Nr 270, grudzień 1976 - Znak

WACtAW HRYNIEWICZ OMIpierwszego czlowie'ka, ktory zapragnql stae si~ rownym Bogu... Wie­Iu teolog6w zachodnich interpretuje pa1rystYCZl1.q jde~ przeb6stwierriaw KoSciele wschodnim jako "neoplatonskq dewiacj~" w. Prawoslawniuw~ajq t~ opirri~ za "jedno z najhardziej trwalych nieporozumienmi~y Wschodem i Zachodem, kt6re wiqze si~ wla.miez antropologiq " .30 Teologia zachodnia Zldradza od wiek6w tendencj~do okreslania czlowieka jako istoty autonomicznej (grzesznej,"usprawiedliwionej", "zbawionej"). W rozumieniu prawoslawnychtaka interpretacja jest z gruntu skazona sekularyzmem. UwaiajqQni, :ii ich zadaniem jest stanowczo przeciwstawic si~ tej"swieckiej koncepcji czlowieka" oraz wszelkiej antropologii sekularystycznej, kt6ra jest nie tylkQ niekompletna, lecz po prostu bl~a.Czlowiek jest istotq 'teocentryC:zJ1lq, "otwartq ku gorze", powolanq do"przeb6stwien'ia". Autentycznie ludzkie zycie zakl,ada zjednoczeniez Bogiem, a nie swieckq jednosc calej ludi kosci. Stwierdzenie to jestoparte na biblijnej nauce 0 "obrazie oozym" w czlowieku oraz naprzeslankach chrystologiemych i pneumatologicznych.Czlowiek wstal stworziOny na obraz Bozy (por. Rdz 1, 26). Chrystusodnowil ten obraz w czlowieku przez swojq m~k~ i zmartwychwstanie.Skutkiem zbawienia jest to, ze czlowiek odzyskal zdolnosc zydaw zgodnosci Z obrazem i pociobiensiwem Bozym, wedie kt6rychzostal stworzony. "Thoosis" nie usuwa r6micy mi~dzy S tw6rcqi s tworzeniem. Stw6rca posiada zycie sam w sobie, czlow'iek natomiast jako stworzen:ie otrzymuje swe zycie od Boga i ustaw1cznieod niego zalezy w swym istnieniu.Chrzescijans'ka koncepcja przeb6siwienia posiada ·charakter chrystologicznyi pneumatologkzny. Slowo "thoosis" wstalo po raz pierwszyuzyte w literaturze chrzescijanskiej w kontekscie chrys tologi.cznym.Oznaczalo udzial czlowieczenstwa Chrystusa w cechach Boskich.Przeb6stwienie ,czlowieka stalo si~ mozliwe dzi~ki przy.i~ci unatury ludzkiej przez B oski Logos. We-dlug Ojc6w greckich przeb6­stwienie d.okonuje si~ nadal w Kosciele (sakr amenty, asceza, walkaze zlem) mOCq Ducha Swi~tego , k t6ry wyzwala, przem1enia i czyniczlowieka uczestnikiem natury Bozej. Ostat ecznym celem "theosis"nie jest rozplY'l1 i ~cie s i~ w Bogu, lecz zjedno czenie z Chrystusem zaspraWq Ducha Swi~tego.Soterio1ogia prawoslawna zwr aca szczeg6lnq uwa g~ n a p o z y­" Meyendorff. art. cyt. s. 162."Tamze s. 161-162. Teologowie lJrawoslawni przyznajll. iz sam termjn ..przeb6stwienie"wyst~powal ju;; w r eligia ch p ogan sl(ich. a zwlaszcza VI mysli greckiej.O jco w i e Kosciola poslugiwali si ~ w prawdzie I(ategoriaml f ilozofii poga,'\skleJ. nadalijednak terminowi " theosis" znaczenie w pelni chrzescijanskle. P or. Le sallltdans la theol ogie o1·th o doxe s . 373.1582