Zmiany polskiego prawa wodnego niezbędne dla pełnej ... - WWF

Niezależnie od tego czy cele gospodarcze, takie jak zapewnienie możliwości wykorzystania
żeglugowego powierzchniowych wód śródlądowych, zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz
przemysłu, pozostaną w ustawie prawo wodne, czy też zostaną z niej wykreślone, to brak możliwości
ograniczania roszczeń w stosunku do zasobów wodnych wskutek braku realnego wpływu
organów gospodarki wodnej na kształtowanie planów gospodarki przestrzennej będzie źródłem
konfliktów. Należy dodać, że oba wspomniane. cele wynikające z polskiej ustawy są to cele
użytkowników wód, a nie wymienione w Dyrektywie cele zlewniowo zorientowanego
zarządzania wodami.
Analogiczna sytuacja istnieje w dziedzinie ochrony przed powodzią. Przygotowywane zmiany to
np. propozycje art. 79, którego ostatni punkt wyraźnie utrzymuje nadrzędność planów
zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli gmina (na tym poziomie tworzone są plany miejscowe
i tylko te plany stanowią akty prawne) zaplanuje zabudowę terenu zalewowego to dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej będzie zobowiązany obszar taki chronić. Jest to szkodliwe
dla użytkowników takiego terenu (całkowicie skuteczna ochrona jest niemożliwa !) a także szkodliwe
dla podatników, którzy poniosą koszty inwestycji ochronnych i ewentualne koszty reparacji zniszczeń
powodowanych przez powódź oraz szkód dla środowiska.
Istnieje wprawdzie zapis (art. 84 ustawy), który nakazuje władzom gminnym brać pod uwagę
przy sporządzaniu planu przestrzennego zagospodarowania zasięg powodzi 100-letniej 7 , ale ,bliższa
analiza zapisów art. 82 prowadzi do wniosku, że kompetencje RZGW ograniczają się do obszarów
”bezpośredniego zagrożenia”, czyli terenów nie obwałowanych, oraz międzywali. Analiza piętnastu
katastrofalnych powodzi, które wystąpiły w Polsce w ostatnim półwieczu wykazuje że szkody i śmierć
ludzi wystąpiły praktycznie tylko na obszarach ”potencjalnego zagrożenia” (tj. obszarach chronionych
wałami). Obszary te są wprawdzie określane przez ministra właściwego ds. gospodarki wodnej lecz
kształtowanie gospodarki przestrzennej na tych obszarach pozostaje tylko w zakresie ”uwzględniania”
(patrz cytowany powyżej art. 82 ust.2). Oznacza to lekceważenie prewencji polegającej na
bezwzględnym ograniczeniu dalszej zabudowy obszarów obwałowanych i stanowiącej jedyną
skuteczną metodę ograniczenia eskalację szkód powodziowych. Obowiązujące ustawodawstwo nie
tworzy warunków do wdrożenia tej metody poprzez racjonalne planowanie przestrzenne.
4.4 Bariera wynikająca z działań na rzecz ”utrzymania wód”
Kolejna przeszkoda w osiąganiu środowiskowych celów Ramowej Dyrektywy Wodnej
wynika z ”obowiązku utrzymywania wód”, które w Prawie Wodnym definiuje w art. 22.:
„Utrzymywanie śródlądowych wód powierzchniowych polega na zachowaniu lub odtworzeniu
stanu ich dna lub brzegów oraz na konserwacji lub remoncie istniejących budowli regulacyjnych
w celu zapewnienia swobodnego spływu wód oraz lodów, a także właściwych warunków korzystania
z wody”.
Wprawdzie art.24. odwołuje się do celu Środowiskowego Dyrektywy 8 , ale art. 26 nakłada na
właścicieli wód obowiązki, które są w stosunku do tego celu w sprzeczności:
7 „Dla terenów o szczególnym znaczeniu społecznym, gospodarczym lub kulturowym, określonych w studium,
o którym mowa w art. 82 ust. 2, przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
uwzględnia się poziom wód maksymalnych o prawdopodobieństwie występowania raz na 100 lat”
8 „Utrzymywanie śródlądowych wód powierzchniowych oraz morskich wód wewnętrznych i brzegu morskiego nie
może naruszać, z zastrzeżeniem art. 38a ust. 2, istniejącego dobrego stanu tych wód oraz warunków
wynikających z ochrony wód.”
15