Ministarstvo finansija Crne Gore Oktobar ... - Vlada Crne Gore

g oktobar - decembar 2009. g Bilten Mi nis tar stva fi nan si ja Cr ne Go reAnaliza efekata propisa- Regulatory ImpactAssessment (RIA)Da li smo se nekada zapitali kako seu jednom ekonomskom sistemu odvijaproces donošenja odluka? Kako je donijetaodluka da se, recimo, donese zakonili uspostavi neko tijelo? Da li je odlukadonijeta inicijativom jedne ili više institucijau sistemu? Kakva je proceduraprethodila donošenju odluke – da li jenapravljena analiza prednosti i nedostataka,troškova i koristi, brainstorming ilije odluka donijeta ad hoc?Sva ova pitanja su, posljednjih decenijadvadesetog vijeka, postala posebnoaktuelna u periodu tzv. “preregulacije”.Naime, Vlade većine razvijenih državasu se našle u situaciji kada je postojećaregulacija postala preobimna i predstavljalavelika administrativna opterećenja,ponajviše za obavljanje biznisa. U takvojsituaciji vlade su posredno trpilepo sljedice, odnosno upadale u zamku,sopstvenih loših ili neodmjerenih odlukau pogledu regulacije. Zato se nametnulapotreba za traženjem rješenja, odnosnonovog alata ili tehnike koji bi dopriniopovećanju kvaliteta donošenja oduka saaspekta uvođenja nove i analize opravdanostipostojeće regulacije.U ovakvim uslovima, 80-tih godinaprošlog vijeka, zemlje OECD su počeleprimjenjivati tzv. RIA-u odnosno RegulatoryImpact Assessment ili metodu analizeefekata propisa (u daljem tekstu:RIA).RIA predstavlja alat, odnosno, metodkoji se upotrebljava za analiziranjemogućih efekata nove regulative ili njenihizmjena, na sistem u cjelini. OvajBojana Boškovićme tod se zasniva na nizu koraka kojimse, na sistematičan način, daje odgovorna pitanje da li će nova regulativa iliizmjena postojećih propisa imati željeniefekat. Tokom sprovođenja ovakvog procesaidentifikuju se potencijalni glavniili sporedni efekti propisa i ukoliko jeto moguće, kvantifikuju potencijalni troškovii benefiti primjene analiziranogpro pisa, za građane, poslovnu zajednicui državu. RIA podrazumijeva i informisanjedonosioca oduka i zainteresovanihstrana o rezultatima analize. U tom smislucilj i uloga RIA-e je, da se donese onaregulativa koja omogućava donošenjepropisa čiji benefiti prevazilaze troškoveimplementacije.Na osnovu najboljih praksi u zemljamakoje sprovode RIA-u, smatra se danjena suština ogleda u:- Postavljanju „pravih“ pitanja prilikomrazmatranja ideje o potrebi za novimili izmjenom postojećeg propisa, kaoi prilikom njegove izrade;- Organizaciji procesa analize propisa,uz primjenu odgovarajućih metoda iprocedura od stane naležnih organa;- Razmjeni informacija između donosiocaodluka i zainteresovanih strana.Prvom RIA-om se smatra dokument„Ocjena uticaja inflacije“ (Inflation ImpactAssessments) koji je napravljenpo nalogu Karterove administracijeu Sjedinjenim Američkim Držvama1978. godine. RIA je dalje razvijanatokom Reganove administracije, kadaje priprema „cost benefit“ analize postalaobavezujuća. Dru ga zemlja koja jemeđu prvima uspo stavila RIA-u je bilaAustralija 1985. godine. Od sredine devedesetihgodina prošlog vijeka, pa dodanas sve zemlje članice OECD-a sprovodeRIA-u. Potrebu za uvođenjem RIAesnažno promoviše i Svjetska banka, ukomunikaciji sa svojim klijentima. Kaorezultat tome konstantno raste broj zemaljau razvoju koje su implementiraleRIA-u u svoj sistem.Već duži period RIA predstavlja obavezan dio pripreme propisa za sve zemlje članice Evropske unije, dok je upojedinim zemljama prisutna više oddv adesetak godina. Značaj sprovođenjaRIA-e u Evropskoj uniji dobio je na značajuposlije izvještaja tzv. Mandelkernovegrupe 1 .1 - Mandelkernov izvještaj daje preporuke kako na nivou vlada zemalja članica, tako i na nivou Evropske komisije. U preporukama Izvještaja, RIA je prepoznata kao jedna odsedam oblasti koje predstavljaju osnov bolje regulacije. Takođe, konstatovano je RIA treba da bude integralni dio procesa kreiranja i sprovođenja politika na svim nivoima.31