Pokaż treść!

Z NIEBRUKOWANEJ KORESPONDENCJI 287
odwagi zrobić jakiegoś jednego poruszenia duszy, aby raz na zawsze poznać
prawdę.
Postanowiłem za wszelką cenę dojść do jedności z sobą.
Newman mnie upokorzył tym właśnie, że odczułem w nim bezgraniczną
swobodę umysłową, brak tej dziwnej bojaźni — która nie płynie ze skupienia
naukowego — bo jestem przekonany, że nie trzeba i nie wolno zrzekać
się niczego z sumienności naukowej i że nowe światy są możliwe. M y­
ślę, że i Wy Państwo doznajecie tych uczuć wobec ludzi, którzy całym życiem
swym dowodzą — stwierdzają, że m ają wewnętrzną jasność, że w zgodzie
są nie z ludzkim mniemaniem, ale wnętrzną istotą świata.
Serdecznie, bardzo serdecznie pozdrawiamy Was drodzy Państwo.
Stanisław
Kochani Państw o!
W tej chwili dostałem list Pana R a fa ła : nie pisałem już dawno, gdyż
nic dobrego nigdy nie mam do doniesienia, a o zdrowiu moim lepiej nie
mówić. Jestem przekonany, że lekarze się mylą i że to jest jakieś cierpienie
o charakterze paralitycznym i związane z mleczem pacierzow ym ; ale niepodobna
im wybić z głowy ich diagnozy; literalnie nie chodzę już teraz
w cale: przesuwam się z pokoju do pokoju i to tylko 4 — 5 razy w ciągu
dnia wsparty i prawie dźwigany przez żonę lub matkę, a ile razy zniecierpliwię
się i próbuję iść sam choć najpowolniej i sunąć tylko nogą, padam
prawie na pewno : naturalnie wywiązał się stan nerwowy, który jeszcze utrudnia
ruch najmniejszy zupełnie, niepohamowana obawa stracenia równowagi,
gdy nie wykonuję żadnych ruchów dowolnych prócz suwania i to nie
zawsze, gdyż stopa jest obolała i nie można jej stawiać : poza tym powstają
ruchy nieoczekiwane i nie zamierzone a nigdy nie można przewidzieć gdy
nastąpią i wtedy u trata równowagi jest nieuchronna; nieruchomość bezwzględna,
samotność absolutna wyrodziły hipokondrię, podejrzliwość, cierpienia
duchowe nie oparte na niczym obiektywnym, ale zupełnie istotne, jeżeli
się je mierzy czuciem. O d miesiąca przeszło przyszły ataki sercowe, które
o tyle są złe, że zabierają sen a uniemożliwiają pracę umysłową, tworzą
więc godziny puste na rzecz przywidzeń nerwowych i psują charakter. M a­
my słabą nadzieję, że jesienią odwiedzi nas lekarz, przyjaciel znany Państwu
z nazwiska, dr. Wroński.
...Kiedy wspominam różne epizody własnego życia, dochodzę do mało
pocieszającego wniosku, że właściwie zatraciłem rozumienie dla wielu rzeczy,
które wtedy niejasno i bez dowodów ale lepiej niż dzisiaj czułem : że
pomimo naszego stulecia dziecka, lekceważymy wszyscy znaczenie lat dziecinnych
i m łodocianych; z biegiem czasu paradoksalna historia Dantego
przestała być paradoksem, czymś wyjątkowym dla mnie, przeciwnie myślę,
że dlatego właśnie był on Dantem , że dochował wiary wzruszeniom i w rażeniom
lat najmłodszych. Praca idzie mi bardzo powoli i ź le : obrzydło mi
wszystko, co obecnie robię, a m am prac pozaczynanych tyle, że nie wiem,
kiedy znowu ujrzę wolną przestrzeń przed sobą. Starej Kobiety dopiero 65
stronic wysłałem stąd i nie wiem jeszcze, co z niej właściwie wyrośnie, gdy
ją całkiem oswobodzę z różnych naleciałości. W każdym razie znowu książka
nazbyt dużo nerwów m ająca w sobie a zbyt mało spokojnej siły widzenia,
o którą tak tru d n o : czytam teraz w chwilach całkiem wolnych Milto-