plik *.pdf

Prof. dr hab. Jan W. Wiktor
Katedra Marketingu
Uniwersytet Ekonomiczny
w Krakowie
Opole, 20.05.2009 r.
RYNEK UNII
EUROPEJSKIEJ
Koncepcja i zasady
funkcjonowania

1. Wstęp
2. Teoria wspólnego rynku
3. Pojęcie i zakres JRW
4. Zasady funkcjonowania JRW
5. Przesłanki powstania
6. Etapy tworzenia JRW
7. Kierunki rozwoju UE i jej JRW
8. Wspólny rynek a
euromarketing
©j.w. wiktor

1. Wstęp
Pojęcie rynku:
Ekonomia,
Marketing,
Teoria integracji regionalnej
(ekonomia otwarta)

Literatura (w zarysie)
J. W. Wiktor, Rynek Unii Europejskiej.
Koncepcja i zasady funkcjonowania,
Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków
2005
Unia Europejska. Organizacja i
funkcjonowanie, red. naukowa M.
Cini, , PWE, Warszawa 2007

Literatura (c.d.):
J. Kundera, , Jednolity rynek europejski,
Oficyna Ekonomiczna, Kraków w 2003
A. Czarczyńska
ska, , K. Śledziejewska, , Teoria
integracji europejskiej, Wydawnictwo C.H.
Beck, Warszawa 2003
K. Gawlikowska-Hueckel
Hueckel, , A. Zielińska
–
Głębocka, Integracja europejska. Od
jednolitego rynku do unii walutowej,
Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004

Literatura (c.d.):
- A. Sznajder, Euromarketing,
Uwarunkowania na rynku UE, PWN,
Warszawa 2001
strony w Internecie:
• www.europa.eu.int,
• www.ukie.gov.pl
• www.uniaeuropejska.pl (i inne)

2.TEORIA WSPÓLNEGO RYNKU
2.1. Formy integracji
regionalnej
2.2. Efekty wspólnego
rynku – przesłanki
integracji rynków
narodowych

2.1. FORMY INTEGRACJI REGIONALNEJ
Ekonomia międzynarodowa,
Teoria ekonomii otwartej
Regionaliści:
B. Balassa, , R.G. Lipsey, , J. Tinbergen
i in.
Koncepcja B. Balassy:
5 form integracji regionalnej

Głębokość
posunięć
integracyjnych
STREFA
WOLNEGO
HANDLU
UNIA
CELNA
WSPÓLNY
RYNEK
UNIA
G-W (M-E)
UNIA
POLITYCZNA
Wspólny rynek jako stadium integracji
regionalnej
t

1. Strefa wolnego handlu
zniesienie między państwami
ograniczeń celnych i ilościowych przy
jednoczesnym zachowaniu własnych,
narodowych stawek celnych z krajami
trzecimi
2. Unia celna
zniesienie ograniczeń celnych i
ilościowych oraz przyjęcie wspólnej
taryfy celnej w handlu z krajami
trzecimi

3. WSPÓLNY RYNEK
wzbogacenie unii celnej o zasady
swobodnego przepływu osób, dóbr, d
usług ug i kapitału
4. Unia gospodarcza (unia G-W, G
unia M-E) M
łączy wspólny rynek ze ścisłą
koordynacją polityki gospodarczej,
walutowej i podatkowej

5. Integracja całkowita (unia
polityczna)
pełna
unifikacja systemów w prawa,
polityki ekonomicznej, finansowej i
społecznej, wymagająca utworzenia
organów w ponadnarodowych, , których
decyzje są wiąŜą
ąŜące
dla krajów
członkowskich

2.2. EFEKTY WSPÓLNEGO RYNKU –
PRZESŁANKI INTEGRACJI RYNKÓW
NARODOWYCH
STRUKTURA EFEKTÓW W INTEGRACJI
REGIONALNEJ
EFEKTY
UNII CELNEJ
EFEKTY
WSPÓLNEGO
RYNKU
EFEKTY
UNII G-W (E i M)
EFEKTY
- krótkookresowe
-długookresowe
EFEKTY
„FALI WSTECZNEJ”

EFEKTY UNII CELNEJ
Kluczowy element teorii unii celnej
J. Vinera, wyodrębniaj
bniającej
2 główne g
efekty:
kreacji handlu i
przesunięcia handlu (odwracania
handlu)

EFEKTY WSPÓLNEGO RYNKU
to pozytywny wpływ integracji
regionalnej w postaci:
efektów bezpośrednich
efektów pośrednich

EFEKTY UNII GOSPODARCZO -
WALUTOWEJ
wzrost ogólnej stabilności
ekonomicznej
poprawa efektywności
funkcjonowania rynków w dóbr, d
usług,
ug,
pracy i kapitału u poprzez zmniejszenie
ryzyka odnośnie nie przyszłych ych kursów
wymiany jak i zbędnych kosztów
transakcyjnych
poprawa jakości usług ug finansowych,
redukcja dalszych kosztów
transakcyjnych
cd:

znaczna eliminacja „kosztów
informacyjnych” i wynikających z nich
dyskryminacji cenowych
poprawa alokacji zasobów w w wyniku
poprawy skuteczności ci zarządzania
przyśpieszenie pieszenie wzrostu
gospodarczego całej unii na skutek
ujednolicenia narodowych polityk
monetarnych
np. . wejście Polski do strefy euro –
wzrost PKB o 1%! (szacunki BŚ, B , KE)

OPTYMALNY OBSZAR WALUTOWY
„Obszar, który najlepiej nadaje się do
stosowania w jego granicach jednej
waluty lub kilku walut wzajemnie
wymienialnych po stałych kursach”
W ramach o.o.w. . wszystkie czynniki sąs
mobilne,
lecz sąs
nieprzenośne
ne pomiędzy tym
obszarem, a resztą świata (otoczeniem)

Robert Mundell, , Nobel w 1999 r.,
- wykład na AE w Krakowie 6
marca 2000 r.
- wywiad w „Polityce” – 15.03.2009 r.
lekarstwem na globalny kryzys –
globalna waluta!

EFEKT „FALI WSTECZNEJ”
G. Myrdal (1957)
Istota:
swobody wspólnego rynku nie
przyczyniają się do zmniejszania
róŜnic w dochodach z czynników
produkcji, w a przeciwnie – mogą
powodować ich pogłę
łębienie

egiony i branŜe e najlepiej rozwinięte
przyciągaj
gają najlepszą siłę
roboczą i
większo
kszość
kapitału, a regiony słabiej s
rozwinięte
– pozostają mniej
atrakcyjne
programy przeciwdziałania: ania: programy
pomocowe, polityka regionalna UE

3. POJĘCIE I ZAKRES JEDNOLITEGO
RYNKU WEWNĘTRZNEGO
- JRW
JRW to obszar 27 państw
tworzących UE (od 1.01.2007 r.),
JRW - złoŜona ona forma integracji
ekonomicznej krajów w Wspólnoty
Europejskiej,

JRW „stanowi
przestrzeń bez
granic wewnętrznych, w ramach
której jest zagwarantowana
swoboda przepływu towarów,
w,
osób, usług ug i kapitału”
(oficjalna, unijna definicja, zawarta w
Jednolitym Akcie Europejskim i Białej
Księdze Rynku Wewnętrznego)
JRW to obszar 27 państw
z
jednolitą (lub znacznie
ujednoliconą) ) sferą regulacji
mechanizmu rynkowego

Rynek wewnętrzny UE:
Powierzchnia – 3.424 tys. km 2
Liczba ludności
– 479 mln.
Liczba przedsiębiortw
– ok. 30 mln
Polska -

Rys.
SP0 SPT SPU SPK
Zasady – wolności wspólnego rynku
Jednolity rynek wewnętrzny UE
Przesłanki
utworzenia
Polityki
wspierające
Kierunki
rozwoju

Koncepcja i obszary wspólnego rynku
Wolności podstawowe = zasady
Wspólna polityka rynku i konkurencji
Wspólna polityka ochrony konsumenta
Wspólna polityka rolna
Wspólna polityka handlowa
Inne „polityki wspierające
ce” WR
Euro – wspólna waluta wspólnego rynku
Kierunki rozwoju – Strategia Lizbońska
(2000)
Traktaty Lizbońskie (13.12.2007 r.)

4. ZASADY FUNKCJONOWANIA JRW
ZASADY = WOLNOŚCI PODSTAWOWE
JEDNOLITEGO RYNKU
WEWNĘTRZNEGO UE =
zasady wspólnego rynku w teorii integracji
regionalnej
1. SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB:
- likwidacja kontroli granicznej
- wolność
zatrudnienia i zakładania
adania
firm
przez mieszkańców w UE w
kaŜdym kraju

2. SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW:
W:
- likwidacja kontroli granicznej
- harmonizacja lub uznanie norm i
standardów
krajowych
3. SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG:
UG:
- liberalizacja usług ug finansowych
- harmonizacja nadzoru nad bankami i
towarzystwami ubezpieczeniowymi
- otwarcie rynków w transportowego i
telekomunikacyjnego

4. SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU
- zwiększenie szybkości obiegu pieniądza i
kapitału
- stworzenie warunków w wspólnego rynku
usług
ug finansowych
- liberalizacja obrotu papierami
wartościowymi

5. PRZESŁANKI POWSTANIA
EURORYNKU
Przesłanki procesów
integracyjnych w Europie:
1. Przesłanki polityczne
2. Przesłanki ekonomiczne

1.Przesłanki polityczne procesów
integracyjnych w Europie -
skutki powstanie dwóch bloków
politycznych po II wojnie,
dokonujące się procesy dekolonizacji,
zakończenie odbudowy państw
Europy Zachodniej
dąŜenia do współpracy
pracy
międzypa
dzypaństwowej
– traktowanej
jako wartość
sama w sobie

2. Przesłanki ekonomiczne procesów
integracyjnych w Europie:
motywy wynikające z układu sił w
gospodarce światowej
–TRIADA rynku
globalnego
zwiększenie konkurencyjności ci Europy na
rynku światowym,
dąŜenie do podniesienia stopy Ŝyciowej
mieszkańców
uzyskanie określonych efektów w integracji

UE: 27 krajów w członkowskich
NAFTA: USA, Meksyk, Kanada
MERCOSUR: Argentyna, Brazylia,
Paragwaj. Urugwaj
ASEAN: Indonezja, Malezja, Filipiny,
Singapur, Tajlandia, Brunei
APEC: Australia, Brunei, Chile, Chiny,
Filipiny, Hongkong, Indonezja, Japonia,
Kanada, Korea Południowa, Malezja,
Meksyk, , Nowa Zelandia, Papua Nowa
Gwinea, Singapur, Stany Zjednoczone,
Tajlandia, Tajwan

6. ETAPY TWORZENIA JRW
faza wstępna (1951-1981)
1981)
faza zasadnicza (1981-1999)
1999)
faza wprowadzania wspólnej waluty
EURO – tworzenia strefy EURO
(1999-2001)
faza rozszerzenia (1991-2002
2002-20042004
oraz 2007)

Faza wstępna:
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA
Traktat Paryski – 1951 – EWWiS
Traktat Rzymski: 25.03.1957 –
Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg,
NRF, Włochy W
(wejście w Ŝycie
1.01.1958)
fundament na drodze tworzenia
jednolitego rynku wewnętrznego
i unii europejskiej

CELE EWG (Art. 2):
STWORZENIE WSPÓLNEGO RYNKU i
stopniowe zbliŜanie polityki
gospodarczej krajów w członkowskich
poprzez:
• popieranie harmonijnego rozwoju działań
gospodarczych,
• zwiększanie stabilności,
• przyśpieszony pieszony wzrost stopy Ŝyciowej i
• zacieśnianie stosunków w między krajami
członkowskimi

DZIAŁANIA ANIA EWG
zmierzające do realizacji celu głównego
g
(art. 3):
zniesienie pomiędzy państwami
członkowskimi
opłat celnych i barier
w imporcie i eksporcie,
utworzenie wspólnych taryf celnych i
prowadzenie wspólnej polityki
handlowej wobec państw trzecich,

zniesienie pomiędzy państwami
członkowskimi przeszkód d w
swobodnym przepływie osób, usług ug i
kapitału,
stworzenie systemu ochrony
konkurencji („zapewnienie,
Ŝe
konkurencja w ramach wspólnego
rynku nie ulegnie zakłóceniu
ceniu”),
zbliŜenie prawodawstwa państw
członkowskich w stopniu koniecznym
dla właściwego w
funkcjonowania
wspólnego rynku,

EWG a wspólny rynek
Zamierzenia
Traktatu Rzymskiego –
ustanowienie unii celnej i
wspólnego rynku w perspektywie
12 lat (maks. 15)
1957 1969 (1972)
Realizacja:
Utworzenie unii celnej - 1968
Utworzenie wspólnego rynku - 1993

1961 – początek prac nad
ustanowieniem wspólnej taryfy celnej
i unii celnej:
• redukcja i likwidacja ceł – początek
lat 60. – 10%
• kolejne stawki: 5% i 3%, 0% (negocjacje
wewnętrzne EWG oraz na arenie
światowej: GATT (po 1995 r. – WTO)
• Ustanowienie unii celnej – 1968 r.
- Bariery ustanowienia WR – „Biała
księga
ga”

„Biała a księga rynku wewnętrznego
trznego” (1985)
Przesłanki:
Lata 70: zahamowanie tempa wzrostu
EWG
Pogorszenie pozycji konkurencyjnej
Europy
„euroskleroza”
Przeszkody (bariery) w wolnym
handlu na obszarze Wspólnoty
–
koszty „non-Europe”:: 100 mld. . ecu
(120 mld. . USD)

Bariery utworzenia WR w „Białej księdze
dze”
bariery
administracyjne
(fizyczne)
techniczne
fiskalne

Bariery administracyjne:
Biurokratyzm odpraw celnych
Ograniczenie dostępu lub nawet
zamknięcie sektorów w rynku usług ug dla firm
z innych krajów w Wspólnoty
Postanowienia „Białej księgi
gi”:
Całkowita likwidacja kontroli granicznej do roku
1993
Opracowanie JDA (SAD) – zastąpienie 70.
formularzy odpraw granicznych (wdroŜenie
–
1988, koniec – 1993)

Bariery techniczne:
ZróŜnicowanie krajowych norm
technicznych
Ograniczony dostęp p firm
zagranicznych do rynku zamówie
wień
publicznych i rynku niektórych usług
ug
(np. finansowych, transportowych,
nowej generacji)
Ograniczenia w tworzeniu
przedsiębiorstw
Brak wspólnego rynku usług, ug, kapitału
itd.

Bariery techniczne – c.d.
Istota i skala problemu:
100.000 norm w krajach
członkowskich,
trudności ze wzajemną
akceptacją, , bariera przepływu
towaru
Rozwiązanie
zanie – tzw. „NOWE
PODEJŚCIE
CIE”

„NOWE PODEJŚCIE
CIE” (new approach)
Do zagadnień wspólnego rynku i
certyfikacji
Normalizacja na szczeblu krajowym –
bariera przepływu towarów
Dla likwidacji barier technicznych:
- system wzajemnego uznawania
norm
krajowych do czasu
opracowania norm
wspólnotowych
oraz
- „Nowe podejście
cie”

„NOWE PODEJŚCIE
CIE” (New Approach)
Uregulowania dotyczące
ce
bezpieczeństwa produktów
przemysłowych
Dyrektywy „Nowego podejścia
cia” -
zasadnicze (podstawowe)
wymagania wobec bezpieczeństwa
produktu i jego uŜytkowania u
oraz
dopuszczenia go do obrotu na WR

„NOWE PODEJŚCIE
CIE” (new approach)
Normy zharmonizowane – wydawane
przez międzynarodowe instytucje
normalizacyjne (CEN, CENELEC, ETSI)
Spełnienie wymagań danej dyrektywy
NP – warunek znaku–
CE (Conformite
European) ) =
zgodności europejskiej
NP. – zasada wzajemnego uznawania
wyrobów w ze znakiem CE

Bariery fiskalne:
Istotne zróŜnicowanie VAT i akcyzy,
stawek innych podatków
Postulaty Białej księgi:
• Ustalenie na zbliŜonym poziomie
stawek podatkowych VAT i akcyzy
• Akceptacja róŜnic r
krajowych do
czasu utworzenia JRW w granicach
+/-2,5%

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI
(EUROPEAN SINGLE ACT)
podpisany w 1986 r., wszedł w Ŝycie 1 lipca
1987
wykorzystywał ustalenia „Białej księgi
gi”
Zasadnicze znaczenie JAE:
• zdecydowane podkreślenie woli
przekształcenia wzajemnych
stosunków w w unię europejską,
której podstawą będą: - wspólnoty
europejskie oraz wspólna polityka
zagraniczna (art. 1.)

Struktura celów w JAE
Cel podstawowy:
„zrealizowanie
do 31.12.1992 r.
wspólnego rynku wewnętrznego
(„obszaru bez granic wewnętrznych,
gdzie zapewniona będzie b
swobodny
przepływ osób, towarów, w, usług ug i
kapitału”)

TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ
(TRAKTAT Z MAASTRICHT - 1992)
Plan Delorsa z 1989 r. budowy unii
ekonomicznej i walutowej (w trzech
etapach)
program 1992 r. – JAE i JRW to
instrumenty urzeczywistnienia pełnej
integracji
Traktat o Unii Europejskiej – TUE -
(uzgodniony w grudniu 1991,
podpisany w Maastricht 7.02. 1992 r.,
wszedł w Ŝycie po ratyfikacji
1.11. 1993 r.)

Traktat UE - 3 filary Unii Europejskiej:
1. filar wspólnot europejskich, , przy
wyraźnej modyfikacji ich celów
gospodarczych i poszerzeniu
funkcji
2. filar wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa
3. filar wymiaru sprawiedliwości i
spraw wewnętrznych

Struktura formalna Traktatu UE:
7 tytułów w (zasadniczych częś
ęści),
dotyczących cych poszczególnych
problemów, wspólnot i filarów w UE
Tytuł I:
definiuje linię przewodnią procesu
integracji europejskiej, którego
celem
jest organizowanie w spójny i
solidarny sposób stosunków w między
krajami członkowskimi i między
mieszkańcami

Cele TRAKTATU o UE (art. B):
popieranie zrównowa
wnowaŜonego onego wzrostu
gospodarczego i społecznego poprzez
kreowanie przestrzeni bez granic
wewnętrznych
(rynku wewnętrznego)
wzmocnienie spójno
jności gospodarczej i
społecznej oraz wprowadzenie unii
gospodarczej i walutowej, , opartej na
wspólnej walucie

urzeczywistnienie wspólnej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa,
wzmoŜenie ochrony praw i interesów
obywateli państw członkowskich
poprzez wprowadzenie instytucji
obywatelstwa unii europejskiej,
rozwijanie ścisłej współpracy pracy w
zakresie wymiaru sprawiedliwości i
spraw wewnętrznych

TRAKTAT LIZBOŃSKI, 13.12.2007
TL zmieniający TUE (Maastricht)(
i TWE (Rzym)
Istotne zmiany formalne:
• Osobowość
prawna UE,
• Rozgraniczenie kompetencji,
• Procedury stanowienia prawa pierwotnego,
• Wzrost roli PE,
• Zmiana zasad głosowania,
g
• Zwiększenie elastyczności ci funkcjonowania UE,
Rynek wewnętrzny:
„system zapewniający niezakłócon
coną
konkurencję”

7. KIERUNKI ROZWOJU UE i jej JRW
9.10.2002 r. – akceptacja raportu na
temat rozszerzenia UE
13-14.12. 14.12. 2002 r. decyzja UE o
rozszerzeniu o 10 nowych państw
Rozszerzenie 1.05. 2004 r.
Rozszerzenie 1.01.2007 r.
Dalsze rozszerzenie i rozwój j WR:
• przestrzeń,
• strefa euro,
• zasady (m. in. przepływu usług),
ug),
• polityki wspierające

Kraj
1. Cypr
2. Czechy
3. Estonia
4. Litwa
5. Łotwa
6. Malta
7. Polska
8. Słowacja
9. Słowenia
10. Węgry
11. Bułgaria
12. Rumunia
Rynek „12”
Rynek „15”
Eurorynek 27
Udział „12”
Powierzchnia
(w tys. km 2)
9,3
79
45
65
64
0,32
312
49
20
93
110
235
1081
2343
3424
31%
Liczba mieszk.
(w mln.)
0,76
10,3
1,4
3,7
2,4
0,4
38,6
5,4
2,0
10,0
9,1
21,8
106
373
479
22%

8. Wspólny rynek a
euromarketing
rynek wewnętrzny
(Binnenmarkt)
rynek jednolity – wspólny
(Single Market, Common
Market),
rynek wielki (Le
Grande
Grande Marche).

Eurorynek –
złoŜona ona kategoria społeczna i
ekonomiczna o określonych
strukturach, zasadach i celach,
powstała a w wyniku procesów
integracyjnych Europy
Zachodniej,
modelowa konstrukcja
teoretyczna,

nowoczesna, bogata legislatura i
„oprzyrządowanie”
instytucjonalno-prawne,
Eurorynek -
przesłanka powstania i rozwoju
euromarketingu- niemiecka
szkoła a marketingu – lata 80.

Euromarketing
EURORYNEK
Koncepcja i zasady
funkcjonowania
PRZEDSIĘBIORSTWO
Misja, strategie,
instrumenty
EUROMARKETING
Euromarketing – koncepcja funkcjonowania
przedsiębiorstwa na rynku europejskim

Euromarketing
zbiór r zasad podejmowania przez
przedsiębiorstwa działalno
alności na
specyficznym „rynku
międzynarodowym
– eurorynku”:
• rynku kształtowanym towanym przez
jednolite czy ujednolicone normy
prawne prowadzenia biznesu,
ochrony konsumenta i konkurencji
(sfera regulacji)

- rynku pozbawionym
protekcjonistycznych barier
ochrony celnej na
granicach
wewnętrznych
pomiędzy
krajami członkowskimi Unii,
- opartym o zasady wolności
gospodarczej
i wolności
osobistej – nabywcy, konsumenta
i przedsiębiorcy,

a równoczer
wnocześnie nie rynku tak róŜnymr
nym, , jak
róŜne sąs
kultury, doświadczenia
historyczne, poziomy rozwoju
społecznego i ekonomicznego
poszczególnych krajów w tworzących
Wspólnot
lnotę i jej rynek wewnętrzny (z
jednolitą (ujednoliconą) ) sferą
regulacji - rynek jednolity.

Euromarketing a eurorynek:
B. Collomb, , B. Gates:
„... do osiągni
gnięcia sukcesu sąs
obecnie potrzebne nowe
strategie zarządzania firmą i
nowe umiejętno
tności
marketingowe, a przede
wszystkim głęboka wiedza o
własnej dziedzinie biznesu...”

Dziękuj
kuję za uwagę
Jan W. Wiktor
Prezentację przygotowano w oparciu o licencjonowany program
firmy Microsoft