Pokaż treść!

310 SPRAW O ZDANIA
jed noczesn ej zw ięzłości, g d y ż n adm iar środków artystycznych, o których m ów iliśm y
w y żej, o d n osi się przecież n ie do w ew n ętrzn ej struktury każdej w yp ow ied zi, lecz do
w ielości ujęć w yp o w ia d a ją cych daną spraw ę.
Z d a je się n ie u legać w ątp liw ości, że w iększość zlbędnych (bardzo rzadko banalizu-
jących , częściej n iw elu ją cych u d an ą artystyczn ie ekstraw agan cję do poziom u popraw ­
n ości kultu raln ej) od ch yleń od oryginału- sp ow od ow ało zastosow anie przez tłum acza
rym u, ch lu b nie zresztą św iadczące o jeg o ru tynie w ersyfik acyjn ej, dow ied zion ej już
w tłum aczen iu „K sięgi godzin" R ilk ego.
„P enthesileia" w o rygin ale napisana jeist
w ierszem b iałym : dw u,sylabow o zakończonym jed en astozgłosk ow cem , przeplatającym
się d o w o ln ie z diziesięciozgło-skowcem o w ydźw ięku m ęskim ; to jednak n ie jest obow
iązu jące, gd y ż rym — ograniczym y się do je g o n a jw ażn iejszej w danym w ypadku
roli — u p lastyczn ia i, w yodrębnia człon y m etryczne, n ie łam iąc ich ciągłości, jest zja ­
w iskiem p otęgującym siłę rytm u, a w ięc dodatnim', o ile... n ie odbija się na stronie
sem an tyczn o-treściow ej i sk ład n iow ej, co sz czególn ie surowio w in n o być respektow ane
p rzy tłum aczeniu arcydzieł. „P en th esileia" do nich n ależy. K rytyk m usi tedy zachow
ać nieco przesady Z oila.
H u lew icz obraw szy tru dn iejszą -z dw u rów noupraw nionych dlróg2) — drogę przekładu
.rymowanego- — przekroczył itrochę, m am y w rażenie, w łasn e m ożliw ości, gdyż
p oszu k iw an ie .rymu sprow adziło m n o g ą ilość parafraz, opuszczeń i dopełniań, których
uniknienie jest zu p ełn ie miożliwe a celo w o ść co n ajm n iej sp om a. P odajem y kilka przyk
ład ow ych zesta w ień 3).
1 . „Na wszystkich wielkich bogów, co nas chronią!
Już zolbrzymiała do jego rozmiarów!
1 błyskawicznych już kopyt pogonią
konie ciskają grudy ziem i o nią
i grzmiący tętent już napełnia parów“.
„Rei allem ho hen Got tern, die uns schiitzen!
Sie wdchst zu seiner Grósse schon heran!
Sie atm et schon, zuriickegefuhrt vam W indę,
Den Staub, den sdumend seine Falirt erregt!
Der ras/che Z eltet w irft, auf dem sie reitet,
Erdschollen, aufgewiihlt van seiner Flucht,
Schon in die Muschel seines W agens hin!“
2. „Kto chce, obierze w walce lisią zdradą.“
„Kampft ikr wie die Derschnittnen4), wenn ihr w ollt“.
2) P olska trad ycja w ersyfik acyjn a, zw iązana z dram atem , n ie staw ia tu ograniczeń,
p rzem aw ia rów nie siln ie za w ierszem rym ow anym i białym : w ystarczy przykładowop
rzeciw staw ić „O dpraw ę p osłów greckich" •— „B alladynie". W innych w ypadkach
zidarza s-ię przecież, że z d anym gatun k iem literackim zw iązan y jest zdecydow anie
w jed n ym języku in n y schem at w ersy fik a cy jn y niż w drugim i n ieu w zględ n ian ie tegostanu
rzeczy b yłob y gw ałcen iem cią g ło śc i p sych ologiczn ej w obrębie kultury narodow
ej. P oprzestajem y na sam ym p ostaw ien iu tego zagad n ien ia, zbyt obszernego, b y je
tu rozpatryw ać.
3) P rzy p o ró w n yw an iu przekładu z orygin ałem p osłu giw aliśm y się w yd an iem L u d ­
wika T iecka, p rzejrzan ym i u zu p ełn ionym przez Julian a Schm idta, Berlin, 1874. R óżnice
tekstu p o m ięd zy rozm aitym i w ydan iam i są -dość liczne, lecz mailozinaczące.