Pokaż treść!

EMIGRACJA POLSKA 1 UNIA RZyMSKA 189
re i mocne, ale zarazem łagodził swą radę w obawie, by nie było zamocne,
by nie doprowadziło do zerwania, dodawał, że trzeba ro
różniąc między cesarzem i jego doradcami, pierwszy działa w dobrej
wierze, jest schizmatykiem, ale chodzi mu tylko o stłumienie ducha
rewolucyjnego w państwie, to tylko jego doradcy często bez wiedzy
cesarza propagują schizmę, sądząc błędnie, że w ten sposób stłumią
i zarodki rewolucji. W ystąpienie papieskie zatem winno oszczędzić cesarza,
winno „apelować do cesarza lepiej poinformowanego". Polacy,
jako się rzekło, liczyli na ostry akt przeciwrosyjski bez zastrzeżeń.
Tylko taki akt mógł być skuteczny, zdaniem Mickiewicza. Podobnie
sądził W ładysław Zamojski, że dzięki ostremu wystąpieniu papieża
naród polski zrozumiałby istotną myśl papieża, uczułby, że „w sprawie
świętej, w obronie przeciw najazdowi wiary fałszywej, poparty jest
przez ojca św., nie zaś, jak potrafiono roznieść, opuszczony, naganiony
od niego". Podobnie rzecz ujmował w czerwcu 1839 r. ks. Adam
Czartoryski, sądząc, że zniesienie unii winno nareszcie otworzyć oczy
papieżowi na prawdziwe intencje dworu petersburskiego i że papież będzie
musiał protestować głośno przez allokucję, bo nigdy większa część
wiernych nie została mu odjęta jednym pociągnięciem pióra, wierni ci
upadną, jeśli papież nie ogłosi się ich protektorem, zresztą po unitach
przyjdzie w Rosji kolej na łacinników. Gdy zaś papież nadal milczał,
książę znowu przynaglał swego przedstawiciela w Rzymie, Cezarego
Platera, że w Rosji zanosi się na ruinę Kościoła i dlatego papież winien
wygłosić allokucję, bo wierni potrzebują pociechy, kler zachęty
i podtrzymania, a duchowni uniccy winni być zganieni, jak na to zasługują.
Książę zrobił jeszcze więcej, napisał 6.X.1839 r. list wprost
do papieża. W liście tym, powołując się na życzliwe przyjęcie przez
papieża Zamojskiego i Platera, przypominając o prześladowaniu Kościoła
w Rosji, czego dowodził załączony do listu obszerny memoriał,
wskazywał książę, że cesarz rosyjski chce starannie odosobnić od Rzymu
Kościół polski, aby go zniszczyć, że zatem niebezpieczeństwo jest
wielkie i nie ma ani chwili do stracenia w sprawie wystąpienia przeciw
temu. „Najświętszy ojcze, — mówił książę — potęga, którą rozporządzają
wrogowie naszej wiary, jest ogromna, ale moc, którą Bóg
złożył w twe ręce, jest jeszcze większa i potrafi zatriumfować. W każdym
czasie, pośród najstraszniejszych kryzysów ludzkości, Katedra
św. Piotra była ucieczką i ocaleniem dla prawd wieczyście prawdziwych.
Niech W asza Swiętobliwość przemówi, a to samo będzie dziś,
i katolicy w Polsce zarówno łacińscy jak i ruscy, widząc, że Kapłan
Najwyższy stoi na ich czele, znajdą dzięki temu właśnie siłę, odwagę