MASZYNY GÓRNICZE 3 i 4/2010 - Instytut Techniki Górniczej KOMAG

Często, okazuje się, iŜ zastosowane środki redukcji
nie pozwalają na ograniczenie ponadnormatywnej
emisji hałasu i konieczne jest podjęcie kolejnych
działań i niezwykle kosztownych inwestycji, a nawet
wprowadzenie obszaru ograniczonego uŜytkowania.
Wprowadzenie takiego obszaru, wiąŜe się z analizami,
w trakcie których naleŜy wykazać i udowodnić, iŜ zastosowało
się środek techniczny i organizacyjny o największej
moŜliwej skuteczności. Konsekwencje błędów
modelowych mogą prowadzić nawet do nakazu demontaŜu
niewłaściwie dobranych środków technicznych
i zainstalowania środków o największej skuteczności.
Dlatego zawsze naleŜy przeanalizować, jaki numeryczny
model terenu zastosować, aby jak najwierniej
odwzorować rzeczywisty układ nadajnik-odbiornik.
Kolejnym problemem na etapie projektowania jest
brak uwzględniania zagospodarowania przestrzennego
terenu. Jednostka opracowująca numeryczny model
terenu oraz zamawiający odpowiadają za korelację
modelu akustycznego z miejscowym planem zagospodarowania
przestrzennego terenu, a gdy nie jest on
zatwierdzony, ze studium kierunków i rozwoju.
Temat ten był szeroko poruszany i komentowany
na konferencji Noise Control 2010, w związku z problemami
związanymi z lokalizacją ekranów akustycznych
poza terenami podlegającymi ochronie. Błąd
związany z prawidłową lokalizacją ekranów jest często
powtarzany i widoczny na przykład w przypadku ekranów
stosowanych do ochrony przed hałasem komunikacyjnym.
Analizując zagospodarowanie terenu w rejonie
dróg pod kątem lokalizacji ekranów akustycznych
moŜna wykazać, jak duŜa jest skala problemu i jak
wielkie koszty poniesiono na nieuzasadnione inwestycje.
Przykład złoŜonego modelu akustycznego na potrzeby
badań hałasu komunikacyjnego przedstawiono
na rysunku 3.
Przy prowadzeniu obliczeń modelowych dla typowych
instalacji przemysłowych nie sposób nie wspomnieć
o konieczności uwzględniania hałasu komunikacyjnego.
Praktycznie kaŜdy z zakładów przemysłowych
posiada na swoim terenie parkingi, jak równieŜ jest
odbiorcą róŜnego rodzaju materiałów. Weryfikując modele
obliczeniowe moŜna stwierdzić pomijanie tego
źródła hałasu. Często prowadzi to do konfliktów społecznych,
które przeradzają się w zbiorowe spory mieszkańców
sąsiadujących z zakładami przemysłowymi.
3. Zastosowania modeli pól akustycznych
Opracowanie zarówno programu, jak i koncepcji
ograniczenia emisji hałasu powinno być poparte wielowariantowymi
badaniami modelowymi. Modele obliczeniowe,
mogą dotyczyć nie tylko wybranego rodzaju
hałasu, lub połączenia kilku ich rodzajów. Zakres badań
modelowych moŜe obejmować niejednokrotnie
całe miasta, a nawet aglomeracje i województwa.
ZłoŜone modele akustyczne jak to pokazano na rysunku
4, powinny uwzględniać wszelkie źródła emisji
dźwięku, a więc: źródła przemysłowe, źródła hałasu
komunikacyjnego, w tym: drogowego, kolejowego,
tramwajowego, a takŜe hałas lotniczy. KOMAG realizuje
modele, obejmujące nie tylko aglomeracje, ale równieŜ
województwa.
Problemem w opracowywaniu tak złoŜonych modeli
jest zachowanie jego spójności (gdyŜ łączy on wiele
źródeł i ich rodzajów oddziaływań), poprzez zagwarantowanie
moŜliwie najniŜszego błędu przybliŜenia badań
modelowych. Często, przy złoŜonych modelach, pojawia
się takŜe problem definicji błędu, który jest nieodzownym
elementem kaŜdych badań. RaŜącym zaniedbaniem
jest nieświadomość występowania przedmiotowego
błędu, jak równieŜ jego ukrywanie przed klientem.
Niejednokrotnie nieuwzględnienie tego błędu
stwarza wraŜenie spełnienia wymogów akustycznych,
takich jak: dopuszczalnych poziomów dźwięku, zachowanie
wymaganej transmisji lub absorpcji.
Opracowując programy i koncepcje ograniczenia
emisji hałasu niezwykle istotne jest takŜe przyjęcie
wskaźników, na podstawie których moŜliwe będzie
określenie kolejności prowadzenia działań naprawczych.
Kolejność prowadzenia tych działań powinna
odnosić się zarówno do skali przekroczeń dopuszczalnego
poziomu dźwięku, jak równieŜ do liczby
osób naraŜonych na ponadnormatywną emisję hałasu.
Często stosowany jest wskaźnik M [4]:
gdzie:
M = 0,1 · m (10 0,1·∆L – 1)
∆L – wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu
dźwięku [dB],
m – liczba osób na terenie o przekroczonym poziomie
dopuszczalnym.
Dotyczy on zasadniczo badań prowadzonych
w środowisku, jednakŜe moŜe być stosowany takŜe
i dla stanowisk pracy. Na podstawie wskaźnika M mo-
Ŝliwe jest dokładne określenie planu badań modelowych,
a takŜe ustalenie kolejności stosowania w modelu
obliczeniowym środków redukcji hałasu.
Osiągnięcie wysokiej skuteczności redukcji ponadnormatywnej
emisji hałasu, wymaga zatem pewnych
i sprawdzonych modeli obliczeniowych, a opracowanie
środka redukcji dźwięku, o Ŝądanej skuteczności,
wymaga Ŝmudnych i często długotrwałych obliczeń,
w trakcie których zmieniając geometrię środka technicznego,
czy teŜ jego materiałowe cechy konstrukcyjne,
określa się poziom dźwięku w newralgicznych
obszarach, dąŜąc do jego minimalizacji. Przykładem
takich badań jest rysunek 5, a takŜe rysunek 6.
Podczas badań, których wyniki w postaci rozkładu
pola akustycznego przedstawiono na rysunku 5, weryfikowano
cechy konstrukcyjne ekranu akustycznego.
134 MASZYNY GÓRNICZE 3-4/2010