F I Z I K Ã - ICCG

KATALOGU I PROVIMIT 

F I Z I K Ë 

P R O V I M I I M A T U R Ë S N Ë G J I M N A Z 

VITI SHKOLLOR 2010/2011

Katalogun e provimit e përgatitën: 

Prof. Dr. Zharko Kovaçeviq Fakulteti Matematiko - Natyror 

Prof. Dr. Jovan Mirkoviq, Fakulteti Matematiko - Natyror 

Ana Vujaçiq, prof., Gjimnazi „Stojan Ceroviq” 

Gjelosh Gjokaj , prof., Gjimnazi „25 Maji” 

Tatijana Çarapiq, fizikane e dipl., këshilltare për grupin e lëndëve natyrore, 

Qendra e Provimeve 

Recensent: Prof. dr. Predrag Miranoviq, Fakulteti Matematiko-Natyror, Podgoricë 

Përktheu: Luigj Berisha

Përmbajtja 

1. Hyrje ....................................................................................................................................4 

2. Rregullat e provimit ...........................................................................................................5 

3. Qëllimet e përgjithshme të provimit .................................................................................6 

4. Struktura e provimit ...........................................................................................................7 

5. Programi i provimit ..............................................................................................................9 

6. Shembulli i testit ................................................................................................................16 

6.1 Fleta për përgjigje .............................................................................................16 

6.2 Çelësi i detyrave .............................................................................................24 

7. Sistemi natyror i elementeve....………………………………........………………………...31 

8. Literatura..................................………………………………………………………………...32

1. HYRJE 

Matura Shtetërore futet në sistemin arsimor të Malit të Zi në vitin shkollor 2010/11 dhe 

paraqet kontrollimin ekstern të standardizuar të arriturave të nxënësve në fund të 

shkollimit katërvjeçar në gjimnaz. Në bazë të Ligjit për gjimnazin, (“Fleta zyrtare e RMZ”, 

nr. 64/02 e 28.11.2002, 49/07 e 10.08.2007 dhe 45/10 e 04.08.2010) Provimi i Maturës jepet 

në mënyrë eksterne (neni 38), kurse për përgatitjen e materialit të provimit dhe zbatimin e 

procedurës së Maturës Shtetërore është e ngarkuar Qendra e Provimeve. 

Me qëllim të përgatitjes sa më adekuate dhe më të mirë të nxënësve, mësimdhënësve 

dhe të tjerëve të përfshirë në këtë proces Qendra e Provimeve ka ofruar katalogët e 

kontrollimit të njohurive. Qëllimi i këtij katalogu është që t’u lehtësojë nxënësve përgatitjen 

për provim në të cilin do të kontrollohen nivelet e dijes dhe kompetencat e fituara në 

gjimnazin e përgjithshëm nga lënda e fizikës. 

Katalogu i provimit hollësisht e përshkruan provimin nga fizika dhe u kushtohet, para së 

gjithash, nxënësve dhe mësimdhënësve. 

Në katalogun e provimit janë cekur qëllimet e përgjithshme të provimit, është 

përshkruar struktura e provimit, kurse me formën e qëllimeve të provimit saktësisht është 

thënë përmbajtja e lëndës që i nënshtrohet provimit. Në të ndodhet edhe shembulli i 

testit me skemë për vlerësim.

2. RREGULLAT 

Të gjithë nxënësit, të cilët do të zgjedhin fizikën për lëndë zgjedhëse në provimin e 

Maturës Shtetërore do ta japin provimin me shkrim, të njëjtën ditë dhe në të njëjtën 

kohë. 

Materiali i provimit do të paketohet në zarfa të veçanta dhe të sigurta (PVC), të cilat 

do të hapen para nxënësve menjëherë para fillimit të provimit. Testet do të kthehen 

në Qendrën e Provimeve të paketuara në në qese të sigurta, ku do t’i vlerësojnë 

vlerësuesit e pavarur. 

Në provim nuk lejohet: 

→ prezantimi i rrejshëm, 

→ hapja e detyrave të provimit para kohës së lejuar, 

→ pengimi i nxënësve tjerë, 

→ përshkrimi nga nxënësi tjetër, 

→ shfrytëzimi i mjeteve të palejuara, 

→ dëmtimi i shifrës në librezën e testimit, 

→ mosrespektimi i shenjës për përfundim të provimit. 

Mjetet e lejuara janë: lapsi i thjeshtë, goma dhe lapsi kimik. 

Punimi i nxënësit duhet të jetë i shkruar me laps kimik. Vetëm skicat dhe grafiket 

mund të vizatohen me laps të thjeshtë. 

Gjatë provimit lejohet përdorimi i llogaritësit elektronik.

3. QËLLIMET E PËRGJITHSHME TË PROVIMIT 

→ promovimi i vështrimit shkencor në botë dhe mësimi i qëndrueshëm 

→ theksimi i rolit vendimtar të dijes nga fizika për ndërtimin e shoqërisë të bazuar në 

dituri 

→ vlerësimi i përgjithshëm i njohurive dhe i shkathtësive të fituara nga fizika të cilat 

janë të planifikuara me katalogun arsimor të programit të lëndës së fizikës për 

gjimnaz të përgjithshëm 

→ kontrollimi i njohjes së definicioneve të madhësive fizike, varësive funksionale në 

mes tyre dhe ligjeve fizike, si dhe kufijëve të zbatimit të tyre 

→ kontrollimi i aftësive të shkrimit të vlerave numerike të madhësive fizike, paraqitja 

në njësi të ndryshme matëse 

→ kontrollimi i aftësive të interpretimit të drejt të varësive funksionale në mes të 

madhësive fizike të shprehura me shprehje analitike dhe përmes grafikut 

→ kontrollimi i aftësive të zbatimit të njohurive të fituara nga fizika për zgjidhjen e 

detyrave të thjeshta 

→ kontrollimi i aftësive të vërejtjes dhe analizës së problemit, përkthimit të tij në 

formë të detyrës nga fizika dhe aftësive të zgjedhjes gjegjëse të zgjidhjes së tij 

→ kontrollimi i aftësive të gjetjes së mënyrave të ndryshme të zgjidhjes së problemit, 

kreativiteti dhe fleksibiliteti me rastin e analizës së fakteve 

→ kontrollimi i veçantë i njohurive dhe i shkathtësive të fituara nga fizika të 

domosdoshme për vazhdim të mëtejshëm të arsimimit

4. STRUKTURA E PROVIMIT 

Provimi zgjat 120 minuta. 

Detyrat në test mund të jenë: 

→ detyrat e tipit të mbyllur dhe 

→ detyrat e tipit të hapur. 

 

DETYRAT E TIPIT TË MBYLLUR 

Detyrat me zgjedhje të shumëfishtë 

Nxënësi nga më shumë përgjigje të ofruara zgjedh një të saktën. Përgjigjet e sakta 

duhet përshkruar me kujdes në vendin e paraparë në fletën për përgjigje e cila 

është dhënë me test. 

Detyrat me bashkim dhe rregullim 

Detyrat e ofruara përmbajnë më shumë pyetje dhe më shumë përgjigje. Numri 

i përgjigjeve të ofruara duhet të jetë për të paktën një më i madh nga numri i 

pyetjeve, kurse çdo pyetje i përgjigjet vetëm një përgjigje. 

Detyrat e renditjes 

Detyrat e ofruara përmbajnë të dhëna të caktuara , kuptime apo ngjarje të cilat 

duhet radhitur në mënyrë të caktuar. Nxënësit duhet që numrin e caktuar t’ia 

bashkojnë të dhënave të dhëna, kuptimeve ose ngjarjeve. 

Detyrat e zgjedhjeve alternative 

Detyrat përmbajnë disa pohime. Nxënësit duhet që për çdo pohim të vendosin nëse 

është i saktë apo jo. 

 

DETYRAT E TIPIT TË HAPUR 

Detyrat e tipit të hapur kërkojnë shkrimin e përgjigjes në vendin e paraparë për të. 

Përgjigjja duhet të jetë e qartë dhe e saktë, pa shpjegime të shumta. 

Detyrat e plotësimit 

Nxënësit duhet ta përfundojnë ndonjë fjali ose figurë, ta shënojnë pjesën e caktuar 

të figurës, ta shkruajnë pjesën që mungon apo ta plotësojnë ndonjë pohim. 

Përgjigjja e shkurtër 

Nxënësit përgjigjen shkurt në pyetjet e shtruara: me fjali të thjeshtë, me formulë ose 

me numër te i cili arrihet pas disa hapave të bashkuar. 

Përgjigjja më e gjatë 

Nxënësit arrijnë te rezultati përfundimtar me zgjidhjen e më tepër kërkesave apo me 

zbatimin e ecurive më të komplikuara të njehsimit. 

Struktura e provimit është paraqitur në tabelën 1. 

Tabela 1. Struktura e provimit. 

Tip i detyrave Numri i detyrave Numri i pikëve 

Detyrat e tipit të mbyllur 40 - 50% 30 - 40% 

Detyrat e tipit të hapur 50 - 60% 60 - 70%

Përmbajtjet të cilat i nënshtrohen provimit janë në pajtim me planin dhe programin 

mësimor nga lënda e fizikës dhe janë të ndara në gjashtë fusha. 

Përfaqësimi me përqindje i fushave në test ka të bëjë me përqindjen e numrit të 

përgjithshëm të pikëve dhe është paraqitur në tabelën 2. 

Tabela 2. 

Numri 

rendor 

Fushat 

Përfaqësimi i fushave 

në test 

I Madhësitë fizike dhe matjet 5 ± 5% 

II Mekanika 20 ± 5% 

III Elektromagnetizmi 20 ± 5% 

IV Oscilimet. Valët. Optika 20 ± 5% 

V Termodinamika 15 ± 5% 

VI Fizika bashkëkohore 20 ± 5% 

Numri maksimal i pikëve është 60. 

Në detyrat me zgjedhje të shumëfishtë përgjigjja e saktë sjell dy pikë, kurse në të gjitha 

rastet tjera zero pikë. 

Detyrat e radhitjes, bashkimit, me zgjedhje alternative dhe tipit të hapur mund të 

vlerësohen pjesërisht, gjë që është paraparë me skemë për vlerësim. 

Detyra e cila nuk është zgjidhur saktë nuk sjell pikë negative.

5. PROGRAMI I PROVIMIT 

I Madhësitë fizike dhe matjet 

Përmbajtja: 

→ Madhësitë fizike. Ligji fizik. 

→ Matjet. Gabimet e matjes. 

Qëllimet e provimit: 

Nxënësi /ja tregon se di: 

0.01. t’i analizojë madhësitë fizike, njësitë matëse dhe ligjet fizike 

0.02. ta shpjegojë kuptimin e matjes, t’i caktojë gabimet e matjeve dhe t’i shënojë 

rezultatet e matjes. 

II MEKANIKA 

1. KINEMATIKA 

Përmbajtja: 

→ Lëvizja mekanike. Vektori i zhvendosjes. Shpejtësia mesatare. 

→ Vektori i shpejtësisë dhe vektori i nxitimit. Shpejtësia relative. 

→ Lëvizja drejtvizore me nxitim të përhershëm. 

→ Lëvizja e përbërë. 

→ Lëvizja e pikës materale nëpër rrugën rrethore. 



1.01. ta shpjegojë kuptimin e lëvizjes mekanike të trupave dhe pikës materiale 

1.02. ta njohë dhe ta caktojë shpejtësinë mesatare, shpejtësinë e çastit dhe nxitimin 

e trupave 

1.03. t’i shkruaj dhe t’i zbatojë ekuacionet s(t), v(t) dhe a(t) për lëvizjen e njëtrajtëshme 

dhe për lëvizjen njëtrajtësisht të ndryshuar 

1.04. ta përshkruaj rënien e lirë, helljen vertikale dhe helljen horizontale 

1.05. ta caktojë vektorin e pozitës dhe vektorin e zhvëndosjes së trupit 

1.06. ta njehësoi shpejtësinë relative të trupit 

1.07. ta shpjegojë komponentin tangjenor dhe komponentin normal të vektorit të nxitimit 

1.08. ta shfrytëzojë lidhjen në mes të shpejtësisë lineare dhe asaj këndore 

1.09. ta përshkruaj lëvizjen e njëtrajtshme dhe lëvizjen e jotënjëtrajtshme rrethore 

2. DINAMIKA 

Përmbajtja: 

→ Veprimi reciprok i trupit.Vektori i forcës. 

→ Ligjet e Njutnit për dinamikën. 

→ Sistemet inerciale dhe joinerciale të referencës. 

→ Impulsi i i trupit pikësor. Ligji i ruajtjes së impulsit dhe zbatimi i tij. 

→ Forca centripetale dhe forca centrifugale. 

→ Ligji i Njutnit për gravitacion. 

→ Dinamika e rotacionit të trupit të ngurtë. 

→ Ligji i ruajtjes së momentit të impulsit. 

→ Puna mekanike dhe energjia. 

→ Energjia potenciale e sustës elastike dhe energjia potenciale e gravitacionit. 

→ Ligji i ruajtjes së energjisë së përgjithshme mekanike dhe zbatimi i tij. 

→ Fuqia.



2.01. t’i shpjegojë pasojat e bashkëveprimit të trupave 

2.02. ta analizojë forcën si madhësi vektoriale 

2.03. t’i zbatojë ligjet e Njutnit 

2.04. t’i dallojë sistemet inerciale dhe joinerciale të referencës 

2.05. t’i zbatojë ligjet e ruajtjes së impulsit 

2.06. ta caktojë forcën centrifugale dhe forcën centripetale 

2.07. ta shpjegojë dhe ta zbatojë Ligjin e Njutnit për gravitacion 

2.08. ta përshkruaj lëvizjen translatore dhe lëvizjen e rotacionit të trupit të ngurtë 

2.09. ta shpjegojë momentin e forcës dhe momentin e bashkimit të fuqisë 

2.10. ta shpjegojë dhe ta llogaris energjinë potenciale dhe potencialin e trupave në 

fushën e gravitacionit 

2.11. ta njohë se puna është e barabartë me ndryshimin e energjisë mekanike 

2.12. ta analizojë energjinë potenciale të sustës elastike 

2.13. ta zbatojë ligjin e mbajtjes së energjisë së përgjithshme mekanike 

2.14. ta analizojë kuptimin e fuqisë në mekanikë 

3. STATIKA 

Përmbajtja: 

→ Barazpesha. Rrafshi i pjerrët. Leva. 

→ Deformimi mekanik i trupave. 



3.01. t’i zbatojë kushtet e barazpeshës në rrafshin e pjerrët dhe në levë 

3.02. ta zbatojë ligjin e Hukut 

4. MEKANIKA E FLUIDEVE 

Përmbajtja: 

→ Rrjedhimi i fluideve dhe ekuacioni i kontinuitetit. 

→ Ekuacioni i Bernulit. 



4.01. ta përshkruaj kuptimin e fluidit dhe ta shfrytëzojë ekuacionin e kontinuitetit 

4.02. ta zbatojë ekuacionin e Bernulit 

III ELEKTROMAGNETIZMI 

1. FUSHA ELEKTRIKE 

Përmbajtja: 

→ Sasia e elektrizimit.Ligji i ruajtjes së elektrizimit. 

→ Ligji i Kulonit. 

→ Fusha elektrike. 

→ Puna e fushës elektrike. Potenciali i fushës elektrike dhe tensioni elektrik. 

10

→ Kondenzatorët elektrik. 

→ Lëvizja e grimcës së elektrizuar në fushën homogjene elektrike. 



1.01. ta zbatojë ligjin e ruajtjes së elektrizimit 

1.02. ta zbatojë Ligjin e Kulonit 

1.03. ta caktojë vektorin e intensitetit të fushës elektrike 

1.04. ta caktojë potencialin në pikën e fushës 

1.05. ta shpjegojë lidhjen në mes të tensionit dhe punës në fushën elektrike 

1.06. ta zbatojë analogjinë e lëvizjes së grimcës së elektrizuar në fushën homogjene 

elektrike me rënie e lirë dhe helljen vertikale 

1.07. ta ckatojë kapacitetin e kondenzatorit, kapacitetin ekuivalent të kondenzatorëve 

të lidhur në seri dhe paralel 

2. INTENSITETI I RRYMËS 

Përmbajtja: 

→ Intensiteti i rrymës elektrike. 

→ Rezistenca elektrike e përçuesit të metaltë . 

→ Lidhja në seri dhe lidhja paralele e rezistuesëve. 

→ Ligji i Omit. 

→ Ligjet e Kirkofit. 

→ Ligji i Xhul/Lencit. Fuqia e rrymës elektrike. 



2.01. ta shpjegojë intensitetin e rrymës elektrike 

2.02. ta analizojë formulën për rezistencën elektrike 

2.03. ta analizojë varësinë e rezistencës elektrike nga temperatura 

2.04. ta shpjegojë dhe ta zbatojë Ligjin e Omit 

2.05. ta njehsoi rezistencën ekuivalente me rastin e lidhjes paralele dhe lidhjes serike 

të rezistuesëve 

2.06. ta zbatojë rregullën e parë dhe rregullën e dytë të Kirkofit 

2.07. ta shpjegojë punën dhe fuqinë e rrymës elektrike dhe ta zbatojë Ligjin e Xhul-Lencit 

2.08. ta ndryshojë hapësirën matëse të ampermetrit dhe voltmetrit 

3. DUKURITË MAGNETIKE DHE ELEKTROMAGNETIKE 

Përmbajtja: 

→ Fusha magnetike. 

→ Forca e Lorencit. 

→ Forca e Amperit. 

→ Fluksi i fushës magnetike. 

→ Ligji i Faradeit për induksion. 

→ Vetëindukcioni. 



3.01. ta analizojë veprimin e fushës magnetike në grimcën e elektrizua e cila lëviz 

në të. 

11

3.02. ta analizojë veprimin e fushës magnetike në përcjellësin me rrymë dhe bashkëveprimin 

e dy përcjellësve të rrymës elektrike. 

3.03. ta shpjegojë fluksin magnetik 

3.04. ta shpjegojë Ligjin e Faradeit për induksion 

3.05. ta shpjegojë vetëinduksionin 

IV Oscilimet. Valët. Optika 

1. Oscilimet 

Përmbajtja: 

→ Oshilatori harmonik linear. 

→ Lavjerrësi matematikor. 

→ Rryma alternative. 

→ Qarku oshilator. 



1.01. ta përfitojë dhe ta analizojë varësinë x(t), v(t), a(t), te oscilimet harmonike 

1.02. ta caktojë periodën e lavjerrësit të sustës dhe lavjerrësit matematikor 

1.03. ta llogarisë energjinë e përgjithshme mekanike varësisht nga amplituda 

1.04. t’i dallojë oshilimet e shuara dhe të detyruara dhe ta përshkruaj dukurinë e 

rezonancës 

1.05. ta analizojë varësinë e rrymës dhe tensionit alternativ nga koha 

1.06. ta dallojë vlerën maksimale dhe efektive të intensitetit të rrymës, tensionit dhe fuqisë 

1.07. ta krahasojë numrin e spirave dhe vlerat e tensionit në primar dhe sekondar të 

transformatorit 

2. Valët 

Përmbajtja: 

→ Vala mekanike. Vala progresive dhe vala e qëndrueshme. 

→ Zëri. 

→ Vala elektromagnetike. 



2.01. ta shpjegojë lidhjen në mes të gjatësisë së valëve, frekuencave dhe shpejtësisë së 

valës progresive 

2.02. ta caktojë shpejtësinë për valët longjitudinale dhe valët transversale 

2.03. ta caktojë gjatësinë valore dhe harmonikët te vala e qëndrueshme 

2.04. ta llogaris ndryshimin e frekuencës te efekti i Doplerit 

2.05. ta caktojë intensitetin dhe shpejtësinë e valës elektromagnetike 

3. Optika 

Përmbajtja: 

→ Indeksi i thyerjes. Dëbimi dhe thyerja e dritës. 

→ Pasqyrës dhe thjerrëzës. 

→ Interferenca e dritës. 

12

→ Difraksioni i dritës. 

→ Polarizimi i dritës. 



3.01. ta caktojë këndin e thyerjes dhe këndin e reflektimit total të dritës në kufi të dy 

mjediseve 

3.02. ta caktojë shëmbëlltyrën dhe zmadhimin e objektit në bazë të ekuacionit të 

pasqyrave 

3.03. ta caktojë shëmbëlltyrën dhe zmadhimin e objektit në bazë të ekuacionit të 

thjerrëzave 

3.04. t’i caktojë kushtet për maksimumin dhe minimumin interferues të dy burimeve 

koherente të dritës 

3.05. ta caktojë kushtin për fitimin e maksimumeve difraksionale 

3.06. ta analizojë dhe ta zbatojë Ligjin e Malusit 

V Termodinamika 

Përmbajtja: 

→ Temperatura. 

→ Energjia e brendshme e gazit ideal. 

→ Puna gjatë zgjerimit dhe ngjeshjes së gazit. 

→ Shtypja e gazit ideal. Ekuacioni i gjendjes së gazit. Ligjet e gazërave. 

→ Sasia e nxehtësisë dhe kapacitetet termike. 

→ Ligji i parë i termodinamikës. Procesi Adijabat. Proceset rrethore. 

→ Zgjerimi termik i trupave të ngurtë dhe të lëngët. 

→ Kalimet fazore. 



1.01. ta analizojë ekuacionin themelor të teorisë kinetike-molekulare 

1.02. ta përshkruaj gazin ideal dhe ta shpjegojë energjinë e brendshme të gazit ideal 

1.03. ta caktojë nga p-V diagrami punën gjatë zgjerimit dhe ngjeshjes së gazit 

1.04. ta përkufizojë dhe analizojë temperaturën absolute dhe sasinë e nxehtësisë 

1.05. ta analizojë parimin I të termodinamikës 

1.06. t’i përfitojë dhe t’i analizojë ligjet e gazërave duke zbatuar ekuacionin e gjendjes 

së gazit ideal 

1.07. ta paraqesë dhe ta shpjegojë procesin (ciklin) qarkor në diagramin p-V 

1.08. ta shpjegojë procesin Adiabatik 

1.09. ta shpjegojë parimin e punës së motorëve termikë dhe aparateve për ftohje 

1.10. t’i shfrytëzojë formulat për zgjerim linear dhe formulat për zgjerim vëllimor 

1.11. t’i zbatojë ekuacionet e balancit termik 

1.12. t’i shjegojë dhe t’iparaqesë në mënyrë grafike kalimet fazore 

13

VI FIZIKA BASHKËKOHORE 

1. Teoria speciale e relativitetit 

Përmbajtja: 

→ Postulatet e Teorisë speciale të relativitetit. 

→ Transformimet e Lorencit. 

→ Karakteri relativistik i kohës dhe gjatësisë. 

→ Kuptimi relativistik i masës, impulsit dhe energjisë. 



1.01. t’i shpjegojë postulatet e Teorisë speciale të relativitetit dhe pasojat e tyre fizike 

1.02. t’i shfrytëzojë transformimet e Lorencit 

1.03. t’i zbatojë shprehjet për kontraksionin e gjatësisë dhe dilatacionin e kohës 

1.04. t’i zbatojë shprehjet për masën dhe energjinë relativistike 

1.05. ta shfrytëzojë lidhjen e energjisë relativistike dhe impulsit 

2. Fizika atomike 

Përmbajtja: 

→ Struktura e atomit. 

→ Kuptimi i kuantit të energjisë të rrezatimit elektromagnetik. 

→ Efekti fotoelektrik. 

→ Impulsi i fotoneve. Efekti i Komptonit. 

→ Rrezja dhe energjia e orbitave stacionare të elektronit në atom. 

→ Spektret e atomit të hidrogjenit dhe atomeve të tipit të hidrogjenit. 

→ Kuantizimi i momentit orbital, spinit dhe energjisë. 

→ Parimi ekskluziv i Paulit. 

→ Hipoteza e De Brolit dhe relacioni i Hajzenbergut për papërcaktueshmërinë. 

→ Rrezatimi frenuer dhe rrezatimi karakteristik i rentgenit. 



2.01. ta shpjegojë strukturën e atomit 

2.02. ta shpjegojë Ligjin e Plankut për rrezatimin elektromagnetik 

2.03. ta përshkruaj efektin fotoelektrik dhe ta zbatojë ekuacionin e efektit fotoelektrik. 

2.04. ta përshkruaj edhe impulsin e fotoneve 

2.05. ta zbatojë shprehjen për ndryshimin e gjatësisë valore gjatë efektit të Komptonit 

2.06. ta përshkruaj natyrën dualiste të mikrogrimcës 

2.07. t’i analizojë relacionet e Hajzenbergut për papërcaktuashmërinë 

2.08. t’i shpjegojë postulatet e Borit 

2.09. ta caktojë rrezen, shpejtësinë dhe energjinë e elektronave në orbitat e 

stacionuara të atomit 

2.10. ta caktojë spektrin e atomit të hidrogjenit dhe atomeve të tipit të hidrogjenit 

2.11. ta shpjegojë kuantizimin e momentit orbital, spinit dhe energjisë 

2.12. ta analizojë kuptimin fizik të numrave kuantik 

2.13. ta zbatojë parimin e Paulit për përjashtim 

2.14. ta shpjegojë rrezatimin frenues dhe rrezatimin karakteristik të rentgenit 

14

3. Fizika bërthamore 

Përmbajtja: 

→ Karakteristikat themelore të bërthamës. 

→ Defekti i masës dhe energjia e lidhjes. 

→ Vetitë e forcave bërthamore. 

→ Rrezatimi radioaktiv (α-zbërthimi, β-zbërthimi dhe γ-rrezatimi). 

→ Ligji i zbërthimit radioaktiv. 

→ Aktiviteti i burimit radioaktiv. 

→ Karakteristikat themelore të reaksioneve bërthamore. 

→ Fizioni dhe fuzioni. 



3.01. ta përshkruaj bërthamën (masën, sasinë e elektrizimit, numrin rendor, 

dimensionin dhe spinin) 

3.02. t’i shfrytëzojë shprehjet për defektin e masës dhe energjinë e lidhjes 

3.03. t’i përshkruaj fuqitë bërthamore 

3.04. ta analizojë dhe ta zbatojë ligjin e zbërthimit radioaktiv 

3.05. ta analizojë dhe ta zbatojë aktivitetin e burimit radioaktiv 

3.06. ta shpjegojë barazpeshën radioaktive 

3.07. ta shpjegojë dhe analizojë α-zbërthimin 

3.08. ta shpjegojë dhe analizojë β-zbërthimin 

3.09. ta shpjegojë dhe analizojë γ-rrezatimin 

3.10. t’i analizojë karakteristikat themelore të reaksioneve bërthamore 

3.11. t’i shpjegojë fisionin dhe fuzionin bërthamor 

15

6. Shembulli i testit 

Në detyrat prej 1 deri në 9 rretho shkronjën para përgjigjes së saktë dhe përshkruaje 

atë në fletën për përgjigje. 

PROVIMI I MATURËS 

FLETA PËR PËRGJIGJE 

F I Z I K Ë 

Shifra e nxënësit 

Shëno kështu 

16

1. Cila nga formulat e cekura paraqet lidhjen në mes të intensitetit të shpejtësisë 

këndore dhe shpejtësisë lineare: 

a. 

w 

v = 

r 

b. v = w ⋅ r 

c. 

v = 

r 

w 

2 pikë 

2. Trupi i masës m lëviz me shpejtësi 10 m/s dhe përplaset me trupin që nuk është 

në lëvizje e që ka masën katër herë më të madhe se ai. Në këtë përplasje trupat 

bashkohen dhe mëtutje lëvizin si një tërësi. Me cilën shpejtësi lëvizin? 

a. 2 m/s 

b. 4 m/s 

c. 6 m/s 

d. 8 m/s 

2 pikë 

3. Sa është perioda e oshilimit të lavjerrësit me gjatësi l , nëse ndodhet në ashensor i 

cili zbret me nxitim a = g ? 

a. 0 

b. T = 2 

p 

l 

g 

c. ∞ 

d. T = 2 

p 

l 

2g 

2 pikë 

17

4. Çekani rrah në binarë, kurse impulsi i krijuar i zërit arrin deri te ana e kundërt e saj për 

t = 0,05ss. Sa është gjatësia e binarit nëse moduli i Jungut për elasticitet të metalit, nga i 

cili është i ndërtuar ai, është E = 210 GPa Υ ndërsa dendësia k g 

r = 7000 kg/m3 ? 

m 

3 

a. 132 m 

b. 274 m 

c. 312 m 

d. 427 m 

2 pikë 

5. Pas dy zbërthimeve ß + , bërthama e poloniumit 84 

Po 214 bëhet bërthamë Z 

X A . Cakto numrin 

e masës dhe numrin atomik të bërthamës Z 

X A . Rretho shkronjën para përgjigjes së saktë. 

A 

Z 

A. 210 80 

B. 210 81 

C. 213 83 

D. 214 81 

E. 214 82 

2 pikë 

6. Sa ka vlera të mundshme të numrit orbital kuantik l në atom, nëse vlera e numrit kryesor 

kuantik është n = 4? 

a. 3 

b. 4 

c. 16 

d. 32 

2 pikë 

7. Trupi është elektrizuar me sasi pozitive të elektrizimit +2e. Sa do të jetë elektrizimi i 

trupit, nëse nga ai shkëputet elektrizimi 3e? 

a. –e 

b. -5e 

c. +e 

d. +5e 

2 pikë 

18

8. Me rregull të shuplakës së djathtë, cakto kahun dhe drejtimin e vektorit të induksionit 

magnetik B , në figurë të fushës magnetike në pikën A, rreth përcjellësit nëpër të cilin 

rrjedh rryma I drejtimi i të cilit është treguar në figurë. Rretho shkronjën para përgjigjes 

së saktë. 

1 

2 

I 

A 

3 

4 

a. 1 

b. 2 

c. 3 

d. 4 

2 pikë 

9. Cila nga skemat e shënuara ka kapacitetin ekuivalent të qarkut C e 

= 4C. 

C 

C 

a. 

C 

C 

b. 

C 

C 

2C 

C 

C 

c. 

C 

C 

2 pikë 

19

Nga detyra 10 deri në detyrën 25 shkruaj përgjigjet në vendin e paraparë për to. 

10. Në tabelë janë treguar rezultatet e matjes së rrezes së një topi të vogël. 

Numri i matjeve 1 2 3 4 5 6 7 8 

Rezultatet e 

matjeve [mm] 

10,022 9,990 10,051 10,033 10,045 10,023 10,010 10,012 

Cakto: 

a. vlerën mesatare të rezultatit të matjes 

b. gabimin maksimal absolut të matjeve të kryera 

c. gabimin maksimal relativ të matjeve të kryera 

Zgjidhja: 

3 pikë 

11. Rreth cilindrit me rreze r = 5ccm, m i cili rrotullohet rreth boshtit të vet me shpejtësi 

konstante për t = 4s mbështjellën l = 9,42 

m. Llogarit shpejtësinë këndore të rrotullimit 

të cilindrit. 

Zgjidhja: 

3 pikë 

12. Pika materiale lëviz nëpër rrugë rrethore me rreze 20ccm m me nxitim tangjetor 

a t 

= 5 m/s s 

m2 

2 . Pas sa kohe nxitimi normal i pikës materiale do të jetë i barabartë me 

nxitimin tangjentor të saj? 

Zgjidhja: 

4 pikë 

13. Në trupin me masën m = 2kkg g i cili është në qetësi vepron forca konstante F = 10 

NN. 

Sa është rruga që kalon ai trup pas 2 s nga veprimi i forcës? 

Zgjidhja: 

2 pikë 

20

14. Pika e burimit të dritës ndodhet në ujë në thellësi h. Sa është rrezja e rrethit në 

sipërfaqe të ujit në të cilin rrezet e dritës dalin nga ai. Indeksi i thyerjes së ujit është n. 

Zgjidhja: 

3 pikë 

15. Ku duhet vendosur objektin, e madhësisë P = 1ccm m para thjerrëzës së hollë 

përmbledhëse me gjatësi fokale f = 10ccm, m që të fitohet shëmbëlltyra e tij reale e 

madhësisë L = 2ccm? m Zgjidhjen e detyrës paraqite grafikisht. 

Zgjidhja: 

3 pikë 

16. Në cilën pjesë të ciklit të paraqitur në diagramin p − T 1 mol e gazit njëatomik 

pranon nxehtësinë (Q>0)? Shpjegoje. 

Zgjidhja: 

3 pikë 

17. Shkruaj >, < apo = në vendin e duhur në fushat e zbrazëta të tabelës: 

për zgjerimin e gazit 

në procesin rrethor në drejtimin e kundërt nga drejtimi i 

lëvizjes së hakrepit në orë 

në procesin izohorik 

në procesin rrethor në drejtim të lëvizjes së hakrepit në orë 

për ngjeshjen e gazit 

A 0 

2 pikë 

21

18. Shkruaj >, < apo = në vendin e duhur në fushat e zbrazëta të tabelës për energji të 

brendshme: 

U 

H 2 

O 2 

1 mol 1 mol 

1 g 1 g 

1 pikë 

19. Temperatura normale e trupit të njeriut është: 

0 

C K 

1pikë 

20. 

1. Temperatura 

A 

energjia që një trup e shkëmben me tjetrin 

2. Energjia e brendshme e sistemit B shuma e energjive kinetike dhe potencialeve të grimcave 

3. Procesi Adiabatik 

C 

në të cilin nuk ka shkëmbim të nxehtësisë me mjedisin 

4. Shkëmbimi i nxehtësisë 

eshtë 

D 

E 

kalimi nga një gjendje në tjetrën 

sipërfaqja nën grafikun në p-V diagramin 

F 

5. Puna e gazit 

G 

6. Sasia e nxehtësisë H 

masa e energjisë kinetike mesatare të lëvizjes së 

molekulave 

masa kuantitative e ndryshimit të energjisë së 

brendshme gjatë shkëmbimit të nxehtësisë 

procesi në të cilin ndërrohet energjia e brendshme 

pa kryerje të punës 

Secilit kuptim fizik bashkoja definicionin gjegjës. 

1 2 3 4 5 6 

2 pikë 

21. Korniza kënddrejte, me brinjë a = 10ccm m dhe b = 20ccm m ndodhet në fushën 

3 

magnetike homogjene me induksion B = 10 

− 

T me ç’ rast vijat e forcës janë normale në 

kornizë. Cakto Ems të induktuar në kornizë: 

→ 

a. nëse lëviz me shpejtësi në drejtim normal në B 

b. nëse brinja e kornizës zvogëlohet prej a = 10ccm m në a = 8ccmm 

për 10 

s 

Zgjidhja: 

3 pikë 

22

22. Elektroni në atom të hidrogjenit humb energji prej 3 ,02eeV V gjatë kalimit në nivelin e 

dytë energjetik ( n = 2) 

. Në cilin nivel energjetik ka qenë atomi? 

Energjia e jonizimit është E j 

= −13, 6eV eV. 

Zgjidhja: 

3 pikë 

8 

8 

23. Mostra radioaktive përmban 4,8⋅ 10 atome. Pas 25 

sekondave mbesin 0,3⋅ 

10 

atome të asaj mostre. Llogarit kohën e gjysmë zbërthimit T 

1 të elementit radioaktiv 

2 

dhe konstantën e zbërthimit radioaktiv l . 

Zgjidhja: 

3 pikë 

−10 

24. Akceleratori shpejton protonet deri te energjia kinetike 11, 2⋅ 10 J. Sa herë rritet 

masa e protoneve? 

Masa e qetësisë së protoneve është 1 ,007276u. 

u⋅ c 

2 =931, 5MMeV 

−19 

1J 

= 1,6 ⋅10 

MeV 

Zgjidhja: 

3 pikë 

k g 

25. Pika e vajit (me N dendësi r = 800 kg/m 3 ) rri pezull mbi fushë homogjene elektrike me 

m 

3 

intensitet E = 10 

N/C. Elektrizimi i pikës është 10nnC. C Sa është rrezja e pikës së vajit? 

C 

Zgjidhja: 

3 pikë 

23

6.2 Zgjidhja 

1. 

B. v = r∙ω 

2. 

A. 2 m/s 

3. 

C. ∞ 

4. 

B. 274 m 

5. 

E numri i masës A- 214, numri atomik Z -82 

6. 

B. 4 

7. 

A. – e 

8. 

B. 2 

9. 

A. 

10. 

A. d 

10,022 + 9,990 + 10,051+ 

10,033 + 10,045 + 10,023 + 10,010 + 10,012 

= 

= 10, 023mm 

8 

B. Gabimi maksimal absolut i matjeve të kryera është 

∆d = d − d = 10,023 + 10,051 0, 028 

mm 

max max 

= 

C. Gabimi relativ i matjes është: 

∆ d 0,028mm 

d = = = 0,0027 

d 10,023mm 

max = 

0,27 % 

Për çdo përgjigje të saktë nën a), b) apo c) nga 1 pikë 

Maksimalisht 3 pikë 

11. 

j = n 2p rad 

l = n ⋅2r p 

l 

Numri i rrotullimeve të cilindrit është n = = 30 obrt rrottul . 1 pikë 

2 p r 

ϕ = n 2π = 188, 

4rad 

2 pikë 

rad 

w = j = 47,1 

t s 


24

12. 

a t 

= a ⋅ r 

a n 

= w 2 ⋅ r 

1 pikë 

2 

Nga kushti i detyrave rrjedh se është a ⋅ r = w ⋅ r ⇒ w = a 1 pikë 

a t 

a = 

r 

w = a ⋅ t 

t = 

1 

a 

t = 

r 

a 

= 0, 2 

t 

s 

Për zgjidhjen e detyrave me gabim gjatë llogaritjes 3 pikë. 


13. 

S = at 2 /2 

F = ma 

a = F/m 

2 

F t 

S ⋅ = 10m 

m 2 


1 pikë 

= 1 pikë 

14. 

I 

sina 

n2 

= 

sin b n1 

Këndi i refleksionit total për mjedisin ujë-tokë është 

a = arcsin 1 

g 

n 

1 

II 

1 pikë 

1 pikë 

ajëri 

R 

uji 

h 

α g 

I dhe II 

Rrezja e rrethit përmes të cilës kalon burimi i dritës është 

⎡ 1 ⎤ 

R = h t g a 

g 

= h t g ⎢ arc sin ⎥ 

⎣ n1 

⎦ 


1 pikë 

1 pikë 

25

15. 

l 

p 

f 

p 

l 

cm 

cm 

P 

L 

p 

l 

1 

1 

1 

2 

2 

1 

2 

+ 

= 

= 

⇒ 

= 

= 

cm 

f 

p 

p 

f 

p 

p 

f 

15 

2 

3 

3 

2 

2 

1 

1 

1 

= 

= 

= 

⇒ 

+ 

= 

F 

F 

P 

p f l 

1 pikë 

26 

1 pikë 

1 pikë

16. 

Q = ∆U 

+ A 

1 → 2 

∆T 

= 0 → ∆U 

= 0 

nmRT 

T = const, 

p = , ∆ p > 0, ∆V 

V 

Q = A 0 

1 , 2 

< 

< 0⇒ 

A < 0 

2 → 3 

DT 

< 0 ⇒ DU 

< 0 

nm 

RT 

p = ~ T , 

V 

V = const. ⇒ DV 

= 0 ⇒ 

Q 

2,3 

= DU 

< 0 

A = 0 

3 → 1 

DT 

> 0⇒DU 

> 0 

nmRT 

p = const,V = 

p 

DT 

> 0, DV 

> 0 i A > 0 

Q 

3,1 

= A + DU 

> 0 

Diagrami gjegjës p - V 

Përgjigjja e saktë është procesi 3 → 1 

Çdo proces sjell nga 1 pikë. 

Maksimalisht 3 pikë

17. 

A = p∆V 

për zgjerimin e gazit 

në procesin rrethor në drejtimin e kundërt nga drejtimi i 

lëvizjes së hakrepit në orë 

< 

në procesin izohorik A 

= 

në procesin rrethor në drejtim të lëvizjes së hakrepit në orë > 

për ngjeshjen e gazit < 

> 

0 

Tri ose katër përgjigje të sakta - 1 pikë 


18. 

Për gazërat njëatomike: U 

m 

n m 

= M O 

= 32 

2 

M 

g 

M H 

= 2 

2 

mol 

g 

mol 

3n 

mRT 

= 

2 

Në 

H 2 

O 2 

1 mol = 1 mol 

1 g > 1 g 

19. 

⎛ 1 ⎞ 

T = ⎜ t⋅ 

 

+ 273,15 

⎟ K 

⎝ C ⎠ 

0 

C K 

36,5 309,65 

Pranohet zgjidhja, nëse merret se temperatura normale është 37 ° C–310,15 K 

20. 

1 2 3 4 5 6 

F B C H E G 

Katër ose pesë përgjigje të sakta - 1 pikë 


28

21. 

A. 

e =0 

1 pikë 

i 

B. 

f 

2 

− f 

1 

− B ⋅ ∆ S 

ei 

= - = 

∆t 

∆ t 

∆ S = S 2 

− S 1 

2 

∆ S = −40cm 

e 

i 

10 

= 

T ⋅ 

( 0,4m) 

−3 2 −4 

10s 

⋅10 

1 pikë 

−8 

ε = 016 , ⋅10 

V 

1 pikë 

i 

Maksimalisht 3 pikë. 

22. 

∆E 

= E 

nx 

− 

E 2 

⎛ 1 1 ⎞ 

− 3,02 = −13,6 

⎜ − 

⎟ 

2 2 

⎝ n n x ⎠ 

− 

1 1 

3,02 

= − 13,6( ) 

2 2 

2 

− n 

x 

13,6eV 

− 3,02eV 

+ 3,40eV 

= ⇒ n = 6 

2 x 

n x 

1 pikë 

1 pikë 

1 pikë 

Për zgjidhjen e detyrave me gabim gjatë llogaritjes 2 pikë 


23. 

N = N 

16 = 2 

4 = 

t 

T 

0 

t 

T1 

2 

1 

2 

1 

2 

⋅ 2 

t 

T1 

2 

⇒ 2 

⇒ T 

4 

1 

2 

N0 

⇒ 

N 

= 2 

t 

4 

25 

T1 

= = 6,25 s. 

2 4 

ln2 

l = = 

T 

− 

= 

t 

T1 

2 

0,693 

= 0,1 

6,25 

= 2 

s 

t 

T1 

2 

−1 

Pranohet edhe zgjidhja në tjetër mënyrë. 

−l t 

N N ⋅ e 

= 0 


1 pikë 

1 pikë 

1 pikë 

29

24. 

E = E 

mc 

2 

k 

+ m c 

− m c 

0 

2 

0 

1J = 1,6 ⋅10 

2 

= E 

−19 

⇒ mc 

k 

eV 

⇒ 

2 

m 

m 

= E 

0 

k 

+ m c 

0 

Ek 

= 1+ 

m c 

Detyra e bërë pa llogaritje 2 pikë. 


25. 

0 

2 

2 

≈ 75,5 

1 pikë 

1 pikë 

Kushti që duhet të plotësohet për të qëndruar sfera pezull është F e 

=Q. 

F e 

=Q 

q ⋅ E = m⋅ 

g 

−9 

N 

3⋅10 

⋅10 

C ⋅10 

q ⋅ E = r ⋅V 

⋅ g 1 pikë r = 

C 

3 

= 

k g m 

4⋅800 

⋅3,14 

⋅9,81 

3 

2 

4 3 

m s 

q ⋅ E = r ⋅ r p ⋅ g 

3 

−9 

00 ⋅10 

3 3 −9 

3 

= 3 

3⋅q 

⋅ E 

m = 0,003⋅10 

m = 0,067 ⋅10 

⇒ r = 3 

98570,88 

4 

1 pikë 

⋅ r 

⋅p 

⋅ g 

3 -4 

m 

Detyra e kryer pa llogaritje 2 pikë. 


30

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

P E R 7. I Sistemi O D N I periodik S I S T E M i elementeve 

E L E M E N A T A 

1 18 

1,01 

1,01 ← masa atomike relative 

H H 1 2 1 ← simboli 

← numri rendor 13 14 15 16 17 

6,94 

Li 

3 

9,01 

Be 

4 

4,00 

He 

2 

10,81 12,01 14,01 15,99 19,00 20,18 

B C N O F Ne 

5 6 7 8 9 10 

22,99 

Na 

11 

24,31 

Mg 

12 

———————————— E L E M E N T E T K A L I M T A R E ———————————— 

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 

26,98 

Al 

13 

28,09 

Si 

14 

30,97 32,07 35,45 

P S Cl 

15 16 17 

39,95 

Ar 

18 

39,10 40,08 

K Ca 

19 20 

44,96 

Sc 

21 

47,90 

Ti 

22 

50,94 52,00 

V Cr 

23 24 

54,94 

Mn 

25 

55,85 

Fe 

26 

58,93 

Co 

27 

58,71 

Ni 

28 

63,55 

Cu 

29 

65,39 

Zn 

30 

69,72 

Ga 

31 

72,59 

Ge 

32 

74,92 

As 

33 

78,96 

Se 

34 

79,90 

Br 

35 

83,80 

Kr 

36 

85,47 

Rb 

37 

87,62 

Sr 

38 

88,91 91,22 

Y Zr 

39 40 

92,91 

Nb 

41 

95,94 

Mo 

42 

98,91 

Tc 

43 

101,07 

Ru 

44 

102,91 

Rh 

45 

106,42 

Pd 

46 

107,87 

Ag 

47 

112,41 

Cd 

48 

114,82 

In 

49 

118,71 

Sn 

50 

121,75 

Sb 

51 

127,60 

Te 

52 

126,90 

I 

53 

131,30 

Xe 

54 

132,91 

Cs 

55 

137,33 

Ba 

56 

138,91 

La 1 

57 

178,49 

Hf 

72 

180,95 

Ta 

73 

183,85 186,21 

W Re 

74 75 

190,23 

Os 

76 

192,22 

Ir 

77 

195,09 

Pt 

78 

196,97 

Au 

79 

200,59 

Hg 

80 

204,37 

Tl 

81 

207,20 

Pb 

82 

208,98 

Bi 

83 

(209) 

Po 

84 

(210) 

At 

85 

(222) 

Rn 

86 

(223) 

Fr 

87 

(226) 

Ra 

88 

(227) 

Ac 2 

89 

(261) 

Rf 

104 

(262) 

Ha 

105 

266,1 

Sg 

106 

264,1 

Bh 

107 

277 

Hs 

108 

268,1 

Mt 

109 

269 

Ds 

110 

272 

Uuu 

111 

285 

Uub 

112 

140,12 

Lantanoidi 1 Ce 

58 

140,91 

Pr 

59 

144,24 

Nd 

60 

145 150,4 

Pm Sm 

61 

151,97 

Eu 

62 63 

157,25 

Gd 

64 

158,93 

Tb 

65 

162,50 

Dy 

66 

164,93 

Ho 

67 

167,26 

Er 

68 

168,93 173,04 

69 70 

Tm Yb 

174,97 

Lu 

71 

232,04 

Aktinoidi 1 Th 

90 

231,04 

Pa 

91 

238,03 (237) 

U Np 

92 93 

244 

Pu 

94 

243 247 

Am Cm 

95 

Bk 

97 

96 

247 

251 

Cf 

98 

(254) 

Es 

99 

257 258 

100 101 

Fm Md 

259 

No 

102 

(262) 

Lr 

103

8. Literatura 

Literatura themelore 

Nxënësit mund të përgatitën për provim duke shfrytëzuar tekstet: 

Fizika 1 (teksti dhe përmbledhja e detyrave), Natasha Çallukoviq, Predrag Miranoviq, 

Fizika 2 (teksti dhe përmbledhja e detyrave), Natasha Çallukoviq, Predrag Miranoviq, 

Fizika 3 (teksti dhe përmbledhja e detyrave), Natasha Çallukoviq, Natasha Kadelburg, Mara 

Shqepanoviq

Vaka Đurovića bb, 81 000 Podgorica 

ic@iccg.edu.me, www.iccg.edu.me

F I Z I K Ã - ICCG

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template ?

F I Z I K Ã - ICCG