“NUB BiH dostojno predstavlja BiH i obogaćuje izdavačku produkciju”
“NUB BiH dostojno predstavlja BiH i obogaćuje izdavačku produkciju”
“NUB BiH dostojno predstavlja BiH i obogaćuje izdavačku produkciju”
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DOM, ZDRAVLJE I PORODICA<br />
Priprema: Bahrija [I[I]<br />
- Bolest nema nikakvih simptoma,<br />
pogotovo na po~etku procesa<br />
- Mo‘e dovesti do mnogo problema<br />
na koje ukazuju neki simptomi<br />
kao {to su vrtoglavica i<br />
gr~evi u nogama, a sve to mo‘e<br />
dovesti do ishemije (nedovoljan<br />
protok krvi) kao i o{te}enja<br />
bubrega.<br />
Usljed arterioskleroze ili<br />
stvrdnjavanja arterija, arterije u<br />
tijelu gube svoj elasticitet. Holesterol<br />
se najprije sakuplja poput<br />
malih masnih naslaga na stijenkama<br />
arterija. Kako toga ima<br />
sve vi{e, nastaju deblje naslage<br />
koje se zovu ateromi (plak). S<br />
vremenom se taj sloj stvrdne, te<br />
~ini arterije krutima. Tada postaju<br />
Oboljenja srca (3)<br />
ARTERIOSKLEROZA<br />
stvrdnjavanje arterija<br />
16 I BH GLAS I OKTOBAR 2011.<br />
manje sposobne za {irenje i stezanje,<br />
{to ina~e doprinosi kontrolisanju<br />
pritiska i koli~ine krvotoka.<br />
Faktori, kao {to su visok nivo<br />
holesterola, visok krvni pritisak,<br />
dijabetes i pu{enje ubrzavaju proces<br />
„stvrdnjavanja“.<br />
Pomanjkanje elasti~nosti arterija<br />
mo‘e smanjiti dotok krvi, pogotovo<br />
kada su arterije djelimi~no<br />
ili potpuno za~epljene plakom. Do<br />
najte‘ih o{te}enja ne dolazi u samim<br />
arterijama, ve} u organu kojeg<br />
arterija opskrbljuje krvlju i kisikom.<br />
Za~epljenje krvne ‘ile koja<br />
vodi u mozak mo‘e izazvati vrtoglavicu,<br />
kratkotrajne napade ishemije<br />
ili mo‘dani udar, te oboljela<br />
osoba mo‘e ostati paralizirana ili<br />
izgubiti sposobnost govora. Kad<br />
je ograni~en dotok krvi kroz arterije<br />
k o j e<br />
opskrbljuju<br />
srce, mo‘e do-<br />
}i do angine pektoris<br />
ili sr~anog<br />
infarkta. Posljedice<br />
se mogu osje}ati ~ak<br />
i u prstima na nogama<br />
i rukama, ili u dijelovima<br />
ekstremiteta, ako<br />
arterioskleroza onemogu}ava<br />
dotok krvi, kojom<br />
se hrane ta tkiva. Arterioskleroza<br />
tako|e mo‘e<br />
uticati na to kako bubrezi<br />
pro~i{}avaju otpadne<br />
materije iz krvi i tako doprinijeti<br />
otkazivanju rada<br />
bubrega.<br />
Pretrage<br />
Vjerovatno }e trebati<br />
napraviti krvne pretrage, rendgensko<br />
snimanje srca i plu}a<br />
i elektrokardiogram. Mo‘da }e<br />
biti potrebna pomnija<br />
prou~avanja arterija,<br />
kao {to je Dopplerova<br />
ehokardiografija<br />
(vrsta<br />
ultrazvu~nog snimanja<br />
srca) i kateterska angiografija<br />
(vrsta snimanja krvnih<br />
sudova, gdje se sondom dolazi do<br />
su‘enog dijela krvnog suda, ubrizgava<br />
se kontrastna materija, a sve<br />
se vidi na monitoru rendgena).<br />
Lije~enje<br />
Mogu}nosti lije~enja arterioskleroze<br />
pove}ale su se tokom posljednjih<br />
deset godina. U mnogim<br />
se slu~ajevima mo‘e napraviti perkutana<br />
transluminalna angioplastika<br />
({irenje krvnih sudova balonom)<br />
kako bi se s unutra{nje strane pro{irila<br />
su‘ena podru~ja arterija. Sastoji<br />
se od uno{enja balonskog katetera<br />
do mjesta gdje je arterija za~epljena.<br />
Potom se balon napuhne, priti-<br />
{}e plak uza stijenku arterije i ponovo<br />
je otvara. Postupak se naj~e-<br />
{}e koristi za koronarne arterije<br />
koje krvlju opskrubljuju srce.<br />
Razvijaju se i druge, srodne,<br />
tehnike lije~enja arterioskleroze,<br />
kao {to je upotreba malih<br />
metalnih opruga, ili metalnih umetaka<br />
(stent), da bi ‘ila ostala otvorena<br />
nakon angioplastike. Krvne<br />
se ‘ile iznutra mogu o~istiti laserom.<br />
Ve} vi{e godina primjenjuje se<br />
tehnika uklanjanje plaka iz arterije<br />
(endarterektomija). Novija, laserska<br />
tehnologija nije se pokazala<br />
onako dramati~no boljom kako su<br />
se ljudi nadali, ali to se jo{ uvijek<br />
istra‘uje pa }e mo‘da u budu}nosti<br />
biti korisnija. Endarterektomija<br />
se naj~e{}e primjenjuje u karotidnim<br />
arterijama koje prolaze kroz<br />
vrat te glavu opskrbljuju krvlju.<br />
Mo‘e se napraviti operacija<br />
premo{tenja (bypass) kojom se<br />
transplantira vena ili arterija, tako<br />
da krv mo‘e zaobi}i za~epljeno<br />
mjesto. Naj~e{}e se primjenjuje na<br />
koronarnim arterijama, iako se<br />
premosnica (bypass) katkad stavlja<br />
i na velike arterije u rukama<br />
ili nogama. Taj hirur{ki zahvat je<br />
postao prili~no siguran i uobi~ajen.<br />
Operacija premo{tenja sinteti~kim<br />
materijalima mo‘e skrenuti<br />
krv oko ve}ih za~epljenih podru-<br />
~ja. Sve navedene tehnike ubla‘avaju<br />
simptome, ali ne mogu produ‘iti<br />
‘ivot, a obi~no ih treba ponavljati.<br />
Bypass u prosjeku traje<br />
desetak godina.<br />
Lijekovi se mogu koristiti za<br />
pro{irivanje arterija koje su jo{<br />
uvijek djelimi~no elasti~ne i nisu<br />
se sasvim „stvrdnule“ tako da krv<br />
mo`e cirkulisati. Lijek pod nazivom<br />
pentoxifylline katkad mo`e<br />
pobolj{ati protok krvi tako da<br />
omek{a crvene krvne stanice dok<br />
klize kroz vrlo uska podru~ja malenih<br />
arterija. Antikoagulacije se<br />
tako|e mogu koristiti za prevenciju<br />
formiranja ugru{aka i nastajanja<br />
ve}eg o{te}enja.<br />
Preventiva<br />
Prevenciji arterioskleroze<br />
mo‘e se doprinijeti bavljenjem gimnastikom,<br />
konzumiranjem zdrave<br />
i nemasne hrane i izbjegavanjem<br />
pu{enja. Kod dijabeti~ara,<br />
~e{}e kontrolisanje nivoa {e}era u<br />
krvi mo‘e smanjiti opasnost, a posebno<br />
je zna~ajno smanjivanje<br />
nivoa holesterola u krvi i lije~enje<br />
visokog krvnog pritiska.<br />
@ene koje su pro{le menopauzu<br />
~esto imaju ni‘i nivo holesterola<br />
sa visokom gusto}om lipoproteina<br />
(HDL – vrsta takozvanog<br />
dobrog holesterola) koji {titi od<br />
sr~anog infarkta. Kod ‘ena koje<br />
su pro{le menopauzu, hormonska<br />
terapija mo‘e smanjiti opasnost od<br />
sr~anog infarkta odr‘avanjem visokog<br />
nivoa HDL holesterola.
Change language