IDENTIFIKACIONI SISTEMI

IDENTIFIKACIONI 

SISTEMI 

Prof. dr Zoran Mijanović 

Doc. dr Nedjeljko Lekić

IDENTIFIKACIONI SISTEMI 

Status 

predmeta 

Semestar 

Broj ECTS 

kredita 

Fond časova 

Obavezan VII 6 3P+1V 

Uslovljenost drugim predmetima: 

Nema formalnih uslova. 

Podrazumijeva se poznavanje računara, C i C++ jezika. 

Metod nastave i savladanja gradiva: 

Predavanja, računske vježbe i vježbe u računarskoj učionici. Učenje i 

samostalna izrada praktičnih zadataka. Konsultacije.

Sadržaj predmeta: 


Pripremna sedmica 

I sedmica 

II sedmica 

III sedmica 

IV sedmica 

V sedmica 

VI sedmica 

VII sedmica 

VIII sedmica 

IX sedmica 

X sedmica 

XI sedmica 

XII sedmica 

XIII sedmica 

XIV sedmica 

XV sedmica 

XVI sedmica 

Završna sedmica 

XVIII-XXI sedmica 

Priprema i upis semestra 

Uvod; Upoznavanje sa predmetom, ciljevima i načinom rada; 

Pregled identifikacionih tehnika; 

Optički identifikacioni sistemi; 

RFID (bezžična) tehnologija; 

Pametni identifikatori (smart kartice); 

I provjera znanja; 

Slobodna sedmica 

Prepoznavanje otiska prsta; 

Prepoznavanje dužice oka; 

Prepoznavanje glasa; 

Pregled identifikacionih sistema; 

II provjera znanja; 

Primjeri identifikacionih sistema (kontrola i evidencija pristupa, kontrola proizvodnje, ... ) 

Sistemi za bezgotovinska plaćanja; 

Prezentacija seminarskih radova 

Završni ispit 

Ovjera semestra i upis ocjena 

Dopunska nastava i popravni ispitni rok


Opterećenje studenata na predmetu 

Sedmično 

6 kredita x 40/30 = 8 časova 

Struktura: 

3 časa predavanja 

1 čas računskih vježbi 

4 časa samostalnog rada, 

uključujući konsultacije 

U toku semestra 

Nastava i završni ispit: (8 časova) x 16 = 128 

časova 

Neophodne pripreme prije početka semestra 

(administracija, upis, ovjera) 

2 x (8 časova) = 16 časova 

Ukupno opterećenje za predmet 6x30 = 180 

časova 

Dopunski rad za pripremu ispita u popravnom 

ispitnom roku, uključujući i polaganje popravnog ispita 

od 0 do 30 časova (preostalo vrijeme od prve dvije 

stavke do ukupnog opterećenja za predmet 150 

časova) 

Struktura opterećenja: 

128 časova (Nastava)+16 časova (Priprema)+36 

časova (Dopunski rad) 

Studenti su obavezni da pohađaju nastavu i rade praktične vježbe. 

Za najvišu ocjenu obavezan je seminarski rad.


Literatura: 

Sva potrebna literatura će biti postavljena u elektronskom obliku na 

www.etf.ac.me i www.elektronika.cg.yu 

Oblici provjere znanja i ocjenjivanje: 

-Dvije provjere znanja po 22 poena (ukupno 44 poena), 

-Završni ispit 50 poena. 

-Seminarski rad se ocjenjuje sa 6 poena i obavezan je za najvišu ocjenu, 

-Prelazna ocjena se dobija ako se kumulativno sakupi najmanje 51 poen. 

Posebna naznaka za predmet: 

U slučaju da je to potrebno nastava se može izvoditi i na engleskom jeziku.

Nedjelja 1 

UVOD 

Pregled identifikacionih tehnika

UVOD 

Identifikacioni sistemi služe da prepoznaju korisnika i 

omoguće ostvarenje njegovih prava i obaveza. 

Postoji mnogo vrsta identifikacionih sistema. 

Neki se zasnivaju na čitanju kontaktne kartice, u nekim se 

pomoću radio-talasa (RFID sistemi) razmjenjuju podaci sa 

korisnikovim identifikatorom . 

Postoje i biometrijski identifikacioni sistemi koji očitavaju 

otisak prsta korisnika ili prepoznaju glas i slično.

UVOD 

Oblast primjene idetifikacionih sistema je veoma široka. 

Mogu se upotrijebiti za: 

-kontrolu pristupa, 

-praćenje ljudi, životinja ili stvari, 

-magacinska poslovanja, 

-u zdravstvu, 

-za bezgotovinska palaćanja, 

-zaštitu od krađe, 

-kontolu kvalitete proizvoda, 

-kontrolu hrane, 

-poboljšanje produktivnosti, 

-borbi protiv terorizma 

i još mnoge druge primjene.

PREGLED IDENTIFIKACIONIH TEHNIKA 

Postojeće identifikacione tehnike se mogu podijeliti u 

dvije osnovne grupe: 

• Tradicionalne identifikacione tehnike 

Tehnike koje objektu čije se prepoznavanje vrši 

dodjeljuju neki identifikator. 

• Biometrijski identifikacioni tehnike 

Tehnike koje vrše identifikaciju čovjeka na osnovu 

prepoznavanja njegovih fizičkih karakteristika ili 

karakteristika ponašanja.

TRADICIONALNE IDENTIFIKACIONE TEHNIKE 

U najčešće korištene tradicionalne identifikacione tehnike 

spadaju: 

• Trakasti kodovi 

• Magnetski zapisi 

• ″Pametni″ identifikatori

TRAKASTI KODOVI 

Trakasti kod je jedan od prvih načina predstavljanja 

informacija u mašinski čitljivom obliku. 

Tamno mastilo na svijetloj podlozi → visoka i niska refleksija 

→ 0-e i 1-e. 

Na startu trakasti kodovi su predstavljali podatke samo u 

obliku oštampanih paralalnih linija i međuprostora, ali danas 

to mogu biti i tačke, koncentrični krugovi, ... 

Trakasti kodovi se mogu čitati pomoću tačkastog optičkog 

skenera ili pomoću kamere. 

Široka primjena u AIDC (Auto ID Data Capture) sistemima.


Prednost trakastog koda kao AIDC metode je u niskoj cijeni. 

Štampanje jednog simbola trakastog koda košta oko 

US$0.005. 

Poređenja radi jedan pasivni RFID tag košta od US$0.07 do 

US$0.30.


Ideja primjene trakastih kodova u sistemima za identifikaciju 

proizvoda u maloprodaji pojavila se već četrdesetih godina prošlog 

vijeka. 

1949 godine, Norman Woodland, diplomirani student na Drexel 

Institute of Technology, prvi predlaže trakasti kod kao 

identifikator. 

Sljedećih 20 godina pojavljivali su se trakasti kodovi različitih 

oblika. 

1969 godine konzorcijum za distribuciju hrane osnovao je 

asocijaciju nazvanu Uniform Code Council (UCC) koja predlaže 

standardni UPC (Universal Product Code ) trakasti kod za sve 

potrošačke artikle.


Kompletan simbol U.P.C koda – verzija A


Primjene: 

- Gotovo svaki artikl kupljen u prodavnici sadrži simbol 

trakastog koda. 

- Praćenje stvari kao što su avionski prtljag, poštanske 

pošiljke, polufabrikati u industriji, ljekovi, itd.. 

- Mnogi tiketi sadrže trakasti kod. Tako npr. tiketi za pristup 

sportskim dogadjajima, bioskopu pozorištu, transportnom 

sredstvu, itd.. 

- U upravljanju dokumantacijom. 

- ...

MAGNETSKI ZAPIS 

Danas prilično prisutne, magnetne trake, prvi put su se pojavile 

ranih 60-tih godina na prevoznim kartama u londonskom metrou. 

Rukovodstvo londonskog prevoza je obložilo zadnju stranu vozne 

karte, magnetskim zapisom koji je sadržavao šifriranu vrijednost 

karte. 

Svaki put kada bi kartica bila provučena kroz čitač na prevoznoj 

stanici, na magnetsku traku se upisivala nova šifrirana vrijednost 

koja je u odnosu na raniju umanjena za cijenu prevoza.


U kasnijim primjenama prostor sa magnetskim zapisom 

reduciran je na standardni format trake 

Kartica sa magnetskim zapisom oblika trake i čitač


Kartice sa magnetnim zapisom (magnetne trake) i dalje 

se široko koriste kao: 

• finansijske kartice, 

• prevozne karte i 

• identifikacione kartice.

″PAMETNI″ IDENTIFIKATORI 

″Pametni″ identifikatori imaju ugrađen jedan ili više 

mikročipova. 

Čip može sadržati mikroprocesor sa internom memorijom 

ili može biti samo memorijski 

Prema načinu na koji komuniciraju sa čitačem ″pametni″ 

identifikatori mogu biti kontaktni ili beskontaktni. 

Kontaktne i beskonraktne (RF) pametne kartice

″Pametne″ identifikatore karakteriše visoka zaštićenost 

podataka. 

U samom čipu ugrađene su funkcije zaštite. 

Imaju inteligentnu interakciju sa čitačem. 

Koriste se širom svijeta u: 

- finasijskum poslovima, 

- telekomunikacijama, 

- tranzitu, 

- maloprodaji, 

- zdravstvu, 

- kontroli pristupa itd. 

″PAMETNI″ IDENTIFIKATORI


″Pametne″ kartice su prvi predložili njemečki naučnici 

Helmut Gröttrup i Jürgen Dethloff in 1968. 

Petent je konačno prihvaćen 1982. godine. 

Prva značajnija upotreba ″pametnih″ kartica bila je u 

Francuskoj 1983 – za bezgotovinsko plaćanje telefonskih 

razgovora. 

Roland Moreno je patentirao 1974. godine prvi koncept 

memorijske kartice. 

1977. godine Michel Ugon, iz Honeywell Bull-a predstavio 

je prvu ″pametnu″ karticu sa mikroprocesorom. 

Druga velika primjena 1992. godine - u sve debitne 

kartice u Francuskoj ugradjen je čip (Carte Bleue)


Tokom 1990-ih širom Evrope pojavljuju se sistemi u 

kojima se ″pametne″ kartice koriste kao elektronski 

novac. 

U ovim sistemima podatak o količini novca čuva se na 

kartici ne na nekom spoljašnjem računu. 

Glavnu primjenu ″pametne″ kartice dobijaju, tokom 1990- 

ih, uvođenjem SIM kartica u mobilnoj telefoniji. 

1993. godine MasterCard i VISA prihvataju uvođenje čipa 

u njihove kreditne i debitne kartice. 

EMV (Europay, MasterCard and VISA) je standard za 

upotrebu IC kartice i IC kompatibilnih POS terminala. 

Prva verzija EMV sistema pojavljuje se 1994. godine.


Glavni interes banaka za uvođenju pametnih kartice je u 

smanjenju broja prevara, falsifikovanja i krađa. 

Odnos cijena/dobit – USA industrija placanja – 

bezkontaktne pametne kartice. 

Bezkontaktne pametne kartice postaju sve popularnije. 

U daljem izlaganju biće više riječi o beskontaknim 

″pametnim″ identifikatorima, odnosno radiofrekvencisjkim 

identifikacionim (RFID) sistemima

RFID TEHNIKA 

Tehnologija koja donosi brojne prednosti u odnosu na 

postojeće. 

Bolja od Bar-code tehnologije i tehnologije magnetskih traka: 

• Ne zahtijevja se direktna vidljivost ili kontakt identifikatora 

sa čitačem. 

• Više RF identifikatora može biti pročitano odjednom. 

• RF identifikatori osim fiksiranih podataka imaju i raspoloživi 

memorijski prostor za naknadne podatke.

Osnovni sastavni djelovi RFID tehologije su: 

• RF identifikator, 

•RFID čitač i 

RFID TEHNIKA 

• sistem za prikupljanje, distribuciju i upravljanje 

podacima

RFID čitač funcioniše na sljedeći način: 

• Na zahtjev kontolera RF čip generiše signal nosilac. 

• Signal nosilac se dalje, preko antene, prenosi u obliku RF 

talasa. 

• RF talasi dolaze do identifikatora. 

• Identifikator prima signal, moduliše ga i ″vraća nazad″ ka 

čitaču. 

• Antena prihvata modulisani signal. 

• Čitač dekodira podatke. 

• Rezultat se šalje host-u. 

RFID TEHNIKA 

RF identifikatori predstavljaju se čitaču jedinstvenom šifrom 

(jedintvenim identitetom).

RFID TEHNIKA 

RF identifikatori mogu biti najraznovrsnijih oblika.

RFID TEHNIKA

RFID TEHNIKA

Još neke prednosti: 

RFID TEHNIKA 

- Identifikacija uz minumum napora korisnika. 

- Nema oštećenja kontakata (kao kod sistema sa 

kontaktnim pametnim karticama). 

- Nema oštećenja glave čitača (kao kod sistema sa 

magnetskim karticama). 

- Otpornost na prljavštinu i ogrebotine (za razliku od 

sistema sa trakastim kodom ili magnetskim zapisom).

RFID TEHNIKA 

Primjene: 

- Označavanje proizvoda, 

- Praćenje ljudi, stvari i životinja, 

- Bezgotovinska plaćanja 

- Magacinska poslovanja, 

- Maloprodajni objekti, 

- Bezbjedonosni sistemi, 

- Sistemi za potrebe vojske, 

- itd.

RFID TEHNIKA 

Wal-Mart i ostali lideri u distribucionoj i maloprodajoj industriji SAD-a počeli su 

uvoditi RFID tehnologiju u njihov lanac snadbijevanja. 

Food and Drog administracija SAD-a dala je preporuku za masovnu upotrebu 

RFID tehnologije u farmaceutskoj industriji. 

Gillette je kupio preko 500 miliona RF identifikatora koji će se nalaziti na 

svakom paketiću žileta. 

Philips uvodi RF identifikatore u mobilne telefone 

Zahvaljujući osobinama RF identifikatora izgleda realna ideja o prodavnicama u 

kojima nebi postojalo kasa za naplatu.

RFID TEHNIKA 

Brzi marketi. 

Prevazilaženje jaza između digitalnog i realnog svijeta.

BIOMETRIJSKE IDENTIFIKACIONE TEHNIKE 

Biometrija: 

● “bios” – život 

● “metron” – mjeriti 

• Jedinstvene fizičke karakteristike i karakteristike 

ponašanja. 

• Omogućavaju individualnu identifikaciju i 

autentifikaciju 

• Ne mogu biti pozajmljene, ukradene ili 

zaboravljene


Biometrijske karakteristike 

koje se koriste u identifikaciji 

Fizičke karakteristike 

Otisak prsta 

Lice 

Geomatrija šake 

Dužica oka 

Mrežnjača 

DNK 

Vaskularni obrasci 

Ponašanje 

Prepoznavanje glasa 

Potpis 

Način hodanja


Primjeri raznih biometrijskih karakteristika

PREPOZNAVANJE OTISKA PRSTA 

Jedna od najstarijih i najpoznatijih biometrijskih tehnika. 

Prvi identifikacioni sistemi ovog tipa razvijeni su još ranih 

šesdesetih godina prošlog vijeka. 

Do nedavno, dominantno korišteno u kriminalistici. 

Razvoj računarske tehnologije omogućio je proširenje spektra 

aplikacija. 

Čitači otiska prsta mogu biti veoma mali i relativno niske 

cijene. 

Lako se integrišu u tradicionalne identifikacione sisteme. 

Dobra alternativa tradicionalnim identifikacionim tehnikama.


Karakteristični detalji su mjesta gdje se linije otiska granaju ili 

završavaju 

Otisak prsta sadrži oko 100 karakterističnih tačaka. 

Prepoznavanje otiska se vrši na osnovu skupa karakterističnih 

detalja.


Problemi: 

• Velika izloženost prstiju djejstvu spolješnje sredine. 

Posjekotine ili prljavština često otežavaju proces prepoznavanja. 

•Mogućnost relativno jednostavnog falsifikovanja otiska. 

Mogućnost dobijanja kopije otiska bez znanja vlasnika

PREPOZNAVANJE DUŽICE OKA 

Dužica oka - obojeno tkivo koje okružuje zjenicu. 

Dužica oka slikana sa malog odstojanja i njen negativ. 

Čitači dužice koriste običnu video kameru. 

Ne zahtijevaju kontakt sa korisnikom.


Dužica posjeduje preko 200 detalja koji se mogu upotrijebiti za 

poređenje.


Prilikom skeniranja dužice oka, korisnik staje ispred čitača, na način 

da na uređaju može vidjeti refleksiju svojih očiju. 

Vrijeme verifikacije je obično manje od 5 sekundi.


PREDNOSTI: 

• Fiziološka reakcija dužice na svjetlo predstavlja prirodni test za 

detekciju falsifikata. 

•Zaštićenost dužice od spoljašnje sredine. 

• Šara dužice je nezavisna od genetskog porijekla. 

• Šara dužice je vidljiva i sa rastojanja što donosi prednost u odnosu 

na tehnologiju skeniranja mrežnjače. 

• Karakteristike dužice se ne mijenju sa protokom vremena.


NEDOSTACI: 

•Veličina dužice svega 1cm pa njeno skeniranje zahtijeva striktnu 

saradnju korisnika. 

• Skeniranje dužice otežava njena pokretljivost. 

• Povremeno spuštanje očnih kapaka ometa proces skeniranja.

PREPOZNAVANJE LICA 

Lice je dio čovjekove spoljašnjosti na osnovu kojeg se ljudi 

međusobno prepoznaju. 

U poslednjih desetak godina čine se intezivni napori da se takva 

sposobnost razvije i kod kompjutera. 

U procesu prepoznavanja lica ne zahtijeva se fizički kontakt sa 

skenerom. 

Jednostavna za korištenje - Može se koristiti postojeća oprema kao 

što je web kamera, sigurnosna kamera itd.. 

Lice nije u toj mjeri jedinstveno kao što je to slučaj sa otiskom prsta 

ili dužicom oka. 

Mijenja se sa protokom vremena.


Karakteristike lice koje se mogu mjeriti i koristiti za kasniju 

identifikaciju nazivaju se ključni detalji. 

Postoji oko 80 ključnih detalja na ljudskom licu. Neki od tih detalja 

su: 

•Rastojanje između očiju, 

• Širina nosa, 

•Dubina očnih udubljenja, 

•Jagodice, 

• Vilična linija, 

itd... 

Ključni detalji se mjere i formira se numerički kod, odnosno niz 

brojeva, koji predstavlja lice u bazi podataka -″faceprint″.


Experimenti su pokazali da je lakše prepoznati muškarce nego 

žene, kao i da je lakše prepoznati starije nego mlađe ljude. 

Rezultati takođe pokazuju da razlike u lakoći prepoznavanja, 

muškaraca i žena, opadaju sa njihovim starenjem. 

Kao i u slučaju tehnologije prepoznavanja otiska prsta i 

tehnologija prepoznavanja lica je prilično ugrožena mogućnošću 

falsifikovanja.

PREPOZNAVANJE GLASA 

Od biometrijskih identifikacionih tehnika zasnovanih na 

karakteristikama ponašanja, najveći se napori ulažu u razvoj tehnike 

prepoznavanja glasa. 

Upotreba sistema za prepoznavanje glasa je veoma jednostavna i 

jeftina. 

Intefejs između korisnika i sistema, može biti bilo koji audio uređaj, 

uključujući mobilne/fiksne telefone, PC mikrofone itd.. 

Dobro prihvatanje od strane korisnika - glas najprirodniji način 

komunikacije za čovjeka. 

Prepoznavanje glasa se najčešće koristi u okruženju u kojem je glas 

jedini raspoloživi biometrijski identifikator (identifikacija na daljinu).


Prepoznavanje glasa ≠ Prepoznavanje govora 

Tehnika prepoznavanja govora prevodi što je korisnik 

rekao. 

Tehnika prepoznavanja glasa, verifikuje identitet 

individue koja govori. 

Tehnologije su često povezane.


Osobine glasa dominantno su zavisne od oblika vokalnog trakta. 

Digitalizacija 

karakteristika ljudskog 

glasa 

⇓ 

″voice print″ ili ″profil 

glasa″


• Profil ljudskog glasa veoma je zavistan od zdravlja i emocionalnog 

stanja čovjeka. 

• Pozadinski šum i loš kvalitet ulaznog uređaja (mikrofona) mogu 

stvoriti probleme. 

• Sistemi za prepoznavanje glasa ugroženi su i od pokušaja lažne 

identifikacije. 

Lažna identifikacija, na osnovu snimljenog glasa regularnog 

korisnika, je jedan on najčešćih slučajeva. 

Razvijeni su mnogi sofisticirani algoritmi kojima se nastoji 

što pouzdanije provjeriti da li se radi o živom glasu ili 

snimku.

BIOMETRIJA 

Korištenje bilo koje biometrijske identifikacione tehnike 

sadrži dvije etape: 

• Upisivanje korisnika. 

U etapi upisivanja korisnika sistem se podučava da 

identifikuje datu osobu. 

• Prepoznavanje korisnika.

I pored prednosti koje biometrijski identifikacioni sistemi 

imaju u odnosu na klasične identifikacione sisteme, 

potrebno je uložiti još puno napora za njihovo unapređenje. 

To se u prvom redu odnosi na pouzdanost, brzinu rada, 

cijenu kao i jednostavnost upotrebe. 

U biometrijskim identifikacionim sistemima ne može se 

garantovati da će identifikacija uvijek biti uspješno 

obavljena. 

Puno faktora: 

BIOMETRIJA 

• šum kod biometrijskih senzora, 

• ograničenja primijenjene metode za obradu podataka, i 

•možda i najviše, varijacije u biometrijskim karakteristikama

BIOMETRIJA 

Na slici su ilustrovane moguće varijacije u potpisu, licu i otisku 

prsta iste osobe.

BIOMETRIJA 

Varijacije biometrijskih biometrijskih karakteristika → margine greške. 

Margine greške povećavaju mogućnost obmanjivanja sistema. 

Definisanje optimalne margine nije jednostavan posao. 

Definišu se sljedeći pojmovi: 

FRR (False Reject Rate) - Procenat odbacivanje osoba koja imaju 

pravo na datom sistemu. 

FAR (False Accept Rate) - Procenat prihvatanja osoba bez prava.

BIOMETRIJA 

Poređenje cijene primjene i tačnosti rada pojedinih 

biometrijskih identifikacionih metoda

Biometrijski identifikacioni sistem se često kombinuje sa 

nekim klasičnim identifikacionim sistemom. 

Korištenjem dva identifikaciona faktora 

• ″nešto što znaš″ (″nešto što posjeduješ″) i 

• ″nešto što si″, 

BIOMETRIJA 

omogućuje dobijanje optimalnog stepena sigurnosti. 

Osim sistema dobijenih kombinacijom klasičnog i 

biometrijskog načina identifikacije, postoje i 

multibiometrijski sistemi.

IDENTIFIKACIONI SISTEMI

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?