Strategii rozwoju CKiIO - Podkowa Leśna, Urząd Miasta

Zarys strategii rozwojuCentrum Kultury i InicjatywObywatelskichw Podkowie Leśnej 2011-2015Grudzień, 2010

Podkowa Leśna – nasza mała ojczyznaPodkowa Leśna to miasto na prawach gminy o powierzchni 10 km 2zamieszkałe przez 3 700 osób, położone blisko aglomeracji warszawskiej(25 km), w powiecie grodziskim. Dobre połączenie komunikacyjne zWarszawą zapewnia Warszawska Kolej Dojazdowa, popularnie zwanaWKD-ką.Miejscowość powstała w latach 20. XX w. jako miasto-ogród izachowała swój charakter do dnia dzisiejszego. Układ urbanistyczny,zieleń oraz zabudowa ze względu na swój zabytkowy charakter zostaływpisane w roku 1981 do rejestru zabytków.Literaci, malarze, muzycy, naukowcy i politycy byli i są mieszkańcamiPodkowy Leśnej, nadając jej niepowtarzalny koloryt i charakter. JarosławIwaszkiewicz nie tylko mieszkał tu przez ponad 50 lat, ale także próbowałstworzyć kolonię pisarzy i poetów (Słonimski, Tuwim, Liebert, Krzywicka),gościł często Karola Szymanowskiego i innych muzyków, patronowałmłodym poetom. Szczególnie licznie zamieszkali tutaj twórcy w okresieokupacji i po Powstaniu Warszawskim.60% powierzchni administracyjnej miasta stanowi zwarty teren leśny.Na terenie Podkowy znajduje się 8 obiektów wpisanych do rejestruzabytków (w tym siedziba Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich,zbudowana w latach 1927-1931, odremontowana przy znaczącymwspółudziale funduszy unijnych w latach 2006-2008).Podkowa Leśna to niezwykle żywe kulturalnie, intelektualnie iobywatelsko miejsce na mapie Mazowsza. Potwierdza to ilość działającychorganizacji pozarządowych, czy choćby najwyższa w Polsce frekwencjawyborcza podczas ostatnich wyborów do Parlamentu Europejskiego(zdobyliśmy zaszczytny tytuł „Pępka Europy”!), jak również bogata ofertakulturalna. Tradycja obcowania z kulturą jest długa i bogata, mając swójpoczątek praktycznie w momencie powstawania samego miasta.Struktura wieku mieszkańców miasta przedstawia się następująco: 60% mieszkańców to ludność w wieku produkcyjnym 21% to ludność w wieku przedprodukcyjnym, 19% w wieku poprodukcyjnym (powyżej średniej krajowej).Wykształcenie wyższe posiada 33,4% mieszkańców (powyżej średniejkrajowej), średnie 43,2 %, podstawowe 23,4 %. 10% osób jestzarejestrowanych jako „firma” (tzw. „samozatrudnienie”), 9% osiągadochody z rent i emerytur, 13% pracuje w instytucjach publicznych).Dostęp do internetu ma około 80% gospodarstw domowych.Bezrobocie w Podkowie jest bardzo małe i wskaźnik ten w 2007 rokuosiągnął wartość 1,7%. Miejscowość należy do najbogatszych w Polsce,biorąc pod uwagę dochody ludności. W 2006 roku aż 9% mieszkańcówmiasta osiągnęło dochody plasujące ich w III progu podatkowym.Jednocześnie 9% mieszkańców tj. 100 rodzin korzysta z pomocyMiejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Wskazuje to na znacznerozwarstwienie dochodów mieszkańców.3

Jest to przedsięwzięcie, które wymaga koordynacji działań, abyprogram umożliwiał odwiedzającym udział w jak największej ilościwydarzeń. Rolą CKiIO jest również promocja wydarzenia (materiałydrukowane, internet, prasa, telewizja), zaopatrzenie ogrodowiczów wdrobny poczęstunek oraz wsparcie organizacyjne i techniczne.Nasze własne imprezy w tym czasie mają również charakterintegracyjny i zwykle zaczynają i kończą ten niezwykły weekend np.potańcówką na dechach, koncertem plenerowym...W bliskim sąsiedztwie Podkowy, w Otrębusach, od roku 2009funkcjonuje Matecznik Mazowsze – Centrum Folklorystyczne, w którymodbywają się koncerty zespołu Mazowsze oraz występy zaproszonychteatrów. Również w Otrębusach znajdują się dwa prywatne muzea:Motoryzacji oraz Sztuki Ludowej. W pobliskiej gminie Owczarnia od rokudziała Galeria Rzeźb Juana Soriano, meksykańskiego rzeźbiarza.Najbliższe domy kultury znajdują się w miejscowościach Milanówekoraz Brwinów. Zauważamy, że duża część osób korzystających z naszejoferty to właśnie mieszkańcy sąsiednich gmin: Milanówka, Brwinowa, atakże Nadarzyna.W 2009 roku gminy Brwinów, Milanówek i Podkowa Leśna podpisałyporozumienie o utworzeniu marki Podwarszawskie Trójmiasto Ogrodów,jako wyraz współpracy i chęci budowania wspólnego wizerunku miastzielonych, przyjaznych i hołdujących zasadzie zrównoważonego rozwoju.Podsumowując należy zauważyć, iż na tle Polski Podkowa Leśnadysponuje ponadprzeciętną wartością kapitału ludzkiego, rozumianegojako ogół umiejętności, zdolności i informacji posiadanych przezmieszkańców oraz dochodów. Realnym problemem jest rozwarstwienieekonomiczne i niskie dochody osób/rodzin w zestawieniu zosobami/rodzinami o ponadprzeciętnych dochodach.Elitarny charakter miejscowości powoduje, że oczekiwania względemdomu kultury (jak i innych jednostek świadczących usługi wszelkiegotypu) są duże. Musimy im sprostać, konkurując jednocześnie z ofertąkulturalną Warszawy.Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich w Podkowie Leśnejrozpoczęło działalność w lutym 2008 r. W styczniu 2009 r. na mocyuchwały Rady Miasta CKiIO zostało połączone z Miejskim OśrodkiemKultury, w wyniku czego powstała nowa samorządowa instytucja kultury– Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich. Dwuczłonowa nazwa byłaświadomym wyborem rzutującym na profil działania placówki, w której nietylko kulturę się „oferuje”, ale również wspomaga cenne inicjatywyobywatelskie. Obie działalności bazują na bogactwie dziedzictwalokalnego.Dysponując zapleczem lokalowym w postaci zabytkowego PałacykuKasyno oraz budynku dawnego MOK, wymagającego remontu, ale za tofunkcjonalnego – CKiIO jest w stanie oferować i realizować projektykulturalne na miarę potrzeb wszystkich mieszkańców i wszystkichśrodowisk.5

Wizja i misjaPodkowa Leśna to miasto, które jest dumne ze swojego dziedzictwakulturowego, swojej historii, która legła u podstaw jego rozwoju.Mieszkańcy z jednej strony są przeświadczeni o elitarności swojegomiasta, prezentują wysokie kompetencje kulturowe i przywiązują wagędo jakości oferty kulturalnej, z drugiej strony chcą mieć poczucie, żemają wpływ na jej kształt i aktywnie ją współtworzyć.Jednocześnie trzeba pamiętać, że przeświadczenie o elitarnościPodkowy nie może być jedynym wyznacznikiem tworzenia ofertykulturalnej.Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania wizja rozwoju CKiIOoraz misja brzmi:WizjaCentrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich jest miejscem spotkańmieszkańców, inspirowania ich do podjęcia własnych działań orazinkubatorem inicjatyw społeczno-kulturalnych, zgodnie z wypracowanąw Polsce międzywojennej koncepcją domów społecznych. Programdziałania tworzony we współpracy z lokalnymi partnerami (instytucjekultury i oświaty, organizacje pozarządowe, parafia, wolontariusze,grupy nieformalne, lokalni liderzy, indywidualni mieszkańcy)uwzględnia specyfikę miasta-ogrodu i nawiązuje do lokalnej historii.Wiodącą metodą pracy jest animacja kulturalna rozumiana jakozachęcanie do różnych form aktywności twórczej oraz próba zacieraniagranic między twórcą a odbiorcą. Mieszkańcy nie tylko uczestniczą wproponowanych zajęciach, ale kreują własne działania.Równocześnie starannie budowany jest autorski program w zakresieupowszechniania tzw. kultury wysokiej.Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich promuje lokalnedziedzictwo kulturowe i ideę miast-ogrodów, również w wymiarzemiędzynarodowym. Realizuje także nowoczesny program edukacjikulturalnej i ekologicznej wykorzystujący nowe technologie i sztukęnajnowszą.MisjaCentrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich to dynamiczny ośrodek,który promieniuje na społeczność, inicjując powstawanie nowychinicjatyw. Działa na rzecz tworzenia wspólnoty świadomieuczestniczącej i współtworzącej swoją „małą ojczyznę”.6

Analiza SWOTPoniższa tabela przedstawia materiał wypracowany podczasspotkania z partnerami lokalnymi w czasie spotkania w dniu 29.11.10 r.MOCNE STRONYBogata oferta kulturalna.Artystyczne plakaty – tworzą wizerunekCKiIO.Na bieżąco aktualizowana stronainternetowa, regularnie wysyłanyNewsletter.Dwie placówki CKiIO – Pałacyk Kasynooraz dawny Miejski Ośrodek Kultury, którepozwalają różnicować ofertę i docierać doróżnych grup mieszkańców.Umiejętność i chęć współpracy zróżnymi podmiotami i osobamiindywidualnymi, w tym lokalnymi twórcami.CKiIO - koordynator „flagowej” imprezypodkowiańskiej – Festiwalu OtwarteOgrody.Kompetentny i zmotywowany zespółpracowniczy.Wyjątkowy potencjał intelektualny iartystyczny tkwiący w mieszkańcachPodkowySala widowiskowo-kinowa.Aplikowanie do różnych zewnętrznychźródeł finansowania.Udział w programie NarodowegoCentrum Kultury „Dom kultury +”SŁABE STRONYInformacja o ofercie, oparta głównie ointernet i plakaty na mieście, nie docierado wszystkich.Oferta w zbyt małym stopniu angażujemieszkańców, którzy tym samym stają się„konsumentami” a nie aktywnymiuczestnikami.W programie za mało jest propozycjirozrywkowych.W wydarzeniach uczestniczy ciągle tensam krąg osób.Nie uczestniczą: osoby wykluczone(niepełnosprawne, gorzej sytuowanematerialnie, uchodźcy z Dębaka ).Zbyt małe uczestnictwo osób w wieku30-40 lat oraz młodzieży.Baza materialna – Pałacyk „onieśmiela” astara siedziba jest zaniedbana.Brak dogodnego ciągu komunikacyjnegodo Pałacyku, brak ciągu komunikacyjnegopomiędzy dwiema siedzibami CKiIO.Za mało aktywności zewnętrznej – brak„wychodzenia” z imprezami w przestrzeńmiejską (happeningi, plenery...)Brak profesjonalnych badań dot.analizy potrzeb mieszkańców.Mała współpraca z wolontariuszami.SZANSEDuża liczba instytucji kultury i inicjatywkulturalnych realizowanych przez parafię,stowarzyszenia, grupy nieformalne, szkoły,Uniwersytet Otwarty „Pokolenia”.Kulturalni mieszkańcy – wiele domów toswojego rodzaju „domy kultury” , w którychsię muzykuje, dyskutuje, recytuje, tworzy...Artyści, twórcy – mieszkańcy Podkowy iokolic.Angażowanie mieszkańców (wraz z ich„terytorium”) – np. nowy właścicielzabytkowej willi „AIDA” chcewspółpracować z CKiIO (udostępnianie willina koncerty, spotkania literackie itp.).Imprezy “flagowe” Podkowy np. FestiwalOtwarte Ogrody, Filharmonia Dziecięca wPałacyku, Autosacrum budujące wizerunekZAGROŻENIACzęść mieszkańców nie uczestniczy wkulturze – traktują Podkowę jak sypialnię.Brak dopływu „nowych uczestników”życia kulturalnego.Zmniejszone środki budżetowe.Brak koordynacji działań pomiędzyinstytucjami kultury („imprezy nakładają sięna siebie”).7

i promujące nasze miasto.Lokalizacja przy CKiIO PodkowiańskiegoForum Organizacji Pozarządowych.8

Kierunki rozwoju oraz cele strategiczneI. Kierunki rozwoju1. Włączanie do działań animacyjnych nowych grup docelowych:młodzieży, uchodźców, grup zagrożonych wykluczeniemspołecznym.2. Stworzenie lokalnej sieci współpracy uwzględniającejwszystkie ważne podmioty w mieście.3. Wypracowanie nowych form działań animacyjnych, twórczoangażujących mieszkańców.4. Promowanie lokalnego i międzynarodowego dziedzictwa miastogrodów.II.Cele strategiczneAd-11. Nawiązanie współpracy z nowymi partnerami: Ośrodkiem dlaUchodźców, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej,Środowiskowym Domem Samopomocy, Szkołą Samorządową,liderami młodzieżowymi.2. Opracowanie programu działań we współpracy z nowymipartnerami i środowiskami, które reprezentują, a takżewłączanie do programu oddolnych inicjatyw i pomysłówmieszkańców.3. Wspieranie rozwiązywania konkretnych lokalnych problemówspołecznych.Ad-21. Zbudowanie zespołu pracowników o wysokich kwalifikacjachpracującego metodą projektową.2. Udoskonalenie procesu komunikacji z otoczeniem, z użyciemnowych kanałów informacyjnych.3. Zainicjowanie i rozwój współpracy z wolontariuszami.Ad-31. Aktywizacja młodzieży i osób w wieku produkcyjnym np.poprzez działania twórczo animujące mieszkańców wokółsymboli i lokalnej historii.2. Wprowadzenie działań interdyscyplinarnych, łączących różnemedia oraz międzypokoleniowych.9

3. Wspieranie lokalnych twórców i angażowanie ich do działańanimacyjnych i edukacyjnych.4. Tworzenie form zajęciowych koncentrujących się bardziej naróżnorodnej ekspresji twórczej i integracji społecznej niż napodziałach między dyscyplinami sztuki.5. Pozyskiwanie nowych przestrzeni dla działalności kulturalnejpoza własną siedzibą.Ad-41. Promocja podkowiańskich „skarbów” kultury, wartości,lokalnych narracji dotyczących historii miejsca i ludzi.2. Nawiązanie współpracy z miastami-ogrodami, polskimi izagranicznymi.3. Wymiana kulturalna pomiędzy miastami-ogrodami wewspółpracy z lokalnymi twórcami i instytucjami kultury miastogrodów.10

Jak tworzyliśmy to opracowanieOpracowanie było tworzone metodą partycypacyjną. W dniach15,16,17 listopada 2010 zespół w składzie: przedstawiciel CKiIO,przedstawiciel Urzędu Miasta, przedstawiciel partnera (StowarzyszenieZwiązek Podkowian) wziął udział w szkoleniu NCK dot. budowaniastrategii. Wykorzystując wskazówki i narzędzia zdobyte podczasszkolenia zorganizowaliśmy w dniu 29 listopada 2010 spotkanie dot.kultury w mieście. Zaprosiliśmy przedstawicieli instytucji,stowarzyszeń, liderów środowiskowych, radnych oraz wszystkichchętnych. Debata miała charakter otwarty. Informacja o niej ukazałasię na stronie internetowej CKiIO oraz miejskiej. W debacie wzięłoudział 20 osób. Dyskusje prowadzono metodą „burzy mózgów” zadającuczestnikom 6 pytań 1 . Odpowiedzi wpisywano na kartki flipczartowe.Uczestnicy mieli również mozliwość nadsyłania odpowiedzi mailowych.W dniu 6.12 zorganizowano spotkanie dodatkowe, ponieważ napierwszym zabrakło ważnych przedstawicieli środowiska (zła pogoda),w którym wzięło udział 3 osoby: przedstawiciel Środowiskowego DomuSamopomocy, przedstawiciel Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznejoraz Szkoły Samorządowej.W 3 dni po spotkaniu uczestnicy debaty otrzymali materiał zbiorczyzawierający opinie i sugestie wygłoszone na spotkaniu w formie analizySWOT.Mogli się do niego odnieść w formie zwrotnych maili.Dalsza praca nad strategią odbywała się na szkoleniu NCK w dniu7,8,9 grudnia 2010. W opracowaniu materiałów brała udział zespółplanowania strategicznego w składzie:Alina Witkowska – dyrektor CKiIOBarbara Potkańska – instruktor ds. organizacji i marketingu w CkiiOAdriana Skajewska – specjalista ds. strategii i programówpomocowych w Urzędzie MiastaEwa Domaradzka – przewodnicząca Stowarzyszenia „ZwiązekPodkowian”.1 List-zaproszenie wraz z lista pytao stanowi zał. nr 1 niniejszego opracowania.11

Załącznik nr 1Podkowa Leśna, 22 listopada 2010Szanowni Paostwo,Miło nam poinformowad, że Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich zostałozakwalifikowane do udziału w programie Narodowego Centrum Kultury „Dom Kultury Plus”. Doprogramu aplikowało 124 instytucje kultury z całej Polski, w drodze konkursu wyłoniono 50jednostek.Jest to szeroko zakrojony projekt szkoleniowy, skierowany do pracowników domów kultury,samorządów i innych partnerów. Rezultatem pierwszego etapu projektu będzie opracowanie strategiirozwoju kultury w gminie uwzględniającej szeroki kontekst lokalny.W związku z powyższym pragniemy Paostwa zaprosid na spotkanie w dniu 29 listopada o godz.18.00 do naszej siedziby przy ul. Lilpopa 18.Proponowane tematy do przedyskutowania:1. Co moja instytucja/stowarzyszenie/grupa nieformalna/ja wnosi lub może wnieśd do kultury wmieście?2. Czego moja instytucja/stowarzyszenie/grupa nieformalna/ja oczekuje od instytucji kultury?3. Czy program instytucji kultury jest adekwatny do potrzeb społecznych? Czy potrzeby jakiejśgrupy społecznej nie są zaspokajane? Na jakie potrzeby należy odpowiadad w pierwszejkolejności?4. Jakie atuty ma kultura w naszym mieście?5. Czy instytucja kultury powinna byd „miejscem elitarnym” czy też „miejscem dla wszystkich”?6. Czy zadaniem instytucji kultury jest dotarcie do tych, którzy od kultury stronią?7. Czy lokalne instytucje działające na polu kultury i edukacji mogą ze sobą współdziaład? Comogą osiągnąd dzięki współpracy?W wyniku spotkania opracowany zostanie raport wyjściowy do opracowania strategii orazzostaną określone podstawowe kierunki rozwoju kultury w naszym mieście.Bardzo nam zależy nam obecności Paostwa i Paostwa przedstawicieli na tym spotkaniu, jakrównież czynnym uczestnictwie w całym procesie budowania strategii.Prosimy o potwierdzenie przybycia na spotkanie na mail info@ckiopodkowa.pl lub telefonicznie22 758 94 41 do dnia 26.11.10.Alina WitkowskaDyrektorCentrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich12