Pełny numer do pobrania (*.pdf) - Archiwum Medycyny SÄ dowej i ...

Nr 1RAPORT KOMISJI POWYPADKOWEJ JAKO DOWÓD W POSTĘPOWANIU71był zarejestrowany, któremu to państwu należyprzedłożyć sprawozdanie i wnioski z poczynionychustaleń. W Polsce kwestię badania wypadków lotniczychreguluje ustawa z dn. 3 lipca 2002 roku,Prawo lotnicze (Dz.U. nr 100/2006, poz. 696),w której – w art. 17 p.l. – przewidziano powołaniestałej Komisji Badania Wypadków Lotniczych, którejprzydano status podmiotu niezależnego. Niezależnośćta została zagwarantowana przez wskazanie,że członkowie Komisji kierować się mają zasadąswobodnej oceny dowodów i że w rozważanychkwestiach nie są związani poleceniami (art.17 ust.15 p.l.). Ich zadaniem (art. 134 p.l.) mabyć poznawanie okoliczności i przyczyn wypadków –w sposób szczegółowo opisany w rozporządzeniuwykonawczym. Natomiast Komisja nie orzeka o odpowiedzialnościi winie, a jej członkowie nie mogąpełnić procesowych funkcji biegłych (w zakresiespraw prowadzonych przez Komisję – art. 17 ust.16 p.l.) – ale w pracach Komisji mogą uczestniczyćeksperci (art. 17 ust. 17 p.l.).Dość podobnie – implementując postanowieniaunijnej Dyrektywy nr 2004/49/WE – uregulowanodziałalność Państwowej Komisji Badania WypadkówKolejowych – w Ustawie o transporcie kolejowymz dnia 28 marca 2003 roku (Dz.U. nr 16/2007,poz. 94) i w aktach wykonawczych: rozporządzeniuMinistra Transportu z dnia 30 kwietnia 2007 roku(Dz.U. nr 89/2007, poz. 593) i zarządzeniu MinistraInfrastruktury z dnia 11 grudnia 2008 roku(Dz.Urz. MI nr 15/ 2008, poz. 75) [1, 2].O ile powyższe uregulowania komisjom lotniczymi kolejowym nadają niezależność wobec organówścigania i wymiaru sprawiedliwości, o tylew przypadku wypadków w transporcie morskim(w tym o winie i o odpowiedzialności) orzekają organyquasisądowe – Izby Morskie (zob.: Ustawęo izbach morskich z dnia 1 grudnia 1961 roku – zezmianami na skutek implementacji unijnej Dyrektywynr 1999/35/WE – Dz.U. nr 69/2009, poz.599). Inaczej też uregulowana jest kwestia badaniawypadków (katastrof) w zakładach górniczych(zob.: Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego1994 roku – tekst jednolity w: Dz.U. nr 288/2005,poz. 1947).Powyższe, sygnalizacyjne omówienie problematykiwskazuje, że prokuratorzy prowadzący postępowaniaprzygotowawcze i orzekający sędziowiemogą być postawieni w stan dyskomfortu decyzyjnego– zwłaszcza jeżeli nie są świadomi ograniczeńopisanych w przepisach regulujących prace komisji.Stan ten może pogłębiać świadomość koniecznościurzeczywistniania podstawowych zasad procesowych,do których należą: zasada szybkości i zasadakonieczności ponoszenia tylko kosztów niezbędnych.Nawykli przy tym do rozstrzygania kwestiikompetencyjnych, na bliskim im gruncie uregulowańprocesowych, mogą być skłonni do zaspokajanianiedosytu poznawczego wiedzą zaczerpniętą z prackomisji (zespołów). Katastrofa smoleńska dostarczyłana to wymownego przykładu, a był nim spórpomiędzy polskimi prokuratorami wojskowymia polskim przedstawicielem, akredytowanym namocy art. 26 Konwencji Chicagowskiej – o eksperckiewspomaganie prokuratorów przez specjalistówi współpracowników przedstawiciela akredytowanego.Przeprowadziliśmy więc studia uregulowań normatywnych,stanowisk doktryny i orzecznictwa w tejkwestii (dla uproszczenia kwestii niniejsze rozważaniaograniczono do postępowania karnego);a w szczególności podjęliśmy próbę udzielenia odpowiedzi,jak rozwiązywać związane z tym trzy podstawoweproblemy.1. Czy do procesowego materiału dowodowegomożna inkorporować ekspertyzy wykonane dlakomisji powypadkowych i czy wtedy mogą oneskutecznie zastąpić odpowiednie dowodyz opinii biegłych?Zgodnie z art. 193 k.p.k. dowód z opinii biegłegoprzeprowadza się dla wyjaśnienia okolicznościistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli ich wyjaśnieniewymaga posiadania wiadomości specjalnych.Apodyktyczna postać modalności, znamionującejredakcję tego przepisu wskazuje, że jest todowód insubstytutywny, a zatem:• Musi być przeprowadzony nawet w sytuacji,gdyby organ procesowy posiadał odpowiedniewiadomości specjalne – zob. np.: II 4 K 448/32, 3K 902/33 lub Z 46/68.• Dowodu tego nie można skutecznie zastąpićinnym – zob. np. I CKN 223/98 (bliżej o tym zob.[3], a przywołane orzeczenia pochodzą ze zbiorów[4, 5]).W świetle polskiego prawa procesowego dostarczycielemopinii może być tylko podmiot wyraźniedo tego powołany decyzją (postanowieniem) wyda-2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny Sądowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267