Pokaż treść!

248 Z AUTOBIOGRAFII
ny z tego rodzaju przygotowawczą pracą reżysera. Dla wykonania jej
wyjechałem z Moskwy do m ajątku znajomych. Tam musiałem pisać
mise en scene „Czajki", reżyserski plan wystawy i wysyłać go częściami
do Puszkina na pierwsze próby. Aktorzy byli mało doświadczeni,
więc despotyczny sposób pracy był prawie nieunikniony. Szukałem
samotności w gabinecie i pisałem szczegółowe sytuacje tak, jak je wyczuwałem,
widziałem i słyszałem wewnętrznym wzrokiem i słuchem.
W takich chwilach reżysera nie obchodziły uczucia aktora. Myślałem
wówczas szczerze, iż można kazać innym żyć i czuć podług obcego rozkazu,
dawałem wskazówki wszystkim i na wszystkie momenty przedstawienia
i wskazówki te były obowiązujące. Pisałem w reżyserskim
egzemplarzu wszystko, jak, gdzie, w jaki sposób trzeba rozumieć rolę
i uwagi autora, jakim głosem mówić, jak poruszać się i działać,
dokąd i jak przechodzić. Załączone były specjalne wykresy do wszystkich
sytuacyj: wyjść, przejść, wejść i t. p. Opisywane były dekoracje,
kostiumy, charakteryzacja, sposób bycia, sposób chodzenia, zwyczaje
odtwarzanych postaci itd. Tę olbrzymią, trudną pracę wypadło mi
wykonać z „Czajką" w ciągu trzech — czterech tygodni i dlatego spędziłem
cały ten czas na górze w jednej z baszt domu, z której w i­
dać było smętny i monotonny krajobraz olbrzymiej i jednostajnej równiny.
Ku memu zdziwieniu praca wydała mi się łatwa: widziałem, czułem
sztukę. W odpowiedzi na przesyłki odbierałem z Puszkina pochwały
za mą pracę. Dziwiło mnie nie to, że sam Włodzimierz Iwanowicz chwalił
mnie — był zachwycony sztuką i mógł być stronnym sędzią; zdumiewało
mnie i cieszyło, że sami artyści, którzy byli przeciwni sztuce, pisali
to samo, co On. Wreszcie dostałem zawiadomienie o tym, że sam
Czechow, który był na próbie „Czajki" w Moskwie, pochwalił moją
pracę. Z tego też listu dowiedziałem się i o tym, że Czechow interesuje
się naszym teatrem i przepowiada mu dużą przyszłość. „Zdaje się, że
on nas polubił" — pisano mi z Moskwy.
POCZĄTEK PIERW SZEGO SEZONU TEATRALNEGO
Powróciwszy do Moskwy, nie zastałem już aktorów w Puszkinie.
Przenieśli się do miasta, do wynajmowanego przez nas teatru, który
przeszedł do naszej dyspozycji. Podjeżdżając do teatru po powrocie
z urlopu, nie mogłem opanować wzruszenia, nerwowego dreszczu. Z jawiał
się przy samej myśli o tym, że mamy teatr, scenę, garderoby, zespół
prawdziwych, rzeczywistych aktorów, że możemy w tym teatrze