeniczne przyczyny, ekonomiczne i 

społeczne skutki powodzi, pozytywne efekty wezbrań. Typy, przyczyny i terminy występowania niżówek oraz susz. 

Energetyka wodna, konwencjonalne i niekonwencjonalne elektrownie wodne. Drogi wodne, żegluga śródlądowa. Wady i 

zalety transportu śródlądowego i przybrzeżnego. Formy i skutki regulacji cieków. Prawo wodne, władza wodna, system 

gospodarki wodnej w Polsce. 


Wyznaczanie parametrów leja depresyjnego zwierciadła wód podziemnych. Określanie bilansu wodnego. Charakterystyka 

hydrologiczna wybranych rzek Pomorza Zachodniego. Obliczanie objętości projektowanego zbiornika retencyjnego 

na podstawie mapy hydrograficznej. Prognozowanie zamulania zbiornika retencyjnego. Charakterystyka fali wezbraniowej. 

Prognostyka utrudnień powstających w obrębie drogi wodnej w wyniku wystąpienia zjawisk lodowych. 


Zaliczenie na ocenę uzyskane po przedłożeniu poprawnie wykonanych opracowań pisemnych oraz pozytywnie zaliczonym 

pisemnym kolokwium zaliczeniowym obejmującym materiał prezentowany podczas wykładów, ćwiczeń oraz zawarty 

w podanych podręcznikach 


Z. Mikulski, 1998, Gospodarka wodna, PWN, W-wa. 

A. Ciepielowski, 1999, Podstawy gospodarowania wodą, Wyd. SGGW, W-wa 

W. Chełmicki, 2002, Woda. Zasoby, degradacja, ochrona; PWN, W-wa. 


J. Lambor, 1965, Podstawy i zasady gospodarki wodnej, WKiŁ, W-wa. (historia) 

J. Głodek, 1985, Jeziora zaporowe świata, PWN, W-wa 

J. B. Lewandowski, 2006, Mechanika płynów, Wyd. AR, Poznań 

The state of enviroment in Poland vs. European Union objectives and properties. Idicator report 2004, 2006, Warszawa 


Sporządził: dr M. Świątek 

- 42 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Hydrografii i Gospodarki Wodnej 

Nazwa przedmiotu: HYDROLOGIA 

Punkty ECTS: 4 Rok: I Semestr: 1 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 




Ćwiczenia : 

45 - 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Józef Girjatowicz, dr Tomasz Olechwir, dr Małgorzata Świątek 

Wymagania wstępne: Znajomość kartograficznych metod przedstawiania zjawisk geograficznych na mapach. 

Podstawy geografii fizycznej. 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: Zapoznanie ze zjawiskami zachodzącymi w hydrosferze. Umiejętność określania 

zależności pomiędzy hydrosferą a pozostałymi sferami Ziemi. Umiejętność kartowania zjawisk wodnych. 

Metody dydaktyczne: Wykład oparty na prezentacji. Ćwiczenia z uwzględnieniem map hydrologicznych, atlasów 

przewodników, diagramów, roczników hydrologicznych. 



Cykl krążenia wody w przyrodzie i zasoby wodne hydrosfery. Zlewisko, dorzecze, dział wodny i parametry zlewni. Charakterystyka 

cieków i ich rodzaje. Klasyfikacja sieci rzecznej i metody obliczania jej gęstości. Rodzaje zasilania rzek w wodę. Pomiary przepływów i 

obliczanie odpływu. Przyczyny wezbrań i niżówek. Charakterystyczne stany wody. Klasyfikacja reżimów rzecznych. Rodzaje rumowiska 

rzecznego. Pochodzenie wód podziemnych. Stany skupienia wody podziemnej i jej sposób powiązania ze skałą. Własności hydrogeologiczne 

skał i infiltracja. Hydrogeologiczny podział wód podziemnych i rodzaje ich zbiorników. Czynniki tektoniczne i facjalne warunkujące 

występowanie wód podziemnych. Typy równowagi hydrodynamicznej wód podziemnych. Zasilanie wód podziemnych w 

wodę. Związek wód podziemnych z wodami powierzchniowymi. Rodzaje wód mineralnych i ich występowanie w Polsce. Źródła i ich 

rodzaje. Przyczyny wywołujące gejzery. Nieskoncentrowane wypływy wód podziemnych. Zależność temperatury źródeł od głębokości 

wypływu wód podziemnych. Morfometria jezior i krzywa batygraficzna. Genetyczne i biologiczne typy jezior. Rodzaje zasilania jezior w 

wodę. Cechy fizyczne i stratyfikacja termiczna wód Jeziornych. Stadia rozwojowe jezior i ich eutrofizacja. Rodzaje zbiorników antropogenicznych. 

Rozmieszczenie jezior w Polsce i na kuli ziemskiej. Bagna i rodzaje mokradeł. Powstawanie trzęsawisk. Torfowiska i ich 

rodzaje. Występowanie obszarów zabagnionych na kuli ziemskiej i przyczyny ich powstawania. Warunki powstawania lodowców. 

Budowa (uwarstwienie) i uszczelinienie lodowca. Zasilanie, topnienie i ruch lodowca. Klasyfikacja lodowców. Geograficzne rozmieszczenie 

i wysokość występowania lodowców. Wpływ wód polodowcowych na reżim rzek. 


Wyznaczanie powierzchniowego działu wodnego zlewni dla wybranej rzeki (górnego, źródłowego odcinka rzeki). Wyznaczanie powierzchniowych 

działów wodnych dla obszarów bezodpływowych i bifurkujących. Określenie parametrów zlewni i porównanie otrzymanych 

wyników z parametrami zlewni wzorcowej. Obliczanie średniej gęstości sieci rzecznej w zlewni i rysowanie izarytm gęstości sieci 

rzecznej wg poniższych metod. Rysowanie mapy ekwidystant i wyznaczenie medialnej odległości od wody. Kilometrowanie rzeki, obliczanie 

rozwinięcia, krętości oraz spadku rzeki. 

Przekrój przez zwierciadło wody podziemnej. Wykonywanie mapy hydroizohips. Wykonywanie mapy hydroizobat. 

Wyznaczanie kierunku płynięcia i spadku hydraulicznego wody podziemnej metodą trójkąta (3 studni). Sporządzanie wykresu wahań 

zwierciadła wody podziemnej w ciągu roku. Sporządzanie wykresów wahań wydajności i temperatury źródła w ciągu roku. Wykonanie 

planu batymetrycznego i przekroju przez misę jeziorną. Wyznaczanie parametrów morfometrycznych jeziora. Wykonanie pionowego 

rozkładu temperatury wody w jeziorze w wybranych porach roku. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin 


Dynowska l. , Tlałka A. , Hydrografia, PWN, Warszawa 1982 

Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1 9 9 3 

Bajkiewicz-Grabowska i in , Hydrometria, PWN, Warszawa 1 99 3 

Mikulski Z. , Zarys hydrografii Polski, PWN, Warszawa 1965 

Girjatowicz J., Przewodnik do ćwiczeń z hydrografii z elementami hydrografii wybrzeża. Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, 2006. 


Choiński A. , Wybrane zagadnienia z limnologii fizycznej Polski, Wyd. Uniwersytetu im A Mickiewicza w Poznaniu, 1985. 

Marcinek J. , Lodowce kuli ziemskiej, PWN, Warszawa 1 9 9 1 . 

Choiński A., Kaniecki A., Wody ziemi, (w:) Wielka encyklopedia geografii świata, tom IV, Wyd. Kurpisz, Poznań 1996. 

Soczyńska U., Hydrologia Dynamiczna, PWN, Warszawa 1997. 

Zielińska M.O., Brzeziński J., Hydrologia stosowana, PWN, Warszawa 1997. 


Sporządził: dr Tomasz Olechwir 

- 43 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej 

Nazwa przedmiotu: KARTOGRAFIA I TOPOGRAFIA 

Punkty ECTS: 

2,0 (po semestrze 1) i 4,0 

(po semestrze 2) 

Rok: 

I 

Semestr: 

1 i 2 



polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


45 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Zenon Kozieł prof. US, mgr Andrzej Giza 


Znajomość określania i wyznaczania współrzędnych geograficznych. Podstawy trygonometrii i geometrii. 


Zdobywanie umiejętności z zakresu tworzenia, opracowywania oraz redakcji map. Umiejętność wyboru odwzorowania. 

Wyznaczenie współrzędnych geograficznych i topograficznych. 


Ćwiczenia laboratoryjne, pogadanka. 



Mapa jako obraz powierzchni Ziemi. Współrzędne geograficzne i azymutalne. Odwzorowania kartograficzne, teoria zniekształceń. 

Wybór odwzorowania. Współrzędne topograficzne, a kartograficzne. Elementy tresci mapy geograficznej. 

Metody kartograficzne. Redakcja, opracowanie i druk map. Osnowa geodezyjna. Pomiary topograficzne: triangulacja i 

niwelacja - metody i przyrządy. 


Mapa jako obraz powierzchni Ziemi. Przeliczanie współrzędnych geograficznych i azymutalnych. 

Odwzorowania kartograficzne, teoria zniekształceń. Wybór odwzorowania. Współrzędne topograficzne a kartograficzne. 

Elementy treści mapy geograficznej. Metody kartograficzne. 

Redakcja, opracowanie i druk map. Osnowa geodezyjna. Pomiary topograficzne: triangulacja i niwelacja - metody i przyrządy. 


Egzamin 


Pasławski M, red. (2006): Wprowadzenie do kartografii i topografii, Wyd. Nowa Era. PWN. Wrocław 

Saliszczew K.A. (1984): Kartografia Ogólna. PWN, Warszawa. 

Pelczar M., Szeliga J., Ziółkowski J. (1978): Zarys Kartografii i Topografii. Wyd. Uniwersytetu Gdanskiego, Gdansk. 

Dzikiewicz B. (1965): Topografia. Wyd. MON, Warszawa 

Ratajski L., (1989) Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PPWK 

Brokman L., Osowski F., (1984): Elementy kartografii, PPWK 


Robinson A. H., Sale R. D., Morrison J. (1984): Elements of Cartography. Wyd. John Wiley and Sons New York 

Ferjan Ormeling, Menno-Jan Kraak (1998): Kartografia - wizualizacja danych przestrzennych, Wydawnictwo Naukowe 

PWN 

Koncepcja mapy praca zbiorowa pod red. Zenona Kozieła Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1998 


Sporządził: dr hab. Zenon Kozieł prof. US , mgr Andrzej Giza 

- 44 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Klimatologii i Meteorologii Morskiej 

Nazwa przedmiotu: METEOROLOGIA I KLIMATOLOGIA 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


45 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Czesław Koźmiński (wykłady), dr Anna Cedro, mgr Szymon Walczakiewicz 


znajomość podstawowych wiadomości z zakresu fizyki i statystyki 


Opanowanie podstawowych procesów fizycznych i geograficznych kształtujących warunki meteorologiczne i klimatyczne 

na danym obszarze. 

Metody dydaktyczne: Wykorzystanie na wykładach przezroczy, map i zdjęć (filmów). 


treści programowe wykładów: Promieniowanie Słońca, atmosfery i Ziemi. Usłonecznienie. Bilans cieplny powierzchni 

czynnej. Formy wymiany energii cieplnej pomiędzy podłożem a atmosferą. Temperatura gleby i powietrza. Warunki 

wilgotnościowe atmosfery. Rodzaje parowania. Obieg energii i materii w krajobrazie geograficznym. Opady i klimatyczny 

bilans wodny. Globalna i regionalna cyrkulacja atmosferyczna. NAO. Pogoda w niżach i wyżach barycznych. Czynniki 

klimatotwórcze. Klimat Polski na tle klimatu Europy. Makro, mezo i mikroklimat. Niekorzystne i ekstremalne zjawiska 

atmosferyczne. Zmiany klimatu i ich wpływ na gospodarkę. Klimat miasta. Zasoby i zagrożenia klimatyczne Pomorza. 

treści programowe ćwiczeń lub innych rodzajów zajęć: Meteorologiczne i klimatologiczne materiały źródłowe. Organizacja 

służby meteorologicznej, stacja meteorologiczna i przyrządy pomiarowe. Układ SI, ciśnienie i masa atmosfery. 

Bilans promieniowania powierzchni Ziemi. Pomiary psychrometryczne. Elementy meteorologiczne jako funkcja współrzędnych 

przestrzennych i czasu. Stratyfikacja termiczna atmosfery. Diagram termodynamiczny. Określanie równowagi 

pionowej powietrza. Wpływ ruchów pionowych powietrza na stratyfikację termiczną i równowagę powietrza. Wiatr, skala 

Beauforta siły wiatru i stanu morza. Róża wiatrów. Produkty kondensacji pary wodnej, rodzaje meteorów, chmury. Układy 

baryczne – analiza pogody podczas przechodzenia frontów. Analiza pola ciśnienia, rozszyfrowanie depeszy meteorologicznej. 

Samodzielne formułowanie prognozy pogody. Kolokwium zaliczeniowe. Opracowanie danych klimatologicznych 

(średnie i miary zmienności, szereg rozdzielczy, prawdopodobieństwo i kwantyle). Diagram klimatyczny, typy klimatów 

- klasyfikacja wg Köppena. Kontynentalizm (wskaźniki wg: Gorczyńskiego, Chromowa i Johanssona-Ringleba). 

Typy przebiegu temperatury i opadów. Klimat a wysokość nad poziomem morza – piętra klimatyczne w Tatrach. Rozkład 

ciśnienia na kuli ziemskiej. 

Forma i warunki zaliczenia: wykłady: egzamin pisemny. ćwiczenia: obecność na ćwiczeniach, oddanie wszystkich 

poprawnie wykonanych ćwiczeń, kolokwia zaliczeniowe. 


Atlas zasobów i zagrożeń klimatycznych Pomorza. Red. C. Koźmiński, B. Michalska. AR Szczecin, 2004. 

Koźmiński C., Martyn D., 2004: Klimaty Europy w: Przewodnik Encyklopedyczny po Współczesnej Europie. Wyd. Kurpisz, 

Poznań. 

Koźmiński C., Michalska B., 2008: Agrometeorologia i klimatologia. AR Szczecin, Uniwersytet Szczeciński. 

Koźmiński C., 2004: Klimat Polski. Mapa ścienna. AR Szczecin, Uniwersytet Szczeciński. 

Trzeciak S., 2004: Meteorologia morska z oceanografią. PWN, Warszawa. 

Kożuchowski K., 1998: Atmosfera, klimat, ekoklimat. PWN, Warszawa. 

Woś A., 1996: Meteorologia dla geografów. PWN, Warszawa. 


Prawdzic K., 1990: Meteorologia i klimatologia morska. AR szczecin. 


Sporządził: prof. zw. dr hab. Czesław Koźmiński 

- 45 -







Nazwa przedmiotu: OCEANOGRAFIA BIOLOGICZNA 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


15 

Prowadzący przedmiot: dr Brygida Wawrzyniak-Wydrowska, dr Małgorzata Bąk 


Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu ekologii, oceanografii fizycznej, klimatologii na wcześniejszych etapach 

kształcenia na kierunku Geografia; umiejętność pracy z różnymi źródłami przyrodniczymi, geograficznymi, 


Opanowanie treści programowych, opanowanie podstawowych metod i technik w zakresie pracy ze sprzętem optycznym 

(mikroskopy, lupy binokularowe), przygotowywania preparatów trwałych i mokrych, doskonalenie umiejętności oceny 

i wyciągania wniosków; 


Wykład informacyjny, praca z różnymi źródłami informacji, praktyczne opanowanie technik stosowanych w biologii morza; 

metody aktywizujące (dyskusje); wykonanie samodzielnego opracowania pisemnego; 



Ogólna charakterystyka oceanu, jako środowiska życia - rola i znaczenie wybranych czynników fizycznych, chemicznych 

i dynamicznych wpływających na zjawiska biotyczne. Organizmy pelagiczne tworzące formacje ekologiczne: plankton 

(fitoplankton i zooplankton), nekton. Fitoplankton i jego rola w ekosystemach oceanicznych. Produkcja pierwotna fitoplanktonu, 

jej podstawy, rozmieszczenie w czasie i przestrzeni. Zooplankton, struktura, migracje w czasie i przestrzeni, 

rozmieszczenie biogeograficzne oraz jego znaczenie. Nekton, ogólna charakterystyka organizmów, przystosowania do 

pelagicznego trybu życia, rozmieszczenie biogeograficzne, wędrówki i znaczenie tej grupy organizmów. Biocenozy 

specyficznego środowiska życia – wód głębokich, przystosowania, sposoby poboru pokarmu i zależności troficzne. Organizmy 

dna morskiego: bentos, ogólna charakterystyka organizmów przystosowania do dennego trybu życia, sposoby 

pobierania pokarmu, znaczenie tej grupy zwierząt. Sprzężenia pelagiczno-bentoniczne. Biogeograficzne czynniki występowania 

organizmów morskich i zmiany zasięgów gatunków w wyniku działalności człowieka. 


Morskie organizmy roślinne; Fitoplankton; Fitobentos; Zwierzęce formacje ekologiczne; Klasyfikacja, metody i narzędzia 

poboru prób; Zooplankton; Bentos dna twardego, Bentos podłoża mobilnego; Nekton, skład i dynamika ruchu, wędrówki; 

Fauna Bałtyku; Problemy ekologiczne Bałtyku, eutrofizacja; Stan środowiska w ujściu Odry i Zatoce Gdańskiej; 

Praktyczne opracowanie prób. 


Zaliczenie na ocenę, po uprzednim zaliczeniu ćwiczeń (obecność na zajęciach oraz zrealizowanie zadań praktycznych); 


Demel K. (1969): Życie morza. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk. 

Gray J.S. Elliot M. (2008): Ecology of Marine Sediments. From Science to Management 

Lalli C.M., Parsons T.R. (1993): Biological Oceanography. Pergamon Press, New York. 

Miller Ch.B., (2004): Biological Oceanography. Blackwell, Oxford, UK 

Parsons T.R., Takahashi M., Hargrave B. (1990): Biological Oceanographic Processes. Pergamon Press, New York. 

Żmudziński L. (1997): Hydrobiologia - Życie wód słodkich i morskich. Wyd. WSP, Słupsk. 


Artykuły w czasopismach naukowych i popularno-naukowych 

Sporządził: dr Brygida Wawrzyniak-Wydrowska, dr Małgorzata 


Bąk 

- 46 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Zakład Oceanografii Fizycznej 

Nazwa przedmiotu: OCEANOGRAFIA FIZYCZNA 

Punkty ECTS: 5 Rok: Ii Semestr: 3 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 

ćwiczenia : 

15 

Prowadzący przedmiot: Prof. dr hab. inż. Bernard Wiśniewski (wykłady), dr Tomasz Wolski (ćwiczenia) 

Wymagania wstępne: Wiadomości z przedmiotu: Podstawy geografii fizycznej 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: Przyswojenie podstawowych wiadomości z zakresu oceanografii fizycznej, niezbędnych 

przy wnioskowaniu o przebiegu i konsekwencjach procesów zachodzących w morzach i oceanach, z 

uwzględnieniem strefy brzegowej; potrzebnych do zrozumienia i opisu nieożywionego środowiska przyrodniczego w 

hydrosferze, a także analizy zjawisk i procesów zachodzących w środowisku morskim. 

Metody dydaktyczne: Wykłady: Prezentacja materiału z zakresu oceanografii fizycznej. W trakcie ćwiczeń powiązanych 

tematycznie z wykładami studenci będą wykonywać samodzielnie zadania, dotyczące tematu zajęć. 


treści programowe wykładów: Historia odkryć i badań oceanograficznych. Ziemia jako planeta wód. Zasoby wodne na 

Ziemi. Krążenie wody na Ziemi. Prądy morskie: stałe, okresowe i zmienne, spirala Ekmana 

Właściwości fizyczne wód morskich: budowa molekularna, zasolenie, temperatura i gęstość; barwa, kolor i przezroczystość; 

zjawiska akustyczne, proces zamarzania.Falowanie wiatrowe - teorie i interpretacje procesów rozwoju i zanikania 

falowania - teoria trochoidalna, interpretacja statystyczna, interpretacja energetyczna, teoria spektralna. Poziom morza - 

wahania długookresowe, sezonowe i krótkookresowe. Sejsza, fala baryczna, tsunami. Zjawisko pływów - statyczna, 

dynamiczna i harmoniczna teoria pływów. 

Zjawiska lodowe - rodzaje lodów, zlodzenie akwenu, zjawiska oblodzenia. Faksymilowe mapy pogody w żegludze morskiej. 

treści programowe ćwiczeń: Podział Wszechoceanu. Prądy morskie. Wyznaczanie kierunku i prędkości prądu wiatrowego. 

Spirala Ekmana. Właściwości fizyczne wód morskich. Struktura termohalinowa w Morzu Bałtyckim. Analiza zmian 

poziomu morza u południowych wybrzeży Bałtyku w ciągu roku. Krótkookresowe wahania poziomu morza. Fale baryczne. 

Tsunami. Wyznaczanie i obliczanie parametrów falowania wiatrowego na oceanie. Zjawiska lodowe w Morzu Bałtyckim. 

Analiza i interpretacja map faksymilowych. Prognozowanie zmienności czasowej sytuacji barycznej i stanu falowania 

w oparciu o mapy analiz i prognoz. 

Forma i warunki zaliczenia: wykłady: egzamin, ćwiczenia: obecność na ćwiczeniach, poprawne wykonanie ćwiczeń 


Łomniewski K., 1970, Oceanografia fizyczna. PWN, Warszawa 

Thurman H., 1982, Zarys oceanologii. Wyd. Morskie ,Gdańsk. 

Holec M., Wiśniewski B., 1983. Zarys oceanografii, cz. I, Statyka morza. Wyd. WSMW, Gdynia. 

Wiśniewski B., Holec M., 1983, Zarys oceanografii, cz. II, Dynamika morza. Wyd. WSMW, Gdynia. 

Wiśniewski B., 1998, Falowanie wiatrowe. Wyd. Naukowe US, Szczecin 

Radomski A., Gasiński M. A., 2004, Elementy oceanologii. Wprowadzenie do środowisk morskich. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Duxbury A., Duxbury A.B., Sverdrup K.A., 2002, Oceany świata. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 

Majewski A., 1992, Oceany i morza. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. 


Druet Cz., Kowalik Z., 1970, Dynamika morza. Wyd. Morskie, Gdańsk 

Majewski A., 1991, Zarys historii oceanografii. Wyd. Morskie, Gdańsk 

Maj-Szatkowska J., 2004, Oceany, morza, leksykon. Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 

Perry A. H., Walker J. M., 1982, System ocean-atmosfera. Wyd. Morskie Gdańsk 

Różańska Z. , 1999, Ekologia środowiska morskiego. Wyd. Akademii Rolniczo-Technicznej, Olsztyn 

Tymański P., Holec M., 1973, Podstawy meteorologii i nawigacji meteorologicznej. Wyd. Morskie Gdańsk 

Wiśniewski B., 1989, Pływy i prądy pływowe. Wyd. WSM, Szczecin. 

Wolnomiejski N., Pawlikowski T., 2006, Zarys ekologii i ochrony mórz. Wyd. UMCS, Toruń 

Zakrzewski W., 1983, Lody na morzach. Wyd. Morskie, Gdańsk 


Sporządził: Dr. H. Kowalewska-Kalkowska 

- 47 -







Nazwa przedmiotu: PLANOWANIE PRZESTRZENNE 


Stacjonarne: 



Wykłady: 15 – 

Ćwiczenia laboratoryjne: 

15 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Marek Dutkowski, mgr inż. arch. Rafał Raniowski 


Dobra znajomość materiału z zakresu gospodarki przestrzennej z pierwszych trzech lat studiów. Umiejętność posługiwania 

się komputerem – programami Word, Excel oraz jednym z programów kartograficznych lub GIS (preferowane: 

MapViewer, Mapinfo, Arcinfo). 


zapoznanie się z zasadami, narzędziami i procedurami planowania przestrzennego; 

uzyskanie wiedzy i umiejętności umożliwiających samodzielne dotarcie, zapoznanie się, zrozumienie i interpretację 

dokumentów planowania przestrzennego różnych szczebli; 

uzyskanie podstawowej wiedzy na temat znaczenia geografii dla planowania przestrzennego; 

zdobycie wiedzy i umiejętności umożliwiających partycypację w procedurach planistycznych. 


Gromadzenie dokumentów planistycznych drukowanych i w Internecie. Analiza i interpretacja planów przestrzennych. 

Wykonywanie prac pisemnych na zadany temat. Dyskusja wyników. 



Planowanie przestrzenne – istota, uwarunkowania gospodarcze, społeczne i prawne, instrumenty i procedury 

Zarys historii planowania przestrzennego w Polsce 

Planowanie przestrzenne na szczeblu Unii Europejskiej (ESDP, VASAB) 

Koncepcja przestrzennego zagospodarowani kraju (KPZK) i inne plany krajowe 

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa (PZPW) 

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (SUiKZPG) 

Plan miejscowy (PM) 

Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym i planowanie nieformalne 

Znaczenie geografii dla planowania przestrzennego 

Treści programowe ćwiczeń: 

Zapoznanie się z dokumentem planistycznym na każdym z czterech szczebli (KPZK, PZPW, SUiKZPG, PM) i dokonanie pisemnej 

analizy jednego z aspektów lub obszarów 

Aktywne uczestnictwo w grze planistycznej na szczeblu lokalnym. 


Wykład kończy się testem (10 pytań, maksymalnie 10 pkt.) z jego treści oraz literatury podstawowej. 

Prace pisemne ćwiczeniowe oceniane będą pod względem merytorycznym, a także od strony formalnej. Podstawą zaliczenia 

ćwiczeń jest wykonanie wszystkich czterech prac pisemnych oraz obecność i aktywne uczestnictwo w grze planistycznej. 

Ocena każdej z prac oraz aktywności w grze wyrażana będzie w punktach od 0 do 2 (łącznie maksymalnie 10 

pkt.). 

Ocena z przedmiotu jest jedna i będzie określana na podstawie sumy uzyskanych punktów z testu i ćwiczeń wg następującej 

formuły: 20-19 pkt. = 5; 18-17 pkt. = 4+; 16-15 pkt. = 4; 14-13 pkt. = 3+; 11-12 pkt. = 3 


Domański R., 1989, Podstawy planowania przestrzennego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 

National Glossary Poland. Central Polish Spatial Development and Planning Terms 

http://commin.org/upload/Glossaries/National_Glossaries/COMMIN_Polish_Glossary.pdf 

Country and Planning System in Poland (polska wersja językowa) 

http://commin.org/upload/Poland/PL_Country_and_Planning_System_in_Polish.pdf 


W zależności od tematu pracy ćwiczeniowej sugerowana jest przez prowadzącego ćwiczenia. 


Sporządził: prof. dr hab. M. Dutkowski 

- 48 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Paleooceanologii, Zakład Geologii i Paleogeografii 

Nazwa przedmiotu: PODSTAWY KSZTAŁTOWANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


15 

Prowadzący przedmiot: dr T. Radziejewska, mgr K. Brzozowska 

Wymagania wstępne: opanowanie przyrodniczych treści dydaktycznych realizowanych na wcześniejszych etapach kształcenia na 

kierunku Geografia; umiejętność pracy z różnymi źródłami geograficznymi, przyrodniczymi, statystycznymi; znajomość problematyki 

ekologicznej i proekologicznej; 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: opanowanie treści programowych, opanowanie podstawowych metod i form ochrony środowiska 

naturalnego, doskonalenie umiejętności oceny i wyciągania wniosków, kształtowanie postaw ekologicznych; 

Metody dydaktyczne: wykład informacyjny, praca z różnymi źródłami informacji (źródła pisane np. dane statystyczne, ustawy i rozporządzenia 

dotyczące ochrony środowiska),wyjścia w teren; metody aktywizujące (dyskusja problemowa), metody projektu 


treści programowe wykładów: Geoekologia, kształtowanie i ochrona środowiska. Struktura środowiska przyrodniczego - środowisko 

jako system dynamiczny. Naturalne i antropogeniczne przekształcenia środowiska naturalnego. Zjawiska i procesy degradacyjne w 

przyrodzie. Ochrona atmosfery. Funkcje gleb. Zasoby gleby w zespole elementów przyrody. Dewastacja i degradacja oraz rekultywacja 

gleb. Zasoby wodne a potrzeby gospodarki. Zanieczyszczanie wód podziemnych i morskich. Hydrologiczne efekty procesu urbanizacji. 

Podstawy prawne ochrony wód. Relacje człowiek – środowisko. Środowisko naturalne a środowisko kulturowe. Miasto jako środowisko 

kulturowe. Mapy wykorzystywania 

krajobrazu. Wyznaczniki stanu środowiska w skali globalnej i regionalnej. Metody badania i prezentacji stanu środowiska 

(ekotoksykologia, monitoring, ocena oddziaływania na środowisko). Metody ochrony i rekultywacji środowiska (czyste technologie, 

łagodzenie skutków degradacji). Rozwój idei ochrony środowiska. Działalność gospodarcza człowieka a zagrożenia dla środowiska w 

skali globalnej. Główne kierunki zrównoważonego rozwoju na świecie. Strategie i systemy ochrony środowiska w Polsce i na świecie; 

prognozowanie przekształceń środowiska życia człowieka na Ziemi. Ochrona przyrody. 

treści programowe ćwiczeń : Zanieczyszczenia a ochrona powietrza atmosferycznego-źródła i rodzaje zanieczyszczeń powierza 

atmosferycznego, charakterystyka wybranych zanieczyszczeń powietrza, stan zanieczyszczenia powietrza w Europie, skutki zanieczyszczenia 

powietrza, niekorzystne zjawiska związane z zanieczyszczeniem atmosfery – smog, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, 

efekt cieplarniany, sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza, ochrona powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczenia. 

Zanieczyszczenia i ochrona wód-obieg wody w przyrodzie – cykl hydrologiczny, zasoby wody i ich użytkowanie, rodzaje i źródła zanieczyszczeń 

wód, metody oceny i jakości wód, stan czystości wód powierzchniowych w Europie, skutki zanieczyszczenia wód dla środowiska, 

sposoby ochrony wód przed zanieczyszczeniami, ochrona wód w przepisach prawnych. Degradacja oraz ochrona i rekultywacja 

gleb-znaczenie gleby w przyrodzie i gospodarce człowieka, formy i czynniki degradacji gleb – erozja, pustynnienie, stepowienie, zniekształcenie 

gruntów, chemiczne zanieczyszczenia gleb, degradacja gleb w Europie, wpływ zanieczyszczenia gleb na środowisko i życie 

człowieka, sposoby ochrony gleb, rekultywacja gruntów i gleb zdewastowanych, ochrona gleb w przepisach prawnych. Ochrona środowiska 

przed odpadami- rodzaje odpadów i ich źródła, wytwarzanie i nagromadzenie odpadów w środowisku, uciążliwość odpadów dla 

środowiska, kierunki ochrony środowiska przed odpadami, sposoby pomniejszania przyczyn powstawania odpadów, podstawy prawne 

ochrony środowiska przed odpadami. Lasy – zielone bogactwo ziemi-wielkość zasobów leśnych Ziemi, znaczenie lasu w środowisku i 

życiu człowieka, przyczyny niszczenia lasów, charakterystyka zasobów leśnych Europy, stan lasów w Europie. Ochrona przyrodycharakterystyka 

form ochrony przyrody, system obszarów chronionych, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt, ochrona indywidualna, 

prawne aspekty ochrony przyrody, turystyka i rekreacja a ochrona przyrody. 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin;Warunkiem podejścia do egzaminu jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń (obecność na 

zajęciach oraz zrealizowanie zadań praktycznych); 


Banaszak, J., Wiśniewski, H. 2004. Podstawy ekologii. Wyd. Adam Marszałek, Toruń. 

Bartkowski, T. 1975. Ochrona zasobów przyrody i zagospodarowania środowiska geograficznego. PWN Warszawa -Poznań. 

Johansson, A. 1997. Czysta technologia. Środowisko, technika, przyszłość. Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa. 

Klimiuk, E., Łebkowska, M. 2003. Biotechnologia w ochronie środowiska. PWN, Warszawa. 

Maciak, F. (2003). Ochrona i rekultywacja środowiska, Wyd. 3. Wyd. SGGW, Warszawa. 

Mannion, A. (2001). Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. PWN, Warszawa. 

Pyłka-Gutowska, E. (2004). Ekologia z ochrona środowiska. Wyd. Oświata, Warszawa. 

Sieminski, M. (2007). Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne wyzwania. PWN, Warszawa 

Walker, C.H., Hopkin, S.P., Sibly, R.M., Peakall, D.B. (2002). Podstawy ekotoksykologii. PWN, Warszawa. 

Wolski, P. (2002). Przyrodnicze podstawy kształtowania krajobrazu. Wyd. SGGW, Warszawa. 

Literatura uzupełniająca: wybrane artykuły publikowane w czasopiśmie „Świat Nauki”. 


Sporządził: dr T. Radziejewska, mgr K. Brzozowska 

- 49 -







Nazwa przedmiotu: REGION I REGIONALIZACJA 


Stacjonarne: 



Wykłady: 15 – 

Ćwiczenia: 

15 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Marek Dutkowski, mgr Natalia Sypion-Dutkowska 


Dobra znajomość materiału z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej z pierwszych trzech 

lat studiów. Umiejętność posługiwania się komputerem – programami Word, Excel oraz jednym z programów kartograficznych 

lub GIS (preferowane: MapViewer, Mapinfo, Arcinfo). 


zapoznanie się z koncepcjami regionu w różnych ujęciach; 

uzyskanie wiedzy i umiejętności umożliwiających przeprowadzenie prostej regionalizacji; 

uzyskanie podstawowej wiedzy na temat rozwoju regionalnego i polityki regionalnej; 

uzyskanie podstawowej wiedzy na temat polityki regionalizmu. 


Gromadzenie materiałów drukowanych i w Internecie. Analiza danych i innych informacji. Przeprowadzenie regionalizacji 

strukturalnej, funkcjonalnej i terytorialnej. Wykonywanie prac pisemnych na zadany temat. Dyskusja wyników. 



Region – koncepcja i rodzaje regionów: strukturalne, funkcjonalne i terytorialne 

Metody regionalizacji 

Koncepcja regionu terytorialnego 

Rozwój regionalny i jego uwarunkowania 

Regionalizm na świecie, w Europie i w Polsce 

Polityka regionalna UE 

Polityka regionalna Polski 

Treści programowe ćwiczeń: 

Przeprowadzenie delimitacji regionu: strukturalnego, funkcjonalnego i terytorialnego 

Charakterystyka wybranego regionu o wyraźniej tożsamości 


Wykład kończy się testem (10 pytań, maksymalnie 10 pkt.) z jego treści oraz literatury podstawowej. 

Prace pisemne ćwiczeniowe oceniane będą pod względem merytorycznym, a także od strony formalnej. Podstawą zaliczenia 

ćwiczeń jest wykonanie wszystkich czterech prac pisemnych oraz obecność i aktywne uczestnictwo w zajęciach. 

Ocena każdej z prac oraz aktywności na zajęciach wyrażana będzie w punktach od 0 do 2 (łącznie maksymalnie 10 

pkt.). 

Ocena z przedmiotu jest jedna i będzie określana na podstawie sumy uzyskanych punktów z testu i ćwiczeń wg następującej 

formuły: 20-19 pkt. = 5; 18-17 pkt. = 4+; 16-15 pkt. = 4; 14-13 pkt. = 3+; 11-12 pkt. = 3 


Chojnicki Z., 1999, Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. 

Dutkowski M., 2004, Problemy diagnozowania obszarów rozwoju regionalnego i lokalnego w Polsce, Wydawnictwo 

Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Rozprawy i studia, T. (DCXXV) 551, Szczecin. 

Parysek, J.J., Stryjakiewicz T. (red.), 2008, Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny, Bogucki Wydawnictwo 

Naukowe, Poznań. 

Runge J., 2006, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. 


W zależności od tematu pracy ćwiczeniowej sugerowana jest przez prowadzącego ćwiczenia. 

Sporządzili: prof. dr hab. M. Dutkowski, mgr N. Sypion- 


Dutkowska 

- 50 -







Nazwa przedmiotu: TELEDETEKCJA 

Punkty ECTS: 

4,0 (po semestrze 3) i 3,0 

(po semestrze 4) 

Rok: II Semestr: 3 i 4 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


45 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Kazimierz Furmanczyk prof. US, dr Joanna Dudzińska – Nowak, mgr Rafał Benedyczak 


Podstawowa umiejętność posługiwania się komputerem. 


Zapoznanie studentów z techniką przetwarzania i interpretacji zdjęć lotniczych oraz możliwościami wykorzystania zdjęć 

w analizach geoprzestrzeni. 

Umiejętność przetwarzania scen satelitarnych. 


Ćwiczenia laboratoryjne, praca ze zdjęciem i mapą. 

Ćwiczenia laboratoryjne przy komputerach. 



Podział teledetekcji. Zdjęcia lotnicze: wykonywanie, geometria, zniekształcenia. Efekt stereoskopowy. Pomiary na stereomodelu. 

Zdjęcie a mapa. Interpretacja tematyczna zdjęć lotniczych. Promieniowanie elektromagnetyczne, oddziaływanie 

z atmosfera i powierzchnia. Charakterystyki spektralne elementów środowiska. Teledetekcja pasywna i aktywna. 

Systemy rejestracji promieniowania. Przetwarzanie obrazów. 


Opis i geometria zdjęcia lotniczego. Punkty i linie charakterystyczne na zdjęciu lotniczym. Obliczanie skali zdjęć lotniczych. 

Określanie wielkości zniekształceń liniowych spowodowanych deniwelacja terenu oraz nachyleniem zdjęcia. 

Metody przenoszenia treści zdjęcia na mapę. Metody przetwarzania zdjęć lotniczych. Widzenie stereoskopowe. Strojenie 

zdjęć pod stereoskopem. Metodyka interpretacji zdjęć lotniczych. Cechy rozpoznawcze obiektów. Odczytywanie i 

interpretacja zdjęć lotniczych.Wprowadzenie do programu Bilko. Praca na obrazach. Wykonywanie przekrojów. Tworzenie 

histogramów. Modyfikacja i wzmacnianie obrazu. Palety kolorów. Zastosowanie filtrów. Łączenie zdjęć. Wykresy 

rozproszenia. Wizualna interpretacja obrazów z wykorzystaniem złożenia kolorów. Wpływ skali i rozdzielczości przestrzennej 

obrazów na dostępność żądanych cech obrazach. Korekcja radiometryczna obrazów satelitarnych i ich zastosowanie. 


Egzamin 


Ciołkosz A., Miszalski J., Oledzki J.R. (1986): Interpretacja zdjec lotniczych. PWN, Warszawa. 

Ciołkosz A., Kesik A. (1989): Teledetekcja satelitarna. PWN, Warszawa. 

Furmańczyk K. (1980): Zarys fotointerpretacji. Wyd. Uniwersytetu Gdanskiego, Gdansk. 

Sabins F.F. (1987): Remote Sensing - Principles and Applications. Wyd. John Wiley and Sons, New York 

Ciołkosz A., Olędzki J., Trafas K., 1999, Ćwiczenia z teledetekcji środowiska, PWN, Warszawa. 


Olędzki J.[red.], 1988, Polska na zdjęciach lotniczych i satelitarnych, PWN, Warszawa. 

Świątkiewicz A., 1978, Fotogrametria, PWN, Warszawa. 


Sporządził: dr Joanna Dudzińska – Nowak, mgr Rafał 

Benedyczak 

- 51 -







Nazwa przedmiotu: ĆWICZENIA TERENOWE Z GEOGRAFII EKONOMICZNEJ 

Punkty ECTS: 2 Rok: II Semestr:4 Typ przedmiotu: 

kierunkowy 

Stacjonarne: 


polski 



Wykłady: --- --- 

Ćwiczenia: 

40 --- 

Prowadzący przedmiot: dr Tomasz Rydzewski, mgr Rafał Raniowski 


Podstawowe wiadomości z zakresu geografii ekonomicznej. 


Poznanie potencjału oraz problemów ekonomicznych na przykładzie wybranych gmin oraz miast i wsi województwa 

zachodniopomorskiego. Przygotowanie studentów do samodzielnego pozyskiwania materiałów w terenie i ich analizy. 

Technika konstruowania ankiety, jej przeprowadzenie i analiza. Prowadzenie notatek w terenie. Zapoznanie się 

z podstawowymi metodami statystycznymi stosowanymi w geografii ekonomicznej. 


Ćwiczenia w terenie połączone z dyskusją. 



Potencjał ekonomiczny gmin zachodniopomorskich oraz problemy ekonomiczne miast i wsi zachodniopomorskich: 

(1) Zapoznanie się ze specyfiką wybranej gminy – uwarunkowania historyczno-kulturalne oraz przyrodnicze podstawy 

lokalnej gospodarki na obszarze gminy. Aspekt kompetencji i organizacji oraz funkcjonowania jednostek podziału 

administracyjnego na przykładzie wybranej gminy. Pozyskiwanie i analiza danych statystycznych dostępnych w terenie. 

Badania ankietowe. Funkcjonowanie systemów technicznych – telekomunikacja, zaopatrzenie w wodę i energię, ścieki 

gospodarka odpadami komunalnymi, itp. Badanie dostępności transportowej gminy – krajowy, regionalny oraz lokalny 

system transportowy. Badanie struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta. Badanie określonych funkcji miasta i gminy 

– rolnictwo, przemysł, turystyka, transport, usługi, itp. Tworzenie dokumentacji opisowej, graficznej lub fotograficznej – 

konfrontacja głównych założeń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ze stanem realizacji określonych 

inwestycji. 

(2) Wielkoobszarowe gospodarstwa rolne w województwie zachodniopomorskim – kierunki produkcji, przekształcenia 

własnościowe na wsi, wieś po PGR-owska. Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych – opłacalność produkcji 

roślinnej i zwierzęcej. Małe miasta w województwie zachodniopomorskim – problemy i szanse rozwoju gospodarczego 

gmin. Przekształcenie funkcji rolniczych, rozwój usług i turystyki. Znaczenie ochrony środowiska 

w polityce miast i gmin, efekty i inwestycje oparte o pozyskane środki z funduszy UE. Kapitał ludzki – problem migracji 

z obszarów wiejskich. Zastosowanie metod demoskopijnych do określenia warunków życia ludności i przedsiębiorczości 

mieszkańców. 


Zaliczenie na ocenę. 

Obowiązkowa obecność i aktywność na zajęciach. Przygotowanie i zaliczenie pisemnego sprawozdania z realizowanych 

na ćwiczeniach zagadnień z geografii ekonomicznej. 


Domański R. (2006): Geografia ekonomiczna. Ujęcie dynamiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 

Fierla I (red.) (2005): Geografia gospodarcza świata. PWN, Warszawa 

Kuciński K. (1998): Geografia ekonomiczna. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 

Ostasiewicz W. (red.) (1999): Statystyczne metody analizy danych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 

Wrocław 

Wrona J. (2006): Podstawy geografii ekonomicznej. PWE, Warszawa 



Sporządził: dr Tomasz Rydzewski 

- 52 -







Nazwa przedmiotu: ĆWICZENIA TERENOWE Z GEOGRAFII SPOŁECZNEJ 


polski 


Stacjonarne: 


ćwiczenia terenowe: 40 - 

Prowadzący przedmiot: dr Elżbieta Mydłowska, dr Dariusz Rakowski 


podstawowe wiadomości z zakresu geografii społecznej 


praktyczne opanowanie różnych metod pracy w terenie z zakresu gromadzenia i wstępnego przetwarzania informacji 

dotyczących struktur i procesów społecznych 


indywidualna i zespołowa praca w terenie 


Zbieranie i opracowywanie materiałów dotyczących zjawisk społecznych i gospodarczych na wybranym obszarze (w 

wybranych gminach lub miejscowościach na Pomorzu Zachodnim). Pozyskiwanie materiału droga ankietowania i bezpośrednio 

z podstawowych ogniw administracji terenowych (np. urzędów miast). Opracowanie końcowe, materiał faktograficzny, 

mapy, wykresy, szkice. Wnioski wynikające z analizy zebranych informacji. 


obecność i aktywność na ćwiczeniach, prowadzenie dziennika ćwiczeń terenowych 


Lisowski A., 1990. Wstęp do geografii społecznej. Wyd. UW, Warszawa. 

Parysek J., Rogacki H. (red.), 1998. Przemiany społeczno-gospodarcze Polski lat dziewięćdziesiątych. Wyd. UAM, Poznań. 

Rykiel Z. (red.), 1991. Studia z geografii społecznej. Dokumentacja Geograficzna, IGiPZ PAN, Warszawa. 


Daniłowicz P. i In., 1992. Podrecznik socjologicznych badan ankietowych. Wyd. PAN, Warszawa. 

Golachowski S., Kostrubiec B., Zagożdżon A., 1974. Metody badan geograficzno-osadniczych. PWN, Warszawa. 

Nowak E., 1990. Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. PWE, Warszawa. 

Parysek J., 1982. Modele klasyfikacji w geografii. Wyd. UAM, Poznań. 

Walmsley D.J., Lewis G.J. (1997): Geografia człowieka. Podejście behawioralne. Wyd. PAN, Warszawa. 


Sporządził: dr Elżbieta Mydłowska, dr Dariusz Rakowski 

- 53 -








polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 

ćwiczenia: 

40 

Prowadzący przedmiot: mgr Bartosz Bieniek, mgr Kamila Mianowicz, mgr Przemysław Sztajner 


Znajomość zagadnień z geologii, geomorfologii i in. zgodnie z programem nauczania geografii realizowanym na wcześniejszych 

etapach kształcenia; 


Opanowanie treści programowych, opanowanie podstawowych metod pracy w terenie, doskonalenie umiejętności oceny 

i wyciągania wniosków, nauczenie studentów bezpiecznego poruszania się w górach; 


Wykład informacyjny, obserwacje terenowe, praca na różnych rodzajach źródeł bezpośredniej informacji geograficznej 

(mapy, przekroje geologiczne i in.); 


treści programowe ćwiczeń lub innych rodzajów zajęć: 

Kompleksowe poznanie budowy geologicznej, tektoniki, geomorfologii gór Kaczawskich, zajęcia praktyczne obejmujące 

rozpoznawanie skał i minerałów w warunkach terenowych, rozpoznawanie i analiza procesów geologicznych, których 

ślady widoczne są w terenie; 


Zaliczenie na ocenę; warunkiem zaliczenia jest opanowanie realizowanych zagadnień, uczestnictwo w zajęciach realizowanych 

w terenie, prowadzenie zeszytu terenowego; 


Mizerski W., 1999: Geologia dynamiczna dla geografów. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 

Staffa M. (red.), 2002. Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 6: Góry Kaczawskie. Wydawnictwo I-BIS. Wrocław. 


Bolewski A., Parachoniak W., 1982: Pertografia. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa. 


Sporządziła: mgr Kamila Mianowicz 

- 54 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geomorfologii Morskiej, Zakład Geologii i Paleogeografii 

Nazwa przedmiotu: ĆWICZENIA TERENOWE Z GEOMORFOLOGII 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 

ćwiczenia: 

40 

Prowadzący przedmiot: dr Krystyna Osadczuk, dr Tomasz Łabuz, mgr Karolina Brzozowska, mgr Robert Woziński 


Znajomość zagadnień geomorfologii zgodnie z programem nauczania geografii realizowanym na wcześniejszych etapach 

kształcenia; 


Opanowanie podstawowych metod pracy w terenie. Doskonalenie umiejętności oceny i wyciągania wniosków. Nauczenie 

studentów bezpiecznego poruszania się w terenie; 

Metody dydaktyczne: Prace terenowe (pomiary form, pobór prób do badań laboratoryjnych itp.). Wykład informacyjny, 

obserwacje terenowe, praca na różnych rodzajach źródeł bezpośredniej informacji geograficznej (mapy, przekroje geologiczne 

i in.); 


treści programowe ćwiczeń lub innych rodzajów zajęć: Kartowanie geomorfologiczne. Dokumentowanie odsłonięć, 

wyrobisk. Rozpoznawanie form powierzchni terenu, osadów i struktur sedymentacyjnych. 

Kompleksowe poznanie geomorfologii gór Kaczawskich, zajęcia praktyczne obejmujące rozpoznawanie form terenu, 

analiza procesów geomorfologicznych, których ślady widoczne są w terenie; 


Zaliczenie na ocenę; warunkiem zaliczenia jest opanowanie realizowanych zagadnień, uczestnictwo w zajęciach realizowanych 

w terenie, prowadzenie zeszytu terenowego; 


Mizerski W., 1999: Geologia dynamiczna dla geografów. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 

Lindner L. (red.), (1992): Czwartorzęd - osady, metody badań, stratygrafia. Wydawnictwo PAE, Warszawa. 

Jaroszewski W. (red.) (1986): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wydawnictwa. Geologiczne, Warszawa 


Staffa M. (red.), 2002. Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 6: Góry Kaczawskie. Wydawnictwo I-BIS. Wrocław 


Sporządziła: dr Krystyna Osadczuk, mgr Karolina Brzozowska 

- 55 -





Specjalność: Geografia morza 

Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Klimatologii i Meteorologii Morskiej i Zakład Hydrografii i Gospodarki 

Wodnej 

Nazwa przedmiotu: ĆWICZENIA TERENOWE Z METEOROLOGII I HYDROGRAFII (A) 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 


20/40 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Roman Marks, prof. US, mgr Szymon Walczakiewicz 


Podstawowa wiedza w zakresie wykonywania pomiarów i dokumentacji obserwacji meteorologicznych 

Przedmioty poprzedzające: podstawy z fizyki, podstawy ze statystyki 


Praktyczne zapoznanie studentów z metodami pomiarowymi i obsługą sprzętu pomiarowego stosowanego w meteorologii. 

Przygotowanie sprzętu do badań w terenie. Organizacja logistyki badań eksperymentalnych i pomiarów. Nauka pracy 

w zespole. Analiza czasowych i przestrzennych zmian parametrów meteorologicznych na plaży i w strefie brzegowej. 

Zdobycie umiejętności weryfikacji zbiorów danych pomiarowych. Powiązanie zmienności procesów fizycznych w troposferze 

i hydrosferze. 


Prezentacje systemów pomiarowych do badań eksperymentalnych na morzu i strefie brzegowej. Zapoznanie z procedurami 

kalibracji sprzętu pomiarowego. Praktyczne zorganizowanie i przeprowadzenie cyklu pomiarów. Zakładanie poligonów 

do badań w terenie. Dyskusja wyników oraz zmienności i dokładności mierzonych parametrów. Sporządzanie protokołów 

z badań i dokumentacji. 

Treści programowe**: 

Pomiary termometryczne i wilgotnościowe za pomocą platformy termometrycznej na plaży i w strefie brzegowej. 

Pomiary anemometryczne w profilach na plaży i w strefie brzegowej. Obserwacje za pomocą pirometrów. Budowa i 

obsługa automatycznych stacji meteorologicznych. Rejestracja zbiorów pęcherzyków w toni wodnej za pomocą zdalnie 

sterowanego modelu statku z kamerą. Prezentacja tlenomierzy i metod stosowanych w badaniach wymiany gazów 

między wodą i powietrzem. Eksperymentalne pomiary spiralnego skrętu pola wiatru. Profilowanie zmienności gradientów 

w rejonie plaży i strefy brzegowej. 

Obserwacje i pobór prób z warstwy filmu na powierzchni morza. Praktyczne stosowanie skal: Beauforta i zachmurzenia 

nieba. 

Forma i warunki zaliczenia: Zaliczenie na podstawie aktywności na ćwiczeniach oraz prezentacji danych pomiarowych 

i wyników osobiście przeprowadzonych obserwacji oraz dyskusji i porównania ich czasowych i przestrzennych zmienności. 


Jones A., Duck R., Reed R., Weyers J., 2002; Nauki o środowisku , ćwiczenia praktyczne. s. 364 


Marks R., Suwalski G., 2006: Remotely operated ship used for measurements in coastal waters. Pol. J. of Environ. Stud. 

Vol. 15, No. 3, 437-440. 

Marks R., 1990: Preliminary Investigations on the Influence of Rain on the Production, Concentration, and Vertical Distribution 

of Sea Salt Aerosol. J. Geophys. Res. Vol. 95, NO. C12, 22,299-22,304. 

Marks R., 1987: Marine aerosols and whitecaps in the North Atlantic and Greenland Sea regions. Dt. Hydrogr. Z. 40. 

H.2., 71-79. 

Marks R., Bełdowska M., 2001. Air-Sea Exchange of Mercury Vapour over the Gulf of Gdańsk and southern Baltic Sea. 

J. Marine Systems, 27(4), 315-324. 

Marks R., 2002. Preliminary investigation of the mercury saturation in the Baltic Sea winter surface water. The Science 

of the Total Environment, 229, 227-236. 


Sporządził: dr hab.Roman Marks 

- 56 -





Forma i poziom studiów: studia stacjonarne pierwszego stopnia 

Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Hydrografii i Gospodarki Wodnej 

Nazwa przedmiotu: ĆWICZENIA TERENOWE Z METEOROLOGII I HYDROGRAFII (B) 

Punkty ECTS: 2 Rok: I Semestr:2 Typ przedmiotu: kierunkowy Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 


20/40 

Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. Józef Girjatowicz, dr Tomasz Olechwir, dr Małgorzata Świątek 


Wiadomości i umiejętności z przedmiotu Hydrologia. 

Właściwa orientacja w terenie dzięki umiejętności posługiwania się mapą topograficzną. 


Umiejętność kartowania wodnego; umiejętności analizy i interpretacji zjawisk wodnych występujących na wybranym 

obszarze; właściwe przeprowadzenie pomiarów dynamiki i właściwości fizykochemicznych wód. 


Praca w terenie w małych grupach, wspólna dyskusja wyników. 


Zbieranie materiałów terenowych, kartowanie zjawisk wodnych, określanie głębokości zalegania wód podziemnych, 

pomiary prędkości i przepływu cieków metodami bezpośrednimi (metoda wolumetryczna) i pośrednimi (metoda pływakowa, 

młynka hydrometrycznego), analiza morfologii koryta rzecznego, badanie właściwości fizykochemicznych wód. 


Aktywne uczestnictwo w zajęciach; sprawozdanie obejmujące analizę stosunków wodnych badanego obszaru. 


Bajkiewicz - Grabowska E. (1993): Hydrometria. PWN, Warszawa. 

Bajkiewicz – Grabowska E., Magnuszewski A., 2002, Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej, PWN, Warszawa 

Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 2006, Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 

Gutry-Korycka M., Werner-Więckowska H., /red./, 1989, Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych, PWN, 

Warszawa 


Byczkowski A.,1996, Hydrologia t.1 i 2. Wyd.SGGW, Warszawa 

Dynowska I., Tlałka A., 1982, Hydrografia, PWN, Warszawa. 


Sporządził: dr Tomasz Olechwir 

- 57 -







Nazwa przedmiotu: ĆWICZENIA TERENOWE Z TOPOGRAFII I KARTOGRAFII 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 


40 

Prowadzący przedmiot: mgr Andrzej Giza, mgr Natalia Brzezowska 


Znajomość zakładania osnowy. Tworzenie ciągu niwelacyjnego. Znajomość obsługi niwelatora i teodolitu. 


Praktycznie zdobywanie umiejętności tworzenia lokalnej osoby geodezyjnej. Wykonywanie ciągu niwelacyjnego zamkniętego 

w terenie zabudowanych oraz poza nim. Pomiar sytuacji i rzeźby terenu metodą tachimetryczną. 


Pogadanka 



Pomiary terenowe: odległosci i katów, różnicy wysokości metoda ciągu niwelacyjnego zamkniętego: pomiar, obliczenie, 

wyrównanie. Założenie, pomiar i wyrównanie osnowy pomiarowej lokalnej metodą ciągu poligonowego zamkniętego. 

Pomiar sytuacji i rzeźby terenu metodą tachimetryczną. Sporządzenie mapy sytuacyjno-wysokościowej fragmentu terenu. 

Sporządzenie morfolologicznego profilu terenu. 


Zaliczenie pisemne i wykonanie określonych pomiarów terenowych 


Flis J. (1978): Kartografia i topografia. WSP, Kraków 

Pelczar M., Szeliga J., Ziółkowski J. (1978): Zarys Kartografii i Topografii. Wyd. Uniwersytetu Gdanskiego, Gdansk. 

Dzikiewicz B. (1965): Topografia. Wyd. MON, Warszawa. 


Lamparski, J. (2007) GPS w praktyce geodezyjnej, Wydawnictwo Gall, Poznań 

Łyszkowicz A. (2006) Geodezja czyli sztuka mierzenia Ziemi; Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 

Jagielski A. (2005): Geodezja I, Wydawnictwo P.W.STABILL 

Jagielski A. (2003): Geodezja II, Wydawnictwo P.W.STABILL 


Sporządził: mgr Andrzej Giza 

- 58 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Zakład Geomorfologii Morskiej, Zakład Geologii i Paleogeografii, Zakład Meteorologii 

Morskiej, Katedra Badań Miast i Regionów 

Nazwa przedmiotu: KOMPLEKSOWE ĆWICZENIA TERENOWE REGIONALNE 

Punkty ECTS: 

4,0 

Rok: 

II 

Semestr: 

4 



polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 

ćwiczenia: 

80 

Prowadzący przedmiot: dr Krystyna Osadczuk, dr Andrzej Osadczuk, dr Tomasz Rydzewski, mgr Kamila Mianowicz, 

Wymagania wstępne: znajomość zagadnień z geologii, geomorfologii, hydrografii, klimatologii i in. zgodnie z programem 

nauczania geografii realizowanym na wcześniejszych etapach kształcenia; 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: umiejętność obserwacji terenowych obejmujących wszystkie komponenty środowiska 

przyrodniczego i kulturowego, w tym dostrzeganie i ocena stopnia przekształcenia środowiska naturalnego przez 

człowieka; nauczenie studentów bezpiecznego poruszania się w górach i opanowanie podstawowych umiejętności niezbędnych 

do samodzielnego prowadzenia wycieczek szkolnych przez przyszłych nauczycieli geografii; 

Metody dydaktyczne: wykład informacyjny, obserwacje terenowe, praca na różnych rodzajach źródeł bezpośredniej 

informacji geograficznej (mapy, przekroje geologiczne i in.); 


treści programowe ćwiczeń lub innych rodzajów zajęć: Poznanie podstawowych komponentów środowiska 

przyrodniczego oraz określenie wzajemnych zależności pomiędzy nimi. Kompleksowe poznanie budowy geologicznej, 

tektoniki, geomorfologii, klimatu, wód powierzchniowych i podziemnych, roślinności i świata zwierzęcego Tatr. 

Współczesne zagrożenia środowiska naturalnego i jego degradacje związana z działalnością człowieka. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę; warunkiem zaliczenia jest opanowanie realizowanych zagadnień, 

uczestnictwo w zajęciach realizowanych w terenie, prowadzenie zeszytu terenowego; 


Bac-Moszaszwili M. i in., 1979: Mapa geologiczna Tatr Polskich 1:30000. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 

Klimaszewski M. (red.), 1985: Tatrzański Park Narodowy – Atlas. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane-Kraków 

Klimaszewski M., 1988: Rzeźba Tatr Polskich. PWN, Warszawa 



Sporządził: mgr Kamila Mianowicz 

- 59 -


D. PRZEDMIOTY DODATKOWE (DO WYBORU) 






Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA TURYSTYKI RELIGIJNEJ NA ŚWIECIE 

Punkty ECTS: 2 Rok: Semestr: 4, 5, 6 Typ przedmiotu: do wyboru Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 







Wybór przedmiotu. 


Celem wykładu jest przybliżenie zagadnienia geografii religii oraz geografii turystyki religijnej na świecie. Zapoznanie z 

kierunkami rozwoju pielgrzymowania w różnych obszarach religijno-kulturowych na świecie. 


TREŚCI KSZTAŁCENIA: 

Zagadnienia wstępne – pojęcia związane z geografią turyzmu, turystyką religijną i pielgrzymowaniem. Zarys historii 

pielgrzymowania na świecie; związki pielgrzymowania z turystyką i rozwój turystyki w zależności od warunków społeczno-kulturowych. 

Cele turystyki religijnej i ich zróżnicowanie w zależności od warunków religijno-kulturowych regionu. 

Główne szlaki pielgrzymkowe Europy. Ich walory i infrastruktura turystyczna. Główne szlaki pielgrzymkowe Polski. Ich 

walory i infrastruktura turystyczna. Główne szlaki pielgrzymkowe świata. Ich walory i infrastruktura turystyczna. Święta i 

festyny religijne i ich znaczenie dla rozwoju turystyki w regionie (Europa). Święta i festyny religijne i ich znaczenie dla 

rozwoju turystyki w regionie (świat). Najważniejsze ośrodki turystyki religijnej w Polsce i na świecie. Turystyka religijna 

jako produkt turystyczny regionu. 

Forma i warunki zaliczenia: obecność na wykładach i praca zaliczeniowa z tematu wykładu 


Jackowski A. Święta przestrzeń świata: podstawy geografii religii, wyd. UJ, Kraków, 2003 

Jackowski A. Zarys geografii pielgrzymek, zeszyty naukowe UJ, Prace Geograficzne MVI,z.85, Kraków 1991 

Jackowski A., Sołjan I. (red.) Szlaki pielgrzymkowe Europy: leksykon, wyd. Znak, Kraków, 2000 


Jackowski A., Sołjan I. Główne problemy badawcze w zakresie turystyki religijnej, Turyzm 2008 z.1. s.39-50 

Bergier J., Żbikowski J. (red.) Turystyka a religia, wyd. PWSZ Biała Podlaska, 2003 



- 60 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Instytut Nauk o Morzu, Zakład Geologii Morza 

Nazwa przedmiotu: RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW ZIEMI 


polski 

Stacjonarne: 



wykłady: 30 - 

ćwiczenia: 

- - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Ryszard Kotliński, prof. US., 


Znajomość geologii 


Celem kształcenia jest zaprezentowanie roli i znaczenia zasobów złóż kopalin dla zabezpieczenia zrównoważonego 

rozwoju cywilizacyjnego. 


Wykład połączony z prezentacją multimedialną, konwersacja 



Zasoby złóż kopalin Ziemi przedstawione zostaną w ścisłym powiązaniu z budową geologiczną kontynentów oraz budową 

i rozwojem skorupy oceanicznej, na tle ewolucji Systemu Przyrodniczego Ziemi. Omówione będą kopaliny odnawialne 

i nieodnawialne, które stanowią alternatywne źródła pozyskiwania przez ludzkość surowców mineralnych. Przedstawiony 

zostanie aktualny podział zasobów i stan rozpoznania złóż kopalin oraz główne aspekty zagospodarowania zasobów 

kopalin. Omówione zostaną prognozy i oceny zastosowań efektywnych technologii, wykorzystywanych w ściśle 

określonych warunkach występowania i rozmieszczenia złóż kopalin. Na podstawie rozpoznanych zależności, omówione 

będą warunki formowania złóż, zasady eksploracji i racjonalnej eksploatacji oraz strategie wykorzystania zasobów z 

uwzględnieniem aspektów prawno - międzynarodowych, geopolitycznych i społeczno-ekonomicznych. 

Uwzględniając zasady i prawa zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego, określona zostanie strategia ochrony zasobów 

mineralnych, obejmująca relacje człowiek- środowisko, ze szczególnym uwzględnieniem zdolności tego środowiska 

do ponoszenia obciążeń technogennych. 


Zaliczenie na ocenę 


Craig J.R., Vaughan D.J., Skinner B.J.: „Zasoby Ziemi”. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003. 

Depowski S., Kotlinski R., Ruhle E., Szamałek K.: „ Surowce mineralne mórz i oceanów”. Kotlinski R., Szamałek K. 

(Red.). Wydawnictwo Naukowe „SCHOLAR”, Warszawa 1998. 

Mizerski W., Szamałek K., „Geologia i surowce mineralne oceanów”, Wyd. PWN 2009 


Szamałek K.: „Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi”. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa 

2007. 

Duxbury A.C., Duxbury A.B., Sverdrup K.A.: „Oceany Swiata”. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2002. 


Sporządził: dr hab. R. Kotliński, prof. US 

- 61 -







Nazwa przedmiotu: TAKSONOMIA NUMERYCZNA W GEOGRAFII 


polski 

Stacjonarne: 




ćwiczenia: 

- - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Jarosław Jurek, prof. US 


Wiedza i praktyczne umiejętności z zakresu statystyki. Opanowanie wykorzystywania statystycznych programów komputerowych. 


Prezentacja zasad i reguł klasyfikowania geograficznych jednostek badawczych ze względu na wielocechowe własności. 

Krytyczna ocena warunków stosowalności algorytmów klasyfikacyjnych z uwzględnieniem sposobów interpretacji wyników. 

Umiejętność stosowania technik analitycznych w konkretnych sytuacjach badawczych oraz oceny wyników. 


Wykład akademicki. 


Ogólne zagadnienia taksonomii numerycznej: taksonomia jako forma klasyfikacji obiektów wielocechowych; klasyfikacja 

metod taksonomicznych i ich formalne własności; modele zagadnień, etapy badań, zadania i problemy taksonomii numerycznej. 

Zagadnienia pomiaru własności w badaniach taksonomicznych: sposoby i skale pomiaru cech diagnostycznych; 

własności klasyfikujące zmiennych obserwowanych; formalne warunki stosowalności cech; sposoby transformacji 

cech diagnostycznych. Typy i rodzaje klasyfikacji w badaniach geograficznych: klasyfikowanie wzorcowe i bezwzorcowe 

obiektów geograficznych; periodyzacja wektorów czasowych; porządkowanie, redukcja i hierarchia wielowymiarowych 

własności. Ocena podobieństwa obiektów geograficznych: odległości taksonomiczne; współczynniki podobieństwa; 

odmienności międzyobiektowe przy różnych skalach pomiaru własności. Klasyfikacja obiektów geograficznych: ze 

względu na sposób opisania własności (jednocechowa, wielocechowa); ze względu na sposób tworzenia klas (grupowanie, 

podział); - ze względu na strukturę podobieństwa (hierarchiczne, niehierarchiczne) Mierniki oceny klasyfikacji: mierniki 

indywidualne, wariancja oraz kowariancja i ich własności; pomiar homogeniczności i heterogeniczności wydzielonych 

klas; pomiar poprawności oraz jakości klasyfikacji w kontekście optymalizacyjnym. Redukcja przestrzeni wielowymiarowych 

własności dla potrzeb badań geograficznych: analiza czynnikowa; analiza składowych głównych; analiza 

dyskryminacyjna; analiza kanoniczna. 


Zaliczenie na ocenę na podstawie samodzielnie przeprowadzonej procedury klasyfikacyjnej. 


- Chojnicki Z., Czyż T. 1973. Metody taksonomii numerycznej w regionalizacji geograficznej. PWN Warszawa 

- Grabiński T. 1992. Metody taksonometrii. Akademia Ekonomiczna. Kraków 

- Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A. 1989. Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społecznogospodarczych. 

PWN Warszawa 

- Jajuga K. 1990. Statystyczna teoria rozpoznawania obrazów. PWN Warszawa 

- Jajuga K. 1993. Statystyczna analiza wielowymiarowa. PWN Warszawa 

- Kolenda M. 2006. Taksonomia numeryczna. Klasyfikacja, porządkowanie i analiza obiektów wielocechowych. Akademia 

Ekonomiczna. Wrocław 

- Kostrubiec B. 1982. Taksonomia numeryczna w badaniach geograficznych. Uniwersytet Wrocławski. Wrocław 

- Młodak A. 2006. Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Difin Warszawa 

- Nowak E. 1990. Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. PWE Warszawa 

- Parysek J. J. 1982. Modele klasyfikacji w geografii. Uniwersytet im. A. Mickiewicza. Poznań 

- Pociecha J., Podolec B., Sokołowski A., Zając K. 1988. Metody taksonomiczne w badaniach społecznoekonomicznych. 

PWN Warszawa 



Sporządził: dr hab. Jarosław Jurek, prof.US 

- 62 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Katedra Turystyki 

Nazwa przedmiotu: BLISKOWSCHODNIE PIELGRZYMKI POLAKÓW 

Punkty ECTS: 2 Rok: Semestr: 4, 5, 6 Tryb przedmiotu: do wyboru Język nauczania: polski 


Stacjonarne: 



Ćwiczenia: - - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Hieronim Kaczmarek 



Metody dydaktyczne: tradycyjny wykład 



Powody i wybór celów podróży. Wybór drogi (lądowa, morska) – koszty i trudy podróży. Podróże do Palestyny 

Jerozolima – cel podróży. Spotkania z Libanem i Syrią. Egipt jako cel wypraw pielgrzymkowych. Śladami Chrystusa. Śladami 

Faraonów. Wyjazdy do Turcji. Spotkania z nową, obcą kulturą - „obcy” i stosunek do niego 

Znajomość przeszłości zwiedzanych terenów. Stosunek do współczesności. Zetknięcia z miejscową ludnością – obserwacje 

etnograficzne. Osadnictwo polskie na Bliskim Wschodzie. Po powrocie – przyjęcie – wspomnienia. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę 



Mitchell Timothy, Egipt na wystawie świata, Warszawa2001. 

Said Edward W, Orientalizm, Poznań 2005 

Stępniewska-Holzer Barbara, Bariery modernizacji. Studium z dziejów Egiptu w pierwszej po połowie XIX wieku, Warszawa 

1994. 

Stępniewska-Holzer Barbara, Życie codzienne na Bliskim Wschodzie w XIX wieku, Warszawa 2002. 

Stępniewska-Holzer Barbara, Holzer Jerzy, Egipt. Stulecie przemian. Warszawa 2006. 


Sporządził: dr hab. Hieronim Kaczmarek 

- 63 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Wydział Humanistyczny 

Nazwa przedmiotu: FILOZOFIA 


Język polski 

Stacjonarne: 





- - 

Prowadzący przedmiot: dr Małgorzata Adamiec-Jadwiżak 


Zapoznanie się studentów z omawianą problematyką filozoficzną ze wskazaniem uzasadnienia rozważanych stanowisk 


- prezentacja zwięzłego przeglądu głównych zagadnień, kierunków i koncepcji filozoficznych 

- przekazanie studentom ogólnych uwag o możliwości uzasadniania rozważanych stanowisk 

- nabycie przez studentów umiejętności konfrontacji historycznej wiedzy filozoficznej ze współczesnymi poglądami i 

argumentami 

Metody dydaktyczne: zajęcia prowadzone metodą konwersatoryjną 



Narodziny, zagadnienia i kierunki filozofii 

Starożytne koncepcje bytu i jego poznania 

Prezentacja różnych modeli etyki. 

Wybrane zagadnienia etyki stosowanej: klonowanie ludzi, aborcja, samobójstwo, eutanazja 


Zaliczenie w formie pisemnej 


W. Tyburski, A. Wachowiak, R. Wiśniewski, Historia filozofii i etyki 

J. Hołówka, Etyka w działaniu 


P. Singer, Przewodnik po etyce 

M. C. Nussbaum, C. R. Sunstein, Czy powstanie klon człowieka 

R. H. Popkin, A. Stroll, Filozofia 


Sporządził: Małgorzata Adamiec-Jadwiżak 

- 64 -







Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA TURYSTYKI RELIGIJNEJ NA ŚWIECIE 


polski 

Stacjonarne: 







Wybór przedmiotu. 


Celem wykładu jest przybliżenie zagadnienia geografii religii oraz geografii turystyki religijnej na świecie. Zapoznanie z 

kierunkami rozwoju pielgrzymowania w różnych obszarach religijno-kulturowych na świecie. 



Zagadnienia wstępne – pojęcia związane z geografią turyzmu, turystyką religijną i pielgrzymowaniem. Zarys historii 

pielgrzymowania na świecie; związki pielgrzymowania z turystyką i rozwój turystyki w zależności od warunków społeczno-kulturowych. 

Cele turystyki religijnej i ich zróżnicowanie w zależności od warunków religijno-kulturowych regionu. 

Główne szlaki pielgrzymkowe Europy. Ich walory i infrastruktura turystyczna. Główne szlaki pielgrzymkowe Polski. Ich 

walory i infrastruktura turystyczna. Główne szlaki pielgrzymkowe świata. Ich walory i infrastruktura turystyczna. Święta i 

festyny religijne i ich znaczenie dla rozwoju turystyki w regionie (Europa). Święta i festyny religijne i ich znaczenie dla 

rozwoju turystyki w regionie (świat). Najważniejsze ośrodki turystyki religijnej w Polsce i na świecie. Turystyka religijna 

jako produkt turystyczny regionu. 

Forma i warunki zaliczenia: obecność na wykładach i praca zaliczeniowa z tematu wykładu 


Jackowski A. Święta przestrzeń świata: podstawy geografii religii, wyd. UJ, Kraków, 2003 

Jackowski A. Zarys geografii pielgrzymek, zeszyty naukowe UJ, Prace Geograficzne MVI,z.85, 

Kraków 1991 

Jackowski A., Sołjan I. (red.) Szlaki pielgrzymkowe Europy: leksykon, wyd. Znak, Kraków, 2000 


Jackowski A., Sołjan I. Główne problemy badawcze w zakresie turystyki religijnej, Turyzm 2008 z.1. s.39-50 

Bergier J., Żbikowski J. (red.) Turystyka a religia, wyd. PWSZ Biała Podlaska, 2003 



- 65 -







Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA TURYZMU 


polski 


Stacjonarne: 


wykłady 15 - 

- 

Prowadzący przedmiot: dr Elżbieta Mydłowska 


Podstawowa wiedza z zakresu geografii fizycznej oraz społeczno-ekonomicznej Polski i świata, a także kształtowania i 

ochrony środowiska. Umiejętność wykorzystania podstawowych metod statystycznych przy analizie zjawisk turystycznych. 


Dostarczenie wiedzy i umiejętności w zakresie analizy form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz 

związanych z nimi procesów oddziałujących na przestrzeń. W szczególności zwrócenie uwagi na: przydatność 

przestrzeni dla potrzeb ruchu turystycznego, oddziaływanie zjawisk turystycznych na przestrzeń oraz zachodzące w 

przestrzeni procesy uwarunkowane występowaniem zjawisk turystycznych. 


asymiliacji wiedzy, klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków 



Geografia turyzmu jako dyscyplina geograficzna. Zjawisko turyzmu, podstawowe pojęcia, kierunki badań w geografii 

turyzmu, zarys literatury przedmiotu. Główne koncepcje badawcze oraz główne metody badań w geografii turyzmu. 

Historia turystyki. Turystyka na świecie i w Polsce- przestrzenna analiza problemu. Zasoby i walory turystyczne. Zasoby 

i walory turystyczne Polski. Analiza rodzajów zagospodarowania turystycznego. Ruch turystyczny. Potrzeby i motywy 

wyjazdów turystycznych. Rodzaje turystyki. Turystyka w środowisku społecznym i przyrodniczym. Zależności między 

rozwojem turystyki a potencjałem środowiska naturalnego. Turystyka jako czynnik zmian środowiska człowieka. Wpływ 

turystyki na funkcjonowanie środowiska przyrodniczego, antropopresja. 




Gaworecki W., 2000: Turystyka. PWE, Warszawa. 

Gołembski G. (red.), 2002: Kompendium wiedzy o turystyce. PWN, Warszawa – Poznań. 

Jędrysiak T., 2008: Turystyka kulturowa. PWE, Warszawa. 

Koch W., 1996: Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne. Wyd. 

„Świat Książki”, Warszawa. 

Kowalczyk A., 2002: Geografia turyzmu. PWN, Warszawa. 

Kożuchowski K., 2005: Walory przyrodnicze w turystyce i rekreacji. Wydawnictwo Kurpisz, Poznań. 

Kurek W. (red.), 2007: Turystyka. PWN, Warszawa. 

Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski j., 2002: Geografia turystyki Polski. PWE, Warszawa. 

Łazarek R., Łazarek M., 2005: Śladami historii turystyki. Drukarnia Akademicka, Lublin. 

Senetra A., Cieślak I., 2004: Kartograficzne aspekty oceny i waloryzacji przestrzeni. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 

Olsztyn 

Sznajder M., Przezbórska L., 2006: Agroturystyka. PWE, Warszawa. 

Zaręba D., 2006: Ekoturystyka. PWN, Warszawa. 


Bartkowski T., 1977: Wypisy do geografii turystycznej, Monografie AWF w Poznaniu nr 111. 

Krzymowska-Kostrowicka A, 1999: Geoekologia turystyki i wypoczynku, PWN, Warszawa. 

Sołowiej D., 1992: Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka, Wydawnictwo Naukowe UAM, 

Poznań. 

Warszynska J., Jackowski A, 1978: Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa. 


Sporządził: Elżbieta Mydłowska 

- 66 -



Kierunek:. Geografia 




Nazwa przedmiotu: GŁĘBOKOWODNE REJONY WSZECHOCEANU I ICH ŚWIAT ŻYWY 


Polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 15 


Prowadzący przedmiot: dr Teresa Radziejewska 

Wymagania wstępne: podstawowa wiedza oceanograficzna i ekologiczna 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: uzyskanie wiedzy o współczesnym stanie poznania ekosystemów w najgłębszych 

rejonach oceanicznych, ich strukturze i warunkach funkcjonowania. 

Metody dydaktyczne: wykład 


treści programowe wykładów: Historia poznawania głębokowodnych rejonów oceanicznych. Współczesne metody 

badania warunków środowiskowych i świata żywego głębokowodnych rejonów oceanicznych. Głębokowodna strefa 

pelagiczna: warunki i ograniczenia środowiskowe, adaptacje organizmów. Sedymentacja materiału biogenicznego w 

głębokowodnych rejonach oceanów. Osady denne głębokowodnych rejonów oceanicznych jako środowisko życia. Biocenozy 

osadów głębokowodnych i bioróżnorodność świata żywego w głębinach oceanów. Unikalne środowiska i biocenozy 

głębokowodnych rejonów oceanicznych: podmorskie źródła hydrotermalne, chłodne wysięki i głębokowodne rafy 

koralowe. Zagrożenia i ochrona głębokowodnych rejonów oceanicznych 

Forma i warunki zaliczenia: Pisemne opracowanie tematu 

Literatura podstawowa: Duxbury, A.C., Duxbury, A.B., Sverdrup, K.A., 2002. Oceany Świata. PWN, Warszawa 

Literatura uzupełniająca: - Koslow, T., 2007. The Silent Deep. The Discovery, Ecology, and Conservation of the Deep 

Sea. University of Chicago Press, Chicago 

- wybrane strony www 


Sporządził: Teresa Radziejewska 

- 67 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: 

Institute of Geography and Geology, Greifswald University, Germany 

Nazwa przedmiotu: GERMANY AS A TOURISTIC DESTINATION 

Punkty ECTS: 2 Rok: Semestr: Tryb przedmiotu: do wyboru Język nauczania: 

angielski 


Stacjonarne: 




Prowadzący przedmiot: Prof. Dr. Wilhelm Steingrube 


no precondition 


This lecture aims at 

- offering the students the possibility to listen to English presentations and 

- encouraging the students to discuss in English language; 

- giving a general conspectus about Germany and its touristic structure, potential and demand 


English lecture – supported by powerpoint slides 

Simple questions to start a kind of discussion in English language 

Information references are given/shown during the lessons 



Matter of the first lesson: 

• (Self-) Introduction of the teacher 

• Overview; intended topics of the lecture 

• Formalities (communication, literature, etc.) 

Topics of the lecture: 

• General information about the country 

• Tourism related information about Germany 

• Natural potential – touristic infrastructure – demand 

• The touristic offer: structures, touristic regions, most well-known destinations / attractions, types of tourism and 

their main destinations (business tourism; seasonal t.; sports; culture; ..) 

Forma i warunki zaliczenia: Wykłady: zaliczenie na ocenę 

- 68 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Katedra Geografii Społecznej i Organizacji Przestrzeni 

Nazwa przedmiotu: KAUKAZ – KULTUROWE ZRÓŻNICOWANIE 

Punkty ECTS: 2 Rok: Semestr: 4,5,6 Typ przedmiotu: do wyboru Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 




ćwiczenia : 



Zainteresowanie regionem. 


Przybliżenie walorów krajobrazowych oraz różnorodności kulturowej Kaukazu w świetle dziejów i położenia geopolitycznego. 

Metody dydaktyczne: Wykład z wykorzystaniem środków audiowizualnych, metoda problemowa, dyskusja. W czasie 

trwania zajęć studenci zgłaszają tematy, które mogą być włączone do zarysu treści. 



Początki dziejów. 

Alfabety i języki. Religie. Święta i świętość. Sztuka. Miasta i wsie. Architektura. Rolnictwo. Zwyczaje. Aspekty geopolityczne: 

geneza konfliktów. Ropociąg. Znane osobistości. Współczesne instytucje lokalne i międzynarodowe. Polacy na 

Kaukazie. Gruzińska polonia. 



Praca semestralna wykonana oraz prezentacja multimedialna 


Baranowski B. i K., 1985, Polaków kaukaskie drogi, KAW. Łódź. 

Bitov A., 1992, A captive of the Caucasus, Harvill. New York 

Cirlot J., 2000, Słownik symboli, Znak. Kraków 

Davis N., 2002. Europa, Znak, Kraków 

Folia Caucasica 

Fukuyama F., 2005. Koniec człowieka, Znak, Kraków 

Górecki W., 2002, Planeta Kaukaz, PWN. Warszawa 

Hall E., (1976) Poza kulturą. Warszawa. 

Kapuściński R., 1968, Kirgiz schodzi z konia. 

McEvedy, 1988, The Penguin Atlas of Ancien History, Middlesex. London. 

Pirveli M., różne publikowane teksty na temat Kaukazu I Gruzji. 


http://www.britannica.com/#search=tab~TOPICS%2Cterm~caucasia 

http://www.kaukaz.net/cgi-bin/blosxom.cgi/polish/glowna 

http://www.polskieradio.pl/kultura/ksiazka/artykul22619.html 

http://www.reporter.edu.pl/literatura_faktu/bliska_europa/zapach_gruzinskiego_koniaku 

http://www.wos.org.pl/wypracowania/kaukaz-niezwykla-tradycja-kulinarna-na-przykladzie-gruzji.html 

Data: październik.2009. 

Sporządził: M. Pirveli 

- 69 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Katedra Geografii Społecznej i Organizacji Przestrzeni 

Nazwa przedmiotu: LOKALNY ROZWÓJ GOSPODARCZY 


polski 

Stacjonarne: 







Zainteresowanie strategicznym planowaniem rozwoju lokalnego. 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: Wykład Lokalny Rozwój Gospodarczy (LRG) stanowi kurs o strategicznym zarządzaniu 

lokalnym rozwojem gospodarczym, w tym zarządzaniu miastem. Przedstawia teoretyczne założenia LRG wypracowane 

przez ekspertów Banku Światowego, cieci miast Cities of Change, Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego 

Gmin itd. Naświetla LRG jako narzędzie pracy praktyków od zarządzania rozwojem. Przekazuje wybrane doświadczenia 

z USA, Europy Zachodniej oraz Środkowej (w tym z Polski). Efekty kształcenia: uświadamia praktyczna stronę nabytych 

w czasie studiów umiejętności. Pomaga w tworzeniu zawodowego cv. 


Wykład z wykorzystaniem środków audiowizualnych, metoda problemowa, dyskusja, praca z materiałami źródłowymi, 

gra decyzyjna, metoda projektów. 



Wprowadzenie do kursu Lokalnego Rozwoju Gospodarczego (LRG). Globalny i lokalny kontekst LRG oraz geneza nazwy. 

LRG jako innowacyjny instrument służący do zarządzania miastem oraz rozwojem i zbudowania silnej gospodarki 

lokalnej. Ogólna charakterystyka pięciu etapów procesu planowania strategicznego oraz wyróżnianie wykorzystywanych 

do tego instrumentów, metod i wskaźników. Ocena gospodarki lokalnej: procedury mające wpływ na funkcjonowanie 

podmiotów gospodarczych; kategorie danych, niezbędnych do oceny oraz ich audyt. Technika przeprowadzania analizy. 

Rating. Opracowanie strategii: sformułowanie wizji; wyznaczanie celów ogólnych i określenie celów szczegółowych; 

opracowanie programów; wybór projektów. Matryca ‘Od wizji do projektów’. Klaster. (W razie dostępu w sali wykładowej 

do łącza: e-dokumentacja, jej struktura i lokalizacja. Gdy w sali wykładowej jest brak łącza, nastąpi wykład pt.: Budowanie 

ankiety na temat Lokalnego Otoczenia dla Biznesu i około-biznesowego. Monitoring stanu gminy jako narzędzie 

zarządzania strategicznego. Obszary podlegające monitoryngu. Matryca danych stanowiących podstawę monitoringu. 

Doświadczenie z USA (1 prezentacja studium przypadku). Zachodnio-Europejskie doświadczenie (2 prezentacje studium 

przypadku). Środkowo Europejskie doświadczenie (2 prezentacje studium przypadku). Polskie doświadczenie (4 

prezentacje studium przypadku). Polskie doświadczenie dla krajów trzecich (2 prezentacje studium przypadku). Podsumowanie: 

LRG jako wspólny język porozumienia się między specjalistami 

Forma i warunki zaliczenia: obecność i czynny udział na zajęciach, praca semestralna 


E-Skrypt wewnętrznego użytku, przygotowywane i udostępnione studentom przez osobę prowadzącą. 

Swinburn G., Goga S., Murphy F., Podręcznik Lokalnego Rozwoju Gospodarczego, Produkt sieci Miast Przemian 

(COC), Cztery podręczniki opracowane przez COC oraz BŚ. 

DS Consulting sp. z o.o. Fundacja Inicjatyw Społeczno-ekonomicznych, Monitoring stanu gminy jako narzędzie zarządzania 

strategicznego, Brytyjski Fundusz KNOW HOW, Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego Gmin, 2001, Warszawa. 


Karpynski A., Spór o przyszłość przemysłu światowego, 1994, Warszawa (przede wszystkim Rozdział I., II., III., IV.). 

French A. R., Plans, pragmatism and people, The legacy of planning for today’s cities, Changing Eastern Europe, University 

College London, 1995, London. 

Pirveli M., 2006, Lokalny rozwój gospodarczy a zarządzanie projektami. W: Polityka zrównoważonego rozwoju oraz 

instrumenty zarządzania miastem. Pod red.: J. Słodczyka i D. Rajchela. Uniwersytet Opolski. ISBN 83-7395-188-1. 

Pirveli M., 2008, Miasto jako przedsiębiorstwo. W: http://szczecin.sarp.org.pl/nowy/artyk.htm 

http://www.citiesofchange.net (główna strona, umożliwiająca ściąganie wszystkich potrzebnych materiałów). 


Sporządził: M. Pirveli 

- 70 -







Nazwa przedmiotu: OSADY MORSKIE JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA 


polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 15 


Prowadzący przedmiot: dr Teresa Radziejewska 

Wymagania wstępne: podstawowa wiedza oceanograficzna i ekologiczna 

Cele kształcenia/Efekty kształcenia: uzyskanie wiedzy o znaczeniu morskich środowisk osadowych dla istnienia i 

rozwoju życia w morzach oraz o procesach wpływających na strukturę i funkcjonowanie biocenoz związanych ze środowiskiem 

osadowym 



treści programowe wykładów: Właściwości osadu dennego o podstawowym znaczeniu dla bytowania fauny i flory 

dennej. Organizmy środowiska osadowego : klasyfikacja, metody badania. Biocenozy środowisk osadowych: klasyfikacja, 

zmienność i stabilność, bioróżnorodność. Metody badania biocenoz środowisk osadowych. Oddziaływanie toni wody 

na środowiska osadowe dna: sprzężenia typu pelagial-bental. Procesy biogeochemiczne w osadach dennych: rola mikroorganizmów. 

Modyfikacja własności osadów morskich jako skutek aktywności życiowej organizmów bentosu. Specyficzne 

środowiska dna morskiego: tropikalne i głębokowodne rafy koralowe; głębokowodne rejony hydrotermalne i rejony 

chłodnych wysięków; Naturalne i antropogeniczne zaburzenia środowiska osadowego. Osady morskie jako odbiornik i 

archiwum zanieczyszczeń. Ocena poziomu zaburzenia środowiska osadowego na podstawie zmian w biocenozach 

bentalu. 

Forma i warunki zaliczenia: Pisemne opracowanie przydzielonego tematu 

Literatura podstawowa: Duxbury, A.C., Duxbury, A.B., Sverdrup, K.A., 2002. Oceany Świata. PWN, Warszawa 

Literatura uzupełniająca: - Gray, J.S., Elliot, M., 2009. The Ecology of Marine Sediments. Oxford University Press, 

Oxford; 

- wybrane strony www 


Sporządził: Teresa Radziejewska 

- 71 -







Nazwa przedmiotu: MODELE ORGANIZACJI PRZESTRZENI 


polski 

Stacjonarne: 




Ćwiczenia: 

- - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Jarosław Jurek, prof. US 

Wymagania wstępne: Wiedza z zakresu geografii społecznej i gospodarczej 


Systematyzacja wiedzy dotyczącej traktowania przestrzeni w badaniach geograficznych. Identyfikacja ujęć modelowych 

w rzeczywistości społeczno-gospodarczej regionów. Umiejętność aplikacji modeli abstrakcyjnych do opisu oraz wyjaśniania 

odmienności w poziomie rozwoju cywilizacyjnego. 

Metody dydaktyczne: Wykład akademicki 


Przestrzeń społeczno-ekonomiczna - identyfikacja według ujęcia systemowego. Organizacja przestrzeni w teorii geografii 

społeczno-ekonomicznej: rolnictwa według Thunena; przemysłu według Webera; osadnictwa według Christallera; 

rynku według Palandera; gospodarki według Loscha; hierarchii miast według Zipfa. 

Polaryzacja przestrzeni społeczno-ekonomicznej: ogólna równowaga przestrzenna (Pareto); koncepcja przestrzeni spolaryzowanej 

– konwergencja i dywergencja; bieguny wzrostu - polaryzacja sektorowa (Perroux, Schumpeter); bieguny 

rozwoju- polaryzacja regionalna (Myrdal, Hirschman, Kaldor); centra i peryferia - zależność rozwoju (Friedman, Lasuen, 

Pottier, Prebisch); bieguny integracji i transgraniczność (Boudeville, Davin, Paelink). 

Dynamika i ewolucja organizacji przestrzeni społeczno-ekonomicznej: dynamika układów lokalizacyjnych i wzrostu regionalnego; 

ewolucja przestrzennej organizacji – zmiany ciągłe i nieciągłe oraz histereza i bifurkacja; złożoność oraz 

stabilność przestrzennej organizacji społeczeństwa i gospodarki; entropia i chaos zdeterminowany oraz spontaniczny 

porządek i ład przestrzenny; konflikty regionalne a zmiany organizacji przestrzeni społeczno-ekonomicznej. 

Samoorganizacja przestrzeni społeczno-ekonomicznej: własności społeczne i gospodarcze struktur dyssypatywnych; 

przestrzenna i czasowa dyfuzja innowacji; samoorganizacja jako kategoria adaptywności i konkurencyjności; synergia, 

emergencja i akceleracja w procesie samoorganizacji; struktury organizacji sieciowej i kapitał społeczny w rozwoju regionalnym; 

terytorialny wymiar globalizacji oraz integracji społecznej i gospodarczej. 


ZALICZENIE NA OCENĘ 


- Domański R. 1987. Przestrzenna organizacja rozwoju regionalnego. Studia KPZK PAN, Warszawa. 

- Domański R., MarciniakA. 2003. Sieciowe koncepcje gospodarki miast i regionów. Studia KPZK PAN. Warszawa. 

- Gawlikowska-Hueckel K. 2003. Procesy rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej. Konwergencja czy polaryzacja 

Uniwersytet Gdański. Gdańsk. 

- Grzeszczak J. 1999. Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej. Prace Geograficzne IGiPZ PAN. Continuo. 

Wrocław. 

- Kopczewska K. 2008. Renta geograficzna a rozwój społeczno-gospodarczy. CeDeWu. Warszawa. 

- Lisowski A., 2003. Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka. Uniwersytet Warszawski. Warszawa. 

- Nowińska-Łaźniewska E. 2004. Relacje przestrzenne w Polsce w okresie transformacji w świetle teorii rozwoju regionalnego. 

Akademia Ekonomiczna. Poznań. 


- Domański R. 1997. Przestrzenna transformacja gospodarki. PWN. Warszawa. 

- Domański R. 2004. Geografia ekonomiczna. Ujęcie dynamiczne. PWN Warszawa. 

- Grosse T.G. 2007. Innowacyjna gospodarka na peryferiach. Instytut Spraw Publicznych. Warszawa. 

- Kot S.M., 2008. Polaryzacja ekonomiczna. Teoria i zastosowanie. PWN Warszawa. 

- Malaga K., Kliber P. 2007. Konwergencja i nierówności regionalne w Polsce w świetle neoklasycznych modeli wzrostu. 

Akademia Ekonomiczna. Poznań. 

- Regionalny wymiar procesów transformacyjnych. 2009. A. Tuziak, B. Tuziak (red.). Wydawnictwo SCHOLAR Warszawa. 


Sporządził: Jarosław Jurek 

- 72 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Instytut Nauk o Morzu 

Nazwa przedmiotu: MODELLING OF MARINE SEDIMENTARY SYSTEMS 

Punkty ECTS: 1 Rok: Semestr: 4, 5, 6 Tryb przedmiotu: do wyboru Język nauczania: angielski 


Stacjonarne: 


Wykłady: - - 

Ćwiczenia: 15 - 

Prowadzący przedmiot: Prof. Dr. Jan Harrf 


knowledge in computer techniques 



• offering the students the possibility to listen to English presentations and 

• encouraging the students to discuss in English language and understanding of marine systems; 


Students will visit the R/V NAWIGATOR XXI and learn the procedure of planning and executing sea expeditions including 

the application of geophysical measuring systems and geological sampling methods. Based on this experience the cost - 

benefit analysis of geo-marine data acquisition and principles of numerical modelling will be introduced. Using data from 

the southern Baltic Sea the students will have a hands-on opportunity to apply standard computer software such as SPSS 

and SURFER to exploration of environmental data and sea floor mapping. The value of computerized process experiments 

will be explained by examples from the western Baltic Sea. 


Treści programowe: 

• Principles of modelling, sequence stratigraphy, exploration of geo-marine data (multivariate statistical techniques using 

SPSS software) 

• Navigation, R/V operation, acquisition of geo-marine research data (aboard R/V NAWIGATOR XXI) 

• Spatial modelling and mapping of sediment data (geostatistics: SURFER Software) 

• Sediment dynamics, modelling of sediment transport, coastal disaster prediction 



Harff, J., Lemke, W., Stattegger, K. (eds.), 1999: Computerized Modeling of Sedimentary Systems. – Springer: Berlin et 

al., 452 p. 

Allen P. A., Allen, J.R., 2008: Basin Analysis- Principles and Application.- Blackwell: Malden et al., 549 p. 

Davis, J., 2002: Statistics and data analysis in geology.- Wiley: New York et al., 633 p. 



Sporządził: dr Andrzej Osadczuk 

- 73 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Wydział Nauk o Ziemi, Instytut Nauk o Morzu, Zakład Geologii Morza 

Nazwa przedmiotu: RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW ZIEMI 


polski 

Stacjonarne: 



wykłady: 30 - 

ćwiczenia: 

- - 

Prowadzący przedmiot: dr hab. Ryszard Kotliński, prof. US., 


Znajomość geologii 


Celem kształcenia jest zaprezentowanie roli i znaczenia zasobów złóż kopalin dla zabezpieczenia zrównoważonego 

rozwoju cywilizacyjnego. 


Wykład połączony z prezentacją multimedialną, konwersacja 



Zasoby złóż kopalin Ziemi przedstawione zostaną w ścisłym powiązaniu z budową geologiczną kontynentów oraz budową 

i rozwojem skorupy oceanicznej, na tle ewolucji Systemu Przyrodniczego Ziemi. Omówione będą kopaliny odnawialne 

i nieodnawialne, które stanowią alternatywne źródła pozyskiwania przez ludzkość surowców mineralnych. Przedstawiony 

zostanie aktualny podział zasobów i stan rozpoznania złóż kopalin oraz główne aspekty zagospodarowania zasobów 

kopalin. Omówione zostaną prognozy i oceny zastosowań efektywnych technologii, wykorzystywanych w ściśle 

określonych warunkach występowania i rozmieszczenia złóż kopalin. Na podstawie rozpoznanych zależności, omówione 

będą warunki formowania złóż, zasady eksploracji i racjonalnej eksploatacji oraz strategie wykorzystania zasobów z 

uwzględnieniem aspektów prawno - międzynarodowych, geopolitycznych i społeczno-ekonomicznych. 

Uwzględniając zasady i prawa zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego, określona zostanie strategia ochrony zasobów 

mineralnych, obejmująca relacje człowiek- środowisko, ze szczególnym uwzględnieniem zdolności tego środowiska 

do ponoszenia obciążeń technogennych. 




Craig J.R., Vaughan D.J., Skinner B.J.: „Zasoby Ziemi”. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003. 

Depowski S., Kotlinski R., Ruhle E., Szamałek K.: „ Surowce mineralne mórz i oceanów”. Kotlinski R., Szamałek K. 

(Red.). Wydawnictwo Naukowe „SCHOLAR”, Warszawa 1998. 

Mizerski W., Szamałek K., „Geologia i surowce mineralne oceanów”, Wyd. PWN 2009 


Szamałek K.: „Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi”. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa 

2007. 

Duxbury A.C., Duxbury A.B., Sverdrup K.A.: „Oceany Swiata”. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2002. 


Sporządził: dr hab. R. Kotliński, prof. US 

- 74 -






Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: 

Institute of Geography and Geology, Greifswald University, Germany 

Nazwa przedmiotu: SUSTAINABLE TOURISM 

Punkty ECTS: 2 Rok: Semestr: 4, 5, 6 Tryb przedmiotu: do wyboru Język nauczania: 

angielski 


Stacjonarne: 




Prowadzący przedmiot: Prof. Dr. Wilhelm Steingrube 


no precondition 



- giving a general conspectus about the idea and concepts of sustainable tourism 

- offering the students the possibility to listen to English presentations and 

- encouraging the students to discuss in English language. 


English lecture – supported by powerpoint slides 

Simple questions to start a kind of discussion in English language 

Literate references are given/shown during the lessons 



Matter of the first lesson: 

• (Self-) Introduction of the teacher 

• Overview; intended topics of the lecture 

• Feedback/discussion regarding the intended topics 

• Formalities (communication, literature, etc.) 

Topics of the lecture: 

• Background: General term and philosophy of „Sustainable Development“ (summits, documents, theoretical 

framework, responsibilities, etc.) 

• „History“ of Sustainable Tourism 

• Definitions, approaches 

• Tourism in protected areas 

• Impacts of tourism on dimensions of sustainability 

• SWOT of sustainable tourism 

• Labelling, awards and evaluation of sustainable tourism 

• Current market situation & outlook 





Sporządził: Prof. Dr. Wilhelm Steingrube 

- 75 -







Nazwa przedmiotu: AIR-SEA INTERACTIONS 

Punkty ECTS: 1 Rok: Semestr: 4, 5, 

6 

Typ przedmiotu: do wyboru 


angielski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 15 


Prowadzący przedmiot: dr hab. Roman Marks, prof. US 


Basic knowledge on: natural science, water properties and circulation, air properties and circulation, pollution properties 

and sources. 

Przedmioty poprzedzające: Introduction to physics; Introduction to chemistry. 


To gain knowledge on: processes and scales of temporal and spatial interactions between air and sea. 


Presentation of: experimental methods, field and laboratory experiments, simple experiments, published material, animated 

natural processes, photographic documentation from expeditions, open discussion. 


Ocean-Atmosphere as thermodynamical system. Ocean circulation. Wind system over the Oceans. Marine Aerosols. 

Gas exchange across the air-sea interface. Oxygen supersaturation in the Baltic Sea and its coastal zone. Transport of 

bacteria and viruses from seawater into the air. Pollution exchange across the air-sea interface. Mercury saturation in 

the Baltic Sea and its coastal waters. 


Attendance and oral examination 


Perry A.H., Walker J.M., 1982: System ocean-atmosphere, 267. 

Garbalewski C., and Marks R., 1987: Latitudinal Characteristics of Aerosol Distribution in the near Surface Layer over 

the Atlantic. Acta Geophys. Pol. XXX, 1,77-86. 

Wyrtki K., 1961: The thermohaline circulation in relation to the general circulation in the oceans. Deep-Sea Res., nr. 8. 

Marks R., 1990: Preliminary investigations on the influence of rain on the production, concentration and vertical distribution 

of sea salt aerosol. Journal of Geophysical Research, Vol. 95, No. C12, Pages 22,299-22304. 

Stramska M., Marks R., Monahan E.C. 1990: Bubble-Mediated Aerosol Production as a Consequence of Wave Breaking 

in Supersaturated (Hyperoxic) Seawater. Journal of Geophysical Research. Vol. 95, No. C10. Pages 18,281-18.288. 


Krüger O., Marks R., Graßl H., 2004: Influence of pollution on cloud reflectance. J. Geophysical Res. Vol. 109, D24210, 

doi:10.1029/2004JD004625. 

Marks, R., 1987: Marine aerosols and whitecaps in the North Atlantic and Greenland Sea Regions. Dt. hydrogr. Z. 2. 

71-79. 

Kuśmierczyk-Michulec J., Marks R., 2000: The influence of sea-salt aerosol on the atmospheric extinction over the 

Baltic and North Seas. J. Aerosol Science, vol.31, No.11., 1299-1316. 

Marks R., Kruczalak K., Jankowska K., Michalska M., 2001: Bacteria and fungi in air over the Gulf of Gdańsk and Baltic 

Sea. J. Aerosol Science, Vol. 32/2, 43-56. 

Marks R., Bełdowska M., 2001: Air-sea exchange of mercury vapour over the Gulf of Gdańsk and southern Baltic 

Sea. Journal of Marine Systems, 27(4), 315-324. 

Marks R., 2002: Preliminary investigation of mercury saturation in the Baltic Sea winter surface water. The Science of 

the Total Environment, 229, 227-236. 

Marks R., 2008: Dissolved oxygen supersaturation and its impact on bubble formation in the southern Baltic Sea coastal 

waters. Hydrology Research. Vol. 39, No 3, 229-236, doi:10.2166/nh.2008.021. 

Marks R., 2009: The Fahrenheit scale and three hundred years of thermometry over the Baltic Sea Climate Change, 

Conference Proceedings, Edit. A. Witkowski, J. Harff, H.-J. Isemer. BALTEX, No. 42, 47. 

Schneider B., D. Ceburnis, R. Marks, J. Munthe, G. Petersen, Sofiev M., 2000. Atmospheric Pb and Cd inputs into the 

Baltic Sea: a new estimate based on measurements. Marine Chemistry, 71, 297-307. 


Sporządził: Roman Marks 

- 76 -







Nazwa przedmiotu: SYSTEM OCEAN-ATMOSFERA 

Punkty ECTS: 1 Rok: Semestr 4, 5, 6 Typ przedmiotu: do wyboru Język nauczania: 

polski 

Stacjonarne: 



Wykłady: 15 


Prowadzący przedmiot: dr hab. Roman Marks, prof. US 


Podstawowa wiedza w zakresie: nauk o Ziemi; fizycznych i chemicznych właściwościach wody; fizycznych właściwościach 

powietrza i jego składzie; źródeł emisji i procesów transportu zanieczyszczeń w wodzie i powietrzu. 

Przedmioty poprzedzające: podstawy fizyki; podstawy chemii. 


Zapoznanie studentów z: przestrzenną i czasową zmiennością procesów przebiegających między Oceanem i Atmosferą; 

cechami współoddziaływania wody i powietrza oraz ich wpływem na system ziemski; procesami wymiany na styku 

woda powietrze; formowaniem aerozoli morskich i procesami ich wzbogacania; obiegiem, akumulacją i reemisją zanieczyszczeń 

z oceanów. 


Prezentacje badań eksperymentalnych na morzu i metod badawczych, proste eksperymenty, omawianie i dyskusja 

materiałów z publikacji, animacje komputerowe procesów, prezentacja dokumentacji fotograficznej, dyskusja. 


Przenoszenie ciepła w systemie Ocean-Atmosfera. Prądy oceaniczne. Wiatry nad oceanami. Aerozole morskie. Wymiana 

gazów między morzem i atmosferą. Przesycenia wody morskiej tlenem nad Bałtykiem. Wymiana par rtęci nad Bałtykiem 

i procesy jej bioakumulacji. Wynoszenie bakterii i wirusów z morza do atmosfery. Regulacyjne znaczenie Systemu 

Ocean-Atmosfera. 

Forma i warunki zaliczenia: Zaliczenie ustne 


Perry A.H., Walker J.M., 1982: System ocean-atmosphere, 267. 

Garbalewski C., and Marks R., 1987: Latitudinal Characteristics of Aerosol Distribution in the near Surface Layer over 

the Atlantic. Acta Geophys. Pol. XXX, 1,77-86. 

Wyrtki K., 1961: The thermohaline circulation in relation to the general circulation in the oceans. Deep-Sea Res., nr. 8. 

Marks R., 1990: Preliminary investigations on the influence of rain on the production, concentration and vertical distribution 

of sea salt aerosol. Journal of Geophysical Research, Vol. 95, No. C12, Pages 22,299-22304. 

Stramska M., Marks R., Monahan E.C. 1990: Bubble-Mediated Aerosol Production as a Consequence of Wave Breaking 

in Supersaturated (Hyperoxic) Seawater. Journal of Geophysical Research. Vol. 95, No. C10. Pages 18,281-18.288. 


Krüger O., Marks R., Graßl H., 2004: Influence of pollution on cloud reflectance. J. Geophysical Res. Vol. 109, D24210, 

doi:10.1029/2004JD004625. 

Marks, R., 1987: Marine aerosols and whitecaps in the North Atlantic and Greenland Sea Regions. Dt. hydrogr. Z. 2. 

Kuśmierczyk-Michulec J., Marks R., 2000: The influence of sea-salt aerosol on the atmospheric extinction over the 

Baltic and North Seas. J. Aerosol Science, vol.31, No.11., 1299-1316. 

Marks R., Kruczalak K., Jankowska K., Michalska M., 2001: Bacteria and fungi in air over the Gulf of Gdańsk and Baltic 

Sea. J. Aerosol Science, Vol. 32/2, 43-56. 

Marks R., Bełdowska M., 2001: Air-sea exchange of mercury vapour over the Gulf of Gdańsk and southern Baltic 

Sea. Journal of Marine Systems, 27(4), 315-324. 

Marks R., 2002: Preliminary investigation of mercury saturation in the Baltic Sea winter surface water. The Science of 

the Total Environment, 229, 227-236. 

Marks R., 2008: Dissolved oxygen supersaturation and its impact on bubble formation in the southern Baltic Sea coastal 

waters. Hydrology Research. Vol. 39, No 3, 229-236, doi:10.2166/nh.2008.021. 

Marks R., 2009: The Fahrenheit scale and three hundred years of thermometry over the Baltic Sea Climate Change, 

Conference Proceedings, Edit. A. Witkowski, J. Harff, H.-J. Isemer. BALTEX, No. 42, 47. 

Schneider B., D. Ceburnis, R. Marks, J. Munthe, G. Petersen, Sofiev M., 2000. Atmospheric Pb and Cd inputs into the 

Baltic Sea: a new estimate based on measurements. Marine Chemistry, 71, 297-307. 


Sporządził: Roman Marks 

- 77 -






Nazwa jednostka prowadząca zajęcia: Instytut Nauk o Morzu, Zakład Geomorfologii Morskiej 

Nazwa przedmiotu: WYDMY NADMORSKIE W POLSCE – MORFODYNAMIKA I ROZMIE- 

SZENIE 


Stacjonarne: 



Wykłady: 30 


Prowadzący przedmiot: dr Tomasz A. Łabuz 


Posiadanie wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnych geografii, tj.: geografii fizycznej, geomorfologii, geologii, oceanografii 


Opanowanie materiału z zakresu przedmiotu. Umiejętność omówienia procesów kształtujących wydmy nadmorskie. 

Umiejętność omówienia zagrożeń dla naturalnego rozwoju brzegów wydmowych, siedlisk wydmowych. Znajomość budowy 

i rozmieszczenia brzegów wydmowych w Polsce 




Rozmieszczenie wydm nadmorskich w Polsce. Budowa morfologiczna i geologiczna brzegu wydmowego. (Profil terenu). 

Dynamika brzegów wydmowych: brzegi erodowane i akumulowane. Procesy kształtujące brzegi wydmowe. Warunkowania 

litologiczno-sedymentologiczne. Działalność człowieka. Siedliska roślinne. Zagrożenia dla naturalnego rozwoju brzegów 

wydmowych. Współczesne przekształcenia brzegów wydmowych w Polsce. 



Bohdziewicz L., 1963, Przegląd budowy geologicznej i typów polskich wybrzeży. Materiały do monografii polskiego 

brzegu morskiego. Geologia i zagadnienia pokrewne, z.5, IBW PAN, Gdańsk-Poznań, s.10-41, 

Łabuz T. A., 2005, Brzegi wydmowe polskiego wybrzeża Bałtyku, Czasopismo Geograficzne 76 (1-2), s.19-47, 

Artykuły naukowe na ten temat 

http://bramaswiny.szc.pl 

http://polishdunes.szc.pl 


Łabuz T. A., 2005b, Procesy deflacji wydm nadmorskich w rejonie Kołobrzegu – studium przypadku. [W:] W. Florek (red.), 

Geologia i geomorfologia pobrzeża i południowego Bałtyku, t. 6, PAP Słupsk, s.155-168, 

Rosa B., 1963, O rozwoju morfologicznym wybrzeża Polski w śświetle dawnych form brzegowych. Studia Societatis 

Scientarum Torunensis, vol. V, Toruń, 172 s., 

Zawadzka-Kahlau E., 1999, Tendencje rozwojowe polskich brzegów Bałtyku Południowego. IBW PAN, Gdańsk, s.1-147, 

Dostępne publikacje i źródła internetowe z zakresu geomorfologii i dynamiki wybrzeży morskich 


Sporządził: Tomasz A. Łabuz 

- 78 -

GEOGRAFIA

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?