29.11.2012 Views

Towards a Nation of Integrity - Transparency International Sri Lanka

Towards a Nation of Integrity - Transparency International Sri Lanka

Towards a Nation of Integrity - Transparency International Sri Lanka

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

fudag¾ r: ldlalka w;r isá yxi fèkqjla<br />

uf.a jdykfha ,shdmosxÑ iy;slfha fuf;la mej;s tkacska wxlh bj;alr kj<br />

wxlh Bg tlalsrSu i|yd ,smsf.dkq fudag¾ r: m%jdyk flduidrsia ld¾hd,hg bosrsm;a<br />

lf úia;rh b;d<br />

idjOdkj wid isá tu uy;añh ud yg f,dl= widOdrKhla isÿj we;s nj mjid<br />

jdykfha fkdïurh wid ,smsf.dkqj ke;s j. okajk ,oS' túg tu uy;añh udyg<br />

álla isák f,i okajd ;udu ,smsf.dkqj fiùug .shdh' ñks;a;= úiailska muK<br />

,smsf.dkqjo /f.k tu uy;añh meñK mrs.Kl ud._fhka tys f;dr;=re fidhd<br />

n,oaoS tu jdyk wxlh mrs.Klfhka bj;alr we;s nj udfj; oekaùh' bkamiq ud;a<br />

iu. by< ks


iqms


m%:u uqøKh - 2006 fkdjeïn¾*<br />

fojk uqøKh ^ixfYdaê;& 2008 wfm%a,a<br />

<strong>Transparency</strong> <strong>International</strong> <strong>Sri</strong> <strong>Lanka</strong><br />

28/1, Bullers Lane,<br />

Colombo 07, <strong>Sri</strong> <strong>Lanka</strong><br />

Tel : (094) 011 2501474<br />

Fax : (094) 0112592287<br />

E-mail : tisl@sltnet.lk<br />

Web :www.tisrilanka.org<br />

Printed By :<br />

Kapila<br />

Advertising<br />

Kapila Advertising<br />

B. 15, G3, Soysa Pura, Moratuwa.<br />

Tel : 0112-636017<br />

E-mail : kapila_patirana@yahoo.com<br />

isú,a iudchg ÿieß ^¥IK& úfrdaë ±kqu ,nd§fï wOHdmksl jevuq¿<br />

j,§ fkdñf,a fnod§u i`oyd iïmdÈ;hs'<br />

* m%:u uqøKh cd;Hka;r ixj¾Okh ms


wmf.a oelau (<br />

iqms


g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a › ,xld hkq"<br />

f,dalfha rgj,a 105 lg wêl m%udKhl foaYSh YdLdjka iys;" ¥IKhg tfrysj<br />

igka josk m%Odk;u cd;Hka;r ixúOdk cd,h jk g%dkaiafmarkais bkagkeIk,ays Y% S ,dxlsl<br />

ksfhdacs;dh;kh jkafka g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a • ,xld wdh;khhs' iyY% j¾Ih<br />

wdrïNh;a iu. • ,xldfõ ia:dmkh jQ g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a • ,xld wdh;kh<br />

iajlSh ih jirl .uka u. ;=


fmrjok<br />

w,a,i yd ÿießh ^¥IKh& rg u .s,.;a jHikhla nj yeu fokdu okakd lreKla jQj;a<br />

Bg tfrysj" th uevmeje;aùug wjYH ±kqu yd yelshdjka ys wvqmdvq mj;akd nj wmg<br />

fmkSf.dia we;s lreKls' Y%S ,xldfõ mj;akd ÿießh u¾okhg wod, kS;s Í;s" wdh;k<br />

/ila ;snqKo tlS m%;smdok yd wdh;k ms


mgqk<br />

g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a • ,xld hkq iii<br />

wmf.a oelau yd fufyjr v<br />

g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a • ,xld úOdhl wOHlaIlf.ka vii<br />

m


miajk mrsÉfPaoh - ÿießh ^¥IKh& ke;s lsrSu'<br />

ÿießh ^¥IKh& je


iqms


iqms


ì|la fufiah'<br />

tla tla l=¿Kq ksfhdackh lrk wdh;k yd tajdfha ;sìh hq;= .=Kdx. j,ska<br />

jHjia:dodhlh - idOdrK yd ksoyia ue;sjrK<br />

úOdhlh - wdo¾Yu;aNdjh" n,h whq;= f,i Ndú;d fkdlsÍu<br />

wêlrKh - iajdëk yd w§kNdjh" wmlaImd;S ùu<br />

ú.Kdldêm;s - iajdëk ùu" n,mEï j,ska úhqla; ùu" újD;j<br />

jd¾;d jd¾;d lsÍu<br />

Tïnqâiauka - iajdëk;djh" jd¾;d l


l=¿Kq Yla;su;a ke;skï isÿjkafka l=ulao@<br />

jHjia:dÿhlh<br />

úOdhlh<br />

wêlrKh<br />

ú.Kldêm;s<br />

hy md,kh<br />

TïnQâiauka<br />

wëCIK iqmÍlaIlhska lKavdhï<br />

l=¿Kq Yla;su;a ke;skï mshiai u; we;s f.da, fmr,S ìug jeà iqkqúiqKq ù<br />

hduhs' m%;sM,h foaYh úkdY ùuhs'<br />

f,dalfha ÈhqKq hehs iïu; lsisu rgl iEu ld,hl§u fuu l=¿Kq iïmQ¾K<br />

jYfhka Yla;su;aj msysgkafka ke;' l,ska l,g úúO mqoa.,hkaf.a whq;= l%shdldrlï<br />

ta ta l=ˆKq ksfhdackh lrk wdh;khkays olakg ,efí' tkuq;a jvd;a jeo.;a jkafka<br />

iEuúgu iudc idrO¾u yd ck;dj wjÈfhka isàu keue;s w;a;sjdru b;d Yla;su;aj<br />

mej;Suhs' tneúka l=¿Kq lsysmhla ÿ¾j, jQj;a mshiai iudka;rj ;nd .ekSug<br />

yelshdj ,eî we;s w;r whq;= mqoa.,hka bj;a lrùu u.ska l=ˆKq h:d ;;ajhg m;a<br />

lsrSug uyck u;h m%n,h'<br />

tfia fyhska idrO¾u imsß iudchl wjÈfhka hq;= ck;djla we;s lr .ekSfuka<br />

iqms,smkak foaYhla f.dvke.Sug iúu;a w;a;sjdrula fjuq'<br />

´kEu rgl ´kEu ld,hl ck;djf.a n,dfmdfrd;a;=j Wiia Ôjk uÜgulska<br />

hq;=j iu.sfhka yd iudodkfhka Ôj;a ùuhs' ksùiekis,af,a Ôj;a jkjd f,i wm<br />

iudcfha mjikafka fuh h' rgl ck;djf.a Ôjk uÜgu ukskq ,nkafka udkj<br />

ixj¾Ok o¾Ylh u.sks' udkj ixj¾Ok o¾Ylhg mdol lr.kq ,nkafka Wmf;a§<br />

wdhq wfmalaIdj" jeäysá idlaIr;djh" tAl mqoa., o< foaYSh ksIamdokh" wdhq wfmalaIdj"<br />

wOHdmksl uÜgu hkd§ lreKqh'<br />

13<br />

rcH fiajh<br />

ck udOH<br />

isú,a iudch


tlai;a cd;Skaf.a udkj ixj¾Ok jevigyk u.ska rgj,a 170 la i|yd 2002<br />

j¾Ih mdol fldg ms


ÿießh ^¥IKh& ixj¾Okh i|yd jQ uqo,a<br />

fjk;a Èidjkag fhduq lsÍu u.ska ck;djf.a<br />

uQ,sl wjYH;djhka iemhSug rch<br />

wfmdfydi;a ùu" widOdrKhg bv ,eîu<br />

yd úfoaY wdfhdack iy wdOdr ,eîug ndOd<br />

meñKùu u.ska ÿmam;a ck;dj ±ä f,i<br />

widOdrKhg ,la lrhs’'<br />

tlai;a cd;Skaf.a uy f,alï fld*S wkka<br />

úiska tlai;a cd;Skaf.a uyd uKav,fha§ tlai;a<br />

cd;Skaf.a ÿieß ^¥IK& u¾Ok m%{ma;sh bÈßm;a<br />

lrñka lrk ,o m%ldYh'<br />

by< uÜgfï foaYmd,lfhda;a Tjqkaf.a i.fhda;a<br />

,efnk iEu wjia:djlskau jdis w;alr .ekSu<br />

fkdlvjd lrf.k h;s' ÿieß ^¥Is;& jHdmdßlhka<br />

yd tlaj Tjqyq ish¨u cd;Ska ÿ.S nfjys ysrlr ;nñka<br />

tu rgj, mj;ajd .; yels ixj¾Okhg wjysr lr;s'<br />

ÿießh ^¥IKh& f,dalfha ÿ.S rgj, muKla fkdj<br />

ÈhqKqjk rgj, wdfhdackh lrk iud.ï ysñ rgj,o<br />

b;d wk;=reodhl f,i wêlj mj;S'<br />

mSg¾ whs.ka g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a wdh;kfha<br />

wdrïNl iNdm;s' 2002 ÿieß ^¥IK& ixcdkk o¾Ylh<br />

t


ÿießh ^¥IKh& hkq mejÍ we;s n,;, wksis f,i ;u fm!oa.,sl ,dN<br />

m%fhdack i|yd fhdod .ekSuhs'<br />

tu.ska"<br />

� uyck iqN isoaêh fkdj fm!oa.,sl ,dN m%fhdack .ek is;d n,d ;SrK .ekSu<br />

isÿ lrhs'<br />

� m%cd;dka;%sl wdh;k ÿ¾j, lrñka wksis n, jHdma;sh we;s lrhs' tu.ska tu<br />

wdh;k flfrys ck;d úYajdih iy iyfhda.h ì| jefÜ'<br />

� ñ," .=Kd;aul Ndjh jeks idOl u; mokï jk idOdrK ;rÕldÍ;ajh<br />

mfil oud" f.jkq ,nk fldñia uqo, u; ;SrKh jk fj


ÿießh ^¥IKh& yd ixj¾Okh<br />

rgj,a lsysmhl rdcH kdhlhska úiska isÿlr we;s uyck uqo,a jxpdjkays<br />

weia;fïka;= .; lrk ,o uqo,a jákdlu tu rfgys tal mqoa., wdodhu iu.<br />

ixikaokh lsÍfuka ÿießh ^¥IKh& ksid rgl ixj¾Okhg isÿjk ydksh ms,sn|<br />

wjfndaO lr.; yels fõ'<br />

rg rdcH kdhlhd jxpdlr we;s uqo,<br />

we't'c' fvd,¾<br />

bkaÿkSishdj<br />

ms,smSkh<br />

ihf¾<br />

khsÔßhdj<br />

i ¾ ì h d $<br />

hqf.diaf,daúhd<br />

yhsÜ<br />

fmare<br />

hqlaf¾kh<br />

ksl.=rejd<br />

fudfyduâ iqy¾f;dackdêm;s-<br />

1967-98<br />

1' m¾äkkaä ud¾fldaiackdêm;s<br />

-1972-86<br />

2' fcdaYma tiag%dvd-ckdêm;s<br />

1998-2001<br />

fudnqgq fiiS fifldackdêm;s<br />

1965-97<br />

iekS wndpd-ckdêm;s1993-98<br />

iaf,dfndvdka ñf,dafiúlackdêm;s<br />

1989-2000<br />

Ôka laf,daâ vq~je,sh¾ckdêm;s<br />

1971-86<br />

we,an¾fgda mshqcsfudßckdêm;s<br />

1990-2000<br />

meúfhda ,ei/kafldaw.ue;s<br />

1996-97<br />

wd¾fkda,aâ w,sudkackdêm;s<br />

1997-2002<br />

* fudnqgq úiska fidrlï lrk ,o uqo, ihf¾ rdcHfha iïmQ¾K úfoaY Kh<br />

m%udKhg jvd jeäh'<br />

* yhsÜ rdcHfha vqje,sh¾ úiska fidrlï lrk ,o uqo, rfÜ<br />

jd¾Isl whjefhka 87] ls'<br />

uQ,dY%h (- úYaj ÿießh ^¥IK& jd¾;dj 2004' g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a<br />

17<br />

ì,shk 15-35<br />

ì,shk 5-10<br />

ñ,shk 78-80<br />

ì,shk 5<br />

ì,shk 2-5<br />

ì,shk 1<br />

ñ,shk 300-800<br />

ñ,shk 600<br />

ñ,shk 114-200<br />

ñ,shk 100<br />

tAl mqoa.,<br />

wdodhu ^2001&<br />

we't'c' fvd,¾<br />

695<br />

912<br />

99<br />

319<br />

okS$fkdokS<br />

460<br />

2051<br />

766<br />

490


• ,xldj o uE; b;sydih ;=, § rg ixj¾Okh lsÍu i|yd úúO jHdmD;s l%shd;aul<br />

lrk ,o w;r fndfyda úg tajd foaYmd,k igka mdG f,i o Ndú;d lrk ,§'<br />

tfy;a "<br />

wm rgg ;sridr ixj¾Okhla ,nd.; fkdyels jQfha wehs@<br />

mia wjqreÿ ie,eiau ^1972-1977& wid¾:l jqfka wehs@<br />

ksjy,a O¾ñIag iudchla ^1977-1989& ìys fkdjqfka wehs@<br />

ke;sneß wh" we;s yels wh ^1989-1993& lsrSug fkdyels jqfka wehs@<br />

1994 ka miq rg fmrg fkd.sfha wehs@<br />

2002 § rg msìoùug fkdyels jQfha wehs@<br />

2005 ka miq w¿;a • ,xldjla ìys jqkdo@<br />

fï ish,a,gu mssKh lrkq ,nhs' ¥IKh iudc yd<br />

foaYmd,k Ôú;fha we;s ish¨ idOdrK foa ksYaM,<br />

ld¾hhka njg m;a lrhs'<br />

tu ksid wms ¥IKhg tfrysj cd;sl jHdmdrhla Èh;a<br />

lruq' wmf.a foaYmd,ksl yd wd¾Ól l% shdldÍ;ajh<br />

jeäf<strong>of</strong>kl=f.a hym;g fya;=jk wdldrhg mq¿,a<br />

lsÍfï m%;sm;a;shg wj;S¾K fjuq' ish¨fokdu úiska<br />

ms


w,a,i iy ¥IKh hkq iuia; rdcH foayfhau<br />

we;s ms


w,a,i bx.%Sis NdIdfjka Bribe f,i fhfoa' Bribe hk jpkh merKs m%xY<br />

NdIdfjka bx.%Sis NdIdjg tlajQ jpkhls' merKs m%xY NdIdjg wkqj ’Bribe¶ hk<br />

jpkfha w¾:h ysÕkakdg fok mdka lene,a,ls'<br />

m.dj hk jpkh mD;=.Sis NdIdfjka ,oaols' mD;=.Sis NdIdfjka mef.dajd<br />

^pagova& hkqfjka yÿkajkafka ,enqfõ kS;Hdkql+, fkdjk fohla lr .ekSug i|yd<br />

fokq ,enk uqo,ls'<br />

m.dj Y%S ,dxlsl ck iudch ms


w,a,ia fyda ¥IK fpdaokd úu¾Yk fldñIka iNdj úiska 2002 j¾Ifha§ m%pdrh lrk ,o ±kaùuls'<br />

21


ÿießh ^¥IKh& hkq l=ulao@<br />

fojk mßÉfþoh<br />

wms ÿießh ^¥IKh& yÿkd .ksuq<br />

ÿießh ^¥IKh& hkq mejÍ we;s n,;, fm!oa.,sl ,dN m%fhdackh i|yd<br />

wh:d f,i mßyrKh lsÍuhs' (Corruption means abuse <strong>of</strong> entrusted power for personal<br />

gain.)<br />

ÿießfha ^¥IKfha& úúO wdldr -<br />

w,a,i ^Bribery&<br />

hï ld¾hhla lsÍu ms


n,y;aldrfhka w;am;alr .ekSu ^Extrotion&<br />

;u ks,n,h kS;s úfrdaë f,i Ndú;d lrñka n,y;aldrh mEfuka ;ud fj;<br />

jdishla ,nd .ekSu'<br />

WodyrKh(- ;udg hï jdishla i,iajkafka ke;skï" uyck fi!LHhg wys;lr<br />

h hk moku u;" fydag,hla mj;ajdf.k hdu ;ykï lsÍug lghq;= lrk nj"<br />

uyck fi!Lh mÍlaIljrfhl= úiska fydag,fha whs;slreg mejiSu u.ska udia m;d<br />

hï uqo,la ,nd §ug fm


wksis mlaImd;S;ajh ^Favouritism&<br />

hï lreKla u; hï ;eke;af;l=g fyda lKavdhulg whq;= iy.; f,i<br />

wkq.%yh oelaùu' fufia mlaI.%dyS ùfï§ i,ld n,kafka wd.u" cd;sh" Wmka m%foaYh"<br />

foaYmd,k mlaImd;S;ajh wd§ ldrKd úh yel'<br />

{d;s ix.%yh ^Nepotism&<br />

;k;=re ,nd §fï§ fyda ;SrK .ekSfï§ ;udf.a {d;s ñ;%d§kag whq;= iy.;<br />

jdis ie,fi mßÈ lghq;= lsÍu'<br />

24


ÿießfha ÿießfha ^¥IKfha& ^¥IKfha& j¾.SlrK<br />

j¾.SlrK<br />

ÿießfha ^¥IKfha& j¾.SlrKh<br />

ÿießh ^¥IKh& uev,Sfï§ iqúfYaIS jYfhka jeo.;ajk ÿießfha ^¥IKfha& úúO<br />

j¾.SlrKhka mßmd,k úoaj;=ka úiska y÷kdf.k we;' tu j¾.SlrKhkaf.ka lsysmhla<br />

my;ska olajd we;'<br />

uyd mßudK iy iq¿ mßudK ÿießh ^¥IKh& (<br />

uyd mßudK ÿießh ^¥IKh& fkdfyd;a foaYmd,kuh ¥IKh ^Grand corruption/Political<br />

corruption& hkakg rcfha by< uÜgfï isÿjk ÿießh ^¥IKh& we;=


iq¿ mßudKfha ÿießh ^¥IK& fkdfyd;a ks


ol=Kq wdishd;sl rgj,ays ¥IKfha fmdÿ .=Kdx.<br />

01' my< ;,fha muKla fkdj by< ;,fha o l% shd;aul fõ'<br />

tneúka ixj¾Ok m%uqL;d m%;sm;a;s iy jHdmD;s j,g wod< uQ,sl ;SrK u;<br />

úkdYldrS n,mEula we;s lrhs'<br />

02' ¥IK uqo,a frdao fkdj ;gq ,nd we;'<br />

oshqKQ rgl ¥IKfhkA Wmhk uqo,a fndfyda wjia:d j,oS wdfhdackh jkafka tu<br />

rg ;=,uh' tkuq;a ol=Kq wdishdfõ ¥IKfhka Wmhk uqo,a fndfyda úg wdfhdackh<br />

jkafka oshqKq rgj,a j,h'<br />

03' isrf.h fkdj Wiiaùï ,nhs'<br />

fndfyda úg ¥IK oe,g yiqjkafka f;dareka fudareka fkdj yd,aueiaikah' boysg<br />

f;dare fudare yiq jQj;a l=uk fyda l%uhlska ovqjulska f;drj wjidkfhaoS<br />

ksoyi ,nhs'<br />

04' ñ,shk 515 lska iukaú; ÿmam;a ck.ykhla ;=< l% shd;aul fõ'<br />

• ,xldfõ ÿmam;alfï f¾Ldfjka my," tkï osklg weurslka fvd,¾ follg<br />

jvd wdodhula fkd,nk mjq,a 25] la we;'<br />

¥IKh ukqIH;ajhg tfrys idmrdë jrols'<br />

ol=Kq wdishdfõ ¥IK uev,Su hkq fmdÿ ckd;jf.a cSú; fírd.ekSuhs'<br />

27


;=kajk mßÉfþoh<br />

ÿießfha ^¥IKfha& m%;súmdl<br />

ÿießh ^¥IKh&<br />

� iudc" wd¾Ól yd foaYmd,ksl w¾nqo we;s lrhs'<br />

� ,laI ixLHd; ck;dj ÿlaÅ; ;;ajhg m;a lr id.skaorfhka ;nhs'<br />

� kS;sh yd iudc ixysÈhdj ì| ouhs'<br />

� udkj ysñlï W,a,x>kh lrhs'<br />

� iudc widOdrKh we;s lrhs'<br />

� rfÜ ixj¾Okh i|yd fhdojk uqo,a mqoa., ixj¾Okhg fhoùu u.ska rfÜ<br />

ixj¾Okh mud lrhs'<br />

� ck;djf.a uQ,sl wjYH;djka jk wdydrmdk" bÿï ysgqï yd /lS rlaId iemhSug<br />

rch wfmdfydi;a lrjhs'<br />

� rcfha wdodhu wysñ lsÍu iy rdcH úhou jeä lsÍu u.ska NdKav ñ, by,<br />

hdug i,iajhs'<br />

� rfÜ Woaoukh jeä lrjhs'<br />

� wmrdOlrejkag .e,ùug bvlv ie,eiaùu u.ska wmrdO jeä lrhs'<br />

� úfoaY wdfhdack yd úfoaY wdOdr ,eîu j


ch flfrys uyck úYajdih ì|jeàu<br />

ÿießfha ^¥IKfha& M,úmdlhla f,i rch flf¾ uyck úYajdih ìojeàfuka<br />

iuia: iudchu wk;=rg m;aùfï wjodku lS¾;sOr jHdmdßlfhl= jk yegka keIk,a<br />

nexl=fõ iNdm;s ßhkais úfÊ;s,l uy;d olsk whqre (-<br />

’ÿießfha ^¥IKfha& yd n,h whq;= f,i fhoùfï úmdl wmf.a foaYmd,k<br />

kdhl;ajh fkdmudj f;areï .ekSu rfÜ hym;g fya;=fõ' tfia fkdjkafka kï jerÈ<br />

ud¾.hg fhduq l,d jQo" wkaOdkqldrfhka lghq;= l


ÿießh ^¥IKh& ñksia Ôú; ì,s.kakd whqre<br />

;=¾ls fÄojdplh<br />

1. The costs <strong>of</strong> corruption<br />

by; oelafjkafka 1999 j¾Ifha ;=¾lsfha isÿ jq N+ñlïmdj ksid úkdY jQ uy,a ksjdi ixlS¾Khls' ta<br />

wi,skau we;s uy,a f.dvke.s,a,g ydks ù ke;af;a N+ñlïmdj,g Tfrd;a;= fok ksis m%ñ;sfhka th<br />

;kd we;s ksidh' kuq;a ydkshg m;a jQ uy,a ksjdi ixlS¾Kh ÿieß ^¥IK& l%shdjkaf.a m%;sM,hla f,i<br />

ksis m%ñ;sfhka bÈlrk ,oaola fkdjk nj ;yjqre ù we;'<br />

^uQ,dY%h - g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a úYaj ¥IK jd¾;dj- 2005&<br />

ñksiaiq N+ñlïmd ksid fkduefrk kuq;a<br />

lvdjefgk f.dvke.s,s ksid ñh h;s'<br />

30


Èjhsk 2005'10'01<br />

ck wjOdkhg t;rï ,la fkdjqKQ › ,xldfõ<br />

fÄojdplhla'<br />

Èjhsk<br />

31<br />

Èjhsk 2005'08'09


ÿießh ^¥IKh& yd ixj¾Okh<br />

ÿießh ^¥IKh& rgl ixj¾Okh wvd, lrkjd muKla fkdj iuyr úgl§<br />

ixj¾Ok wdmiq yrjd mßydksh lrd .uka lrùug fya;= ldrl fõ'<br />

f,dalfha rgj,a ixj¾ê;" ixj¾Okh fjñka mj;sk yd W!k ixj¾ê; rgj,a<br />

f,i j¾. ;=klg fnod we;s w;r fuu rgj,a j, ÿießh ^¥IKh& mej;Sfï uÜgu"<br />

rfÜ ixj¾Ok uÜgu iu. ixikaokh lsÍfuka ÿießh ^¥IKh& u¾okh lr we;s<br />

m%udKhg rg ixj¾Okh ù we;snj fydodldrju ±lsh yel'<br />

rg<br />

ixj¾ê; rgj,a<br />

fkda¾fõ<br />

iaùvkh<br />

TiafÜ%,shdj<br />

cmdkh<br />

mska,ka;h<br />

fydxfldx<br />

isx.mamQrej<br />

ol=Kq fldrshdj<br />

ixj¾Okh<br />

fjñka mj;sk<br />

rgj,a<br />

fulaisfldaj<br />

uef,aishdj<br />

refïkshdj<br />

;dhs,ka;h<br />

ms,smSkh<br />

• ,xldj<br />

bkaÿkSishdj<br />

W!k ixj¾ê; rgj,a<br />

nx.a,dfoaYh<br />

khsÔßhdj<br />

wekaf.da,dj<br />

rgj,a ixLHdj<br />

^¥IK ixLHd;<br />

o¾Ylhg wod,&<br />

udkj<br />

ixj¾Ok<br />

o¾Ylh<br />

2002<br />

1<br />

2<br />

3<br />

9<br />

13<br />

23<br />

25<br />

28<br />

53<br />

59<br />

69<br />

76<br />

83<br />

96<br />

111<br />

138<br />

151<br />

166<br />

170<br />

tal mqoa.,<br />

¥IK ixcdkk o¾Ylh<br />

ksIamdokh<br />

we't'c'<br />

fvd,¾ 2002 2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />

24,806<br />

36,600<br />

26,050<br />

28,260<br />

26,940<br />

26,190<br />

26,910<br />

24,040<br />

16,950<br />

8,970<br />

9,120<br />

6,560<br />

7,010<br />

4,170<br />

3,570<br />

3,230<br />

8.5(12)<br />

9.3(5)<br />

8.6(11)<br />

7.1(20)<br />

9.7(1)<br />

8.2(14)<br />

9.3(5)<br />

4.5(40)<br />

3.6(57)<br />

4.9(33)<br />

2.6(74)<br />

3.2(64)<br />

2.6(77)<br />

3.7(52)<br />

1.9(96)<br />

uQ,dY%h (- • ,xldfõ iudc yd wd¾Ól o;a; 2004- • ,xld uy nexl=j'<br />

ÿieß ^¥IK& ixcdkk o¾Yl-g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a<br />

32<br />

8.8(8) 8.9(8) 8.9(8)<br />

9.3(6) 9.2(6) 9.2(6)<br />

8.8(8) 8.8(9) 8.8(9)<br />

7.0(21) 6.9(24) 7.3(21)<br />

9.7(1) 9.7(1) 9.6(2)<br />

8.0(14) 8.0(16) 8.3(15)<br />

9.4(5) 9.3(5) 9.4(5)<br />

4.3(50) 4.5(47) 5.0(40)<br />

8.8(8)<br />

9.2(6)<br />

8.7(9)<br />

7.6(17)<br />

9.6(1)<br />

8.3(15)<br />

9.4(5)<br />

5.1(42)<br />

8.7(9)<br />

9.3(4)<br />

8.6(11)<br />

7.5(17)<br />

9.4(1)<br />

8.3(14)<br />

9.3(4)<br />

5.1(43)<br />

3.6(64) 3.6(64) 3.5(65) 3.3(70) 3.5(72)<br />

5.2(37) 5.0(39) 5.1(39) 5.0(44) 5.1(43)<br />

2.8(83) 2.9(87) 3.0(85) 3.1(84) 3.7(69)<br />

3.3(70) 3.6(64) 3.8(59) 3.6(63) 3.3(84)<br />

2.5(92) 2.6(102) 2.5(117) 2.5(121) 2.5(131)<br />

3.4(66) 3.5(67) 3.2(78) 3.1(84) 3.2(94)<br />

1.9(122) 2.0(133) 2.2(137) 2.4(130) 2.3(143)<br />

1,700 1.2(102) 1.3(133) 1.5(145) 1.7(158) 2.0(156) 2.0(162)<br />

860 1.6(101) 1.4(132) 1.5(144) 1.9(152) 2.2(142) 2.2(147)<br />

2,730 1.7(98) 1.8(124) 2.0(133) 2.0(151) 2.2(142) 2.2(147)<br />

102 133 145 158 163 179


gl }ie]h ^¥IK& uÜgu ukskafka flfiao@<br />

hï rgl mj;sk ÿießfha ^¥IKfha& uÜgu uek ne,Su i|yd we;s o¾Ylh<br />

g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a ys ÿieß ^¥IK& ixcdkk o¾Ylhhs' ^Corruption Perception<br />

Index&' iólaIK l%u 10 la weiqfrka tla tla rfÜ ÿießh ^¥IKh& mej;Su ms


ÿießfha ^¥IKfha& Y% S ,xld uqyqKqjr<br />

^2002$2003 ú.Kldêm;s jd¾;dj&<br />

ud¾. ixj¾Okh wêldßh<br />

weia;fïka;= .; lrk ,o m%udKh blaujd jeh lrk ,o remsh,a 143"914"306<br />

la Khlrejka hg;g we;=,;a lr ;snqKo wdmiq ,nd .ekSug yelsfõo hkak iel<br />

iys;h'<br />

uQ,H m%ldYk j, yd wod, Wmf,aLk w;r remsh,a 14"674"037 l fjki<br />

meyeÈ,s lr fkdue;'<br />

Khlrejka 444 f<strong>of</strong>kl=f.ka remsh,a 15"777"354 la jir mylg jeä ld,hla<br />

;siafia whlrf.k fkdue;'<br />

f¾.= fomd¾;fïka;=j<br />

2000 jir i|yd jk remsh,a 15"079"115 msßjegqï noao iy remsh,a 22"903"444<br />

jk cd;sl wdrlaIl noao l¿;r yd .d,a, m%dfoaYSh ld¾hd, u.ska tl;= lr ke;'<br />

cd;sl rlaIK ixia:dj<br />

2002 jir ;=,§ cd;sl rlaIK ixia:dfõ fldgia m%d.aOkfha 39] úlsKsfï§<br />

remsh,a ñ,shk 56'6 l mdvqjla lr we;'<br />

kd.ßl ixj¾Ok wêldßh<br />

1996 isg 2000 olajd ld,h ;=, remsh,a 429"450"000 uqo,la iud.ï 4 l<br />

wdfhdackh lr ;snqKo 2003-02-31 olajd ta i|yd ,dNdxY lsisjla ,eî fkd;snqKs'<br />

34


› ,xld uyje,s wêldßh<br />

� iel lghq;= yd y÷kdfkd.;a yr yd ner fYaIhkaf.a uq¿ tl;=j ms


y;rjk mßÉfþoh<br />

ÿießhg ^¥IKhg& fya;=<br />

ÿießh ^¥IKh& isÿjkafka wehs@<br />

l%shd;aul fõ'<br />

yelsh'<br />

ÿießfha ^¥IKfha& md¾Yj folls' b,a¨u yd iemhqu kHdh u; md¾Yjhka<br />

b,ä u Demand<br />

rdcH ks,OdrSka<br />

foaYmd,k n,OdrSka<br />

cd;Hka;r yd<br />

foaYSh ks, ;ka;%hka<br />

fuu tla tla ;eke;a;ka ÿießfha ^¥IKfha& fldgialrejka ùu úúOdldr úh<br />

� Ôj;a ùug iß,k jegqmla fkd,nk rdcH fiajlfhl= ;u wd¾Ól ÿIalr;dj<br />

ksidu fok fohla ndr .ekSug fm


� kS;s úfrdaë lghq;= lsÍfï§ we;s jk ndOd wju lsÍu i|yd ks¾f,daNSj<br />

úhoï lsÍug leu;s iy ta ksidu ìh iel fkdue;sj wiSñ; ,dN ,eîug<br />

lghq;= i,iajd .kakjqka isáh yel'<br />

� n,Odßhd b,a,k foa fkdÿkafkd;a ;udg lsisjla fkd,efnk ksidfjka iy<br />

l¿.,a j, T¿ ymamd .ekSug wlue;s fyhska w,a,ig wlue;af;ka fyda hg;a<br />

jk wysxil ÿmam;=ka isáh yel'<br />

� úúOdldr nÿ f.ùï j,oS" ks,Odßhdg ikaf;daiula §" wdKavqjg iq¿ .dKla<br />

f.jd" ;udg f,dl= ,dNhla ;nd .ekSug ie§ meye§ isák jHdmdßlhka isáh<br />

yel'<br />

� yefudau .kakd ksid .kakd wh fukau yefudau §fuka jevlr .kakd ksid fok<br />

who isáh yel'<br />

37


ÿießh ^¥IKh& yd f,dal b;sydih<br />

ÿießh ÿießh ^¥IKh& ^¥IKh& f,dal f,dal b;sydih b;sydih mqrdu mqrdu mej; mej; tkakls'<br />

tkakls'<br />

udkj YsIaGdpdrfha wdrïNh iu.u" ÿießh ^¥IKh& mej;s nj fukau ÿießhg<br />

^¥IKhg& úreoaOj igka l, njg idOl" udkj b;sydih mqrdu yuqfõ'<br />

� Ökfha .d´ ;d´ úiska idok ,o ÿieß ^¥IK& u¾Ok kS;s l% s'mQ' 46 isg 21 olajd<br />

ld,h ;=, Ökfha Ishd rdcjxYh úiska l% shd;aul lrk ,§ ÿießhg ^¥IKhg&<br />

ovqju jQfha k,f,a yxjvq .eySuhs'<br />

� miq ld,Skj Ök rdcjxY OQrdj,sh ;=< ÿießhg ^¥IKhg&" jrfoa nrm;,lu wkqj<br />

urKSh oKavkh mekjqKq w;r j;auka Ökho ÿießhg ^¥IKhg& urKSh<br />

oKavKh l%shd;aul lrhs'<br />

� neìf,dakshdfõ yuqrdì rc ^l% s'mQ'1792-1750& úiska ÿieß; ^¥Is;& rdcH ks,OdÍkag<br />

ovqjï ,nd§u ms


fuu ft;sydisl idOl wkqj fmr~mr foÈ.u f,dal ck;dj ;u YsIaGdpdrh<br />

wdrïNfha isgu ÿießh ^¥IKh& msgq ±lsh hq;= nrm;, jrola f,i i,lk ,o nj<br />

fmkS hhs'<br />

tfy;a ;ju;a wm w;ßka ÿießh ^¥IKh& ;=rka ù ke;af;a wehs@<br />

ÿießh ^¥IKh& iudc ixisoaêhls' ÿießh ^¥IKh& mej;Sug fya;= my;<br />

i|yka mßÈ j¾. lr ±laúh yel'<br />

wd¾Ól fya;= -<br />

� Ôjk úhoug iß,k jegqmla fkd,eîu<br />

� lrkq ,nk fiajdjg iß,k jegqmla fkd,eîu<br />

� wdodhï fn§hdfï úIu;djh<br />

� oßø;dj ^ÿmam;alu&<br />

foaYmd,k fya;= (-<br />

� foaYmd,k taldêldrh<br />

� rdcH wdh;k foaYmd,kSlrKh<br />

� foaYmd,k wia:djrNdjh<br />

� n,hg we;s lEorlu<br />

� hqoaOh yd tys .kqfokq j, ryiHNdjh<br />

� mgq foaYmd,k u;su;dka;r<br />

� mj;akd ue;sjrK l%uh ;=, úhoï by,hdu<br />

� úOdhlh" jHjia:dodhlh yd wêlrKh w;r wiunr in|;djh<br />

mßmd,k fya;= (-<br />

� rdcH fiajfha wld¾hlaIu nj<br />

� Wkkaÿ lsÍï yd fm


kS;suh fya;= (-<br />

� mj;sk kS;sfha wvqmdvq ;sîu<br />

� kS;sfha l%shdldÍ;ajh wld¾hlaIu ùu<br />

� kS;sh ms


² lñgqj b;d blaukska mÍlaIKh iïmQ¾K l< w;r ks¾foaYh jQfha ÿieß<br />

^¥IK& lghq;= fiùu i|yd fmd,Sisfhka mßndysrj iajdëk wdh;khla msysgqùug<br />

lghq;= l< hq;= njh'<br />

² ÿießhg ^¥IKhg& tfrys iajdëk fldñiu ^ICAC&1 ia:dms; lrk ,oS' tf;la<br />

fmd,Sish i;=j ;snQ ÿieß ^¥IK& úu¾Yk n,;, fldñiug ,enqKs'<br />

² fydxfldx fg,sfldï iud.fï by, ;k;=r w;ay< cela ldg¾ ^Jack Carter&<br />

iajdëk fldñiug flduidßiajrhd f,i iïnkaO úh'<br />

² fmd,sia m%Odkshdg tfrysj lghq;= lsrSug fldñiug n,h ,enqKs'<br />

² fmd,sia m%Odkshd tx.,ka;hg m


miajk mrsÉfPaoh<br />

ÿießh ^¥IKh& ke;s lsrSu<br />

w,a,ia fyda ¥IK fpdaokd úu¾Yk fldñIka iNdfõ m%ldYkhlska Wmqgd .kakd ,È'<br />

}ie]h ^¥IKh& je


1982 fmdÿ foam< ms


uQ,H fr.=,dis<br />

� rcfha uqo,a yd wfkl=;a foam< ksismrsos fhoùug wod, kS;s we;=


� mrSlaIK wjika jk;=re úfoaY .uka n,m;% w;a ysgqùug"<br />

� foam, ysñlï udrelr ,shdmosxÉh je


iajdëk rdcH fiajd fldñiu<br />

� 17 jk wdKavql%u jHjia:d ixfYdaOkh u.ska ia:dms; wdh;khls'<br />

� rdcH fiajfha iajdëk;ajh ;yjqre lsrSu uQ,sl wruqKh'<br />

� rdcH fiajfha m;a lsrSï" Wiia lsrSï iy úkh md,kh iïnkaO n,;, fuh<br />

i;=h'<br />

� rdcH fiajlhkaf.a úkh úfrdaë l%shd iïnkaOfhka l%shd lsrSug n,h we;'<br />

� ÿießh ^¥IKh& jro u; /lshdj wysñ lsrSfï n,h mjd ysñh'<br />

� m


� w,a,i" ÿießh ^¥IKh& yd fmdÿ foam< wh:d mrsyrKh ms


ÿießh ^¥IKh& u¾okhg ck;d iyfhda.h ,eìh hq;= whqre<br />

48<br />

’fuu mk; j,x.= jQ úg ¥IK<br />

l%shd .ek jerosldrhska jk<br />

ish,a,kau w,a,d .ekSug wmg<br />

n,h ,efnkq we;' fï rfÜ<br />

iEu mqrjeisfhl=u iyfhda.h<br />

fkdolajf;d;a fuu mk; kS;s<br />

ix.%yhg we;=


ÿießh ^¥IKh& uevmeje;aùu iy kS;sfha l% shdldÍ;ajh<br />

kS;sfha l%shdldÍ;ajh ul=¿ ±,la jeks hehs merKs .%Sl lshukla we;' fuh<br />

ul=¿ ±,a iy,laIKh ^Cob Web Syndrome& f,i yeÈkafõ' ul=¿ ±,la l=vd ueiaika<br />

w,a,d.kakd kuq;a úYd, nUre" foUre jeks lDókag th myiqfjka lvdf.k hdug<br />

bv i,id fohs' f,dalh mqrd ÿießhg ^¥IKhg& tfrysj kS;sh l%shd;aul jkafkao<br />

fuf,ih hkqfjka fmdÿ ueisú,a,la mj;S' Y%S ,xldfõo w,a,ia yd ÿieß ^¥IK& ±,g<br />

yd,a ueiaika yiqjk kuqÿ f;dare fudare yiqjkafka ke;s nj m%p,s; u;hls'<br />

fuys§ nUreka yd foUreka fyda f;dareka yd fudareka f,i ck;dj olskafka<br />

n,.;= mqoa.,hskah' tkï n,j;a foaYmd,k{hska iy Tjqkaf.a i.fhdah'<br />

n,.;= mqoa.,hskag úreoaOj kS;sh l%shd;aul jQ wjia:d Y%s ,xldfõ o ±lsh<br />

yel' bka iuyrla kS;sh yd foaYmd,ksl fyda wh;ksl iodpdrhg tfrysj lghq;=<br />

lsÍu ksid kS;sfha yia;h ÈlajQ wjia:d jk w;r ;j;a iuyrla yqÿ foaYmd,ksl<br />

fya;+ka u; u muKla fõ' foaYmd,ksl wjYH;d i|yd kS;sh ovóud lr .ekSu kS;sh<br />

ms


hqfrdamSh uka;% Sjre 03 f<strong>of</strong>kl= jerÈlrejka njg ;SrKh lsÍu yd tA u; iuyrla<br />

b,a,d wiaùu yd b,a,d wia fkdjQ wh fkrmd yeÍu'<br />

1949 tï'ví'tÉ' o is,ajd fldñIka iNdj u.ska 1947fld


ÿießh ^¥IKh& je


1' f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sh kS;s.; lsÍu'<br />

uyck uqo,a yd foam< n,OdÍka úiska mßyrKh lrk wdldrh<br />

±k.ekSug uyck;djg we;s whs;sh kS;sh u.ska ms


III' iyNd.S;aj mßmd,kh (Participatory Administration)<br />

jdßhfmd, m%dfoaYSh iNdj u.ska id¾:l f,i w;ayod neÆ<br />

l%uhls fuh' fuu jev ms


5' mqrjeis m%{ma;s (Citizens' Charters)<br />

;ukaf.a whs;sjdislï ms


6' uyck wOHdmk yd f;dr;=re jevigyka<br />

WÞyrK ( fydxfldxys iajdëk ¥IK úfrdaë fldñiu ^ICAC&<br />

fydxfldx rdcHh ì%;dkHhka úiska md,kh lrk ,o ld,h ;=<<br />

1974 fmnrjdß ui 15 Èk md,l uhqß uelaf,dfydia ^Murry Machehos& úiska<br />

fydxfldx iajdëk ¥IK úfrdaë fldñiu ^ICAC& msysgqjk ,§' fydxfldxys wdKavqj<br />

iy úfYaIfhkau tys rdclSh fmd,sia n,ldfha uq,aneif.k ;snQ ¥IKh uq,skqmqgd ±óu<br />

tys wruqK úh' iajdëk ¥IK úfrdaë fldñifuys flduidßiajrhd úiska m%Odk;ajh<br />

ork ,o uyck wOHdmk jevigyk uyck;djf.a wdl,amhka laIKhlska fjkia<br />

l< fkdyels nj;a" ±kqj;aNdjh kexùfï§ tA ioyd ld,h iy bjiSu wjYH nj;a<br />

;sridr m%;sM, ,Õd lr .ekSu ioyd wëIaGdkYs,S;ajh tlu u. nj;a fmkajd ÿks'<br />

ICAC uyck wOHdmkh iy ±kqj;aNdjh kexùu flfrys jir 32 lg jvd jeä<br />

ld,hla .;lr ;snqKs' ¥IK úfrdaë wdh;k iy fm!oa.,sl iy rdcH wxYhka w;r<br />

iïnkaO;djh Yla;su;a lsÍug ICAC jd¾Islj ieis 2700 la mj;ajd ;snqKs' idudkHfhka<br />

jirlg m%cd iïnkaO;d ks,OdÍka idlÉPd l%shdldrlï iy úfYaI jHdmD;s 800 la<br />

yryd 200"000 la 300"000 la w;r ck;djla fj; hhs' uyck ieis" jevuq¿ mdi,a<br />

yuq iy jHdmdßlhka iy jD;a;slhka ioyd iïuka;%K yryd ICAC ld¾h uKAv,h<br />

jd¾Islj uyck;djf.ka 4] la 5] la w;r m%udKhla yuq jQy' óg wu;rj ICAC<br />

ishqï f,i ck udOH fhdodf.k wjxl;ajfha ixialD;sh uyck;dj ;=


ÿießh ^¥IKh& .ek ñ;Hdj yd i;Hh<br />

ñ;Hdj<br />

ksoyia wd¾Ól rgdjla ;=, ÿießh ^¥IKh&<br />

;sîu je


is;d n,kakg '''''''''''''''''''''''''''<br />

úÿyf,a lS¾;skduh wkqj .e,fmk w,a,ila oS ckm% sh mdi,lg ;u orejd<br />

we;=,;a lr .kakd fouõmshka ta .ek Woï wkk w;r mdif,a úÿy,am;s;=ud w,a,ia<br />

.;af;a jQjo ;udg Wmldrhla l< wfhl= f,i i,lhs' tneúka ta ms


wkqrdOmqr hq.h<br />

ksYaYxlu,,rc<br />

b;sydi .; lreKq wkqj Y%S ,xldjdiS wmyg<br />

ÿieß ^¥IKhg& bv ke;'<br />

isxy,fha rdc kS;sh<br />

frdnÜ fkdlaia<br />

—i;r jdy,alv rka ߧ uq;= ue‚la msrjQ n÷ka i;rla<br />

;nd jev lrkq ,enQ m%udKhg iß,k fia f.k hkakg<br />

okka yg bv ie,iQ˜<br />

rejka je,s uyd iE l¾udka;h<br />

uyd jxYh<br />

—w,a,i .kakjqka iy ¥IKfha fhfokakjqka B,Õ<br />

wd;aufha§ n,a,ka iy lmqgka ù bmfokq we;˜<br />

wU.uqj fi,a,smsh<br />

—wh:d wkaoñka jia;=j /iafldg.;a rcfha<br />

ks,ulaldrjrekaf.a foam< rdc ika;l lsÍu˜<br />

—fidrlu isxy,fha fy


wfma rcacqrejkaj frdnÜ fkdlaia ÿgq yeá<br />

fï rfÜ rgjeishka uyrcq fj; isrs;a mrsos mvqre mdlal=vï fkdfyd;a whnÿ<br />

f.k tkafka w¨;a wjqreÿ ld,fhysh' uq,a wjosfhaoS rc;=ud fufia whnÿ ndr.ekSu<br />

ks;H ksrka;rfhkau lrkak mqreÿj isáho" wmrNd.fhys rdc NdKavd.drh msrS b;srS<br />

.sh fyhska" miq ld,fhys Tyq wh nÿ Ndr .;af;a b;d l,d;=rlsks' iaj,am jYfhks'<br />

fï rcf;fï rgjeis ck;djf.a wh .ekSu ms


wms l=ula lruqo @<br />

yhjk mrsÉfPaoh<br />

wms l=ula lruqo<br />

60<br />

@<br />

� wmf.a yelshdjka wkqj" hym;a mqrjeishka f,i iemj;a cSú;hla .; lsrSfï<br />

whs;sh • ,xldjdiS iEu fokdgu we;af;ah' w,a,i yd ÿießfhka ^¥IKfhka&<br />

f;dr rdcH ;ka;%hla mj;ajd .ekSu wmf.a whs;shls'<br />

� whs;sjdislï bfí my, jkafka ke;' whs;sjdislï b,a,d isáh hq;=hs' túg<br />

,efnkq we;'<br />

� w,a,i yd ÿießhg ^¥IKhg& úreoaOj Tnf.a yv wjÈ lrkak' ÿießfhka<br />

^¥IKfhka& f;dr rdcH ;ka;%hla b,a,d isákak' th wfma whs;shhs'<br />

� uyck uqo,ska jegqma ,nk rcfha fiajlhdg;a" uyck uqo,ska hefmk<br />

foaYmd,lhdg;a uyck uqo,a jxpd lsÍug;a kdia;s lsÍug;a bv fkd;nkak' ukao ta<br />

wfma iy wfma orejkaf.a uqo,a neúks'


ÿießhg ^¥IKhg& tfrysj ke.S isàu - ldf.a j.lSuo@<br />

n¨ l=K * - wfcdald ;shg¾<br />

l:dj<br />

tla;rd k.rhl k.rjdiSka Wfoa kskafoka msìfokjd;a iu.u tys m%Odk ùosfha mdr ueo uereKq<br />

n,af,l=f.a u< l=Kla olakg ;sìKS' fuu o¾Ykfhka Tjqka yeuf<strong>of</strong>kla u uú;hg fukau wm%ikak<br />

;;a;ajhg m;aù fï lrorldrS ’n¨ l=K¶ .ek ish woyia m, l


Wlg,S fkdjkak æ<br />

±kqj;a jkak "<br />

wjÈjkak ""<br />

l% shd;aul jkak """<br />

wka whj;a ±kqj;a lr wjÈ lrkak """"<br />

ch.%yKh ksh;h """""<br />

´kEu ÿr .ukl wdrïNh tla mqxÑ mshjrls'<br />

62


wms f,dalh fjkia lruq æ<br />

"To put the world in order, we must first put<br />

the nation in order; to put the nation in order,<br />

we must first put the family in order; to put the<br />

family in order, we must first cultivate our personal<br />

life; and to cultivate our personal life, we<br />

must first set our hearts right"<br />

Confucius<br />

’f,dalh ms


zzfï .fia fndfyda meKs fodvï ;sfí<br />

meys,d bos,d ìug keñ,d nrfj,d w;=<br />

kx.sghs ughs f.ä folla we;s<br />

jeäh lvk krl


ÿießfhka ^¥IKfhka& msreKq wúpdrj;a<br />

iudch Wvq hál=re lruq'<br />

iqms


iqms


68<br />

Wm .%ka:h 1<br />

i fldgi<br />

w,a,i yd ¥IKh iïnkaOj w,a,ia mkf;a<br />

úêúOdk ir,j '''''''''<br />

^1& m%( w,a,i hkq l=ulao@<br />

W( rcfha fiajlfhl= úiska fyda rcfha fiajlfhl= fjkqfjka kS;Hdkql+,<br />

fkdjk ;=gq mvqrla b,a,Su fyda ,nd .ekSu iy rcfha fiajlfhl=<br />

fj; fyda Tyq fjkqfjka kS;Hdkql+, fkdjk ;=gq mvqrla msrskeóu fyda<br />

msrskeóug ;e;a lsrSu w,a,ils'<br />

^2& m%( w,a,i jrola jkafka flfiao@<br />

W( ^i& ;=gq mvqr wheoSu" ,nd.ekSu" msrskeóu fyda msrskeóug ;e;a<br />

lsrSu rcfha fiajlfhl=f.a ks, ld¾hhla bgq lsrSu i|yd fm


^4& m%( kS;sh fyda ;u rlaIdfõ fldkafoais wkqj rcfha fiajlfhl=g<br />

,nd .ekSug n,h ,eî we;s mvqre ljrla úh yels o@<br />

WodyrKhla fokak'<br />

W( rcfha ffjoH ks,Odrsfhl=g hï hï fldkafoais j,g hg;aj fm!oa.,slj<br />

;u jD;a;sfha fhoSug wjir ;sîu'<br />

^5& m%( w,a,ila yd ;E.a.la w;r fjkila ;sfí o@ tfia kï ta<br />

l=ulao@<br />

W( ^w& w,a,i yd ;E.a. w;r meyeos,s fjkila we;'<br />

^wd& ;E.a.la msrskeófïoS fyda Ndr.ekSfïoS t;ek lsisu whqrl jroldrS<br />

woyila ke;' w,a,ila § iEuúgu jroldrS woyila we;' fuu<br />

jroldrS woyi meyeos,sj fmfkkakg ;sfnk wjia:d fukau<br />

ie.jqkq wjia:do we;'<br />

^6& m%( jroldrS woyi ie.jqkq wjia:d fudkjdo@<br />

W( WodyrKhla f,i rcfha fiajlfhl=g lsishï nexl=jla úiska tu<br />

nexl=fõ .kqfokqlrejkag idudkHfhka n,mdk fldkafoais j,g jvd<br />

,sys,a fldkafoais hgf;a Khla ,ndoSu'<br />

^7& m%( rcfha fiajlhkag ;E.s ,nd.ekSug kS;suh ndOd we;so@<br />

W( wdh;k ix.%yhg wkqj rcfha fiajlfhl=g kEoE ys;ñ;=rkaf.ka yqfolau<br />

fm!oa.,sl ld¾hhka j,g wod


^iii& rcfha fiajlfhl=f.a ks, ld¾hhla bgq lrjd .ekSu i|yd tu<br />

rcfha fiajlhdg fyda fjk;a rcfha fiajlfhl=g ke;fyd;a<br />

w;rueosfhl=g w,a,ila msrskeófïoS tf,i msrskuk ;eke;a;d<br />

úsiska (<br />

^iv& by; jeros lsrSug ;e;a lrk" wkqn, fok iy l=uka;%Kh lrk<br />

;eke;af;l= úiska (<br />

^11& m%( w,a,ia mk;g wkqj rcfha fiajlhd hkafkka woyia lrkafka<br />

ljqrekao@<br />

W( w,a,ia mk;g wkqj my; i|yka wh rcfha fiajlhka fõ'<br />

wud;H uKav,fha wud;Hjrfhl="<br />

wud;H uKav,fha idudcslfhl= fkdjk wud;Hjrfhl="<br />

l:dkdhl$ksfhdacH l:dkdhl$ldrl iNd ksfhdacH iNdm;s"<br />

ksfhdacH wud;Hjrfhl="<br />

m


^13& m%( w;rueoshl= u.ska w,a,ia f.k fuu jroska .e,úh yelso@<br />

W( fkdyel'<br />

hï ;eke;af;l=f.a oekqu fyda tlÕ;ajh fyda we;sj tlS ;eke;a;d fyda<br />

fjkhï ;eke;af;l= fjkqfjka fyda wka whqrlska fyda ´kEu flfkla<br />

w,a,ia jrola l


^20& m%( w,a,ila i|yd yqjudre úh hq;af;a uqo,a fyda uqo,ska w.h<br />

uekshyels fjk;a foam,la fyda muKlao@<br />

W( ke;' w,a,ila i|yd uqo,a" uqo,ska w.h ueksh yelsfohla fukau uqo,ska<br />

w.h ueksh fkdyels fohla o yqjudre úh yel'<br />

^21& m%( th meyeos,s lrkak'<br />

W( w,a,ila i|yd yqjudre úhyels foa .ek b;d mq¿,aj w¾:l:kh lr we;'<br />

mk;g wkqj w,a,ila"<br />

^w& Khla" .dia;=jla fyda mdrsf;daIslhla fyda ,eîul wdldrfhka<br />

úh yelsh'<br />

^wd& hï OQrhla fyda rlaIdjla fyda ,ndoSul wdldrfhka úh yelsh'<br />

^we& hï Khla fyda ne|Sula fyda ksoyia lsrSul wdldrfhka úh yelsh'<br />

^wE& kvq mejrSulska fyda úkhuh l%shdud¾.hlska fyda wdrlaIdj<br />

,eîul wdldrfhka úh yelsh'<br />

^b& hï whs;sjdislula fyda ks,n,hla fyda l% shd;aul lsrSu fyda bka<br />

je


^24& m%( fldñIka iNdj fj; f;dr;=re ,ndosh yelafla flfiao@<br />

W( ^1& ÿrl:k wxl 011-2586258 iy 011-2584872 weu;Sfuka ke;fydla<br />

laI‚l weu;=ï wxlh jk 1954 weu;Su<br />

^2& wxl 36" u,,fialr udj;" fld


ii fldgi<br />

1975 wxl 1 ork j;alï yd nerlï m%ldYhg m;a<br />

lsÍfï mk; idrdxY.;j'<br />

1' j;alï yd nerlï m%ldY bÈßm;a l< hq;= ;eke;a;ka<br />

^w& md¾,sfïka;= uka;% Sjre iy m,d;a md,k wdh;k j, iNslhska"<br />

^wd& ckdêm;s úiska m;a lrkq ,nk úksYaphldrjre ^tkï fY%aIaGdêlrK<br />

wNshdpkdêlrK yd uydêlrK úksYaphldrjre& iy rdcH ks,OdÍka"<br />

^we& wud;H uKav,h u.ska m;alrkq ,enQ rdcH ks,OdÍka"<br />

^wE& wêlrK fiajd fldñIka iNdj úiska m;alrkq ,enQ wêlrK ks,OdÍka<br />

^Èia;%sla úksYaphldrjre" ufyaia;%d;ajre iy lïlre úksYaph iNd<br />

iNdm;sjre& iy wêlrKhkays Wmf,aLk.; ks,OdÍka"<br />

^b& wud;HdxY yd fomd¾;fïka;=j, udKav,sl ks,OdÍka"<br />

^B& m


iii fldgi<br />

2006 wxl 5 orK uqo,a úY+oaêlrKh je,elaùfï mk;<br />

idrdxY.;j<br />

hï foam


ks;r kef.k m%Yak j,g ms


isÿfkdjk wjia:do we;' ×;s ix.yh hkq" tfia lsisÿ uQ,H .KQfoKqjlska f;drj wksis<br />

ie,lSula fyda wkq.%yhla ±laùuhs'<br />

06& 06& rdcldßh rdcldßh bgq bgq lsÍu lsÍu fjkqfjka fjkqfjka ;Hd.hla ;Hd.hla ,nd.ekSu ,nd.ekSu ¥IKhlao@<br />

¥IKhlao@<br />

;Hd. §u yd ,nd .ekSu fndfyduhla iudc l%uhkays ms


09& 09& j.ùu j.ùu ^ ^^Accountabilty&<br />

^<br />

& hkq hkq l=ulao@ l=ulao@ th th jeo.;a jeo.;a jkafka jkafka ukao ukao @<br />

@<br />

PkaoÞhlhska fj; rdcH ks


13& ¥IKhg tfrysj igkajeÈh yels tlu l%uh tjeks jerÈ j,g tfrysj kvq<br />

mejÍu muKlauo@<br />

¥IKhg tfrysj M,ÞhS whqßka kvq mejÍu w;HdjYH jk kuq;a ¥IKhg tfrysj lghq;=<br />

lsÍfï tlu l%ufõoh th muKla fkdfõ' kvq mejÍula id¾:l ùug kï ld¾hlaIu<br />

úu¾Yk mámdáhla mej;sh hq;=uh' ksrka;r w;aolsk ;;ajhka ;=


flfia jQjo kS;sh u.skau muKla tjeks wdh;khla iajdëk l< fkdyel' iajdëk;ajh<br />

rÞ mj;skafka tjeks wdh;khla fufyh jk mqoa.,hka u;h'<br />

16& ¥IKh wju lsÍu ms‚i ú.Kldêm;sjrhdg l< yels ld¾hh l=ulao @<br />

ú.Kldêm;s OQrh hkq" wdKAvql%u jHjia:dkql+j msysgqjkq ,en we;s" ish¨u rdcH wdh;k<br />

ú.Kkh lsÍu ms‚i mj;ajkakd jQ rfÜ W;a;Í;r ú.Kk wdh;khhs' flfia fj;;a<br />

ú.Kldêm;s úiska jd¾;d l< hq;= jkafka md¾,sfïka;=j fj;hs' iqúfYaIS wjia:djka<br />

iSñ; m%udKhl§ yereKq fldg wêNdrhla whlsÍfï n,;, ú.Kldêm;sjrhdg ysñ<br />

fkdfõ' ú.Kldêm;sf.a rdcldÍ lghq;= l% shd;aul lsÍfï§ rdcH wdh;k ;=< hï hï<br />

isoaêuh fodaIhka fya;=fjka ¥IKhlg u.mdok nj fmkS hk úg fndfyduhla rgj,<br />

tA ms


wfkl=;a wdh;k iu. idlÉPdjla meje;aúh yelsh' ^tjeks /iaùï wNsjDoaêÞhl<br />

/iaùï f,i yeÈkafõ& tjeks /iaùula ;u wdh;kfha mj;sk ¥IK uÜgu ms


fõ' j;alï yd j.lSï fy


igka je§ug ,efnk msgqjy, l=ulao @<br />

tjeks kS;shla mej;Su u.ska" f;dr;=re ±k.ekSug we;s yelshdj m%j¾Okh jk uÜgulg<br />

ffk;sl" wdh;ksl yd ld¾hmámdál moku o Yla;su;a ùug u.mdohs' tfukau kshñ;<br />

wjia:dfõ§ ksjerÈ f;dr;=re m%isoaO lsÍu u.ska" fmdÿ ck;djg ukdj f;dr;=re ,nd<br />

foñka wdKavqj j.ùfuka l%shdlrk ;;ajhla iy;sl lsÍug o bjy,a fõ' f;dr;=re<br />

myiqfjka yd ksoyfia ,nd.ekSug yels úg" ¥IKhg we;s m%jK;djhka miq.dó fõ'<br />

uyck;dj f;dr;=rej,ska ikakoaO ùu fya;=fjka rdcH ks,OdÍka úiska .kq ,nk"<br />

jerÈ yd ¥Is; ;SrK mskhls'<br />

tfia fyhska" ¥IK lghq;= ioyd wdKavqjla yjq,a ùu u.ska" udkj ysñlï iqrlaIs; lsÍug<br />

yd m%j¾Okhg rch fj; mj;sk j.lSu lv fõ' rdcH ks,OdÍka ¥Is; jk ;;ajhla ;=<<br />

iuyr udkj ysñlï ;yjqre lsÍug bvla ,efnkafka ke;' ¥Is; fmd,sia ks,OdÍka<br />

úiska" wi;H idlaIs ks¾udKh fldg lrk" w;awvx.=jg .ekSï yd r`ojd ;nd.ekSï<br />

fya;=fjka" w;a;fkdau;sl f,i w;awvx.=jg .ekSfuka yd r`ojd .ekSï j,ska ñ§fï<br />

ksoyi W,a,x>kh ùu tA iïnkaOfhka lÈu WÞyrKhls' i;H jYfhkau ÿIKhg<br />

tfrys wr.,h yd udkj ysñlï /l.ekSu ioyd jQ wr.,h;a hk folu" b;du;a iómj<br />

.uka lrk" ch.%yKh lsÍu wNsfhda.hlaj we;s wr., fõ'<br />

27& udkj ysñlï flfrys ¥IKfha n,mEu flfiao@<br />

¥IKh ksid ksr;=reju isÿjkakd jQ whqla;siy.; ;;ajhka fya;=fjka f,djmqrd fldaá<br />

ixLHd; ck;djg udkj ysñlï wysñ fõ'<br />

² udkj ysñlï w;am;a lr.ekSug ¥IKh u.ska ndOd t,a, fõ'<br />

WÞ (- úÿy,am;sjrhdg w,a,ia fkd§fuka mdie,g we;=,;a ùug<br />

fkdyelsjk orejdf.a whs;sjdislï W,a,x>k h fõ'<br />

² ¥IKh ksid j.ùu ksis f,i bgq fkdfõ' uyck;djg ysñ foaYmd,ksl ysñlï<br />

Ndú;fha bv m%ia:dj wysñ fõ'<br />

WÞ (- foaYmd,k{hskag" wd¾Ól jdis ,nd§ Tjqkaf.a u;jdo fjkia<br />

l< yels ùu'<br />

fï u.ska m%cd;ka;%jd<strong>of</strong>ha uQ,sl moku ìojefÜ'<br />

² udkj ixy;sfha iudkd;au;djh yd rdcHh fj;ska iudk ie,l=ï ,eîfï<br />

uQ,O¾uhka jkafka udkj ysñlïh'<br />

83


¥IKh hkq fjkiafldg ie,lSfï w;sYh wk¾:ldÍ ;;ajhls' tA ;=


iy wld¾hlaIu;djhkao mj;sk neúka ixj¾Okh flfrys ¥IKfha n,mEu Rcqj<br />

;SrKh lsÍu myiq fkdfõ' wdh;kj, mj;sk wld¾hlaIu;djhka iy j.ùfuka f;drj<br />

lghq;= lsÍfï iajNdjhkag ¥IKh fya;=jla jkjd fukau tlS ;;ajhkaf.a m%;sM,hka<br />

f,io ¥IKh yg.kakd ksid ¥IKh hkak úp,Hhla f,iska ixj¾Okhg lrk n,mEu<br />

uekSu wmyiq fõ'<br />

meyeÈ,sj ±l.; yels ldrKhla jkafka ÿ¾j, wd¾Ól j¾Okh ms‚i n,mdk wfkl=;a<br />

wdh;ksl ÿn,;d w;f¾" ¥IKho tla fya;= ldrKdjla njhs' úfoaYSh fukau foaYSh<br />

wdfhdack uÜgu my< ±óug ¥IKh b;du;a nrm;, f,iska n,mdk njg úYajdi<br />

flf¾'<br />

hï rgl Ñria:dhs ixj¾Ok jevms


32& tAldêm;sjd§ md,k l%uhla ;=


l%shdjka ;=


88<br />

Wm Wm .%ka:h .%ka:h 3<br />

3<br />

ÿießh ÿießh ^¥IKh& ^¥IKh& je


wkq.ukh l< l%shdud¾.h<br />

kd.ßl n,h f.dvk.d we;af;a k.rdêm;s m%Odk ks,Odßhd f,i;a Tyqf.a ksfhdacH<br />

k.rdêm;sjre jHjia:dodhl uKav,h f,i;a ie,lSfuks' k.riNd i|yd ;u n,m%foaY<br />

j,ska ,efnk wdodhu úhoï lsÍu i|yd iïmQ¾K n,h yd ksoyi Tjqkg we;' fuu wdodhï<br />

,nd.kafka foaYSh nÿ whlsÍu" ;Srenÿ iy uOHu rcfha uqo,a ,eîï j,sks' úOdhlh u.ska<br />

fuu k.r iNdj, whjeh ms


fï i|yd ,nd .; yels jeäu ,l=Kq m%udKh 15 ls' fï ,l=Kq 15 ;=ka wdldrhlg<br />

fnod tllg 5 ne.ska oSu lrkq ,nkafka my; oelafjk lreKq wkqj hñkah' ishhg úiailg<br />

jvd jeäfhkaa tu fiajdfjka m%fhdack .kafka kï ,l=Kq 5 hs' tys ck.ykh 120"000 jvd<br />

jeä kï ,l=Kq 5 hs" th ;ukaf.a b,a,Sï ,ehsia;=fõ m%uqL;djh f.k we;akï ,l=Kq 5 hs'<br />

fojeks jgfha idlÉPdj cQ,s udifhaoS mj;ajkq ,nk w;r m%foaY 16 ka tllska<br />

f<strong>of</strong>okd ne.ska f;dardm;a lr .kq ,efí' fï i|yd uq,ska i|ykal< miajeoEreï ud;Dld<br />

Ndrj isák wh fjkqfjka oif<strong>of</strong>klao" isú,a fiajlhkaf.a iñ;s j,ska tla ksfhdað;hl=<br />

ne.skao" wi,ajdiS ck;dj fjkqfjka ksfhdað;hka f<strong>of</strong><strong>of</strong>kl= ne.skao mßÈ wh jeh ;SrKh<br />

lsrSu i|yd tlaù /iafjk ljqkais,h" 44 la jQ ksfhdacs;hka f.ka iukaú;fõ' fuu ljqkais,h<br />

ish¿ fokdu ksfhdackh fjk m%Odk ixúOdkh fõ' fuysoS fï ksfhdacs;fhda k.r iNdfõ<br />

uqo,a mrsyrkh ms


j¾I 1986 g m%:u fuu k.rh uqo,a ;;ajh w;ska b;d WodiSk ;;ajhl miqjQ w;r<br />

thg fya;=jqfha l¾udka; oshqKqjla fkdùu" msgia;r ckhd mosxÑh i|yd fuys meñKSu"<br />

wêl Kh.e;s Ndjh iy wdodhï ud¾. ySk ùuh' tfy;a uQ,Huh m%;sixialrK l%shd;aul<br />

ùfuka miq j¾I 1989-1991 ld,h ;=,oS b;d Wiia wdldrfha oshqKqjla fmkakqï lr we;'<br />

fuhg fya;=ù we;af;a uyck;djf.a iyNd.sFjfhka we;slrk ,o whjeh ieliSfï l%shdj,sh<br />

fõ' j¾I 1989 isg 1996 olajd ld,h ;=


;jo fu ks,OdÍka úiska bosßm;a lrkq ,enQ ;dCIKSl iy ta yd iudk fhdackd<br />

ck;d lñgqj,ska m%;slafIam fldg tajd ck;djg .e,fmk wkaoñka ilialrjd .ekSï lrkq<br />

,efí' fuu lghq;= fï wdldrfhka ilialr ;snqko ;ju;a fuu me,eka;sh ;uka f.a<br />

woyia yqjd olajñka tajdu uyck;djg n,fhka ms,s.ekaùug lrk ,o W;aidyhkao ke;af;u<br />

fkdfõ' fuu l%shdj,sh ms


isoaê isoaê wOHhkh wOHhkh II<br />

iyNd.s;aj iyNd.s;aj ú.Kkh ú.Kkh ( ( hymd,kh hymd,kh ms


wjidkfha§ f,alïjrhd ;u ±ä ia:djrh ,sys,a l< w;r" jxl Ndjh iy wh:d yeisÍu .ek<br />

jerÈlrejka njg m;a jQ rdcH ks,OdÍka 11 f<strong>of</strong>kl=f.a fiajh ;ykï lrk ,§ 1' thg<br />

w;sf¾lj" fmdÿ lghq;= iy uydud¾. wud;HxYfha wen%dys m%Odk iy ksfhdacH m%Odk<br />

bxðfkarejka f<strong>of</strong>okd jegqma rys;j fiajd w;aysgqùulg ,la fldg wkd.;fha lsisÿ Èkl<br />

m


ld¾hfha m%;sM,h .ek úia;r l< ú.Kkh ms


isoaê isoaê wOHhkh wOHhkh III<br />

jdßhfmd, m%dfoaYSh iNdfjka wdo¾Yhla ''''<br />

nÿ whlr.ekSfï kjH l


.eg¨j<br />

.eg¨j<br />

ÿ¾j, wdodhï<br />

jdrshfmd, m%dfoaYSh iNdj<br />

wvq wdfhdack" ÿ¾j, fiajd ;;ajh<br />

moku<br />

iy nÿ f.ùug we;s W!k<br />

m%jK;djh ÿ¾j, wdodhï moku<br />

nÿ f.ùug we;s<br />

wvq hk úIu pl%hg yiqùh' fuys<br />

fkdleue;a;<br />

wdfhdack oelafjk rEm igyk u.ska fuh<br />

olajd we;' kd.rsl<br />

ÿ¾j, fiajd<br />

;;ajh<br />

mosxÑlrejkaf.a fukau oskm;d<br />

k.rhg neyerska meñfKk<br />

ck;djf.a wjYH;d m%udKj;a<br />

mrsos imqrd,Sug m%dfoaYsh iNdjg<br />

mej;s fkdyelshdj fya;=fjka nÿ<br />

uqo,a f.ùug ck;dj ;=< fkdleue;a;la mj;sk neúka nÿ uqo,a tl;= lr.ekSfï<br />

ÿIalr;djhlg m%dfoaYSh iNdj uqyqK oS we;s w;r m%dfoaYSh iNdfõ lghq;= i|yd uyck<br />

iyNd.S;ajh ,nd.ekSuo .eg¨ iy.; ù ;snqKs'<br />

tlS lreKq fya;=fjka" uyck;dj úiska m%dfoaYSh iNdjg jeros lreKq jd¾;d<br />

fldg nÿ uqo,a f.ùu meyer yerSu;a m%dfoaYSh iNdj iu. fyd| in|;djhla mj;ajd.ekSug<br />

Wkkaÿ fkdùu;a olakg ,enqks' fuu lreKq ish,a,f.au fya;=fjka m%dfoaYSh iNdj<br />

uOHu wdKAvqfõ wruqo,a u; hemSfï m%udKh by< .sfhah'<br />

l%ufõoh<br />

l%ufõoh<br />

�<br />

�<br />

�<br />

�<br />

jdrshfmd, m


iNdfõ iydhg meñKsfha fuu ld,iSudj ;=


• jdßhfmd, m%dfoaYsh iNdfõ fuu kj l% shdldÍ ie,eiau TALG jevigyk u.ska<br />

ms


ksjdrKh<br />

100<br />

Wm .%ka: 4<br />

tlai;a tlai;a cd;Skaf.a cd;Skaf.a wka;¾ wka;¾ cd;sl cd;sl ¥IK ¥IK úfrdaë úfrdaë úfrdaë iïuq;sh iïuq;sh<br />

iïuq;sh<br />

^fulaisfldafõ ueßvd k.rfha§ 2003 foieïn¾ 09 Èk w;aika lrk ,§'&<br />

iïuq;sfha uQ,sldx.<br />

¥IK lghq;= isÿjQjdhska miqj Bg tfrys kS;suh mshjr .; yels kuq;a" Bg fmr<br />

tu lghq;= j,lajd .ekSug lghq;= lsÍu w;HjYHh' fuu iïuq;sh u.ska rdcH yd<br />

fm!oa.,sl hk fowxYhgu wod, ¥IK flfrys wjOdkh fhduq lr we;'<br />

rdcH wxYfhka .;a l,ays ¥IKhg tfrysj l% shd lrk wdh;k ia:dms; lsÍu yd<br />

foaYmd,ksl uQ,H .kqfokq j, úksúo Ndjh ms


mqoa.,sl wxYfha ixia:dms; tallhka msysgqùug uQ,sl jkakka yd tajdfha l


j¾Okh Wfoid w;HdjYHu jkakd jQ iïm;a" by< fmf,a we;eï ¥Is; ks


¥IK úfrdaë lghq;= iïnkaO f;dr;=re<br />

,nd.; yels jeo.;a fjí wvú'<br />

♦ www.transparency.org<br />

♦ www.tisrilanka.org<br />

♦ www.worldbank.org<br />

♦ www.oecd.org<br />

♦ www.u4.no<br />

♦ www.corisweb.org<br />

♦ www.icac.org.hk<br />

♦ www.unocd.org<br />

♦ www.adb.org<br />

♦ www.kicac.go.kr<br />

♦ www.whistleblower.org<br />

♦ www.ardcacp.com<br />

103


we,sia ÿgq úiau,ka;h<br />

• ,xldj b;d mqÿu iy.; f,i fjkia fjñka mj;S'<br />

rg fld;rï fjkia ù weoao hkak ;jÿrg;a úia;r flfrk<br />

mqj;la Bfha ^3 od& osjhsfka uq,a msgqfõ m< ù ;sfí' fld,a, l,a,shla<br />

ux myrd" ux meyerSug ,la jQ msrsig lK.dgqj m< lsrSfï mqj;ls ta'<br />

h


105

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!